ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή, Τετάρτη καί Παρασκευή

Transcript

1 ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή, Τετάρτη καί Παρασκευή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 29 Ἰανουαρίου 2012 IZ Ματθαίου (Χαναναίας), Ἀνακομιδή λειψ. ἁγ. Ἰγνατίου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου. Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. Α ΕΠΙΚΑΙΡΑ KYΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ Ο ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΘΕΟΔΟΧΟΣ 1. Τήν 2α τοῦ μηνός Φεβρουαρίου, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν τέταρτη Δεσποτική ἑορτή, τήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πρώτη Δεσποτική ἑορτή εἶναι τά Χριστούγεννα, δεύτερη εἶναι ἡ Περιτομή, τρίτη ἡ Βάπτιση στόν Ἰορδάνη ποταμό καί τέταρτη ἡ Ὑπαπαντή. Εἶναι μεγάλη ἡ ἑορτή αὐτή, γιατί δέν εἶναι μόνο Δεσποτική, ἀλλά καί Θεομητορική ἑορτή. Κατά λειτουργικό κανόνα πού ἀκολουθεῖ ἡ Ἐκκλησία μας, τήν ἄλλη μέρα μιᾶς Δεσποτικῆς

2 ἑορτῆς, ἑορτάζουμε τό πρόσωπο ἐκεῖνο πού συνδέεται ἄμεσα μέ τήν ἑορτή αὐτή. Ἐπειδή σᾶς μίλησα ἄλλοτε γιά τήν Ὑπαπαντή, θά σᾶς μιλήσω σήμερα γιά τόν ἅγιο Συμεών τόν θεοδόχο, ὁ ὁποῖος ἑορτάζει τήν ἄλλη μέρα τῆς ἑορτῆς γιατί αὐτός «ἀπάντησε» τόν Κύριο, καί γι αὐτό ἡ ἑορτή λέγεται Ὑπαπαντή. 2. Ὁ ἅγιος Συμεών, ἀδελφοί μου, ἦταν ἕνας εὐσεβής ἰσραηλίτης «προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ», ὅπως λέγει γι αὐτόν ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς (2,25). Αὐτό σημαίνει ὅτι ἀνῆκε στούς Ἰσραηλῖτες ἐκείνους οἱ ὁποῖοι καρτεροῦσαν μέ δυνατή πίστη καί προσδοκία τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσία, γιά τόν ὁποῖον ἔγραψαν οἱ Προφῆτες στήν Παλαιά Διαθήκη. Στήν Παλαιά Διαθήκη, ἀγαπητοί μου, οἱ Προφῆτες σαλπίζουν γιά τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσία, καί ὁ θεοδόχος Συμεών ἄκουε τήν φωνή τῶν σαλπίγγων αὐτῶν. Αὐτό μάλιστα σημαίνει καί τό ὄνομά του Συμεών, πού εἶναι ἀπό τό ἑβραϊκό ρῆμα «σαμά», τό ὁποῖο ἑρμηνεύεται «ἀκούω». Ὁ Συμεών λοιπόν ἦταν ὅλο ἀκοή. Ἄκουε τίς φωνές τῶν Προφητῶν γιά τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσία, καί ἐπιθυμοῦσε νά ζήσει καί αὐτός τίς ἡμέρες ἐκεῖνες τοῦ ἐρχομοῦ Του. Μάλιστα τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού εἶχε μέσα του (Λουκ. 2,25), τόν πληροφόρησε καθαρά ὅτι δέν θά πεθάνει προτοῦ νά δεῖ τόν Μεσσία, τόν Χριστόν Κυρίου (Λουκ. 2,27). Καί ἔτσι ἔγινε. Στά χέρια του δέχθηκε τόν Χριστό, τόν Θεό, γι αὐτό καί λέγεται «θεοδόχος». 