Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Ασφάλειας» SYLLABUS

Transcript

1 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Ασφάλειας» SYLLABUS Α ΕΞΑΜΗΝΟ (Χειμερινό), Ακαδ. Έτος Γνωστικό αντικείμενο: Ιδεολογία και Πολιτική από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Σύγχρονη Τουρκία Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Αναπλ. Καθηγ. Αιμιλία Θεμοπούλου, ΤΤΣΣΑΣ, ΕΚΠΑ Συνεργάτες διδάσκοντες (διαλέκτες): 1) Επίκουρος Καθηγητής Κωνσταντίνος Γώγος, Ανώτερος Ερευνητής Εταίρος Ε.ΓΕ.Μ.Α.Τ/Τομεάρχης Τομέα Γεωπολιτικής της Τουρκίας, Ε.ΓΕ.Μ.Α.Τ/ΤΤΣΣΑΣ, ΕΚΠΑ 2) Λέκτορας Hervé Georgelin, ΤΤΣΣΑΣ, ΕΚΠΑ Σκοπός του μαθήματος, το οποίο προσφέρεται στο Α' Εξάμηνο σπουδών του Μεταπτυχιακού Προγράμματος, είναι η εξοικείωση των φοιτητών με το ιδεολογικό ρεύμα του οθωμανισμού και τις συνταγματικές ιδέες των Νέο-Οθωμανών, τα ρεύματα του Ισλαμισμού/Πανισλαμισμού κατά την περίοδο του Αβδουλχαμίτ Β ( ), του Τουρκισμού/Παντουρκισμού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την πολιτική ιδεολογία του Ζιγιά Γκιοκάλπ. Με τις πολιτικές ιδέες και τους κυριότερους εκφραστές αυτών, καθώς και με τις κεντρικές πολιτικές επιλογές, όπως αναπτύχθηκαν τον 19 ο αιώνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι το τέλος της. Επίσης το μάθημα στοχεύει στην ανάδειξη και ανάλυση των ιδεολογιών κεμαλισμού, τουρκικού εθνικισμού, ισλαμισμού - και των πολιτικών διακυβέρνησης (με τους κυριότερους εκφραστές αυτών) όπως εκδηλώθηκαν και εξελίχθηκαν στην Τουρκική Δημοκρατία από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. O στόχος του μαθήματος είναι διττός: όχι απλώς η κατανόηση και γνώση των πολιτικών και ιδεολογιών που έχουν διαμορφώσει την Οθωμανική αυτοκρατορία και την σημερινή Τουρκία, αλλά και η γνώση, κριτική αξιολόγηση και χρήση της σχετικής βιβλιογραφίας. Το περιεχόμενο του μαθήματος, χωρίζεται κριτικά και ιστορικά σε δύο ευρύτερα θεματικά μέρη. Το πρώτο αφορά την πρόσληψη των δυτικών ιδεών, ειδικότερα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης και τις επιπτώσεις τους στην ανάπτυξη των ιδεολογικών ρευμάτων στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Τα ιδεολογικά ρεύματα των Νεο-οθωμανών και την ανάπτυξη των συνταγματικών ιδεών. Εξετάζεται το ιδεολογικό ρεύμα του Ισλαμισμού/Πανισλαμισμού, η διάδοσή και η εξέλιξη του. Η χρήση του Ισλάμ, η εξέλιξη της από θρησκευτική ταυτότητα σε πολιτική ιδεολογία και ο θεσμός του οθωμανικού χαλιφάτου. Το ιδεολογικό ρεύμα του Τουρκισμού/Παντουρκισμού, η πολιτική ιδεολογία του Ζιγιά Γκιοκάλπ, η εξέλιξη και οι επιπτώσεις της στην ανάπτυξη της τουρκικής εθνικής ταυτότητας. Το δεύτερο

