ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ. Όπως η εκκλησιαστική, έτσι και η δημοτική μουσική είναι μονοφωνική και τροπική και δεν ακολουθεί τη δυτική τονική αρμονία.

Transcript

1 Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί μια σημαντική έκφραση της λαϊκής δημιουργίας. Ως λογοτεχνικό είδος αντλεί το υλικό του από την προφορική λογοτεχνική παράδοση. Στις παραδοσιακές κοινωνίες (στην εποχή της ακμής του) αποτελούσε απαραίτητο στοιχείο της κοινωνικής ζωής. Στη δουλειά, στο σπίτι, στις γιορτές, στους γάμους, στις κηδείες και γενικά σε όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις και καταστάσεις, το δημοτικό τραγούδι εξέφραζε τα συναισθηματικά και ψυχικά φορτία, τα ιδανικά, τους πόνους και τις χαρές, ακόμα τις εντυπώσεις και τις σκέψεις του λαού. Στάθηκε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες ενώ η αξία του έχει αναγνωριστεί από πολλούς Έλληνες και ξένους μελετητές. Όπως η εκκλησιαστική, έτσι και η δημοτική μουσική είναι μονοφωνική και τροπική και δεν ακολουθεί τη δυτική τονική αρμονία. Ακολουθεί τους «ήχους» της Βυζαντινής μουσικής και της Ανατολικής παράδοσης, που έχουν τις ρίζες τους στο αρχαιοελληνικό μουσικό σύστημα διαστημάτων, τετραχόρδων, τρόπων κλπ Η μουσική είναι κυρίως φωνητική. Τα όργανα απλά συνοδεύουν, υπάρχουν όμως και οργανικά κομμάτια. Υπάρχουν και πολυφωνικά τραγούδια ( Ήπειρος), σε πεντατονικές κλίμα.

2 Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο αυτό η Δόμνα Σαμίου. Ασχολήθηκε με το δημοτικό τραγούδι κατά την διάρκεια της ζωής της. Οι γονείς της ήταν μικρασιάτες πρόσφυγες. Έζησε τα παιδικά της χρόνια μέσα στις απάνθρωπες συνθήκες της προσφυγιάς,. Στο περιβάλλον αυτό είχε τα πρώτα μουσικά της ακούσματα απ τα οποία και πήγασε η αγάπη της για την παραδοσιακή μουσική. Αργότερα ως μέλος της χορωδίας του Σίμωνα Καρά αρχίζει η σχέση της και με το Ε.Ι.Ρ όπου αργότερα, το 1954, προσλαμβάνεται στο Τμήμα Εθνικής Μουσικής. Το 1963 αρχίζει τα ταξίδια της στην επαρχία για συγκέντρωση μουσικού υλικού για το προσωπικό της αρχείο με δικά της μηχανήματα. Το έργο της έχει αναγνωριστεί και τιμηθεί με πολλές διακρίσεις. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ 1) Η ανωνυμία του δημιουργού. 2) Απροσδιοριστία του ακριβούς τόπου προέλευσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο τόπος αναφοράς, όχι όμως ο ακριβής τόπος σύνθεσης. 3) Η απροσδιοριστία του ακριβούς χρόνου σύνθεσης. Μπορεί να είναι γνωστός ο χρόνος αναφοράς όχι όμως ο ακριβής χρόνος σύνθεσης. 4) Η λαϊκή έκφραση ακολουθώντας τοπικά ιδιώματα. Το δημοτικό τραγούδι αποδίδεται πάντα με το χρονικά τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. 5) Ο λαϊκός ψυχισμός, όπως αυτός εκδηλώνεται στη ζωή. 6) Χρήση άμεσου λόγου ή διαλόγου 7) Η απόδοση σε τραγούδι και όχι ποίημα. Το δημοτικό τραγούδι δεν απαγγέλλεται. 8) Το ζωντανό ύφος και η ρεαλιστική περιγραφή 9) Το χαρακτηριστικό μέτρο. Ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος. Ακολουθούν, με μεγάλη διαφορά, ο ιαμβικός δωδεκασύλλαβος και ο τροχαϊκός στίχος 10) Δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία έκτος από κάποιες εξαιρέσεις και τέλος,

3 11) Υπάρχουν πολλές παραλλαγές ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Η δική μας ομάδα ασχολήθηκε με τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται στο δημοτικό τραγούδι τα οποία χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες : 1. Έγχορδα: λαούτο, ταμπουράς, βιολί, λύρες (αχλαδόσχημη -«Κρητική», φιαλόσχημη, Ποντιακή ή Θρακιώτικη -«κεμετζές»), σαντούρι, κανονάκι, ούτι, μπουζούκι και μπαγλαμάς(οικογένεια ταμπουράδων) 2. Αερόφωνα: κλαρίνο, φλογέρα, ζουρνάς, σουραύλι, τσαμπούκα (ή αλλιώς λέγεται ασκομαντούρα στην Κρήτη. 3. Κρουστά: νταούλι, ντέφι (νταιρές), τουμπελέκι (νταραμπούκα ή στάμνα), τουμπί ή τουμπάκι (μικρό τύμπανο), ζήλια κ.ά. άσκαυλοι (τσαμπούνες απο τη λέξη συμφωνία-, ασκομαντούρες, γκάιντα) Το κλαρίνο ήρθε από την Τουρκία γύρω στο 1835 και γρήγορα καθιερώθηκε σαν το κυριότερο και αντιπροσωπευτικότερο όργανο της δημοτικής μας μουσικής. Ηλεκτρική κιθάρα, ντραμς και ηλεκτρονικό αρμόνιο χρησιμοποιούνται επίσης τελευταία, αλλά είναι ξένα προς το ύφος της δημοτικής μουσικής. Σε κάθε περιοχή, ανάλογα με τα τραγούδια και τους χορούς της, χρησιμοποιούνται και διαφορετικά μουσικά όργανα: Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούν οι Ηπειρώτες είναι το βιολί, το κλαρίνο, το λάουτο, το ντέφι, η φλογέρα και τα κρουστά το σαντούρι το βρίσκουμε στη Πρέβεζα μόνο για τους τονικούς της σκοπούς

