γραπτή εξέταση στο μάθημα Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο)

Transcript

1 γραπτή εξέταση στο μάθημα Α Ρ Χ Α Ι Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο) Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Κείμενο από το πρωτότυπο: Πλάτωνος Πρωταγόρας (322C 323A) ( 324A C) Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; Νενέμηνται δὲ ὧδε εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας,» ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν καὶ νόμον γε θὲς παρ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως.» Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα: «Ζεὺς οὖν δείσας κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Β1. «Ζεὺς οὖν δείσας κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Στο απόσπασμα αυτό ο Πρωταγόρας προσπαθεί να αποδείξει το διδακτό της πολιτικής αρετής μέσω του μύθου. Γιατί ο ορθολογιστής Πρωταγόρας χρησιμοποιεί το μύθο και ποια πλεονεκτήματα του εξασφαλίζει αυτή η μέθοδος; - 1 -

2 Β2. «Οὐδεὶς γὰρ κολάζει. Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται»: Στην ενότητα αυτή ο Πρωταγόρας παραθέτει ακόμη ένα επιχείρημα για το διδακτό της πολιτικής αρετής. Αφού εκθέσετε το συλλογισμό του, να τον αξιολογήσετε. Β3. Ο Πρωταγόρας μιλώντας στην 4 η ενότητα για τη θανατική ποινή«κτείνειν ὡς νόσον πόλεως» και στην 6 η για την παιδευτική σημασία της τιμωρίας «ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα» φαινομενικά πέφτει σε αντίφαση. Αφού λάβετε υπόψη σας και το ακόλουθο χωρίο της 7 ης ενότητας «..... πρέπει να εκδιώκουμε από την πόλη ή να σκοτώνουμε ως ανίατο όποιον δεν υπακούει σε αυτό το πράγμα ακόμα και μετά τη διδασκαλία, ακόμα και μετά την τιμωρία», να εξηγήσετε πώς αίρεται η αντίφαση αυτή. Β4. Τι γνωρίζετε για τη δεύτερη μέθοδο του Πρωταγόρα, τη διάλεξη και ποια στάση κρατά ο Σωκράτης απέναντι στη μέθοδο αυτή; Β5. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας, απλές ή σύνθετες για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: νενέμηνται, παρεληλυθότος, ἰδὼν, ἰδίᾳ, οἴωνται. Τύχῃ ἀγαθῇ! - 2 -