2 μέρος επικεντρώνεται στη μελέτη, κριτική γνώση και συγκριτική ανάλυση: α) των ιδεολογικών προτάσεων και στόχων του κεμαλισμού, του τουρκικού εθνικισμού, του ισλαμισμού - καθώς και των κύριων εκφραστών τους, β) των κομμάτων που έχουν συνδεθεί με τις ιδεολογίες αυτές, και γ) της πολιτικής που έχει εφαρμοστεί ή προταθεί μέσα στα πλαίσια αυτών των ιδεολογιών. Η ανάπτυξη του περιεχόμενου του μαθήματος σε 12 Θεματικές Ενότητες Διδασκαλίας (διαλέξεις), διδασκόμενες σε (δώδεκα), 12 2ωρα, [+2 ώρες για την διανομή θεμάτων τελικών εργασιών για τους σπουδαστές]. Θεματικές Ενότητες Διδασκαλίας (διαλέξεις) 1. Εισαγωγή στο περιεχόμενο και την μεθοδολογία του μαθήματος / Η Δυτική επίδραση στους Οθωμανούς: Η επίδραση του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης στην ανάπτυξη ιδεολογικών ρευμάτων στην Οθωμανική αυτοκρατορία. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 2. Η δημιουργία εθνικών κρατών και οι επιπτώσεις τους στην διαμόρφωση των ιδεολογικών ρευμάτων στην Οθωμανική αυτοκρατορία. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 3. Το ιδεολογικό ρεύμα του Οθωμανισμού και οι συνταγματικές ιδέες των Νέοοθωμανών. Η πολιτική ιδεολογία του Ναμίκ Κεμάλ. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 4. Το ιδεολογικό ρεύμα του Ισλαμισμού/Πανισλαμισμού κατά την περίοδο του Αβδουλχαμίτ Β ( ). Ο θεσμός του οθωμανικού χαλιφάτου και η χρήση του Ισλάμ από τον σουλτάνο Αβδουλχαμίτ Β. Η διάδοση του ισλαμισμού/πανισλαμισμού. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. [+2 ώρες για την διανομή θεμάτων εργασιών στους φοιτητές]. 5. Από τον κοσμοπολιτισμό στους εθνικισμούς: Η περίπτωση της Σμύρνης. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Λέκτορας Hervé Georgelin]. 6. Τουρκικός εθνικισμός και γενοκτονίες στα τέλη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (Ι): η γενοκτονία των Αρμενίων. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Λέκτορας Hervé Georgelin]. 7. Τουρκικός εθνικισμός και γενοκτονίες στα τέλη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (ΙΙ): η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Λέκτορας Hervé Georgelin].

3 8. Ο τουρκικός εθνικισμός (τουρκισμός) στη σύγχρονη Τουρκία (1923-σήμερα): ιδεολογία, κόμματα και πολιτική. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος. Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 9. Ο κεμαλισμός: ιδεολογία και διακυβέρνηση (1923-σήμερα). (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 10. Το ισλαμικό κίνημα στην Τουρκία: Τυπολογία και ερμηνεία. Θεωρητικές προσεγγίσεις. Το ισλαμικό κίνημα στις πρώτες δεκαετίες της Τουρκικής Δημοκρατίας (μέχρι και την δεκαετία του 1960). (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 11. Το ισλαμικό κίνημα στην Τουρκία ( ). Νετζμετίν Ερμπακάν: ιδέες, κόμματα και πολιτική. (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. 12. Το τουρκικό ισλαμικό κίνημα στον 21 ο αιώνα: τάσεις και δραστηριότητες. To ΚΔΑ: Ιδεολογία και πολιτική (2 ώρες). [Διαλέκτης: Επίκουρος Καθ. Κωνσταντίνος Γώγος]. Ενδεικτική Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Anderson, B., Φαντασιακές κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, (μτφρ.) Ποθητή Χαντζαρούλα, Αθήνα Deringil, Selim, Η καλά προστατευόμενη επικράτεια, Αθήνα, Faroqhi, Suraiya, Κουλτούρα και καθημερινή ζωή στην Oθωμανική αυτοκρατορία- Από το μεσαίωνα ως τις αρχές του 20ού αιώνα (μετ.) Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, Αθήνα, 2000., Προσεγγίζοντας την Οθωμανική Ιστορία, Εισαγωγή στις πηγές, (μτφ. Καμπουρίδης, Κώστας Ε.), Θεσσαλονίκη, Gellner, E., Έθνη και Εθνικισμός, Αθήνα, Georgelin, Hervé, Σμύρνη: από τον κοσμοπολιτισμό έως τους εθνικισμούς, Αθήνα, Hasluck, Frederick W., Χριστιανισμός και Ισλάμ την Εποχή των Σουλτάνων, (μτφ. Μπλέτας, Μάριος), Αθήνα, Hobsbawn, E., Έθνη και Εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα : πρόγραμμα, μύθος, πραγματικότητα (μτφρ. Νάντρις, Χρύσα), Αθήνα, Herring, Gunnar, Οικουμενικό Πατριαρχείο και Ευρωπαϊκή πολιτική, , Αθήνα,1989. Inalcık, Halil, Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Τόμος Α: , Εκδόσεις Αλέξάνδρεια, Αθήνα, 2008., Οικονομική και Κοινωνική Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Τόμος Β : , Εκδόσεις Αλέξάνδρεια, Αθήνα, Jelavich, Barbara, Ιστορία των Βαλκανίων, Α τόμος 18ος-19ος αι., μτφρ., Σταυρούλα Γιαννοπούλου, επιστ. επιμέλεια, Βάσιας Τσοκόπουλος, Πολύτροπον, Αθήνα, Kizilyurek, Niyazi, Κεμαλισμός, Αθήνα, 2006.

4 Κemal, Gazi Mustafa, Nutuk: O μέγας ρητορικός, 2 τόμοι, (Μετάφραση Μ. Μαυροπούλου, Επιμέλεια Ι. Θ. Μάζης), Αθήνα, Landau, Jacob M., Παντουρκισμός, Αθήνα, Lewis, Bernard, Η ανάδυση της σύγχρονης Τουρκίας, τ. 1: Τα στάδια της ανάδυσης, Αθήνα, 2001 Shankland, David, Ισλάμ και κοινωνία στην Τουρκία, Αθήνα, 2003 Todorova, Maria, Hroch, Miroslav, Εθνικό κίνημα και Βαλκάνια Από το εθνικό κίνημα στην εθνική ολοκλήρωση. Τα Βαλκάνια από την ανακάλυψη στην «κατασκευή» τους, (μτφρ., Παρασκευάς Ματάλας, Νίκος Ποταμιάνος, Ποθητή Χαντζαρούλα), Αθήνα, Ζürcher, Erik J., Σύγχρονη Ιστορία της Τουρκίας, Αθήνα, 2004 Ακτάρ, Αϋχάν, Η Τουρκία ανήκει στους Τούρκους, Λεμεσός, 2015 Αλ Σαήντ, Ρεφάατ, Η διαπάλη Ισλάμ και ισλαμισμού, Αθήνα, 2015 Αμπατζής, Άρης, Islam Light: Ο πολιτικός αναχρονισμός στην Τουρκία, Αθήνα, Γκιοκάλπ Ζιγιά, Αρχές Τουρκισμού, (μτφ. Άρης Αμπατζής), Αθήνα, Γκιουβέν, Ντιλέκ, Εθνικισμός, κοινωνικές μεταβολές και μειονότητες, Αθήνα, Γώγος, Κωνσταντίνος, Το ισλαμιστικό κίνημα στην Τουρκία: Συμβολή στη μελέτη της σύγχρονης τουρκικής ισλαμιστικής σκέψης, Αθήνα, 2016., Τουρκικό πολιτικό Ισλάμ και ισλαμιστικά δίκτυα στη Γερμανία: Γεωπολιτική ανάλυση, Αθήνα, 2011., «Από την «Εθνική Θέαση» στην «Συντηρητική Δημοκρατία»: Οι ιδεολογικές αναφορές του ισλαμικού κινήματος στην Τουρκία», Γεωστρατηγική, τεύχος 12, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2007, Κιτρομηλίδης, Π., Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες,( μτφρ)., Στέλλα Γεωργούδη, Αθήνα 1996., Νοερές κοινότητες και οι απαρχές του εθνικού ζητήματος στα Βαλκάνια, στο Βερέμης, Θ. (επιμ.), Εθνική ταυτότητα και εθνικισμός στη σύγχρονη