Το πρόβλημα της Παιδικής Παχυσαρκίας. Εργασίες μέσα από το μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής

Transcript

1 Το πρόβλημα της Παιδικής Παχυσαρκίας Εργασίες μέσα από το μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής Ο Ιπποκράτης είχε πει το 400 π.χ. ότι «το φαγητό πρέπει να είναι το φάρμακο σας και το φάρμακο σας πρέπει να είναι το φαγητό σας». Αν ακολουθούσαμε τη συμβουλή του, πιθανόν σήμερα να μην είχαμε τα σοβαρά προβλήματα υγείας, που προκύπτουν από τη διατροφή. Ξέρουμε ότι πολλές σοβαρές ασθένειες, που συγκαταλέγονται μέσα στις κυριότερες αιτίες θανάτου, έχουν άμεση σχέση με την κακή διατροφή. Οι καρδιακές παθήσεις, ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ο διαβήτης συσχετίζονται άμεσα με το τι και το πόσο τρώμε. Η παχυσαρκία, κυρίως όταν ξεκινά από τη παιδική ηλικία, γίνεται μια παγκόσμια μάστιγα, που είναι η πηγή πολλών κακών. Η αυξητική τάση της παχυσαρκίας στα παιδιά προκαλεί έντονη ανησυχία. Ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη είναι παχύσαρκο, ενώ υπολογίζεται πως ο αριθμός των παιδιών με βάρος πάνω από το κανονικό αυξάνεται κατά 400 χιλιάδες κάθε χρόνο. Στην Κύπρο, το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 20%-25%. Οι ασθένειες που συνδέονται με τη παχυσαρκία ευθύνονται για το 7% των συνολικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη νηπιακή ηλικία παρατηρείται μια ραγδαία σωματική και νοητική ανάπτυξη. Αυτό αυξάνει και τις απαιτήσεις του παιδιού σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά τα οποία πρέπει να προσλαμβάνει με τις τροφές του. Παρόλα αυτά το σύνολο των θερμίδων που πρέπει να προσλαμβάνει ένα παιδί δεν είναι και τόσο μεγάλο. Ένας εμπειρικός κανόνας είναι κατά μέσο όρο 1000Kcal/ ημέρα + 100Kcal για κάθε έτος. Δηλαδή για ένα παιδί 3 ετών είναι 1300Kcal/ημέρα. Οι ανάγκες όμως σε θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνες, βιταμίνες και ανόργανα άλατα είναι υψηλές, γεγονός που περιορίζει τα περιθώρια για κατανάλωση λιπαρών και γλυκών. Ερευνητές έχουν φτάσει στο συμπέρασμα ότι το λίπος και η ζάχαρη στη διατροφή ειδικά των παιδιών είναι σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Από τη διατροφή των παιδιών θα πρέπει να περιοριστούν όσες τροφές έχουν πολύ ψηλά ποσοστά λιπαρών και ζάχαρης, περιέχουν τοξικές ουσίες που οφείλονται στην παρασκευή ή το μαγείρεμά τους και προκαλούν στο σώμα καταστάσεις που ευνοούν την παχυσαρκία. Τα ανησυχητικά αυτά ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας τα οποία γνωρίσαμε στις πραγματικές τους διαστάσεις μέσα από το μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής, μας κίνησαν το ενδιαφέρον για να διερευνήσουμε κάποια από τα αίτιά τους. Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολλά γι αυτό και η ομάδα μας περιορίστηκε στο να μελετήσει τις επιλογές των παιδιών προσχολικής ηλικίας όσον αφορά το πρόγευμα.

