ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Transcript

1 Ευαγγελική περικοπή: Εκ του Κατά Λουκάν Κεφ. ΙΗ Κείμενο: Εἶπε δὲ καὶ πρός τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι. καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα 10 Δύο άνθρωποι ανέβησαν εις το ιερόν δια να προσευχηθούν ο ένας ήτο Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος εστάθη όρθιος, ώστε να φαίνεται δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και σαν αυτόν εκεί τον τελώνην. Εις καιρόν δηλαδή που όλοι οι άλλοι είναι ένοχοι και αξιοκατάκριτοι. Εγώ προβάλλω ως μόνος ανένοχος και σε ευχαριστώ. Διότι δεν βλέπω εις τον ευατό μου τας τόσας κακίας, τας οποίας έχουν οι άλλοι. 12 Έχω όμως και αρετάς. Νηστεύω δύο φοράς την εβδομάδα (Δευτέραν και Πέμπτην) δίδω το δέκατον από όλα εκείνα, που αποκτώ, ακόμη και από τα πλέον μικρά και ευτελή, δια τα οποία δεν επιβάλλει ο νόμος την δεκάτην. 13 Ο Τελώνης όμως έστεκε μακράν από το θυσιαστήριον, που εκαίοντο αι θυσίαι, και δεν είχε την τόλμην όχι μόνον τας χείρας του, αλλά ούτε τα μάτια του να σηκώση επάνω προς τον ουρανόν. Άλλ εκτύπα συνεχώς το στήθος του, που περιέκλειε την αμαρτωλήν και ακάθαρτον καρδίαν του, και έλεγεν Ώ Κύριε και Θεέ, 1 / 6

2 σπλαχνίσου με και συγχώρησε με τον αμαρτωλόν. 14 Σας βεβαιώ, ότι αυτός ο περιφρονημένος τελώνης κατέβη από το ιερόν εις το σπίτι του αθωωμένος και δίκαιος ενώπιον του Θεού και όχι ο Φαρισαίος εκείνος. Εδικαιώθη δε ο τελώνης και κατεκρίθη ο Φαρισαίος διότι καθένας που υψώνει τον ευατόν του, θα ταπεινωθή από τον Θεόν και θα κατακριθή εκείνος δε, που ταπεινώνει τον ευατόν του, θα υψωθή και θα τιμηθή από τον Θεόν. Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Η ευαγγελική περικοπή που λαμβάνεται από το ιερόν ευαγγέλιο του Αποστόλου Λουκά είναι μια από τις πολλές διδακτικές παραβολές που διηγήθηκε ο ίδιος ο Χριστός με σκοπό να προκρίνει την αληθινή και γνήσια πνευματική ζωή και πράξη προς τους πιστούς, ώστε να μπορέσουν να αξιωθούν της κατά χάριν Θέωσις. Αν δούμε όμως το ευρύτερο νόημα, αλλά και την στάση των δύο ανδρών για τους οποίους γίνεται λόγος, εύκολα θα παρατηρήσουμε ότι δεν είναι απλά μια παραβολή που θέλει να διδάξει και να σωφρονίσει, αλλά κάτι περισσότερο Αλήθεια, πόσοι από εμάς τους Χριστιανούς δεν θεωρούμε τον εαυτό μας δίκαιους και θρησκόληπτους; Πόσοι δεν έχουμε σταθεί σε κάποιαν περίοπτη θέση του ναού, και με αλαζονικό κυνισμό να αυτοπροβληθούμε προς την εικόνα του Χριστού; Ποιος τύπος από τους δύο ανθρώπους ταιριάζει στον καθένα από μας; Ο Φαρισαίος, ένας καθώς πρέπει πιστός Ισραηλίτης, χωρίς κανένα μεμπτό και μιαρό στοιχείο ηθικής να τον βαραίνει. Η αφοσίωσή