ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΧΩΡΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΧΩΡΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Έκθεση 2017

2 Εικόνα εξωφύλλου: Γεωγραφική απεικόνιση του συνόλου των περιστατικών της Έκθεσης έτους Πηγή χαρτογραφικού υποβάθρου: Ελληνική Στατιστική Αρχή Εικόνα οπισθοφύλλου: λεπτομέρεια πινακίδας, Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Χοζεβίτου, Ισραήλ. Όλοι οι χάρτες (πλην του ΙΙ.Α.2.γ.iii), καθώς και η στατιστική επεξεργασία και παρουσίαση των δεδομένων πραγματοποιήθηκαν, κατόπιν αιτήματος και σχετικών οδηγιών της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, από τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη π. Ιωάννη-Γεώργιο Περιστερίδη, Χημικό-Μηχανικό MSc Θεολόγο, Υπ. Διδάκτορα της Σχολής Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ - τον οποίο ευχαριστούμε θερμά - με την υποστήριξη της ερευνητικής ομάδας Γεωχωρικής Ανάλυσης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών «GeoCHOROS» του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και η χρήση τους παραχωρήθηκε δωρεάν. Copyright 2018 Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων, ΥΠ.Π.Ε.Θ. Διατίθεται με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές (CCBY 4.0) This work is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International License 2

3 Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος... 5 Εισαγωγικό Σημείωμα... 6 Σύνοψη Περιεχομένων... 8 I. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ... 9 Α. Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων Ιστορική Ανασκόπηση Ισχύον θεσμικό πλαίσιο Β. H προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας Θεσμικό πλαίσιο Η έννοια της "επικρατούσας θρησκείας" Η απαγόρευση του προσηλυτισμού Οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα (Π.Κ.) περί επιβουλής της θρησκευτικής ειρήνης Θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης για την ανέγερση και λειτουργία λατρευτικών χώρων (Ευκτηρίων Οίκων και Ναών) Το Δίκτυο καταγραφής περιστατικών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας και η σχετική Έκθεση ΙI. ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΕΤΟΥΣ Α. Χριστιανισμός Ορθόδοξη Εκκλησία Καθολική Εκκλησία Άλλες Χριστιανικές Θρησκευτικές Κοινότητες Β. Ιουδαϊσμός Εισαγωγικά Θεσμικό πλαίσιο Περιστατικά Επίμετρο Γ. Μουσουλμανισμός Μουσουλμανική Μειονότητα Θράκης Μουσουλμάνοι εκτός Θράκης Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών Περιστατικά Επίμετρο Δ. Άλλα Θρησκεύματα III. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ Α. Γεωγραφική απεικόνιση περιστατικών έτους 2017 ανά Θρησκευτική Κοινότητα

4 Β. Στατιστική απεικόνιση στο σύνολο των περιστατικών της Έκθεσης IV. Βιβλιογραφία:

5 Πρόλογος Το Τμήμα Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων δημοσιεύει για τρίτο συνεχές έτος την Έκθεση για τα περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας. Οι στόχοι παραμένουν οι ίδιοι από το 2016 όταν και δημοσιεύθηκε η πρώτη Έκθεση, με πρώτιστο στόχο την ευαισθητοποίηση υπηρεσιών, φορέων, θρησκευτικών κοινοτήτων αλλά και απλών πολιτών. Η διατήρηση της θρησκευτικής ειρήνης δεν είναι μόνο θέμα κρατικής πολιτικής αλλά και σεβασμού του ιερού, του θρησκεύεσθαι ανεξάρτητα από το πώς επιλέγει να θρησκεύεται ή να μην θρησκεύεται κάποιος. Σε κάθε περίπτωση, η Έκθεση για τα περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας αποδεικνύει την ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό με τον οποίο η παρούσα Κυβέρνηση προσεγγίζει τα θέματα αυτά και προστατεύει την θρησκευτική ελευθερία. Θρησκευτική ελευθερία χωρίς Εκκλησίες, Συναγωγές, Τζαμιά ή όπως αλλιώς ονομάζονται οι χώροι λατρείας δεν μπορεί να υπάρξει. Γι αυτό και κάθε επίθεση σ έναν χώρο λατρείας είναι μια επίθεση στην θρησκευτική ελευθερία. Βασική στρατηγική επιλογή του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων εξακολουθεί να είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων και νομοθετικών πρωτοβουλιών με στόχο την ανάδειξη των αρχών της θρησκευτικής ελευθερίας, του διαθρησκειακού διαλόγου και του αλληλοσεβασμού. Κωνσταντίνος Γαβρόγλου Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων 5

6 Εισαγωγικό Σημείωμα Το 2017 καταγράφηκε σημαντική αύξηση των περιστατικών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας σε σχέση με το 2016, τόσο από άποψη απόλυτου αριθμού (αύξηση κατά 159% των περιστατικών) όσο και πληττόμενων θρησκευτικών κοινοτήτων (το 2016 σημειώθηκαν περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας 4 θρησκευτικών κοινοτήτων, ενώ το 2017 εις βάρος 8 θρησκευτικών κοινοτήτων). Η εκτίμηση, ανάλυση και εξήγηση των παρατιθέμενων στοιχείων δεν εντάσσεται στους σκοπούς της Έκθεσης. Όμως, πρέπει να τεθεί υπ όψιν του αναγνώστη ότι αυτή η αύξηση είναι πολύ πιθανό ότι συνδέεται με την αποτελεσματικότερη οργάνωση, συνεργασία (ειδικότερα με την Ελληνική Αστυνομία, που είναι μια σταθερή, αξιόπιστη και έγκυρη πηγή πληροφόρησης), αλλά και ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών, φορέων και προσώπων για την συλλογή στοιχείων. Φαίνεται ότι η επίμονη και συστηματική εργασία δύο ετών έχει οδηγήσει στην πραγματοποίηση ενός σημαντικού βήματος για την επίτευξη των κύριων στόχων (συνεργασία με άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου και τις θρησκευτικές κοινότητες, απόκτηση τεχνογνωσίας για τη συλλογή στοιχείων και τη σύνταξη της Έκθεσης, και ευαισθητοποίηση υπηρεσιών και πολιτών για την ανάγκη καταγραφής των περιστατικών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας) που είχαν τεθεί όταν ξεκίνησε η προσπάθεια συλλογής στοιχείων από τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων. Αυτό το βήμα δεν θα είχε συντελεσθεί χωρίς την αφοσίωση και την εργασία των δημοσίων υπαλλήλων που υπηρετούν στο Τμήμα Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων τιμώντας την ιδιότητά τους και αποδεικνύοντας ότι, με ελάχιστους πόρους, αλλά με εκλεκτό ανθρώπινο δυναμικό και οργάνωση, είναι εφικτό να επιτυγχάνονται υψηλοί στόχοι. Τα στοιχεία των ετών 2015, 2016 και 2017 δείχνουν την ίδια γενική τάση. Τα περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα και μετά ακολουθούν τα περιστατικά εις βάρος χώρων των άλλων θρησκευτικών κοινοτήτων. Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το πρώτο θύμα των επιθέσεων στην πατρίδα μας είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία (όπως είναι γνωστό, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί είναι πάνω από το 95% του πληθυσμού). Το γεγονός αυτό δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οφείλουμε, Πολιτεία και Εκκλησία, να αναζητήσουμε τρόπους συνεργασίας, ώστε αυτή η βέβηλη πραγματικότητα που προσβάλλει την Ιστορία και την ταυτότητά μας να εξαλειφθεί. Το δεύτερο σημείο που πρέπει να προσεχθεί είναι ότι, ενώ οι Έλληνες Εβραίοι είναι το 0,05% του συνολικού πληθυσμού, σημειώνεται σταθερά δυσανάλογος αριθμός περιστατικών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας του Ιουδαϊσμού (2% για το 2017). Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά έχουν αντισημιτικό/ρατσιστικό χαρακτήρα. Είναι σαφές ότι πρέπει να επιμείνουμε στην ανάγκη καταπολέμησης του αντισημιτισμού και της κουλτούρας που τον συνοδεύει, η οποία στοχεύει, πρώτα απ όλα, την ίδια τη δημοκρατία μας. Η έκδοση επί τρία συνεχή έτη της Έκθεσης για τα περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας αποδεικνύει ότι η χώρα μας έχει τη δυνατότητα, τους μηχανισμούς και τη θέληση όχι μόνο να καταγράφει στοιχεία για να γνωρίζει την πραγματική κατάσταση, αλλά έχει και την οντολογική ασφάλεια και αυτοπεποίθηση να δημοσιοποιεί αυτά τα στοιχεία τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Γι αυτό και ολόκληρη η Έκθεση μεταφράζεται στην αγγλική γλώσσα και αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε τι κάνουν οι άλλες χώρες -και ειδικότερα τα ευρωπαϊκά κράτη και οι ΗΠΑ- σε αντίστοιχα θέματα, αλλά πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι κάθε χώρα 6

7 έχει τη δική της ιστορία, πολιτισμό και χαρακτηριστικά, τα οποία κανείς δεν μπορεί να αγνοεί όταν σχεδιάζει πολιτικές. Η Ελλάδα είναι μια ορθόδοξη χριστιανική χώρα, η οποία μέσω του Συντάγματός της εγγυάται απολύτως τη θρησκευτική ελευθερία όλων, χωρίς καμία εξαίρεση, με τρόπο που ανταποκρίνεται πλήρως στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Βεβαίως, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντοτε επιμέρους προβλήματα, τα οποία, όπως συμβαίνει και τώρα, θα επιλύονται από το κράτος και τη δικαιοσύνη. Γιώργος Καλαντζής Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων 7

