ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών"

Transcript

1 ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Στρώμα εφαρμογής Δίκτυα Υπολογιστών

2 Περίληψη Βασικές αρχές και θέματα υλοποίησης για τα πρωτόκολλα εφαρμογής Αρχιτεκτονικές εφαρμογών Απαιτήσεις εφαρμογών για την υπηρεσία μεταφοράς Μερικές δημοφιλείς εφαρμογές και πρωτόκολλα του στρώματος εφαρμογής Web και HTTP Ρ2Ρ διανομή αρχείων

3 Περιεχόμενα Γενικά για τις εφαρμογές δικτύου Αρχιτεκτονικές εφαρμογών δικτύου αρχιτεκτονική client server αρχιτεκτονική peer-to-peer Επικοινωνία διαδικασιών διεπαφές στρώματος εφαρμογής υπηρεσίες δικτύου που απαιτούνται για τις εφαρμογές Web and HTTP Εφαρμογές P2P διανομή αρχείων Internet telephony

4 Μερικές εφαρμογές δικτύου web instant messaging remote login P2P file sharing multi-user network games streaming stored video clips voice over IP real-time video conferencing grid computing

5 ημιουργία εφαρμογής δικτύου γράφονται προγράμματα που τρέχουν σε (διαφορετικά) τερματικά συστήματα επικοινωνούν πάνω από το δίκτυο π.χ., το software του web server επικοινωνεί με το software του browser λίγο software γράφεται για συσκευές του δικτύου κορμού οι συσκευές του δικτύου κορμού δεν τρέχουν εφαρμογές χρήστη οι εφαρμογές στα τερματικά συστήματα επιτρέπουν την ταχεία ανάπτυξη των εφαρμογών και τη διάδοσή τους application transport network data link physical application transport network data link physical application transport network data link physical

6 Αρχιτεκτονικές εφαρμογών δικτύου Η αρχιτεκτονική μιας εφαρμογής είναι διαφορετική από την αρχιτεκτονική δικτύου Για τον δημιουργό μιας εφαρμογής, η αρχιτεκτονική δικτύου είναι σταθερή και παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες στις εφαρμογές Η αρχιτεκτονική εφαρμογής σχεδιάζεται από τον δημιουργό της εφαρμογής και δείχνει πώς είναι δομημένη η εφαρμογή πάνω στα διάφορα τερματικά. Κατά την επιλογή αρχιτεκτονικής εφαρμογής, αυτός που δημιουργεί την εφαρμογή θα επιλέξει, πιθανότατα, μια από τις δύο επικρατούσες αρχιτεκτονικές: client-server και peer-to-peer (P2P)

7 Αρχιτεκτονικές εφαρμογών δικτύου Client-server: υπάρχει πάντα ένας ενεργοποιημένος host (server) που εξυπηρετεί αιτήσεις από πολλούς άλλους host (clients). Peer-to-peer (P2P): αξιοποιεί την άμεση επικοινωνία μεταξύ ζευγών περιστασιακά συνδεομένων host, που ονομάζονται ομότιμοι (peers) Υβριδική: συνδυάζει στοιχεία και client-server και P2P

8 Αρχιτεκτονική Client-server Πρόγραμμα Client Τρέχει σε host Ζητάει υπηρεσία π.χ., Web browser Πρόγραμμα Server Τρέχει σε host Παρέχει υπηρεσία π.χ., Web server GET /index.html Site under construction

9 Αρχιτεκτονική Client-server client/server server: πάντα ενεργοποιημένος host μόνιμη διεύθυνση IP δέχεται αιτήσεις από πολλούς client hosts ομάδα από servers (server farm) για κλιμάκωση clients: επικοινωνούν με τον server μπορεί να συνδέονται περιστασιακά μπορεί να έχουν δυναμικές διευθύνσεις IP δεν επικοινωνούν απευθείας με άλλους clients πρέπει να ξέρουν τη διεύθυνση του server

10 Αμιγής αρχιτεκτονική P2P όχι πάντα ενεργοποιημένος server τυχαία τερματικά συστήματα επικοινωνούν απευθείας οι ομότιμοι συνδέονται περιστασιακά και ανταλλάσσουν διευθύνσεις IP παράδειγμα: Gnutella Πολύ κλιμακούμενη αλλά δύσκολα διαχειρίσιμη peer-peer

11 Υβριδική client-server και P2P Skype εφαρμογή voice-over-ip P2P κεντρικός server: βρίσκει τη διεύθυνση του απόμακρου μέρους σύνδεση client-client: άμεση (όχι μέσω server) Instant messaging το chatting μεταξύ δύο χρηστών είναι P2P κεντρική υπηρεσία: ανίχνευση παρουσίας client/ εντοπισμός ο χρήστης εγγράφει την ΙΡ διεύθυνσή του όταν είναι online ο χρήστης επικοινωνεί με τον κεντρικό server για να βρει διευθύνσεις IP φίλων

12 Επικοινωνία διαδικασιών ιαδικασία: πρόγραμμα που τρέχει σε κάποιον host. στον ίδιο host, δύο διαδικασίες επικοινωνούν χρησιμοποιώντας interprocess επικοινωνία (καθοριζόμενη από το OS). διαδικασίες σε διαφορετικούς host επικοινωνούν με ανταλλαγή μηνυμάτων ιαδικασία client: διαδικασία που αρχίζει την επικοινωνία ιαδικασία server: διαδικασία που αναμένει την επαφή Σημείωση: εφαρμογές με αρχιτεκτονικές P2P έχουν και διαδικασίες client και διαδικασίες server

13 ιεπαφή διαδικασίας-δικτύου υπολογιστών μια διαδικασία στέλνει /λαμβάνει μηνύματα στο/από το δίκτυο μέσω μιας software διεπαφής, που καλείται υποδοχή (socket) διαδικασία/υποδοχή ανάλογο προς το σπίτι/πόρτα η αποστέλλουσαδιαδικασίαωθεί το μήνυμα προς την υποδοχή της η αποστέλλουσα διαδικασία βασίζεται στην υποδομή μεταφοράς που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της υποδοχής, η οποία φέρνει το μήνυμα στην υποδοχή της διαδικασίας λήψης host ή server process socket TCP με buffers, μεταβλητές ελεγχόμενη από προγραμματιστή ελεγχόμενο από το OS Internet API: (1) επιλογή του πρωτοκόλλου μεταφοράς, (2) δυνατότητα ρύθμισης λίγων παραμέτρων (π.χ. max buffer size και MSS) host ή server process socket TCP με buffers, μεταβλητές

14 ιευθυνσιοδότηση διαδικασιών για να λάβει μηνύματα, η διαδικασία πρέπει να έχει ταυτότητα ο host έχει μοναδική διεύθυνση ΙΡ 32-bit δεν αρκεί η διεύθυνση IP του host στον οποίο τρέχει η διαδικασία για να προσδιορίσει τη διαδικασία. η ταυτότητα μιας διαδικασίας περιλαμβάνει και τη διεύθυνση IP και τους αριθμούς θυρών που σχετίζονται με τη διαδικασία στον host. Παραδείγματα αριθμών θυρών: HTTP server: 80 Mail server: 25 γιανασταλείμήνυμαhttp στον web server edu-dy.cn.ntua.gr: διεύθυνση IP: αριθμός θύρας: 80

15 Ποια υπηρεσία μεταφοράς χρειάζεται για μια εφαρμογή; Απώλειες δεδομένων μερικές εφαρμογές (π.χ., audio) μπορεί να ανέχονται μερικές απώλειες άλλες εφαρμογές (π.χ., file transfer, telnet) απαιτούν 100% αξιόπιστη μεταφορά δεδομένων Καθυστέρηση μερικές εφαρμογές (π.χ., Internet telephony, interactive games) απαιτούν μικρή καθυστέρηση για να είναι αποτελεσματικές Εύρος ζώνης μερικές εφαρμογές (π.χ., multimedia) απαιτούν κάποιο ελάχιστο εύρος ζώνης για να είναι αποτελεσματικές άλλες εφαρμογές ( ελαστικές ) χρησιμοποιούν οποιοδήποτε εύρος ζώνης είναι διαθέσιμο

16 Απαιτήσεις εφαρμογών για την υπηρεσία μεταφοράς Εφαρμογή file transfer Web documents real-time audio/ Video stored audio/video interactive games instant messaging Απώλειες όχι όχι όχι ανεκτές ανεκτές ανεκτές όχι Εύρος ζώνης ευέλικτο ευέλικτο ευέλικτο audio: 5kbps-1Mbps video:10kbps-5mbps όπως ανωτέρω λίγα kbps 10kbps ευέλικτο Ευαισθησία στην καθυστέρηση όχι όχι όχι ναι, εκατοντάδες ms ναι, λίγα sec ναι, εκατοντ. ms ναι και όχι

17 ΥπηρεσίεςμεταφοράςστοInternet Υπηρεσία TCP: με σύνδεση: απαιτείται εγκατάσταση σύνδεσης μεταξύ των διαδικασιών client και server αξιόπιστη μεταφορά μεταξύ διαδικασίας εκπομπής και διαδικασίας λήψης έλεγχος ροής: ο πομπός δεν πλημμυρίζει τον δέκτη έλεγχος συμφόρησης: εμποδίζει τον πομπό όταν το δίκτυο είναι υπερφορτωμένο δεν παρέχει: χρονική εγγύηση και εξασφάλιση ελάχιστου εύρους ζώνης Υπηρεσία UDP: αναξιόπιστη μεταφορά δεδομένων μεταξύ διαδικασίας εκπομπής και διαδικασίας λήψης δεν παρέχει: εγκατάσταση σύνδεσης, αξιοπιστία, έλεγχο ροής, έλεγχο συμφόρησης, χρονική εγγύηση ή εξασφάλιση εύρους ζώνης

18 Εφαρμογές στο Internet Πρωτόκολλα εφαρμογής και μεταφοράς Εφαρμογή remote terminal access Web file transfer streaming multimedia Internet telephony Πρωτόκολλο στρ. εφαρμογής SMTP [RFC 2821] Telnet [RFC 854] HTTP [RFC 2616] FTP [RFC 959] ΗΤΤΡ (π.χ., YouTube), RTP SIP, RTP ή proprietary (π.χ., Skype) Πρωτόκολλο στρ. μεταφοράς TCP TCP TCP TCP TCP ή UDP τυπικά UDP

19 Πρωτόκολλα στρώματος εφαρμογής Το πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής είναι ένα μέρος της εφαρμογής Web πρότυπο για τη μορφή των αρχείων: HTML Web browsers (π.χ. Mozilla) Web servers (π.χ. Apache) πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής: HTTP mail servers που έχουν mail boxes mail readers πρότυπο που ορίζει τη δομή του μηνύματος πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής: SMTP

20 Πρωτόκολλα στρώματος εφαρμογής Ένα πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής ορίζει: Τύπους ανταλλασσόμενων μηνυμάτων, π.χ., request, response Συντακτικό μηνυμάτων: ποια πεδία στο μήνυμα και πώς τα πεδία περιγράφονται Σημασιολογία των μηνυμάτων σημασία της πληροφορίας στα διάφορα πεδία Κανόνες για το πότε και πώς οι διαδικασίες στέλνουν και απαντούν σε μηνύματα Public-domain protocols: ορίζονται στα RFC επιτρέπουν διαλειτουργία π.χ., HTTP, SMTP Proprietary protocols: π.χ., Skype

21 Web και HTTP Βασικοί ορισμοί Μια ιστοσελίδα αποτελείται από αντικείμενα Αντικείμενο μπορεί να είναι ένα αρχείο HTML, μια εικόνα JPEG, Java applet, αρχείο audio, Μια ιστοσελίδα αποτελείται από βασικό αρχείο HTML που περιέχει αρκετά αναφερόμενα αντικείμενα Κάθε αντικείμενο διευθυνσιοδοτείται με ένα URL Παράδειγμα URL: όνομα host όνομα διαδρομής

