ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή Μέρος 1-Θεωριτικό. 1.1 Οριμός, Ιστορική Αναδρομή Ιδιότητες, Κατηγορίες Μέρος 2- Πειραματικό

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή...07. Μέρος 1-Θεωριτικό. 1.1 Οριμός, Ιστορική Αναδρομή...11. 1.2 Ιδιότητες, Κατηγορίες...15. Μέρος 2- Πειραματικό"

Transcript

1

2 ΗΧΟΤΟΠΙΑ

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή...07 Μέρος 1-Θεωριτικό 1.1 Οριμός, Ιστορική Αναδρομή Ιδιότητες, Κατηγορίες...15 Μέρος 2- Πειραματικό 2.1 Περιοχή Μελέτης Συλλογή Δεδομένων Ανάλυση Δεδομένων Συμπεράσμτα...35 Επίλογος...41 Πηγές

4 εισαγωγή ισαγωγή 6

5 Το παρόν τεύχος αποτελεί προϊόν μελέτης και έρευνας γύρω από το φαινόμενο των ηχοτοπίων (soundscapes) στα πλαίσια του μαθήματος 1Θ7 06 «Αρχιτεκτονική Θεωρία, Φιλοσοφία και Επιστήμες της Συμπεριφοράς», του πεδίου Ανθρωπογνωστικές Θεωρίες του Χώρου, κατά το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους Η μελέτη συνδέθηκε θεματικά με διάλεξη που πραγματοποιήθηκε στην σειρά μαθημάτων, με τίτλο Φαινομενολογία. Η ανάγκη να κατανοήσουμε το περιβάλλον γύρω μας (αστικό και φυσικό), να αφουγκραστούμε τους ήχους που γεννιούνται κάθε στιγμή και να αποκτήσουμε μία ολιστική αντίληψη του χώρου, η οποία δεν βασίζεται μόνο στην όραση, ήταν αυτή που μας οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος. μας εμπειρία από τα ηχοτοπία της πόλης. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η εικόνα της Νέας Παραλίας στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης υπό το πρίσμα πλέον των ηχητικών της σκηνικών. Η ερευνητική διαδικασία περιλάμβανε αναζήτηση στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, στο διαδίκτυο και επιτόπια έρευνα στην περιοχή μελέτης. Το τεύχος συνοδεύεται από επεξηγηματικά βίντεο, εικόνες και χάρτες καθώς και σχετικές αναφορές και πηγές. Τέλος, αποδίδονται ευχαριστίες στην υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Κυριακή Τσουκαλά για την πολύτιμη βοήθεια της στην διεκπεραίωση της εργασίας. Η μελέτη εξελίσσεται σε δύο ενότητες. Αρχικά, επιχειρείται να παρουσιαστούν και διευκρινιστούν οι έννοιες και οι διαδικασίες που περιγράφουν τα ηχοτοπία, καθώς και τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά, ώστε να αποκτήσουμε και να κατανοήσουμε σε θεωρητικό υπόβαθρο το φαινόμενο αυτό. Στη συνέχεια, ακολουθεί το πειραματικό κομμάτι, στο οποίο παρατίθεται η βιωματική 9

6 θεωριτικό μέρος 1

7 1.1 ορισμός ιστορική αναδρομή Ως άνθρωποι συχνά αισθανόμαστε την ανάγκη ν αναζητήσουμε διαφυγή απo την καθημερινότητα, την ρουτίνα και όλα όσα πολλές φορές αισθανόμαστε να λειτουργούν αποπνικτικά. Καταφεύγουμε στο πράσινο της φύσης, στο γαλάζιο της θάλασσας, σε τοπία που θα αλλάξουν τη ψυχολογική διάθεση, να ανασάνουμε καθαρό αέρα, να ηρεμίσουμε. Στην πραγματικότητα κάθε οργανισμός χρησιμοποιεί και τις πέντε αισθήσεις για την αντίληψη ενός τοπίου. Ο άνθρωπος σήμερα αφήνεται στην εικονική επαφή με τον κόσμο αγνοώντας τις περισσότερες φορές τα υπόλοιπα συστατικά που συνθέτουν ένα τοπίο. Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στα ηχοτοπία (soundscapes): Άκουσε τα πουλιά που τιτιβίζουν, τον παφλασμό του κύματος στα βράχια, τη βροχή σαν φτάνει στη γη.. Ως ηχοτοπίο, ορίζεται ο ήχος ή συνδυασμός ήχων που αποτελεί ή προκύπτει από ένα περιβάλλον. Η έννοια του ηχοτοπίου αναφέρεται σε φυσικούς ήχους από ζώα, 13 στοιχεία του καιρού και φυσικά στοιχεία, αλλά και σε ήχους που δημιουργούνται από τον ίδιο τον άνθρωπο και την ανθρώπινη δραστηριότητα. Επιπλέον, χρησιμοποιείται και για ηχογραφήσεις και άλλους ήχους που αποδίδουν την αίσθηση βιώματος ενός συγκεκριμένου ακουστικού περιβάλλοντος, ή και συνθέσεις που δημιουργούνται από τους ήχους ενός ακουστικού περιβάλλοντος. Ο ήχος παίζει πρωταρχικό ρόλο στο σχηματισμό των πρώτων βιωμάτων μας πριν ακόμη γεννηθούμε. Αν προσπαθήσει κανείς να παρατηρήσει τους ήχους του περιβάλλοντος στο οποίο κινείται οποιαδήποτε στιγμή της μέρας, θα διαπιστώσει πως σε μεγάλο βαθμό τα ηχητικά ερεθίσματα συνδιαμορφώνουν τον κόσμο μας παράλληλα με τα οπτικά, ενώ έχουν άμεση επίδραση στην υγεία του ανθρώπινου σώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν συνάνθρωποι μας με προβλήματα όρασης οι οποίοι κατευθύνονται από τις εντάσεις των ήχων και κινούνται στο περιβάλλον.

8 Α Οι ήχοι γίνονται διαφορετικά αντιληπτοί από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και από όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Σύμφωνα με έρευνες έχει αποδειχθεί πως η αντίληψη του ήχου είναι άμεσα συνυφασμένη με τα βιώματα του κάθε ανθρώπου αλλά και το περιβάλλον στο οποίο έχει συνηθίσει να ζει και τα μέρη στα οποία έχει μεγαλώσει. Τουρίστες που επισκέπτονται μια ξένη χώρα κατά πάσα πιθανότητα δεν αντιλαμβάνονται τα ηχοτοπία όπως οι ντόπιοι πολίτες, ή ίσως και να μην μπορούν να αντιληφθούν ορισμένους ήχους, να τους μπερδεύουν, αφού δεν τους έχουν ξανακούσει στη ζωή τους και δεν είναι οικείοι σε αυτούς. Τα ηχοτοπία αποτελούν αντικείμενο μελέτης της ακουστικής οικολογίας (Acoustic Ecology), μιας από τις πιο γοργά αναπτυσσόμενες επιστήμες που εστιάζει στη μελέτη της σχέσης του ήχου, των έμβιων όντων και του περιβάλλοντός τους. Η ακουστική οικολογία έχει βρει διαφορετικές εφαρμογές σε ποικίλα πεδία όπως η επίδραση αυτοκινητοδρόμων και αεροδρομίων, η διευρυμένη εφαρμογή φωτογράφων που εξερευνούν τον κόσμο μέσω του ήχου, η εξάπλωση εφαρμογών της βιοακουστικής που αξιοποιεί τους ήχους που παράγουν τα ζώα προκειμένου να ληφθούν υπόψην οι υποκειμενικές και αντικειμενικές αντιδράσεις τους σε ερεθίσματα που παράγει η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως και η ανάπτυξη της μελέτης των ηχητικών συστημάτων. Η επιστημονική προσέγγιση της ακουστική οικολογίας πρωτοαναπτύχθηκε το 1960 με αφετηρία το World Soundscape Project, οδηγώντας το 1993 στη δημιουργία του Acoustic Ecology World Forum. Στόχος του πρώτου ήταν η αναζήτηση λύσεων για ένα οικολογικά ισορροπημένο ηχοτοπίο, όπου αναπτύσσεται μια αρμονική σχέση ανάμεσα στις ανθρώπινες κοινότητες και τα ηχητικά περιβάλλοντα. Μέσα από την ηχογράφηση και την πινακογράφηση ηχοτοπίων σε διεθνές επίπεδο με έμφαση στα ηχητικά ορόσημα, τους απειλούμενους ήχους και τα ηχητικά περιβάλλοντα δημιουργήθηκε η Παγκόσμια Βιβλιοθήκη Ηχοτοπίων (World Soundscape Library). Την έννοια του ηχοτοπίου εισήγαγε ο Καναδός μουσικοσυνθέτης Murray Schafer, αλλά και άλλοι συνθέτες όπως ο Hildegard Westerkamp και ο Barry Εικόνα1: πάνω αριστερά: Murray Schafer, Taux. Οι συνθέτες αυτοί άρχισαν να καναδός συνθέτης ηχογραφούν τα ηχοτοπία των πόλεων Εικόνα2: κάτω αριστερά: Ηχογράφηση όταν το πρόβλημα της ηχορύπανσης ηχοτοπίου φύσης Εικόνα3: δεξιά: Συνθέσεις ηχοτοπίων (Α, Β, Γ) άρχισε να γίνεται εντονότερο, να χάνεται Β Γ