8 Σύνοψη Περιεχομένων Στο Εισαγωγικό μέρος (Ι) παρουσιάζεται το ιστορικό και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας στην Ελλάδα, με ειδική αναφορά στην ανέγερση και λειτουργία λατρευτικών χώρων. Ακολούθως, γίνεται αναφορά στο Δίκτυο καταγραφής περιστατικών, προσδιορίζονται τα είδη χώρων θρησκευτικής σημασίας που ελήφθησαν υπόψη και παρατίθεται κατάλογος με τους συνεργαζόμενους θρησκευτικούς και κρατικούς φορείς. Στο δεύτερο μέρος (ΙΙ) παρατίθενται τα πάσης φύσεως περιστατικά σε βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας, τα οποία περιήλθαν σε γνώση της Yπηρεσίας κατά το έτος 2017, ανά θρησκευτική κοινότητα, συνοδευόμενα από ιστορικά, νομικά και στατιστικά στοιχεία κατά περίπτωση. Συνολικά, για το έτος 2017 κατεγράφησαν πεντακόσια πενήντα έξι (556) περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας, κατανεμόμενα ανά θρήσκευμα ως εξής: Χριστιανισμός: Πεντακόσια τριάντα επτά (537) περιστατικά πάσης φύσεως (βανδαλισμοί, διαρρήξεις, κλοπές, ιεροσυλίες, πυρκαγιές και λοιπές βεβηλώσεις). Ειδικότερα: στην Ορθόδοξη Εκκλησία αφορούν πεντακόσια είκοσι πέντε (525) περιστατικά, αρκετά από τα οποία φέρουν χαρακτηριστικά θρησκευτικής μισαλλοδοξίας (ενδεικτικώς αναφέρονται τα υπ αριθ. 80, 112, 161, 184, 204, 255, 270, 284, 415, 428, 449, 480, 489, 503, ), δύο (2) περιστατικά αφορούν στην Καθολική Εκκλησία, ένα (1) στην Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, τέσσερα (4) στην Αρμενική Ευαγγελική Εκκλησία, ένα (1) στους Γνησίους Ορθοδόξους Χριστιανούς (Γ.Ο.Χ. - «Παλαιοημερολογίτες») και τέσσερα (4) στους Χριστιανούς Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ιουδαϊσμός: Έντεκα (11) περιστατικά, αρκετά από τα οποία φέρουν προδήλως ρατσιστικό/αντισημιτικό χαρακτήρα. Μουσουλμανισμός: Οκτώ (8) περιστατικά. Δεν αναφέρθηκαν περιστατικά σε βάρος χώρων άλλων θρησκευμάτων. Στο τρίτο μέρος (ΙΙΙ) ακολουθεί γεωγραφική και στατιστική απεικόνιση των δεδομένων υπό μορφή χαρτών και γραφημάτων, με αποτύπωση: α) της γεωγραφικής κατανομής των περιστατικών στην Επικράτεια ανά Θρήσκευμα β) της γεωγραφικής κατανομής του συνόλου των καταγεγραμμένων περιστατικών ανά Περιφέρεια, γ) της χρονολογικής κατανομής των περιστατικών ανά μήνα, δ) των εξιχνιασθέντων και μη εξιχνιασθέντων περιστατικών. 8

9 I. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Α. Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων 1. Ιστορική Ανασκόπηση Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων είναι συνυφασμένη με το υπουργείο Παιδείας, αφού τα θέματα της θρησκείας που ανήκουν στην αρμοδιότητά της αντιμετωπίζονταν από κοινού με την παιδεία από τότε που δημιουργήθηκε ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος. Για να γίνει καλύτερα κατανοητή η σχέση αυτή, σκόπιμη είναι μια συνοπτική παρουσίαση της γένεσης και της εξέλιξης του υπουργείου που σήμερα ονομάζεται υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και ειδικότερα της πορείας της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων μέσα στο χρόνο. Αναλυτικότερα, στην Α Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου που αποτελεί την πρώτη συνέλευση του νομοθετικού σώματος του νέου Ελληνικού κράτους (Επίδαυρος, 20 Δεκεμβρίου Ιανουαρίου 1822), ψηφίστηκε την 1η Ιανουαρίου 1822 το «Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἐλλάδος», που αποτελεί το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας. Στο κείμενο αυτό μεταξύ άλλων ορίζεται ότι η Διοίκηση αποτελείται από δύο «σώματα», το «Βουλευτικὸν» και το «Ἐκτελεστικόν». Το Εκτελεστικό σώμα εκλέγει οκτώ υπουργούς ενιαύσιας θητείας, ένας εκ των οποίων είναι «ὁ τῆς Θρησκείας». Διορίζεται μάλιστα ως «Μίνιστρος τῶν Θρησκευτικῶν» ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ (Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἐλλάδος κατά τὴν ἐν Ἐπιδαύρῳ Α Ἐθνικὴν Συνέλευσιν, σελ. 9). Στη Β Εθνοσυνέλευση που έγινε ένα χρόνο αργότερα στο Άστρος αναθεωρήθηκε το «Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἐλλάδος» και ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα με την ονομασία «Νόμος τῆς Ἐπιδαύρου», δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τη σύνδεση του νέου Συντάγματος με το προηγούμενο. Στο κείμενο αυτό ορίζεται ότι το Εκτελεστικό σώμα έχει επτά υπουργούς, ένας εκ των οποίων εξακολουθεί να είναι «ὁ τῆς Θρησκείας» (Προσωρινὸν Πολίτευμα τῆς Ἐλλάδος κατά τὴν ἐν Ἄστρει Α Ἐθνικὴν Συνέλευσιν, σελ. 5). Λίγο αργότερα, στο «Πολιτικὸν Σύνταγμα τῆς Ἐλλάδος» της Γ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας γίνεται λόγος για τους έξι Γραμματείς της Επικρατείας από τους οποίους αποτελείται η νομοτελεστική εξουσία, ένας εκ των οποίων είναι «ὁ ἐπὶ τοῦ δικαίου καὶ τῆς παιδείας», στις αρμοδιότητες του οποίου συγκαταλέγονται τα θέματα θρησκευμάτων. Τέλος, το «Ηγεμονικό» σύνταγμα του 1832, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ, όριζε ότι οι Υπουργοί Γραμματείς είναι επτά (κατ ανώτατο όριο), ένας εκ των οποίων ήταν «ὁ ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως». Το 1833, ο Βασιλιάς Όθωνας με διάταγμά του ορίζει ότι όλοι οι επικεφαλής των Υπουργείων θα ονομάζονται εις το εξής «Γραμματεῖς τῆς Ἐπικρατείας». Ένας εξ αυτών είναι και «ὁ ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως» (Α 2). Στο ίδιο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως αναγράφεται χαρακτηριστικά, σχετικά με τον σκοπό της Γραμματείας επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίου Εκπαιδεύσεως, ότι «θέλομεν ἀπονέμει εἰς αὐτοὺς (τους υπηκόους μας οποιασδήποτε θρησκείας) τὴν ἐντελεστάτην, ὡς πρὸς τὰς θρησκευτικάς των δοξασίας, ἐλευθερίαν». Το ίδιο έτος ιδρύονται με Βασιλικό Διάταγμα οι επτά Γραμματείες, καθεμία από τις οποίες ο αντίστοιχος Γραμματέας της Επικρατείας τη διοικεί ως ανώτατος διευθυντής. Το Βασιλικό Διάταγμα της ίδρυσης των επτά Γραμματειών ορίζει ότι η Γραμματεία «ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως» είναι τέταρτη κατά την τάξη των Γραμματειών (Α 13, 1833). Σε επόμενο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδας, καθορίζονται οι αρμοδιότητες της Γραμματείας «ἐπὶ τῶν 9

10 Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως». Αυτές διακρίνονται σε δύο μέρη, το πρώτο από τα οποία περιλαμβάνει τα σχετικά με τις Εκκλησιαστικές υποθέσεις: α) η τήρηση των νόμων που ρυθμίζουν τις σχέσεις των διαφόρων χριστιανικών εκκλησιών και των θρησκευτικών κοινοτήτων, β) η διατήρηση των νομίμων ορίων μεταξύ πολιτικής Αρχής και εκκλησιαστικών Αρχών και η διαφύλαξη των δικαιωμάτων του Δημοσίου σε διενέξεις σχετικές με τα εκκλησιαστικά κτήματα και καταστήματα, γ) η εξέταση όλων των διαταγμάτων των εκκλησιαστικών Αρχών, κυρίως των «αὐτογράφων», των «βουλῶν» και των «πιτακίων» του Πάπα της Ρώμης και η εξασφάλιση βασιλικής άδειας πριν αυτά δημοσιοποιηθούν, δ) η εγκαθίδρυση συνοδικών Αρχών, η επιτήρηση των πράξεών τους και η έκδοση των σχετικών αποφάσεων, ε) η επιτήρηση της θείας λατρείας και ο περιορισμός ή η ακύρωση μη ουσιωδών πανηγύρεων και εορτών, στ) η εξασφάλιση του Βασιλικού Διατάγματος, ζ) η άδεια συστάσεως θρησκευτικών εταιριών και καταστημάτων και η καθαίρεση αυτών, αν υπάρχουν ευλογοφανή στοιχεία, η) η ανακαίνιση και η σύσταση ιερατικών καταστημάτων για την εκπαίδευση, συντήρηση και βελτίωση του Κλήρου, καθώς και τα σχετικά με τις εξετάσεις των υποψηφίων για θέσεις της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, θ) η διαίρεση των επαρχιών των διαφόρων εκκλησιαστικών Αρχών, ι) η φροντίδα για την ανέγερση και διατήρηση των οικοδομών για εκκλησίες και για κατοικία των εφημερίων, ια) η επιτήρηση στη διοίκηση και διαχείριση της περιουσίας που είναι αφιερωμένη για θρησκευτικές ανάγκες. Το δεύτερο μέρος αφορά τις υποθέσεις της «Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως» και περιλαμβάνονται τα εξής καθήκοντα: α) η επιτήρηση όσων αφορούν τα σχολεία και την εκπαίδευση γενικά, τη φροντίδα για σύσταση αρμόδιου οργανισμού των στοιχειωδών και των υψηλότερων παιδευτικών καταστημάτων, ενός Πανεπιστημίου και μιας Ακαδημίας των επιστημών, β) η φροντίδα για εξοπλισμό των σχολείων και των διδακτικών καταστημάτων και η επιτήρηση της διοίκησης της περιουσίας των σχολείων, γ) η φροντίδα μορφώσεως αξίων δασκάλων για τα σχολεία και καθηγητών και η ανέγερση των απαιτούμενων καταστημάτων, δ) η εξασφάλιση υποτροφιών για μαθητές εξαιρετικής ευφυΐας, ε) η σύσταση και επιτήρηση δημοσίων βιβλιοθηκών, Αστεροσκοπείου και άλλων σχετικών ιδρυμάτων, στ) η διεύθυνση της Βασιλικής Τυπογραφίας και η επίσπευση της μετάφρασης στα ελληνικά των αξιολογότερων ξένων συγγραμμάτων, ζ) η πρόοδος στις τέχνες και η σύσταση τεχνοδιδακτικών σχολείων και συλλογών και η ανέγερση Ακαδημίας των «πλασματογραφικῶν» τεχνών, η προετοιμασία για την ανασκαφή και ανακάλυψη των απολεσθέντων «ἀριστουργημάτων τῶν τεχνῶν», η διαφύλαξη των ήδη υπαρχόντων και η επαγρύπνηση να μην εξάγονται από το Κράτος, 10