3. Ποῦ ὁ Συμεών, ἀδελφοί μου, εἶχε αὐτή τήν μεγάλη χαρά νά δεῖ καί νά δεχθεῖ τόν Χριστό; Στόν Ναό τοῦ Θεοῦ. «Ἦλθεν ἐν Πνεύματι εἰς τό ἱερόν», λέγει ὁ Εὐαγγελιστής (Λουκ. 2,27). Ἐκεῖ εἶδε τήν Παναγία Δέσποινα, τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα ἀπό τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ, νά Τόν φέρει στόν Ναό κατά τόν νόμο τοῦ Μωυσῆ. Στόν Ναό τοῦ Θεοῦ, στήν Ἐκκλησία, καί ἐμεῖς θά συναντήσουμε τόν Χριστό. Τί γίνεται στόν Ναό; Γίνεται ἡ Θεία Λειτουργία. Τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία; Εἶναι ὁ Χριστός! Τόν Χριστό νά γεννᾶται καί νά πάσχει συμβολίζει ἡ προσκομιδή πού κάνει ὁ ἱερέας. Τόν Χριστό νά ἔρχεται στήν γῆ γιά νά κηρύξει τόν ἅγιο λόγο Του συμβολίζει ὅταν βλέπουμε τόν ἱερέα νά ἔρχεται ἀπό τό Ἱερό κρατῶντας τό ἅγιο Εὐαγγέλιο καί λέγοντας στό κέντρο τοῦ Ναοῦ «Σοφία Ὀρθοί»! Καί τόν Ἴδιο τόν Χριστό νά κηρύττει τόν λόγο Του πρέπει νά νοιώθουμε ὅταν ἀκοῦμε τόν ἱερέα νά διαβάζει τό ἅγιο Εὐαγγέλιο. Τόν Χριστό νά πηγαίνει στόν Γολγοθᾶ νά θυσιασθεῖ συμβολίζει ἡ πορεία τοῦ ἱερέα κρατῶντας τά Ἅγια κατά τήν λεγόμενη Μεγάλη Εἴσοδο. 4. Ἀλλά ἐκεῖ πού ὄχι συμβολικά, ἀλλά πραγματικά εἶναι ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ στήν Θεία Λειτουργία, εἶναι ὅταν ὁ ἱερεύς, μετά τό «Τά Σά ἐκ τῶν Σῶν», λέει μία εὐχή, τήν εὐχή τοῦ καθαγιασμοῦ. Τότε, πιστεύσατέ το, χριστιανοί μου! Γίνεται θαῦμα στήν θεία Λειτουργία: Τό ψωμάκι, πού εἶναι στό ἅγιο Δισκάριο πάνω στήν Ἁγία Τράπεζε γίνεται Σῶμα Χριστοῦ καί τό κρασί, πού εἶναι στό ἅγιο Ποτήριο, γίνεται Αἷμα Χριστοῦ. Αν θέλουμε λοιπόν σάν τόν ἅγιο Συμεών τόν θεοδόχο νά συναντήσουμε τόν Χριστό καί νά τόν πάρουμε καί ἐμεῖς στήν ἀγκαλιά μας νά πᾶμε στόν Ναό, στήν θεία Λειτουργία, καί ἐκεῖ, μόνο ἐκεῖ, εἶναι ὁ Χριστός. Μήν ψάχνουμε νά γευθοῦμε τόν 2

3 Χριστό σέ σπουδαστήρια καί σέ κοινοβούλια. Ὁ Χριστός εἶναι στόν Ναό Του, εἶναι στό ἅγιο Ποτήριο. 5. Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί στήν θεία Λειτουργία ἀξιωνόμαστε νά ἔχουμε μεγαλύτερη τιμή ἀπό αὐτή πού εἶχε ὁ Συμεών ὁ θεοδόχος. Ὁ Συμεών κράτησε τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά του ἀλλά ἐμεῖς μέ τήν θεία Κοινωνία παίρνουμε τόν Χριστό ὄχι ἁπλᾶ στήν ἀγκαλιά μας, ἀλλά στήν καρδιά μας. Ναί! Ὅποιος κοινωνεῖ μέ καθαρή τήν καρδιά γίνεται πραγματικά θεοδόχος, γίνεται θεοφόρος καί χριστοφόρος καί ναοφόρος. Εἶπα μέ καθαρή τήν καρδιά, γιατί, ἄν ἡ καρδιά μας ἔχει γίνει κατοικία ἁμαρτωλῶν παθῶν, δέν μπορεῖ ὁ Χριστός νά κατοικήσει