του προς τον Μωσαϊκό Νόμο αποτελεί υπόδειγμα, ενώ η πιστή τήρηση των βασικών εντολών αποτελεί καύχημά του. Δεν παύει επίσης να ευχαριστεί τον Θεό, αλλά και να προσεύχεται με χέρια υπερυψωμένα. Εντούτοις όμως η ευχαριστία του είναι γεμάτη κενοδοξία και παραλήρημα. Ο ναρκισσισμός του εκτρέφει την άκρατη τυπολατρία και «θεσμοθετεί» μιαν κάλπικη εοσέβια. Η ευγνωμοσύνη του προς τον Θεό είναι μια κατάκριση και ένας εμπαιγμός των συνανθρώπων του. Βέβαια ο ίδιος δεν είπε ψέματα. Νήστευε δύο φορές το Σάββατο. Δεν υπήρξε φιλάργυρος ώστε να κατακρατεί του φόρους των πολιτών αλλά έκανε την «πρέπουσα» ελεημοσύνη όπως προέβλεπε ο νόμος. Αλλ όμως η υψηλόφρονα στάση του τον οδήγησε σε έναν αχαλίνωτο εγωϊσμό ώστε να κατακρίνει διάφορες ομάδες ανθρώπων ως άρπαγες, 2 / 6

3 άδικους, μοίχους. Μάλιστα κατέδειξε επικριτικά τον τελώνη ως τέτοιον. Από την άλλη μεριά ο ευαγγελιστής παρουσιάζει τον τελώνη, να βρίσκεται απόμερα εντός του ναού σε ένα μέρος που δεν ήθελε να φαίνεται καθόλου. Με συντετριμμένη καρδία, και ταπεινό φρόνημα κρατούσε τους οφθαλμούς του κάτω στη γη, έχοντας πλήρη συναίσθηση των αμαρτιών του και μετανοημένος κτυπούσε το στήθος του ζητώντας έλεος και συγχώρηση από τον πανάγαθο Θεό. Δεν μπαίνει στη διαδικασία να κοιτάξει γύρω του και να ελέγξει τους άλλους. Είχε συνειδητοποιήσει το μέγεθος των αμαρτιών του και το μόνο που ήθελε ήταν να καθαρίσει το νου και την καρδιά του ώστε να γίνει δοχείο της Θείας χάρης, και μέτοχος της ουρανίου βασιλείας του Θεού. Ο Τελώνης παρουσιάζεται ως το πρότυπο του ταπεινού και μετανοημένου ανθρώπου, που καλούμαστε να μιμηθούμε ώστε να μάθουμε αφενός να προσευχόμαστε σωστά και ταπεινά, και αφετέρου να μάθουμε να κοιτάζουμε πώς να διορθώσουμε τις αμαρτωλές μας συνήθειες και πράξεις, παρά να ελέγχουμε και να κατακρίνουμε τους αδελφούς μας. Ο Χριστός επιβράβευσε τελικά τον τελώνη, και τον δικαίωσε, θέλοντας να δείξει την πραγματική και ειλικρινή στάση ζωής που πρέπει να έχει κάθε άνθρωπος που επιθυμεί να μετέχει στην δόξα της μεγαλοπρέπειας Του. Μια μεγαλοπρέπεια κεχαριτωμένη και κατ υιοθεσίαν Θεϊκή που μόνο η αρετή της ταπείνωσης μπορεί να την ελκύσει προς όποιον την καλλιεργεί. Τι θα ωφεληθεί κανείς εάν είναι πάντοτε υπερόπτης και αλαζόνας? Κάποτε θα ταπεινωθεί. Το βεβαιώνει απόλυτα ο Πανάγαθος Θεός. Όχι βέβαια για να εκδικηθεί με τα μέτρα της ανθρώπινης δικαιοσύνης. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν αδελφοί την ταπεινή και ευλαβική στάση του Τελώνη, να στρέψουμε το νου στην καρδιά μας, να κτυπήσουμε δραστικά κάθε πάθος που προσβάλλει το σώμα και τη διάνοιά μας, να μετανοήσουμε ειλικρινά, και τελικά να αναζητήσουμε το έλεος από τον φιλεύσπλαχνο Θεό, προσευχόμενοι εν παντί καιρώ δοξάζοντας και ευλογώντας την Παναγία Τριάδα νύν και αεί και εις τους αιώνας. Αμήν. Αποστολικό Ανάγνωσμα: Προς Τιμόθεον Β Επιστολή, Γ / 6