11 η) η εμψύχωση της επιστημονικής έρευνας για τη διεύρυνση της σφαίρας των ανθρωπίνων γνώσεων και η δημοσίευση των χειρογράφων των μοναστηρίων τα οποία θα μπορούσαν να φανούν αξιόλογα για οποιαδήποτε επιστήμη, θ) προτάσεις για το προσωπικό που θα στελεχώσει τις διδασκαλικές θέσεις ή τα δημόσια ιδρύματα που προάγουν την πρόοδο των επιστημών και των τεχνών, ι) η επιτήρηση στη διοίκηση και η διαχείριση της περιουσίας και των εισοδημάτων αφιερωμένων στην εκπαίδευση και η φροντίδα για την ανέγερση και διατήρηση των οικοδομών που απαιτούνται για την εκπαίδευση του λαού και την ανάπτυξη των τεχνών. Επίσης, ο Γραμματέας «ὁ ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως» έχει την ευθύνη για τη διατήρηση της πειθαρχίας του υπό την εποπτεία του προσωπικού, καθώς και για την επιβολή πειθαρχικών ποινών. Το προσωπικό της Γραμματείας, σύμφωνα με το ίδιο Διάταγμα, αποτελείται από δύο Συμβούλους, τρείς Γραμματείς, δύο γραφείς και ένα κλητήρα. Το προσωπικό μπορεί να αυξηθεί ύστερα από κατεπείγουσα ανάγκη της υπηρεσίας. Με το Σύνταγμα του 1844 οι Γραμματείες της Επικρατείας ονομάζονται Υπουργεία και οι Γραμματείς της Επικρατείας Υπουργοί. Το 1846 ο νόμος ΛΓ «Περὶ διοργανισμοῦ τῶν Ὑπουργείων» (Α 14), καθιερώνει και νομοθετικά τον όρο Υπουργεία. Διατηρεί τα επτά Υπουργεία, που μέχρι πρότινος ονομάζονταν Γραμματείες της Επικρατείας, αλλά προβλέπει για πρώτη φορά τη διαίρεση της εσωτερικής υπηρεσίας των Υπουργείων σε τμήματα και εισάγει τον θεσμό του Γενικού Γραμματέα. Ο ίδιος νόμος ορίζει ότι το προσωπικό του Υπουργείου «τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίου Ἐκπαιδεύσεως» αποτελείται από δύο τμηματάρχες, τρείς Γραμματείς α και β τάξεως, τρείς Γραφείς α, β και γ τάξεως και δύο κλητήρες. Με τον νόμο ΣΙΕ της 16ης Δεκεμβρίου 1852, προστίθεται ένας υπουργικός γραμματέας και ένας γραφέας α τάξεως (Α 65). Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1856 με τον νόμο ΤΟΣΤ που ψηφίστηκε στις , προστίθεται ένας Υπουργικός γραμματέας α τάξεως (Α 60). Στη συνέχεια, με νομοθετικό διάταγμα στις (Α 5) ιδρύεται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου των Εκκλησιαστικών, η Διεύθυνση Θρησκευμάτων, ο προϊστάμενος της οποίας φέρει τον τίτλο του Γενικού Διευθυντή και ασκεί μαζί με τον Υπουργό την ανώτατη εποπτεία «ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν» ή με ειδική εντολή του Υπουργού την εποπτεία «ἐπὶ εἰδικῶν θεμάτων». Ο Γενικός Διευθυντής Θρησκευμάτων αναλαμβάνει επίσης όλα τα καθήκοντα και τις δικαιοδοσίες που μέχρι τώρα είχε ο τμηματάρχης των Εκκλησιαστικών. Το 1926, με νέο νομοθετικό διάταγμα το Υπουργείο των «Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως» μετονομάζεται σε Υπουργείο «Θρησκευμάτων καὶ Παιδείας», το οποίο αποτελείται από δώδεκα τμήματα, πρώτο από τα οποία είναι το Τμήμα Θρησκευμάτων. Το ίδιο νομοθετικό διάταγμα καταργεί αυτό του 1925, που προέβλεπε την ίδρυση της Διεύθυνσης Θρησκευμάτων (Α 140). Λίγα χρόνια αργότερα, το 1937, ανασυστήνεται η Διεύθυνση Θρησκευμάτων. Με τον αναγκαστικό νόμο 782 (Α 267) καθιερώνεται για το Υπουργείο «Θρησκευμάτων και Παιδείας» η ονομασία Υπουργείο «Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας», που αποτελείται από τις εξής υπηρεσίες: Α) Γραφείο Υπουργού, Β) τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων, Γραμμάτων και Καλών Τεχνών, 11

12 Γ) τη Γενική Διεύθυνση Παιδείας, Δ) τη Διεύθυνση Θρησκευμάτων, που περιλαμβάνει δύο τμήματα: 1) των Εκκλησιαστικών και 2) του Διοικητικού, Ε) τη Διεύθυνση Οργανώσεως Νέων και Στ) τη Διεύθυνση Προσωπικού, Διεκπεραιώσεως και Αρχείων. Το 1951, με τον αναγκαστικό νόμο 1671 (Α 33), το Υπουργείο «Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας» μετονομάζεται σε Υπουργείο «Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων», ονομασία που διατηρείται μέχρι το Το 1976, με το π.δ. 147 (Α 56), δημιουργείται η Γενική Διεύθυνση Θρησκευμάτων, η οποία συγκροτείται από τρεις Διευθύνσεις: α) «Ἐκκλησιαστικῆς Διοικήσεως», η οποία περιλαμβάνει δύο τμήματα: 1) το Τμήμα Εκκλησιαστικών Διοικητικών Θεμάτων και 2) το Τμήμα Ιερών Ναών, Ιερών Μονών και Εφημεριακού Κλήρου, β) «Ἐκκλησιαστικῆς Ἐκπαιδεύσεως και Θρησκευτικῆς Ἀγωγῆς», την οποία συγκροτούν τα τμήματα: 1) Προσωπικού και 2) Διοικητικού, και γ) «Ἑτεροδόξων και Ἑτεροθρήσκων», που συγκροτείται από τα τμήματα 1) Ετεροδόξων και 2) Ετεροθρήσκων. Στη συνέχεια, το 1987 με το π.δ. 417 (Α 186) συστήνεται η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων και προβλέπεται θέση Γενικού Γραμματέα ως Προϊσταμένου αυτής με βαθμό 1ο της κατηγορίας των ειδικών θέσεων. Στις αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων ανήκει η εφαρμογή της Κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα των Θρησκευμάτων, καθώς και οι αρμοδιότητες των Διευθύνσεων που μέχρι τότε υπάγονταν στη Γενική Διεύθυνση Θρησκευμάτων, όπως αυτές καθορίζονται στα άρθρα 5, 6 και 7 του π.δ. 147/1976. Οι Διευθύνσεις αυτές μαζί με το προσωπικό τους μεταφέρθηκαν στη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων. Τρία χρόνια αργότερα, το 1990, με το π.δ. 339 (Α 135) συστήνονται Γενικές Διευθύνσεις στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η πρώτη κατά σειρά είναι η Γενική Διεύθυνση Θρησκευμάτων, που συγκροτείται από τις Διευθύνσεις: α) Εκκλησιαστικής Διοίκησης, β) Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης και γ) Ετεροδόξων και Ετεροθρήσκων. Η Γενική Διεύθυνση συντονίζει τη δράση των επί μέρους υπηρεσιακών μονάδων από τις οποίες συγκροτείται, με σκοπό την εξειδίκευση, συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση της ακολουθούμενης πολιτικής στο χώρο των Θρησκευμάτων. 1 Το 2009 μετονομάσθηκε σε Υπουργείο «Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων» (ΦΕΚ 2234 Β / ). Ακολούθως, το 2012 ιδρύθηκε το Υπουργείο «Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού» (ΦΕΚ 141 Α / ). Ένα χρόνο αργότερα, μετονομάσθηκε σε Υπουργείο «Παιδείας και Θρησκευμάτων» (ΦΕΚ 152 Α / ). Τον Ιανουάριο του 2015 συστήνεται το Υπουργείο «Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων» (ΦΕΚ 20 Α / ). Στις 22 Σεπτεμβρίου 2015 μετονομάστηκε σε Υπουργείο «Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων» (ΦΕΚ 114 Α / ), ενώ ανασυστάθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 12

13 Η Γενική Διεύθυνση Θρησκευμάτων διατηρείται μέχρι το 2014, οπότε και καταργείται με το π.δ. 114 (Α 181), το οποίο προβλέπει ότι η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων περιλαμβάνει δύο Διευθύνσεις: Α) τη Διεύθυνση Θρησκευτικής Διοίκησης, η οποία περιλαμβάνει τα τμήματα: 1) Εκκλησιαστικής Διοίκησης και 2) Ετεροθρήσκων και Ετεροδόξων και Β) τη Διεύθυνση Θρησκευτικής Εκπαίδευσης, η οποία περιλαμβάνει τα τμήματα: 1) Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης και Θρησκευτικής Αγωγής και 2) Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων. Αξίζει να επισημανθεί ότι στο ως άνω π.δ. περιελήφθη, για πρώτη φορά, ως πεδίο της αποστολής του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων η προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και της θρησκευτικής λατρείας και η εποπτεία των λειτουργών όλων των γνωστών θρησκειών. Ειδικότερα, ως σκοπός της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων αναφέρεται η εποπτεία του θρησκευτικού εκπαιδευτικού συστήματος και η σύνδεση θρησκείας και πολιτισμού με την ταυτόχρονη προαγωγή δράσεων κατά της μισαλλοδοξίας και υπέρ των διαθρησκευτικών σχέσεων. Σε αυτό το πλαίσιο ιδρύθηκε για πρώτη φορά το Τμήμα Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων υπό τη Διεύθυνση Θρησκευτικής Εκπαίδευσης. 2. Ισχύον θεσμικό πλαίσιο Σύμφωνα με το άρθρο 1 του π.δ. 18/2018 (Α 31): «Οργανισμός Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων»: «Αποστολή του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (εφεξής Υπουργείο) είναι η ανάπτυξη και η συνεχής αναβάθμιση της παιδείας με σκοπό: α) την ηθική, την πνευματική και τη φυσική αγωγή των Ελλήνων, β) την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης, γ) την προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και της λατρείας και την εποπτεία των λειτουργών όλων των γνωστών θρησκειών, δ) την καλλιέργεια του σεβασμού στην ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, ε) την ανοχή στη διαφορετικότητα, στ) τη διαπαιδαγώγηση με βάση τις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της απαγόρευσης των διακρίσεων, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας, ζ) τον σεβασμό στο περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό, και την εμπέδωση της αρχής της αειφορίας, η) τη διαμόρφωση ελεύθερων, ενεργών και κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, θ) την ανάπτυξη και την προαγωγή της επιστήμης, της έρευνας, της καινοτομίας, της τεχνολογίας, της κοινωνίας της πληροφορίας, ι) τη μέριμνα για την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης της νέας γενιάς και της δια βίου μάθησης». Περαιτέρω, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 57 του ως άνω προεδρικού διατάγματος: «Σκοπός της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων είναι η εποπτεία του θρησκευτικού εκπαιδευτικού συστήματος και η σύνδεση θρησκείας και πολιτισμού με την ταυτόχρονη προαγωγή δράσεων κατά της μισαλλοδοξίας και υπέρ των διαθρησκευτικών σχέσεων». 13