9 η ηχητική ισορροπία και διαύγεια. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία και τις μουσικές συνθέσεις άρχισαν να παράγουν συνθέσεις ηχοτοπίου, προσπαθώντας να αποκαλύψουν την ομορφιά των φυσικών ηχοτοπιών, τις συνέπειες της ηχορύπανσης για τις πόλεις, και την ανάγκη προστασίας τους. Προέκυψαν, έτσι, με την πάροδο του χρόνου τα φανταστικά ηχοτοπία τα οποία αποτελούν ουσιαστικά ηχοτοπία που δημιουργούνται από τον άνθρωπο και τη φαντασία του, εμπνευσμένα από τους ήχους των τοπίων. Η έννοια των ηχοτοπίων, αποκαθιστά την έννοια του ελέγχου του θορύβου και της ηχορύπανσης. Αντί, δηλαδή, να εστιάζει στη μελέτη της επίδρασης του θορύβου, προβάλλει τις συνθέσεις των ήχων του κόσμου με τις ανθρώπινες δραστηριότητες να αντιμετωπίζονται στο σύνολό τους. Γίνεται, έτσι, προσπάθεια βελτίωσης της οικολογικής ποιότητας των αστικών τοπίων μέσα από στοχευμένο σχεδιασμό. Φαίνεται πάντως πως η αντίδραση προς τους ανεπιθύμητους ήχους είχε αρχίσει από πολύ παλαιότερα, αφού το π.χ. όπως αναφέρεται στο Έπος του Γκιλγκαμές η βαβούρα της ανθρώποτητας έχει θυμώσει το θεό Ενλίλ, καθώς όπως παραπονιέται στους άλλους θεούς είναι πλέον αδύνατο να κοιμηθείς. Έπειτα, το 2ο αιώνα μ.χ. ο Ρωμαίος ποιητής αναφέρει πως δυσκολεύεται να ξεκουραστεί, διότι ο θόρυβος από τις άμαξες είναι αρκετός για να ξυπνήσει και πεθαμένο. Σε πολλές πόλεις της Αγγλίας κατά το 13ο αιώνα οι σιδηρουργοί απομονώνονταν, ενώ η Βέρνη της Ελβετίας πέρασε τον πρώτο νόμο ενάντια σε τραγούδια και κραυγές σε δρόμους και σπίτια κατά τη διάρκεια των εορτασμών το Κατά τα επόμενα 300 χρόνια σε διάφορα μέρη του κόσμου έχει υπάρχει πληθώρα απαγορεύσεων ενάντια σε: σκύλους που γαυγίζουν, τραγούδια κατά τον εορτασμό των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους, ξεσκόνισμα των χαλιών, καθώς και παιδιά που θορυβούν. Το 1972, ο Οργανισμός Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ απέδωσε στο θόρυβο χαρακτηριστικά ρύπανσης. Όπως είδαμε παραπάνω, τα ηχοτοπία μπορεί να είναι φανταστικά και πραγματικά. Το ενδιαφέρον μας, ωστόσο, εστιάζεται περισσότερο στα πραγματικά ηχοτοπία, αυτά που υπάρχουν σε ένα τόσο μεγάλο χώρο, όπως είναι μία πόλη (αστικό τοπίο) ή ένα δάσος (φυσικό τοπίο), αλλά και σε τόσο μικρό, όσο είναι μία πλατεία ή ένα δωμάτιο. Σε ένα τέτοιο χώρο, οι ήχοι που ακούγονται ποικίλουν. Στεκόμενοι σε μία πλατεία, λοιπόν, μπορούμε να ακούσουμε τους γύρω μας να μιλάνε, τα αυτοκίνητα να περνάνε, τα πουλιά να κελαηδάνε, τον άνεμο να σφυρίζει κ.α. Γεννήθηκε έτσι η ανάγκη να κατηγοριοποιήσουμε τους διάφορους ήχους γύρω μας για να αποσαφηνίσουμε το ηχοτοπίο και να απομονώσουμε τα ηχητικά ερεθίσματα ιδιότητες κατηγορίες Η ταξινόμηση έγινε σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την προέλευση των ήχων. Η πρώτη αναφέρεται σε ανθρωπογενείς ήχους και περιλαμβάνει ήχους που οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Εδώ, πρέπει να διευκρινιστεί ότι στην κατηγορία αυτή ανήκουν αμιγείς ανθρωπογενείς ήχοι, όπως ομιλία, γέλιο, χειροκρότημα κ.α. αλλά και τεχνολογικοί ή μηχανικοί ήχοι όπως, αυτοκίνητο, σειρήνα, μηχανή κ.α. Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται σε βιολογικούς ήχους, εκείνους, δηλαδή, που παράγουν τα ζώα, όπως κελάηδα πουλιών, γάβγισμα κ.α. Τέλος, η τρίτη κατηγορία αναφέρεται σε γεωφυσικούς ήχους, δηλαδή ενδείξεις που παράγει η κίνηση του αέρα, του νερού και της γης, όπως το κύμα, το θρόισμα των φύλλων, η φωτιά κ.α. Μέσα από το πρίσμα της ακουστικής οικολογίας οι παραπάνω κατηγορίες ανάγουν και ένα φαινόμενο, που πρέπει να μελετήσει κανείς για να αποκτήσει μία συνολική εικόνα ενός ηχοτοπίου. Έτσι, γίνεται λόγος για ανθρωποφωνία (anthropophony), βιοφωνία (biophony) και γεωφωνία (geophony) αντίστοιχα. Ωστόσο, η προέλευση των ήχων δεν αποτελεί το μοναδικό χαρακτηριστικό των ηχοτοπίων. Μία δεύτερη κατηγοριοποίηση, ανάλογα με την σημασία των ηχητικών γεγονότων, έρχεται να αποκωδικοποιήσει τα ηχοτοπία. Έτσι, μιλάμε για ήχους υποβάθρου ή παρασκηνίου και εννοούμε τους

10 ήχους που χαρακτηρίζουν ένα τοπίο-σκηνικό και τους ήχους επιφανείας ή προσκηνίου, αυτοί δηλαδή που πρωταγωνιστούν. Για παράδειγμα, αν επανέλθουμε στην περίπτωση της πλατείας, οι ήχοι υποβάθρου μπορεί να είναι τα συνεχώς διερχόμενα αυτοκίνητα από τον γειτνιάζοντα δρόμο, που επισκιάζουν τους άλλους ήχους, ενώ οι ήχοι επιφανείας μπορεί να είναι το γάβγισμα ενός σκύλου που βρίσκεται κοντά μας, ή η συζήτηση των διπλανών μας, ήχοι δηλαδή που ακούγονται ξεκάθαρα στα αφτιά μας. Οι ήχοι, ωστόσο, και η αντιληπτική ικανότητα δεν είναι ίδια ούτε για όλα τα έμβια όντα ούτε για όλα τα σημεία πάνω στη γη. Πιο αναλυτικά, οι άνθρωποι αλλά και τα διάφορα είδη ζώων αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο τα ηχητικά σήματα. Αν ακουγόταν μία σφυρίχτρα για σκύλο σε ένα πάρκο, για παράδειγμα, ο σκύλος θα αντιλαμβανόταν το συγκεκριμένο ηχοτοπίο, ενώ ένας άνθρωπος όχι. Σε ένα άλλο παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος που είχε μεγαλώσει στην Ελλάδα ή σε μία άλλη χώρα με εύκρατο κλίμα ταξίδευε στην Ανταρκτική δεν θα μπορούσε να αντιληφθεί το ηχοτοπίο ενός παγόβουνου, αλλά θα το συνέχεε ενδεχομένως με ένα κεραυνό, ένα ηχοτοπίο δηλαδή το οποίο του είναι οικείο. Από τα παραπάνω, συνεπώς, απορρέει το συμπέρασμα ότι το ηχοτοπίο εξαρτάται άμεσα από τη σχέση ανάμεσα στον ακροατή (άνθρωπο ή ζώο) και το περιβάλλον. Με το φαινόμενο των ήχων ασχολήθηκαν κατά καιρούς πολλοί μελετητές τονίζοντας μάλιστα την διαφορετική διάσταση που έχει κάθε φορά αυτός στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες (όπως την ψυχολογία, την κοινωνιολογία, την αρχιτεκτονική, την ανθρωπολογία, την ιατρική κ.α.). Ο Pijanowski, ένας από αυτούς τους ερευνητές, αναφέρει ότι ο ήχος αποτελεί ένα είδος ένδειξης της κατάστασης των οικοσυστημάτων, ένα ηχητικό σύμπτωμα που περιγράφει στην κυριολεξία αόρατες μεταβολές εντός του ζωντανού δικτύου που συνιστούν τα οικοσυστήματα. Για παράδειγμα ο ήχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εντοπιστούν έγκαιρα κλιματικές αλλαγές, μοτίβα ανάπτυξης των καιρικών φαινομένων, η παρουσία ρύπανσης ή άλλες μεταβολές της υπαίθρου. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η χορωδία των πουλιών κατά την αυγή και τη δύση ανά περιοχή είναι χαρακτηριστική κι έτσι αν η ένταση στα συλλογικά τιτιβίσματα μεταβληθεί, οφείλει κανείς Εικόνα 4: πάνω: Γεωφυσικοί ήχοι, κύμα Εικόνα 5: κάτω αριστερά: Βιολογικοί ήχοι, πουλιά να αναζητήσει τι προκάλεσε την αλλαγή Εικόνα 6: κάτω μέση: Ανθρωπογενείς ήχοι, ανθρώπινη δραστητιότητα αυτή. Οι οικολόγοι μέχρι στιγμής αγνοούν Εικόνα 7: κάτω δεξιά: Ανθρωπογενείς ήχοι, τεχνολογική δραστηριότητα 18 19