2 Η εργασία αυτή επικεντρώθηκε σε τρείς δραστηριότητες: 1. Επίσκεψη σε νηπιαγωγείο. Η ομάδα μας επισκέφτηκε νηπιαγωγείο που προσφέρει υγιεινό πρόγευμα στα παιδιά. Παρακολούθησαν τα παιδιά κατά τη διάρκεια του προγεύματος και συζήτησαν με αυτά το τι τους αρέσει να τρώνε για πρόγευμα και τι όχι. 2. Διεξαγωγή έρευνας σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία της επαρχίας Λευκωσίας σχετικά με το τι παίρνουν από το σπίτι τα παιδιά για πρόγευμα στο νηπιαγωγείο. 3. Παρακολούθηση τηλεόρασης κατά τη διάρκεια ωρών ψηλής τηλεθέασης από παιδιά προσχολικής ηλικίας και καταγραφή των τροφίμων που διαφημίζονται στις ώρες αυτές. Μετά τη διεκπεραίωση και των τριών δραστηριοτήτων παρατηρήσαμε τα εξής: 1. Επίσκεψη στο νηπιαγωγείο. Ομάδα μαθητών επισκέφτηκε νηπιαγωγείο της περιοχής όπου παρακολούθησαν τα παιδιά που έτρωγαν πρόγευμα, συζήτησαν μαζί τους για το τι τους αρέσει και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους. Οι παρατηρήσεις συνοψίζονται στα εξής: Το πρόγευμα που προσφέρει το νηπιαγωγείο δεν είναι αρκετά υγιεινό. Προσφέρονται δημητριακά σοκολάτας ανάμεικτα με δημητριακά σκέτα και γάλα. Ενώ οι άλλες επιλογές προγεύματος είναι σάντουιτς με βούτυρο και χαμ ή τυρι ή μαρμελάδα. Από τη συζήτηση με τα παιδιά και τους υπεύθυνους για τη διατροφή τους εντοπίσαμε ότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα δίνονται στα παιδιά γιατί τα προτιμούν τα ίδια τα παιδιά. Τα δημητριακά σοκολάτας, και η μαρμελάδα είναι πολύ πλούσια σε ζάχαρη χωρίς να προσφέρουν ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά. Το σάντουιτς είναι αρκετά καλή επιλογή για πρόγευμα αλλά καλό θα ήταν να συνοδεύεται με λαχανικά και γαλακτοκομικά όπως τυρί, χαλούμι και όχι μόνο μαρμελάδα και χαμ. Η ομάδα κατέληξε σε κάποιες εισηγήσεις προς τους υπεύθυνους όπως: την αποφυγή των σοκολατούχων δημητριακών, την σταδιακή εισαγωγή λαχανικών και φρούτων ή φρέσκων χυμών με παράλληλα μαθήματα και

3 παιχνίδια προς τα παιδιά σχετικά με τη σημασία των θρεπτικών τροφών για την υγεία τους. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά θα γνωρίζουν πόσο σημαντικές είναι οι τροφές αυτές και θα συνηθίσουν στις γεύσεις τους. 2. Διεξαγωγή έρευνας σε νηπιαγωγεία. Η ομάδα μας ετοίμασε ερωτηματολόγια τα οποία απευθύνονταν στους νηπιαγωγούς ιδιωτικών νηπιαγωγείων. Τους ζητούσε να σημειώσουν τις τροφές που φέρνουν στο νηπιαγωγείο τα παιδιά για το πρόγευμα τους. Τα ερωτηματολόγια συμπλήρωσαν 41 νηπιαγωγοί. Στη συνέχεια καταμετρήθηκαν και στις επιλογές δόθηκαν οι ανάλογες βαθμολογίες. Στις απαντήσεις η Συχνή κατανάλωση βαθμολογήθηκε με 3 βαθμούς, η απάντηση Λίγες φορές έπαιρνε 2 βαθμούς και η απάντηση Σπάνια 1 βαθμό. Οι βαθμολογία αθροίστηκε και το αποτέλεσμα παρουσίασε τα δημοφιλή και λιγότερο δημοφιλή τρόφιμα. Η μέγιστη πιθανή βαθμολογία ήταν 123 βαθμοί. Συνοπτικά τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν τα εξής: Συχνότητα κατανάλωσης επιλογών προγευματος Βαθμολογία Δημ. Σοκ. Δ. Χωρις Σοκ. Γάλα Φρεσκ. Γαλα Σοκ. Κρου. Σοκ. Χυμος Φυσ. Φρουτοποτ. Αλμυρά Κεικ Γιαουρτ.