22 HTTP: Εισαγωγή HTTP: HyperText Transfer Protocol πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής του Web μοντέλο client/server client: browser που ζητάει, λαμβάνει, απεικονίζει Web αντικείμενα server: ο Web server στέλνει αντικείμενα απαντώντας σε αιτήσεις HTTP 1.0: RFC 1945 HTTP 1.1: RFC 2068 PC με Explorer Mac με Navigator HTTP request HTTP response HTTP request HTTP response Server με Apache Web server

23 HTTP: Εισαγωγή (2) χρησιμοποιεί TCP: ο client ξεκινά σύνδεση TCP (δημιουργεί υποδοχή) προς τον server, θύρα 80 ο server αποδέχεται τη σύνδεση TCP από τον client μηνύματα HTTP (μηνύματα πρωτοκόλλου στρώματος εφαρμογής) ανταλλάσσονται μεταξύ του browser (HTTP client) και του Web server (HTTP server) η σύνδεση TCP κλείνει Το HTTP είναι ακαταστατικό ο server δεν κρατάει πληροφορίες για προηγούμενες αιτήσεις του client Τα πρωτόκολλα που διατηρούν κατάσταση είναι πολύπλοκα! πρέπει να διατηρείται πληροφορία για το παρελθόν (κατάσταση) αν ο server/client χαλάσει, οι εικόνες τους για την κατάσταση μπορεί να είναι ασύμβατες και πρέπει να, ξαναγίνουν συμβατές

24 Συνδέσεις HTTP Μη επίμονο HTTP Το πολύ ένα αντικείμενο στέλνεται πάνω από μια σύνδεση TCP. Το HTTP/1.0 χρησιμοποιεί μη επίμονο HTTP Επίμονο HTTP Πολλά αντικείμενα μπορεί να σταλούν πάνω από την ίδια σύνδεση TCP μεταξύ client και server. Το HTTP/1.1 χρησιμοποιεί επίμονο ΗΤΤΡ στον default τρόπο λειτουργίας

25 Μη επίμονο HTTP (περιέχει κείμενο, αναφορές για 10 εικόνες jpeg) Υποθέστε ότι ο χρήστης εισάγει το URL χρόνος 1a. Ο HTTP client ξεκινά μια σύνδεση TCP προς τον HTTP server στο port Ο HTTP client στέλνει HTTP request message (που περιέχει το URL) στην υποδοχή της σύνδεσης TCP. Το μήνυμα δείχνει ότι ο client θέλει το αντικείμενο somedepartment/home.index 1b. Ο HTTP server στον host αναμένει για σύνδεση TCP στην θύρα 80, αποδέχεται τη σύνδεση ειδοποιώντας τον client 3. Ο HTTP server λαμβάνει το μήνυμα αίτησης, σχηματίζει ένα response message που περιέχει το αντικείμενο που ζητήθηκε και στέλνει μήνυμα στην υποδοχή του

26 Μη επίνονο HTTP (2) χρόνος 5. Ο HTTP client λαμβάνει το μήνυμα απάντησης που περιέχει το αρχείο html, απεικονίζει το html. Αναλύοντας το αρχείο html, βρίσκει αναφορές για 10 αντικείμενα jpeg 6. Τα βήματα 1-5 επαναλαμβάνονται για κάθε ένα από τα 10 αντικείμενα jpeg 4. Ο HTTP server κλείνει τη σύνδεση TCP.

27 Μη επίμονο HTTP: χρόνος απόκρισης Ορισμός του RTT: χρόνος για να πάει ένα μικρό πακέτο από τον client στον server και πίσω. Το RTT περιλαμβάνει χρόνους διάδοσης και χρόνους αναμονής και επεξεργασίας στους ενδιάμεσους δρομολογητές Χρόνος απόκρισης: ένα RTT για την έναρξη της σύνδεσης TCP ένα RTT για την αίτηση HTTP και την επιστροφή των πρώτων λίγων byte της HTTP απάντησης χρόνος μετάδοσης αρχείου έναρξη TCP σύνδεσης RTT αίτηση αρχείου RTT λήψη αρχείου χρόνος μετάδοσης αρχείου χρόνος total = 2RTT+χρόνος μετάδοσης αρχείου χρόνος

28 Επίμονο HTTP Μη επίμονο HTTP: απαιτεί 2 RTT ανά object overhead στο OS για κάθε σύνδεση TCP οι browser ανοίγουν συχνά παράλληλες συνδέσεις TCP για να φέρουν αναφερόμενα objects Επίμονο HTTP ο server αφήνει ανοικτή τη σύνδεση μετά την αποστολή της απάντησης διαδοχικά μηνύματα HTTP μεταξύ των ίδιων client/server στέλνονται πάνω από την ανοικτή σύνδεση Επίμονο χωρίς συνεχή παροχή: ο client κάνει νέα αίτηση μόνο όταν ληφθεί η προηγούμενη απάντηση ένα RTT για κάθε αναφερόμενο object Επίμονο με συνεχή παροχή: ο client στέλνει αιτήσεις μόλις συναντήσει ένα αναφερόμενο object κατ ελάχιστον ένα RTT για όλα τα αναφερόμενα objects default στο HTTP/1.1

29 Μήνυμα αίτησης HTTP δύο τύποι μηνυμάτων HTTP: request, response HTTP request: ASCII (μορφή αναγνώσιμη από ανθρώπους) γραμμή αίτησης (GET, POST, HEAD εντολές) γραμμές επικεφαλίδας Carriage return, line feed δηλώνει το τέλος του μηνύματος GET /somedir/page.html HTTP/1.1 Host: Connection: close User-agent: Mozilla/4.0 Accept-language:fr (extra carriage return, line feed)

30 HTTP request: γενική μορφή άδειο στο GET, χρησιμοποιείται στο POST

31 Αίτηση με φόρμα εισόδου Μέθοδος Post: Η Web page περιέχει συχνά φόρμα εισόδου Τα δεδομένα εισόδου ανεβάζονται στον server μέσα στο entity body Οι φόρμες HTML: Χρησιμοποιούν συχνά τη μέθοδο GET Τα δεδομένα εισόδου μπαίνουν στο πεδίο URL της γραμμής αίτησης:

32 Άλλες μέθοδοι αίτησης Μέθοδος HEAD: Παρόμοια με τη GET Όταν ο server λαμβάνει αίτηση με τη μέθοδο HEAD απαντάει αφήνοντας εκτός το ζητούμενο αντικείμενο. Χρησιμοποιείται κυρίως για debugging. Μέθοδος PUT: Επιτρέπει στον χρήστη να ανεβάσει ένα αντικείμενο σε συγκεκριμένη διαδρομή (directory) ενός server Χρησιμοποιείται επίσης από εφαρμογές που χρειάζεται να ανεβάσουν αντικείμενα σε Web servers Μέθοδος DELETE: Επιτρέπει στον χρήστη ή σε μια εφαρμογή να απαλείψει ένα αντικείμενο από έναν Web server

33 Τύποι μεθόδων στο ΗΤΤΡ HTTP/1.0 GET POST HEAD ζητά από τον server να μην συμπεριλάβει στην απάντηση το αιτούμενο object HTTP/1.1 GET, POST, HEAD PUT τοποθετεί αρχείο στο entity body σε διαδρομή που καθορίζεται σε πεδίο URL DELETE απαλείφει το αρχείο που ορίζεται στο πεδίο URL

34 HTTP response γραμμή κατάστασης (πρωτόκολλο κωδ. κατάστασης κατάσταση) γραμμές επικεφαλίδας δεδομένα, π.χ., ζητούμενο αρχείο HTML HTTP/ OK Connection close Date: Thu, 06 Aug :00:15 GMT Server: Apache/1.3.0 (Unix) Last-Modified: Mon, 22 Jun Content-Length: 6821 Content-Type: text/html data data data data data...

35 HTTP response: γενική μορφή version status code phrase status line περιέχει το ζητηθέν αντικείμενο

36 HTTP response: κωδικοί κατάστασης Στην πρώτη γραμμή του μηνύματος απάντησης server-> client. Παραδείγματα κωδικών: 200 OK ηαίτησηπέτυχε, το ζητηθέν αντικείμενο ακολουθεί μέσα σ αυτό το μήνυμα 301 Moved Permanently το ζητηθέν αντικείμενο μετακινήθηκε, η νέαθέση καθορίζεται παρακάτω σ αυτό το μήνυμα (Location:) 400 Bad Request το μήνυμα αίτησης δεν έγινε κατανοητό από τον server 404 Not Found το ζητηθέν αντικείμενο δεν βρέθηκε σ αυτόν τον server 505 HTTP Version Not Supported

37 Κατάσταση user-server: cookies Πολλές μεγάλες ιστοθέσεις χρησιμοποιούν cookies 4 μέρη: 1) γραμμή επικεφαλίδας cookie στο μήνυμα HTTP response 2) γραμμή επικεφαλίδας cookie στο μήνυμα HTTP request 3) αρχείο cookie διατηρούμενο στον host του χρήστη και υφιστάμενο διαχείριση από τον browser του χρήστη 4) back-end database στο Web site Παράδειγμα: ΟχρήστηςΧκάνειπάντα πρόσβαση στο Internet από το PC του επισκέπτεται το Amazon για πρώτη φορά όταν η αρχική αίτηση HTTP φθάσει στον Amazon server, ο server δημιουργεί: μοναδική ID εγγραφή στην backend database για την ID

38 Cookies: διατήρηση κατάστασης (2) client ebay 8734 cookie file ebay 8734 amazon 1678 μετά μία βδομάδα: ebay 8734 amazon 1678 σύνηθες http request msg σύνηθες http response Set-cookie: 1678 σύνηθες http request msg cookie: 1678 σύνηθες http response msg σύνηθες http request msg cookie: 1678 σύνηθες http response msg server Ο Amazon server δημιουργεί ID 1678 για τον χρήστη εγγραφή δράση ειδική για cookie δράση ειδική για cookie πρόσβαση access backend database

39 Cookies (3) Τι μπορεί να μεταφέρουν τα cookies: Cookies και ιδιωτικό απόρρητο: εξουσιοδότηση τα cookies επιτρέπουν κάρτες αγοράς στα sites να μάθουν πολλά για τους χρήστες συστάσεις οι χρήστες μπορεί να Web δίνουν όνομα και στα sites Πώς διατηρείται η κατάσταση : τα άκρα του πρωτοκόλλου: διατηρούν την κατάσταση στον πομπό/δέκτη για πολλαπλές transactions cookies: μηνύματα http μεταφέρουν την κατάσταση

40 Web cache (proxy server) Στόχος: ικανοποίηση της αίτησης του client χωρίς την ανάμιξη του αρχικού server ο χρήστης θέτει στον browser: Web accesses via cache ο browser στέλνει όλες τις αιτήσεις HTTP στην cache υπάρχει το object στην cache: η cache επιστρέφει το object αλλιώς η cache ζητά το object από τον αρχικό server και στη συνέχεια επιστρέφει το object στον client client client HTTP request HTTP response HTTP request HTTP response Proxy server HTTP request HTTP response origin server origin server

41 Περισσότερα για το Web caching η cache λειτουργεί και ως client και ως server τυπικά η cache εγκαθίσταται από τον ISP (πανεπιστήμιο, εταιρία, οικιακό ISP) Γιατί Web caching; περιορίζει τον χρόνο απόκρισης στην αίτηση του client περιορίζει την κίνηση στη ζεύξη πρόσβασης ενός ιδρύματος. Internet με μεγάλη πυκνότητα από cache: δίνει τη δυνατότητα σε φτωχούς παρόχους περιεχομένου να παραδίδουν περιεχόμενο με αποτελεσματικό τρόπο (αλλά το ίδιο κάνει και το P2P file sharing)

42 Παράδειγμα Caching Υποθέσεις μέσο μέγεθος object = 100kbit μέσος ρυθμός αιτήσεων από τους browser του ιδρύματος προς τους αρχικούς server = 15 αιτήσεις/sec καθυστέρηση από τον δρομολογητή του ιδρύματος μέχρι οποιονδήποτε αρχικό server καιπίσωμέχριτον δρομολογητή = 2 sec Συνέπειες χρησιμοποίηση στο LAN = 15% χρησιμοποίηση στη ζεύξη πρόσβασης = 100% συνολική καθυστέρηση = καθυστέρηση Internet + καθυστέρηση πρόσβασης + καθυστέρηση LAN = 2 sec + minutes + milliseconds δίκτυο ιδρύματος public Internet 1.5 Mbps ζεύξη πρόσβασης 10 Mbps LAN origin servers

