ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ ΑΥΓΗ ΆΝΝΑ ΜΑΓΓΕΛ, ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ ΑΥΓΗ ΆΝΝΑ ΜΑΓΓΕΛ, ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ"

Transcript

1 4 Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΚΟΣ ΑΜ.: ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΑΥΓΗ ΆΝΝΑ ΜΑΓΓΕΛ, ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ 2 ΜΑΪΟΥ 2008

2 A. Μελετήστε προσεκτικά τα προοίμια από την Ιστορία του Μιχαήλ Ατταλειάτη (Παράλληλα κείμενα για τη Θεματική Ενότητα «Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία» ΕΛΠ 21, ΕΑΠ, Πάτρα 2006, κείμ. 1) και από τη Χρονογραφία του Θεοφάνη του Ομολογητή (Εγχειρίδιο ΕΛΠ 21, τ. Γ, σσ ). Με βάση τα κείμενα αυτά προσπαθήστε να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά στοιχεία που κατατάσσουν το κάθε έργο στα λογοτεχνικά είδη της ιστοριογραφίας ή της χρονογραφίας. B. Να συγκρίνετε τους οίκους ιγ -ιε του κοντακίου του Ρωμανού εἰς τὴν ἁγίαν Γέννησιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ (Παράλληλα κείμενα για τη Θεματική Ενότητα «Γράμματα Ι: Αρχαία Ελληνική και Βυζαντινή Φιλολογία» ΕΛΠ 21, ΕΑΠ, Πάτρα 2006, τελευταίο κείμενο) με τους παρακάτω στίχους του κανόνα, τον οποίο έγραψε ο Ιωσήφ ο υμνογράφος για την «Ακάθιστη ακολουθία». Ειδικότερα, να επισημάνετε με ποια χαρακτηριστικά και με ποιους λογοτεχνικούς τρόπους (εκφραστικά μέσα, σύμβολα κλπ.) παρουσιάζεται στα κείμενα αυτά η Θεοτόκος. Ἰσχὺς καὶ ὀχύρωμα ἀνθρώπων, χαῖρε, ἄχραντε (ωδή ε, τροπ. 2) (Χαίρε, άχραντε, εσύ που είσαι η δύναμη και το οχυρό των ανθρώπων) Ῥωννύμενοι σθένει σου πιστῶς ἀναβοῶμέν σοι: «Χαῖρε, πόλις τοῦ παμβασιλέως, δεδοξασμένα καὶ ἀξιάκουστα περὶ ἧς λελάληνται σαφῶς (ωδή ε, τροπ. 4) (Ενισχυμένοι από τη δική σου δύναμη, Θεοτόκε, λέμε σε σένα με πίστη: «Χαίρε εσύ που είσαι η πόλη του βασιλιά όλου του κόσμου, η πόλη για την οποία όλοι έχουν ακούσει να λέγονται πράγματα ένδοξα και αξιοπρόσεκτα») Ἱκετεύομεν οἱ δοῦλοι σου καὶ κλίνομεν γόνυ καρδίας ἡμῶν κλῖνον τὸ οὖς σου, ἁγνή, καὶ σῶσον τοὺς θλίψεσι βυθιζομένους ἡμᾶς καὶ συντήρησον πάσης ἐχθρῶν ἁλώσεως τὴν σὴν πόλιν, Θεοτόκε. (ωδή ζ, τροπ. 5) (Σε παρακαλούμε οι πιστοί σου δούλοι και η καρδιά μας γονατίζει μπροστά σου (γονατίζουμε ταπεινά μπροστά σου). Άκουσέ μας, αγνή, και σώσε μας που βυθιζόμαστε στις θλίψεις και προστάτευσε από κάθε κίνδυνο εχθρικής άλωσης την πόλη σου, Θεοτόκε.») 1

3 Ἡ κόσμῳ τεκοῦσα σωτηρίαν, Δι ἧς ἀπὸ γῆς εἰς ὕψος ἤρθημεν, χαίροις, παντευλόγητε, σκέπη καὶ κραταίωμα, τεῖχος καὶ ὀχύρωμα τῶν μελῳδούντων, ἁγνή (ωδή η, τροπ. 5) (Χαίρε, τρισευλογημένη, εσύ που γέννησες το Σωτήρα του κόσμου και έγινες το μέσο με το οποίο ανεβήκαμε από τη γη στον ουρανό, χαίρε, εσύ που σκεπάζεις προστατευτικά και δυναμώνεις τους πιστούς, το τείχος και το οχυρό αυτών που σε ανυμνούν, πάναγνε».) Ἵνα σοι πιστοὶ τὸ «χαῖρε» κραυγάζωμεν οἱ διὰ σοῦ τῆς χαρᾶς μέτοχοι γενόμενοι τῆς ἀϊδίου, ῥῦσαι ἡμᾶς πειρασμοῦ, βαρβαρικῆς ἁλώσεως καὶ πάσης ἄλλης πληγῆς (ωδή θ, τροπ. 1) (Για να σου λέμε οι πιστοί το «χαίρε», εμείς που χάρη σε σένα γνωρίσαμε την άκτιστη χαρά του Θεού, σώσε μας από τους πειρασμούς, τον κίνδυνο βαρβαρικής άλωσης και από κάθε άλλο δεινό...»). 2

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΡΟΟΙΜΙΩΝ...5 ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΘΕΟΜΗΤΟΡΑ...9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 Πρέπει να βρούµε το στίγµα του βυζαντινού συγγραφέα, να προσδιορίσουµε το χώρο των αισθητικών ενδιαφερόντων του, να κάνουµε διαφανή τα κριτήρια επιλογής που χρησιµοποιεί και, ανάλογα µε το αν αυτές οι ιδιαιτερότητές του συνάδουν ή απάδουν στην εποχή και στον περίγυρο του συγγραφέα, να προσδιορίσουµε λεπτοµερέστατα την ιστορική και λογοτεχνική ιδιοπροσωπία του. Ούτε η δηµιουργικότητα καθ εαυτήν, ούτε το γραπτό έργο τέχνης ως έκφρασή της χάνουν σε σηµασία, όταν το θέµα µε το οποίο καταπιάνεται ο δηµιουργός δεν είναι εντελώς πρωτότυπο σε σύλληψη. Hans Georg Beck (H Βυζαντινή Χιλιετία) 4

6 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΡΟΟΙΜΙΩΝ Ο Μιχαήλ Ατταλειάτης, δικηγόρος που ανήλθε στο αξίωμα του κριτή, αρχικά επί του ἱπποδρόμου και του βήλου, αργότερα επί του θέματος της Κρήτης και στις εκστρατείες του Ρωμανού Δ επί του στρατοπέδου, συγγράφει την ιστορία του καλύπτοντας τα έτη από το 1034 έως το 1079 με 1080, αναφερόμενος δηλαδή σε γεγονότα σύγχρονα του ίδιου. 1 Στο προοίμιο που προτάσσει στο σύγγραμμά του, ο Μιχαήλ αναφέρεται στα γενικά χαρακτηριστικά της Ιστορίας, αποσαφηνίζοντας εξαρχής με αυτό τον τρόπο τις αντιλήψεις του επί του συγκεκριμένου, δηλώνοντας τις επιδιώξεις του και τη μέθοδο που ακολουθεί στο έργο του. Από την πρώτη ήδη γραμμή προβάλλει την αναγκαιότητα της σοφίας, της σε βάθος γνώσης που έπρεπε να έχουν όσοι συγγράφουν ιστορία. Είναι λοιπόν έργο ανθρώπων με ανώτερη μόρφωση (σοφῶν), βασική μάλιστα ενασχόλησή τους, (σπουδασθὲν οὐ παρέργως), το οποίο και καταδεικνύει ως χρήσιμο για τη ζωή όλων. Η χρησιμότητα αυτή παρουσιάζει συνάφεια με τον αντικειμενικό σκοπό της Ιστορίας, που δεν είναι άλλος από την παρουσίαση της ζωής ανθρώπων, ἀρίστων καὶ μὴ. Η έκθεση των γεγονότων γίνεται από τον ιστορικό συνοδεία αξιολόγησης αλλά και αιτιολόγησής τους, αφού ο Ατταλειάτης επιφυλάσσει ιδιαίτερη σημασία στη διερεύνηση των αιτιών. 2 Αποδίδει λοιπόν τις ένδοξες και σπουδαίες πράξεις (ἐπιφανεῖς), σε ορθή σκέψη (ἐξ ἀνεπιλήπτου βουλῆς) και σε ζήλο (σπουδῆς), ενώ τις επονείδιστες (ἀδοξίας αὖ) σε κακόβουλη σκέψη (ἐκ δυσβουλίας) και αδιαφορία (ὀλιγωρίας). Η προσπάθειά του αυτή, να εξηγεί και να αιτιολογεί τα πεπραγμένα βάσει του ήθους των πρωταγωνιστών, αντικατοπτρίζει την απήχηση του Πλούταρχου και της βιογραφικής θεώρησης της Ιστορίας, η οποία προτάσσει χαρακτήρα και συμπεριφορές ως τις γενεσιουργές αιτίες. 3 Έτσι οι βυζαντινοί ιστοριογράφοι προσπαθούν όλο και περισσότερο να περιγράφουν και το χαρακτήρα των διαφόρων προσωπικοτήτων που εξετάζουν στα έργα τους. 4 Στο προοίμιο ο Μιχαήλ διευκρινίζει επίσης, ότι αντικείμενο της ενασχόλησής του είναι η κοσμική ιστορία, η καταγραφή πολεμικών περιστατικών και πολιτικών πράξεων, των αποφάσεων και των μέτρων που εντέλει χαρακτηρίζουν και τους ηγέτες που τα λαμβάνουν. Στην ιστορία του λοιπόν ασχολείται με τις ενέργειες όσων ασκούσαν εξουσία, αφού αυτές, όταν ήταν επιτυχημένες αποδείχθηκαν σωτήριες για την αντιμετώπιση προφανών κινδύνων, ενώ όταν στερούνταν της απαραίτητης σύνεσης και αδυνατούσαν να εκμεταλλευθούν τις υπάρχουσες ευκαιρίες, διέψευσαν τις ελπίδες για καλύτερα αποτελέσματα. Στην κατάδειξη αυτής της σχέσης, εστιάζει ο ιστορικός τη διδακτική λειτουργία του έργου του (διδασκαλία σαφὴς χρηματίζοντα καὶ ῥυθμὸς τῶν μετέπειτα), πλήρως εναρμονισμένος με τις προθέσεις του Θουκυδίδη για καθοδήγηση των επερχόμενων γενεών. Η ταύτιση των απόψεων του Ατταλειάτη με τον αρχαίο ιστοριογράφο δεν είναι τυχαία αλλά έγκειται στο θαυμασμό που εκδηλώνουν οι μορφωμένοι βυζαντινοί συγγραφείς των ιστοριών για τους ιστορικούς της αρχαιότητας, τους οποίους και υιοθετούν ως πρότυπα. 5 Ακολουθώντας τον ίδιο λοιπόν στόχο 1 Hunger, (1992), σ Στο ίδιο, σ Χριστόπουλος, (2001), σ Hunger, (1992), σ Μωυσείδου, (2001), σ.99. 5