3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Διδαγμένο κείμενο) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Ο Δίας λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας, μήπως χαθεί ολότελα, στέλνει τον Ερμή, για να φέρει στους ανθρώπους και το σεβασμό και τη δικαιοσύνη, για να υπάρχουν τάξη στις πόλεις και συνεκτικοί δεσμοί φιλίας. Ρωτά λοιπόν ο Ερμής τον Δία με ποιον τέλος πάντων τρόπο να δώσει τη δικαιοσύνη και το σεβασμό στους ανθρώπους «Πώς δηλαδή, όπως έχουν μοιραστεί οι τέχνες, έτσι να μοιράσω και αυτές; Και έχουν μοιραστεί ως εξής ένας που κατέχει την ιατρική [είναι] αρκετός για πολλούς απλούς πολίτες, [όμοια] και οι άλλοι τεχνίτες έτσι λοιπόν να τοποθετήσω μέσα στους ανθρώπους και τη δικαιοσύνη και το σεβασμό ή να τις μοιράσω σε όλους;» «Σε όλους», είπε ο Δίας, «και όλοι να συμμετέχουν γιατί δε θα ήταν δυνατό να υπάρχουν πόλεις, αν συμμετέχουν σ αυτές λίγοι, όπως ακριβώς [μετέχουν] σε άλλες τέχνες και θέσπισε μάλιστα ένα νόμο από μένα, να θανατώνουν σαν αρρώστια της πόλης αυτόν που δεν μπορεί να συμμετέχει στο σεβασμό και τη δικαιοσύνη». Β1.Οι σοφιστές, ως γνωστόν, κατεξοχήν ορθολογιστές μεταχειρίστηκαν το μύθο ως διδακτικό μέσο χωρίς ενδοιασμούς, γιατί αφενός πίστευαν στην κοινωνική αποτελεσματικότητα και την παιδαγωγική του δύναμη και αφετέρου αποτελούσε πολύ πρόσφορο μέσο για επίδειξη γνώσεων και εκφραστικής ικανότητας, αλλά και μέσο άσκησης επιρροής στους ακροατές, τους οποίους γοήτευαν με τα θέλγητρα του μύθου, την καλλιέπεια και τις ποιητικές εκφράσεις. Ο μύθος, που περιέχει σύμβολα και αλληγορίες, δεν καταδικάζεται, αλλά μεταστοιχειώνεται, δηλαδή γίνεται φιλοσοφικός μύθος, για να συμπληρώσει το φιλοσοφικό λόγο. Οι σοφιστές, μολονότι θεωρούνται και είναι πράγματι υπερασπιστές και πρόμαχοι του λόγου, εν τούτοις δεν αποστέργουν το μύθο και τη μυθική διήγηση, όπου χρειάζεται να δώσουν στη διδασκαλία τους την επαγωγική δύναμη του μύθου. Από την άποψη αυτή δεν έρχονται σε ρήξη με την παράδοση, αλλά τη συνεχίζουν και την υπερβαίνουν. Οι σοφιστές όμως δε θ αναπαραγάγουν ούτε θα δεχτούν τις μυθικές ερμηνείες, όσο κι αν ήταν αρεστές στους πολλούς αντίθετα μάλιστα, οι ίδιοι προσκομίζουν προτάσεις εναλλακτικές. Έτσι και ο Πρωταγόρας θέλοντας να εκθέσει τις απόψεις του για το διδακτό της αρετής μεταχειρίζεται το μύθο ως διδακτικό μέσο τόσο από σεβασμό στην παράδοση όσο και από ακλόνητη πίστη στην κοινωνική αποτελεσματικότητα και στην παιδαγωγική του δύναμη. Είναι γνωστό ότι ο μύθος με τις παραπομπές του στο υπερφυσικό, τη μεταφορά, την υπερβολή, παρουσιάζεται εκεί που δεν είναι δυνατό να δοθεί μια λογική και επιστημονική ερμηνεία των φαινομένων ή των γεγονότων. Ωστόσο από τον Πρωταγόρα χρησιμοποιείται ως υπόβαθρο του λόγου, όχι ως συμπλήρωμά του.