43 Παράδειγμα Caching (2) εφικτή λύση αύξηση του εύρους ζώνης τηςζεύξηςπρόσβασης, έστω, στα 10 Mbps συνέπεια χρησιμοποίηση στο LAN = 15% χρησιμοποίηση στη ζεύξη πρόσβασης = 15% συνολική καθυστέρηση = καθυστέρηση Internet + καθυστέρηση πρόσβασης + καθυστέρηση LAN = 2 sec + msecs + msecs συνήθως μια δαπανηρή αναβάθμιση δίκτυο ιδρύματος public Internet 10 Mbps ζεύξη πρόσβασης 10 Mbps LAN origin servers

44 Παράδειγμα Caching (3) εφικτή λύση: εγκατάσταση cache έστω ότι ο ρυθμός επιτυχίας είναι 0.4 συνέπεια 40% τωναιτήσεωνθα ικανοποιούνται σχεδόν αμέσως 60% τωναιτήσεωνθα ικανοποιούνται από τους αρχικούς server η χρησιμοποίηση της γραμμής πρόσβασης περιορίζεται στο 60%, με αποτέλεσμα αμελητέες καθυστερήσεις (έστω 10 msec) συνολική μέση καθυστέρηση = καθυστέρηση Internet + καθυστέρηση πρόσβασης + καθυστέρηση LAN = 0.6*(2.01) secs + 0.4*0.01sec < 1.22 sec δίκτυο ιδρύματος public Internet 1.5 Mbps ζεύξη πρόσβασης 10 Mbps LAN origin servers Cache ιδρύματος

45 υνητικό GET Στόχος: να μην αποσταλλεί ένα object αν η cache έχει αποθηκευμένη ενημερωμένη έκδοσή του cache: προσδιορίζει την ημερομηνία του αποθηκευμένου αντιγράφου στην αίτηση HTTP If-modified-since: <date> server: η απάντησήτουδεν περιέχει το object αν το αντίγραφο που βρίσκεται στην cache είναι ενημερωμένο: HTTP/ Not Modified cache HTTP request If-modified-since: <date> HTTP response HTTP/ Not Modified HTTP request If-modified-since: <date> HTTP response HTTP/ OK <data> server object μη μεταβληθέν object μεταβληθέν

46 ιανομή μεγάλου αρχείου από Server Ερώτηση : Πόσος χρόνος απαιτείται για να διανεμηθεί ένα μεγάλο αρχείο εξ αρχής από έναν server σε N άλλους υπολογιστές; F bits d 4 upload rate u s d 1 Internet d 3 u 4 Upload rates u i u 1 u 2 u 3 d 2 Download rates d i

47 ιανομή μεγάλου αρχείου από Server Μετάδοση από τον Server σε N δέκτες Ο Server πρέπει να μεταδώσει NF bits Απαιτείται, τουλάχιστον, χρόνος NF/u s Λήψη δεδομένων Οπιοαργόςδέκτηςλαμβάνειμερυθμόd min = min i {d i } Απαιτείται, τουλάχιστον, χρόνος F/d min Χρόνος για τη διανομή του F σε N clients με τη μέθοδο client/server = D cs = max { NF/u s, F/min(d i ) } i αυξάνει γραμμικά με το N (για μεγάλο N)

48 Επιτάχυνση της διανομής μεγάλου αρχείου Αύξηση του ρυθμού upload του server Μεγαλύτερο εύρος ζώνης στη ζεύξη, για έναν server Για πολλαπλούς servers, μεγαλύτερο εύρος ζώνης στη ζεύξη καθενός Απαιτείται αύξηση της υποδομής Εναλλακτική λύση: να βοηθούν οι δέκτες στη διανομή του αρχείου Peer-to-peer file sharing (P2P) Οι δέκτες λαμβάνουν ένα αντίγραφο των δεδομένων Στη συνέχεια το αναδιανέμουν σε άλλους δέκτες Περιορίζεται έτσι ο φόρτος στον server

49 ιανομή μεγάλου αρχείου Ρ2Ρ ο server πρέπει να ανεβάσει ένα αντίγραφο σε χρόνο F/u s ο client i χρειάζεται χρόνο F/d i για να το κατεβάσει πρέπει να κατέβουν (συγκεντρωτικά) NF bits ταχύτερος εφικτός ρυθμός upload (υποθέτοντας ότι όλοι οι κόμβοι στέλνουν αρχεία στον ίδιο ομότιμο): u s + Σu i D P2P = max { F/u s, F/min(d i ), NF/(u s + Σu i )} i

50 Σύγκριση μοντέλων Client-server και P2P Χρόνος Download Client-server: max{nf/u s,f/d min } Peer-to-peer: max{f/u s, F/d min, NF/(u s +sum i (u i ))} Ηλύσηpeer-to-peer είναι αυτοκλιμακούμενη Πολύ χαμηλότερη απαίτηση σε εύρος ζώνης server Ο χρόνος διανομής αυξάνει αργά με το N Αλλά Οι peers μπορεί να εμφανίζονται και να φεύγουν Οι peers πρέπει να βρουν ο ένας τον άλλον Οι peers πρέπει να θέλουν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον

51 Σύγκριση μοντέλων Client-server και P2P Minimum Distribution Time P2P Client-Server N F/u=1h, u s =10u, d min u s

52 P2P file sharing Παράδειγμα Ο Χ τρέχει μια εφαρμογή P2P client στο notebook του από καιρού εις καιρό συνδέεται στο Internet και λαμβάνει νέα διεύθυνση IP σε κάθε σύνδεση ζητά το αρχείο Α η εφαρμογή παρουσιάζει άλλους ομότιμους (peers) που έχουν αντίγραφο του Α. Ο Χ επιλέγει έναν από τους ομότιμους, τον Υ. το αρχείο αντιγράφεται από το PC του Υ στο notebook του Χ: HTTP ενώ ο Χ κατεβάζει το αρχείο, άλλοι χρήστες παίρνουν από τον Χ. η ομότιμη οντότητα του Χ είναι και Web client και ένας περιστασιακός Web server. Όλοι οι ομότιμοι είναι servers υψηλή κλιμάκωση!

53 Προκλήσεις για τη λύση P2P Οι peers έρχονται και φεύγουν Οι peers συνδέονται περιστασιακά Μπορεί να εμφανιστούν ή να φύγουν οποτεδήποτε Ή να επανέλθουν με διαφορετική διεύθυνση IP Πώς εντοπίζονται οι σχετικοί peers; Οι peers που είναι online τώρα Οι peers που έχουν το περιεχόμενο που θέλουμε Πώς να δοθούν κίνητρα στους peers να παραμείνουν στο σύστημα; Γιατί να μη φύγουν αμέσως μετά τη λήξη του download; Γιατί να επιφορτίζονται να δίνουν περιεχόμενο σε οποιονδήποτε άλλον;

54 Αναζήτηση πληροφορίας σε Ρ2Ρ Βασικό στοιχείο σε πολλές εφαρμογές Ρ2Ρ είναι ένας κατάλογος πληροφοριών αντιστοίχηση πληροφορίας με θέση host Οι ομότιμοι δυναμικά ενημερώνουν τον κατάλογο και ψάχνουν στον κατάλογο Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις όσο αφορά την οργάνωση του καταλόγου και τον εντοπισμό των σχετικών με την πληροφορία host από μια κοινότητα ομότιμων.

55 Εντοπισμός των σχετικών peers Τρεις κύριες προσεγγίσεις Κεντρικός κατάλογος (Napster) Query flooding (Gnutella) Ιεραρχική διάρθρωση (KazaA, modern Gnutella) Σχεδιαστικοί στόχοι Κλιμάκωση Απλότητα Αντοχή Εύλογη δυνατότητα άρνησης

56 P2P: κεντρικός κατάλογος 1) όταν ένας ομότιμος συνδέεται, πληροφορεί τον server κεντρικού καταλόγου: διεύθυνση IP περιεχόμενο 2) Ο Χ αναζητά το αρχείο Α και η εφαρμογή παρουσιάζει άλλους ομότιμους που έχουν αντίγραφο του Α. 3) Ο Χ ζητά το αρχείο από τον Υ server κεντρικού καταλόγου Υ ομότιμοι Χ

57 P2P κεντρικού καταλόγου: Napster Ιστορία του Napster: η άνοδος Ιανουάριος 1999: Napster version 1.0 Μάϊος 1999: ίδρυση εταιρίας Σεπτέμβριος 1999: πρώτες δικαστικές αγωγές 2000: 80 εκατ. χρήστες Ιστορία του Napster: η πτώση Μέσα 2001: εκτός λειτουργίας λόγω αγωγών Μέσα 2001: δεκάδες από εναλλακτικές λύσεις P2P που ήταν δυσκολότερο να θιγούν, παρότι βαθμιαία έχουν περιοριστεί 2003: ανάπτυξη υπηρεσιών πληρωμής, όπως itunes Ιστορία του Napster: η επάνοδος 2003: επανίδρυση του Napster ως υπηρεσίας με πληρωμή

58 Napster: Σύνοψη λειτουργίας Κεντρική βάση δεδομένων Join: ξεκινώντας, ο client επικοινωνεί με τον κεντρικό server Publish: αναφέρει τη λίστα αρχείων στον κεντρικό server Search: ερώτηση στον server για κάποιο αρχείο => απάντηση για κάποιον ομότιμο που έχει το ζητούμενο αρχείο Fetch: λήψη του αρχείου απευθείας από ομότιμο (peer)

59 Napster: Publish insert(x,y,z, )... Publish Έχω τα X, Y, και Z!

60 Napster: Search και fetch Fetch search(a) Query Reply Πού είναι το αρχείο A;

61 Napster: Υπηρεσία καταλόγου Εγκατάσταση λογισμικού από τον χρήστη Κατέβασμα του προγράμματος client Εγγραφή: name, password, local directory, κλπ. Ο Client συνδέεται στο Napster (με TCP) Παρέχει λίστα μουσικών αρχείων που θα μοιραστεί και ο κεντρικός server του Napster ενημερώνει τον κατάλογό του Ο Client ψάχνει έναν τίτλο ή τραγουδιστή Το Napster προσδιορίζει online clients με το αρχείο και παρέχει διευθύνσεις IP Ο Client ζητάει το αρχείο από τον επιλεγέντα πάροχο Ο πάροχος μεταδίδει το αρχείο στον client Και ο client και ο πάροχος αναφέρουν την κατάσταση στο Napster

62 Napster: Ιδιότητες Ο κατάλογος του Server ενημερώνεται διαρκώς Πάντα γνωρίζει τι μουσική είναι διαθέσιμη κάθε στιγμή Ευάλωτο σημείο για νομικές διώξεις Μεταφορά αρχείου peer-to-peer εν φορτώνεται στον server Εύλογη δυνατότητα άρνησης για λόγους νομικής δίωξης (αλλά δεν αρκεί) Ιδιωτικό (proprietary) πρωτόκολλο Λειτουργίες login, search, upload, download, και status Όχι ασφάλεια: cleartext password Θέματα εύρους ζώνης Οι πάροχοι κατατάσσονται από το φαινομενικό εύρος ζώνης και τον χρόνο απόκρισης

63 Napster: Υπέρ και κατά Υπέρ: Απλό Το πεδίο αναζήτησης είναι O(1) Ελέγξιμο (υπέρ ή κατά;) Κατά: Ο server διατηρεί O(N) καταστάσεις Ο server κάνει όλη την επεξεργασία και αποτελεί σημείο συμφόρησης, όσον αφορά την επίδοση Ο server αποτελεί μοναδικό σημείο αποτυχίας ικαιώματα copyright η μεταφορά αρχείων είναι αποκεντρωμένη, αλλά ο εντοπισμός του περιεχομένου είναι πολύ κεντρικός

64 Ρ2Ρ: Query flooding πλήρως κατανεμημένος κατάλογος όχι κεντρικός server πρωτόκολλο public domain κάθε ομότιμος έχει κατάλογο των αρχείων που διαθέτει προς διανομή πολλοί clients υλοποιούν το πρωτόκολλο υπερκείμενο δίκτυο: γράφος θεωρείται ότι υπάρχει ακμή μεταξύ των ομότιμων X και Y, αν υπάρχει σύνδεση TCP όλοι οι ενεργοί ομότιμοι και οι ακμές σχηματίζουν υπερκείμενο δίκτυο ακμή: νοητή (όχι φυσική) ζεύξη ένας ομότιμος συνδέεται συνήθως με < 10 overlay γείτονες

65 P2P Query flooding: Gnutella Ιστορία του Gnutella 2000: J. Frankel & T. Pepper ανακοινώνουν το Gnutella Πολύ σύντομα μετά: πολλοί άλλοι clients (π.χ., Morpheus, Limewire, Bearshare) 2001: βελτιώσεις στο πρωτόκολλο, π.χ., ultra-peers Query flooding Join: έναρξη επικοινωνίας με λίγους κόμβους για να γίνουν γείτονες Publish: δεν χρειάζεται! Search: ερώτηση στους γείτονες, οι οποίοι ρωτούν τους γείτονές τους κοκ... και όταν/αν βρεθεί απάντηση στον αποστολέα Fetch: κατέβασμα του αρχείου απ ευθείας από τον ομότιμο κόμβο

66 Gnutella: Join 1. ο εντασσόμενος ομότιμος Χ πρέπει να βρει έναν άλλο ομότιμο στο δίκτυο Gnutella: χρησιμοποιεί λίστα υποψήφιων ομότιμων 2. ο Χ επιχειρεί διαδοχικές συνδέσεις TCP με υποψήφιους ομότιμους μέχρι να συνδεθεί με κάποιον άλλον ομότιμο τον Υ 3. μετά την εγκατάσταση σύνδεσης TCP μεταξύ Χ και Υ, ο Χ μπορεί να στείλει ένα μήνυμα ping στον Υ (με μετρητή βημάτων) 4. πλημμύρα: ο Υ προωθεί το μήνυμα ping στους overlay γείτονές του (που στη συνέχεια το προωθούν στους δικούς τους γείτονες.) οι ομότιμοι που λαμβάνουν μήνυμα ping απαντούν στον Χ με μήνυμα pong 5. ο Χ λαμβάνει πολλά μηνύματα pong και μπορεί να εγκαταστήσει επιπρόσθετες συνδέσεις TCP με άλλους ομότιμους

67 Gnutella: Search μήνυμα Query στέλνεται από τις υπάρχουσες συνδέσεις TCP οι ομότιμοι προωθούν το μήνυμα Query QueryHit αποστέλλεται στην ανάστροφη διαδρομή Query QueryHit Query QueryHit File transfer: HTTP Query QueryHit Query Κλιμάκωση: περιορισμένης έκτασης πλημμύρα Query

68 Gnutella: Search Έχω το αρχείο A. Έχω το αρχείο A. QueryHit Query Πού είναι το αρχείο A;

69 Gnutella: Υπέρ και κατά Πλεονεκτήματα Πλήρως αποκεντρωμένο Κατανεμημένο κόστος αναζήτησης Μειονεκτήματα Το πεδίο αναζήτησης μπορεί να είναι πολύ μεγάλο Ο χρόνος αναζήτησης μπορεί να είναι πολύ μεγάλος Οι κόμβοι μπαινοβγαίνουν συχνά, ασταθές δίκτυο

70 P2P Ιεραρχική διάρθρωση: ΚαΖαΑ Ιστορία του KaZaA 2001: διμιουργία από τον Ολλανδική εταιρία (Kazaa BV) Ένα δίκτυο ονομαζόμενο FastTrack χρησιμοποιείται και από άλλους clients (Morpheus, gift, κλπ.) Τελικά, το πρωτόκολλο άλλαξε, ώστε οι άλλοι clients δεν μπορούν πλέον να μιλούν με αυτό Έξυπνο query flooding Join: αρχικά, ο client επικοινωνεί με έναν super-node (και μπορεί αργότερα να γίνει τέτοιος) Publish: ο client στέλνει λίστα αρχείων στον super-node του Search: αποστολή query στον super-node και οι super-nodes πλημμυρίζουν μεταξύ τους τις queries Fetch: λήψη αρχείου απευθείας από τον(τους) peer(s). Μπορεί να παίρνει ταυτόχρονα από πολλούς peers

71 KaZaA: Αξιοποίηση της ετερογένειας Αρχιτεκτονική μεταξύ κεντρικού καταλόγου και query flooding Κάθε peer είναι είτε supernode ή assigned σε έναν super-node σύνδεση TCP μεταξύ του peer και του super-node του συνδέσεις TCP μεταξύ μερικών ζευγών super-nodes Ο super-node παρακολουθεί το περιεχόμενο των παιδιών του ordinary peer group-leader super-node peer neighoring relationships in overlay network

72 KaZaA: Κίνητρα για Super-Nodes Συγχώνευση query Πολλοί συνδεδεμένοι κόμβοι μπορεί να έχουν μόνο λίγα αρχεία Η διάδοση μιας query σε έναν κοινό κόμβο μπορεί να παίρνει περισσότερο χρόνο από το να απαντήσει ο ίδιος ο super-node Ευστάθεια Η επιλογή του super-node ευνοεί τους κόμβους που είναι πολύ ώρα παρόντες Το πόση ώρα ήταν παρών ένας κόμβος είναι καλή πρόβλεψηγιατοπόσηώραθαείναιπαρώνστομέλλον

73 KaZaA: δομή δικτύου Super Nodes

74 KaZaA: Συντήρηση υπερκείμενου δικτύου Λίστα από εν δυνάμει super-nodes περιλαμβάνεται στο κατέβασμα του software Ονέοςpeer διατρέχει τη λίστα μέχρι να βρει super-node σε λειτουργία Ο peer στέλνει ping σε (5-6) super-nodes της λίστας και συνδέεται με τον πρώτο που απαντάει Συνδέεται και λαμβάνει πιο ενημερωμένη λίστα, με 200 εγγραφές Οι super-nodes στην ενημερωμένη λίστα είναι κοντά στον peer Αν ο super-node κλείσει, ο peer ανατρέχει στην ενημερωμένη λίστα και βρίσκει νέο super-node

75 KaZaA: Publish insert(x, ) Έχω το X! Publish

76 KaZaA: Metadata Όταν ένας κοινός κόμβος συνδέεται σε super-node, ανεβάζει τα metadata του Για κάθε αρχείο: File name File size Content Hash (UUHash, MD5, SHA-1) File descriptors: χρησιμοποιούνται για ταίριασμα των keyword κατά την αναζήτηση Content Hash: Όταν ο peer A επιλέγει αρχείο του peer B, ο A στέλνει το ContentHash στο HTTP request Αν το κετέβασμα κάποιου αρχείου αποτύχει (ολοκληρωθεί μερικώς), χρησιμοποιείται το ContentHash για την αναζήτηση νέου αντιγράφου του υπόψη αρχείου

77 KaZaA: Search Ένας κόμβος στέλνει πρώτα query στον supernode Ο Super-node απαντά με όμοια αρχεία (matches) Αν βρεθούν x όμοια αρχεία, τελειώνει Αλλιώς, ο super-node προωθεί το query σε υποσύνολο από super-nodes Αν βρεθούν συνολικά x όμοια αρχεία, τελειώνει Αλλιώς, το query προωθείται περαιτέρω Πιθανώς από τον αρχικό super-node, παρά διαδοχικά

78 KaZaA: search search(a) Query Πού είναι το αρχείο A; Replies search(a)

79 KaZaA: Fetching -Παραλληλισμός Αν το αρχείο βρεθεί σε πολλούς κόμβους, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει παράλληλο κατέβασμα Τα ίδια αντίγραφα αναγνωρίζονται από το ContentHash Ηεπέκτασηbyte range retrieval του ΗΤΤΡ για τη ζήτηση διαφορετικών τμημάτων του αρχείου από διαφορετικούς κόμβους Server: Accept-Ranges: bytes Client: Range: bytes=0-500, Εναλλακτική λύση: Erasure codes Αυτόματη επανεύρεση, όταν ο server peer σταματήσει να στέλνει το αρχείο Το ContentHash χρησιμοποιείται για την αναζήτηση νέου αντιγράφου του αρχείου

80 KaZaA: Υπέρ και κατά Υπέρ: Προσπαθεί να λάβει υπόψη την ετερογένεια: Εύρος ζώνης Υπολογιστική δυνατότητα των host ιαθεσιμότητα των host Ισχυρισμοί ότι λαμβάνει υπόψη την τοπικότητα Κατά: Εύκολα καταστρατηγούμενοι μηχανισμοί εν υπάρχει ακόμα εξασφάλιση ως προς τον χώρο αναζήτησης και τον χρόνο αναζήτησης

81 ίκτυα P2P: BitTorrent Ιστορία και κίνητρα για το BitTorrent 2002: B. Cohen εισήγαγε το BitTorrent Εστιάζει στην αποτελεσματική προσκόμιση (fetching), όχι στην αναζήτηση (searching) ιανομή του ίδιου αρχείου σε πολλούς peers Ένας εκδότης, πολλοί host που κατεβάζουν Παρεμπόδιση ελεύθερου κατεβάσματος

82 ίκτυα Ρ2Ρ: BitTorrent tracker: ανιχνεύει ομότιμους που συμμετέχουν στο torrent torrent: ομάδα ομότιμων που ανταλλάσσουν μεγάλα κομμάτια ενός αρχείου (τυπικό μέγεθος 256ΚΒ) αποκτά λίστα ομοτίμων Κεντρικοποιημένο δίκτυο, λόγω tracker.torrent αρχεία Αναζήτηση στο Google για.torrents Χ peer ανταλλαγή κομματιών αρχείων

83 BitTorrent Χ αρχείο διαιρούμενο σε κομμάτια των 256KB. ομότιμος εντασσόμενος στο torrent: δεν έχει κομμάτια, αλλά τα συγκεντρώνει με τον χρόνο εγγράφεται στον tracker γιαναλάβειλίσταομοτίμων, συνδέεται σε υποσύνολο ομοτίμων ( γείτονες ) ενώ κάνει download, ο ομότιμοςκάνειupload κομμάτια σε άλλους ομότιμους. ομότιμοι μπορεί να μπαίνουν και να βγαίνουν μόλις ένας ομότιμος αποκτήσει όλο το αρχείο, μπορεί (ατομιστικά) να φύγει ή (αλτρουϊστικά) να μείνει

84 BitTorrent: Σύνοψη λειτουργίας Μαζική παρουσία Join: επικοινωνία με τον tracker server, λήψη λίστας από peers. Publish: Τρέξε έναν tracker server. Search: Out-of-band. Π.χ., χρήση του Google για να βρεθεί tracker γιατοαρχείοπου θέλουμε. Fetch: Κατέβασμα κομματιών του αρχείου από τους σχετικούς peers. Ανέβασμα κομματιών που έχεις για αυτούς.