7 που είχε και ο Αθηναίος ιστορικός, ο Μιχαήλ προσπαθεί στο έργο του, μέσω της ακριβής γνώσης των ιστορικών γεγονότων και της κατάδειξης των αιτιών τους, να καθοδηγήσει τους αναγνώστες του ώστε να μιμηθούν τις συνετές πράξεις (τῶν εὖ διακεκριμένων) και να αποφύγουν τα απερίσκεπτα και ατιμωτικά παραδείγματα (τῶν ἀσυμβούλως καὶ δυσκλεῶς πεπραγμένων). Η σαφήνεια άλλωστε με την οποία ο Θουκυδίδης συγγράφει ιστορία, αποτελεί ταυτόχρονα μέλημα και του βυζαντινού ιστορικού. Αφού λοιπόν αποκαλύψει την πρόθεσή του να δημιουργήσει έργο χρήσιμο, ανακοινώνει και τη μέθοδο που ακολούθησε, για να επιτύχει το σκοπό του. Παρά λοιπόν τις πολυάριθμες ασχολίες και τις ευθύνες που του επιφύλαξε η πολυσχιδής σταδιοδρομία του, αναλαμβάνει ένα ακόμη μέλημα (προσθήκην ἐμποιῆσαι τοῖς πόνοις), τη συγγραφή ιστορίας. Εξαρχής όμως αποσαφηνίζει ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει γλώσσα απλή και λιτή (βραχεῖ τινί ῥήματι καὶ ἁπλοϊκῷ), αποδεσμευμένη από ρητορισμούς, εκζητήσεις και ασημαντολογίες, όπως αρμόζει στην ιστοριογραφία (καθὰ προσήκει τοῖς ἱστορίας συγγράφουσιν). Η γλώσσα του όμως δεν είναι η καθομιλουμένη της εποχής του. Βασισμένος στη μίμηση, όπως και το μεγαλύτερο μέρος των βυζαντινών ιστορικών, χρησιμοποιεί την παρακαταθήκη της αρχαίας λεξικογραφίας, διαμορφώνοντας ένα αρχαΐζον ύφος, μια λόγια γλώσσα, προσπαθώντας να αποφύγει νέες ή ξένες λέξεις και ονόματα, ενώ όταν δεν το επιτυγχάνει, αισθάνεται υποχρεωμένος να αιτιολογήσει τη χρήση τους. Όταν μάλιστα παρασύρεται σε ρητορικό πάθος, προβάλλει τη συγκίνησή του ως αιτία της παρεκτροπής του. Γράφοντας λοιπόν σε «καθαρεύουσα» γλώσσα, χρησιμοποιεί το υπερβατικό σχήμα περισσότερο από τους υπόλοιπους συγγραφείς, ενώ ακολουθώντας την πρακτική της εποχής του χρησιμοποιεί ενίοτε μυθολογικές ή παρωχημένες ιστορικές ονομασίες, αλλά και πολυποίκιλτες περιφραστικές εκφράσεις για χρονικούς προσδιορισμούς. 6 Σημαντική για το συγγραφέα είναι η γνωστοποίηση της φροντίδας του να καταγράψει την αλήθεια εκθέτοντας όσα σημαντικά γεγονότα ο ίδιος γνώριζε ως αυτόπτης μάρτυρας (ὧν αὐτὸς αὐτόπτης καὶ θεατὴς ἐχρημάτισα) και όχι από πληροφορίες τρίτων. Η συγγραφή ιστορίας εξάλλου από μέλη της υψηλής κοινωνικής τάξης, που λόγω των πολιτικών ή στρατιωτικών αξιωμάτων τους διέθεταν από πρώτο χέρι πληροφορίες για τα σημαντικά γεγονότα της εποχής τους, αποτελούσε χαρακτηριστικό της βυζαντινής ιστοριογραφίας. 7 Με αυτό τον τρόπο και ο Ατταλειάτης, έγκυρη πηγή λόγω της θέσης του ως ανώτερου μέλους του αυτοκρατορικού περιβάλλοντος και λόγω των διοικητικών και στρατιωτικών πόστων στα οποία υπηρέτησε, άνθρωπος με ανώτερη μόρφωση, με πρόσβαση σε αρχαία κείμενα που λειτουργούν ως πρότυπα στο έργο του, προβάλλει το εγώ του και το δικό του ιστοριογραφικό ρόλο. Μπορούμε κατά κάποιο τρόπο άλλωστε να κατατάξουμε το έργο του ακόμα και σε αυτή την κατηγορία των απομνημονευμάτων. Εντέλει υποχρεούμαστε να του αναγνωρίσουμε την προσπάθειά του να είναι σεμνός και σύντομος αλλά και τη διαύγειά του, όταν με σωστή και προσεκτική κριτική, παρά των όποιων προσωπικών συμπαθειών, εντοπίζει σφάλματα και χωρίς να εθελοτυφλεί, επικρίνει και καταγγέλλει τους υπαίτιους. 8 6 Hunger, (1992), σσ Μωυσείδου, (2001), σ Hunger, (1992), σ

8 Στις τελευταίες αράδες του προοιμίου του, επανέρχεται στην επιδίωξή του να διαφυλάξει τα αξιόλογα γεγονότα (τὰ λόγου καὶ ἂξια συγχωσθεῖεν), από τη λησμονιά του χρόνου, ώστε να παραμείνουν αθάνατα στη συλλογική μνήμη, καταξιώνοντας για μια ακόμα φορά, κατά το πρότυπο του Ηροδότου, την Ιστορία ως κόρη της Μνημοσύνης. Πέρα όμως από αντικατοπτρισμούς των ιστοριογραφικών προτύπων του Ατταλειάτη, στις λιγοστές γραμμές του προοιμίου της ιστορίας του, ανακαλύπτουμε χαρακτηριστικά γνωρίσματα του γραμματειακού είδους που υπηρετεί. Εστιασμένος σε μια σύντομη χρονική περίοδο, προσπαθώντας να ανακαλύψει και να αποδώσει αποκλειστικά την αλήθεια την οποία ο ίδιος βιώνει, στοχεύει να δημιουργήσει ένα αξιόλογο έργο που θα αποτελέσει αιώνια προσφορά σε μελλοντικούς αποδέκτες. Προσπαθεί με αντικειμενικότητα να εκδυθεί των προκαταλήψεων του ώστε με κριτική επεξεργασία αλλά και με την ικανότητα και την αξιοπιστία που τον χαρακτηρίζει, να κατακτήσει το στόχο του. Με το βλέμμα του στραμμένο στα αρχαία πρότυπα τα οποία μιμείται κατά το δοκούν, μας κληροδοτεί ένα πολύτιμο γραπτό για τη μελέτη της μεσοβυζαντινής περιόδου. 9 Στο δεύτερο απόσπασμα όμως, στο προοίμιο της χρονογραφίας του Θεοφάνη, ο συγγραφέας αποκαλύπτει μια διαφορετική συλλογιστική για το έργο του. Ο Θεοφάνης, γόνος πλούσιας οικογένειας, με σημαντική έγγεια περιουσία, εγκατέλειψε τα εγκόσμια λαμβάνοντας γύρω στο 780 το ένδυμα της μετανοίας. Ως μοναχός και ένθερμος εικονόφιλος επέδειξε έντονη ενεργητικότητα, φυλακίστηκε και τελικά εξορίστηκε στη Σαμοθράκη όπου απεβίωσε. Η αγιοποίησή του το δέκατο αιώνα του προσέδωσε το προσωνύμιο Ομολογητής ενώ η χρονογραφία που συνέγραψε εξασφάλισε το θαυμασμό με τον οποίο περιβλήθηκε η προσωπικότητά του, ώστε η συγγένεια με το πρόσωπό του να αποτελεί εύσημο ακόμα και για τον αυτοκράτορα. 10 Όπως δηλώνει ο ίδιος στο προοίμιό του, το έργο του αποτελεί συνέχεια της Ἐκλογῆς Χρονογραφίας του Γεωργίου Σύγγελλου με τον οποίο τον συνέδεε στενή φιλία. Αφού λοιπόν πλέξει το εγκώμιο του μακαριότατου αββά Γεωργίου, εκθειάζοντας ιδιαίτερα την παιδεία και την πολυμάθειά του, που πήγαζε από την ανάγνωση και τη μελέτη πλήθους ιστορικών και χρονογραφικών έργων, μας πληροφορεί ότι ο αιφνίδιος θάνατός του, κληροδότησε σε εμάς ένα ημιτελές έργο και στο Θεοφάνη την παράκληση του εκλιπόντος για την ολοκλήρωσή του. Στο προοίμιο λοιπόν της δικής του χρονογραφίας ο Θεοφάνης αρχικά περιγράφει τη θεματολογία και τη μεθοδολογία που ακολούθησε ο Σύγγελος στο δικό του ημιτελές έργο. Ο ίδιος ο Γεώργιος χαρακτήριζε το σύγγραμμά του ως χρονογραφία και σε αυτό ακολουθώντας μια λεπτομερή πραγμάτευση της βιβλικής αρχαιότητας, πρόλαβε να εξιστορήσει τα γεγονότα από την απαρχή του κόσμου, την εποχή του Αδάμ δηλαδή, έως και τη βασιλεία του Διοκλητιανού. 11 Ο Θεοφάνης επαίρεται των ικανοτήτων του αγαπητού του φίλου, ξεχωρίζοντάς τον από τους υπόλοιπους συγγραφείς λόγω της λεπτομερούς εξέτασης των πηγών του, της ακριβής καταγραφής τους και της αποκατάστασης των διαφωνιών των διαφόρων συγγραφέων που μελέτησε. Προβάλλει δε ιδιαίτερα τις διορθώσεις που επέφερε πάνω σε χρονολογικά 9 Μωυσείδου, (2001), σσ Καρπόζηλος, (2002), σσ Στο ίδιο, σ.89. 7