4 Εξάλλου το ακροατήριο του Πρωταγόρα, ανομοιογενές από άποψη ηλικίας και μόρφωσης, και η ώρα της ημέρας, τον προέτρεπαν να αρχίσει με κάτι εύληπτο και ευχάριστο. Πρόκειται για το γνωστό από τον Ησίοδο και τον Αισχύλο μύθο για την αρχική κατάσταση του κόσμου και της ανθρώπινης κοινωνίας, την κλοπή της φωτιάς και τη μετάδοση της πολιτικής τέχνης στους ανθρώπους από το Δία άποψη που ανάγεται καθαρά και κατ αποκλειστικότητα στο μεγάλο σοφιστή (ίσως ο μύθος περιελαμβανόταν στο έργο του Πρωταγόρα, Περὶ τῆς ἐν ἀρχῇ καταστάσεως, που δε σώζεται). Β2. Ο Πρωταγόρας στην ενότητα αυτή θα προσπαθήσει να αποδείξει ότι η ποινή τιμωρία που επιβάλλεται από μια ευνομούμενη κοινωνία σε όποιον διαπράττει μια αδικία εντάσσεται και αυτή στα μέσα «διδαχής» που χρησιμοποιεί η ίδια η κοινωνία, προκείμενου ο παραβάτης να αποκτήσει την πολιτική αρετή, την οποία αμέλησε ως τότε να αποκτήσει. Τονίζει λοιπόν ότι κανείς δεν επιβάλλει τιμωρία σε όσους διαπράττουν αδικία με σκοπό την τυφλή εκδίκηση (τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν), ή με σκοπό να εμποδίσει την πράξη αυτή καθαυτή (οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος), αφού αυτή διεπράχθη, αλλά με σκοπό το σωφρονισμό του δράστη και τον παραδειγματισμό των άλλων ανθρώπων (τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα / ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει). Σύμφωνα με τον σοφιστή, η ποινή έχει σωφρονιστικό και παιδευτικό χαρακτήρα και όχι εκδικητικό η ποινή δεν είναι μέσο εκδίκησης εκ μέρους όλης της κοινωνίας εναντίον όποιου αδίκησε, αλλά ένας τρόπος σωφρονισμού του δράστη, ώστε να συνετιστεί ο ίδιος, και ένας τρόπος παραδειγματισμού των άλλων ανθρώπων, ώστε να αποτραπούν παρόμοιες πράξεις και στο μέλλον. Είναι δηλαδή έλλογη τιμωρία όχι «άλογη» που ισχύει στα θηρία και στηρίζεται στην πεποίθηση ότι θα επιτευχθεί βελτίωση του δράστη. Ο Πρωταγόρας δίνει προφανώς παιδαγωγικό τελεολογικό περιεχόμενο στο γεγονός της τιμωρίας και ζητά εξανθρωπισμό της δικαιοσύνης. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος δεν είναι καλός ή κακός, δίκαιος ή άδικος εκ φύσεως, γιατί τότε θα ήταν αδύνατο να αλλάξει ο χαρακτήρας του, να βελτιωθεί, άρα δε θα ήταν υπεύθυνος για την αδικία ούτε θα μπορούσε να του επιβληθεί ποινή. Το γεγονός ότι οι κοινωνίες έχουν προβλέψει τιμωρίες για πράξεις αδικίας αποδεικνύει πως υπάρχει μια γενική, πανανθρώπινη πίστη στην ιδέα πως το να είναι κανείς καλός πολίτης δεν είναι θέμα φύσης ή τύχης, αλλά κάτι που το διδάσκεται και το κατακτά με τη θέλησή του. Άλλωστε αν τα παραπάνω δεν ίσχυαν, θα ήταν εντελώς