Ελλάδα, Αθήνα Μάζης, Ιωάννης Θ., Η γεωπολιτική της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και η Τουρκία, Αθήνα, 2008., Μυστικιστικά ισλαμικά τάγματα: O Μικρασιατικός χώρος, Αθήνα, Μητράρας, Αριστοτέλης, Ο τουρκικός εθνικισμός του Ζιγιά Γκιοκάλπ και ο κεμαλισμός, Αθήνα, Πεσμαζόγλου, Στέφανος, Ευρώπη-Τουρκία. Ιδεολογία και Ρητορεία, Β τόμος: Oι αντιλήψεις των τουρκικών πολιτικών δυνάμεων για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ( ), Αθήνα, Παμούκ, Ορχάν, Χιόνι, Αθήνα, Σαρρής, Νεοκλής, Εξωτερική πολιτική και πολιτικές εξελίξεις στην Πρώτη Τουρκική Δημοκρατία, Αθήνα,1992. Σταυριανός, Λ.Σ., Τα Βαλκάνια από το 1453 και μετά, (μτφ. Ελένη Δελιβάνη, ιστορική επιμ. Βασίλης Κ. Γούναρης), Θεσσαλονίκη, Ξενόγλωσση Akdoğan, Yalçın, AK Parti ve Muhafazakar Demokrasi, İstanbul, 2004 Bacque Grammont J., L., -Dumont Paul (επιμ.) Economies et Sociétés dans l Empire Ottoman (Fin du XVIIIe-Début XXe siècles), Paris, 1983.

5 Berkes, Niyazi, The Development of Secularism in Turkey, (With a new introduction by Feroz Ahmad), New York, Braude Benjamin-Bernard Lewis, Christians and Jews in the Ottoman Empire, The functioning of a plural society, New-York, Çakır, Ruşen, Ayet ve Slogan: Türkiye de İslami Oluşumlar, İstanbul, Çavdar, Tevfik, Türkiye'nin Demokrasi Tarihi (1950 den Günümüze), İstanbul, Georgelin, Hervé, La fin de Smyrne: du cosmopolitisme aux nationalismes, Paris, Georgeon, François, Aux origins du nationalism turc, Yusuf Akçura, Paris, Copeaux Etienne, Espaces et temps de la nation turque. Analyse d une historiographie nationaliste , Paris Davison R, Reform in the Ottoman Empire , New York, Drace-Francis Alex, The Making of Modern Romanian Culture: Literacy and the Development of National Identity, London, Duţu Alexandru, Political Models and National Identities in Orthodox Europe, Bucarest, Engelhardt, E., La Turquie et le Tanzimat or histoire des reformes dans l Empire Ottoman dépuis 1826 jusqu à nos jours, t. II, Paris, Eligür, Banu, The Mobilization of Political Islam in Turkey, Cambridge, 2010 Faroqhi Suraiya, Stories of Ottoman men and women, Istanbul, Findley, Carter Vaughn, Turkey, Islam, Nationalism, and Modernity: A History, , New Haven and London, 2010., Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire. The Sublime Porte , Princeton, Göle, Nilüfer, Secularism and Islamism in Turkey: The Making of Elites and Counter-Elites, The Middle East Journal, Vol. 51 (1997), pp Heper, Metin and S. Sayari (eds.), Political Leaders and Democracy in Turkey, Lanham / Oxford, 2002 Imbert Colin, Studies in Ottoman History and Law, Istanbul, Inalcık, Halil, The application of the Tanzimat and its social effets, Archivum Ottomanicum, V (1973), pp Inalcık, Halil-Faroqhi S.,-Mac Gowan, B.,- Quateart, D.,- Pamuk S., An economic and social history of the Ottoman Empire, , vols. 2, Cambridge, Jelavich, Barbara, Essays in