9 θέματα τόσο της κοσμικής όσο και της εκκλησιαστικής ιστορίας αλλά και τη βιογραφική αναφορά στους αρχαίους βασιλιάδες όλων των εθνών καθώς επίσης και στους ιεράρχες των πατριαρχείων. 12 Αντιθέτως όταν αναφέρεται στον εαυτό του δηλώνει την αμάθειά του (τὴν ἑαυτῶν ἀμαθίαν) και τις περιορισμένες εκφραστικές του δυνατότητες (τὸ στενὸν τοῦ λόγου), καθώς επίσης και την απροθυμία του να αναλάβει ένα έργο που τον ξεπερνά (ὡς ὑπὲρ ἡμᾶς τὴν ἐγχείρησιν οὖσαν). Υπακούοντας στη φιλική παράκληση αναγκάσθηκε τελικά (ἀναγκασθέντες διὰ τὴν τούτου ὑπακοήν) να αναλάβει το συγγραφικό εγχείρημα που του επιφύλαξε μεγάλο κόπο. Συγγράφει λοιπόν τη δική του χρονογραφία που καλύπτει το υπόλοιπο διάστημα από την εποχή του Διοκλητιανού, όπου είχε σταματήσει ο Σύγγελος έως τη βασιλεία του Μιχαήλ και του γιου αυτού, του Θεοφίλακτου. Παρά όμως την όποια απειρία ή έλλειψη παιδείας διακηρύσσει ο Θεοφάνης, ακολουθεί την ίδια διαδικασία με το Σύγγελο ανατρέχοντας σε πολλές πηγές, διερευνώντας πολλά βιβλία, εντάσσοντας στο έργο του τα γεγονότα, αποφεύγοντας λάθη και συγχύσεις, δημιουργώντας ένα ασφαλή και προσεγμένο χρονολογικό σκελετό. 13 Τα χαρακτηριστικά της χρονογραφίας ξεπροβάλλουν λοιπόν στο προοίμιο του Θεοφάνη, τόσο στην προσδοκία του να γράψει ένα εγχειρίδιο της παγκόσμιας ιστορίας που ξεκινά από τη βιβλική δημιουργία του κόσμου μέχρι την εποχή του, όσο και στην φροντίδα του να πετύχει το στόχο του κατασκευάζοντας μια αυστηρά χρονολογικά διατεταγμένη σύνοψη των γεγονότων. 14 Το έντονο ενδιαφέρον του για τη λεπτομερή χρονολογική καταγραφή των συμβάντων με εξαντλητική ακρίβεια, διακρίνεται στις συνεχείς αναφορές του σε αυτή την προσπάθεια, είτε για το έργο του Γεωργίου Σύγγελου ( τούς τε χρόνους ἐν πολλῇ ἐξετάσει ἀκριβολογησάμενος καὶ τοὺς χρόνους ἀναγραψάμενος καὶ τοὺς τούτων χρόνους ἀκριβῶς ἐνέταξεν ), είτε για το δικό του ( σὺν τοῖς χρόνοις κατὰ τὸ δυνατὸν ἡμῖν ἀκριβῶς συνεγρεψάμεθα τετάχαμεν ἑκάστου χρόνου τὰς πράξεις ἐν ποίῳ χρόνῳ ἑκάστου βασιλέως ποία πρᾶξις γέγονεν ). Χαρακτηριστική άλλωστε η πολλαπλή χρονολόγηση που ακολουθεί ο χρονογράφος υπακούοντας τόσο σε χρονολογική κλίμακα που έχει ως έναρξη το έτος της κτίσης του κόσμου (ἀπό τοῦ,εψοζ ἔτους τοῦ κόσμου), όσο και στο Αλεξανδρινό ημερολόγιο (,SΤΕ κατὰ τοὺς Αλεξανδρεὶς ), καθώς επίσης και στο ρωμαϊκό (κατὰ δὲ Ρωμαίους,SΤΚΑ ), αλλά και στα έτη βασιλείας των βυζαντινών αυτοκρατόρων (πρώτου ἔτους Διοκλητιανοῦ δευτέρου ἔτους Μιχαὴλ ). 15 Επιπλέον διευκρινίζει για τις πηγές του, ότι ακολούθησε τη συνήθη για τους χρονογράφους πρακτική της σταχυολόγησης, τη συσσώρευση δηλαδή ειδήσεων και πληροφοριών που συνέλεξε από παλαιότερους συγγραφείς, χωρίς να ασχοληθεί με προσωπική έρευνα ή κριτική ανάγνωση για την εξεύρεση της ιστορικής αλήθειας (οὐδεν ἀφ ἑαυτῶν συντάξαντες, ἀλλ ἐκ τῶν ἀρχαίων ἱστοριογράφων τε καὶ λογογράφων ἀναλεξάμενοι ἐν τοῖς ἰδίοις τόποις). Η εξιστόρηση εξάλλου γεγονότων που ξεφεύγουν από την πολιτική σφαίρα και αγγίζουν την εκκλησιαστική δράση και τον καθημερινό βίο δηλώνεται με ευκρίνεια ως αντικείμενο της συγγραφής του (εἴτε πολεμική, εἴτε 12 Στο ίδιο, σ Hunger, (1992), σ Μωυσείδου, (2001), σ Καρπόζηλος, (2002), σσ