14 Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων συγκροτείται από τις ακόλουθες οργανωτικές μονάδες: α) τη Διεύθυνση Θρησκευτικής Διοίκησης, με τα Τμήματα Α Εκκλησιαστικής Διοίκησης, Β Ετεροθρήσκων και Ετεροδόξων και το νεοϊδρυθέν Τμήμα Γ Μουσουλμανικών Υποθέσεων και β) τη Διεύθυνση Θρησκευτικής Εκπαίδευσης και Διαθρησκευτικών Σχέσεων, με τα Τμήματα Α Εκκλησιαστικής και Θρησκευτικής Εκπαίδευσης, Β Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων και το νεοϊδρυθέν Τμήμα Γ Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων. Β. H προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας 1. Θεσμικό πλαίσιο Όλα τα ελληνικά συνταγματικά κείμενα από το 1821 και μετά, πέραν της αναγνώρισης της θρησκείας της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας ως επικρατούσας 2, εξασφάλιζαν την ελεύθερη τέλεση της λατρείας και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας. Ωστόσο, από το Σύνταγμα του 1927 και μετά, με τη ρητή κατοχύρωση της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης, η ανεξιθρησκία μετεξελίσσεται ουσιαστικά σε «θρησκευτική ελευθερία». Η κατοχύρωση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι θεμελιώνει δικαίωμα των ατόμων απέναντι στην Πολιτεία, αφενός για αποχή από κάθε ενέργεια που θα παρεμπόδιζε την υλοποίησή του και αφετέρου για λήψη κάθε πρόσφορου (νομοθετικού, διοικητικού κλπ.) μέτρου για την εξασφάλιση της άσκησής του 3. Κατά την καθιερωμένη άποψη, το ατομικό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας περιλαμβάνει την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και την ελευθερία της λατρείας 4. Στο άρθρο 13 του Συντάγματος της Ελλάδας ορίζεται ότι: «1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός. 2. Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται. [ ] 4. Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους. [ ]». Το ως άνω προστατευτικό της θρησκευτικής ελευθερίας άρθρο του Συντάγματος δεν υπόκειται σε αναστολή κατά την «κατάσταση πολιορκίας» (άρθρο 48 Συντ.), ενώ η παρ. 1 αυτού δεν υπόκειται ούτε σε αναθεώρηση (άρθρο 110 παρ. 1 Συντ.). Στο άρθρο 18 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε στις 10/12/1948), ορίζεται: «Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών». 2 Για την έννοια του όρου «επικρατούσα θρησκεία» βλ. κατωτέρω ενότητα I.Β.2. 3 Βλ. Σπ. Τρωιάνου, Παραδόσεις Εκκλησιαστικού Δικαίου, Σάκκουλας 1984, β έκδοση, και Βλ. Π.Δ. Δαγτόγλου, Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικά Δικαιώματα, Σάκκουλας 1991,

15 Στο άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (Ε.Σ.Δ.Α.) που κυρώθηκε με το ν.δ. 53/1974 (Α 256) ορίζονται τα εξής: «1. Παν πρόσωπον δικαιούται εις την ελευθερίαν σκέψεως, συνειδήσεως και θρησκείας. Το δικαίωμα τούτο επάγεται την ελευθερίαν αλλαγής θρησκείας ή πεποιθήσεων, ως και την ελευθερίαν εκδηλώσεως της θρησκείας ή των πεποιθήσεων μεμονωμένως ή συλλογικώς δημοσία ή κατ ιδίαν, δια της λατρείας, της παιδείας και της ασκήσεως των θρησκευτικών καθηκόντων και τελετουργιών. 2. Η ελευθερία εκδηλώσεως της θρησκείας ή των πεποιθήσεων δεν επιτρέπεται να αποτελέση αντικείμενον ετέρων περιορισμών πέραν των προβλεπομένων υπό του νόμου και αποτελούντων αναγκαία μέτρα, εν δημοκρατική κοινωνία, δια την δημόσιαν ασφάλειαν, την προάσπισιν της δημοσίας τάξεως, υγείας και ηθικής ή την προάσπισιν των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων». Στο άρθρο 10 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000/C 364/01) ορίζεται ότι: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Το δικαίωμα αυτό συνεπάγεται την ελευθερία μεταβολής θρησκεύματος ή πεποιθήσεων, καθώς και την ελευθερία εκδήλωσης του θρησκεύματος ή των πεποιθήσεων του, ατομικά ή συλλογικά, δημόσια ή κατ ιδίαν, με την λατρεία, την εκπαίδευση, την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων και τις τελετές». Στο άρθρο 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα που κυρώθηκε με το ν.2462/1997 (Α 25) αναφέρεται: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την ελευθερία να έχει ή να υιοθετεί κανείς τη θρησκεία ή την πεποίθηση της επιλογής του, καθώς και την ελευθερία να εκδηλώνει τη θρησκεία ή την πεποίθησή του, ατομικά ή από κοινού με άλλους μέσω της λατρείας, πράξεων ιεροτελεστίας, πρακτικής και διδασκαλίας. 2. Κανείς δεν υπόκειται σε καταναγκασμό, που θα μπορούσε να παρεμποδίσει την ελευθερία του να έχει ή να υιοθετήσει τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις της επιλογής του. 3. Η ελευθερία εκδήλωσης της θρησκείας ή των πεποιθήσεων δεν μπορεί να υπόκειται παρά μόνο σε όσους περιορισμούς ορίζει ο νόμος και είναι απαραίτητοι για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας, τάξης και υγείας ή της ηθικής ή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων. 4. Τa Συμβαλλόμενα Κράτη στο παρόν Σύμφωνο αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται την ελευθερία των γονέων ή των νόμιμων κηδεμόνων, να φροντίζουν για τη θρησκευτική και ηθική αγωγή των παιδιών τους σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους». Εκτός από τις ανωτέρω συνταγματικές και διεθνείς διατάξεις, η εθνική νομοθεσία προβλέπει και άλλα πιο συγκεκριμένα μέτρα 5 για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας για όλες ανεξαιρέτως τις γνωστές 6 θρησκείες, όπως π.χ. οι ποινικές διατάξεις περί αθέμιτου προσηλυτισμού, οι ποινικές διατάξεις περί επιβουλής της θρησκευτικής ειρήνης και περί αντιποίησης της υπηρεσίας θρησκευτικού λειτουργού 7, η αυστηρότερη ποινική αντιμετώπιση της κλοπής, ως διακεκριμένης, όταν πρόκειται για την αφαίρεση πραγμάτων αφιερωμένων στη θρησκευτική λατρεία από τόπο προορισμένο γι αυτήν 8 (ιεροσυλία 9 ), ενώ οι φθορές που διαπράττονται σε βάρος χώρων λατρείας διώκονται κατά 5 Βλ. Σπ. Τρωιάνου, έ.α και Αν. Χριστοφιλόπουλου, Ελληνικόν Εκκλησιαστικόν Δίκαιον, Αθήναι 1965, σελ. 76 κ.εξ. 6 Βλ. Π.Δ. Δαγτόγλου έ.α., 572: «Γνωστή είναι κάθε θρησκεία με φανερά δόγματα, λατρεία, οργάνωση και σκοπούς». 7 Άρθ Π.Κ. 8 Άρθρο 374 Π.Κ. 9 Βλ. Αν. Χριστοφιλόπουλου, έ.α., σελ

16 κανόνα υπό την αυστηρότερη εκδοχή του εγκλήματος της φθοράς ξένης ιδιοκτησίας (άρθ. 381 ΠΚ), ως διακεκριμένες περιπτώσεις Η έννοια της "επικρατούσας θρησκείας" Στο ισχύον Σύνταγμα, όπως και σε όλα τα Συντάγματα από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους γίνεται διάκριση ανάμεσα στην «επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα» και τις «γνωστές θρησκείες». Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρo 3 του Συντάγματος: «1. Eπικρατoύσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι η θρησκεία της Aνατoλικής Oρθόδoξης Eκκλησίας τoυ Xριστoύ. [ ]». Επισημαίνεται ότι η αναγνώριση της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας ως «επικρατούσας» θρησκείας έχει αποκλειστικά διαπιστωτικό χαρακτήρα, ο οποίος οφείλεται στο γεγονός ότι η μεγάλη πλειονότης των Ελλήνων (σε ποσοστό άνω του 95%) συνδέεται με την Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως έχει πολλές φορές διευκρινιστεί τόσο στον δημόσιο λόγο όσο και στις επιστημονικές εργασίες εγκρίτων Συνταγματολόγων. Σύμφωνα με τον Καθηγητή Ευάγγελο Βενιζέλο: «... ο όρος "επικρατούσα θρησκεία" έχει ένα περιεχόμενο αφενός μεν ιστορικό και πολιτισμικό, το οποίο δεν είναι νομικά κρίσιμο, αφετέρου δε ένα περιεχόμενο πραγματολογικό, που είναι νομικά κρίσιμο εφόσον περιγράφει την ορθόδοξη εκκλησία ως το πολυπληθέστερο συλλογικό υποκείμενο άσκησης της θρησκευτικής ελευθερίας υπό όλες τις εκδοχές και σε σχέση πάντοτε με όλο τον άλλο κατάλογο των συνταγματικών δικαιωμάτων» 11. Σήμερα γίνεται ευρύτατα δεκτή η άποψη ότι «επικρατούσα θρησκεία» δεν σημαίνει «κρατική θρησκεία» ή «επίσημη θρησκεία», ούτε συνεπάγεται εκ του Συντάγματος κυριαρχικό ή ηγεμονικό ρόλο μιας ορισμένης θρησκείας 12. Περαιτέρω, από νομολογιακής προσέγγισης, η σκέψη 14 της αριθμ. 660/2018 απόφασης Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας αναφέρει ότι: «Επειδή, κατά την κρατήσασα στο Δικαστήριο γνώμη, η περιεχόμενη στο άρθρο 3 παρ. 1 του Συντάγματος αναφορά ως επικρατούσης στην Ελλάδα, της θρησκείας της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού αποτελούσε την εναρκτήρια διάταξη όλων των προϊσχυσάντων Συνταγμάτων (1844, 1864, 1911, 1927, 1952) και συνιστά μέχρι σήμερα βασικό στοιχείο της συνταγματικής παραδόσεως της Χώρας. Η αναφορά αυτή - όπως άλλωστε, και η επίκληση στην κεφαλίδα του Συντάγματος, της «Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος» - συναρτάται με τον καίριο ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ιστορική πορεία του Ελληνισμού, ιδίως κατά την προηγηθείσα της εθνικής ανεξαρτησίας χρονική περίοδο της τουρκοκρατίας, αποτελεί δε και διαπίστωση του πραγματικού γεγονότος ότι την θρησκεία αυτήν πρεσβεύει η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ενώ δεν στερείται η αναφορά αυτή και κανονιστικών συνεπειών (όπως π.χ. η καθιέρωση χριστιανικών εορτών ως υποχρεωτικών αργιών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα (παραβ. και Ολομ. ΣΕ 100/2017).[ ]». Ομοίως, στην αριθμ. 926/2018 απόφαση Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας αναφέρεται ότι: «[ ] το άρθρο 3 του Συντάγματος, το οποίο υπόκειται σε αναθεώρηση κατ άρθρο 110 παρ. 1 αυτού, αναφέρεται απλώς στο πραγματικό γεγονός ότι η πλειοψηφία του ελληνικού λαού ασπάζεται το θρήσκευμα της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, περιλαμβανόμενο δε στα ελληνικά συντάγματα από την Επανάσταση και εξής ετέθη και στο 10 Άρθ. 382 Π.Κ. 11 Βλ. Ευ. Βενιζέλου, "Οι Σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας ως σχέσεις συνταγματικά ρυθμισμένες", σελ. 146, εκδόσεις Παρατηρητής, εκδ. γ', Θεσσαλονίκη Βλ. Π.Δ. Δαγτόγλου έ.α.,