85 BitTorrent: Tracker Κόμβος υποδομής Ανιχνεύει peers που συμμετέχουν στο torrent Οι peers γράφονται στον tracker Ο peer γράφεται μόλις εμφανιστεί Ο peer πληροφορεί περιοδικά τον tracker ότι είναι ακόμη παρών Ο tracker επιλέγει peers για κατέβασμα Επιστρέφει μια τυχαία ομάδα από peers μαζί με τις ΙΡ διευθύνσεις τους Οπότε, ο νέοςpeer γνωρίζει σε ποιον θα απευθυνθεί για δεδομένα

86 BitTorrent: Chunks Ένα μεγάλο αρχείο διαιρείται σε μικρότερα κομμάτια (chunks) Κομμάτια σταθερού μεγέθους Tυπικό μέγεθος κομματιού 256 Kbytes Επιτρέπονται ταυτόχρονες μεταφορές Κατέβασμα κομματιών από διάφορους γείτονες Αποστολή κομματιών σε άλλους γείτονες Πληροφόρηση για τα κομμάτια που έχουν οι γείτονες Περιοδικές ερωτήσεις προς αυτούς για τη λίστα Το αρχείο αποκτάται όταν κατεβαστούν όλα τα κομμάτια

87 BitTorrent: εύρεση.torrent αρχείων HTTP Server Tracker Seed 1 GET.torrent file.torrent file Downloader Στο.torrent file περιέχονται: file size file name hash του αρχείου (SHA1) URL του tracker Leecher 1 Seed 2

88 BitTorrent: εύρεση λίστας ομοτίμων HTTP Server Tracker Seed 1 GET-announce Response-peer list Leecher 1 Downloader Seed 2

89 BitTorrent: αναζήτηση κομματιών HTTP Server Tracker Seed 1 GET κομμάτια του αρχείου Leecher 1 Downloader Seed 2

90 BitTorrent: κατέβασμα κομματιών HTTP Server Tracker Πληροφορία για την κατάσταση download Seed 1 κομμάτια του αρχείου Leecher 2 Leecher 1 Seed 2

91 BitTorrent: πληροφόρηση κατάστασης HTTP Server Tracker Info about complete download Seed 1 Seed 3 Seed 4 Seed 2

92 BitTorrent: Join/Publish Tracker

93 BitTorrent: Fetch

94 BitTorrent: σειρά ζήτησης κομματιών Ποια κομμάτια να ζητηθούν; Μπορούν κα κατεβούν με τη σειρά, όπως π.χ. κάνει ένας HTTP client; Πρόβλημα: πολλοί peers έχουν τα αρχικά κομμάτια Οι peers έχουν λίγα να μοιραστούν μεταξύ τους Περιορισμός της κλιμάκωσης του συστήματος Πρόβλημα: κατά σύμπτωση κανείς δεν έχει σπάνια κομμάτια π.χ., τα κομμάτια του τέλους του αρχείου Περιορισμός της ικανότητας περάτωσης του κατεβάσματος Λύσεις: τυχαία επιλογή και τα σπάνια πρώτα

95 BitTorrent: πρώτα το σπάνιο κομμάτι Ποια κομμάτια να ζητηθούν πρώτα; Τα κομμάτια με τα λιγότερα διαθέσιμα αντίγραφα π.χ., το σπανιότερο κομμάτι πρώτο Ωφέλη για τον peer Αποφυγή σταματήματος κατεβάσματος όταν μερικοί peers αποχωρήσουν Ωφέλη για το σύστημα Αποφυγή σταματήματος κατεβάσματος για όλους τους peers που περιμένουν ένα αρχείο Ισοστάθμιση φορτίου εξισώνοντας τους αριθμούς των αντιγράφων των τεμαχίων

96 BitTorrent: παρεμπόδιση free-riding Μεγάλο πλήθος χρηστών είναι free-riders Οι περισσότεροι δεν μοιράζονται αρχεία και δεν απαντούν σε ερωτήσεις Άλλοι περιορίζουν τον αριθμό των συνδέσεων ή την ταχύτητα ανεβάσματος Λίγοι peers λειτουργούν ουσιαστικά ως servers Λίγοι συνεισφέρουν στο κοινό καλό Καθίστανται hubs που βασικά δρουν ως servers To BitTorrent εμποδίζει το free riding Επιτρέπει τους πιο γρήγορους peers να κατεβάζουν από άλλον peer Περιστασιακά επιτρέπει σε μερικούς free loaders να κατεβάζουν

97 Bit-Torrent: παρεμπόδιση free-riding Ο peer έχει περιορισμένο εύρος ζώνης ανεβάσματος Καιπρέπεινατομοιράζεισεπολλούςpeers Προτεραιότητα ανάλογα με εύρος ζώνης ανεβάσματος Υποστήριξη των γειτόνων που ανεβάζουν με τον υψηλότερο ρυθμό Επιβράβευση των 4 πρώτων γειτόνων Μετράει την ταχύτητα που στέλνει κάθε άλλος peer Ανταποκρίνεται στέλνοντας στους 4 πρώτους peers Επαναϋπολογίζει τους top4 κάθε 10 sec Οπτιμιστική επανεπιλογή οκιμάζει τυχαία έναν νέο γείτονα κάθε 30 sec Έτσι, ο νέος γείτονας έχει μια ευκαιρία να συμμετάσχει

98 P2P: Skype P2P (pc-to-pc, pc-tophone, phone-to-pc) Voice-Over-IP (VoIP) εφαρμογή επίσης IM proprietary πρωτόκολλο στρώματος εφαρμογής ιεραρχική διάρθρωση Skype login server Skype clients (SC) Supernode (SN)

99 Skype: πραγματοποίηση κλήσης Ο χρήστης ξεκινά το Skype Ο SC εγγράφεται στον SN λίστα από bootstrap SNs Ο SC κάνει log in (πιστοποίηση αυθεντικότητας Κλήση: SC καλεί τον SN με την ID του καλούμενου SN επικοινωνεί με άλλους SN (άγνωστο πρωτόκολλο, μπορεί πλημμύρα) για να βρει τη διεύθυνση του καλούμενου και επιστρέφει την διεύθυνση στον SC Skype login server Ο SC επικοινωνεί άμεσα με τον καλούμενο πάνω από TCP

100 ιέλευση μέσω NAT και Firewall Αν ο καλών είναι πίσω απο NAT, η σηματοδοσία κλήσης (TCP) προωθείται από κάποιον κόμβο που έχει public IP address Αν είτε ο καλών είτε ο καλούμενος ή και οι δύο είναι πίσω από NAT η κίνηση φωνής (UDP) προωθείται μέσω του ίδιου κόμβου Αν και ο καλών και ο καλούμενος έχουν public IP address, η σηματοδοσία της κλήσης (TCP) και ηκίνησηφωνής (UDP) πραγματοποιείται απευθείας μεταξύ Αν και ο καλών και ο τους καλούμενος είναι πίσω από NAT και από UDP-restricted firewall, τότε η κίνηση σηματοδοσίας και φωνής προωθούνται μέσω ενός άλλου κόμβου με TCP

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Στρώμα εφαρμογής Δίκτυα Υπολογιστών Περίληψη Βασικές αρχές και θέματα υλοποίησης για τα πρωτόκολλα εφαρμογής Αρχιτεκτονικές εφαρμογών Απαιτήσεις εφαρμογών για την υπηρεσία μεταφοράς

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών

ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ. Στρώμα εφαρμογής. Δίκτυα Υπολογιστών ΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Στρώμα εφαρμογής Δίκτυα Υπολογιστών Περίληψη Εννοιολογικά θέματα και θέματα υλοποίησης για τα πρωτόκολλα εφαρμογής Αρχιτεκτονικές εφαρμογών Απαιτήσεις εφαρμογών για την υπηρεσία μεταφοράς

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών. Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης

Δίκτυα Υπολογιστών. Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης Δίκτυα Υπολογιστών Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης Περίγραμμα ενότητες που εξετάζονται Αρχές δικτυακών εφαρμογών Αρχιτεκτονικές Μοντέλα υπηρεσιών επιπέδου μεταφοράς Μοντέλο πελάτη

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών. Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης

Δίκτυα Υπολογιστών. Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης Δίκτυα Υπολογιστών Το επίπεδο εφαρμογής (application layer) Κ. Βασιλάκης Περίγραμμα ενότητες που εξετάζονται Αρχές δικτυακών εφαρμογών. Αρχιτεκτονικές. Μοντέλα υπηρεσιών επιπέδου μεταφοράς Μοντέλο πελάτη

Διαβάστε περισσότερα

Web and HTTP. Βασικά Συστατικά: Web Server Web Browser HTTP Protocol

Web and HTTP. Βασικά Συστατικά: Web Server Web Browser HTTP Protocol HTTP Protocol Web and HTTP Βασικά Συστατικά: Web Server Web Browser HTTP Protocol Web Servers (1/2) Ένα πρόγραμμα (λογισμικό) που έχει εγκατασταθεί σε ένα υπολογιστικό σύστημα (έναν ή περισσότερους υπολογιστές)

Διαβάστε περισσότερα

Ιόνιο Πανεπιστήµιο. ίκτυα Η/Υ. Επίπεδο Εφαρµογής. Ενότητα Θ. Υπηρεσίες Internet. ρ. Ε. Μάγκος

Ιόνιο Πανεπιστήµιο. ίκτυα Η/Υ. Επίπεδο Εφαρµογής. Ενότητα Θ. Υπηρεσίες Internet. ρ. Ε. Μάγκος Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας Βιβλιοθηκονοµίας ίκτυα Η/Υ Επίπεδο Εφαρµογής Ενότητα Θ ρ. Ε. Μάγκος Υπηρεσίες Internet O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρμογής

Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρμογής Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρμογής Σχετικά με τη χρήση αυτών των διαφανειών: Αυτές οι διαφάνειες διατίθενται ελεύθερα σε όλους (καθηγητές, φοιτητές, αναγνώστες). Είναι σε μορφή PowerPoint, έτσι ώστε να είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Υπηρεσίες Internet. ίκτυα Η/Υ. Επίπεδο Εφαρµογής. Ενότητα θ

Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Υπηρεσίες Internet. ίκτυα Η/Υ. Επίπεδο Εφαρµογής. Ενότητα θ Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας Υπηρεσίες Internet ίκτυα Η/Υ Επίπεδο Εφαρµογής O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία FTP (File Transfer

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Επανάληψη. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. ΣT Εξάμηνο, Κατεύθυνση Μηχανικών Δικτύων Τ.Ε. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής Τ.Ε. Διαδικτυακός Προγραμματισμός

Εισαγωγή Επανάληψη. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. ΣT Εξάμηνο, Κατεύθυνση Μηχανικών Δικτύων Τ.Ε. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής Τ.Ε. Διαδικτυακός Προγραμματισμός Εισαγωγή Επανάληψη ΣT Εξάμηνο, Κατεύθυνση Μηχανικών Δικτύων Τ.Ε. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής Τ.Ε. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Δήλωση Οι διαφάνειες βασίζονται στα βιβλία: (1) Computer Networking: A Top Down Approach

Διαβάστε περισσότερα

Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: Aφορά στην αποστολή και λήψη μηνυμάτων με συγκεκριμένη δομή και με συγκεκριμένα πρωτόκολλα. Ο αποστολέας και ο παραλήπτης

Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: Aφορά στην αποστολή και λήψη μηνυμάτων με συγκεκριμένη δομή και με συγκεκριμένα πρωτόκολλα. Ο αποστολέας και ο παραλήπτης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: Aφορά στην αποστολή και λήψη μηνυμάτων με συγκεκριμένη δομή και με συγκεκριμένα πρωτόκολλα. Ο αποστολέας και ο παραλήπτης αναγνωρίζεται από μία μοναδική διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

Client server Peer-to-peer (Οµότιµα ίκτυα)

Client server Peer-to-peer (Οµότιµα ίκτυα) Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Πληροφορικής Υπηρεσίες Internet ίκτυα Η/Υ Επίπεδο Εφαρµογής O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία FTP (File Transfer Protocol) Οµάδες Συζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστές και ίκτυα Η/Υ.

Υπολογιστές και ίκτυα Η/Υ. Υπολογιστές και ίκτυα Η/Υ http://www.net.uom.gr Βιβλίο για ίκτυα Η/Υ Computer Networking, A Top-Down Approach Featuring the Internet, 2nd edition J. Kurose, K. Ross ρ. Παναγιώτης Ε. Φουληράς 2003/2004

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες ιαδικτύου

Τεχνολογίες ιαδικτύου Τεχνολογίες ιαδικτύου Εισαγωγή Αρχιτεκτονική, Πρωτόκολλα και Πρότυπα Βασικών Υπηρεσιών Ιστορικά Στοιχεία ARPANET Ο «παππούς» των δικτύων Αναπτύχθηκε από την DARPA στα τέλη του 60 Το 83 διασπάται σε MILNET

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός Ιστοσελίδων (Web Design)

Προγραμματισμός Ιστοσελίδων (Web Design) Προγραμματισμός Ιστοσελίδων (Web Design) Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας Τηλεπικοινωνιών Ευάγγελος Α. Κοσμάτος Ορισμός Web Ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web) ή απλά Web αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη παρουσίαση των εργαλείων/εντολών telnet, ping, traceroute nslookup και nmap, zenmap

Σύντομη παρουσίαση των εργαλείων/εντολών telnet, ping, traceroute nslookup και nmap, zenmap Σύντομη παρουσίαση των εργαλείων/εντολών telnet, ping, traceroute nslookup και nmap, zenmap Version 2.00 Επιμέλεια Σημειώσεων: Δημήτρης Κόγιας Πατρικάκης Χαράλαμπος Πίνακας περιεχομένων TELNET... 2 PING...