10 ἐκκλησιαστική, εἴτε πολιτική, εἴτε δημώδης, εἴτε τις ἑτέρα), αναδεικνύοντας ένα επιπλέον χαρακτηριστικό της χρονογραφίας. Η θεολογική εντέλει θεώρηση της ιστορίας του, επίσης χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου γραμματειακού είδους, αντικατοπτρίζεται στις αναφορές που κάνει στους ἀρχιερεῖς τῶν μεγάλων καὶ οἰκουμενικῶν θρόνων, τους οποίους ως ποιμένες της εκκλησίας εξομοιώνει με τους αρχαίους βασιλείς όλων των εθνών, αλλά και στην ὀρθοδόξῳ πίστει που υπηρέτησε ο αγαπητός του φίλος, καθώς και στην πρέπουσαν τῷ θεῷ εὐχαριστίαν που πρέπει να αποδώσει όποιος αναγνώστης βρει κάποια χρησιμότητα στο έργο του. Αξιοπρόσεκτη είναι και η ταπεινοφροσύνη που επιδεικνύει όταν αναφέρεται στο πρόσωπό του και στις ικανότητές του, η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αυτοπροβολή του Ατταλειάτη στο δικό του προοίμιο. Η σεμνότητα του μοναχού επιβεβαιώνεται και στη γεμάτη ευλάβεια κατακλείδα του προοιμίου, με την παράκληση που απευθύνει στους αναγνώστες του να συγχωρήσουν τις ελλείψεις του έργου του και να προσεύχονται γι αυτόν στο Θεό. Η παράκληση αυτή, που πρώτη φορά συναντάται σε βυζαντινή χρονογραφία, αποτέλεσε ελκυστικό παράδειγμα προς μίμηση ώστε σύντομα να μετατραπεί σε κοινό τόπο για τα κείμενα αυτού του λογοτεχνικού είδους. 16 Τελευταίο, αλλά όχι και λιγότερο σημαντικό χαρακτηριστικό της χρονογραφίας που εντοπίζουμε στο προοίμιο του Θεοφάνη, είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί για τη συγγραφή του έργου του. Στο κείμενό του πέρα από αρχαϊσμούς παρατηρούνται ιδιομορφίες της δημώδους γλώσσας αλλά και διμορφίες που αποκαλύπτουν τη γλωσσική σύγχυση που επιφέρει η εξέλιξη της γλώσσας και η όλο και εντονότερη διαφοροποίηση ανάμεσα στη λόγια και την καθομιλουμένη. Ο χρονογράφος χωρίς να ακολουθεί του αττικιστές γράφει σε επιτηδευμένη αλλά δημώδη γλώσσα, χρησιμοποιώντας ίχνη δημόσιου ιδιώματος, νεοελληνικές συνθέσεις αλλά και επιδράσεις ιερατικού τύπου από την εκκλησιαστική γλώσσα (πρὸς κύριον ἐξεδήμησεν). 17 ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΘΕΟΜΗΤΟΡΑ Τα επόμενα αποσπάσματα, επιλεγμένα από τη βυζαντινή υμνογραφία, αποτελούν δείγματα δυναμικής ποίησης με άφθονα λυρικά στοιχεία, που σε συνδυασμό με τη χρήση πλήθους εκφραστικών μέσων, συμβάλλουν στην επίτευξη αξιοθαύμαστης δραματικής έντασης. Με χαρακτηριστική ωριμότητα, υιοθετείται νέο περιεχόμενο στην ποίηση ώστε να υπηρετηθεί η έκφραση της χριστιανικής θεωρίας και διδαχής. 18 Ο πρώτος ύμνος είναι ιδιόμελο κοντάκιο με βιβλική θεματολογία, ένα από τα τρία που ο Ρωμανός ο Μελωδός συνέθεσε για τη γέννηση του Χριστού και που σύμφωνα με την αρχαία τυπική διάταξη είχε γραφτεί για την επαύριον της Γεννήσεως, ημέρα κατά την οποία τιμάται ιδιαιτέρως η Θεοτόκος. 19 Η ονομαστική ακροστιχίδα του κοντακίου, «του ταπεινού Ρωμανού», επιβεβαιώνει την πατρότητά του έργου, ενώ ως εφύμνιο χρησιμοποιείται ο επαναλαμβανόμενος χαρακτηρισμός της Παναγίας ἡ κεχαριτωμένη με την απαραίτητη ελαφρά παραλλαγή, εκεί που υπάρχει 16 Hunger, (1992), σ Καρπόζηλος, (2002), σσ Κατσαρός, (2001), σ ετοράκης, (2001), σ.30. 9

11 συντακτική απαίτηση (οίκος ε τῇ κεχαριτωμένῃ, οίκος ζ τὴν κεχαριτωμένῃν). 20 Ο ύμνος ξεκινά με τα τρυφερά λόγια και τις θωπείες της Μητέρας προς το νεογέννητο Σωτήρα, που γίνονται αντιληπτά από την Εύα στον Άδη. Αυτή μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα στο δυσαρεστημένο και δύσπιστο Αδάμ. Όταν και αυτός πεισθεί, προσπέφτει στα πόδια της Θεοτόκου και εκπροσωπώντας ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, παρακαλεί για τη λύτρωση. Η Παναγία προβαίνει στην αναγγελία του μηνύματος της μεγάλης χαράς, καθησυχάζοντας το ζεύγος. Στρεφόμενη προς τον Υιό της συνδιαλέγεται μαζί του και μέσα από αυτόν το διάλογο προεικονίζεται το θείο δράμα και η αναστάσιμη σωτηρία. Αναφορικά με τους χαρακτηρισμούς που ο Ρωμανός επιφυλάσσει για τη Θεοτόκο κυριαρχεί το κεχαριτωμένη που επαναλαμβάνει ως εφύμνιο, εστιάζοντας στη χάρη και στη λεπτότητα, στην ευγένεια της μορφής αλλά και του χαρακτήρα του ιερού προσώπου, αναδεικνύοντας όμως ταυτόχρονα τη θεία χάρη με την οποία έχει ενδυθεί η Παναγία καθώς και τη χαρά που η θεομήτωρ κληροδότησε στον άνθρωπο. Πέρα από αυτόν το χαρακτηρισμό μπορούμε να σταχυολογήσουμε και πλήθος άλλων που χρησιμοποιεί ο πρίγκηψ των αρχαίων μελωδών, veterum melodorum princeps, σε αυτό το κοντάκιο. 21 Αρχικά την παρομοιάζει ως ἡ ἄμπελος και το ιερό βρέφος ως ἀγεώργητον βότρυν που βλαστίζει στην αγκαλιά των κλαδιών της. Σχηματίζοντας μια ωραία εικόνα που αντλεί από τη φύση, ο υμνογράφος γοητεύει τον ακροατή με μια ανθρώπινη ποίηση που χρησιμοποιεί τη ρεαλιστική γεωργική εμπειρία για να απεικονίσει το θρησκευτικό μεγαλείο της θεϊκής ενανθρώπησης. Έτσι αργότερα θα την παρουσιάσει και ως τὴν ἀνθοῦσαν τὸν καρπὸν (οίκος ζ ), ενώ θα προσομοιάσει το μήνυμά της με εωθινό άκουσμα τῆς χελιδόνος (οίκος δ ), εμπλουτίζοντας την ιδεαλιστική του ποίηση με θελκτικές και συνάμα οικείες εικόνες της φύσης. Την ιδιαίτερη δε αξία που έχει για το Ρωμανό η χρήση του επιθέτου 22 συναντάμε και στους πάμπολλους επιθετικούς προσδιορισμούς που προβάλλουν το ηθικό μεγαλείο, την άσπιλη προσωπικότητά της και το θαύμα της αμώμου σύλληψης, όπως ἁγνὴ (οίκος α ), σεμνή (οίκος ιδ ), Παρθένε (οίκος η ), ἄμωμος (οίκος ιγ ), ἀπείρανδρον (οίκος δ ), ταπεινήν (οίκος ια ) εὔσπλαγχνος (οίκος ι ) και φιλάνθρωπος (οίκος ιβ ). Επιπλέον χρησιμοποιεί και συμβολικούς χαρακτηρισμούς όπως το ἡ ῥάβδος τοῦ Ἰεσσαὶ, 23 μια συμβολική παράσταση που επηρέασε τη χριστιανική υμνογραφία, επαληθεύοντας την άποψη ότι βάση της ρωμανικής ποίησης είναι η γνώση των γραφών. 24 Η ανεξάντλητη προσδιοριστική δύναμη του ποιητή συνεχίζει με τη μεταφορική μετωνυμία της Παναγίας ως ἡ ἐλπὶς τῆς ψυχῆς (οίκος θ ) καθώς και ως η τον εὐαγγελισμὸν φέρουσα (οίκος ιη ) αλλά και ως αυτή που τὰ τῆς λύπης ἐκπορθῆσαι (οίκος ι ), προβάλλοντας το ρόλο της ως διώκτρια των συμφορών, το πρόσωπο που απομακρύνει τη λύπη και απαλλάσσει τον πιστό από τα βάσανα της ζωής. Ο ποιητής με καταπληκτική δεξιοτεχνία και πλαστικότητα επιτυγχάνει στον 20 ετοράκης, (1997), σ Στο ίδιο, σ Τωµαδάκης, (1993), σ Το δένδρο του Ιεσσαί αποτελεί τυπολογική παράσταση της γενεαλογικής κλίµακας του Χριστού. Σύµφωνα µε όραµα του προφήτη Ησαΐα, από το στήθος του Ιεσσαί, πατέρα του βασιλιά αβίδ στου οποίου τον οίκο κατατάσσεται απόγονος και ο Ιησούς, ξεπηδά δένδρο στην κορυφή του οποίου παρουσιάζεται η Θεοτόκος βρεφοκρετούσα. 24 ετοράκης, (1997), σ