4 Τέκνον Τιμόθεε, σὺ δὲ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν Αντιοχείᾳ, ἐν Ικονίῳ, ἐν Λύστροις, οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα! καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ιησοῦ διωχθήσονται πονηροὶ δέ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι. Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες, καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ιησοῦ. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα 10 Σύ όμως έχεις παρακολουθήσει την διδασκαλίαν μου, την εν γένει συμπεριφοράν μου, την πρόθεσιν και τα ελατήρια μου, την φωτισμένην πίστην μου, την μακροθυμίαν μου, την αγάπην μου, την υπομονήν μου, 11 τους διωγμούς μου, τα παθήματα μου, που μου συνέβησαν εις Αντιόχειαν, εις Ικόνιον, εις Λύστρα. Τι φοβερούς διωγμούς υπέφερα και από όλους με εγλύτωσεν ο Κύριος. 12 Και όχι μόνον εγώ έπαθον και πάσχω ταύτα, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζουν ευσεβώς, όπως επιβάλλει η σχέσις μας με τον Ιησούν Χριστόν, θα καταδιωχθούν. 13 Κακοί δε άνθρωποι, που καταδιώκουν και βασανίζουν τους ευσεβείς, καθώς και απατεώνες, θα προχωρήσουν εις το χειρότερον και θα πλανούν τους άλλους και θα πλανώνται και αυτοί οι ίδιοι. 14 Συ όμως, ω Τιμόθεε, μένε ακλόνητος εις εκείνα, που έμαθες και εβεβαιώθης περί της αληθείας των από την προσωπικήν πείραν. Και μη ξεχάνης ποτέ, αλλά διατήρει ζωηρά την γνώσιν από ποίον διδάσκαλον έμαθες ταύτα. 15 και ότι από μικρό παιδί γνωρίζεις τας Αγίας Γραφάς αι οποίαι ημπορούν να σου μεταδώσουν την αληθή σοφίαν, που οδηγεί εις σωτηρίαν δια μέσου της πίστεως εις τον Ιησούν Χριστόν. Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Εάν διαβάσουμε με προσοχή τις Πράξεις των Αποστόλων, και ιδιαίτερα τα κεφάλαια όπου περιγράφονται οι περιοδείες του αποστόλου Παύλου με τους συνεργάτες του, εύκολα θα 4 / 6

5 διαπιστώσουμε ότι τα παραπάνω λόγια του Αποστόλου Παύλου προς τον μαθητή του Τιμόθεο είναι καταδεικτικά της θερμής και πατρικής αγάπης που πηγάζει με τη χάρη του Θεού μέσα από την ψυχή του αποστόλου των εθνών προς τους ταπεινούς εργάτες του ευαγγελίου. Με αυτή του την επιστολή, του θυμίζει διάφορες καταστάσεις και διώξεις που υπέστησαν στην ιεραποστολική τους δραστηριότητα. Του υπογραμμίζει όμως την υπομονετική στάση την οποία τήρησαν τότε με τόσες κακουχίες. Υπέμειναν, μακροθυμούσαν, δίδασκαν, και αγαπούσαν όλους ένεκα της δυνατής πίστης που είχαν για το ευαγγέλιο του Χριστού. Δεν τα