5 παράλογο να τιμωρούν οι άνθρωποι κάποιον για ένα ελάττωμα του χαρακτήρα του που δε θα μπορούσε να διορθωθεί. Επομένως η πολιτική αρετή διδάσκεται. Βέβαια, όσο σημαντική κι αν είναι η συγκεκριμένη θέση και παρόλο που έχει επικρατήσει στα νεότερα χρόνια σε όλα τα πολιτισμένα κράτη του κόσμου δεν αποτελεί ένα πειστικό επιχείρημα. Ο Πρωταγόρας χρησιμοποιεί ένα γνωστό και συχνά επαναλαμβανόμενο από τους συναδέλφους του σόφισμα, το σόφισμα της λήψεως του ζητουμένου. Δηλαδή η ίδια η πρόταση που χρειάζεται απόδειξη χρησιμοποιείται ταυτόχρονα και ως αποδεικτικό επιχείρημα. Η θέση του ότι η τιμωρία λειτουργεί σωφρονιστικά και βελτιωτικά στο δράστη θεωρείται δεδομένη, προβάλλεται απόλυτα και δεν αποδεικνύεται! Δηλαδή θα έπρεπε πρώτα να αποδειχτεί αυτό και μετά να θεωρηθεί αποδεικτικό στοιχείο. Η έλλογη τιμωρία όμως ανήκει περισσότερο στη σφαίρα της θεωρίας και της δεοντολογίας (αυτό που θα πρέπει να γίνεται) και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ιδιαίτερα εκείνης της εποχής. Β3. Και πριν από το επιχείρημά του για τον παιδευτικό χαρακτήρα της ποινής, ο Πρωταγόρας αναφέρθηκε ήδη στην ποινή στην 4 η ενότητα, στο πλαίσιο του μύθου. Εκεί, διά στόματος Δία πρότεινε για όποιον δεν συμμετέχει στην αἰδῶ και τη δίκη τη θανατική ποινή(«κτείνειν ὡς νόσον πόλεως») Πρόκειται για μια σκληρή, ακραία κι απάνθρωπη τιμωρία, σύμφωνα με την οποία, όσοι δεν έχουν συνείδηση της πολιτικής αρετής αποτελούν νοσηρά στοιχεία και θανατώνονται. Αντίθετα, στην 6 η ενότητα, μιλά για την παιδευτική σημασία της τιμωρίας («ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα»). Σύμφωνα με την άποψη αυτή η ποινή έχει σωφρονιστικό και παιδευτικό χαρακτήρα κι όχι εκδικητικό. Είναι, δηλαδή μια έλλογη τιμωρία και στηρίζεται στην πεποίθηση ότι θα επιτευχθεί η ηθική βελτίωση του δράστη. Φαινομενικά, λοιπόν, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια αντίφαση: η θανατική ποινή δεν αφήνει περιθώρια βελτίωσης στο δράστη, άρα αίρεται ο σωφρονιστικός χαρακτήρας της και, συνεπώς, η έλλογη σκοπιμότητα που πρέπει να έχει κάθε ποινή. Κατά συνέπεια, η αποδοχή της θανατικής ποινής αντιφάσκει με την αποδοχή του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής εν γένει Η αντίφαση, όμως αυτή αίρεται ως έναν βαθμό, αν λάβουμε υπόψη μας το αντίστοιχο χωρίο από την 7 η ενότητα «..... πρέπει να εκδιώκουμε από την πόλη ή να σκοτώνουμε ως ανίατο όποιον δεν υπακούει σε αυτό το πράγμα ακόμα και μετά τη διδασκαλία, ακόμα και μετά την τιμωρία» Αυτές οι ποινές δεν πρέπει να ιδωθούν ως απλές κυρώσεις, αλλά ως μέσα εξαναγκασμού για την προώθηση του κοινού συμφέροντος. Οι παραπάνω ποινές λίγο πολύ είναι ισάξιες, αφού για τον αρχαίο Έλληνα η εξορία ήταν σχεδόν ισοδύναμη με τη θανατική καταδίκη, εφόσον η ζωή του δεν ήταν δυνατό να υφίσταται έξω από τα πλαίσια της πολιτείας, ενώ η δήμευση της περιουσίας αλλά και η συνολική καταστροφή του οἴκου ισοδυναμούσε με ξεθεμελίωμα ολόκληρης της γενιάς, κάτι που συνιστούσε τη μεγαλύτερη συμφορά, αφού ο πολίτης δεν είχε μόνο οδυνηρές οικονομικές συνέπειες, καθώς περιφερόταν ανέστιος και πένης, αλλά

6 και εξευτελιστικές. Η θανατική ποινή αποτελεί, λοιπόν, έσχατο μέσο τιμωρίας που επιβάλλεται όταν οι άλλες μορφές τιμωρίας(νουθεσίες, θυμοί, μικρές τιμωρίες, εξορία και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων) δεν έχουν επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, δηλαδή τον σωφρονισμό του δράστη. Μάλιστα, επιβάλλεται όχι για να εκδικηθεί η πολιτεία αυτόν που διέπραξε ένα αδίκημα, αλλά για να διαφυλάξει την αρμονική συμβίωση και ισορροπία μέσα στην πόλη, απομακρύνοντας οποιοδήποτε ταραχοποιό στοιχείο Β4. Αντίθετα, ο Σωκράτης, δεν διστάζει να ειρωνευτεί και να υπονομεύσει με κάθε τρόπο τη δεύτερη σοφιστική μέθοδο, τη διάλεξη. Ο Σωκράτης ισχυρίζεται πως έχει πολύ κακή μνήμη και του είναι αδύνατον, όταν ακούει μια μακροσκελή διάλεξη πάνω σε κάποιο θέμα, να συγκρατεί όλες τις λεπτομέρειες! Τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα; Πως σε μια διάλεξη, ο ομιλητής εκθέτει διάφορες ιδέες τις οποίες ο ακροατής δεν έχει καν τον χρόνο να εξετάσει. Επομένως, η μέθοδος της διάλεξης είναι μέθοδος πειθούς, όχι μέθοδος προσέγγισης και κατάκτησης της αλήθειας. Μπορεί, συνεπώς, να είναι καλή για τις πολιτικές συνελεύσεις και τα δικαστήρια, αλλά σίγουρα όχι για τη φιλοσοφία, που σκοπός της είναι η αναζήτηση της αλήθειας. Β5. νενέμηνται: παρεληλυθότος : ἰδὼν: ἰδίᾳ : οἴωνται : κατανομή, Νέμεση ελεύθερος, ανεξίτηλος όραμα, κάτοπτρο ιδιοτελής, ιδιωτικό Οίηση, οιηματίας

