ÖÕÓÉÏËÁÔÑÉÊÏÓ ÔÏÕÑÉÓÌÏÓ

Transcript

1 ÖÕÓÉÏËÁÔÑÉÊÏÓ ÔÏÕÑÉÓÌÏÓ öýóç...óåë.13 ðáñáëßåò - ðïôüìéá...óåë.25 óðþëáéá...óåë.33 öáñüããéá...óåë.43 åíáëëáêôéêýò ìïñöýò ôïõñéóìïý...óåë.49 áãñïêáôáëýìáôá...óåë.57

2 ÖÕÓÇ Η μεγάλη εναλλαγή του τοπίου και η ποικιλομορφία της περιοχής της ενδοχώρας του Νομού Ηρακλείου είναι συνάρτηση του έντονου ανάγλυφου που διαθέτει. Στα κεντρικά του νομού κυριαρχούν οι ήπιοι λόφοι με τους αμπελώνες και ένα πλήθος από κοιλάδες και μικρά φαράγγια. Ανατολικά, δυτικά και νότια κυριαρχούν ορεινοί όγκοι με πολλές κορυφές ποικίλου υψομέτρου, με πληθώρα από κοιλάδες, οροπέδια και φαράγγια αλλά και πολλές απότομες κλίσεις που στα νότια καταλήγουν σε πανέμορφες παραλίες και επιβλητικούς όρμους.

3 Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης "Ο Δρυς Κορφών ( Έτος κήρυξης: 1980) Βρίσκεται κοντά στο χωριό Κορφές της επαρχίας Μαλεβιζίου, του Όρος Δίκτη: Ομαλός Βιάννου (Σύμη - Ομαλός) Η περιοχή είναι ορεινή, εντοπίζεται στη νότια κεντρική Κρήτη και καλύπτει μέρος του ορεινoύ όγκου της νότιας Δίκτης στον Νομό Ηρακλείου. Ορίζεται από το οροπέδιο του Ομαλού και το ρέμα Έργανας σε υψόμετρο 700 έως 800 μέτρα, περιλαμβάνοντας τις νοτιοανατολικές κορυφές και πλαγιές (Τουρλού, Κυνηγού, Γρασπιάσματα κ.λπ.) των βουνών της Δίκτης, την έκταση του Άνω Βιάννου στα νότια και τη Σύμη στα νοτιοανατολικά. Η περιοχή έχει μεγάλη οικολογική και αισθητική αξία εξαιτίας της ύπαρξης ενός φάσματος τύπων οικοτόπων, με βλάστηση σε καλή κατάσταση κατά το, πλείστον. Η χλωρίδα και η πανίδα αυτών των βιοτόπων περιέχει τυπικά ενδημικά και επιπλέον τοπικά ενδημικά είδη της Κρήτης. Ν. Ηρακλείου. Πρόκειται για αιωνόβιους δρυς με ιδιάζουσα βοτανική αξία που συνδέεται με ιστορικά γεγονότα της περιοχής. "Το Κρητικό Κεφαλάνθηρο, Καμάρες ( Έτος κήρυξης: 1985) Βρίσκεται στη θέση "Μάνα νερού" σε υψόμετρο μέτρων κοντά στα χωριά Καμάρες και Βορίζα του Ν. Ηρακλείου. Η προστατευόμενη περιοχή είναι ο βιότοπος του σπάνιου και απειλούμενου είδους ορχιδέας, που ονομάζεται Κρητικό Κεφαλάνθηρο. Είναι ένα από τα πέντε είδη αυτού του γένους που φύονται στην Ελλάδα και είναι ενδημικό στο βουνό Ίδη της Κρήτης. Το τμήμα του Κρασίου του όρους Δίκτη Η περιοχή βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της κεντρικής Κρήτης. Χαρακτηρίζεται από μια οροσειρά που αποτελείται από τη Δίκτη (2.148 m), το Σελέκανο, το Καθαρό και τη Σελένα, που περικλείουν το μεγαλύτερο οροπέδιο της Κρήτης, το Λασίθι (800 m). Οι δολίνες παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η οικολογική της σημασία και αξία οφείλονται στη μεγάλη ποικιλία οικοτόπων, οι περισσότεροι καλά διατηρημένοι, στη χλωρίδα της, που είναι ιδιαίτερα πλούσια σε κοινά αλλά και σε σπάνια και τρωτά ενδημικά είδη