11 με ποιό τρόπο οι ήχοι που παράγονται σε μια περιοχή μπορούν να αποτελέσουν σοβαρή ένδειξη για το τι συμβαίνει σε ένα οικοσύστημα. Επίσης, ένας άλλος ερευνητής, ο López, έρχεται να θυμίσει την ύπαρξη ενός ακόμα βιοτικού στοιχείου, το οποίο επίσης παράγει ήχους και είναι παρόν σε κάθε μορφή περιβάλλοντος, το οποίο συνήθως τείνουμε να παραβλέπουμε, τα φυτά. Κατά μία έννοια, αυτό που ονομάζουμε ήχο της βροχής και του αέρα θα ήταν καλύτερα να το αποκαλούσαμε ήχο των φύλλων και κλαδιών. Ακόμα ο Lopez προσθέτει ότι αν η οπτική μας σε ό,τι αφορά τους φυσικούς ήχους εστίαζε στο περιβάλλον ως ένα όλον, αντί να επιζητούμε συμπεριφοριστικές εκδηλώσεις των οργανισμών εκείνων που μας φαίνονται πιο οικείοι, θα ασχολούμασταν και με τη βιοακουστική των φυτών. Επιπλέον, ένα οικοσύστημα ήχων δεν είναι το άρθροισμα διαφορετικών στοιχείων που παράγουν ήχο, αλλά της αλληλεπίδρασης των στοιχείων αυτών, όπου ως αποτέλεσμα οι ήχοι τροποποιούνται και αναμεταδίδονται. Το κελάηδημα ενός πουλιού στο δάσος δεν οφείλεται μόνο στο πουλί, αλλά και στην αλληλεπίδρασή του με τα δέντρα και το έδαφος. Αν μπορέσουμε να αφουγκραστούμε προσεχτικά έναν ήχο, θα συνειδητοποιήσουμε ότι η τοπογραφία, τα επίπεδα υγρασίας, τα υλικά που συνθέτουν την ανώτερη στιβάδα του εδάφους είναι το ίδιο σημαντικά και καθοριστικά με τα ίδια τα ζώα που παράγουν τον αρχικό ήχο και διαβιούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Ακόμα, για την κοινωνική διαστρωμάτωση των ήχων μίλησε και ο Garret Keizer στο βιβλίο του The Unwanted Sound of Everything We Want στο οποίο αναφέρει πως επέλεξε να γράψει ένα βιβλίο για το θόρυβο, επειδή τίνουμε να τον παρακάμπτουμε Από τα παραπάνω, γίνεται σαφές ότι ο ως θέμα ελάσσονος σημασίας, ήχος δεν θα πρέπει να απομονώνεται από κι επειδή πιστεύει ότι η ίδια η έννοια της το περιβάλλον, αλλά να αντιμετωπίζεται απόρριψης αποτελεί το κλειδί για την κατανόηση ολιστικά. Ο άνθρωπος, από νωρίς προσπάδειγμα, ευρύτερων ζητημάτων. Για παράθησε να κατανοήσει τα ηχοτοπία και να αναρωτιέται, πόσο συχνά θα δει δημιουργήσει καλούπια που θα τον βοηθήσουν κανείς αεροπλάνα να πετούν πάνω από να τα αποκωδικοποιήσει και να δι- γειτονιές υψηλών εισοδημάτων; Ο Keizer απιστώσει τις σχέσεις που έχουν αυτά με κάνει μια διαφοροποίηση ανάμεσα στον διάφορα κοινωνικά, οικολογικά και άλλα ήχο και το θόρυβο, όπου ως θόρυβος εννοείται ζητήματα. Διαπίστωσε το πρόβλημα της ο ανεπιθύμητος ήχος. Αναφέρεται υπερκάλυψης των ήχων (ηχορύπανση) και στον τρόπο με τον οποίο τα ηχοτοπία διαμορφώνονται θέλησε να βρει διέξοδο πλάθοντας τα φα- βάσει του καταμερισμού του νταστικά ηχοτοπία. Διέκρινε ποιους ήχους πλούτου και την κοινωνική-πολιτική εξουσία ακούει πρώτους, από πού προέρχονται και ως προς συγκεκριμένες τάξεις. Έτσι, τι επίδραση έχουν πάνω του αλλά και στο υποστηρίζει ότι υπάρχουν άνθρωποι που περιβάλλον του. παράγουν θορύβους και άνθρωποι που υποχρεώνονται να τους ακούνε. Τα αερο δρόμια ή η βιομηχανία για παράδειγμα, συνορεύει με περιοχές όπου τα εισοδήματα είναι περιορισμένα. Ο Keizer θεωρεί ότι οι ήχοι που παράγουμε έχουν επίδραση και σε άλλους πέραν του εαυτού μας. Ένας άνθρωπος που δηλώνει ότι οι θόρυβοι που παράγω είναι δικαίωμά μου επί της ουσίας εννοεί το αυτί σου δεν είναι παρά μία χοάνη απορρόφησης των ήχων μου. Έτσι λοιπόν ο ήχος μπορεί να αποτελεί ένδειξη ευρύτερων κοινωνικών ζητημάτων ή διατάραξης της οικολογίας. Ο προβληματισμός που τίθεται ωστόσο παραμένει. Βλέπουμε μόνο ένα τοπίο ή αφουγκραζόμαστε, οσφραινόμαστε, αγγίζουμε; Παίρνουμε όλες τις πληροφορίες που τις οποίες μας δίνει ένα τοπίο; Το ερώτημα αυτό θελήσαμε να απαντήσουμε οι ίδιες βιώνοντας ένα τέτοιο τοπίο μέσα στην πόλη μας. Την εμπειρία μας αυτή παραθέτουμε στο δεύτερο μέρος.

12 πειραματικό μέρος 2

13 2.1 περιοχή μελέτης Η πειραματική μας έρευνα, όπως αναφέρθηκε, εξελίσσεται στην περιοχή της Νέας Παραλίας στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης. Πιο συγκεκριμένα, η περιοχή μελέτης αφορά το κομμάτι από το Ναυτικό Όμιλο Θεσσαλονίκης (Ν.Ο.Θ.) έως το Μέγαρο Μουσικής με επτά (7) ενδιάμεσους σταθμούς. Πρώτα όμως κρίνεται σκόπιμο να διατυπωθούν λίγα λόγια για την περιοχή αλλά και για κάθε σταθμό ξεχωριστά ώστε να σχηματίσουμε μία πιο σφαιρική εικόνα για τη μελέτη που ακολουθεί. Η Νέα Παραλία στο σύνολο της αποτελεί ένα σημαντικό δημόσιο τόπο της πόλης, με γραμμική διάταξη, περιορισμένο βάθος και μεγάλο μήκος γεγονός που του προσδίδει τα χαρακτηριστικά του «μετώπου» -του λεπτού φλοιού, που απλώνεται στο όριο μεταξύ στεριάς και θάλασσας. Η περιοχή προσφέρει ποικιλία χώρων για ψυχαγωγία, παιχνίδι, άθληση, χαλάρωση και άλλους με διαφορετικές ποιότητες, υφές, μυρωδιές και ήχους. Το σημείο 1, ο πρώτος σταθμός καταμέτρησης, απαντάται χωρικά στον Κήπο του 25 Ήχου στην περιοχή της προβλήτας. Αποτελεί έναν χώρο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθώς βρίσκεται στο όριο με την θάλασσα, ενώ παράλληλα ενσωματώνει το υγρό στοιχείου με τις υδάτινες επιφάνειες που τοποθετούνται εκεί. Το σημείο 2, ο δεύτερος σταθμός καταμέτρησης, βρίσκεται πάλι στον Κήπο του Ήχου, εσωτερικά αυτή τη φορά, στις πέργκολες που σχεδιάστηκαν αναφορικά με το Μνημείο των πεσόντων πολεμιστών της Κορέας. Οι ξύλινες πέργκολες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση των ηχοτοπίων του κήπου καθώς λειτουργούν ως ηχόφραγμα του θορυβώδους δρόμου. Το σημείο 3, ο τρίτος σταθμός καταμέτρησης, αναφέρεται σε περίκλειστο χώρο που διαμορφώνεται στον Κήπο των Ρόδων. Πρόκειται για ένα χώρο που φιλοξενεί παιδική χαρά, χώρο καθιστικού και πολύχρωμα παρτέρια. Ο χώρος δίνει την αίσθηση της εσωτερικής αυλής των παλιών αρχοντικών με τα ξύλινα στοιχεία να φιλτράρουν την βουή του δρόμου.

14 σικής. Η καταμέτρηση που έγινε περιλάμβανε την παιδική χαρά, τις διαμορφώσεις με τα ξύλινα deck αλλά και την προβλήτα, στην επαφή του, δηλαδή, με την θάλασσα. Το σημείο 4, ο τέταρτος σταθμός καταμέτρησης, επικεντρώνεται στην περιοχή των γηπέδων που συμπληρώνουν τον Κήπο των Ρόδων καθώς και την περιοχή γύρο από το αντλιοστάσιο της ΕΥΑΘ. Αποτελεί χώρο έντονης κινητικότητας και συγκέντρωσης εξαιτίας τους παρατηρητηρίου που διαμορφώνεται στον εξώστη του κτιρίου της ΕΥΑΘ. Το σημείο 5, ο πέμπτος σταθμός καταμέτρησης, απλώνεται στον ευρύτερο χώρο του Κήπου της Μνήμης. Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει 24 παρτέρια που φυτέυονται αρωματικά φυτά της Ανατολής και ένα μεγάλο άξονα που προβάλει προοπτικά την πόλη. Το σημείο 6, ο έκτος σταθμός καταμέτρησης, περιλαμβάνει τις υδάτινες διαμορφώσεις του Κήπου του Νερού. Η παρουσία του νερού στην περιοχή αυτή εντείνεται ακόμα περισσότερο με την κατακόρυφη υδάτινη επιφάνεια που διαμορφώνεται στο όριο της με τον δρόμο. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται και η ηχητική του παρουσία αλλά και αποδυναμώνεται η βουή του δρόμου. Εικόνα 8: πάνω: Σημείο 1 Εικόνα 9: μέση: Σημείο 1 Εικόνα 10: κάτω: Σημείο 2 Εικόνα 11: πάνω: Σημείο 3 Εικόνα 12: μέση: Σημείο 4 Εικόνα 13: κάτω: Σημείο 4 26 Τέλος, το σημείο 7, ο έβδομος σταθμός καταμέτρησης, αφορά τον Κήπο της Μου- 27