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls. Χάρης Μανιφάβας

Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls. Χάρης Μανιφάβας Δίκτυα Υπολογιστών Firewalls Χάρης Μανιφάβας 1 Επικοινωνία Βασίζεται στη μεταβίβαση μηνυμάτων (λόγω απουσίας διαμοιραζόμενης μνήμης) Απαιτείται συμφωνία φόρμας μηνυμάτων Πρότυπο Στόχος τυποποίησης = Συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2014-15. Δίκτυα υπολογιστών. (και το Διαδίκτυο)

Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2014-15. Δίκτυα υπολογιστών. (και το Διαδίκτυο) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2014-15 Δίκτυα υπολογιστών (και το Διαδίκτυο) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/csintro/ Μ.Στεφανιδάκης Τι είναι ένα δίκτυο υπολογιστών;

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Πειραιά, Τμήμα Ηλεκτρονικής. Δίκτυα P2P. Χαράλαμπος Ζ. Πατρικάκης

ΤΕΙ Πειραιά, Τμήμα Ηλεκτρονικής. Δίκτυα P2P. Χαράλαμπος Ζ. Πατρικάκης Δίκτυα P2P Χαράλαμπος Ζ. Πατρικάκης Δημιουργώντας μια εφαρμογή Δημιουργία προγραμμάτων τα οποία: Τρέχουν σε (διαφορετικά) τερματικά συστήματα Επικοινωνούν πάνω από το δίκτυο π.χ. το λογισμικό του εξυπηρετητή

Διαβάστε περισσότερα

Συνεχής ροή πολυµέσων

Συνεχής ροή πολυµέσων Συνεχής ροή πολυµέσων Εισαγωγή ικτυακά πρωτόκολλα Πολυµέσα και δίκτυα Συνεχής ροή Ροή από εξυπηρετητές ιστοσελίδων Ροή από εξυπηρετητές µέσων Πρωτόκολλο RTSP Πρωτόκολλο RTP οµή πακέτων RTP Πρωτόκολλο RTCP

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας

Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας ΔΠΜΣ «Τεχνο- Οικονομικά Συστήματα» Τεχνολογία Πληροφορίας και Τηλεπικοινωνιών Ιστοσελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ένα δίκτυο υπολογιστών; Αρχιτεκτονική επιπέδων πρωτοκόλλων. Δικτυακά πρωτόκολλα

Τι είναι ένα δίκτυο υπολογιστών; Αρχιτεκτονική επιπέδων πρωτοκόλλων. Δικτυακά πρωτόκολλα Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2014-15 Δίκτυα υπολογιστών (και το Διαδίκτυο) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/csintro/ Μ.Στεφανιδάκης Τι είναι ένα δίκτυο υπολογιστών;

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. ίκτυα Υπολογιστών Ι. To Μοντέλο OSI. Αναπλ. Καθηγ. Π. εμέστιχας

Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων. ίκτυα Υπολογιστών Ι. To Μοντέλο OSI. Αναπλ. Καθηγ. Π. εμέστιχας Πανεπιστήμιο Πειραιά To Μοντέλο OSI pdemest@unipi.gr ιάρθρωση Το μοντέλο αναφοράς OSI Επίπεδα Πρωτόκολλα, κατανομή πρωτοκόλλων σε στοιχεία δικτύου Αντιστοιχία τστοχα μοντέλων OSI και Internet Ανάλυση Επιπέδων

Διαβάστε περισσότερα

Network Address Translation (NAT)

Network Address Translation (NAT) HY335Α Δίκτυα Υπολογιστών Xειμερινό Εξάμηνο 2016-2017 Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Network Address Translation (NAT) Network Layer Private IP Addresses Πρόβλημα: o χώρος των ΙΡ διευθύνσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7. Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7. Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.7 Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου Επικοινωνία δύο σταθμών Ύπαρξη διαδρομής Αποκατάσταση σύνδεσης Ο σταθμός-πηγή πρέπει να ξέρει πότε ο σταθμός-προορισμός είναι έτοιμος να λάβει δεδομένα.

Διαβάστε περισσότερα

ίκτυα - Internet Υπηρεσίες Internet O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία FTP (File Transfer Protocol)

ίκτυα - Internet Υπηρεσίες Internet O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία FTP (File Transfer Protocol) Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας-Βιβλιοθηκονοµίας Κέρκυρα ίκτυα - Internet 2 Υπηρεσίες Internet O Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web) ΜηχανέςΑναζήτησηςστοWeb Ηλεκτρονική Αλληλογραφία (E-mail) Υπηρεσία

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου)

Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου) Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών (Ενότητα 1.7 - Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου) Πρωτόκολλο είναι ένα σύνολο κανόνων που πρέπει να ακολουθήσουν όλοι οι σταθμοί εργασίας σε ένα δίκτυο ώστε να μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικείωση με τις εντολές ipconfig και ping

Εξοικείωση με τις εντολές ipconfig και ping Διαχείριση Δικτύων Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ ΤΕΙ Ηπείρου Εργαστηριακή Άσκηση Εξοικείωση με τις εντολές ipconfig και ping Σημείωση : Η άσκηση αναφέρεται σε εντολές των Windows. Υπάρχουν παρόμοιες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών. Υλικό Υπολογιστών Κεφάλαιο 6ο ίκτυα υπολογιστών

Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών. Υλικό Υπολογιστών Κεφάλαιο 6ο ίκτυα υπολογιστών Εισαγωγή στην επιστήμη των υπολογιστών Υλικό Υπολογιστών Κεφάλαιο 6ο ίκτυα υπολογιστών 1 ίκτυα μικρά και μεγάλα Ένα δίκτυο υπολογιστών (computer network) είναι ένας συνδυασμός συστημάτων (δηλαδή, υπολογιστών),

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας

Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας Δίκτυα Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών και Στρώμα Εφαρμογής Διδάσκοντες: Δρ. Ευγενία Αδαμοπούλου, Δρ. Κώστας Δεμέστιχας ΔΠΜΣ «Τεχνο- Οικονομικά Συστήματα» Τεχνολογία Πληροφορίας και Τηλεπικοινωνιών Ιστοσελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19

Βασίλειος Κοντογιάννης ΠΕ19 Ενότητα3 Επικοινωνία και Διαδίκτυο Κεφ10: Υπηρεσίες και Εφαρμογές Διαδικτύου 10.1 Υπηρεσίες Διαδικτύου Υπηρεσίες Επικοινωνίας Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (e-mail) Υπηρεσία του Διαδικτύου για διακίνηση γραπτών

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι. Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίπεδο Εφαρμογής. Διδάσκων: Λάζαρος Μεράκος

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι. Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίπεδο Εφαρμογής. Διδάσκων: Λάζαρος Μεράκος Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Επίπεδο Εφαρμογής Διδάσκων: Λάζαρος Μεράκος Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Επίπεδο Εφαρμογής Ιωάννης Κορίνθιος Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ

Δίκτυα Υπολογιστών Επίπεδο Εφαρμογής Ιωάννης Κορίνθιος Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ Επίπεδο Εφαρμογής Ιωάννης Κορίνθιος Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ Σελ 1 Ιεραρχίες Πρωτοκόλλων σελ 2 Ιεραρχίες Πρωτοκόλλων Πρωτόκολλο είναι ένα σύνολο κανόνων που απαιτούνται για να επιτύχουμε την ανταλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. ηµιουργία δικτυακής εφαρµογής

Κεφάλαιο 2. ηµιουργία δικτυακής εφαρµογής Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρµογής Πηγή των ακόλουθων διαφανειών είναι οι διαφάνειες που συνοδεύουν ως διδακτικό υλικό το βιβλίο των J.F. Kurose and K.W. Ross: Computer Networking: A Top-Down Approach Featuring

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ. Διδάσκοντες: Π. Αγγελάτος, Δ. Ζήνδρος Επιμέλεια διαφανειών: Π. Αγγελάτος Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

ΔΙΚΤΥΑ. Διδάσκοντες: Π. Αγγελάτος, Δ. Ζήνδρος Επιμέλεια διαφανειών: Π. Αγγελάτος Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΔΙΚΤΥΑ Διδάσκοντες: Π. Αγγελάτος, Δ. Ζήνδρος Επιμέλεια διαφανειών: Π. Αγγελάτος Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 2 ο

Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 2 ο Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 2 ο Μεταφορά αρχείων (File Transfer Protocol, FTP) user at host FTP user interface FTP client local file system file transfer FTP server remote

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Ενότητα 2: Επίπεδο Εφαρμογής Διδάσκων: Νάσος Βάιος Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο

Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο Πρότυπο Αναφοράς Open Systems Interconnection (OSI) Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 5 ο Πρωτόκολλα και Αρχιτεκτονική Δικτύου Για να ανταλλάξουν δεδομένα δύο σταθμοί, εκτός από την ύπαρξη διαδρομής μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων Πρωτόκολλα Διαδικτύου 2 η Διάλεξη Δημοσθένης Κυριαζής Παρασκευή 13 Μαρτίου 2015 Σημερινή διάλεξη Σύνοψη 1ης διάλεξης Διαδίκτυο Ασφάλεια Επίπεδο εφαρμογής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΛ 001: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Δίκτυα Υπολογιστών

ΕΠΛ 001: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Δίκτυα Υπολογιστών ΕΠΛ 001: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Δίκτυα Υπολογιστών Στόχοι 1 Να εξηγήσουμε τι είναι τα δίκτυα υπολογιστών, ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες τους και ποιες οι πιο συνηθισμένες τοπολογίες

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι. Υπολογιστικά συστήματα: Στρώματα. Βασικές έννοιες [7]

Στόχοι. Υπολογιστικά συστήματα: Στρώματα. Βασικές έννοιες [7] Στόχοι ΕΠΛ 003: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 1 Να εξηγήσουμε τι είναι τα δίκτυα υπολογιστών, ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες τους και ποιες οι πιο συνηθισμένες τοπολογίες τους. Να περιγράψουμε

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο

Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 4 ο Τα επικοινωνιακά δίκτυα και οι ανάγκες που εξυπηρετούν Για την επικοινωνία δύο συσκευών απαιτείται να υπάρχει μεταξύ τους σύνδεση από σημείο

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι

Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι IEK ΟΑΕΔ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΟΦΟΡΙΚΗΣ Εργαλεία ανάπτυξης εφαρμογών internet Ι Διδάσκουσα: Κανελλοπούλου Χριστίνα ΠΕ19 Πληροφορικής 4 φάσεις διαδικτυακών εφαρμογών 1.Εφαρμογές στατικής πληροφόρησης

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών ΙΙ (Ασκήσεις Πράξης)

Δίκτυα Υπολογιστών ΙΙ (Ασκήσεις Πράξης) TEI Σερρών Τμήμα Πληροφορικής και Επικοινωνιών Δίκτυα Υπολογιστών ΙΙ (Ασκήσεις Πράξης) Ανάλυση Πρωτοκόλλων Τομέας Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Δρ. Αναστάσιος Πολίτης Καθηγητής Εφαρμογών anpol@teiser.gr

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Έννοιες Web Εφαρμογών

Βασικές Έννοιες Web Εφαρμογών ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Τεχνολογίες και Εφαρμογές Διαδικτύου Βασικές Έννοιες Web Εφαρμογών Κατερίνα Πραματάρη Τεχνολογίες και Εφαρμογές Διαδικτύου Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες Παγκόσμιου Ιστού. 1η διάλεξη