4 ÕÄÁÔÉÍÁ ÏÉÊÏÓÕÓÔÇÌÁÔÁ ðáñáëßåò, ðïôüìéá, ëéíïäåîáìåíýò Η μορφολογική ποικιλία του τοπίου του νομού Ηρακλείου, αποτυπώνεται και στις παραλίες του, που ξετυλίγονται κατά μήκος των βόρειων και νότιων ακτογραμμών αποκαλύπτοντας άλλοτε όρμους και απόκρημνες βραχώδεις ακτές, άλλοτε οργανωμένες τουριστικά αμμουδιές, άλλοτε πάλι ερημικούς και κρυμμένους μέσα στις χαρακιές των βουνών κολπίσκους. Οι παραλίες είναι τόσο διαφορετικές μεταξύ τους αλλά έχουν κοινό στοιχείο τα καθαρά νερά και τον πύρινο ήλιο. Μεγάλου οικολογικού ενδιαφέροντος επίσης είναι τα οικοσυστήματα που αναπτύσσονται κατά μήκος των κυριότερων ποταμών και των κοιλάδων τους που διασχίζουν το νομό Ηρακλείου. Οι κατάφυτες όχθες τους και η παρουσία μεγάλων πληθυσμών ενδημικών και κοινών ειδών ορνιθοπανίδας αναδεικνύουν τα ποτάμια του νομού σε τόπους εξαιρετικού οικολογικού ενδιαφέροντος. Τα τελευταία χρόνια με την δημιουργία τεχνητών λιμνών και φραγμάτων σε πολλές περιοχές του νομού παρατηρούμε την σταδιακή μετατροπή τους σε χώρους ιδιαίτερα σημαντικών υδροβιοτόπων. Σήμερα σε πολλούς από αυτούς τους χώρους έχουν γίνει έργα διαμόρφωσης για υπαίθρια αναψυχή και περιβαλλοντικές παρατηρήσεις.

5 ΠΑΡΑΛΙΕΣ... ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΠΕΡΑΝΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ... Η ανάπτυξη του βόρειου οδικού άξονα του νομού, είχε ως φυσικό επακόλουθο την έντονη τουριστική ανάπτυξη και αξιοποίηση των ακτών και των παραλιών που εκτείνονται σε όλη τη βόρεια ακτογραμμή. Λίγο έξω από τα μεγάλα αστικά και ημιαστικά κέντρα υπάρχει ένα σύμπλεγμα αξιοποιημένων τουριστικά παραλιών, τις οποίες απολαμβάνουν οι ντόπιοι και το πλήθος επισκεπτών των ξενοδοχείων που λειτουργούν σε όλο το μήκος της βόρειας ακτογραμμής. Τα τελευταία χρόνια συνήθως εκμεταλλεύονται τις παραλίες φροντίζοντας για την καθαριότητά τους (όλες είναι βραβευμένες με το σήμα του ΥΠΕΧΩΔΕ "Γαλάζιες σημαίες") και για την ασφάλεια των λουόμενων με την πρόσληψη εξειδικευμένων ναυαγοσωστών. Στις περίφημες παραλίες της Αμμουδάρας, του Καρτερού, του Τομπρούκ, των Μαλλίων, της Χερσονήσου συγκεντρώνονται κάθε χρόνο χιλιάδες λάτρεις της θάλασσας και του ήλιου. Στις περισσότερες έχουν δημιουργηθεί υποδομές για θαλάσσια αθλήματα, όπως το βόλεϊ παραλίας, αλλά και πλήθος εστιατορίων, καφετεριών και κέντρων διασκέδασης προσφέροντας έτσι εναλλακτικές δυνατότητες για έντονη νυχτερινή ζωή δίπλα στη θάλασσα. Στο Γάζι και στο Ηράκλειο λειτουργούν δύο ναυταθλητικοί - ιστιοπλοϊκοί Όμιλοι, οι οποίοι οργανώνουν εκδρομές στις βόρειες παραλίες της Κρήτης και στο νησί της Ντίας που βρίσκεται βόρεια της πόλης χιλιόμετρα δυτικά των ακτών της Αμμουδάρας, θα συναντήσουμε μια σειρά μικρότερων, γραφικών όρμων. Πρόκειται για τους κόλπους της Παντάνασας, του Παλιόκαστρου, της Λυγαριάς, της Αγίας 26 Πελαγίας, της Ψαρομούρας και του Μονοναύτη. Οι παραλίες αυτές ξεκίνησαν κάποτε ως μικροί οικισμοί ψαράδων και μετεξελίχθηκαν σε τουριστικά θέρετρα. Εξακολουθούν να διατηρούν όμως τον αρχικό τους χαρακτήρα και γι' αυτό τις προτιμούν πολλοί ντόπιοι και ξένοι που επιθυμούν διακοπές λιγότερο κοσμοπολίτικες. Στο λιμανάκι της Παντάνασσας τέθηκε πρόσφατα σε λειτουργία τουριστικό αγκυροβόλιο το οποίο μπορούν να χρησιμοποιούν συνδυαστικά με το λιμάνι του Ηρακλείου οι λάτρεις του γιώτιγκ και της ιστιοπλοΐας. Για όσους επιθυμούν να γνωρίσουν τον υποβρύχιο κόσμο των βόρειων ακτών του νομού, μπορούν να βρουν σχετικές υποδομές στις παραλίες της Λυγαριάς, της Αγίας Πελαγίας και της Χερσονήσου, όπου λειτουργούν αναγνωρισμένα καταδυτικά κέντρα. Από το Μονοναύτη και πέρα, το ανάγλυφο γίνεται πολύ έντονο καθώς τα κωνικά βουνά του Κουλούκωνα υψώνονται κατακόρυφα για να εισδύσουν απότομα στη θάλασσα, αφήνοντας πίσω τους απόκρημνες αλλά άκρως εντυπωσιακές βραχώδεις ακτές, δημιουργώντας ένα επιβλητικό και άγριο τοπίο. Κατά τόπους, μεταξύ των δαντελωτών ακτών σχηματίζονται ορισμένες θαυμάσιες παραλίες, άλλες άγνωστες και αναξιοποίητες που έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν οι οπαδοί του τουρισμού σκαφών, άλλες αξιοποιημένες οικιστικά και τουριστικά, εφόσον στις παρυφές τους έχουν 27