12 ύμνο του πέρα από το θρησκευτικό μήνυμα να αποδώσει πλούσιες εικόνες ζωής και όλα αυτά με μια φυσικότητα που συνδυάζεται με την απλότητα του αφηγηματικού του λόγου και οδηγεί τον άνθρωπο στους κόλπους της εκκλησίας. 25 Η αναφορά δε στην Παναγία ως πρέσβυς ὑμῶν (οίκος ι ) και μεσῖτιν ὑμῶν (οίκος ια ), πέρα από άφθονο λυρισμό, απηχεί το εθιμικό της βυζαντινής αυλής, όπου ο μεσάζων παρὰ τῷ βασιλεῖ δύναται να ικανοποιεί τα αιτήματα του λαού. Καθαυτό τον τρόπο ο ακροατής αναγνωρίζει στη Θεοτόκο το ρόλο της μεσίτριας ανάμεσα σε αυτόν και τον ουράνιο βασιλέα, που παρίσταται επίγειος εξ αυτής. 26 Η πληθωρική χρήση εκφραστικών σχημάτων κληροδοτημένων από τη ρητορική, όπως αυτή εξελίχθηκε στην ελληνιστική και χριστιανική Ανατολή, αναγάγουν την ποιητική του νέου Πίνδαρου 27 στην υψηλότερη κλίμακα της ποιητικής παραγωγής. Εστιάζοντας στου οίκους ιγ, ιδ και ιε ας σημειώσουμε όσα τέτοια εκφραστικά μέσα μπορούμε να εντοπίσουμε στους λιγοστούς αυτούς στίχους. Συνηθισμένες στην ποίηση του Ρωμανού είναι οι αντιθέσεις 28 και μπορούμε ήδη να σταχυολογήσουμε δύο στους στίχους ὃν οὐχ ὁρᾷ χερουβείμ, ἰδοὺ βλέπεις και διὰ τοὺς μισήσαντας τρυφὴν καὶ παράδεισον καὶ φθορὰν ἀγαπήσαντας, ενώ έντονη αντίθεση συναισθημάτων αναδύει ο οίκος ιδ όπου τα σπάργανα του θεϊκού βρέφους που συμβολίζουν τη γέννηση και τη ζωή αντιπαρατίθενται με τοὺς πάλαι χιτῶνας δερματίνους φορέσαντας, που λόγω της αναφοράς τους στην πτώση από τον παράδεισο συμβολίζουν τη φθορά και το θάνατο. Η αντίθεση συνεχίζεται με τη συσχέτιση της κατάβασης του Ιησού στη γη, της έκδυσης από την αθανασία δηλαδή, που έγινε με επιδίωξη για ἄφθαρτον ζωήν, δηλώνοντας το συμβολισμό της ανώτατης καθόδου. Ακολουθεί ο προαναγγελθείς θρήνος της μητέρας (δονηθήσει καὶ θρηνήσεις), που αντιτίθεται με το χαρμόσυνο και λαμπερό μήνυμα της Γέννησης (ἐκ σοῦ ἀνέλαμψα). Η ίδια η γέννηση του Ιησού άλλωστε, λαμπερή και ελπιδοφόρα έρχεται σε αντίθεση με το επίτευγμα του όφεως, τὸ αἶσχος τῆς ἐν λύπαις τικτούσης Εύας (οίκος θ ). Το σχήμα της έμφασης που εκμεταλλεύεται λογοπαίγνια και παρηχήσεις, εντοπίζεται στους στίχους καὶ διὰ σὲ καὶ διὰ σοῦ, οὐκ ἄν ἐν σοὶ οὐκ ἄν ἐκ σοῦ οὐκ ἄν μήτηρ, ὁ ἐκ τελείου τέλειος, αλλά και στους στοίχους σε ἐκτησάμην ὁ πλαστουργὸς τῆς κτίσεως, τοῦ πᾶσαν γλῶσσαν πλάσαντος και ἔτυχον χάριτος ἡ κεχαριτωμένη. Ενδιαφέρουσα είναι και η χρήση της αναφώνησης Ὦ Μῆτερ (οίκος ιγ ) και ὦ πλαστουργέ (οίκος ιε ) αλλά και του σχήματος της ηθοποιίας που βρίσκουμε στις εναγώνιες ερωτήσεις της μητέρας για τους σκοπούς του γιου της, που αποτελούν και το εντονότερο δραματικό τμήμα του κοντακίου. 29 Το στοιχείο της υπέρβασης βρίσκει και αυτό τη θέση του στο απόσπασμα με το βρέφος να επιλέγει τη μητέρα που θα το γεννήσει (Μητέρα σε ἐκτησάμην), ενώ ξεπερνώντας τα φυσιολογικά μεγέθη, με ένα πρωτότυπο και συνάμα φαντασιακό τρόπο, πέρα από κανόνες λογικής, το νεογέννητο βρέφος απαντά και συνδιαλέγεται μαζί της. Η χρήση των μεταφορών πλεονάζει και ανθολογώντας θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στο ἐν σοὶ ᾤκησα αλλά και στην υπογραφή των δεήσεων της μητέρας του 25 Στο ίδιο, σ Τωµαδάκης, (1993), σ ετοράκης, (1997), σ Τωµαδάκης, (1993), σ Στο ίδιο, σ

13 (λαβὼν εὐθὺς ὑπέγραφεν τῇ δεήσει ταχέως ὑπογράψαντος), που αποτελεί σαφή αναφορά στην απόκρυφη παράδοση, την οποία συχνά ο Ρωμανός χρησιμοποιεί. 30 Η υπογραφή του Ιησού αναφέρεται στο νέο συμβόλαιο που συνάπτει για τη σωτηρία του ανθρώπου, αντικαθιστώντας παλαιότερο που ο διάβολος κατείχε έως τότε και στο οποίο αναγράφονταν οι προπατορικές αμαρτίες κρατώντας δέσμιο τον άνθρωπο. Με τη γέννησή του καταστρέφει το παλαιό συμβόλαιο, απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από τα δεσμά του, οδηγώντας τον μέσω της ανάστασης, στην προ της πτώσης κατάσταση. Κυρίαρχο είναι και το στοιχείο της ανθρωποποιίας, αποδίδοντας στα θεία πρόσωπα συναισθήματα και συμπεριφορές που τους φέρνουν κοντά στην ανθρώπινη υπόσταση. Η Θεοτόκος έτσι παρουσιάζεται ως μητέρα και η εικόνα της αυτή τονίζεται είτε ως βρεφοκρατούσα είτε ως τροφός. Εστιάζοντας στο προσωπικό στοιχείο, η τρυφερότητα πλημμυρίζει τους στίχους, προκαλώντας ισχυρή συγκίνηση στον πιστό. Η εικόνα της τροφού που γαλουχεί το βρέφος, της μητέρας που στην αγκαλιά της κρατά και χαϊδεύει το γιο της (ἐν ἀγκάλαις φέρεις με κολακεύεις με), δονεί το συναισθηματικό κόσμο του πιστού με την ιερότητά της, χωρίς να τον απομακρύνει από το ανθρώπινο βίωμα. Η μήτρα της παραβάλλεται με ἐράσμιον σπήλαιον, αναδεικνύοντας την ενανθρώπηση μέσα από τη γέννηση, αυτό που δίνει δικαίωμα στην Παναγία για πᾶσαν καύχησιν. Αυτή την ανθρώπινη υπόστασή της ως μητέρα, προτάσσει στο δραματικό διάλογο με το γιό της και αυτή την ιδιότητά της χρησιμοποιεί, για να διεκδικήσει τη γνώση του πεπρωμένου του παιδιού της, αφού όπως ξεκάθαρα ομολογεί ὅλον σὲ ἐγέννησα. Στοιχείο ανθρωποποιίας επίσης είναι και η συμμετοχή των δυνάμεων της φύσης στο θρήνο της που προεικονίζεται στον οίκο ιδ (μετὰ πάντων τῶν στοιχείων δονηθήσει). 31 Ο Χριστός δε, πέρα από την υπέρβαση του συνομιλούντος βρέφους, παρουσιάζεται και με πλήθος άλλων χαρακτηριστικών που προβάλλουν τη θεϊκή του υπόσταση. Ο πλαστουργὸς τῆς κτίσεως, δημιουργός των πάντων, εξυψώνει τὸ πενιχρὸν ανθρώπινο γένος με την ἀπ αἰῶνος βουλήν του. Αξιοπρόσεκτη είναι και η αναφορά στο πρόσωπό του ως ὁ πλάστης κάθε γλώσσας, επιδεικνύοντας την αλλαγή που επιφέρει στην ανθρώπινη σκέψη και έκφραση. Ο υμνογράφος πέρα από την εικόνα του δημιουργού του κόσμου προωθεί και αυτήν του δημιουργού πολιτισμού, εμφανίζοντας τον Ιησού ως τη δύναμη από την οποία εκρέει και μεταβάλλεται ο συλλογισμός και η γλώσσα, το μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να παραβλέψουμε και το διαλογικό στοιχείο, προσφιλές στο Ρωμανό, το οποίο χρησιμοποιεί σε ολόκληρο το κοντάκιο. Αρχικά συνδιαλέγεται το προπατορικό ζεύγος μεταξύ τους και με την Παναγία, ενώ αργότερα η Θεοτόκος με τον Υιό της και εντέλει επιστρέφουμε σε διάλογο της Θεομήτορος με την Εύα. Η χρήση του διαλογικού στοιχείου αποδίδει δραματικό τόνο στο ποίημα. Με αξιοθαύμαστη διασκευαστική ικανότητα επιτυγχάνεται η απόδοση των βιβλικών διηγήσεων με θεατρική παραστατικότητα και ζωντάνια. Οι διάλογοι, φορτισμένοι με συναισθηματικά στοιχεία που αγγίζουν άμεσα τον ακροατή, γίνονται μέσο έλξης με τον αυθορμητισμό και την ωριμότητα, το ρεαλισμό που εκφράζουν και τη δυναμική, αποδίδοντας στη θρησκευτική διδαχή γνήσια ανθρώπινη 30 ετοράκης, (1997), σ Στο ίδιο, σ

