Transcript

1 γλωσσικέςεπιλογές λειτουργίες/περικείµενα -Μιαφοράκιένανκαιρό -ΛαέτηςΑθήνας - Συµπληρώστε τα κενά. - Προσοχή, παρακαλώ! Μην αφήνετε - σήµερα φιλοξενούµε τον κύριο Γάτο -Τσουκαλάςόπ. π. σ Κεραµεικός, µονοκατοικία, νεόδµητη -ηµέγιστη

2 λειτουργίες/περικείµενα γλωσσικέςεπιλογές Βαφτίσια Κηδεία Γενέθλια Γέννηση µωρού Επίσκεψη σε ασθενή Τηλεφωνική συνοµιλία

3 <Χ> επώςτηνείδεςτηνκλήρωση; (.) <Π> Υσκοληαλλά:: εδώπουμπηκεςθαχορέψειςτιθακάνεις; (.) δύσκολα πιστεύω <Α> δε γίνεται δουλειά διαφορετικά:: δύσκολα είν τα πράγµατα αποδώ αποδώ και πέρα <Π> άκουναδειςκάτι(.) εφόσονπαίζειςσ αυτότοεπίπεδο <Χ> ενταξει έχουµε καλή οµάδα πάντως δηλαδή:: δε θα:: θα πουλήσουµε ακριβά το τοµάρι µας <Α> όντως έχεις δίκιο(.) αλλά:: ντάξει τώρα πιστεύω θα βάλει µια τεσσάρα χαλαράσεµας(.) είναιπολύδύσκολο <Χ> έχουµεκαιπρώτοπαιχνίδιστοκαραϊσκάκηέτσι; <Α> εαυτό ναιθετικόόντως <Π> ναι στα νοκάουτ παιχνίδια όµως(.) µετράνε τα γκολ[εκτός έδρας <Χ> [εντάξει::(.) θαφανείεάνε:: εάναντέξουµεκαιδενφάµεγκολέτσι; (.) στο πρώτο παιχνίδι <Α> όντως

4 Πτυχέςτουπερικειµένου καταστασιακό περικείµενο: συµµετέχοντες και ρόλοι τους, χρόνος, τόπος και σκοπός επικοινωνίας, φυσικό και κοινωνικό «σκηνικό» πολιτισµικό περικείµενο: συνήθειες και υποχρεώσεις των µελών µιας γλωσσικής κοινότητας, θέµατα και γλωσσικά γεγονότα γνωσιακό περικείµενο: κοινές παραδοχές και συµβάσεις, γενικές αναµονές και προσδοκίες των συµµετεχόντων συγκείµενο: ευρύτερα ή στενότερα συµφραζόµενα

5 Γλωσσική ποικιλότητα ιαγλωσσική ποικιλότητα Ενδογλωσσική ποικιλότητα Ποικιλίες Σύµφωνα µε τον χρήστη Σύµφωνα µε τη χρήση Κοινωνική Γεωγραφική Μέσο/Τρόπος Πεδίο Τόνος - φύλο - ιδίωµα - προφορική - επισηµότητα - ηλικία - διάλεκτος - γραπτή - οικειότητα - τάξη - νοηµατική > ιδιόλεκτος - ηλεκτρονική - ταυτότητα

6 Παράµετροι επικοινωνιακών περιστάσεων (Halliday& Hasan 1985) register: καταστασιακόιδίωµα/ field: πεδίο tenor: τόνος λειτουργική ποικιλία/επίπεδο ύφους mode: τρόπος

7 προεκλογική οµιλία λειτουργία της Ανάστασης κεντρικό δελτίο ειδήσεων τραγούδι στη Eurovision γράµµα σεέναφίλο Πεδίο Τόνος Τρόπος

8 Παράµετροι επικοινωνιακών περιστάσεων (Hymes 1974) 1. Σκηνικό (setting) 2. Μέλη (participants) 3. Σκοπός (ends) 4. Πράξεις περιεχόµενο και µορφή του µηνύµατος (acts) 5. Τόνος (key) 6. Μέσο (instrumentalities) 7. Νόρµες (norms) 8. Κειµενικό είδος (genre)

9 Επικοινωνιακή ικανότητα(hymes 1971) Η ικανότητα του οµιλητή µιας γλώσσας, ως µέλους µιας γλωσσικής κοινότητας µε συγκεκριµένες κοινωνικές και πολιτισµικές συµβάσεις, να παράγει και να κατανοεί, όχι µόνο γραµµατικώςορθόλόγο (γλωσσικήικανότητα), αλλά και τα κατάλληλα εκφωνήµατα στην εκάστοτε επικοινωνιακή περίσταση.