17 Σύνταγμα του 1975 κυρίως για λόγους ιστορικούς (βλ. Πρακτ. Ολομ. Συντ., σ. 402). Η διάταξη αυτή έχει περιορισμένο κανονιστικό περιεχόμενο, το οποίο συνάπτεται ιδίως με τον καθορισμό επίσημων θρησκευτικών αργιών για τη διευκόλυνση της ασκήσεως θρησκευτικών καθηκόντων των ενδιαφερομένων (βλ. ΣΕ 100/2017 Ολομ.) κλπ. Όπως όμως έχει κριθεί με τις προαναφερθείσες αποφάσεις /2001 της πλήρους Ολομελείας του Δικαστηρίου, η διάταξη αυτή του άρθρου 3, το οποίο άλλωστε εντάσσεται στο Τμήμα Β του πρώτου μέρους του Συντάγματος, που αφορά τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, δεν επηρεάζει την άσκηση του κατοχυρούμενου με το άρθρο 13 ατομικού δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας, το οποίο περιλαμβάνεται στο δεύτερο μέρος του Συντάγματος με αντικείμενο τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, ούτε εισάγει προνομιακή μεταχείριση υπέρ των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών κατά την άσκηση του δικαιώματος αυτού. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα αντέβαινε και στην ειδική διάταξη της παραγρ. 1 του άρθρου 13, που επιβάλλει την ίση μεταχείριση στην απόλαυση και των ατομικών δικαιωμάτων, ανεξάρτητα από θρησκευτικές πεποιθήσεις [ ]». 3. Η απαγόρευση του προσηλυτισμού Σύμφωνα και με το τρίτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 13 του Συντάγματος, ο προσηλυτισμός απαγορεύεται. Και τούτο όχι μόνο όσον αφορά την επικρατούσα αλλά και οποιαδήποτε άλλη θρησκεία. Υπάρχει μάλιστα, και παλαιότερη του Συντάγματος και του Ποινικού Κώδικα σχετική ποινική κύρωση 13. Συγκεκριμένα, το άρθ. 4 του α.ν. 1363/1938, όπως τροποποιήθηκε με το άρθ. 2 του α.ν. 1672/1939 και ισχύει, προβλέπει ότι: «1. Ο ενεργών προσηλυτισμόν τιμωρείται δια φυλακίσεως και χρηματικής ποινής [ ]. 2. Προσηλυτισμός ιδία είναι η δια πάσης φύσεως παροχών ή δι υποσχέσεως τοιούτων ή άλλης ηθικής ή υλικής περιθάλψεως, δια μέσων απατηλών, δια καταχωρήσεως της απειρίας ή εμπιστοσύνης ή δι εκμεταλλεύσεως της ανάγκης, της πνευματικής αδυναμίας ή κουφότητος άμεσος ή έμμεσος προσπάθεια προς διείσδυσιν εις την θρησκευτικήν συνείδησιν ετεροδόξων επί σκοπώ μεταβολής του περιεχομένου αυτής. 3. Η εν σχολείω ή ιδρύματι μορφωτικώ ή φιλανθρωπικώ εκτέλεσις της πράξεως θεωρείται ως ιδιαιτέρως επιβαρυντική αιτία». Όπως προκύπτει δε από σχετική αναφορά του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης στις συζητήσεις για το σημερινό άρθρο 13 Συντ. στην Ε' Αναθεωρητική Βουλή, ο συντακτικός νομοθέτης εννοούσε ως προσηλυτισμό μόνο την «δια παρανόμων ή ανήθικων μέσων, καταχρήσεως σχέσεως εξαρτήσεως ή δι' υποσχέσεως πάσης φύσεως παροχών, προσπάθεια προς διείσδυσιν εις την θρησκευτικήν συνείδησιν ετεροδόξων ή ετεροθρήσκων» 14. Επομένως, ως συνταγματικά απαγορευόμενος αλλά και ποινικά κολάσιμος προσηλυτισμός νοείται η προσπάθεια διείσδυσης στη θρησκευτική συνείδηση κάποιου με αθέμιτα μέσα, και δη κυρίως με εκβίαση ή απάτη. Επομένως, με βάση τα ανωτέρω, δεν συνιστούν προσηλυτισμό ενδεικτικώς τα εξής: α) η δημόσια διακήρυξη ή ομολογία των θρησκευτικών πεποιθήσεων κάποιου, β) η μετάπειση κάποιου να αλλάξει θρησκευτικές πεποιθήσεις δια πειθούς ή επιχειρημάτων, γ) το κήρυγμα, δ) η ιεραποστολή προς αλλόδοξους ή αλλόθρησκους, ε) η δημοσίευση, πώληση και αποστολή εντύπων και στ) η διενέργεια δημόσιων ή και υπαίθριων διαλέξεων με ελεύθερη προσέλευση και αποχώρηση και σαφή τυχόν δήλωση της θρησκείας ή του δόγματος του οποίου επιχειρείται η διάδοση Βλ. Π.Δ. Δαγτόγλου έ.α., Βλ. Κ. Χ. Χρυσόγονος, «Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα», Νομική Βιβλιοθήκη, 2006, σελ Βλ. Π.Δ. Δαγτόγλου έ.α.,

18 4. Οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα (Π.Κ.) περί επιβουλής της θρησκευτικής ειρήνης Στο θεσμικό πλαίσιο της προστασίας της ελευθερίας κάθε γνωστής θρησκείας στην Ελλάδα, εντάσσονται και οι ποινικές διατάξεις περί «επιβουλής της θρησκευτικής ειρήνης» (Ζ κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, άρθρα ), οι οποίες περιλαμβάνουν την κακόβουλη βλασφημία, την καθύβριση θρησκευμάτων, τη διατάραξη θρησκευτικών συναθροίσεων και την περιύβριση νεκρών, πράξεις που τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών (με την εξαίρεση της παρ. 2 του άρθρου 198) και διώκονται αυτεπαγγέλτως. Οι εν λόγω διατάξεις έχουν ως εξής: «Άρθρο Κακόβουλη βλασφημία 1. Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό. 2. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, εκδηλώνει δημόσια με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία, τιμωρείται με κράτηση έως έξι (6) μήνες ή με πρόστιμο έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ. Άρθρο Καθύβριση θρησκευμάτων Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. Άρθρο Διατάραξη θρησκευτικών συναθροίσεων 1. Όποιος κακόβουλα προσπαθεί να εμποδίσει ή με πρόθεση διαταράσσει μιαν ανεκτή κατά το πολίτευμα θρησκευτική συνάθροιση για λατρεία ή τελετή, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. 2. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος μέσα σε εκκλησία ή σε τόπο ορισμένο για θρησκευτική συνάθροιση ανεκτή κατά το πολίτευμα, ενεργεί υβριστικά ανάρμοστες πράξεις. Άρθρο Περιύβριση νεκρών Όποιος αφαιρεί αυθαίρετα νεκρό ή μέρη του ή την τέφρα του, από εκείνους που έχουν δικαίωμα να τα φυλάξουν ή ενεργεί πράξεις υβριστικά ανάρμοστες σχετικές με αυτά ή με τάφο τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών». α. Προστατευόμενο έννομο αγαθό και λόγοι έννομης προστασίας Είναι γεγονός ότι από τη θέση σε ισχύ του Ποινικού Κώδικα στασιάζεται το ζήτημα ως προς το προστατευόμενο από τις σχετικές διατάξεις έννομο αγαθό 16. Κατά την κρατούσα άποψη, ο νομοθέτης δεν αποσκοπεί βεβαίως στην προστασία της θεότητας, αλλά μίας πλειάδας έννομων αγαθών που συνοψίζονται στη θρησκευτική ειρήνη των πολιτών 17, εξ ου και ο τίτλος του οικείου κεφαλαίου του Π.Κ. Γενικά υποστηρίζεται ότι τα επιμέρους προστατευόμενα έννομα αγαθά είναι, μεταξύ άλλων, το θρησκευτικό αίσθημα (κατ ιδίαν πολιτών, ομάδων ή του συνόλου), η θρησκευτική ελευθερία (ατομική και συλλογική), η θρησκευτική ειρήνη ως ειδικότερη έκφανση των αγαθών της δημόσιας τάξης και της ειρήνης των πολιτών, η θρησκεία ως σημαντικό τμήμα της δημόσιας ζωής, η ελευθερία θρησκευτικής συνειδήσεως και άσκησης 16 Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλου, Δικηγόρου, «Η Θρησκευτική Ελευθερία κατά τη Νομολογία του Αρείου Πάγου», Διδακτορική διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα Οκτώβριος 2008, Βλ. Ηλ. Γάφου, «Ποινικόν Δίκαιον, Ειδικόν Μέρος», Τεύχος Β (άρθρ ), Αθήναι 1959, 43 18