15 2.2 λαδή ανθρωπογενείς, βιολογικοί και γεωφυσικοί ήχοι. Επίσης, υποκειμενική ήταν και η αναγνώριση των ηχητικών πηγών και η κατηγοριοποίηση τους ως προς την λειτουργική τους σημασία, δηλαδή ήχοι υποβάθρου και επιφανείας. Η πειραματική διαδικασία περιλάμβανε ηχογραφήσεις διαρκείας επτά (7) λεπτών σε κάθε ένα σταθμό-σημείο. Οι ηχογραφήσεις πραγματοποιήθηκαν σε δύο διαφορετικές μέρες (από δύο φορές, δηλαδή, για κάθε ένα σημείο) μεταξύ των χρονικών διαστημάτων 12:00-13:00 και 18:00-19:00 αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν αθροίστηκαν και διαμόρφωσαν συγκεντρωτικές τιμές που απεικονίζονται σε χάρτες, πίνακες και βίντεο. Οι παρατηρητές που συμμετείχαν ήταν δύο. Ο πρώτος ηχογραφούσε το κάθε σημείο, με σύγχρονη συσκευή καταγραφής ήχου και ο άλλος κατέγραφε τους ήχους που αντιλαμβανόταν το αφτί του. Στην συνέχεια, επαληθεύτηκαν οι δύο μετρήσεις και προέκυψαν οι λίστες των ήχων και οι αντίστοιχες κατηγορίες τους. Η καταγραφή των διαφορετικών ήχων βασίστηκε σε υποκειμενική παρατήρηση ανάλυσης των συστατικών του ακουστικού πεδίου ως προς την προέλευση τους, δη- Εικόνα 14: πάνω: Σημείο 5, παρτέρια Εικόνα 15: μέση: Σημείο 5, γήπεδα Εικόνα 16: κάτω: Σημείο 6 28 Εικόνα 17: πάνω: Σημείο 6 Εικόνα 18: μέση: Σημείο 7 Εικόνα 19: κάτω: Σημείο 7 συλλογή δεδομένων 29

16 ανάλυση δεδομένων2.3 Οι καταγραφές που έγιναν και τις δύο φορές για κάθε ένα σημείο ξεχωριστά είναι οι εξής: Σημείο 1 Σημείο 2 Σημείο 3 Σημείο 4 Ανάλογα με την σημασία τους Ανάλογα με την σημασία τους Ανάλογα με την σημασία τους Ανάλογα με την σημασία τους υποβάθρου επιφανείας υποβάθρου επιφανείας υποβάθρου επιφανείας υποβάθρου επιφανείας άνεμος ομιλίες δρόμος αυτοκίνητα δρόμος φωνές δρόμος μπάλα Ανάλογα με την προέλευση τους Ανάλογα με την προέλευση τους Ανάλογα με την προέλευση τους Ανάλογα με την προέλευση τους ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί ομιλίες γλάροι άνεμος δρόμος κύμα φωνές γέλιο ποδήλατο βήματα Συνολικός αριθμός ήχων: 9 ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος γάβγισμα άνεμος ομιλίες κουκουβάγια αεροπλάνο πουλιά ασθενο/ρο κόρνα κλαρίνο σφύριγμα βήματα ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος φτερούγισμα άνεμος ομιλίες βήματα φωνές κούνια ποδήλατο μπάλα κόρνα κόρνα ποδηλ. ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος γάβγισμα άνεμος ομιλίες κύμα βήματα φωνές μπάλα παλαμάκια σφύριγμα ποδήλατο γέλιο Ένταση ήχου: Συνολικός αριθμός ήχων: 12 Συνολικός αριθμός ήχων: 11 Συνολικός αριθμός ήχων: 11 Ένταση ήχου: Ένταση ήχου: Ένταση ήχου:

17 Σημείο 5 Ανάλογα με την σημασία τους υποβάθρου δρόμος επιφανείας ομιλίες Ανάλογα με την προέλευση τους Σημείο 6 Ανάλογα με την σημασία τους υποβάθρου δρόμος επιφανείας ομιλίες/βατράχια Ανάλογα με την προέλευση τους Σημείο 7 Ανάλογα με την σημασία τους υποβάθρου δρόμος επιφανείας φωνές Ανάλογα με την προέλευση τους Στους παρακάτω χάρτες απεικονίζονται οι χωροχρονικές μεταβολές των ήχων ανάλογα με την προέλευση τους. Οι ανθρωπογενείς ήχοι (Α) συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα (R), οι βιολογικοί ήχοι (B) με πράσινο χρώμα (G) και οι γεωφυσικοί ήχοι (G) με μπλε χρώμα (Β). ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος γάβγισμα άνεμος ομιλίες κύμα ποδήλατο φωνές αεροπλάνο κόρνα καρότσι Συνολικός αριθμός ήχων: 10 ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος γάβγισμα άνεμος ομιλίες βατράχια νερό ποδήλατο βροχή φωνές κλάμα κόρνα κόρνα ποδηλ. Συνολικός αριθμός ήχων: 12 ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος γάβγισμα άνεμος ομιλίες κύμα μουσική βροχή φωνές κόρνα αεροπλάνο μπάλα ποδήλατο γέλιο Ένταση: Ένταση ήχου: Συνολικός αριθμός ήχων: 13 Ένταση ήχου:

18 Χάρτης 1: πάνω: Σημεία 1 και 2, Κήπος του Ήχου (προβλήτα και πέργκολες) Χαρτης 4: κάτω: Σημείο 6, Κήπος των Ρόδων (παιδική χαρά) Χάρτης 3: πάνω: Σημεία 4 και 5, Κήπος των Ρόδων (γήπεδα) και Κήπος της Μνήμης αντίστοιχα Χαρτης 4: κάτω: Σημείο 6, Κήπος του Νερού 34 35

19 συμπερά- 2.4 σματα Χάρτης 5: Σημείο 7, Κήπος της Μουσικής Από την ανάλυση των παραπάνω δεδομένων προέκυψαν κάποια συμπεράσματα για τα ηχοτοπία της περιοχής μελέτης μας. Καταρχάς, από το σύνολο των ηχητικών καταμετρήσεων στους επτά σταθμούς διαπιστώθηκε ότι κατά μέσο όρο μπορούσαμε να αντιληφθούμε 11 διαφορετικούς ήχους. Εδώ, πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι πολλοί ήχοι ταξινομήθηκαν σε ευρύτερες κατηγορίες για την διευκόλυνση της μελέτης. Παραδείγματος χάριν, ο ήχος του αυτοκινήτου, της μηχανής, του φρεναρίσματος ή της επιτάχυνσης καταχωρήθηκε ως ένας ήχος, αυτός της βουής του δρόμου. Η πλειοψηφία των ήχων υποβάθρου (90%) ήταν η βουή του δρόμου (6/7 σημεία) με εξαίρεση το πρώτο σημείο που υπερίσχυσε η ένταση του ανέμου. Αναλόγως, η πλειοψηφία των ήχων επιφανείας (80%) ήταν ανθρώπινες ομιλίες ή φωνές (5/7), με εξαίρεση δύο σημεία που υπερίσχυσε το αυτοκίνητο και η μπάλα αντίστοιχα. Η κλίμακα ένταση του ήχου έχει ως εξής: 1: απόλυτη ηρεμία (0/7 σταθμούς) 2: μερική ηρεμία (2/7 σταθμούς) 3: μερική φασαρία (2/7 σταθμούς) 4: φασαρία (3/7 σταθμούς) 5: πολύ φασαρία (0/7 σταθμούς) Σε ότι αφορά τους 7 σταθμούς καταμέτρησης το 100% των ήχων ανήκουν στην κλίμακα 2-4 (μερική φασαρία-φασαρία) χωρίς ακραίες τιμές. Και στους επτά σταθμούς καταμέτρησης εντοπίστηκαν συνολικά 28 διαφορετικοί ήχοι, από τους οποίους οι 4 είναι γεωλογικοί (15%), οι 6 βιολογικοί (21%) και οι 18 ανθρωπογενείς (64%). Ακόμα, από τους 18 ανθρωπογενείς ήχους οι 13 προέρχονταν από ανθρώπινη δραστηριότητα (π.χ. ομιλίες, μπάλα) και οι 4 από τεχνολογική (π.χ. αυτοκίνητο, αεροπλάνο)

20 Οι συνολικοί ήχοι όλων των σταθμών (7) είναι: ανθρ/γενείς βιολογικοί γεωφυσικοί δρόμος (Τ) γάβγισμα κύμα μουσική (Τ) βατράχια άνεμος ομιλίες (Α) φτερούγισμα βροχή κόρνα (Τ) κουκουβάγια νερό κόρνα ποδηλ. πουλιά (Α) αεροπλάνο γλάροι (Τ) γέλιο (Α) μπάλα (Α) ποδήλατο (Α) φωνές (Α) κλάμα (Α) καρότσι (Α) σφύριγμα (Α) παλαμάκια (Α) βήματα (Α) κούνια (Α) κλαρίνο (Α) ασθενορόφο (Τ) Οι περισσότεροι γεωλογικοί ήχοι ακούγονται σε σημεία μακριά από τον δρόμο, δηλαδή σε σημεία κοντά στη θάλασσα ή σε κάποιο ηχόφραγμα, όπως δένδρα ή πέργκολες, όπου οι ισχυροί ήχοι των αυτοκινήτων/μηχανών (βουή δρόμου) δεν υπερκαλύπτουν τους άλλους (πρόβλημα ηχορύπανσης). *όπου Α είναι οι ήχοι από ανθρώπινη δραστηριότητα και Τ από τεχνολογική 38 39

21 επίλογος επίλογος

22 Ο προβληματισμός γύρω από τα ηχοτοπία φαίνεται πως είναι ευρέως διαδεδομένος τόσο στην χρονική όσο και στην χωρική του διάσταση. Ο ορισμός έκανε την εμφάνιση του μόλις στα μέσα του περασμένου αιώνα αλλά οι ρίζες του μάλλον ξεκινούν από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια. Την σημασία του φαινομένου αυτού μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει μέσα από το επιστημονικό υπόβαθρο που αναπτύσσεται γύρο του, αλλά κυρίως μέσα από την ίδια την ανάγκη του ανθρώπου για να αφουγκραστεί τη φύση, να νιώσει την γαλήνη και να χαλαρώσει στα ακούσματα των φυσικών στοιχείων. Είναι μια ανάγκη του ανθρώπου που προέκυψε μέσα από την δική του παραγωγή ηχοτοπίων. Η συνεχή ηχορύπανση, η υπερκάλυψη των ήχων των ζώων και της φύσης από αυτούς της ανθρώπινης και τεχνολογικής δραστηριότητας οδήγησαν στην δημιουργία ψεύτικων ηχοτοπίων μέσω ηχογραφήσεων της φύσης, τα φανταστικά ηχοτοπία. Έτσι, κάνουμε λόγο για φανταστικά και πραγματικά ηχοτοπία. Τα πραγματικά ηχοτοπία, ωστόσο είναι αυτά που συναντάμε γύρω μας. Αυτά που βιώνουμε στην πόλη μας, στην καθημερινότητα μας. Ο άνθρωπος στην προσπάθεια του να τα αντιληφθεί θέλησε να τα απομονώσει και να τα καλουπώσει. Έτσι, έφτιαξε τις κατηγορίες ανάλογα με την προέλευση και την σημασία τους. Με αυτές τις ανησυχίες, θελήσαμε να βιώσουμε και να αντιληφθούμε το ηχοτοπίο της δικής μας πόλης. Να περπατήσουμε μέσα στην πόλη και να διαπιστώσουμε τι μπορούμε να ακούσουμε, πόσο καλά ξέρουμε ένα τοπίο και αν βλέποντας μια φωτογραφία παίρνουμε τελικά όλες τις πληροφορίες για ένα χώρο. Η πόλη μας περιγράφεται με μία εικόνα; Και αν όχι γιατί σε μία πόλη να κάνουμε λόγο για αξιοθέατα και όχι για αξιάκουστα; Γιατί ρωτάμε ένα ταξιδιώτη τι είδε και όχι τι άκουσε; Μήπως περιπλανώμενοι σε μία πόλη θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε όλες μας τις αισθήσεις; Εμείς αυτό αναρωτηθήκαμε και αυτό κάναμε. 43