14 πνοή. 32 Και όλα αυτά σε μια γλώσσα που προσεγγίζει την καθομιλουμένη ώστε να γίνεται κατανοητή από τον καθένα, αλλά και ποιητική, με παραδοσιακούς αρχαϊσμούς όπως ἤλυθε, 33 αλλά και νέες λέξεις που ο ίδιος πλάθει. 34 Όπως άλλωστε μπορούμε να διαπιστώσουμε ακολουθεί μέτρα ρυθμοτονικά, στηριζόμενος στην ισοσυλλαβία και στην ομοτονία. Έτσι όλοι οι οίκοι δομούνται στον ίδιο αριθμό συλλαβών ακολουθώντας την ίδια θέση των τόνων. 35 Εντέλει ο ελληνοσύρος μάγος, όπως τον χαρακτηρίζει ο Ελύτης, με αριστοτεχνική και απαράμιλλη τεχνική, απομακρύνεται από το θεματικό πλαίσιο της γέννησης και προωθεί τον ύμνο στον τελικό στόχο του, στην υπενθύμιση του μυστηρίου της θείας οικονομίας, που μπορεί να ξεκινά στη φάτνη, αλλά ολοκληρώνεται με τη σωτηρία δια του σταυρού και της ανάστασης. Διεκδικώντας για την τέχνη του ευρύτατα περιθώρια ελεύθερης επεξεργασίας, δεν επιλέγει ως πρωταγωνιστή του κοντακίου τον ενανθρωπισμένο Θεό, τον υψηλό βασιλέα, αλλά την άσπιλη Μητέρα, τη Θεοτόκο που ωστόσο είναι άνθρωπος και λειτουργεί ως όργανο της θείας βουλής. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η συναξαριακή παράδοση που εμφανίζει την αρχή της ποιητικής έμπνευσης παραδοθείσα στο Ρωμανό, με τη μορφή κόντου, από τα χέρια της Παναγίας μια νύχτα Χριστουγέννων. 36 Το δεύτερο όμως απόσπασμα είναι σύνολο σπαραγμάτων από ένα νέο λαμπρό υμνογραφικό είδος, τον κανόνα, που αντικατέστησε το κοντάκιο και αποτελεί από τότε έως και σήμερα κυρίαρχο στοιχείο της ακολουθίας του Όρθρου. 37 Ο θεομητορικός κανόνας του Ακάθιστου, με ιαμβική ακροστιχίδα «χαρᾶς δοχεῖον σοὶ πρέπει χαίρειν μόνῃ Ἰωσήφ», είναι έργο του Ιωσήφ Υμνογράφου που ακολουθεί όμως επτά ειρμούς του Ιωάννου του Δαμασκηνού. Παρότι σύνθεση δυο ποιητών με διαφορετική πατρίδα, έργο και θεολογική μόρφωση, αποτελεί σπουδαίο υμνογραφικό κείμενο στο οποίο δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός, αλλά αποδίδεται ενιαίο, ιδιαίτερα συγκινητικό, προκαλώντας έξαρση και ενθουσιασμό. 38 Όντας αντιπροσωπευτικό δείγμα κανόνα έχει γραφεί σε λόγια γλώσσα και απορρίπτει το διηγηματικό χαρακτήρα του κοντακίου, χωρίς να επιτρέπει ποιητικές υπερβάσεις. Με συνεχείς και καλά επεξεργασμένες επαναλήψεις δογματικών θέσεων στους στίχους του, αιχμαλωτίζει την ψυχή του εκκλησιάσματος, εμμένοντας με πείσμα σε δογματικές απόψεις. 39 Ο διάλογος που αποτελούσε έντονο δραματικό στοιχείο εκλείπει, ενώ υπερτερεί ο λυρισμός με την επαναφορά στο συγκινησιακό κλίμα της αρχαϊκής ανατολικής υμνογραφίας. 40 Ο Ιωσήφ στο έργο του εγκωμιάζει τη Θεοτόκο με ατελείωτη σειρά επιθέτων και εικόνων όπως ἡ ἂφλεκτος βάτος, νεφέλη ὁλόφωτε (ωδή ς ), ῥόδον τὸ ἀμάραντον, τὸ μῆλον τὸ εὔοσμον (ωδή α ), ἡ περιστερὰ (ωδή θ ) και πλήθος άλλων. 32 Στο ίδιο, σσ Στο ίδιο, σ Τωµαδάκης, (1993), σ ετοράκης, (1997), σ ετοράκης, (2001), σσ ετοράκης, (1997), σ Τωµαδάκης, (1993), σ Γιαννόπουλος, (2000), σ ετοράκης, (1997), σ

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 4: Ιστορικό πλαίσιο 6 ου αιώνα. Βυζαντινή Ιστοριογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Προκόπιος και Μαλάλας: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινή Λογοτεχνία

Βυζαντινή Λογοτεχνία Βυζαντινή Λογοτεχνία Βυζαντινή Λογοτεχνία Το Βυζάντιο υπήρξε ο μοναδικός χώρος ελληνικής παιδείας κατά τους μέσους αιώνες και η βυζαντινή λογοτεχνία είναι η πνευματική έκφραση του μεσαιωνικού ελληνικού

Διαβάστε περισσότερα

2 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

2 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα:Ο πλούτος της εκκλησιαστικής ποίησης. Υμνογραφία. (κεφ.30) Σχολείο:Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα Τάξη:Α Λυκείου Καθηγητής: Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία

ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία ΔΕ 5. Ο Ευαγγελισμός της Μαρίας για τη γέννηση του Μεσσία Ευαγγελισμός Ευαγγελισμός είναι η ανακοίνωση στην Παναγία της καλής είδησης ότι θα γεννήσει τον Μεσσία, αυτόν που υποσχέθηκε ο Θεός και περίμενε

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων : Η τρίτη περίοδος της εκκλησιαστικής υμνογραφίας (Η - ΙΑ αι.) Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας 2. Η τρίτη περίοδος της εκκλησιαστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στην αρχαία Ελληνική ιστοριογραφία Ενδεικτικοί διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι για τη διδασκαλία της εισαγωγής προσδιορίζονται στο βιβλίο για τον καθηγητή, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές.

Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 2: Βυζαντινή Ιστοριογραφία: κείμενα, συγγραφείς, στόχοι και συγγραφικές αρχές. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Μια πρώτη επαφή με τη

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή

Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Εισαγωγή ΘΟΥΚΥ Ι ΗΣ ΟΛΟΡΟΥ ΑΛΙΜΟΥΣΙΟΣ Η ΖΩΗ ΤΟΥ Α. Ελεύθερης ανάπτυξης 1. Να γράψετε ένα κατατοπιστικό βιογραφικό σηµείωµα για το Θουκυδίδη, που θα µπορούσε να αποτελέσει

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ----- Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας:

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων : Η δεύτερη περίοδος της εκκλησιαστικής υμνογραφίας (Ε - Ζ αι.) Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας 2. Η δεύτερη περίοδος της εκκλησιαστικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 3: Βυζαντινή Επιστολογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Συνέσιος ο Κυρηναίος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα έρθουν

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από (8/9/2016). * * *

Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από  (8/9/2016). * * * Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘEMATIKH ΕNOTHTA 2. ΘΡΗΣΚΕΙΑ Β_ΘΕ 2.1 ΙΕΡΟΤΗΤΑ (Νοηματοδοτώντας) Ορθόδοξο Ορφανοτροφείο στην Ινδία. Ανακτήθηκε από http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/8872?locale=el (8/9/2016). Γυναίκα που

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο.

ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. 107. Ο Κύριος να είναι μαζί σας. Και με το πνεύμα σου. ΤΡΙΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Ας υψώσουμε τις καρδιές μας. Είναι στραμμένες προς τον Κύριο. Ας ευχαριστήσουμε τον Κύριο τον Θεό μας. Άξιο και δίκαιο. Ακολουθεί το

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας):

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας): ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 99. Παρ ότι η δεύτερη ευχή είναι συγκροτημένη με το προοίμιό της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άλλα προοίμια, ιδιαίτερα με εκείνα που σε περίληψη περιγράφουν το Μυστήριο της Σωτηρίας,

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός:

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο 2009-2010 Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Φοιτητής/ρια:.. Μάθημα: ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Σχολείο:11 ο Δημοτικό Τάξη: Γ Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8

Τι είναι το Άγιο Πνεύμα. Διδ. Εν. 8 Τι είναι το Άγιο Πνεύμα Διδ. Εν. 8 Κεντρικό γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας Το Άγιο Πνεύμα επιφοίτησε στους αποστόλους και παραμένει στην Εκκλησία ως Παράκλητος, για να καθοδηγεί τους πιστούς «Εἰς πᾶσαν

Διαβάστε περισσότερα

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9 Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία Διδ. Εν. 9 Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας είναι αποτυπωμένα στις ακίνητες Δεσποτικές γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό.

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Το διάγραμμα του χρόνου Εποχή Αβραάμ Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου Γέννηση Ιησού Χριστού Άλωση Κων/πολης 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί και πώς. μελετούμε την Ιστορία;

Γιατί και πώς. μελετούμε την Ιστορία; Γιατί και πώς μελετούμε την Ιστορία; Στο μάθημα αυτό θα πληροφορηθούμε: τι είναι η Ιστορία, γιατί μελετούμε την Ιστορία, πώς θα την μελετήσουμε αντικειμενικά και αμερόληπτα. Ετυμολογία και σημασία της

Διαβάστε περισσότερα

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας)

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) (Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) Τ ρ ι ώ δ ι ο Η περίοδος αυτή πήρε το όνομα της από

Διαβάστε περισσότερα

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo!