10 προεκλογική οµιλία λειτουργία της Ανάστασης κεντρικό δελτίο ειδήσεων τραγούδι στη Eurovision γράµµα σε ένα φίλο Σκηνικό Μέλη Σκοπός Περιεχόµενο και γλωσσική µορφή Τόνος Μέσο Νόρµες Κειµενικό είδος

11 Κείµενο και περικείµενο: αµοιβαία/δυναµική σχέση

12 <Χ> επώςτηνείδεςτηνκλήρωση; (.) <Π> Υσκοληαλλά:: εδώπουμπηκεςθαχορέψειςτιθακάνεις; (.) δύσκολα πιστεύω <Α> δε γίνεται δουλειά διαφορετικά:: δύσκολα είν τα πράγµατα αποδώ αποδώ και πέρα <Π> άκουναδειςκάτι(.) εφόσονπαίζειςσ αυτότοεπίπεδο <Χ> ενταξει έχουµε καλή οµάδα πάντως δηλαδή:: δε θα:: θα πουλήσουµε ακριβά το τοµάρι µας <Α> όντως έχεις δίκιο(.) αλλά:: ντάξει τώρα πιστεύω θα βάλει µια τεσσάρα χαλαράσεµας(.) είναιπολύδύσκολο <Χ> έχουµεκαιπρώτοπαιχνίδιστοκαραϊσκάκηέτσι; <Α> εαυτό ναιθετικόόντως <Π> ναι στα νοκάουτ παιχνίδια όµως(.) µετράνε τα γκολ[εκτός έδρας <Χ> [εντάξει::(.) θαφανείεάνε:: εάναντέξουµεκαιδεφάµεγκολέτσι; (.) στο πρώτο παιχνίδι <Α> όντως

13 <Γ> µετά <Χ> ((γέλια)) <Γ> ((γέλια)) <Χ> να σου πω εσύ τώρα σχολή πηγαίνεις κανονικά ή έχετε κατάληψη; άσχετο βέβαια αλλά <Γ> έχωναπάω::: µιαβδοµάδακαι(.) βασικάγιατίέχουνσταµατήσειταµαθήµατατώρα <Χ> µ((γνέφονταςκαταφατικά)) <Γ> η εξεταστική δεν έχει αρχίσει <Β> θαπάρεικαιπαράτασηλογικάαποκλείεταιναγίνειστηνώρατης <Γ> κοίταξεεµείςηθεολογικήοιφοιτητέςδεν::: κάναµεκαταλήψειςτίποτακαιµόνοοι:: µόνο οι καθηγητές αν κάνουν κάποια απεργία και σταµατάει η σχολή αλλιώς δεν κλείνει κανονίζουν να πάνε στη Μύκονο οι φοιτητές δεν τους ενδιαφέρει τίποτ άλλο <Χ> ((γέλια)) <Β> κοίταξεεµείςλογικάέχουµεκάνειπερίπουδύοµετρειςβδοµάδεςκατάληψηοπότε:: αποκλείεται ν αρχίσει στις εικοσιεννιά που λέγαν η εξεταστική δε γίνεται[είναι πολύ δύσκολο <Γ> [πάλιπάλικαλάπουάνοιξεηφιλοσοφικήτομαθηµατικόκαιτοφυσικό <Β> ναιαυτέςκλείνανεστάνταρκαικαιηιατρική <Γ> πάλι καλά <Β> ΚΑΙηΙατρική <Γ> ε η Ιατρική και το Πολυτεχνείο δεύτε[ρα <Β> [όχι κάνεις[λάθος <Χ> [όχιόχικλείνειηιατρική <Β> [ηηιατρικήείναιπρωτοπόροςσ αυτά

14 Στοιχεία του προφορικού λόγου που δεν αποδίδονται στον γραπτό: Επιτονισµός και προσωδιακά στοιχεία (ρυθµός, ένταση, τέµπο κ.λπ.) Παραγλωσσικάστοιχεία: χειρονοµίες, στάσησώµατος, βλέµµακ.ά. Άµεσο καταστασιακό περιβάλλον Γνώσεις των οµιλητών για τους συνοµιλητές και την κατάσταση Οργανωτικά στοιχεία του προφορικού λόγου: είκτες λόγου: στοιχεία χωρίς πλήρη σηµασία, που υποδεικνύουν πού βρισκόµαστε στο διάλογο, αναλαµβάνουν το λόγο κ.λπ. (τελοσπάντων, να σουπω, κοίταξε) ιαπροσωπικές σχέσεις π.χ. άσχετο βέβαια αλλά, ρε Επιχειρηµατολογίαπ.χ. λογικά, οπότε (αιτία-συµπέρασµα) Σύστηµα συµβολής στο λόγο: ένας οµιλητής µιλά κάθε φορά, χωρίς διακοπές και επικαλύψεις, εκτός αν υπάρχει επικοινωνιακή σκοπιµότητα (ολοκλήρωση του νοήµατος, της συντακτικής φράσης, επιτονισµός)