6 Το όρος Γιούχτας και τα ιερά του σπήλαια Στο ανθρωπόμορφο ιερό βουνό του Γιούχτα που θεωρείται από τους αρχαίους συγγραφείς ως ο τάφος του Δία υπάρχουν τέσσερα ιερά σπήλαια, ένα σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Αποτέλεσαν κατά τη μινωική εποχή χώροι θυσιών, τελετών και φύλαξης τροφίμων. Μορφολογικά, το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η ύπαρξη πολλών διαφορετικών και αλληλένδετων αιθουσών. Το σπηλαιώδες χάσμα του Ιερού του Γιούχτα Πρόκειται για ένα στενόμακρο χάσμα βάθους περίπου 12μ. που επικοινωνεί με δευτερεύουσες σπηλαιώδεις κοιλότητες. Βρίσκεται στη θέση "Του Ζια το Μνήμα" (τάφος του Δία), στο κέντρο του μινωικού ιερού κορυφής, σε υψόμετρο 720. Εδώ ανακαλύφθηκαν αναρίθμητα αφιερώματα της Μεσο- και Υστερομινωικής εποχής, καθώς και εγχάρακτες αφιερώσεις της γραμμικής Α. Το Χωστό Νερό Βρίσκεται και αυτό σε υψόμετρο περίπου 720, στη νοτιότερη κορφή του ιερού βουνού. Το σπήλαιο αυτό αποτελείται από 3 αίθουσες και διαδρόμους με ανθρωπόμορφους σταλακτίτες και σταλαγμίτες που προσείλκυσαν τους μινωίτες για να το χρησιμοποιήσουν σαν λατρευτικό σπήλαιο, γεγονός που αποδιεκνύεται από το πλήθος αρχαίων οστράκων και από αγγεία και αγαλματίδια που ανακαλύφθηκαν τα τελευταία χρόνια. Σπήλαιο του Στραβομύτη Βρίσκεται στη βορινή πλευρά του Γιούχτα και διακρίνεται εύκολα λόγω των πολλαπλών ανοιγμάτων του κάθετου τοιχώματος του βουνού. Τα πλούσια ευρήματα σε αυτό το σπήλαιο δικαιολογούν την υπόθεση ότι χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις περιόδους, ακόμα και στη νεολιθική, εφόσον οστά από κρανίο μικρού παιδιού υπήρχαν σε νεολιθικό αγγείο που βρέθηκε εδώ. Είναι το πιο χαρακτηριστικό από άποψη μορφολογίας σπήλαιο του βουνού. Διαθέτει πλήθος θαλάμων και περασμάτων που αναπτύσσονται σε τουλάχιστον δύο επίπεδα. Συνολικά, υπολογίζεται ότι προσεγγίζει τα 400μ. διαδρομών, ωστόσο παραμένει ανεξερεύνητο. Τα Ανεμόσπηλια Πρόκειται για ρωγμές στο συμπαγή ασβεστολιθικό βράχο σε υψόμετρο 440 στη Β-ΒΔ πλαγιά του Γιούχτα. Παίρνουν το όνομά τους από τη θέση τους βλέποντας προς το βορά και είναι εκτεθειμένα στους ισχυρούς βόρειους ανέμους. Οι ανασκαφές του ζεύγους Σακελαράκη, έφεραν στην επιφάνεια θραύσματα σπονδικών αγγείων με αφιερώσεις στη Γραμμική Α. 36 Το Καμαραϊκό σπήλαιο Ένα από τα σημαντικότερα λατρευτικά σπήλαια της Κρήτης, βρίσκεται σε απόσταση 3-4 ωρών δύσκολης ανοδικής πορείας βόρεια από το χωριό Καμάρες, σε υψόμετρο Ακριβώς πάνω από το σπήλαιο βρίσκεται η Μαύρη Κορφή, η μία από τις δύο κορφές που σχηματίζουν τη μυθική Σέλα του Διγενή. Έχει μήκος περίπου 40μ. και μεγάλη κατηφορική κλίση και καταλήγει σε μικρό θάλαμο, στολισμένο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Στο σπήλαιο των Καμαρών, καθώς και σε άλλες περιοχές στη Μεσαρά, στη Φαιστό και αλλού βρέθηκαν ορισμένα από τα ομορφότερα κεραμικά αγγεία της μινωικής εποχής, η τεχνοτροπία των οποίων φέρει το όνομα του σπηλαίου: καμαραϊκά. Σύμφωνα με τον Paul Faure, το σπήλαιο υπήρξε αρχικά προσωρινό καταφύγιο για μια πολύ σύντομη περίοδο της νεολιθικής εποχής και μετά εξελίσσεται σε τόπο χθόνιας λατρείας στα τέλη της Πρωτομινωικής περιόδου. Κατά την Υστερομινωική εποχή και στις αρχές της εποχής του σιδήρου φιλοξενεί μερικούς πολεμιστές που θάβουν εδώ αιχμές δοράτων. Τέλος, στις αρχές του αιώνα, το σπήλαιο ανασκάπτεται από αρχαιοκάπηλους. Κατά την τοπική παράδοση κατοικείται από Νεράιδες. Σήμερα δέχεται πολλούς επισκέπτες το καλοκαίρι. 37