23 πηγές πηγές

24 ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ users.auth.gr/paki/files/soundscape 47

25

Η αποτύπωση του αστικού ηχοτοπίου ως βοήθηµα στη κινητικότητα και στο προσανατολισµό των ατόµων µε πρόβληµα όρασης

Η αποτύπωση του αστικού ηχοτοπίου ως βοήθηµα στη κινητικότητα και στο προσανατολισµό των ατόµων µε πρόβληµα όρασης Η αποτύπωση του αστικού ηχοτοπίου ως βοήθηµα στη κινητικότητα και στο προσανατολισµό των ατόµων µε πρόβληµα όρασης Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος : Επ. καθηγητής, Πανεπιστήµιο Μακεδονίας Κίµων Παπαδηµητρίου

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ποροΐων Σερρών

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ποροΐων Σερρών Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ποροΐων Σερρών 2ο Πανελλήνιο Σεμινάριο Ήχος και Φύση Προτεινόμενες Ασκήσεις Προετοιμασίας για Συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς Ιωάννα Ετμεκτσόγλου, Λέκτορας Μουσικής Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

1.Εισαγωγή. Χαρτογράφηση των ιδιοτήτων του ήχου μια ακουστική προσέγγιση για τη μελέτη των χαρακτηριστικών του ηχοτοπίου της Πανεπιστημιούπολης ΑΠΘ

1.Εισαγωγή. Χαρτογράφηση των ιδιοτήτων του ήχου μια ακουστική προσέγγιση για τη μελέτη των χαρακτηριστικών του ηχοτοπίου της Πανεπιστημιούπολης ΑΠΘ Χαρτογράφηση των ιδιοτήτων του ήχου μια ακουστική προσέγγιση για τη μελέτη των χαρακτηριστικών του ηχοτοπίου της Πανεπιστημιούπολης ΑΠΘ Ομάδα 2 Ακριτίδου Ευγενία Γεγγενίδη Ηλιάνα Δημάδη Κωσταντία 1.Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Τοπίου. Διδάσκων: Ιωάννης Τσαλικίδης. Συνεργάτες: Ελένη Αθανασιάδου Μαρία Λιονάτου Ευθύμης Χαραλαμπίδης Βασίλης Χαριστός

Αρχιτεκτονική Τοπίου. Διδάσκων: Ιωάννης Τσαλικίδης. Συνεργάτες: Ελένη Αθανασιάδου Μαρία Λιονάτου Ευθύμης Χαραλαμπίδης Βασίλης Χαριστός Αρχιτεκτονική Τοπίου Διδάσκων: Ιωάννης Τσαλικίδης Συνεργάτες: Ελένη Αθανασιάδου Μαρία Λιονάτου Ευθύμης Χαραλαμπίδης Βασίλης Χαριστός Τμήμα Γεωπονίας Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν:

Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν: ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης Τα πέντε θεματικά πάρκα εκτείνονται σε μήκος 1500 μ. από το Μέγαρο Μουσικής έως τους Ναυτικούς Ομίλους και περιλαμβάνουν: Ο ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ 1 / 6

Διαβάστε περισσότερα

Δύο αυτιά καλύτερα από ένα. Ακοή, όπως έχει προβλέψει η φύση

Δύο αυτιά καλύτερα από ένα. Ακοή, όπως έχει προβλέψει η φύση Δύο αυτιά καλύτερα από ένα Ακοή, όπως έχει προβλέψει η φύση Είναι καιρός να ακούσετε Η Phonak είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ακουστικών βοηθημάτων στον κόσμο. Με έδρα την Stäfa, στην Ελβετία, η εταιρία

Διαβάστε περισσότερα

Μικροί Ερευνητές Ήχων: Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ευαισθητοποίηση απέναντι στο θόρυβο

Μικροί Ερευνητές Ήχων: Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ευαισθητοποίηση απέναντι στο θόρυβο Μικροί Ερευνητές Ήχων: Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ευαισθητοποίηση απέναντι στο θόρυβο Βασιλεία Χρηστίδου Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας vchristi@ece.uth.gr Σκοπός Η ευαισθητοποίηση παιδιών προσχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόμενο Doppler (Γ. Μ.) Φαινόμενο Doppler. Φαινόμενο Doppler είναι η διαφορά των συχνοτήτων που μετρούν οι παρατηρητές

Φαινόμενο Doppler (Γ. Μ.) Φαινόμενο Doppler. Φαινόμενο Doppler είναι η διαφορά των συχνοτήτων που μετρούν οι παρατηρητές Φαινόμενο Doppler Για την κατανόηση του φαινομένου αυτού εισάγουμε τα παρακάτω σύμβολα και πρέπει να εξηγήσουμε τη σημασία τους. : πηγή ηχητικών κυμάτων : ανιχνευτής ηχητικών κυμάτων : συχνότητα ηχητικών

Διαβάστε περισσότερα

ΗΧΟΣ 10-0133.indb 143 25/2/2013 3:35:01 μμ

ΗΧΟΣ 10-0133.indb 143 25/2/2013 3:35:01 μμ ΗΧΟΣ 10-0133.indb 143 25/2/2013 3:35:01 μμ 144 ΦΕ1: ΠΩΣ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ Ο ΗΧΟΣ Παρατήρησε τις εικόνες. Πώς παράγεται ο ήχος; 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Πείραμα Στήριξε με το χέρι σου στην άκρη του θρανίου

Διαβάστε περισσότερα

Α φ ά σ η. Φύλλα Εργασίας Α Φάσης. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου

Α φ ά σ η. Φύλλα Εργασίας Α Φάσης. Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου Φύλλα Εργασίας Α Φάσης 33ο Νηπιαγωγείο Ευόσμου Α φάση: Εμείς και η γειτονιά μας 61 Δραστηριότητα 1: Η γειτονιά μας! Αξιοποιήστε τις αισθήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας, για να αποτυπώσετε την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΘΕΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΓΙΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΑΣ ΚΙ 2014

ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΘΕΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΓΙΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΑΣ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΑΣ ΚΙ 2014 ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΑΝΤΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ http://www.study4exams.gr/ ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΘΕΙ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΓΙΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΑΣ ΕΡΩΤΗΣΗ 1. Το φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ & ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α.Τ.Ε.Ι. ΤΜΗΜΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ, ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΑΡΙΝΟ 2011-12 ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ / ΧΩΡΟΙ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές σχεδιασμού των αστικών υπαίθριων χώρων για τους ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια και Alzheimer

Αρχές σχεδιασμού των αστικών υπαίθριων χώρων για τους ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια και Alzheimer 9th Pan-Hellenic Interdisciplinary Conference of Alzheimer's Disease and Related Disorders Αρχές σχεδιασμού των αστικών υπαίθριων χώρων για τους ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια και Alzheimer Πιπερίδου

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία γραμμάτων-συλλαβών

Διδασκαλία γραμμάτων-συλλαβών Διδασκαλία γραμμάτων-συλλαβών Ο μαθητής αξιοποιεί τον Η/Υ και ακούει κάθε φορά την εκφώνηση της άσκησης αλλά και την εργασία που έχει να κάνει. Μπορεί να διακρίνει ακουστικά και οπτικά την πρώτη συλλαβή-γράμμα,

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Αντικείμενο της επιστήμης της οικολογίας Ιστορία της

Διαβάστε περισσότερα

Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth.

Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth. Μια εικονική εκδρομή με το Google Earth Αγαπητέ μαθητή, Η εργασία που επέλεξες θα σου δώσει τη δυνατότητα να συνεργαστείς με συμμαθητές σου και να σχεδιάσετε μια εικονική εκδρομή με το Google Earth. Εσύ

Διαβάστε περισσότερα

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Για τους γονείς και όχι μόνο από το Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Ακουστικός, οπτικός ή μήπως σφαιρικός; Ανακαλύψτε ποιος είναι ο μαθησιακός τύπος του παιδιού σας, δηλαδή με ποιο τρόπο μαθαίνει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Η δημιουργία θεραπευτικών κήπων στις πόλεις για την βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας των κατοίκων

Η δημιουργία θεραπευτικών κήπων στις πόλεις για την βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας των κατοίκων Η δημιουργία θεραπευτικών κήπων στις πόλεις για την βελτίωση της ψυχοσωματικής υγείας των κατοίκων Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ/Θ Δρ. Μαρία Γιδαράκου Γεωπόνος - Φυτωριούχος https://www.facebook.com/hortlab

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης.