19 λατρείας, καθώς και το αίσθημα ευλαβείας και ο σεβασμός προς τους νεκρούς. Η προστασία δε των ανωτέρω αγαθών από την έννομη τάξη υπαγορεύεται κυρίως από το ότι: α) τα θρησκευτικά αισθήματα είναι αξίες ηθικοκοινωνικές και ως εκ τούτου αποτελούν κοινωνικά και νομικά συμφέροντα άξια προστασίας, προς όφελος του πολιτισμού και του κράτους, και β) η θρησκεία διαθέτει βαθιές εκπολιτιστικές βάσεις, αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους παράγοντες πνευματικού πολιτισμού, ο οποίος ασκεί επιρροή όχι μόνο στα αισθήματα και τις σκέψεις αλλά και στις πράξεις του ανθρώπου 18. Την άποψη ότι προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι η θρησκευτική ειρήνη, στην έννοια της οποίας μάλιστα περιλαμβάνονται τα έννομα αγαθά της θρησκείας, του θρησκευτικού αισθήματος, του αισθήματος ευλάβειας και της θρησκευτικής ελευθερίας, ακολουθεί και ο Άρειος Πάγος (Α.Π. 928/1984, 1869/1984, (βουλ.) 1/2000, (βουλ.) 1298/2002) 19. Επισημαίνεται ότι και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στην από απόφασή 20 του επί υπόθεσης καταδίκης της προσφεύγουσας από την Αυστριακή δικαιοσύνη για δυσφήμηση θρησκευτικών δογμάτων (disparaging religious doctrines), έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια στάθμισαν επιμελώς την κατ άρθρο 10 ΕΣΔΑ ελευθερία της έκφρασης της καταδικασθείσας, έναντι του δικαιώματος τρίτων για την προστασία των θρησκευτικών τους αισθημάτων και υπηρέτησαν το θεμιτό στόχο της διατήρησης της θρησκευτικής ειρήνης στη χώρα. β. Περί της παρ. 1 του άρθρου 198 (κακόβουλη βλασφημία) Όπως προκύπτει από την Αιτιολογική Έκθεση του Σχεδίου Ποινικού Κώδικα (1933), η εν λόγω πράξη τιμωρείται, αφενός λόγω της προσβολής του θρησκευτικού αισθήματος και αφετέρου για την προστασία της κοινωνικής ειρήνης. Συγκεκριμένα, η διάταξη αυτή θεωρείται αναγκαία, διότι «διά των τοιούτων περιυβρίσεων προκαλούνται τόσον ισχυρά πάθη ώστε η πολιτεία έχει μέγιστον συμφέρον να άρη την τοιαύτην αιτίαν σοβαρών αδικημάτων». «Η άρσις δε της αιτίας ταύτης γίνεται δια της απαγορεύσεως των πράξεων εκείνων αίτινες κατά την κοινήν αντίληψιν και πείραν είναι επιτήδειαι εις διέγερσιν παθών και κοινωνικών διαιρέσεων» 21. Ειδικότερα, σύμφωνα με την οικεία Αιτιολογική Έκθεση: «Δια του άρθρου τούτου [ ] πρόκειται απλώς και μόνον να τιμωρηθεί πράξις το μεν προσβάλλουσα το θρησκευτικόν συναίσθημα [ ] το δε διαταρράτουσα την κοινωνικήν ειρήνην δια του χλευασμού και της περιϋβρίσεως αλλοτρίων πεποιθήσεων, αίτινες θεμιτόν βεβαίως είναι να καταπολεμηθώσι δια σκέψεων, συζητήσεων και επιχειρημάτων, δεν είναι όμως πρέπον να καθίστανται αντικείμενον χλεύης, διότι κυρία βάσις της κοινωνικής ειρήνης και της εν κοινωνία συμβιώσεως είναι και το να δύναται έκαστος να έχη και να εκφράζει ελευθέρως τας πεποιθήσεις του, εφ όσον δια τούτου δεν προσβάλλει τους νόμους του Κράτους, και το να αξιοί σεβασμόν προς αυτάς» 22. Με τον όρο «Θεός» νοείται η θεότητα σύμφωνα με τα δόγματα καθεμίας θρησκείας, αλλιώς το υπέρτατο ον κάθε μονοθεϊστικής θρησκείας, στην απόλυτη και καθολική του υπόσταση, ενώ κατά τη νομολογία του Αρείου Πάγου (Α.Π. 233/1978, 1166/1978), στην έννοια του «θείου», η οποία είναι ευρύτερη από εκείνη του Θεού, περιλαμβάνεται οτιδήποτε θεωρείται ιερό από κάποια αναγνωρισμένη θρησκεία Βλ. Ηλ. Γάφος, έ.α Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλου, έ.α Υπόθεση 38450/12, E.S. εναντίον Αυστρίας 21 Βλ. Ηλ. Γάφος έ.α Βλ. Αλ. Μαντζούτσος, «Η συνταγματική θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος, Επικρατούσα Θρησκεία και Δικαιώματα του Ανθρώπου», Διδακτορική διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα, 2014, σ Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλος, έ.α

20 Η έννοια της «καθύβρισης» περιλαμβάνει κάθε εκδήλωση περιφρόνησης του Θεού, η οποία προκύπτει από το περιεχόμενο ή τη μορφή της εκδήλωσης ή και από τα δύο και δύναται να τελείται όχι μόνο προφορικά αλλά και με έγγραφα, εικόνες, κινήσεις, συμβολικές παραστάσεις κλπ. Ωστόσο, γενικώς αναγνωρίζεται ότι δεν αποτελούν «καθύβριση» π.χ. η άρνηση του Θεού, οι αντικειμενικές συζητήσεις περί της ύπαρξης του Θεού και γενικά το πεδίο της επιστημονικής έρευνας και κριτικής, οι ευπρεπείς συζητήσεις και η υποστήριξη τυχόν εκδοχών μη τιμητικών προς την έννοια της θεότητας, ούτε επαρκούν επιπόλαιες εκφράσεις και σαρκασμοί της καθημερινής ομιλίας 24. Προκειμένου ο ποινικός κολασμός να περιορίζεται μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου κρίνεται αναγκαίος, απαιτείται πέραν της ύπαρξης δόλου και ο «κακόβουλος» χαρακτήρας της πράξης. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση, ο σκοπός του υπαιτίου πρέπει να αποβλέπει στην ύβρη, δηλαδή να αναζητά από την πράξη αυτή την ικανοποίησή του 25. γ. Περί του άρθρου 199 (καθύβριση θρησκευμάτων) Με το άρθρο 199 «Καθύβριση θρησκευμάτων» προστατεύεται η «κατ ιδίαν θρησκεία» προς το συμφέρον της θρησκευτικής ειρήνης στο κράτος 26. Ο όρος «ανεκτή» θρησκεία κατά τον ποινικό νομοθέτη απηχεί τη διατύπωση παλαιότερων Συνταγμάτων (Σ. 1844, 1864/1911) και είναι ταυτόσημος με τον όρο του ισχύοντος Συντάγματος «γνωστή» θρησκεία 27, δηλαδή εκείνη που δεν διαθέτει κρυφά δόγματα και της οποίας η λατρεία δεν αντίκειται στη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη. Η τελούμενη «καθύβριση» μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση, π.χ. η καθύβριση μιας θρησκευτικής διδασκαλίας ή ενός διαπρεπούς εκπροσώπου της δύναται να περιέχει καθύβριση της θρησκείας. Συνίσταται στην εκδήλωση περιφρόνησης κατά της θρησκείας ή στον ισχυρισμό γεγονότων τα οποία προσβάλλουν την τιμή της και μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε τρόπο, προφορικώς, γραπτώς, με εικόνες, συμβολικές παραστάσεις κλπ. Ωστόσο, δεν αποτελούν καθύβριση: η αντικειμενική κριτική και ο έλεγχος μιας θρησκευτικής διδασκαλίας (η ευπρεπής συζήτηση περί της οποίας είναι ελεύθερη), η απλή κριτική χωρίς χρήση υβριστικών λέξεων ή πράξεων, η ειρωνεία, το σκώμμα ή απλή μειονεκτική εκτίμηση 28. Όπως και στο άρθρο 198 παρ. 1, πέραν του δόλου απαιτείται και εδώ ο «κακόβουλος» χαρακτήρας της πράξης, προκειμένου ο ποινικός κολασμός να περιορίζεται μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου είναι αναγκαίο, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση του Π.Κ. 29 Ενδεικτικώς, σύμφωνα με την αρ. 256/1999 απόφαση του Αρείου Πάγου, η αντικειμενική υπόσταση του εν λόγω εγκλήματος πληρώθηκε στην περίπτωση που οι δράστες, εκφραστές σατανιστικών δοξασιών, ενεργώντας από κοινού με κακοβουλία, και συγκεκριμένα για να ικανοποιήσουν ταπεινά ένστικτά τους, έσπασαν με τα χέρια τους και με άλλα μέσα που δεν εξακριβώθηκαν, το σταυρό από εικονοστάσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που βρισκόταν σε δημόσιο δρόμο μικρής επαρχιακής πόλης βλ. Ηλ. Γάφος έ.α Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλος έ.α Βλ. Ηλ. Γάφος έ.α Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλος έ.α Βλ. Ηλ. Γάφος έ.α Βλ. Ηλ. Γάφος έ.α Βλ. Γ.Ι. Ανδρουτσόπουλος έ.α

21 Τέλος, επισημαίνεται ότι κατ εφαρμογή της παρ. 1 του όγδοου άρθρου του Ν. 4411/2016 (Α 142) εξαλείφθηκε το αξιόποινο και έπαυσε η δίωξη των κατ άρθρο 198 και 199 ΠΚ αξιόποινων πράξεων οι οποίες είχαν τελεσθεί μέχρι και τις Από την εν λόγω ρύθμιση εξαιρέθηκαν ωστόσο ρητώς, μεταξύ άλλων, οι κατ άρθρα 200 και 201 ΠΚ αξιόποινες πράξεις, περί διατάραξης θρησκευτικών συναθροίσεων και περιύβρισης νεκρών αντιστοίχως. 5. Θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης για την ανέγερση και λειτουργία λατρευτικών χώρων (Ευκτηρίων Οίκων και Ναών) Αν και η αδειοδότηση για την ανέγερση και λειτουργία λατρευτικών χώρων ακολουθεί τις ίδιες βασικές αρχές, έχει επικρατήσει ο διαχωρισμός της διαδικασίας μεταξύ της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας και των λοιπών θρησκευμάτων. Οι βασικοί λόγοι της διαμόρφωσης αυτής της πρακτικής είναι, κυρίως, τεχνικοί, αφού λόγω της θρησκευτικής σύνθεσης του πληθυσμού (σε ποσοστό άνω του 95% οι κάτοικοι της Ελλάδας είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί) οι ανάγκες ανέγερσης και λειτουργίας Ιερών Ναών της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι πολλαπλάσιες, αλλά και ιστορικοί/πολιτισμικοί, οι οποίοι ανάγονται στις συνθήκες ίδρυσης του νεότερου Ελληνικού Κράτους. Στο πλαίσιο ίσης πρόνοιας για τις θρησκευτικές κοινότητες της χώρας, η Πολιτεία ενισχύει έμμεσα τους χώρους λατρείας όλων των θρησκευμάτων με προστατευτικές διατάξεις, όπως: α) του ν.4223/2013 (Α 287), με τον οποίο εξαιρούνται από την καταβολή φόρου ακινήτων όλοι οι χώροι προσευχής και λατρείας όλων των γνωστών θρησκειών και β) του ν.4301/2014 (Α 223), με τον οποίο εξαιρούνται από την καταβολή ανταποδοτικών τελών στους Ο.Τ.Α. όλα τα αυτοτελή κτίρια Ιερών Ναών και χώρων προσευχής όλων των γνωστών θρησκειών και δογμάτων. α. Ανέγερση και Λειτουργία Ιερών Ναών της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού Για την ανέγερση και λειτουργία Ιερών Ναών της Εκκλησίας της Ελλάδος έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 2 του ν.4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές διατάξεις» (Α 249), όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 53 του ν.4178/2013 (Α 174) «Άδειες Δόμησης εκκλησιαστικών ακινήτων». Με τις ανωτέρω διατάξεις καταργήθηκε το παλαιό καθεστώς της «Ναοδομίας» και ιδρύθηκε Υπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) στην Εκκλησία της Ελλάδος, η οποία υπάγεται στην εποπτεία και έλεγχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το προσωπικό της προσλαμβάνεται και μισθοδοτείται από την Εκκλησία της Ελλάδος και είναι ενταγμένη στο εκάστοτε ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα, στο οποίο είναι συνδεδεμένες και οι λοιπές Υ.ΔΟΜ. Η έγκριση δόμησης Ιερών Ναών εκδίδεται από τη Διεύθυνση Οικοδομικών και Κτιριακών Κανονισμών (Δ.Ο.Κ.Κ.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ η άδεια δόμησης και η άδεια καθιερώσεως ή χρήσης εκδίδεται από την Υπηρεσία Δόμησης της Εκκλησίας της Ελλάδος. Επιπλέον, ορίστηκε ότι «η έγκριση δόμησης και η έκδοση άδειας δόμησης για ιδιωτικούς Ιερούς Ναούς και Παρεκκλήσια εκδίδονται από τις αρμόδιες κατά τόπους Υπηρεσίες Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) των Δήμων». Σύμφωνα με το αρ. πρωτ. 2842/ Εγκύκλιο Σημείωμα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, για την νόμιμη έναρξη των εργασιών κάθε κατασκευής ή αλλαγής 21