7 Γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Αδίδακτο κείμενο) Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Κείμενο από το πρωτότυπο : Ξενοφ. Απομνημονεύματα, Α Πολλάκις ἐθαύμασα τίσι ποτὲ λόγοις Ἀθηναίους ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην ὡς ἄξιος εἴη θανάτου τῇ πόλει. ἡ μὲν γὰρ γραφὴ κατ αὐτοῦ τοιάδε τις ἦν ἀδικεῖ Σωκράτης οὓς μὲν ἡ πόλις νομίζει θεοὺς οὐ νομίζων, ἕτερα δὲ καινὰ δαιμόνια εἰσφέρων ἀδικεῖ δὲ καὶ τοὺς νέους διαφθείρων. Πρῶτον μὲν οὖν, ὡς οὐκ ἐνόμιζεν οὓς ἡ πόλις νομίζει θεούς, ποίῳ ποτ ἐχρήσαντο τεκμηρίῳ; θύων τε γὰρ φανερὸς ἦν πολλάκις μὲν οἴκοι, πολλάκις δὲ ἐπὶ τῶν κοινῶν τῆς πόλεως βωμῶν. καὶ μαντικῇ χρώμενος οὐκ ἀφανὴς ἦν. διετεθρύλητο γὰρ ὡς φαίη Σωκράτης τὸ δαιμόνιον ἑαυτῷ σημαίνειν ὅθεν δὴ καὶ μάλιστά μοι δοκοῦσιν αὐτὸν αἰτιάσασθαι καινὰ δαιμόνια εἰσφέρειν. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να μεταφράσετε το κείμενο. μονάδες 20 Β1. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. φαίη: ἔπεισαν: εἰσφέρων: ἀδικεῖ: σημαίνειν: β ενικό υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα γ ενικό ευκτικής ενεργητικού αορίστου α β ενικό προστακτικής μέσου αορίστου β απαρέμφατο ενεργητικού αορίστου α απαρέμφατο αορίστου β γ ενικό ευκτικής μέλλοντα γ ενικό οριστικής παρατατικού μέσης φωνής γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα γ ενικό οριστικής ενεργητικού μέλλοντα μονάδες 5-3 -

8 Β2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. ἀφανὴς: ἑαυτῷ: πόλεως: εἰσφέρων: δαιμόνιον: επίρρημα θετικού βαθμού και κλητική ενικού στο αρσενικό γένος δοτική ενικού και πληθυντικού β προσώπου στο θηλυκό γένος της ίδιας αντωνυμίας αιτιατική ενικού και δοτική πληθυντικού δοτική πληθυντικού στο θηλυκό και ουδέτερο γένος γενική ενικού και δοτική πληθυντικού μονάδες 5 Γ1. Α. τίσι ποτὲ λόγοις Ἀθηναίους ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην Β. ὡς φαίη Σωκράτης τὸ δαιμόνιον ἑαυτῷ σημαίνειν: Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός λόγος). Γ2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι λέξεις. τοιάδε, θύων, μαντικῇ, μοι: μονάδες 6 μονάδες 4-4 -