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης. Περιγραφή της ερευνητικής εργασίας Βασικοί σκοποί της έρευνας: Η οικοδόμηση γνώσεων όσον αφορά στη λειτουργία των φωτογραφικών τεχνικών (αναλογικών ψηφιακών) διερευνώντας το θέμα κάτω από το πρίσμα των

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην επανάληψη

Εισαγωγή στην επανάληψη Εισαγωγή στην επανάληψη Στο κεφάλαιο αυτό ήρθε η ώρα να μελετήσουμε την επανάληψη στον προγραμματισμό λίγο πιο διεξοδικά! Έχετε ήδη χρησιμοποιήσει, χωρίς πολλές επεξηγήσεις, σε προηγούμενα κεφάλαια τις

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του Ρεμπέτικου

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του Ρεμπέτικου Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του Ρεμπέτικου Α. Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: έννοια και σημασία της Άξονες συζήτησης Διαφορετικές εκφάνσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς

Διαβάστε περισσότερα

Εναλλακτικές στρατηγικές, Πρακτικές και Προσεγγίσεις για κατάκτηση πυρηνικών γνώσεων και ορολογίας

Εναλλακτικές στρατηγικές, Πρακτικές και Προσεγγίσεις για κατάκτηση πυρηνικών γνώσεων και ορολογίας Διδασκαλία του μαθήματος της Φυσικής για μαθητές/τριες με μεταναστευτική βιογραφία που παρακολουθούν μαθήματα Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στις μεταβατικές τάξεις: Εναλλακτικές στρατηγικές, Πρακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΔΗ ΜΑΡΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010

ΒΑΡΔΗ ΜΑΡΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010 ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΒΑΡΔΗ ΜΑΡΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010 είναι τα πολυμέσα; Το να μιλάει κανείς ςγια τα πολυμέσα είναι σαν να μιλάει για την αγάπη. (διευθύντρια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Με ρώτησε αν θέλω να πάω στο θέατρο.

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. Με ρώτησε αν θέλω να πάω στο θέατρο. ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να βάλεις σε κύκλο την πρόταση που φανερώνει θαυμασμό. α. Αχ, να μπορούσα να έρθω μαζί σου! β. Τι ωραίο το ποδήλατό σου! γ. Πεθύμησα να φάω παγωτό. δ. Σταμάτα την γκρίνια αμέσως!

Διαβάστε περισσότερα

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά

20 Θετικοί γονείς Ευτυχισμένα παιδιά Η ανατροφή των παιδιών ώστε να γίνουν συναισθηματικά υγιείς, ευτυχισμένοι και υπεύθυνοι ενήλικες είναι ένα δύσκολο έργο. Οι γονείς έχουν την τάση να επικεντρώνονται σε εκείνες τις στιγμές κρίσης κατά τις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Δράσεις που υλοποιήθηκαν με το 2 ο Νηπιαγωγείο Μενεμένης Σχολικό έτος 2012-2013 1 Συντελεστές προγράμματος Oι μαθητές της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μπούκλας παίζει και μουσική όταν στην πράσινη σημαία γί νει κλικ. αίξε ήχο _ χρι τέλους περίμενε για _ χρόνους. περίμενε για δευτερόλεπτα.

Ο Μπούκλας παίζει και μουσική όταν στην πράσινη σημαία γί νει κλικ. αίξε ήχο _ χρι τέλους περίμενε για _ χρόνους. περίμενε για δευτερόλεπτα. Παραδείγματα εφαρμογών μουσικής Ο Μπούκλας παίζει και μουσική Στο παράδειγμα «Δοκιμαστήριο» του κεφαλαίου 7, είχαμε 3 αντικείμενα: δυο χαρακτήρες, τον Μπούκλα και το Σορτσάκια και το Παραβάν πίσω από το

Διαβάστε περισσότερα

Δίνεται η ταχύτητα του ήχου στον αέρα. [705,5Hz, 714Hz, 336/697,2m, 332/697,2m, 709,75Hz, 8,5Hz]

Δίνεται η ταχύτητα του ήχου στον αέρα. [705,5Hz, 714Hz, 336/697,2m, 332/697,2m, 709,75Hz, 8,5Hz] ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο - ΜΕΡΟΣ Β : ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLERΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο - ΜΕΡΟΣ Β : ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER 22. Ένας ακίνητος παρατηρητής βρίσκεται ανάμεσα σε δυο πανομοιότυπες

Διαβάστε περισσότερα

Το σκηνικό μας είναι πλέον έτοιμο για εισάγουμε τα υπόλοιπα αντικείμενα του έργου μας.

Το σκηνικό μας είναι πλέον έτοιμο για εισάγουμε τα υπόλοιπα αντικείμενα του έργου μας. Εισαγωγή έτοιμου σκηνικού Όπως είδαμε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, το Scratch παρέχει επίσης μία πληθώρα από έτοιμα σκηνικά. Για να εισάγουμε ένα έτοιμο σκηνικό, πηγαίνουμε στην καρτέλα Υπόβαθρα του σκηνικού

Διαβάστε περισσότερα

Η μοναδικότητά σου! Της Jill Douka MBA, ACC Coach, Εισηγήτρια, Συγγραφέας. Η μοναδικότητά σου!

Η μοναδικότητά σου! Της Jill Douka MBA, ACC Coach, Εισηγήτρια, Συγγραφέας. Η μοναδικότητά σου! Η μοναδικότητά σου! Της Jill Douka MBA, ACC Coach, Εισηγήτρια, Συγγραφέας Ε- book Της Jill Douka MBA, ACC Coach, Εισηγήτρια, Συγγραφέας Η μοναδικότητά σου! 2 Συνήθης ή μοναδικός; Είναι ο καθένας μας ξεχωριστός

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός. Το περιβάλλον του scratch

Προγραμματισμός. Το περιβάλλον του scratch Προγραμματισμός Η τέχνη του να μπορούμε να γράφουμε τα δικά μας προγράμματα ονομάζεται προγραμματισμός. Γενικότερα ως προγραμματιστικό πρόβλημα θεωρούμε κάθε ζήτημα που τίθεται προς επίλυση, κάθε κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ενότητα 5: Θεωρίες ψυχολογικής ανάπτυξης Gardner και προσχολική αγωγή Διδάσκων: Μανωλίτσης Γεώργιος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

6. ΠΡΟΣΟΧΗ. Ο William James (1890) και άλλοι από τους πρώτους ψυχολόγους μελέτησαν την προσοχή με τη μέθοδο της ενδοσκόπησης.

6. ΠΡΟΣΟΧΗ. Ο William James (1890) και άλλοι από τους πρώτους ψυχολόγους μελέτησαν την προσοχή με τη μέθοδο της ενδοσκόπησης. 6. ΠΡΟΣΟΧΗ Σε τι αναφέρεται η προσοχή; Η προσοχή είναι μία αυτόνομη διεργασία του κεντρικού νευρικού συστήματος κατά την οποία οι αισθήσεις εστιάζουν σε συγκεκριμένα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. ΙΣΤΟΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου;

α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου; ΦΥΣΙΚΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Φύλλο Εργασίας 2 ο Μετρήσεις Χρόνου Η Ακρίβεια α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι Τι εννοούμε όταν ζητάμε τη μέτρηση χρόνου;... Μήπως ζητάμε τη χρονική διάρκεια που μεσολαβεί μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Αυτό είναι το πέμπτο έντυπο της σειράς που αφορά θέματα σχετικά με τη ακοή από την εταιρία Widex.

Αυτό είναι το πέμπτο έντυπο της σειράς που αφορά θέματα σχετικά με τη ακοή από την εταιρία Widex. Επικοινωνώντας με χρήστες ακουστικών βαρηκοίας 5 Συμβουλές για μια επιτυχημένη επικοινωνία Αυτό είναι το πέμπτο έντυπο της σειράς που αφορά θέματα σχετικά με τη ακοή από την εταιρία Widex. Επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Το θέμα με το οποίο επιλέξαμε να ασχοληθούμε κατά τη φετινή χρονιά είναι: «Ενέργεια Τρόποι εξοικονόμησής της».

Το θέμα με το οποίο επιλέξαμε να ασχοληθούμε κατά τη φετινή χρονιά είναι: «Ενέργεια Τρόποι εξοικονόμησής της». Το σχολείο μας συνεχίζει φέτος, για τρίτη σχολική χρονιά, να συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό Πρόγραμμα Οικολoγικά Σχολεία, το οποίο προσφέρει στους μαθητές μια νέα εμπειρία. Το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.0 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.0 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.0 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά οι τεχνολογίες είναι επιστήμες που αξιοποιούν τις γνώσεις, τα εργαλεία και τις δεξιότητες για επίλυση προβλημάτων με πρακτική εφαρμογή. Η Τεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: Δημοτικό Σχολείο Παλώδιας ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 Αρ. Μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα: 38 Αρ. Εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα: 7 Εκπαιδευτικοί:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

Ύψος Συχνότητα Ένταση Χροιά. Ο ήχος Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Ιδιότητες του ήχου. Χαρακτηριστικά φωνής

Ύψος Συχνότητα Ένταση Χροιά. Ο ήχος Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Ιδιότητες του ήχου. Χαρακτηριστικά φωνής Ο ήχος Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας Είναι οι παλμικές δονήσεις που δημιουργούνται από ένα οποιοδήποτε σώμα, όταν τεθεί σε κίνηση, σε κραδασμό Την κίνηση σε ένα σώμα που βρίσκεται σε αδράνεια, μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών

Κατερίνα Χριστόγερου. Είμαι 3 και μπορώ. Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών Κατερίνα Χριστόγερου Είμαι 3 και μπορώ Δραστηριότητες για παιδιά από 3 ετών Περιεχόμενα Συμβουλές για γονείς και παιδαγωγούς... 7 Είμαι 3 και μπορώ!...10 Το κόκκινο...12 Το κίτρινο...13 Κόκκινο Κίτρινο...14

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Σχέδιο Εργασίας με θέμα:«θαλασσα» Υπεύθυνες δασκάλες: Τάπα Σοφία Σαραλιώτη Έφη 3 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΛΥΒΙΩΝ (ΛΑΓΟΝΗΣΙΟΥ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Το θέμα «θάλασσα» πραγματοποιήθηκε από τις

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινομίες και είδη ερωτήσεων. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Ταξινομίες και είδη ερωτήσεων. Δρ Δημήτριος Γκότζος Ταξινομίες και είδη ερωτήσεων Δρ Δημήτριος Γκότζος Κριτήρια ταξινόμησης ερωτήσεων - ταξινομίες Κριτήρια ταξινόμησης Νοητικές λειτουργίες Είδος γνώσης Διδακτικές λειτουργίες Πρόσωπο που τις υποβάλει Φύση