7 ÖÁÑÁÃÃÉÁ Γενικά η Κρήτη χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη εκατοντάδων εκπληκτικής ομορφιάς φαραγγιών που σχίζουν τα βουνά της και καταλήγουν σε πανέμορφες κοιλάδες. Η γεωλογική δομή των ορεινών όγκων του νομού Ηρακλείου, ευνόησε σημαντικά τη δημιουργία μεγάλου αριθμού φαραγγιών που με τη σειρά τους συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός τόσο πλούσιου γεωμορφολογικά τοπίου. Στην ενδοχώρα του Ηρακλείου ο συνδυασμός αυτού του πλούσιου γεωμορφολογικά τοπίου με τις ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί, συνέβαλλαν να δημιουργηθεί ένα εκπληκτικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον που βρίσκει την κορύφωση του στις πλαγιές των φαραγγιών της περιοχής. Σε κάθε βήμα του ο επισκέπτης τους θα αισθανθεί τη παρουσία αυτού του φυσικού πλούτου, που ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι πλουτίζει την ατμόσφαιρα με υπέροχα αρώματα, δεδομένου ότι τα φαράγγια της περιοχής θεωρούνται - ήδη από την Μινωική αρχαιότητα - ο παράδεισος των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Παράλληλα με την ποικιλότητα της χλωρίδας τους, πλούσια είναι και η άγρια πανίδα που φιλοξενούν. Στις απόκρημνες πλαγιές τους μπορεί κανείς να συναντήσει σημαντικές κοινωνίες σπάνιων ειδών. Τα φαράγγια του Νομού Ηρακλείου, είναι μονοπάτια που σε οδηγούν στα πολλά πρόσωπα του νησιού. Γνωρίζοντάς τα ανακαλύπτεις τις πλούσιες συγκινήσεις που προσφέρει μια αιώνια φύση και ένας υπέροχος λαός. Το καθένα από αυτά έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και συνδέεται πάντα με ένα πλούτο από μύθους και θρύλους, ιστορικά γεγονότα και γεωμορφολογικά στοιχεία.