22 χρήσης εκκλησιαστικών ακινήτων 31 που υπάγονται στην αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Δομήσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος, προϋποτίθενται αναλυτικότερα τα ακόλουθα: «1) ἡ ὑποβολή αἰτήσεως πρός τόν ἐπιχώριον Μητροπολίτην διά τήν ἔκδοσιν ἐγγράφου συμφώνου γνώμης περί τῆς ἐκκλησιαστικῆς κατασκευῆς ἤ χρήσεως καί ἡ κατάθεσις τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης εἰς τήν κατά τόπον ἁρμοδίαν Ἱεράν Μητρόπολιν διά τήν προώθησιν τῆς πρός τό ΚΕ.Σ.Ε.Α. καί τήν ἔκδοσιν θετικῆς γνώμης τοῦ ΚΕ.Σ.Ε.Α. ἐπί τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης, 2) ἡ ἔγγραφος σύμφωνος γνώμη - ἄδεια τοῦ ἐπιχωρίου Μητροπολίτου διά τήν ἐκκλησιαστικήν κατασκευήν ἤ χρῆσιν, εἰδ ἄλλως ὁ φάκελος δέν προωθεῖται πρός γνωμοδότησιν ὑπό τοῦ ΚΕ.Σ.Ε.Α. καί πρός ἔκδοσιν ἐγκρίσεως δομήσεως ὑπό τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. τοῦ Ὑπουργείου Περιβάλλοντος, ἀλλά ἐπιστρέφεται εἰς τόν ἐνδιαφερόμενον καί ἡ πρόοδος τῆς διαδικασίας κωλύεται, 2.β.) ἡ θετική γνωμοδότησις τοῦ ΚΕ.Σ.Ε.Α. ἐπί τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης. Διά τήν ἔκδοσιν γνωμοδοτήσεως τοῦ ΚΕ.Σ.Ε.Α. προκαταβάλλονται ἀπό τόν ἐνδιαφερόμενον τά προβλεπόμενα εἰς τόν Κανονισμόν 247/2013 [ ] τέλη εἰς τόν τραπεζικόν λογαριασμόν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος παρά τῇ Ἐθνικῇ Τραπέζῃ τῆς Ἑλλάδος μέ ἀρ. 040/ Εἰς τό γραμμάτιον εἰσπράξεως τῆς Τραπέζης δέον να ἀναγράφηται ἡ ἐπωνυμία τοῦ φορέως, ὁ ὁποῖος ζητεῖ τήν ἔκδοσιν τῆς ἀδείας καί ὡς αἰτιολογία ἐμβάσματος : «Τέλη Υ.ΔΟΜ.- ΚΕ.Σ.Ε.Α.». [ ] 3) ἡ ἐπιστροφή ἀπό τό ΚΕ.Σ.Ε.Α. τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης μετά συμφώνου γνώμης τοῦ ΚΕ.Σ.Ε.Α. πρός τήν Ἱεράν Μητρόπολιν, ἡ ὁποία διαβιβάζει ἀκολούθως τήν αἴτησιν διά τήν ἔγκρισιν δομήσεως μετά τῶν λοιπῶν δικαιολογητικῶν της πρός τήν Διεύθυνσιν Οἰκοδομικοῦ καί Κτιριοδομικοῦ Κανονισμοῦ (Δ.Ο.Κ.Κ.) τοῦ Ὑπουργείου Περιβάλλοντος, Ἐνεργείας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς 4) εἰς περιπτώσεις ἐργασιῶν ἤ χρήσεων, περί τῶν ὁποίων δέν ἀπαιτεῖται ἡ ἔγκρισις ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης, ὁ ἁρμόδιος Μητροπολίτης, ἐφ ὅσον ἐκδώσῃ σύμφωνον γνώμην περί αὐτῶν, προωθεῖ ἀπ εὐθείας τήν αἴτησιν μετά τῶν δικαιολογητικῶν της καί τῆς συμφώνου γνώμης του πρός τήν Δ.Ο.Κ.Κ. τοῦ Υ.Π.Ε.Κ.Α. διά τήν ἔκδοσιν ἐγκρίσεως δομήσεως, 5) ἀφ οὗ ἐκδοθῇ ἡ ἔγκρισις δομήσεως ὑπό τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. ὑποβάλλεται ἡ αἴτησις καί τά δικαιολογητικά τοῦ ἐνδιαφερομένου, ὁμοῦ μετά τῆς ἐγγράφου συμφώνου γνώμης τοῦ Μητροπολίτου καί τῆς ἐγκρίσεως δομήσεως τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. πρός τήν Υ.ΔΟΜ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διά τήν ἔκδοσιν ἀδείας δομήσεως, 6) ἡ ἔκδοσις ἀδείας δομήσεως ὑπό τῆς Υ.ΔΟΜ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀφ οὗ ἐξετάσῃ τάς μελέτας καί τά κατά νόμον δικαιολογητικά, 7) ἡ ἄδεια καθιερώσεως ἤ ἄδεια χρήσεως (ἀναλόγως πρός τόν λατρευτικόν ἤ γενικῶς θρησκευτικόν προορισμόν τῆς κατασκευῆς ἤ χρήσεως), ἡ ὁποία περιλαμβάνεται εἰς τό στέλεχος τῆς ἀδείας δομήσεως, σφραγίζεται δέ καί ὑπογράφεται «τῇ ἐντολῇ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου» ὑπό τοῦ Ἀρχιγραμματέως Αὐτῆς, ἐφ ὅσον ἡ ὡς ἄνω Υ.ΔΟΜ. ἐκδώσῃ τήν ἄδειαν δομήσεως καί ἀποτελεῖ πρόσθετον νόμιμον προϋπόθεσιν διά τήν ἔναρξιν τῶν ἐργασιῶν (ἄρθρον 2 παρ. 2 περ. Ζ τοῦ ν. 4030/2011), 31 α) Μητροπολιτικά κτίρια (ένα ανά Μητρόπολη), β) Ναοί (μη ιδιωτικοί), πού ανήκουν σε Μητροπόλεις, Ενορίες, Μονές, Προσκυνήματα, Εκκλησιαστικά Ιδρύματα και τα προσκτίσματά αυτών, γ) Ιερές Μονές (ανεξαρτήτως νομικής μορφής). Βλ. και άρθ. 4 Κανονισμού Δ.Ι.Σ. 247/2013 «Περί οργανώσεως, αρμοδιοτήτων, συγκροτήσεως, λειτουργίας της Υπηρεσίας Δομήσεως (Υ.ΔΟΜ.) και του Κεντρικού Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής (ΚΕ.Σ.Ε.Α.) της Εκκλησίας της Ελλάδος» (Α 258). 22