Διαβάστε περισσότερα

"Μυστική Οδύσσεια" της Ιουλίας Πιτσούλη, στον ΙΑΝΟ

Μυστική Οδύσσεια της Ιουλίας Πιτσούλη, στον ΙΑΝΟ Ημερομηνία 03/02/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://www.bookia.gr/ Παναγιώτη Σιδηρόπουλος http://goo.gl/sb30sq "Μυστική Οδύσσεια" της Ιουλίας Πιτσούλη, στον ΙΑΝΟ Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΜΑ ΗΧΟΣ ΙΑΘΛΑΣΗ ΠΕΡΙΘΛΑΣΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΣΥΜΒΟΛΗ

ΚΥΜΑ ΗΧΟΣ ΙΑΘΛΑΣΗ ΠΕΡΙΘΛΑΣΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΗΧΟΣ ΚΥΜΑ ΙΑΘΛΑΣΗ ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΠΕΡΙΘΛΑΣΗ ΣΥΜΒΟΛΗ Έχουμε ανάκλαση κάθε φορά που ένα κύμα το οποίο διαδίδεται σε υλικό μέσο συναντά άλλο μέσο που έχει διαφορετική πυκνότητα απότοπρώτο. Εισερχόμενος παλμός ιερχόμενος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin Πρόλογος Νιώθουμε πολύ άσχημα όταν βλέπουμε ένα παιδί να κλαίει ή να πονάει χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι, ιδιαίτερα αν είμαστε γονείς. Ανάλογα με τις περιστάσεις τα παιδιά είναι άλλοτε χαρούμενα,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Τα μυστικά της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης

Τα μυστικά της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης Τα μυστικά της αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης Δημήτρης Στυλιανίδης 7 Δεκεμβρίου 2017 1 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΟΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ 1. Ο καθένας έχει μία μοναδική

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον. Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον Αειφορική Διαχείριση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Δημήτρης Μπότσης 1 Περιβάλλον Το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

1ο Φύλλο Εργασίας. της παλέτας Ήχος. Πώς μπορούμε να εισάγουμε και να αναπαράγουμε έναν ήχο;

1ο Φύλλο Εργασίας. της παλέτας Ήχος. Πώς μπορούμε να εισάγουμε και να αναπαράγουμε έναν ήχο; 1ο Φύλλο Εργασίας της παλέτας Ήχος Πώς μπορούμε να εισάγουμε και να αναπαράγουμε έναν ήχο; Για να εισάγουμε ένα ή περισσότερα μουσικά κλιπ σε ένα αντικείμενο, επιλέγουμε από το μεσαίο παράθυρο του Scratch

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΚΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑΙΩΡΗΜΑΤΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΝΑΝΟΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΚΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑΙΩΡΗΜΑΤΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΝΑΝΟΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ NTSE - Nano Technology Science Education Project No: 511787-LLP-1-2010-1-TR-KA3-KA3MP ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΚΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑΙΩΡΗΜΑΤΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΝΑΝΟΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ Περιεχόμενα 1. Πρόλογος για τους

Διαβάστε περισσότερα

Η Σημασία της Επικοινωνίας

Η Σημασία της Επικοινωνίας Η Σημασία της Επικοινωνίας Εκπαιδευτή Εκπαιδευόμενου των: Ανθσγου (Ι) Ντίντη Βασιλείου και Ανθσγου (Ι)Μουσταφέρη Μιλτιάδη Επιμέλεια: Επγος (ΜΑ) Νεκ. Καρανίκας Για την ασφαλή και αποτελεσματική διεξαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER. στην οποία ο ήχος μπορεί να ανακλαστεί.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ DOPPLER. στην οποία ο ήχος μπορεί να ανακλαστεί. 1. Ένας παρατηρητής A και ένα περιπολικό S (πηγή ήχου) αφού συναντηθούν στον ίδιο ευθύγραμμο δρόμο συνεχίζουν να κινούνται α πομακρυνόμενοι ο ένας από τον άλλον με σταθερές ταχύτητες. Η πηγή εκπέμπει ήχο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ»

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ» Σκοπός της εκπόνησης του Προγράμματος Αγωγής Υγείας ήταν Να γνωρίσουν τα παιδιά το σώμα τους και βασικές του λειτουργίες. Nα γνωρίσουν

Διαβάστε περισσότερα

Η βαλίτσα του κ. 2Π Βασικοί στόχοι της εκπαιδευτικής βαλίτσας: Η καλλιέργεια της συνείδησης του ενεργού πολίτη σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η ευαισθητοποίηση γύρω από τα παγκόσμια ζητήματα και την

Διαβάστε περισσότερα

EÓfiÙËÙ B KINH H KAI YNAMH

EÓfiÙËÙ B KINH H KAI YNAMH EÓfiÙËÙ B 8. EÈÛ ÁˆÁ ÛÙËÓ Î ÓËÛË ÙˆÓ ÛˆÌ ÙˆÓ 9. Ó ÌÂÈ 10. H ÌÂÙ ÙfiappleÈÛË, Ë Ù ÙËÙ, Ë Ó ÌË Â Ó È È Ó ÛÌ Ù 11. B ÚÔ - B Ú ÙËÙ - Â Ô Ú ÙËÙ 12. ÛË ÚÔ Î È Ì 13. ÂÛË appleô ÛÎÔ Ó Ù ÛÙÂÚ KINH H KAI YNAMH

Διαβάστε περισσότερα

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου.

Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Όροι και συντελεστές της παράστασης Ι: Αυτοσχεδιασμός και επινόηση κειμένου. Ενότητα 1: Το σπασμένο μπισκότο. Γιάννα Ροϊλού. Τμήμα: Θεατρικών Σπουδών. Σελίδα 1 1 Σκοποί ενότητας..3 2 Περιεχόμενα ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ : TO SCRATCH OR NOT TO SCRATCH?

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ : TO SCRATCH OR NOT TO SCRATCH? ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ : TO SCRATCH OR NOT TO SCRATCH? Κουρή Βασιλική, Λαγάτουρα Άννυ, Νικολαΐδης Παύλος Eρευνητική εργασία A' Λυκείου του Α Αρσακείου Γενικού Λυκείου Ψυχικού Σχολική χρονιά

Διαβάστε περισσότερα

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης

Jordi Alsina Iglesias. Υποψήφιος διδάκτορας. Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης Ηρακλείο 10/7/2014 Πρώτα άπο όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γωνιών Μαλεβιζίου και τον κύριο Κώστα Παντερή για την προσπάθεια που κάνουν οργανώνοντας για πρώτη φορα μία τέτοια μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στο ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

Αντικείμενα, συμπεριφορές, γεγονότα

Αντικείμενα, συμπεριφορές, γεγονότα Αντικείμενα, συμπεριφορές, γεγονότα O προγραμματισμός αποτελεί ένα τρόπο επίλυσης προβλημάτων κατά τον οποίο συνθέτουμε μια ακολουθία εντολών με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Ας ξεκινήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΙΚΑ ΗΧΟΤΟΠΙΑ. Επιθυμείς να δεις; Αφουγκράσου. Το να ακούς είναι ένα βήμα προς τη δράση. Saint Bernard de Clairvaux

ΑΣΤΙΚΑ ΗΧΟΤΟΠΙΑ. Επιθυμείς να δεις; Αφουγκράσου. Το να ακούς είναι ένα βήμα προς τη δράση. Saint Bernard de Clairvaux ΑΣΤΙΚΑ ΗΧΟΤΟΠΙΑ Επιθυμείς να δεις; Αφουγκράσου. Το να ακούς είναι ένα βήμα προς τη δράση. Saint Bernard de Clairvaux ΤΟ ΗΧΗΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ Κινούμενοι μέσα στο αστικό τοπίο, ταυτόχρονα με τις οπτικές

Διαβάστε περισσότερα

Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο.

Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο. Πώς ένα χάρισμα μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο. Αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΘΟΔΟΣ SUZUKI για ΚΙΘΑΡΑ ενημερωτικό δελτίο

Η ΜΕΘΟΔΟΣ SUZUKI για ΚΙΘΑΡΑ ενημερωτικό δελτίο July 2016 SuzukiGuitarthens Τηλ.: 6948009754 Η ΜΕΘΟΔΟΣ SUZUKI για ΚΙΘΑΡΑ ενημερωτικό δελτίο Περίπου 500.000 μαθητές της μεθόδου Suzuki σε όλο τον κόσμο απολαμβάνουν την μελέτη σε πιάνο, βιολί, τσέλο, βιόλα,

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Clements & Sarama, 2009; Sarama & Clements, 2009 Χωρική αντίληψη και σκέψη Προσανατολισμός στο χώρο Οπτικοποίηση (visualization) Νοερή εικονική αναπαράσταση Νοερή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 3 Ορισμός της Ψυχολογίας Η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά και τις νοητικές διεργασίες του ανθρώπου (κυρίως)

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Ο καλλιτέχνης μπορεί να συμπεριλάβει ή να αγνοήσει τη διάσταση του χώρου στην απεικόνιση που εκτελεί. Όταν περιγράφει το βάθος του οπτικού πεδίου με διάφορους

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ανάλυση θεωρίας

3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ανάλυση θεωρίας Κεφάλαιο Εξέλιξη 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ανάλυση θεωρίας Πολλές από τις επιστημονικές απόψεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί δεν γίνονται εύκολα αποδεκτές, διότι αντιβαίνουν την αντίληψη που οι άνθρωποι διαμορφώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Κέντρο Ημέρας για Παιδιά, Εφήβους και Νεαρούς Ενήλικες με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού. Ν. Καστοριάς

Κέντρο Ημέρας για Παιδιά, Εφήβους και Νεαρούς Ενήλικες με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού. Ν. Καστοριάς Κέντρο Ημέρας για Παιδιά, Εφήβους και Νεαρούς Ενήλικες με Διαταραχή στο Φάσμα του Αυτισμού Ν. Καστοριάς Τεύχος 8 Δεκέμβριος 2015 [1] Επίσκεψη στο γιατρό. Η επίσκεψη στο γραφείο ενός γιατρού ή άλλου ειδικού