Φρ. Μπισκότα Φρούτα Σοκολ. Αυγό Βρ. Σ.Χαλουμ. Σ.τυρί Σ.αλλαντ. Σ.βούτυρο Σ.nutella Σ.μαρμελ. Σ. Μέλι Πατατάκια Επιλογές προγεύματος Οι νηπιαγωγοί δηλώνουν ότι για πρόγευμα στο νηπιαγωγείο τα περισσότερα παιδιά καταναλώνουν σάντουιτς. Υλικά που χρησιμοποιούν για το σάντουιτς εκτός από το ψωμί είναι το βούτυρο, τα αλλαντικά και το τυρί ενώ χαμηλότερα στις προτιμήσεις των παιδιών είναι το χαλούμι, η μαρμελάδα, το άλειμμα σοκολάτας (nutella) και το μέλι. Υλικά που χρησιμοποιούνται στα σάντουιτς Βαθμοί Βούτυρο Αλλαντικά ι Χαλούμ ί Τυρ lla nute Μέλι Μαρμελάδα

4 Εκτός από το σάντουιτς ψηλά στην κατανάλωση από τα παιδιά είναι τα φρούτα, τα γιαουρτάκια φρούτων, το γάλα σοκολάτας, τα φρουτοποτά και ακολούθως τα αλμυρά και τα κρουασάν σοκολάτας. Μέσα από την έρευνα φάνηκε επίσης ότι τα παιδιά καταναλώνουν στο πρόγευμα περισσότερο γάλα σοκολάτας από το γάλα φρέσκο, περισσότερα δημητριακά προγεύματος με σοκολάτα από δημητριακά χωρίς σοκολάτα καθώς και περισσότερα φρουτοποτά σε σχέση με τους φρέσκους χυμούς. Κατανάλωση φρέσκου γαλακτος και καταναλωση γάλακτος σοκολάτας Κατανάλωση δημητριακών σοκολάτας και δημητριακών χωρίς σοκολάτα Βαθμ οί Γάλα φρ. Γάλα Σοκ. Βαθμοί Δημ. Σοκ. Δημ. Όχι σοκ. Κατανάλωση φρεσκου χυμού και φρουτοποτού Βαθμοί Χυμός Φρουτοπ οτο Συμπεράσματα έρευνας: Οι επιλογές σε ότι αφορά το πρόγευμα των παιδιών στα νηπιαγωγεία που ρωτήθηκαν παρουσιάζουν ορισμένα θετικά αλλά και αρκετά αρνητικά σημεία. Πολύ θετική είναι αυξημένη κατανάλωση φρούτων. Τα φρούτα είναι μια πολύ θρεπτική

5 τροφή, πλούσια σε βιταμίνες, άλατα και υδατάνθρακες και χαμηλά σε λίπος. Τα φρούτα παρέχουν ενέργεια στα παιδιά και βοηθούν στην σωστή ανάπτυξη τους. Θετική ήταν επίσης και η προτίμηση του σάντουιτς σαν συχνή επιλογή προγεύματος. Το ψωμί από το σάντουιτς παρέχει ενέργεια στα παιδιά. Οι επιλογές όμως των υλικών των σάντουιτς δεν ήταν τόσο καλές. Το βούτυρο το οποίο είναι λίπος αυξάνει κατά πολύ τις θερμίδες του προγεύματος. Επίσης το χαμ περιέχει αρκετά νιτρώδη και νιτρικά συντηρητικά τα οποία δεν συστήνονται για καθημερινή κατανάλωση από παιδιά διότι είναι σχετικά δυνατά χημικά πρόσθετα τροφίμων με πιθανές αρνητικές επιδράσεις στον οργανισμό μετά από μεγάλη κατανάλωση. Αρνητική είναι επίσης και η ψηλή κατανάλωση φρουτοποτών πλούσιων σε ζάχαρη και χρωστικές ουσίες, χωρίς ιδιαίτερη θρεπτική αξία αντί των φρέσκων χυμών οι οποίοι περιέχουν πολλά θρεπτικά συστατικά. Το γάλα σοκολάτας, τα δημητριακά σοκολάτας και τα γιαουρτάκια φρούτων είναι επίσης τροφές πλούσιες σε ζάχαρη. Το κακάο, στο γάλα σοκολάτας και τα σοκολατούχα δημητριακά, εμποδίζει την απορρόφηση του ασβεστίου από το γάλα, πράγμα που μειώνει ακόμη περισσότερο τη θρεπτική τους