σ αὐτήν γιατί οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς λέγουν ὅτι εἶναι ἀδύνατο γιά τόν Χριστό νά ἑνωθεῖ μέ ἀκάθαρτο. Γιά τόν χριστιανό λοιπόν πού ἀγωνίζεται νά καθαρίσει τήν καρδιά του, ὅταν κοινωνεῖ, γίνεται θεοδόχος Συμεών, ἔχει τόν Χριστό κατοικοῦντα καί μένοντα στήν ψυχή του τόν ἔχει Κύριό του, Ἀφέντη του, πού κατευθύνει τήν ζωή του. 6. Ὅταν ὁ Συμεών ἀξιώθηκε νά δεῖ καί νά κρατήσει στήν ἀγκαλιά του τόν Χριστό εἶπε: «Τώρα ἄς πεθάνω»! «Νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον Σου Δέσποτα», εἶπε στόν Θεό. Ναί! Τήν ζωή τήν θέλουμε γιά τόν Χριστό! Ἕνα νόημα ἔχει ἡ ζωή καί γι αὐτό ἤρθαμε στόν κόσμο: Νά βροῦμε τόν Χριστό καί νά γλυκαινόμαστε τήν παρουσία Του μέσα μας! Ἄν αὐτό, ἄνθρωπέ μου, δέν τό πετύχεις, τί νά κάνεις τά ἀξιώματά σου καί τά διπλώματά σου καί τά παπλώματά σου; Λυπᾶμαι γιά σένα, γιατί δέν γεύθηκες τό πραγματικό νόημα τῆς ζωῆς, δέν πέτυχες τόν σκοπό της. Μάταιη λοιπόν γιά σένα ἡ ζωή. Ἡ μεγαλύτερη χαρά καί ἡδονή τῆς ζωῆς, μπροστά στήν ὁποία ὅλες οἱ ἡδονές τοῦ κόσμου εἶναι μηδέν (0), εἶναι αὐτό πού ἔνοιωσε ὁ Συμεών ὅταν πῆρε τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά του εἶναι αὐτό πού νοιώθουμε ἐμεῖς ὅταν κοινωνοῦμε. Γι αὐτό καί μετά τήν κατάλυση τοῦ ἁγίου Ποτηρίου, πού εἶναι θεία Κοινωνία, ὁ ἱερέας λέει τόν ἴδιο λόγο τοῦ Συμεών: «Τώρα ἄς πεθάνω»! «Νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον Σου Δέσποτα»! Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας Β ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ (Ἀπό τόν Νέο Συναξαριστή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἱερά Μονή Σίμωνος Πέτρας) Ἀντέχουν στό μαρτύριο ὅσοι ἔχουν καλή πνευματική ζωή: Οἱ πνευματικοί πατέρες ἐδοκίμαζαν τόν ὑποψήφιο μάρτυρα στήν πνευματική ζωή, μήπως 3

4 ὁ πόθος γιά τό μαρτύριο εἶναι ἁπλός συναισθηματισμός, καί ἔπειτα τοῦ ἔδιναν τήν εὐλογία νά πορευθεῖ γιά τό μαρτύριο (Ἰανουάρ. ΚΘ, σελ. 370). Δύναμη τοῦ ἁγιασμοῦ: Ὁ ὅσιος Ἀφραάτης ὁ Πέρσης ἔδιωξε τίς ἀκρίδες ἀπό ἕνα χωράφι ραντίζοντάς τό μέ ἁγιασμό (Ἰανουαρ. ΚΘ, σελ. 369). Χάρη Θεοῦ μέ τήν προσευχή καί τήν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς: Ὁ ὅσιος Γιλδάσιος μέ μοναδική ἀπασχόληση τήν μελέτη τῶν ἱερῶν Γραφῶν καί τήν προσευχή ἔλαβε ἄφθονη τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (Ἰανουάρ. ΚΘ, σελ. 374). Ἀγάπη καί χρέος πρός τήν ἄρρωστη μητέρα: Ὁ ἱερομάρτυς Ἰωάννης Πετταί μαθαίνοντας ὅτι ἀρρώστησε ἡ μητέρα του ἄφησε τήν διακονία του στήν ἐνορία του καί πῆγε νά τήν ἐπισκεφθεῖ μακρυά στήν Βάλγκα, πού βρισκόταν ὑπό τό ἔλεγχο τῶν ἐρυθρῶν φρουρῶν (Ἰανουάρ. ΚΘ, σελ. 373). Ὄχι κομματισμοί τῶν πατέρων τῆς Ἐκκλησίας: Ὅλοι οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νά εἶναι ἑνωμένοι καί νά μή μερίζονται οἱ χριστιανοί προτιμῶντες τόν ἕνα εἰς βάρος τοῦ ἄλλου. Ἐπί βασιλείας Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ ( ) ξέσπασε στήν Βασιλεύουσα φιλονικία πού διαίρεσε τούς πνευματικούς ἀνθρώπους μέ θέμα τούς τρεῖς ἁγίους ἱεράρχες καί μεγάλους Πατέρες, τόν Μέγα Βασίλειο, τόν Γρηγόριο τόν Θεολόγο καί τόν Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, γιά τό ποιός ἀπό τούς τρεῖς εἶναι μεγαλύτερος. Τότε, μία νύχτα οἱ τρεῖς ἱεράρχες παρουσιάστηκαν σέ ἐνύπνιο στόν ἅγιο Ιωάννη τόν Μαυρόποδα, τόν μητροπολίτη Εὐχαϊτῶν (ἑορτάζει στίς 5 Ὀκτωβρίου), καί τοῦ εἶπαν μέ μιά φωνή: «Καθώς βλέπεις εἴμαστε καί οἱ τρεῖς κοντά στόν Θεό καί δέν μᾶς χωρίζει οὔτε διαφωνία οὔτε ἀντιπαλότητα. Ὁ καθένας ἀπό ἐμᾶς, ἀνάλογα μέ τίς περιστάσεις καί μέ τήν ἔμπνευση πού εἶχε λάβει ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, συνέγραψε καί δίδαξε γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Δέν ὑπάρχει οὔτε πρῶτος, οὔτε δεύτερος, οὔτε τρίτος ἀνάμεσά μας κι ἄν καλέσεις τόν ἕνα, πάραυτα θά παρουσιασθοῦν καί οἱ δύο ἄλλοι. Γι αὐτό πρόσταξε ὅσους φιλονικοῦν, νά μήν προξενοῦν διαιρέσεις στήν Ἐκκλησία ἐξαιτίας μας, ἀφοῦ ὅσο βρισκόμασταν ἐν ζωῇ ὅλες μας οἱ προσπάθειες ἀποσκοποῦσαν στήν ἀποκατάσταση τῆς ἑνότητας καί τῆς ὁμόνοιας στόν κόσμο. Μερίμνησε κατόπιν, νά ἑορτάζεται ἡ μνήμη καί τῶν τριῶν μας τήν ἴδια ἡμέρα, συνθέτοντας τήν ἀκολουθία καί τούς ὕμνους πού μᾶς ἔχουν ἀφιερώσει, μέ τήν τέχνη καί τήν γνώση πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, καί παρέδωσέ τα στούς χριστιανούς μέ τήν ἐντολή νά ἑορτάζουν τήν κοινή τιμή μας κάθε χρόνο. Ἐάν μᾶς τιμήσουν κατ αὐτό τόν τρόπο, ὡς ὄντες ἕνα κοντά στόν Θεό καί ἐν Θεῷ ὑποσχόμεθα ὅτι θά μεσιτεύσουμε στήν κοινή μας προσευχή γιά τήν σωτηρία τους» (Ἰανουαρ. Λ, σελ. 377). 4

5 Ἑνότητα μέ τόν ἐπίσκοπο τόν ὁριζόμενο ἀπό τήν Ἐκκλησία: Ὁ ἅγιος Ἱππόλυτος (μαρτύρησε περί τό 270, ἑορτάζει στίς 30 Ἰανουαρ.) στήν ἀρχή εἶχε προστριβές καί διαφωνίες μέ τόν πάπα Κάλλιστο καί δέν τόν ἀναγνώριζε. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης εἶχε διαιρεθεῖ. Μετά τήν ἐξορία ὅμως ὁ ἅγιος Ἱππόλυτος καί ὅταν ἐπρόκειτο νά ἀπέλθει, παρεκίνησε τούς πιστούς (οἱ ὁποῖοι θεωροῦσαν ὡς νόμιμο αὐτόν, τόν Ἱππόλυτο) νά συνταχθοῦν μέ τόν Κάλλιστο καί νά ὑπαχθοῦν ἔτσι στήν ἐπίσημη Ἐκκλησία (Ἰανουαρ. Λ, σελ. 377). Ἀποστολική Παράδοση: Τό ἔργο «Ἀποστολική Παράδοση», σημαντικότατη μαρτυρία γιά τά ἤθη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης τόν 3ο αἰώνα, ἐγράφη ἀπό τόν ἅγιο Ἱππόλυτο (ἑορτάζει στίς 30 Ἰανουαρίου), ζηλωτή ἱερέα, προσηλωμένο στήν ἀποστολική παράδοση (Ἰανουαρ. Λ, σελ. 379). Συγκαταβατικότητα πρός τούς ἁμαρτωλούς: Γιά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο ἔλεγαν ὅτι ἀπό τήν φύση του ἦταν ὁ πιό συγκαταβατικός πρός τούς ἁμαρτωλούς (Ἰανουαρ. Λ, σελ. 376). Συνετή ἀντιαιρετική πολεμική: Ἡ σοφή ὁσία Μαρκέλλα στήν Ρώμη, μαθήτρια τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου, ὅταν ξέσπασε ἔριδα γιά τήν διδασκαλία τοῦ Ὠριγένους, πού δημιούργησε σχίσματα στήν Ἐκκλησία, κράτησε γιά καιρό τήν σιωπή της. Καί ὅταν ἀποφάσισε νά μιλήσει γιά νά ὑπερασπιστεῖ τήν Ὀρθοδοξία, ἤλεγξε τούς αἱρετικούς, ἀλλά πάντοτε μέ πραότητα καί κατανόηση (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ. 390). Ἡ ἁμαρτία αἰτία τῆς ἀρρώστιας: Ὁ ἅγιος Κύρος, ὁ ἰατρός, ἔλεγε: «Ἄν δέν θέλετε νά ἀρρωστήσετε, φυλαχθεῖτε ἀπό τήν ἁμαρτία. Γιατί ἡ ἀρρώστια εἶναι τίς περισσότερες φορές συνέπεια τῆς ἁμαρτίας» (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ. 385). Ἄσκηση χωρίς εὐλογία: Στήν ἀρχή τοῦ μοναχικοῦ βίου του στήν Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, ὁ νεαρός μοναχός Νικήτας, ἐμφορούμενος ἀπό ἀδιάκριτο ζῆλο, κλείσθηκε μόνος του σέ σπήλαιο παρά τό θέλημα τοῦ ἡγουμένου του, ὁσίου Νίκωνα (23 Μαρτ.). Ἔκανε ἄσκηση, ἀλλά χωρίς εὐλογία καί γι αὐτό πλανήθηκε ἀπό τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος τοῦ φανερώθηκε μέ μορφή ἀγγέλου δίνοντάς του τάχα χαρίσματα. Ὅμως οἱ γέροντες τοῦ μοναστηρίου του κατάλαβαν ὅτι τόν εἶχε πλανήσει ὁ διάβολος καί ἀποφάσισαν νά παρέμβουν γιά νά τόν βγάλουν ἀπό τήν πλάνη. Παραβίασαν τήν θύρα τοῦ σπηλαίου του, ἔδιωξαν τόν ἀπατηλό ἄγγελο μέ τίς προσευχές τους καί ἔπεισαν τόν ἔγκλειστο νά ἐξέλθει. Καθώς σιγά-σιγά ὁ πλανεμένος Μοναχός ἔβρισκε τόν ἑαυτό του, κατάλαβε τό λάθος του, ἐπέδειξε εἰλικρινῆ μετάνοια συνοδευόμενη ἀπό ἄφθονα δάκρυα καί ἄρχισε νά φέρεται μέ ὑπακοή καί ταπείνωση (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ ). Θεραπεία ὀφθαλμοῦ μέ ἀσπασμό ἁγίου σ αὐτό: Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ὁ 5