Διαβάστε περισσότερα

Slalom Race Computer Game on Scratch

Slalom Race Computer Game on Scratch Slalom Race Computer Game on Scratch Μπογιατζή Ελισάβετ ¹, Μεταξά Παυλίνα², Νεστοροπούλου Ευσεβεία³, Μαρόγλου Ευαγγελία 4 1 boelisabet@gmail.com 2 pavlinamet2@gmail.com 3 makis.nestoro@hotmail.com 4 euaggeliam2000@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Κινηματική Ομάδα Ε

1.1. Κινηματική Ομάδα Ε 1.1. Ομάδα Ε 61. Μετά από λίγο αρχίζει να επιταχύνεται. Δυο αυτοκίνητα Α και Β κινούνται σε ευθύγραμμο δρόμο με σταθερές ταχύτητες υ Α=21,8m/s και υ Β=12m/s, προς την ίδια κατεύθυνση. Σε μια στιγμή τα

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις στο φαινόµενο Doppler

Ερωτήσεις στο φαινόµενο Doppler Ερωτήσεις στο φαινόµενο Doppler 1. H ταχύτητα των κυµάτων εξαρτάται από τη σχετική κίνηση πηγής - παρατηρητή. 2. ύο διαφορετικοί παρατηρητές (ο ένας κινείται και ο άλλος όχι ως προς την ηχητική πηγή) αντιλαµβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013 2014 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Κατά το τρέχον σχολικό έτος, οι μαθητές των Γ, Δ1 και ΣΤ τάξεων του σχολείου μας, στα πλαίσια της υλοποίησης προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων,

Διαβάστε περισσότερα

Κίνηση και αλληλεπίδραση: Δυο γενικά χαρακτηριστικά της ύλης 3.1 Η έννοια της δύναμης. Δύναμη που ασκείται από τραχιά επιφάνεια, Ανάλυση δύναμης

Κίνηση και αλληλεπίδραση: Δυο γενικά χαρακτηριστικά της ύλης 3.1 Η έννοια της δύναμης. Δύναμη που ασκείται από τραχιά επιφάνεια, Ανάλυση δύναμης Κεφάλαιο 3. Δυνάμεις (10 12 ΩΡΕΣ) 1 Κίνηση και αλληλεπίδραση: Δυο γενικά χαρακτηριστικά της ύλης 3.1 Η έννοια της δύναμης 3.2 Δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο 3.3 Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων. Σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΑ ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ.. ΠΑΝΤΟΥ. ώστε η πράξη τους. να δείχνει τη θέση τους!!!!

ΠΑΝΤΑ ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ.. ΠΑΝΤΟΥ. ώστε η πράξη τους. να δείχνει τη θέση τους!!!! Κλάδος Αστεριών ΠΑΝΤΑ ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ.. ΠΑΝΤΟΥ ώστε η πράξη τους. να δείχνει τη θέση τους!!!! Στόχος : Ένας από τους τρεις άξονες πάνω στους οποίους κινείται το Οδηγικό Παιδαγωγικό Πρόγραμμα είναι ο Άξονας «Προσφορά».

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΕΓΔ Οδηγίες προς τους μαθητές για τη χρήση του λογισμικού εξέτασης (EL)

ΕΕΓΔ Οδηγίες προς τους μαθητές για τη χρήση του λογισμικού εξέτασης (EL) ΕΕΓΔ Οδηγίες προς τους μαθητές για τη χρήση του λογισμικού εξέτασης (EL) Πίνακας Περιεχομένων 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 2 ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΕΣΤ 3 2.1 Η σύνδεση με το σύστημα (log-in) 3 2.2 Έλεγχος του ήχου για το

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικοκινητική Αγωγή

Μουσικοκινητική Αγωγή Μουσικοκινητική Αγωγή Τι είναι η Μουσικοκινητική Αγωγή Αρχές της Μουσικοκινητικής Αγωγής (Carl Orff) Παιδαγωγικές βάσεις της Μουσικοκινητικής Αγωγής Ποιοι οι στόχοι της Μουσικοκινητικής Αγωγής Αυτοσχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Φανταστικά, μαγικά, παράξενα λουλούδια

Φανταστικά, μαγικά, παράξενα λουλούδια 65 Φανταστικά, μαγικά, παράξενα λουλούδια Σωτήριος Δρομπόνης ΠΕ70 3 ο Δ.Σ. Μεγάρων Τάξη Γ και Ε Διάρκεια 4 διδακτικές ώρες Στόχοι Να γνωρίσουν οι μαθητές την αξία και την ομορφιά των λουλουδιών στη γη.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Κίνηση σε μία διάσταση

Κεφάλαιο 1. Κίνηση σε μία διάσταση Κεφάλαιο 1 Κίνηση σε μία διάσταση Κινηματική Περιγράφει την κίνηση, αγνοώντας τις αλληλεπιδράσεις με εξωτερικούς παράγοντες που ενδέχεται να προκαλούν ή να μεταβάλλουν την κίνηση. Προς το παρόν, θα μελετήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

Η Αλεπουδίτσα και η μπλε βαλίτσα

Η Αλεπουδίτσα και η μπλε βαλίτσα Η Αλεπουδίτσα και η μπλε βαλίτσα Ευαγγελία Στάθη Εικονογράφηση: Απόστολος Καραστεργίου 32 Δραστηριότητες για τις τάξεις: 0-5 Α Β ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

αντίστοιχο γεγονός. Όταν όντως το κουμπί

αντίστοιχο γεγονός. Όταν όντως το κουμπί Εισαγωγή στην αλληλεπίδραση Τα έργα που έχουμε αναπτύξει έως τώρα τρέχουν ένα σενάριο και σταματούν. Τα αντικείμενά μας αλλάζουν θέση και ενδυμασίες, παίζουν διαφορετικούς ήχους και ζωγραφίζουν διάφορα

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Ψυχολογία. Ορισμοί εννοιών Ιστορική αναδρομή Αντικείμενο Μέθοδοι

Περιβαλλοντική Ψυχολογία. Ορισμοί εννοιών Ιστορική αναδρομή Αντικείμενο Μέθοδοι Περιβαλλοντική Ψυχολογία Ορισμοί εννοιών Ιστορική αναδρομή Αντικείμενο Μέθοδοι Περιβάλλον Ένα σύνολο από φυσικούς, βιολογικούς ή κοινωνικούς παράγοντες ικανούς να έχουν άμεσο, έμμεσο, βραχυχρόνιο ή μακροχρόνιο

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και εικονική διαμόρφωση ακουστικής σε αίθουσα διδασκαλίας

Μελέτη και εικονική διαμόρφωση ακουστικής σε αίθουσα διδασκαλίας Μελέτη και εικονική διαμόρφωση ακουστικής σε αίθουσα διδασκαλίας Ιωάννης Γ. Μαλαφής, Π.Δ. 407/82 Εργαστήριο Μουσικής Ακουστικής Τεχνολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παναγιώτης Ε. Χατζημανολάκης

Διαβάστε περισσότερα

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και αυτοοργανώνεται! 1 Κάθε πολύπλοκο σύστημα το προσεγγίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ.

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. 4-18/3/2019 2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εκπαίδευση και περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε»

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» της Άννας Κουππάνου Στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχουν δραστηριότητες σχετικά με το βιβλίο: «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» Οι δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην επανάληψη

Εισαγωγή στην επανάληψη Εισαγωγή στην επανάληψη Στο κεφάλαιο αυτό ήρθε η ώρα να μελετήσουμε την επανάληψη στον προγραμματισμό λίγο πιο διεξοδικά! Έχετε ήδη χρησιμοποιήσει, χωρίς πολλές επεξηγήσεις, σε προηγούμενα κεφάλαια τις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Οι μαθητές με μεγάλη διαφορά απάντησαν «για να ταξιδέψω» [75%] και «γιατί μου αρέσει να μαθαίνω ξένες γλώσσες» [73%]. Μεγάλο ποσοστό επίσης εκφράζει την πρόθεση να τα χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ακουστικής Οικολογίας Τμήμα Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2016

Εργαστήριο Ακουστικής Οικολογίας   Τμήμα Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2016 Εργαστήριο Ακουστικής Οικολογίας email: tsaligopoulos@env.aegean.gr Τμήμα Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Αιγαίου 2016 Παρατήρηση-Αρχική Ιδέα Ερευνητικό Ερώτημα Σκοπός Ανάλυση Δεδομένων Σχεδιασμός Συλλογής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΔΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Ο ΤΖΕΪΚ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» ΤΟΥ ΓΙΟ ΣΟΜΕΪ (ΕΚΔ. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ)

ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΔΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Ο ΤΖΕΪΚ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» ΤΟΥ ΓΙΟ ΣΟΜΕΪ (ΕΚΔ. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ) ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΙΔΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Ο ΤΖΕΪΚ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» ΤΟΥ ΓΙΟ ΣΟΜΕΪ (ΕΚΔ. ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ) ΔΙΑΣΚΕΥΗ/ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ Δρ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΠΑΚΑ 2015/16 * ΡΟΛΟΙ: ΠΟΥΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωσε το Computer Game σε Scratch

Ανακύκλωσε το Computer Game σε Scratch Ανακύκλωσε το Computer Game σε Scratch Καλλιόπη Σατραζέμη¹, Μαρία Χαραλαμπίδου², Κλεοπάτρα Χαριστέ³, Λαμπρινή Χρυσή 4 1 kalliopaki_s@yahoo.gr 2 maraki98_xar@hotmail.gr 3 kleo.xar@hotmail.gr 4 lamprini1998@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΜΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΗΧΟΣ ΜΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες και με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό, η αρχιτεκτονική σκέψη στρέφεται σε μια ολιστική αισθητηριακή προσέγγιση in situ, προσθέτοντας

Διαβάστε περισσότερα

4.2. Ασκήσεις στο φαινόμενο Doppler

4.2. Ασκήσεις στο φαινόμενο Doppler 4.2. Ασκήσεις στο φαινόμενο Doppler 1) Συχνότητα και διάρκεια ενός ήχου Μια ηχητική πηγή κινείται με ταχύτητα υ s =40m/s πλησιάζοντας έναν ακίνητο παρατηρητή Α. Σε μια στιγμή εκπέμπει έναν ήχο διάρκειας

Διαβάστε περισσότερα