Τεχνολογίες Παγκόσμιου Ιστού. 1η διάλεξη Τεχνολογίες Παγκόσμιου Ιστού 1η διάλεξη Χαρακτηριστικά Μαθήματος Μάθημα προγραμματισμού (και όχι μόνον) Μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη αν δεν έχετε καλή γνώση και αρκετή εμπειρία προγραμματισμού (Java)

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρµογής

Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρµογής Κεφάλαιο 2 Επίπεδο Εφαρµογής Πηγή των ακόλουθων διαφανειών είναι οι διαφάνειες που συνοδεύουν ως διδακτικό υλικό το βιβλίο των J.F. Kurose and K.W. Ross: Computer Networking: A Top-Down Approach Featuring

Διαβάστε περισσότερα

6.2 Υπηρεσίες Διαδικτύου

6.2 Υπηρεσίες Διαδικτύου 6.2 Υπηρεσίες Διαδικτύου 1 / 34 Όλες οι υπηρεσίες στο Διαδίκτυο, όπως και πολλές εφαρμογές λογισμικού, στηρίζονται στο μοντέλο Πελάτη Εξυπηρετητή. 2 / 34 Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο ο Εξυπηρετητής οργανώνει,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ

Ενότητα 1. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ Ενότητα 1 Εισαγωγή στις βασικές έννοιες των ικτύων ΗΥ Εύρος Ζώνης και Ταχύτητα Μετάδοσης Η ταχύτητα µετάδοσης [εύρος ζώνης (banwidth)] των δεδοµένων αποτελεί ένα δείκτη επίδοσης των δικτύων και συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα. λ από τον ρυθμό μετάδοσής της. Υποθέτοντας ότι ο κόμβος A

ΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα. λ από τον ρυθμό μετάδοσής της. Υποθέτοντας ότι ο κόμβος A ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα 1. Στο δίκτυο

Διαβάστε περισσότερα

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ Δίκτυα Μετάδοσης Δεδομένων Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Διδάσκουσα: Ελένη Αικατερίνη Λελίγκου Γραφείο ΖΑ202. Ε-mail:

Διαβάστε περισσότερα

PROXY SERVER. Άριστη πύλη διαχωρισμού μεταξύ του εσωτερικού δικτύου και του Internet.

PROXY SERVER. Άριστη πύλη διαχωρισμού μεταξύ του εσωτερικού δικτύου και του Internet. PROXY SERVER Άριστη πύλη διαχωρισμού μεταξύ του εσωτερικού δικτύου και του Internet. Αποτελεσματικό εργαλείο για την απόκρυψη των εσωτερικών λεπτομερειών και διευθύνσεων IP του δικτύου. Αυξάνει τη συνολική

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η

Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η Κεφάλαιο 1 Ε Π Α Ν Α Λ Η Ψ Η Αρχές Δικτύων Επικοινωνιών Σελ. 9-50 Γεώργιος Γιαννόπουλος ΠΕ19, ggiannop (at) sch.gr http://diktya-epal-b.ggia.info/ Creative Commons License 3.0 Share-Alike Σύνδεση από σημείο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Έστω ότι θέλετε να συνδέσετε 20 υπολογιστές με συνδέσεις από σημείο σε σημείο (point-to-point), ώστε να είναι δυνατή η επικοινωνία όλων

Διαβάστε περισσότερα

Ethernet Ethernet ΙΕΕΕ CSMA/CD

Ethernet Ethernet ΙΕΕΕ CSMA/CD Ethernet Τα τοπικά δίκτυα είναι συνήθως τύπου Ethernet ή λέμε ότι ακολουθούν το πρότυπο ΙΕΕΕ 802.3 Ακολουθούν το μηχανισμό CSMA/CD (Πολλαπλή πρόσβαση με Ακρόαση Φέροντος και Ανίχνευση Συγκρούσεων). Πολλαπλή

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός και Συστήματα στον Παγκόσμιο Ιστό Ενότητα 1: Εισαγωγή. Καθ. Ιωάννης Γαροφαλάκης Πολυτεχνική Σχολή Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής

Προγραμματισμός και Συστήματα στον Παγκόσμιο Ιστό Ενότητα 1: Εισαγωγή. Καθ. Ιωάννης Γαροφαλάκης Πολυτεχνική Σχολή Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Προγραμματισμός και Συστήματα στον Παγκόσμιο Ιστό Ενότητα 1: Εισαγωγή Καθ. Ιωάννης Γαροφαλάκης Πολυτεχνική Σχολή Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Σκοποί ενότητας Αρχιτεκτονική Πρωτόκολλα Πρότυπα Βασικών Υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ INTERNET Κεφάλαιο 4: Τεχνικές Μετάδοσης ΜΕΤΑΓΩΓΗ Τεχνική µεταγωγής ονομάζεται ο τρόπος µε τον οποίο αποκαθίσταται η επικοινωνία ανάµεσα σε δύο κόµβους με σκοπό την

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Λύσεις σειράς ασκήσεων επανάληψης

Δίκτυα Υπολογιστών Λύσεις σειράς ασκήσεων επανάληψης ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ/ΚΩΝ & ΜΗΧ/ΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Τομέας Επικοινωνιών, Ηλεκτρονικής και Συστημάτων Πληροφορικής (1) Δίκτυα Υπολογιστών Λύσεις σειράς ασκήσεων επανάληψης Απρόκλητο

Διαβάστε περισσότερα

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο - SMTP

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο - SMTP Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο - SMTP Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας Τηλεπικοινωνιών Ευάγγελος Α. Κοσμάτος Αρχιτεκτονική Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου

Διαβάστε περισσότερα

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές AEI Πειραιά Τ.Τ. Τμ. Μηχ/κων Αυτοματισμού ΤΕ Δίκτυα Υπολογιστών Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Διδάσκουσα: Ελένη Αικατερίνη Λελίγκου Γραφείο ΖΑ202. Ε-mail: e.leligkou@puas.gr

Διαβάστε περισσότερα

Συσκευές Τηλεπικοινωνιών και Δικτύωσης. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 9 ο

Συσκευές Τηλεπικοινωνιών και Δικτύωσης. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 9 ο Συσκευές Τηλεπικοινωνιών και Δικτύωσης Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 9 ο Εισαγωγή Ένα δίκτυο αποτελείται από ενεργά και παθητικά στοιχεία. Στα παθητικά στοιχεία εντάσσονται τα καλώδια και τα εξαρτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Α2. Να γράψετε τους αριθμούς 1-5 από τη Στήλη Α και δίπλα το γράμμα της Στήλης Β που δίνει τη σωστή αντιστοίχηση.

Α2. Να γράψετε τους αριθμούς 1-5 από τη Στήλη Α και δίπλα το γράμμα της Στήλης Β που δίνει τη σωστή αντιστοίχηση. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ / Γ- ΕΠΑ.Λ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 21-02- 2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Ι. ΜΙΧΑΛΕΑΚΟΣ-Α.ΚΑΤΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α. A1. Να γράψετε το γράμμα καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα τη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις για το φυσικό στρώμα 1. Μήνυμα μήκους

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις Μαθήματος

Επαναληπτικές Ασκήσεις Μαθήματος Επαναληπτικές Ασκήσεις Μαθήματος Ερώτηση: EAM1. Ποιο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά δεν αποτελεί κριτήριο κατηγοριοποίησης δικτύων. Κλίμακα Τεχνολογία μετάδοσης Πλήθος τερματικών εντός του δικτύου Ερώτηση:

Διαβάστε περισσότερα

Κινητά και Διάχυτα Συστήματα. Ενότητα # 7: Κατανεμημένος καταμερισμός αρχείων Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής

Κινητά και Διάχυτα Συστήματα. Ενότητα # 7: Κατανεμημένος καταμερισμός αρχείων Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής Κινητά και Διάχυτα Συστήματα Ενότητα # 7: Κατανεμημένος καταμερισμός αρχείων Διδάσκων: Γεώργιος Ξυλωμένος Τμήμα: Πληροφορικής Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ (COOKIES)

ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ (COOKIES) ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ : ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ (COOKIES) ΣΕΡΕΣΙΩΤΗ ΜΑΡΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ : ΠΤΥΧΙΟ Α.Μ 1999 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κος ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΣΙΑΝΤΗΣ ΔΩΡΟ -ΕΚΠΛΗΞΗ COOKIES ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ COOKIES ΕΙΝΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης

Δίκτυα Υπολογιστών. Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή. Κ. Βασιλάκης Δίκτυα Υπολογιστών Δίκτυα υπολογιστών και το Διαδίκτυο Εισαγωγή Κ. Βασιλάκης Περίγραμμα Τι είναι το διαδίκτυο Στοιχεία που το συνθέτουν Τρόποι παροχής υπηρεσιών Τι είναι τα πρωτόκολλα Τα άκρα του δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Επικοινωνίας και Τείχος Προστασίας

Πρωτόκολλα Επικοινωνίας και Τείχος Προστασίας Β5.1.2 Πρωτόκολλα Επικοινωνίας και Τείχος Προστασίας Τι θα μάθουμε σήμερα: Να ορίζουμε τι είναι πρωτόκολλο επικοινωνίας Να εξηγούμε τη χρησιμότητα των πρωτοκόλλων επικοινωνίας Να ονομάζουμε τα σημαντικότερα

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1. (σημειώστε πως 1KB = 2 10 bytes, 1Mbps = 10 6 bits/sec).

Άσκηση 1. (σημειώστε πως 1KB = 2 10 bytes, 1Mbps = 10 6 bits/sec). Άσκηση Υπολογίστε τον συνολικό χρόνο που απαιτείται για την μετάδοση ενός αρχείου 500KB πάνω από μια ζεύξη (Link), στις παρακάτω περιπτώσεις, θεωρώντας πως η καθυστέρηση μιας κατεύθυνσης (one way delay)

Διαβάστε περισσότερα

Κάντε κλικ για έναρξη

Κάντε κλικ για έναρξη Σημειώσεις : Χρήστος Μουρατίδης Κάντε κλικ για έναρξη Ορισμός Δίκτυο Υπολογιστών = Mία ομάδα από 2 ή περισσότερους υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Ο κύριος σκοπός είναι να ανταλλάσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Καθυστέρηση επεξεργασίας (processing delay) Έλεγχος επικεφαλίδας Καθορισµός εξερχόµενης ζεύξης 3

Καθυστέρηση επεξεργασίας (processing delay) Έλεγχος επικεφαλίδας Καθορισµός εξερχόµενης ζεύξης 3 Καθυστέρησησεδίκτυα µεταγωγήςπακέτων 2 ο Φροντιστήριο ΗΥ 335 Οι 4 συνιστώσες της καθυστέρησης πακέτων 2 Καθυστέρηση επεξεργασίας (processing delay) Έλεγχος επικεφαλίδας Καθορισµός εξερχόµενης ζεύξης 3

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλο FTP. Από τα παλαιότερα πρωτόκολλα του ArpaNet Το FTP είναι μια τυποποίηση του TCP/IP Πρόκειται για πρωτόκολο γενικού σκοπού

Πρωτόκολλο FTP. Από τα παλαιότερα πρωτόκολλα του ArpaNet Το FTP είναι μια τυποποίηση του TCP/IP Πρόκειται για πρωτόκολο γενικού σκοπού Μεταφορά αρχείων Πρωτόκολλο FTP Από τα παλαιότερα πρωτόκολλα του ArpaNet Το FTP είναι μια τυποποίηση του TCP/IP Πρόκειται για πρωτόκολο γενικού σκοπού Είναι ανεξάρτητο του λειτουργικού συστήματος και του

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Προγραµµατιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (ΣΠΗΥ) Τµήµα Προγραµµατιστών Σειρά 112

Σχολή Προγραµµατιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (ΣΠΗΥ) Τµήµα Προγραµµατιστών Σειρά 112 Σχολή Προγραµµατιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (ΣΠΗΥ) Τµήµα Προγραµµατιστών Σειρά 112 Πλωτάρχης Γ. ΚΑΤΣΗΣ ΠΝ Γιατί χρησιµοποιούµε δίκτυα? Δίκτυο Σύνολο Η/Υ και συσκευών Συνδεδεµένα µε κάποιο µέσο Stand-alone