6 Ἱεροσολύμων (11 Μαρτίου) θεραπεύτηκε στήν πάθηση τῶν ὀφθαλμῶν του ἀπό τούς ἁγίους Ἀναργύρους, Κύρο καί Ἰωάννη, οἱ ὁποῖοι τοῦ φανερώθηκαν. Ὁ Κύρος τοῦ θεράπευσε τό ἕνα μάτι μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ καί ὁ Ἰωάννης ἀσπαζόμενος τό ἄλλο μάτι του τό θεράπευσε καί αὐτό (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ. 386). Πόθος μοναχῆς γιά τήν γνώση τῆς Ἁγίας Γραφῆς: Ἡ μοναχή ὁσία Μαρκέλλα στήν Ρώμη μελετοῦσε ἀχόρταγα τήν Ἁγία Γραφή. Ὅταν πῆγε στήν Ρώμη τόν ἅγιο Ἱερώνυμο, πού εἶχε τήν φήμη τοῦ ἑρμηνευτῆ, τόν κάλεσε στήν κατοικία της καί πέρασε μαζί του πολλές ὧρες θέτοντάς του ἐρωτήματα πάνω στά πλέον δυσνόητα χωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ. 390). Συχνή προετοιμασία τοῦ ἐρχομένου θανάτου μας: Ἡ ὁσία Μαρκέλλα στήν Ρώμη, ἀληθινή φιλόσοφος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πέρασε κάθε στιγμή τῆς ζωῆς της σάν νά ἦταν προετοιμασία γιά τόν θάνατο προσφέροντας τόν ἑαυτό της εὐάρεστη θυσία στόν Θεό (Ἰανουαρ. ΛΑ, σελ. 391). Γ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ Οἱ ἡδονές, τά ἁμαρτωλά θελήματα καί οἱ κατακρίσεις αἰτία τῶν μεταξύ μας διενέξεων (4,1-12) 1. Στήν περικοπή αὐτή ὁ Ἀδελφόθεος Ἰάκωβος ἐλέγχει τήν ἰσχυρή τάση τῶν πολλῶν νά θέτουν τό «ἐγώ» τους, τίς δικές τους ἐπιθυμίες («ἡδονές»), ὡς γνώμονα κοινωνικῆς ζωῆς. Τότε, τό «ἐγώ» αὐτῶν γίνεται νόμος, πού «στρατεύεται» στά μέλη τῆς κοινωνίας καί ἐπιβάλλεται ὡς κριτής καί νομοθέτης. Αὐτό κατά τόν Ἀδελφόθεο Ἰάκωβο ἀποτελεῖ τήν αἰτία τῶν διαταράξεων τῶν ἁρμονικῶν σχέσεων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί τῶν ἀθρώπων μέ τόν Θεό. 2. Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ἀπό τήν ἀρχή ἀναζητεῖ τό αἴτιο τῶν διενέξεων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Καί ἀπαντᾶ ὁ ἴδιος λέγων ὅτι αὐτές προέρχονται ἀπό τήν τάση πρός τίς ἡδονές (σαρκικές, φιλόδοξες κλπ.), πού διοργανώνονται ὡς «στράτευμα» στήν ὕπαρξή μας (στίχ. 1). Ἄν ἔλλειπαν αὐτές δέν θά ὑπῆρχε λόγος νά μάχονται οἱ ἄνθρωποι μεταξύ τους. Ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται νά ἱκανοποιήσει τίς ἡδονές του καί μάλιστα δυνατόν καί νά προσεύχεται γι αὐτές, ἀλλά δέν πραγματοποιοῦνται (στίχ. 2.3), γιατί ἔχουν κακό σκοπό καί ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά γίνει ὑπηρέτης τοῦ κακοῦ. Πάντως ἡ ζωή τῶν ἡδονῶν εἶναι «μοιχεία», εἶναι δηλαδή ἀποστασία ἀπό τόν Θεό καί ἔχθρα πρός Αὐτόν (στίχ. 4). Καί ἡ ἀποστασία αὐτή προκαλεῖ τήν «ζηλοτυπία» τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ καί μᾶς θέλει δικούς Του (στίχ. 5) καί θέλει νά μᾶς δίνει ὁλοέν καί περισσότερα ἀγαθά («μείζονα δίδωσι χάριν», στίχ. 6), τά ὁποῖα ὅμως τά χάνουμε μέ τήν φιλία μας πρός τόν κόσμο. Ἄς γνωρίζουμε δέ ὅτι ἡ «ζηλοτυπία» αὐτή τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ὑπερβολική ἀγάπη Του σέ μᾶς καί δέν ἔχει σχέση μέ τήν ἀνθρώπινη ζηλοτυπία, πού εἶναι ὑπερηφάνεια (στίχ. 6). 6