1) Μες τους κάμπους τ αγγελούδια ύμνους ουράνιους σκορπούν κι από τα γλυκά τραγούδια όλα τριγύρω αχολογούν. Gloria in excelsis Deo! Σε παρακαλούμε, Κύριε, χάρη στη μεσιτεία της Αειπαρθένου Θεοτόκου Μαρίας και του Αγίου Ιωσήφ, να διατηρείς σταθερά τις οικογένειές μας στην αγάπη και στην ειρήνη σου. Από αγνή Παρθένο, μια νύχτα μυστική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού

ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΚΟΙΝΟ 1 Η αποκατάσταση των πάντων διά του Ιησού Χριστού 72. Το προοίμιο που ακολουθεί χρησιμοποιείται στις Λειτουργίες που είτε δεν Θεέ παντοδύναμε και αιώνιε, Δι αυτού ευδόκησες να αποκαταστήσεις

Διαβάστε περισσότερα

«Προσκυνοῦμεν σου τά πάθη Χριστέ» Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα. Διδ. Εν. 10

«Προσκυνοῦμεν σου τά πάθη Χριστέ» Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα. Διδ. Εν. 10 «Προσκυνοῦμεν σου τά πάθη Χριστέ» Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα Διδ. Εν. 10 α) Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας Μεγάλη Εβδομάδα: επειδή γιορτάζουμε μεγάλα (σπουδαία) γεγονότα Από την Κυριακή των Βαΐων

Διαβάστε περισσότερα

Ολυμπία Τσαρουχά, «Εισαγωγή» (για το έργο Κλίνη Σολομώντος του Ιωάννη Μορεζήνου)

Ολυμπία Τσαρουχά, «Εισαγωγή» (για το έργο Κλίνη Σολομώντος του Ιωάννη Μορεζήνου) Ολυμπία Τσαρουχά, «Εισαγωγή» (για το έργο Κλίνη Σολομώντος του Ιωάννη Μορεζήνου) Ο Ιωάννης Μορεζήνος θεωρείται ο πρώτος κρητικός πεζογράφος που, στο τέλος του 16ου αιώνα, μας χάρισε ένα εκτενές γλαφυρό

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο. ΜΑΘΗΜΑ 23 ο ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως».

Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». 23/12/2018 Μητρ. Ναυπάκτου: «Ο Ευρίπου Βασίλειος ήταν το καύχημα αυτής της πόλεως». Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Στον Ιερό Ναό Αγίου Χριστοφόρου, πολιούχου Αγρινίου, τελέσθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων

Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων Ιστορία και Θεολογία των Εκκλησιαστικών Ύμνων : Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων Γεώργιος Φίλιας Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Θέματα Θεολογίας των εκκλησιαστικών ύμνων (Α) Η Χριστολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ 1. Να γράψετε ένα κείµενο, όπου θα αναφέρετε τα στοιχεία που συναγάγουµε για τη δοµή και τη λειτουργία της αθηναϊκής πολιτείας από τον «Ὑπὲρ Μαντιθέου» λόγο.

Διαβάστε περισσότερα

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους 2012-2013 Συνάντηση 1 Σαββατοκύριακο 13 και 14.10.2012 Η αποστολή των δώδεκα μαθητών στον κόσμο (Ματθ. 10, 1-31) τι σημαίνει αληθινός χριστιανός- ποια είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Περὶ Εἰρήνης Λόγος ή Συµµαχικὸς Προοίµιο (απόσπασµα)

Περὶ Εἰρήνης Λόγος ή Συµµαχικὸς Προοίµιο (απόσπασµα) Περὶ Εἰρήνης Λόγος ή Συµµαχικὸς Προοίµιο (απόσπασµα) 1-2 «Η σπουδαιότητα του θέµατος «περί πολέµου και ειρήνης» είναι µεγάλη για τους ανθρώπους. Το θέµα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωή τους» 1. Ερµηνευτικές

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Ερωτήσεις Επανάληψης 1 Οι Θεολογικές Δηλώσεις στην Συστηματική Θεολογία Διάλεξη Τρίτη από την σειρά Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά B Δημοτικού (Μέρος Α ) Ομορφος κόσμος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Β Δημοτικού Ομορφος κόσμος (Μέρος A ) Συγγραφική ομάδα:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ.

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ. Μήνας Ἀπρίλιος 15 Ἀπριλίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ. Ἰωάν. 20, 19 31. Κυριακή τοῦ Ἀντίπασχα σήμερα καί ἐδῶ καί μία ἑβδομάδα εἰσήλθαμε στήν πιό χαρούμενη περίοδο τοῦ ἔτους, στήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

Οι Καθολικές επιστολές

Οι Καθολικές επιστολές EIΔΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μάθημα 10 Οι Καθολικές επιστολές ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ Ιακώβου Α Πέτρου Β Πέτρου Α Ιωάννου Α Ιωάννου Α Ιωάννου Ιούδα Οι 7 αυτές επιστολές επιγράφονται με το όνομα του αποστολέα τους και όχι

Διαβάστε περισσότερα

Προς το Ναϊσκο του Θεού. τη μεγάλη Ιερή Πομπή. ο Άγιος Πατέρας οδηγεί. Πλαισιωμένος. Από Κληρικούς. όλων των βαθμίδων. Από Εκπροσώπους.

Προς το Ναϊσκο του Θεού. τη μεγάλη Ιερή Πομπή. ο Άγιος Πατέρας οδηγεί. Πλαισιωμένος. Από Κληρικούς. όλων των βαθμίδων. Από Εκπροσώπους. Προς το Ναϊσκο του Θεού τη μεγάλη Ιερή Πομπή ο Άγιος Πατέρας οδηγεί Πλαισιωμένος Από Κληρικούς όλων των βαθμίδων Από Εκπροσώπους της Πολιτείας Από Αντιπροσωπείες 1 / 16 Ιδρυμάτων και Φορέων Ακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013. Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Διοργανωτές: «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013 ΣΑΣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 1 of 5 14/4/2014 12:35 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 14-4-2014 Ερώτηση παρακίνησης: 1 Τα Χριστούγεννα η Εκκλησία γιορτάζει: τη Θεία Ενανθρώπηση τη Θεία Ευχαριστία τη Βάπτιση του Χριστού Ερώτηση παρακίνησης:

Διαβάστε περισσότερα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα Φανερωμένη 2017.09.24 Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα μας και εμείς οι χριστιανοί της Σύρου, αλλά και ευλαβείς

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Σε παρακαλούμε, λοιπόν, Κύριε: το ίδιο Πανάγιο Πνεύμα ας ευδοκήσει να αγιάσει τα δώρα αυτά, 118. Ενώνει τα χέρια, τα επιθέτει στα Δώρα και λέει:

Σε παρακαλούμε, λοιπόν, Κύριε: το ίδιο Πανάγιο Πνεύμα ας ευδοκήσει να αγιάσει τα δώρα αυτά, 118. Ενώνει τα χέρια, τα επιθέτει στα Δώρα και λέει: ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 116. Το προοίμιο της παρακάτω Ευχαριστιακής ευχής δεν επιτρέπεται να αντικατασταθεί με άλλο, διότι συνολικά παρουσιάζει σε περίληψη την ιστορία της σωτηρίας μας. Ο Κύριος να είναι μαζί

Διαβάστε περισσότερα

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016

Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 1 Πανήγυρη Αγίου Γεωργίου 2016 Αγαπητοί μου Αδελφοί, λίγες ημέρες μετά από τη λαμπρή πανήγυρη της Ανάστασης του Κυρίου, πλημμυρισμένοι από πνευματική χαρά εορτάζουμε σήμερα τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο,

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 19 Μαΐου 2019.

Κυριακή 19 Μαΐου 2019. 14 Κυριακή 19 Μαΐου 2019. Κυριακή τοῦ παραλύτου Ἰω. 5, 1 15. «... μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ ἴδε ὑγιὴς γέγονας μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται» (Ἰω. 5, 14).

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Τοις εντευξομένοις 11 Σύντομη Εισαγωγή στον Ψαλτήρα 15 Η Ένταξη των Ψαλμικών Αναγνωσμάτων στη

Πρόλογος Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Τοις εντευξομένοις 11 Σύντομη Εισαγωγή στον Ψαλτήρα 15 Η Ένταξη των Ψαλμικών Αναγνωσμάτων στη Πρόλογος Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Τοις εντευξομένοις 11 Σύντομη Εισαγωγή στον Ψαλτήρα 15 Η Ένταξη των Ψαλμικών Αναγνωσμάτων στη Λατρεία της Εκκλησίας 23 Βραχυγραφίες 29 ΚΑΘΙΣΜΑ A' [Ψαλμοί

Διαβάστε περισσότερα

A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά Αρχαία Ελληνική Γλώσσα A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά ΚΕΦ 2 Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας σελ 13 ΚΕΦ 3 Ο χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία σελ 16 ΚΕΦ 6 «Ποιήσωμεν άνθρωπον»

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μήνας Μάρτιος 4 Μαρτίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μάρκ. 2, 1-12 «...ἰδών δέ ὁ Ἰησοῦς τήν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι

Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι 10 Απριλίου 2018 Η Ανάσταση και οι αληθινά Αναστάσιμοι άνθρωποι Θρησκεία / Ιερός Άμβων Πρεσβύτερος Νικόλαος Πάτσαλος Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί τη δόξα και την πεμπτουσία της Ορθοδόξου Πίστεως. Γι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων

ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων ΔΕ3. Η Καινή Διαθήκη Α: Τα Ευαγγέλια και οι Πράξεις των Αποστόλων 1. Ποια είναι τα βιβλία της Καινής Διαθήκης 1. Ιστορικά Ευαγγέλια 1. κατά Ματθαίον 2. κατά Μάρκον 3. κατά Λουκάν 4. κατά Ιωάννην 5.Πράξεις

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικοί Όροι στην Θεολογία

Τεχνικοί Όροι στην Θεολογία Τεχνικοί Όροι στην Θεολογία Μάθημα Δεύτερο από την σειρά Οικοδομώντας μία Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος, Σημειώσεις Ένα πρότυπο που παρέχει: το

Διαβάστε περισσότερα

7 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

7 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 7 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Παναγία, η μητέρα του Θεού Σχολείο: Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα (κεφ.16) Τάξη: Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός: Να αντιληφθούν

Διαβάστε περισσότερα

ιονύσιος Σολωµός ( )

ιονύσιος Σολωµός ( ) ιονύσιος Σολωµός (1798 1857) Ένας από τους σηµαντικότερους νεοέλληνες ποιητές. Είναι ο εθνικός µας ποιητής Ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηµατικά τη δηµοτική γλώσσα Αξιοποίησε την προγενέστερη ποιητική

Διαβάστε περισσότερα

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί.