Διαβάστε περισσότερα

Λογισµικό (Software SW) Λειτουργικά Συστήµατα και ίκτυα

Λογισµικό (Software SW) Λειτουργικά Συστήµατα και ίκτυα Λογισµικό (Software SW) Λειτουργικά Συστήµατα και ίκτυα Μαζική επεξεργασία ή επεξεργασία κατά δέσµες (batch processing) Χώρος χρήστη Εργασίες (Jobs): Πρόγραµµα, δεδοµένα και οδηγίες Αποτελέσµατα Χώρος

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 6: Αρχιτεκτονική TCP/IP

Μάθημα 6: Αρχιτεκτονική TCP/IP Μάθημα 6: Αρχιτεκτονική TCP/IP 6.1 Συσχέτιση OSI και TCP/IP Η αρχιτεκτονική TCP/IP ακολουθεί ένα πρότυπο διαστρωμάτωσης παρόμοιο με το μοντέλο OSI. Η αντιστοιχία φαίνεται στο σχήμα 6.1. Η ονομασία της

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι

Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Ενότητα 2: Επίπεδο Εφαρμογής Διδάσκων: Λάζαρος Μεράκος Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δίκτυα Επικοινωνιών Ι Τμήμα Πληροφορικής και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι. Σημειώσεις Θεωρίας

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι. Σημειώσεις Θεωρίας Ινστιτούτα Επαγγελματική Κατάρτισης ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ι Σημειώσεις Θεωρίας Επιμέλεια: Ματθές Δημήτριος Αθήνα 2017 Μάθημα 1: Βασικές Έννοιες στα Δίκτυα Υπολογιστών 1.1 Δίκτυο Υπολογιστών Ένα δίκτυο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 10: Ethernet και ARP

Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 10: Ethernet και ARP Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 10: Ethernet και ARP Μιχάλας Άγγελος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Υπηρεσίες και εφαρμογές Διαδικτύου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Υπηρεσίες και εφαρμογές Διαδικτύου. Α Γενικού Λυκείου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Υπηρεσίες και εφαρμογές Διαδικτύου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Υπηρεσίες και εφαρμογές Διαδικτύου. Α Γενικού Λυκείου Α Γενικού Λυκείου 87 Διδακτικές ενότητες 10.1 Υπηρεσίες Διαδικτύου 10.2 Ο παγκόσμιος ιστός, υπηρεσίες και εφαρμογές Διαδικτύου Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να μπορούν να διακρίνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις στα Τοπικά Δίκτυα

ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις στα Τοπικά Δίκτυα ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧ/ΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ασκήσεις στα Τοπικά Δίκτυα 1. Ν σταθμοί επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω κοινού μέσου μετάδοσης χωρητικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές

ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ. Δίκτυα Υπολογιστών. Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμ. Ηλ.γων Μηχ/κων ΤΕ Δίκτυα Υπολογιστών Διάλεξη 1: Εισαγωγή στα δίκτυα υπολογιστών και βασικές αρχές Γενικά Τα αρχεία των διαλέξεων του μαθήματος μπορείτε να βρείτε στο: http://eclass.gunet.gr/

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I.

Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I. Μάθημα 5: To Μοντέλο Αναφοράς O.S.I. 5.1 Γενικά Τα πρώτα δίκτυα χαρακτηρίζονταν από την «κλειστή» αρχιτεκτονική τους με την έννοια ότι αυτή ήταν γνωστή μόνο στην εταιρία που την είχε σχεδιάσει. Με τον

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 Διαδικτύωση-Internet. 7.2 Τεχνολογία TCP/IP

Κεφάλαιο 7 Διαδικτύωση-Internet. 7.2 Τεχνολογία TCP/IP Κεφάλαιο 7 Διαδικτύωση-Internet 7.2 Τεχνολογία TCP/IP Τι δηλώνει ο όρος «TCP/IP»; Ο όρος TCP/IP αναφέρεται σε μια ομάδα ομοειδών πρωτοκόλλων που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία των δικτύων υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

7.2.2 Σχέση OSI και TCP/IP

7.2.2 Σχέση OSI και TCP/IP Κεφάλαιο 7 7.2.2 Σχέση OSI και TCP/IP Σελ. 226-230 Γεώργιος Γιαννόπουλος ΠΕ19, ggiannop (at) sch.gr ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ Κομοτηνής http://diktya-epal-g.ggia.info/ Γνωστό μοντέλο OSI διασύνδεσης ανοικτών συστημάτων.

Διαβάστε περισσότερα

7.5 Πρωτόκολλο IP. Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ

7.5 Πρωτόκολλο IP. Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ 7.5 Πρωτόκολλο IP 38. Τι είναι το πρωτόκολλο ιαδικτύου (Internet Protocol, IP); Είναι το βασικό πρωτόκολλο του επιπέδου δικτύου της τεχνολογίας TCP/IP. Βασίζεται στα αυτοδύναµα

Διαβάστε περισσότερα

Ως Διαδίκτυο (Internet) ορίζεται το παγκόσμιο (διεθνές) δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών (international network).

Ως Διαδίκτυο (Internet) ορίζεται το παγκόσμιο (διεθνές) δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών (international network). ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Καλαμάτα, 2015 Το Διαδίκτυο Ως Διαδίκτυο (Internet) ορίζεται το παγκόσμιο (διεθνές) δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών (international network). Πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου (ΨΣ-326 DS151)

Πρωτόκολλα Διαδικτύου (ΨΣ-326 DS151) Πρωτόκολλα Διαδικτύου (ΨΣ-326 DS151) 2 Η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΞΗ (WIRESHARK ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ) Υπεύθυνος καθηγητής: Άγγελος Ρούσκας Βοηθός: Υ.Δ. Ευθύμης Οικονόμου 1 Περιεχόμενα παρουσίασης HTTP συνέχεια

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές. Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ

Γενικές Αρχές. Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ Τεχνολογία ικτύων Επικοινωνιών ΙΙ 7.1.1. Γενικές Αρχές 1. Τι ονοµάζεται επικοινωνιακό υποδίκτυο και ποιο είναι το έργο του; Το σύνολο όλων των ενδιάµεσων κόµβων που εξασφαλίζουν την επικοινωνία µεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

1.2.2 Το μοντέλο δικτύωσης TCP/IP 1 / 26

1.2.2 Το μοντέλο δικτύωσης TCP/IP 1 / 26 1.2.2 Το μοντέλο δικτύωσης TCP/IP 1 / 26 Το δίκτυο ARPANET ήταν ένα δίκτυο μεταγωγής πακέτων που χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο άμυνας των Η.Π.Α. στα τέλη της δεκαετίας του '60. 2 / 26 Από την αρχή κύριος

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο

Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο. Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Πρωτόκολλα Διαδικτύου Μέρος 2ο Επικοινωνίες Δεδομένων Μάθημα 3 ο Internet Protocol (IP) Στο επίπεδο δικτύου της τεχνολογίας TCP/IP, συναντάμε το πρωτόκολλο IP. Η λειτουργία του IP βασίζεται αποκλειστικά

Διαβάστε περισσότερα

Κατανεμημένα Συστήματα. Συστήματα Peer-to-Peer (P2P)

Κατανεμημένα Συστήματα. Συστήματα Peer-to-Peer (P2P) Κατανεμημένα Συστήματα Συστήματα Peer-to-Peer (P2P) Κωνσταντίνος Αντωνής 2011 Σκοπός Τα P2P είναι κατανεμημένες αρχιτεκτονικές που σχεδιάζονται με σκοπό τη διαμοίραση πόρων (περιεχομένου, αποθηκευτικού

Διαβάστε περισσότερα

Η Υλοποίηση της Επικοινωνίας. Κατανεµηµένα Συστήµατα

Η Υλοποίηση της Επικοινωνίας. Κατανεµηµένα Συστήµατα Η Υλοποίηση της Επικοινωνίας στα Κατανεµηµένα Συστήµατα ιαφάνειες στα πλαίσια του µαθήµατος: Κατανεµηµένα Συστήµατα Ε Εξάµηνο, Τµήµα Πληροφορικής και Τεχνολογίας Υπολογιστών, ΤΕΙ Λαµίας Πέτρος Λάµψας 2002

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ηυιοθέτησητης τεχνολογίαςκαι αρχιτεκτονικής TCP/IP δεν έρχεται σε σύγκρουσηµε το µοντέλο του OSI και αυτό γιατί και τα δυο συστήµατααναπτύχθηκαν συγχρόνως. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισµένες ουσιώδεις διαφορές

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 2 η Πρωτόκολλο επικοινωνίας TCP/IP

Άσκηση 2 η Πρωτόκολλο επικοινωνίας TCP/IP Άσκηση 2 η Πρωτόκολλο επικοινωνίας TCP/IP Ημερομηνία παράδοσης 2 εβδομάδες μετά την έναρξη της άσκησης 1. Γενικά για το TCP/IP Η ομάδα πρωτοκόλλων TCP/IP επιτρέπει σε υπολογιστές όλων των μεγεθών, από

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Υπολογιστές και Τεχνολογία Επικοινωνιών Παρελθόν - Παρόν - Μέλλον

Κεφάλαιο 2. Υπολογιστές και Τεχνολογία Επικοινωνιών Παρελθόν - Παρόν - Μέλλον Κεφάλαιο 2 Υπολογιστές και Τεχνολογία Επικοινωνιών Παρελθόν - Παρόν - Μέλλον Εισαγωγή Μέσα αποθήκευσης Δίκτυα υπολογιστών Βάσεις δεδομένων Δίκτυα Υπολογιστών Σύνολο από υπολογιστές ή συσκευές διασυνδεδεμένες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πληροφορική

Εισαγωγή στην Πληροφορική Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Εισαγωγή στην Πληροφορική Ενότητα 9: [από τις σημειώσεις του Καθηγητή Ι. Βενιέρη, συγγραφέα του βιβλίου ΔΙΚΤΥΑ ΕΥΡΕΙΑΣ ΖΩΝΗΣ: ΤΕΧΝΟΛΟΓIΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓEΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δικτύωση υπολογιστών

Δικτύωση υπολογιστών Δικτύωση υπολογιστών Από το 1985 αρχίζει η δικτύωση των υπολογιστών Επικοινωνία μεταξύ των συνδεδεμένων Η/Υ για μεταφορά αρχείων και δεδομένων Διαχειριστής δικτύου (Server) Εκτυπωτής 1 Πλεονεκτήματα δικτύου

Διαβάστε περισσότερα

7.9 ροµολόγηση. Ερωτήσεις

7.9 ροµολόγηση. Ερωτήσεις 7.9 ροµολόγηση Ερωτήσεις 1. Να δώσετε τον ορισµό της δροµολόγησης; 2. Από τι εξαρτάται η χρονική στιγµή στην οποία λαµβάνονται οι αποφάσεις δροµολόγησης; Να αναφέρετε ποια είναι αυτή στην περίπτωση των

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 7: Internet Control Message Protocol - ICMP

Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 7: Internet Control Message Protocol - ICMP Δίκτυα Υπολογιστών Ενότητα 7: Internet Control Message Protocol - ICMP Μιχάλας Άγγελος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Υπηρεσία Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου - SMTP

Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Υπηρεσία Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου - SMTP Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών: Υπηρεσία Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου - SMTP Δρ. Απόστολος Γκάμας Διδάσκων (407/80) gkamas@uop.gr Υλοποίηση Δικτυακών Υποδομών και Υπηρεσιών Διαφάνεια 1 1 Ηλεκτρονικό

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα και Internet στο επιχειρηµατικό περιβάλον

Δίκτυα και Internet στο επιχειρηµατικό περιβάλον Δίκτυα και Internet στο επιχειρηµατικό περιβάλον Πρώτη οµάδα ασκήσεων Οδηγίες Η εργασία αυτή είναι ατοµική. Μπορείτε να µιλήσετε µε άλλους φοιτητές για να ανταλλάξετε ιδέες. Αν κάποιος συµφοιτητής σας

Διαβάστε περισσότερα