7 3. Ἀφοῦ ἔτσι ἔχουν τά πράγματα, δέν ἀπομένει τίποτε ἄλλο παρά νά πάρουμε τήν ἀπόφαση νά ὑποταχθοῦμε στόν Θεό. Καί θά δείξουμε πραγματικά τήν ὑποταγή μας στόν Θεό μέ τό νά πηγαίνουμε «κόντρα» πρός τόν διάβολο καί τίς κοσμικές ἡδονές («ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ», στίχ. 7) καί μέ τό νά «ἐγγίσουμε», νά πλησιάσουμε τόν Θεό (στίχ. 8). 4. Εἶναι δέ αὐτό, τό νά πλησιάσουμε τόν Θεό, ὁλόκληρη ἐπιστήμη. Καί ἡ πορεία μας πρός τόν Θεό ἀρχίζει μέ τόν καθαρμό τῆς ψυχῆς μας ἀπό τά πάθη, ἀπό τίς «ἡδονές». Γι αὐτό καί λέγει στήν συνέχεια ὁ Ἀδελφόθεος: «Καθαρίσατε χεῖρας ἁμαρτωλοί καί ἁγνίσατε καρδίας δίψυχοι» (στίχ. 8). Ἔχουμε ἀνάγκη μετανοίας, πένθους, κλαυθμοῦ (στίχ. 9) καί συντριβῆς (στίχ. 10). Ἄς σταματήσουν πιά οἱ γέλωτες. «Ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος μεταστραφήτω και ἡ χαρά εἰς κατήφειαν», λέγει ὁ ἱερός συγγραφεύς (στίχ. 9). «Οὐκ ἔστιν ἡμέτερον τό γελᾶν, ἀδελφοί, οὐκ ἔστιν ἡμέτερον», λέγει κάπου ὁ Χρυσόστομος. 5. Τέλος, ἐπειδή τό θέμα τῆς διδαχῆς αὐτῆς ἦταν περί τῶν συγκρούσεων καί ἐχθροτήτων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, πού ἀφορμή ἔχουν τίς ἡδονές, ὅπως μᾶς εἶπε ὁ ἅγιος Ἰάκωβος, ἔρχεται τώρα σέ λεπτό θέμα, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ τήν βαθύτερη αἰτία τοῦ κακοῦ τῶν συγκρούσεων. Καί αὐτό εἶναι ἡ καταλαλιά. Ὁ καταλαλῶν, πέραν ἀπό τό ὅτι ἔχει ἔλλειψη ἀγάπης, κηρύττει τήν γνώμη του ὡς νόμο, ἀθετῶντας ἔτσι τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαία Του κρίση (στίχ ). 4, 1 Πόθεν πόλεμοι καὶ μάχαι ἐν ὑμῖν; Οὐκ ἐντεῦθεν ἐκ τῶν ἡδονῶν ὑμῶν τῶν στρατευομένων ἐν τοῖς μέλεσιν ὑμῶν; 2 Ἐπιθυμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε φονεύετε καὶ ζηλοῦτε, καὶ οὐ δύνασθε ἐπιτυχεῖν μάχεσθε καὶ πολεμεῖτε, καὶ οὐκ ἔχετε, διὰ τὸ μὴ αἰτεῖσθαι ὑμᾶς 3 αἰτεῖτε καὶ οὐ λαμβάνετε, διότι κακῶς αἰτεῖσθε, ἵνα ἐν ταῖς ἡδοναῖς ὑμῶν δαπανήσητε. 4 Μοιχοὶ καὶ μοιχαλίδες! Οὐκ οἴδατε ὅτι ἡ φιλία τοῦ κόσμου ἔχθρα τοῦ Θεοῦ ἐστιν; Ὃς ἂν οὖν βουληθῇ φίλος εἶναι τοῦ κόσμου, ἐχθρὸς τοῦ Θεοῦ καθίσταται. 5 Ἢ δοκεῖτε ὅτι κενῶς ἡ γραφὴ λέγει, πρὸς φθόνον ἐπιποθεῖ τὸ πνεῦμα ὃ κατῴκησεν ἐν ἡμῖν; 6 Μείζονα δὲ δίδωσι χάριν διὸ λέγει ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν. 7 Ὑποτάγητε οὖν τῷ Θεῷ. Ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ, καὶ φεύξεται ἀφ ὑμῶν 8 Ἐγγίσατε τῷ Θεῷ, καὶ ἐγγιεῖ ὑμῖν. Καθαρίσατε χεῖρας ἁμαρτωλοὶ καὶ ἁγνίσατε καρδίας δίψυχοι. 9 Ταλαιπωρήσατε καὶ πενθήσατε καὶ κλαύσατε ὁ γέλως ὑμῶν εἰς πένθος μεταστραφήτω καὶ ἡ χαρὰ εἰς κατήφειαν. 10 Ταπεινώθητε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, καὶ ὑψώσει ὑμᾶς. 11 Μὴ καταλαλεῖτε ἀλλήλων, ἀδελφοί. Ὁ καταλαλῶν ἀδελφοῦ καὶ κρίνων τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ καταλαλεῖ νόμου καὶ κρίνει νόμον εἰ δὲ νόμον κρίνεις, οὐκ εἶ ποιητὴς νόμου, ἀλλὰ κριτής. 12 Εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης καὶ κριτής, ὁ δυνάμενος σῶσαι καὶ ἀπολέσαι σὺ δὲ τίς εἶ ὃς κρίνεις τὸν ἕτερον; 4, 1 Ἀπό ποῦ προέρχονται οἱ πόλεμοι καί οἱ μάχες μεταξύ σας; Δέν προέρχονται ἀπό αὐτό, δηλαδή, ἀπό τά πάθη σας πού μάχονται μέσα σας; 2 Ἐπιθυμεῖτε κάτι καί δέν τό ἔχετε. Γιά νά τό ἀποκτήσετε φονεύετε καί μισεῖτε καί ὅμως δέν μπορεῖτε νά τό πετύχετε. Συγκρούεστε καί πολεμᾶτε καί δέν τό ἀποκτᾶτε, γιατί δέν τό ζητᾶτε (ἀπό 7

8 τόν Θεό). 3 Ζητᾶτε καί δέν τά παίρνετε, γιατί τά ζητᾶτε μέ κακό σκοπό, γιά νά τά δαπανήσετε στήν ἀπόλαυση τῶν ἡδονῶν σας. 4 Μοιχοί καί μοιχαλίδες! Δέν ξέρετε ὅτι ἡ ἀγάπη πρός τόν κόσμο εἶναι ἔχθρα πρός τόν Θεό; Ὅποιος λοιπόν θέλει νά εἶναι φίλος πρός τόν κόσμο, γίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. 5 Ἤ μήπως νομίζετε ὅτι μάταια λέγει ἡ Γραφή ὅτι τό Πνεῦμα πού κατοίκησε μέσα μας μᾶς ἀγαπᾶ ζηλότυπα; 6 Ἀλλά ὁ Θεός μᾶς δίνει μεγαλύτερη χάρη γι αὐτό λέγει (ἡ Γραφή): «Ὁ Θεός ἀντιτάσσεται στούς ὑπερηφάνους, ἀλλά στούς ταπεινούς δίνει χάρη». 7 Ὑποταχθεῖτε λοιπόν στό Θεό. Ἀντισταθεῖτε στόν διάβολο καί θά φύγει ἀπό σᾶς. 8 Πλησιᾶστε τόν Θεό καί θά σᾶς πλησιάσει (καί ἐκεῖνος). Καθαρῖστε τά χέρια σας οἱ ἁμαρτωλοί καί ἁγνῖστε τίς καρδιές σας οἱ δίγνωμοι. 9 Λυπηθεῖτε καί πενθεῖστε καί κλᾶψτε. Τό γέλιο σας ἄς μεταστραφεῖ σέ πένθος καί ἡ χαρά σας σέ θλίψη. 10 Ταπεινωθεῖτε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου καί αὐτός θά σᾶς ὑψώσει. 11 Μή κακολογεῖτε ὁ ἕνας τόν ἄλλο, ἀδελφοί. Ὅποιος κακολογεῖ καί κρίνει τόν ἀδελφό του, κακολογεῖ τόν νόμο καί κρίνει τόν νόμο. Ἀλλά ἐάν κρίνεις τόν νόμο, δέν εἶσαι τηρητής τοῦ νόμου, ἀλλά κριτής του. 12 Ἕνας εἶναι ὁ νομοθέτης καί κριτής, ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά σώσει καί νά καταστρέψει. Ἐνῶ ἐσύ, πού κρίνεις τόν ἄλλον, ποιός εἶσαι; (Δέν παραθέτουμε ἐδῶ τόν σχολιασμό τῶν στίχων, ὁ ὁποῖος θά παρατεθεῖ στήν ἔκδοση τοῦ ὑπομνήματος στήν Ἐπιστολή) 8