8 Φαράγγι Αστρακιανό Είναι το μεγαλύτερο της περιοχής με συνολικό μήκος 12,5 χλμ. περίπου. Ξεκινά βορειοδυτικά από τη θέση Κολομόδι και διατρέχει την περιοχή Αστρακών (Δήμου Ν. Καζαντζάκη), τις πηγές Μηλιαρά και τα όρια της περιφέρειας Καρτερού, σε μια διαδρομή πλούσια σε φυσικά, μορφολογικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Φαράγγι Αστριτσίου Οι γεμάτες πλατάνια όχθες του φαραγγιού έχουν συνολικό μήκος περί τα 8 χλμ. Στη θέση Ρεματιές υπάρχουν εκκλησίες με ιστορική σημασία και ένα σπήλαιο, ο Νεραϊδόσπηλιος. Καθ όλη τη διαδρομή συναντώνται πηγές μόνιμης ροής. Φαράγγι Αγίου Αντωνίου Είναι περιοχή ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς και ξεκινά από το χωριό Άνω Ασίτες. Κατά μήκος του περνά το Ευρωπαϊκό Ορειβατικό Μονοπάτι Ε4. Υπάρχουν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, τα οποία προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Συγκεκριμένα συναντώνται 80 είδη χλωρίδας (4 προστατευόμενα), 24 είδη πανίδας (11 προστατευόμενα) και αναφέρονται και 16 είδη πουλιών από τα οποία τα 8 είναι προστατευόμενα. Στην περιοχή βρίσκεται και ένα σπήλαιο βάθους 100μ. στην οροφή του οποίου ζουν δύο είδη νυχτερίδων, που και αυτές προστατεύονται από την ίδια κοινοτική οδηγία. Στην είσοδό του θα συναντήσετε το ομώνυμο εκκλησάκι. Φαράγγι Καλού Χωριού Μικρό Φαράγγι του οποίου η βλάστηση χαρακτηρίζεται από αείφυλλα σκληρόφυλλα είδη και φρύγανα. Κυριαρχούν οι ασπαλάθοι (Calicotome villosa), οι πρίνοι (Quercus coccifera), και οι ατσουμαλιές (Euphorbia dendroides), στο οποίο συναντούμε σημαντικούς πληθυσμούς τρωκτικών και ερπετών

9 ÅÍÁËËÁÊÔÉÊÅÓ ÌÏÑÖÅÓ ÔÏÕÑÉÓÌÏÕ Το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον του Νομού Ηρακλείου και ο τέλειος συνδυασμός βουνού και θάλασσας έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός, ο ορειβατικός και περιπατητικός τουρισμός που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα εναλλακτικών τρόπων γνωριμίας με το νησί. Το ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων διαδρομών Ε4 Alpine, προσφέρει μοναδικές συγκινήσεις στους εραστές της φύσης και της πεζοπορίας. Για τους πιο τολμηρούς, η αναρρίχηση σε πολλά μέρη του νησιού προσφέρει ανεπανάληπτες συγκινήσεις, ενώ πρόκληση αποτελούν το ποδήλατο βουνού και ο ανεμοπτερισμός. Προσφέρονται επίσης απεριόριστες δυνατότητες για θαλάσσιο αθλητικό τουρισμό. Εκτός από τα γενικά γραφεία τουρισμού και τα τουριστικά πρακτορεία στην ενδοχώρα του νομού λειτουργούν επιχειρήσεις που προωθούν τον τουρισμό και τις δραστηριότητες υπαίθρου, π.χ. πεζοπορία, εκδρομές με 4Χ4, αναρρίχηση, διαμονή σε αγροκαταλύματα κ.α.