αξία. Μελετώντας τα αποτελέσματα της έρευνας καταλήξαμε σε κάποιες γενικές εισηγήσεις ως προς τη βελτίωση των επίλογών προγεύματος στα παιδιά: Τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς θα πρέπει να ενημερωθούν με ειδικά προγράμματα για τις αρνητικές επιπτώσεις της κατανάλωσης ζάχαρης στην παιδική ηλικία καθώς και την περιεκτικότητα σε ζάχαρη ορισμένων τροφών που μπορεί να θεωρούνται θρεπτικές ( σοκολατούχα δημητριακά, γάλα σοκολάτας, γιαουρτάκια φρούτου) Ενημέρωση των γονιών από ειδικούς σε θέματα που αφορούν την παιδική παχυσαρκία και πρακτικές συμβουλές ως προς τις υγιεινές επιλογές για πρόγευμα στα παιδιά π.χ. πως να βελτιωθούν οι επιλογές των υλικών στα σάντουιτς π.χ. μαύρο ψωμί, τυρί με λίγα λιπαρά, λαχανικά, αποφυγή βουτύρου και πολλών αλλαντικών. Προετοιμασία ενημερωτικού έντυπου υλικού σχετικά με την υγιεινή διατροφή των παιδιών και διανομή του στα νηπιαγωγεία Ενίσχυση των μαθημάτων που γίνονται στα νηπιαγωγεία σχετικά με την υγιεινή διατροφή και τη σημασία της στα παιδιά Στα νηπιαγωγεία που παρέχεται πρόγευμα να γίνεται καλύτερος σχεδιασμός των επιλογών προγεύματος από ειδικούς με γνώμονα την υγεία των παιδιών και όχι μονό το κόστος ή την προτίμηση τους από τα παιδιά. «Παν μέτρον άριστον» είναι το κλειδί. Μία ισορροπημένη διατροφή, με τις σωστές αναλογίες σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακές, λίπη, βιταμίνες και άλατα χωρίς βέβαια

6 υπερβολές όσον αφορά τη ποσότητα μπορούν να προσφέρουν αρκετά στη διατήρηση της υγείας και του φυσιολογικού βάρους των παιδιών. Ακόμη πολύ σημαντικό είναι η φυσική άσκηση να καλλιεργείται στα παιδιά από μικρά έτσι ώστε να την ακολουθήσουν και αργότερα, να τους γίνει μια καλή συνήθεια και στη μετέπειτα ζωή τους. 3. Παρακολούθηση διαφημίσεων σε ώρες ψηλής τηλεθέασης από παιδιά και μελέτη των τροφίμων που διαφημίζονται Ένας από τους παράγοντες αύξησης της παιδικής παχυσαρκίας είναι και η τηλεόραση. Πολλά παιδιά καθηλώνονται για αρκετές ώρες μπροστά στην τηλεόραση λόγω της ανυπαρξίας χώρων παιχνιδιού και άθλησης. Παιδιά ακόμα και δύο ετών παρακολουθούν τηλεόραση περισσότερο από δύο ώρες ημερησίως. Δηλαδή η τηλεόραση καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου των παιδιών. Ένα βασικό πρόβλημα της τηλεόρασης είναι ότι μέσω αυτής διαφημίζονται και προωθούνται τρόφιμα στα παιδιά με αποτέλεσμα να επηρεάζουν τις διατροφικές τους προτιμήσεις και να συμβάλουν σημαντικά στην αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας. Συχνά διαφημίζονται ανθυγιεινές τροφές ( σοκολάτες, αναψυκτικά κ.