κατάφεραν όμως αυτά χάρη στις δικές τους δυνάμεις, αλλά διότι πάντοτε ήταν μαζί τους ο Χριστός. Αλήθεια ας θυμηθούμε τη θαυμαστή παρέμβαση του αγγέλου όπου τον καθοδήγησε να πάει στους Φιλίππους. Ας θυμηθούμε τη θαυμαστή αποφυλάκιση του στη Μακεδονία από άγγελο, αλλά και το μεγαλείο της επιμονής του να διασχίσει τόσα χιλιόμετρα με τα πόδια, και αυτό όχι μονάχα μια φορά. Όλα αυτά για την αγάπη του Χριστού. Εξαιτίας της αγάπης που είχε για τον Χριστό. Ο απόστολος Παύλος τα θυμίζει αυτά στον αγαπητό του μαθητή για να τον ενδυναμώσει. Ο Τιμόθεος από την πρώτη στιγμή άνοιξε την καρδιά του και δέχθηκε την διδασκαλία για τον Ιησού Χριστό. Τώρα χειροτονήθηκε και αξιώθηκε της αποστολικής διαδοχής ακλουθώντας πιστά τον απόστολο Παύλο. Ο ίδιος είχε ήδη βιώσει αρκετές εμπειρίες και δυσκολίες στο ιεραποστολικό του έργο, και σ αυτά ήταν παρόν και ο ίδιος ο Τιμόθεος. Τόσο στις περιοχές της Μ. Ασίας, Λύστρα, Δέρβη και Ικόνιο, όσο και όταν κατέβηκε στην Αθήνα, συναντήθηκαν στην Κόρινθο όπου επίσης δίδαξαν τον Λόγο του Θεού. Θα συναντήσεις, του λέει, διαφόρων ειδών ανθρώπους. Άλλοι ενώ θα είναι πονηροί μπορεί και να προκόψουν προς το καλό. Όμως πολλοί άλλοι που πιστεύουν ότι είναι σοφοί, θα πλανηθούν και θα προσπαθήσουν να παρασύρουν μαζί τους και άλλους ανθρώπους συνετούς και πιστούς. Άρα λοιπόν, οφείλεις να τηρήσεις όσα διδάχθηκες και έμαθες από μικρός, τόσο από την ευλαβέστατη μητέρα σου, όσο και από την εμπειρία μαζί μου στο έργο του ευαγγελισμού των εθνών. Αυτό που προσφέρει την όντως σοφία και την αληθινή πίστη δεν είναι τα υψηλά γράμματα των ανθρώπων όπως το διαβεβαιώνει ο απόστολος, αλλά η εν Χριστώ σωτηρία της ψυχής του ανθρώπου δια της πίστεως. Ποιος θα μπορούσε να διασχίσει τόσες πόλεις και να 5 / 6

6 πείσει τόσους ειδωλολάτρες και εμπαθείς ανθρώπους για την πίστη του Χριστού; Μήπως ο Απόστολος Παύλος τα κατάφερε γιατί απλά ήξερε να πείθει ή να επιχειρηματολογεί; Ξεχνάμε πόσες φορές διώχθηκε, καταδιώχθηκε, ραπίστηκε, φυλακίστηκε, εμπαίχτηκε και πόσα άλλα ; Όλα αυτά με την χάρη και τη δύναμη του Χριστού. Ο σπόρος του λόγου του ευαγγελίου του Χριστού βρήκε θεριστές οι οποίοι πάντοτε θα φροντίζουν για την διδαχή του λόγου και την αγαθή καρποφορία τους. Αυτοί αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, δεν είναι μόνο οι κληρικοί, ή οι θεολόγοι. Είναι όλο το πλήρωμα μιας Χριστιανικής αδελφότητας που οφείλει να προάγει είναι με λόγια, είτε με έργα, είτε με το παράδειγμα του, αυτό που λέγεται «εν Χριστώ Ζωή»: μακριά από κενόδοξες και ματαιόδοξες ενατενήσεις, εγγίζοντας την μόνη αληθινή και ταπεινή βεβαιότητα, την Αγάπη για τον Χριστό, την αγάπη προς τον πλησίον. Αμήν. 6 / 6