4 Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούν οι Θρακιώτες είναι βυζαντινά. Στην ανατολική Θράκη χρησιμοποιούν κυρίως το κανονάκι ( χορδόφωνο όργανο της βυζαντινής παράδοσης ), το ούτι και πολίτικη λύρα (σχήμα αχλαδιού). Χρησιμοποιούν κρουστά την μάσα, το νταούλι, το τουμπελέκι και τη τσαμάρα. Στη νησιώτικη μουσική τα όργανα που χρησιμοποιούν είναι το τουμπί, και η λύρα. Αργότερα έβαλαν στη το βιολί, το λαούτο, το σαντούρι και το ντέφι. Το βασικά μουσικά σχήματα στη Μακεδονία είναι αυτά που αποτελούνται από τα Χάλκινα πνευστά όργανα (κλαρίνο, τρομπόνι, κορνέτα, τρομπέτα, εμφώνιο με συνοδευτικά όργανα το νταούλι και το τύμπανο με πιατίνι), που παίζουν στο μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας (κυρίως στην Κεντρική και τη Δυτική Μακεδονία), και τη ζυγιά που αποτελείται από ζουρνάδες ή γκάιντες και κρουστά. Υπάρχουν, όμως, σε ορισμένες περιοχές, όπως είναι η περιοχή της Θεσσαλονίκης, της Χαλκιδικής και της Καβάλας, και κομπανίες, που έχουν ως βασικά όργανα το βιολί και το κλαρίνο, με συνοδευτικά το ούτι, το τουμπερλέκι ή το νταούλι. Η λύρα είναι το βασικό όργανο της κρητικής μουσικής. Όμως το λαούτο συνοδέυει επιτυχώς το μελωδικό αυτοσχεδιασμό. Σε κάποιες επαρχίες της Κρήτης αντί για την λύρα χρησιμοποιείται το βιολί. Στη κρητική μουσική επίσης χρησιομοποιούνται τα πνεύστα : το θαμπόλι (είδος φλογέρας), η μαντούρα ( είδος κλαρινέτου) και η ασκομαντούρα. Τα μουσικά όργανα που συνόδευαν το τραγούδι στη Πελοπόννησο είναι το κλαρίνο, το νταούτο, το νταούλι, ο αυλός και η πίπιζα. Αργότερα χρησιμοποίησαν και βιολί. Όμως αυτά που επικράτησαν ήταν το κλαρίνο και το λαούτο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΣΗΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Ο πικραμένος Τώρα τα πουλιά Θ αρχίσω ο πικραμένος Αντικρυστός ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΣΗ Κιθάρα Νταούλι Μαντολίνο Βιολί Λαούτο Φλογέρα Βιολί Κιθάρα Βιολί Λαούτο Κιθάρα Σαντούρι

5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το μάθημα αυτό και το θέμα της εργασίας μας ήταν διαφορετικό από τα συμβατικά μαθήματα που γίνονται στο σχολείο. Η εργασία με την οποία ασχοληθήκαμε ήταν μια μια πρωτόγνωρη και ταυτόχρονα ευχάριστη διαδικασία γεμάτη ενέργεια και ενδιαφέρον από τους μαθητές ώστε να μάθουν περισσότερες λεπτομέρειες για το δημοτικό τραγούδι! Επιπλέον μάθαμε και τα βήματα του παραδοσιακού χορού τσάμικου! Ήταν μια μοναδική εργασία που όλοι οι μαθητές έδειξαν την ομαδικότητα που μας διακατέχει και τον καλύτερο τους εαυτό προκειμένου να υπάρχει ένα τέλειο αποτέλεσμα! Μέσα από την εργασία, μάθαμε καινούργια πράγματα όσο αναφορά το δημοτικό τραγούδι του τόπου αλλά και άλλων τόπων. Ωστόσο εκτός από τις λεπτομέρειες που μάθαμε γι αυτό μάθαμε πώς να χρησιμοποιούμε και να επεξεργαζόμαστε σωστά πληροφορίες. Θα θέλαμε πολύ και η εργασία του επόμενου τετράμηνου να μοιάζει με αυτήν!!!!! ΠΗΓΈΣ: music heaven το παραδοσιακό, δημοτικό τραγούδι (2013) περισσότερα Wikipedia το δημοτικό τραγούδι (2014) περισσότερα δημοτικό τραγούδι ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ Ανδριανάκου Όλγα Βασιλοπούλου Αγγελική Γκάτσου Ιωάννα Διαμαντοπούλου Σοφία

6 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Μαρία Κολλάρ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