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Το θαύμα αυτό μας δείχνει ότι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η περίοδος για αλλαγή στον άνθρωπο.

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Ρίτσος: Ανυπόταχτη Πολιτεία (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 51-53)

Γιάννης Ρίτσος: Ανυπόταχτη Πολιτεία (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 51-53) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Γιάννης Ρίτσος: Ανυπόταχτη Πολιτεία (Κ.Ν.Λ. Γ Λυκείου, σσ. 51-53) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Στοιχεία που αφορούν στο συγγραφέα, λογοτεχνικό περιβάλλον και λοιπά γραµ- µατολογικά στοιχεία:

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019.

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. 69 Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. Κυριακή ΣΤ Ματθαίου Μτθ. 9, 1 8. «...ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας...» (Μτθ. 9, 6) Πάντοτε ὁ λόγος περί ἐξουσίας εἶναι ἐπίκαιρος, διότι οἱ ἄνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Μακρυγιάννης: Αποµνηµονεύµατα (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου σσ. 185-188)

Μακρυγιάννης: Αποµνηµονεύµατα (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου σσ. 185-188) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Μακρυγιάννης: Αποµνηµονεύµατα (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου σσ. 185-188) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. α) Ποιες σκέψεις διατυπώνει ο Μακρυγιάννης στο εξεταζόµενο

Διαβάστε περισσότερα

Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα

Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα 18/12/2018 Χριστουγεννιάτικη εορτή Κατηχητικών Σχολείων στα Τρίκαλα Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Τρίκκης και Σταγών Η Χριστουγεννιάτικη εορτή των Κατηχητικών Σχολείων της Ιεράς Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών

Διαβάστε περισσότερα

Η αγάπη του λαού την ονόμασε Γιάτρισσα

Η αγάπη του λαού την ονόμασε Γιάτρισσα 24/05/2019 Η αγάπη του λαού την ονόμασε Γιάτρισσα / Ιερές Μονές Η Μητέρα του Χριστού, η Παναγία φέρει πολλά ονόματα. Της έχουν δοθεί τιμητικώς διάφορα προσωνύμια, με δογματικό και πνευματικό περιεχόμενο.

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό

Διαβάστε περισσότερα

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254)

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Τι εκφράζει

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ: ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ 1.α. Το κείμενο: Ο Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματα στις 26 Φεβρουαρίου του 1829 στο Άργος όπου είχε οριστεί Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής Δυνάμεως

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6

Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6 Γιατί ο Ιησούς Χριστός ήταν και είναι «σημείον αντιλεγόμενον» Διδ. Εν. 6 Υπαπαντή του Κυρίου «θα είναι σημείο αντιλεγόμενο, για να φανερωθούν οι πραγματικές διαθέσεις πολλών» (Λουκ. 2, 34-35) Διχογνωμία

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 1: Εισαγωγή στις έννοιες και τα εγχειρίδια της βυζαντινής φιλολογίας. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Mια πρώτη επαφή με τη Βυζαντινή Φιλολογία.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ:

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Η ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ: Η Αικατερίνη είχε κάλλος και ομορφιά ασύγκριτη. Η μητέρα της και οι συγγενείς της την πίεζαν συνεχώς να παντρευτεί, για να μην φύγουν από τα χέρια τους

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 10 Ο ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΣΟΥ ΤΑ ΠΑΘΗ,ΧΡΙΣΤΕ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί μια λέξη. «Η Μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 12. ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΖΩΗ 37. Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ 13. ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΞΙΕΣ 38. ΣΩΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΣ 14. ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΥ 39. Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 15. Η

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ

Ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ 16 Μαρτίου 2019 Ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ Θρησκεία / Ιερός Άμβων Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς «Μόλις ο Φίλιππος συνάντησε το Ναθαναήλ, του λέει: Βρήκαμε τον Ιησού, το γιό του Ιωσήφ από τη Ναζαρέτ, Εκείνον

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_10296 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. Μυτιλήνη 14 Ιουνίου 2013

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. Μυτιλήνη 14 Ιουνίου 2013 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής / DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ Γραπτές Προαγωγικές Εξετάσεις Περιόδου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: ΘΕΜΑ: Καθορισμός της εξεταστέας ύλης των μαθημάτων Γενικής Παιδείας της Α τάξης Επαγγελματικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-2014

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: ΘΕΜΑ: Καθορισμός της εξεταστέας ύλης των μαθημάτων Γενικής Παιδείας της Α τάξης Επαγγελματικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ B ----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ. Πόλη:

Διαβάστε περισσότερα

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν

Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν Πριν από πολλά χρόνια ζούσε στη Ναζαρέτ της Παλαιστίνης μια νεαρή κοπέλα, η Μαρία, ή Μαριάμ, όπως τη φώναζαν. Η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη μ έναν άνδρα που τον έλεγαν Ιωσήφ. Οι γονείς της, ο Ιωακείμ και

Διαβάστε περισσότερα

Θεία Λειτουργία. Ο λαός προσφέρει τα δώρα Συμμετέχει ενεργητικά Αντιφωνική ψαλμωδία. Δρώμενο: Η αναπαράσταση της ζωής του Χριστού

Θεία Λειτουργία. Ο λαός προσφέρει τα δώρα Συμμετέχει ενεργητικά Αντιφωνική ψαλμωδία. Δρώμενο: Η αναπαράσταση της ζωής του Χριστού Θεία Λειτουργία Δρώμενο: Η αναπαράσταση της ζωής του Χριστού Ο λαός προσφέρει τα δώρα Συμμετέχει ενεργητικά Αντιφωνική ψαλμωδία Σήμερα είναι σχεδόν παθητικός θεατής Όρθρος : ακολουθία προετοιμασίας Δοξολογία

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας 24/03/2019 Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Λαγκαδά Για την προσωπικότητα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά έκανε λόγο ο Σεβασμιώτατος

Διαβάστε περισσότερα

ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ )

ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ ) 1. KEIMENO ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ. 105-106) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. α) Ποιο όνοµα ακούγεται κατ επανάληψη

Διαβάστε περισσότερα

«Στη ζωή μας πρέπει να έχουμε ομολογία Χριστού και όχι δειλία»

«Στη ζωή μας πρέπει να έχουμε ομολογία Χριστού και όχι δειλία» 25/06/2019 «Στη ζωή μας πρέπει να έχουμε ομολογία Χριστού και όχι δειλία» Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Φθιώτιδος Αρχιερατική Θεία Λειτουργία τελέσθηκε τη Κυριακή των Αγίων Πάντων 23 Ιουνίου στο Καθολικό της

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 1590 1765 η Μέθοδος Project σε σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη 1765 1880 συνήθης µέθοδος διδασκαλίας - διάδοσή της στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 12:25 Σελίδα 2 από 6 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 06/06/2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία

Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία 12 Δεκεμβρίου 2018 Στοιχεία συνάντησης της εξομολόγησης με την προσωποκεντρική θεωρία Θρησκεία / Ποιμαντική πρωτοπρεσβύτερος Ευστράτιος Καρατσούλης Ένα κοινό σημείο αναφοράς αποτελεί ο χρόνος της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης

Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Εισαγωγή στην Κ.Δ. και ιστορία εποχής της Καινής Διαθήκης Μάθημα 6 : Σωτήριος Σ. Δεσπότης Θεολογική Σχολή Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας ΤΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΙ (Λουκάς-Πράξεις) 2 Ευαγγέλιο = χαρμόσυνη αγγελία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Επιμέλεια: Μαρία Πουλάκου, Φιλόλογος Μεθοδολογία επιστολής Η επιστολή είναι γραπτός λόγος που χρησιμοποιούμε, για να επικοινωνήσουμε με πρόσωπα τα οποία

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Καὶ νῦν. Ελπίδα και στήριγμα δυνατό, μόνο οι προσευχές σου, μένουν φάρμακο σωστικό, όταν στο κρεβάτι πονεμένος, νιώθω να τρέχουν καυτά, μαύρα δάκρυα.

Καὶ νῦν. Ελπίδα και στήριγμα δυνατό, μόνο οι προσευχές σου, μένουν φάρμακο σωστικό, όταν στο κρεβάτι πονεμένος, νιώθω να τρέχουν καυτά, μαύρα δάκρυα. ΠΑΡΑΚΛΗΗ ΜΙΚΡΗ Ἦχος πλ. δ. Ταπεινή δέησις για την Ενορία-Εκκλησία Ωδή α. Υγράν διοδεύσας. Σα πάθη που φώλιασαν στην ψυχή, φλόγες της καμίνου, μέρα νύχτα με τυραννούν, Παρθένε μητέρα του Θεού μας, απαλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Ο ΘΕΙΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Ο ΘΕΙΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΦΩΤΟΔΟΤΕΣ» - Κορυδαλλών 10 Κάντζα Αττικής 153 51 Phone: 210 6658 551 - Email: fotodotes@yahoo.gr ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Ο ΘΕΙΟΣ ΕΡΩΤΑΣ Συγγραφέας: Παπαδημητρακόπουλος Κωνσταντίνος Κωδικός προϊόντος: 00403

Διαβάστε περισσότερα