Ottoman History, Istanbul, Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi.Nizami-i Cedit ve Tanzimat Devirleri, , 3 η ed. Ankara, 1970., Osmanlı Tarihi.Islahat Fermanı Devri , Ankara, 1954, Osmanlı Tarihi. Birinci Mesrutiyet ve Istibdat Devri , Ankara, Karpat Kemal, The transformation of the Ottoman state, , International Journal of Middle East Studies, 3 (1972), σ , The transformation of the Ottoman state, , International journal of Middle East Studies, 3 (1972), σ , The politisation of Islam, Reconstructing Identity, state, Faith, and Community in the Late Ottoman Stat, Oxford University Press, 2001.e Keyder, Çağlar, State and Class in Turkey, London, 1987

6 Landau, J., M., The Hamidian Area: An Imperial Ideology, The politics of Islam,Oxford, Mardin, Şerif, The Genesis of Young Ottoman Thought, Princeton, N.J., 1962., Turk modernlesmesi, Istanbul, Nachmani, Amikam, Turkey: Facing a New Millennium, Manchester / New York, Özdalga, Elisabeth, İslamcılığın Türkiye Seyri: Sosyolojik bir perspektif, İstanbul, Rubin, Barry / Metin Heper (eds.), Political Parties in Turkey, London / Portland,ΟR, Sampimon, Jeanette, Becoming Bulgarian: the Articulation of Bulgarian Identity in itsinternational Context. An Intellectual History, Amsterdam Shaw Stanford-Ezel Kural, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey , 2. t,. Cambridge, Seufert, Günter, Café Istanbul: Alltag, Religion und Politik in der modernen Türkei, München, Stojanovich Trajan, Balkan Worlds: The First and the Last Europe, New York Timur Taner, Osmanlı Kimliği, Istanbul, 1986., Osmanlı Toplumsal düzeni, Istanbul, Toprak, Binnaz, Islam and political development in Turkey, Leiden, 1981 Tunaya, Tarık Zafer, İslamcılık Akımı, İstanbul, 2003 Tunçay Mete-Zurcher Erik Jan, (eds.) Socialism and nationalism in the Ottoman Empire, London, New-York, Amsterdam, Turam, Berna, Between Islam and the State: The Politics of Engagement, Stanford, Yavuz, M. Hakan, Islamic Political Identity in Turkey, Oxford / New York, 2003, The Emergence of a New Turkey: Islam, Democracy and the AK Parti, The University of Utah Press, White, Jenny, Islamist mobilization in Turkey: A study in vernacular politics, University of Washington Press, Zarcone, Thierry, La Turquie moderne et l Islam, Paris ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ [ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ] α) Η βαθμολόγηση των εργασιών (ποσοστό συμμετοχής στην διαμόρφωση της τελικής βαθμολογίας), προστιθεμένου του βαθμού των γραπτών εξετάσεων και εξαγομένου του σταθμισμένου μέσου όρου αυτών, θα ανακοινούται στους ενδιαφερομένους ως τελική βαθμολογία του μαθήματος. β) Ο προσδιορισμός του ποσοστού συμμετοχής της εργασίας ανακοινούται στους σπουδαστές από τους διδάσκοντες ενός εκάστου των μαθημάτων. Πάντως το εύρος του ποσοστού αυτού ορίζεται μεταξύ 30% - 40% κατά την κρίση του υπευθύνου του μαθήματος.