α.). Στόχος της δικής μας εργασίας ήταν να δούμε ποιά τρόφιμα διαφημίζονται σε ώρες υψηλής τηλεθέασης από παιδιά και να ερευνήσουμε αν εφαρμόζεται κάποια νομοθεσία για τον περιορισμό συγκεκριμένων διαφημίσεων. Για την μελέτη μας αυτή χρειάστηκε να παρακολουθήσουμε Σάββατο πρωί για 2 ώρες τηλεόραση. Την ώρα αυτή προβάλλονταν μόνο κινούμενα σχέδια που απευθύνονται σε παιδιά. Στόχος μας ήταν να δούμε ποια τρόφιμα διαφημίζονται κατά τις ώρες αυτές. Προς μεγάλη μας έκπληξη και αντίθετα με το τι πιστεύαμε ότι γίνεται παρατηρήσαμε ότι οι διαφημίσεις τροφίμων ήταν πολύ περιορισμένες. Συγκεκριμένα διαφημίστηκαν μόνο τρία προϊόντα :Το αναψυκτικό Fanta Verdia, η σοκολάτα Κinder delice, και η σοκολάτα Joker. Στη συνέχεια συγκεντρώσαμε πληροφορίες σχετικά με την θρεπτική αξία των πιο πάνω τροφίμων. Το συγκεκριμένο αναψυκτικό είναι χαμηλό σε ζάχαρη περιέχει όμως το γλυκαντικό ασπαρτάμη του οποίου δεν συστήνεται η μεγάλη κατανάλωση από παιδιά. Πρόκειται για χημική γλυκαντική ουσία, η οποία όπως παρουσιάζουν οι έρευνες, η μεγάλη πρόσληψη της από ορισμένα άτομα έχει αρνητικές συνέπειες. Οι δύο σοκολάτες που διαφημίστηκαν περιέχουν σχετικά αρκετή ζάχαρη (18 γρ. ανά τεμάχιο) και λίπος (12 γρ.) οι οποίες

7 δεν θα πρέπει να καταναλώνονται συχνά από τα παιδιά. Παρόλα αυτά οι διαφημίσεις τροφίμων ήταν πολύ περιορισμένες πράγμα που αποφασίσαμε διερευνήσαμε περισσότερο. Μετά από τηλεφώνημα σε τηλεοπτικό σταθμό ενημερωθήκαμε ότι άρχισε να εφαρμόζεται η νομοθεσία για περιορισμό των διαφημίσεων ανθυγιεινών τροφών σε ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση τα μικρά παιδιά. Μετά από διερεύνηση του θέματος ενημερωθήκαμε ότι η νομοθεσία αυτή αποτελεί ένα από τα μέτρα που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες μέλη με σκοπό την μείωση της παιδικής παχυσαρκίας η οποία αποτελεί μάστιγα στην Ευρώπη. Ένα από τα μέτρα που επίσης προωθεί και χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η δωρεάν διανομή φρούτων στα σχολεία των κρατών μελών της Ένωσης κατά την ερχόμενη σχολική χρονιά Τέλος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με την UEFA ξεκινούν μια κοινή διαφημιστική εκστρατεία για την τηλεόραση η οποία θα έχει σκοπό να παροτρύνει τους Ευρωπαίους πολίτες να εντάξουν τη σωματική άσκηση στην καθημερινή τους ζωή. Η σχετική διαφήμιση θα προβάλλεται στο ημίχρονο των ποδοσφαιρικών αγώνων κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης (Champions League).Τη διαφήμιση στην τηλεόραση που διαρκεί 30 δευτερόλεπτα αναμένεται να δουν έως 100 εκατομμύρια θεατές κάθε βδομάδα που θα προβάλλονται οι αγώνες. Μέσα και από τις τρεις δραστηριότητες της εργασίας αυτής είχαμε την ευκαιρία να ψάξουμε, να διερευνήσουμε να μελετήσουμε σε βάθος ένα θέμα που αφορά και πρέπει να προβληματίζει όλους μας. Η παχυσαρκία αποτελεί μάστιγα στην εποχή μας και θα πρέπει όλοι μας να συμβάλουμε στην αντιμετώπιση της. Βιβλιογραφία: Οι μαθητές που εργάστηκαν για τις εργασίες: Αναστασίου Έλενα Γ7, Αντωνίου Έλενα Γ1, Μεσημέρη Ειρήνη Γ2,Μιχαηλίδου Ελένη Γ6, Μνατσακανιάν Χριστίνα Γ3, Μπούνικα Άννα Ντανιέλα Γ6, Νεκούλα Γκάμπριελ Γ2, Πηλείδου Χαρά Γ1, Συμεωνίδου Κυριακή Γ3, Τσιάκκας Παναγιώτης Γ3, Χάλιου Μικαέλα Γ6, Χάπας Ζήνα Γ7