9 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Αδίδακτο κείμενο) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Πολλές φορές απόρησα με ποια τέλος πάντων επιχειρήματα έπεισαν τους Αθηναίους αυτοί που κατηγόρησαν το Σωκράτη ότι τάχα άξιζε να θανατωθεί από την πόλη. Η κατηγορία εναντίον του ήταν τέτοια περίπου. Ο Σωκράτης αδικεί επειδή δεν πιστεύει στους θεούς που πιστεύει όλη η πόλη αλλά εισάγει καινούργιες θεότητες. Αδικεί ακόμη γιατί διαφθείρει τους νέους (τα ήθη των νέων). Πρώτα πρώτα λοιπόν για το ότι τάχα δεν πίστευε στους θεούς της πόλης ποιο πράγμα έφεραν ως απόδειξη; Γιατί ο Σωκράτης ήταν φανερό ότι προσέφερε θυσίες στους θεούς πολλές φορές και στο σπίτι αλλά και πολλές φορές στους κοινούς βωμούς της πόλης. Και φανερά ακόμη έκανε χρήση της μαντικής τέχνης (κατέφευγε στη μαντική). Γιατί είχε διαδοθεί η φήμη ότι τάχα ο Σωκράτης υποστήριζε ότι το δαιμόνιό του υποδείκνυε σ αυτόν διάφορα πράγματα. Και απ αυτό κυρίως μου φαίνεται ότι τον κατηγόρησαν (προέκυψε η κατηγορία) ότι εισάγει καινούργιες θεότητες. μονάδες 20 Β1. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. φαίη: ἔπεισαν: εἰσφέρων: ἀδικεῖ: σημαίνειν: β ενικό υποτακτικής ενεργητικού ενεστώτα: φῇς απαρέμφατο ενεργητικού ενεστώτα: φάναι γ ενικό ευκτικής ενεργητικού αορίστου α : πείσαι β ενικό προστακτικής μέσου αορίστου β : πιθοῦ απαρέμφατο ενεργητικού αορίστου α : πεῖσαι απαρέμφατο αορίστου β : εἰσενεγκεῖν γ ενικό ευκτικής μέλλοντα: εἰσοίσοι γ ενικό οριστικής παρατατικού μέσης φωνής: ἠδικεῖτο γ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα: ἀδικοῖεν γ ενικό οριστικής ενεργητικού μέλλοντα: σημανεῖ μονάδες 5 Β2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. ἀφανὴς: ἑαυτῷ: πόλεως: εἰσφέρων: δαιμόνιον: επίρρημα θετικού βαθμού και κλητική ενικού στο αρσενικό γένος: ἀφανῶς, ἀφανές δοτική ενικού και πληθυντικού β προσώπου στο θηλυκό γένος της ίδιας αντωνυμίας: σεαυτῷ/σεαυτῇ, ὑμῖν αὐταῖς αιτιατική ενικού και δοτική πληθυντικού: πόλιν, πόλεσι δοτική πληθυντικού στο θηλυκό και ουδέτερο γένος: εἰσφερούσαις, εἰσφέρουσι γενική ενικού και δοτική πληθυντικού: δαιμονίου, δαιμονίοις μονάδες 5-1 -

10 Γ1. Α. τίσι ποτὲ λόγοις Ἀθηναίους ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην Β. ὡς φαίη Σωκράτης τὸ δαιμόνιον ἑαυτῷ σημαίνειν: Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός λόγος). τίσι ποτὲ λόγοις Ἀθηναίους ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην: πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής αγνοίας, γιατί εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία τίσι, εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό και έχει θέση αντικειμένου στο ἐθαύμασα. ὡς φαίη Σωκράτης τὸ δαιμόνιον ἑαυτῷ σημαίνειν: δευτερεύουσα ειδική πρόταση, εισάγεται με το ὡς, γιατί εκφράζει υποκειμενική άποψη, εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου (φαίη), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (διετεθρύλητο), και έχει θέση υποκειμένου στο διετεθρύλητο. μονάδες 6 Γ2. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι λέξεις. τοιάδε: κατηγορούμενο στο γραφή θύων: κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται στο υποκείμενο του φανερός ἦν (ενν. Σωκράτης) μαντικῇ: αντικείμενο στη μετοχή χρώμενος μοι: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο δοκοῦσι μονάδες 4-2 -