23 8) ἡ αὐθημερόν ἀποστολή τοῦ στελέχους τῆς ἀδείας δομήσεως ἐκ τῆς Υ.ΔΟΜ. πρός τήν Δ.Ο.Κ.Κ., ὁπότε ἀποτελεῖ ἀρχεῖον τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. διά τήν ἐκκίνησιν τῆς διαδικασίας ἐλέγχου τῶν κατασκευῶν κατά τάς κειμένας διατάξεις». Αντίστοιχες διαδικασίες προβλέπονται και για την Εκκλησία της Κρήτης και τις Εκκλησιαστικές Επαρχίες της Δωδεκανήσου με το άρθρο 12 «Άδειες Δόμησης Εκκλησιαστικών Ακινήτων της Εκκλησίας Κρήτης» του ν.4258/2014 «Διαδικασία Οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα ρυθμίσεις Πολεοδομικής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις» (Α 94) 32. β. Ανέγερση και Λειτουργία λατρευτικών χώρων (Ευκτηρίων Οίκων και Ναών) λοιπών Θρησκευτικών Κοινοτήτων Με τις διατάξεις του πρώτου κεφαλαίου του ν.4301/2014 (Α 223) και τη θεσμοθέτηση της νέας μορφής συλλογικής θρησκευτικής οργάνωσης, ήτοι τα εκκλησιαστικά και θρησκευτικά νομικά πρόσωπα, όλες οι θρησκευτικές κοινότητες (εκτός των ρητώς εξαιρουμένων κατ άρθρο 16 ν.4301/2014, ήτοι της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Εκκλησίας της Κρήτης, των Εκκλησιαστικών Επαρχιών Δωδεκανήσου & του Αγίου Όρους, και γενικώς των Ορθοδόξων κλιμάτων 33, των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων και των θρησκευτικών μουσουλμανικών κοινοτήτων στις εδαφικές περιφέρειες των Μουφτειών Θράκης), δύνανται να οργανωθούν υπό τη μορφή του ειδικότερου αυτού νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, κατά τις προβλέψεις του νόμου. Στις διατάξεις του ως άνω νόμου προβλέπεται ότι τα θρησκευτικά και εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα μπορούν, κατά τις κείμενες διατάξεις, να ιδρύουν και να λειτουργούν επ ονόματί τους χώρους λατρείας (άρθρο 9). Διευκρινίζεται ότι άδεια ίδρυσης και λειτουργίας χώρου λατρείας μπορούν να λάβουν θρησκευτικές κοινότητες που δεν έχουν αποκτήσει νομική προσωπικότητα σύμφωνα με τον ν.4301/2014. Στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ανέγερση και αδειοδότηση των λατρευτικών χώρων (ναών και ευκτήριων οίκων), πλην των ναών των, κατ άρθρο 3 του Συντάγματος, κλιμάτων της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας (Εκκλησία της Ελλάδος, Εκκλησία της Κρήτης, Εκκλησιαστικές Επαρχίες Δωδεκανήσου, Άγιο Όρος), για τους οποίους έχουν εφαρμογή ειδικότερες διατάξεις, υφίστανται οι γενικές ρυθμίσεις του α.ν.1363/1938 (Α 305), του α.ν.1672/1939 (Α 123), του εκτελεστικού αυτού β.δ. από 20.5/ (Α 220) και του άρθρου 27 του ν.3467/2006 (Α 128), η κοινή εγκύκλιος 69230/Α3/ (ΑΔΑ: ΒΙΦΘ9-Τ0Τ), όπως επικαιροποιήθηκε με την κοινή εγκύκλιο /Θ1/ (ΑΔΑ: ΠΣ-5Ω9) 34, καθώς και η εγκύκλιος /Θ1/ (ΑΔΑ: ΨΔ014653ΠΣ-ΓΕΙ). Ειδικά για τη χορήγηση άδειας δόμησης σε μουσουλμανικούς χώρους προσευχής/λατρείας της Θράκης (τεμένη-τεκέδες-μεστζίτ-τζεμ/τζεμεβί) ισχύει η κοινή εγκύκλιος 57071/Θ1/ (ΑΔΑ: 78ΘΓ4653ΠΣ-Ζ3Χ). Σύμφωνα με τις προαναφερόμενες ρυθμίσεις για τη λειτουργία χώρων προσευχής/λατρείας, πέραν της εφαρμογής των κοινών πολεοδομικών διατάξεων, προαπαιτείται και σχετική άδεια του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. 32 Βλ. και Κανονισμό Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας 3/2015 «Οργάνωση, αρμοδιότητες, συγκρότηση, λειτουργία κ.λπ. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (Α 23). 33 Πρέπει να διευκρινισθεί ότι κατά νόμον οι Ορθόδοξες Εκκλησίες, που είναι ενωμένες δογματικώς με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά ανήκουν σε διαφορετικό (σε σχέση με την Εκκλησία της Ελλάδος) «κλίμα» (εκκλησιαστική δικαιοδοσία), π.χ. σε άλλα Ορθόδοξα Πατριαρχεία ή Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, μπορούν να ιδρύουν «μετόχια» εντός του εδάφους της Εκκλησίας της Ελλάδος μόνον υπό τις ειδικές προϋποθέσεις του άρθρου 39 του Ν.590/1977 (Α 146) «Περί Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος». 34 Τόσο η εν λόγω εγκύκλιος όσο και συνοπτικός κατάλογος με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά υπάρχουν διαθέσιμα και σε μετάφραση στην αγγλική γλώσσα στην ιστοσελίδα του ΥΠΠΕΘ. 23

24 Η διοικητική άδεια για ναό ή ευκτήριο οίκο (πλην της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού) χορηγείται (κατά δέσμια αρμοδιότητα, όπως έχει κριθεί νομολογιακά) με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, έπειτα από διαπίστωση/εξακρίβωση ότι αφενός πληρούνται οι τρεις όροι που προβλέπονται από το άρθρο 13 παρ. 2 του Συντάγματος (ΣτΕΟλ 4202/2012, ΣτΕΟλ1444/1991, ΣτΕ 5572/1996, ΑΠ 20/2001) (ήτοι να πρόκειται για γνωστή θρησκεία χωρίς κρύφιες δοξασίες, να μην ασκείται προσηλυτισμός και η άσκηση της δημόσιας λατρείας να είναι σύμφωνη με τη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη), και αφετέρου ισχύουν οι λοιπές προϋποθέσεις που θέτει η κείμενη νομοθεσία. Μάλιστα, «η μη συνδρομή του αρνητικού όρου που θέτει το άρθρο 13 παρ.2 του Συντάγματος για την άσκηση της θρησκευτικής λατρείας, ήτοι του όρου της μη προσβολής της δημόσιας τάξεως ή των χρηστών ηθών δια των συγκεκριμένων πράξεων λατρείας, διαπιστώνεται κατά κανόνα με κατασταλτική κρατική δράση» (ΣτΕ Ολ 4202/2012 σκέψη 8 η ), ωστόσο η προηγούμενη προληπτική διοικητική διερεύνηση της συμφωνίας κάθε περίπτωσης με τυπικές και εύκολα επαληθεύσιμες προϋποθέσεις και κανόνες που θέτει, κατά γενικό τρόπο, το πλέγμα των κανόνων της δημόσιας τάξης, δεν μπορεί να αποκλειστεί ή να κριθεί ασύμφωνη με το Σύνταγμα. Ως «ευκτήριος οίκος», όπως έχει κριθεί, νοείται χώρος λατρείας μικρού σχετικά μεγέθους, διαμορφωμένος μέσα σε ιδιωτικό ακίνητο και προορισμένος να λειτουργήσει ως τόπος λατρείας από περιορισμένο κύκλο ανθρώπων, σε αντίθεση με τον «ναό» που είναι αυτοτελές κτίριο αφιερωμένο στη δημόσια λατρεία από οποιαδήποτε πρόσωπα, χωρίς διάκριση (πρβλ. Α.Π. Ολ 20/2001 ποινική σύνθεση). Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του β.δ / , για την έκδοση της προβλεπόμενης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ναού απαιτείται αίτηση τουλάχιστον πενήντα (50) οικογενειών, ενώ για την αδειοδότηση ευκτήριου οίκου αρκεί ακόμα και μονοψήφιος αριθμός αιτούντων (η νομολογία του ΣτΕ έχει δεχθεί ως ικανό τον αριθμό των πέντε (5) ατόμων). Σημειώνεται ότι η χρήση των όρων «ευκτήριος οίκος» και «ναός» έχουν διοικητικό/τεχνικό χαρακτήρα, καθώς οι θρησκευτικές κοινότητες επιλέγουν οι ίδιες την ακριβή ονομασία των χώρων προσευχής/λατρείας, ο οποίος και δηλώνεται στη σχετική αίτηση που καταθέτουν στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Ως εκ τούτου, το ατομικό δικαίωμα της ελευθερίας της θρησκευτικής λατρείας, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της Ελλάδος και από τα διεθνή νομικά κείμενα, δεν είναι απεριόριστο ούτε ανέλεγκτο, αλλά τελεί υπό πολύ συγκεκριμένες και αυστηρά περιορισμένες προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και αυτή της μη προσβολής της δημόσιας τάξης, η οποία αποτελεί και θεμιτό περιορισμό του, αφού η ίδια η συνταγματική διάταξη του άρθρου 13 παρ. 4 προβλέπει, ως άμεσο περιορισμό του δικαιώματος, την τήρηση των νόμων. Όπως γίνεται δεκτό από το σύνολο της νομικής θεωρίας και νομολογίας: «Η ελευθερία της λατρείας δεν κατοχυρώνει, λοιπόν, για τους πιστούς ένα απόλυτο δικαίωμα να λατρεύουν το Θεό, όπου θέλουν και όποτε θέλουν, χωρίς την τήρηση των νόμων ούτε, βέβαια, κατοχυρώνει συγκεκριμένο δικαίωμα για άσκηση της λατρείας σε καθορισμένο χώρο. Εγγυάται, απλώς, στους πιστούς όλων των δογμάτων το δικαίωμα να μπορούν να λατρεύουν το Θεό, με τον τρόπο και με τα μέσα που οι πιστοί επιλέγουν και που επιβάλλουν οι κανόνες της θρησκείας τους, χωρίς αδικαιολόγητα εμπόδια και αυθαίρετες επεμβάσεις της Πολιτείας» (γνωμοδότηση Αντώνη Μανιτάκη με τίτλο Η συνταγματική προστασία των πολιτιστικών αγαθών και η ελευθερία της λατρείας, με αφορμή τις χρήσεις της Ροτόντας, Θεσσαλονίκη ). 35 Δημοσιευμένη στο περιοδ. «Νόμος και Φύση» 1995, και σε: 24

25 Έτσι, υπό τους ανωτέρω όρους, η διοικητική αδειοδότηση του χώρου λατρείας αποτελεί «το αναγκαίο μέτρο σε μία δημοκρατική κοινωνία που επιδιώκει ένα νόμιμο σκοπό, δηλαδή την προάσπιση της δημοσίας τάξεως, αφού (η αδειοδότηση) είναι μέτρο ανάλογο προς τον επιδιωκόμενο νόμιμο αυτό σκοπό» (Α.Π. 20/2001). Στο εννοιολογικό περιεχόμενο της δημόσιας τάξης περιλαμβάνονται (κατ άρθρο 3 Α.Κ.) εκείνοι οι κανόνες αναγκαστικού δικαίου, που έχουν τεθεί προς εξυπηρέτηση του δημοσίου δηλαδή του γενικότερου και όχι του ιδιωτικού συμφέροντος, η εφαρμογή των οποίων δεν μπορεί να αποκλειστεί από την ιδιωτική βούληση, δηλαδή οι κανόνες που ισχύουν και εφαρμόζονται κατά τρόπο απόλυτο, χωρίς να επιτρέπεται παρέκκλιση, τροποποίηση ή εξαίρεση από την εφαρμογή τους δυνάμει κάποιας ιδιωτικής συμφωνίας ή και μονομερούς έκφρασης/εκδήλωσης αντίθετης βούλησης. Συνεπώς, πέραν των οικείων συνταγματικών διατάξεων και των προβλέψεων της ειδικότερης νομοθεσίας, είναι αυτονόητο ότι προκειμένου να αδειοδοτηθεί και να λειτουργεί νομίμως ένας χώρος θρησκευτικής λατρείας, απαιτείται και η τήρηση των κανόνων της υφιστάμενης ρυμοτομικής, πολεοδομικής και υγειονομικής νομοθεσίας, αλλά και διατάξεων κοινής ησυχίας, ήτοι κανόνων αναγκαστικού δικαίου και γενικής εφαρμογής, μη δυνάμενων να αποκλειστούν ιδιωτικώς, κανόνων που αποβλέπουν και στην εξασφάλιση των αναγκαίων όρων ασφάλειας και προστασίας των συναθροιζομένων πολιτών. Ειδικά για τους κανόνες της πολεοδομικής και ρυμοτομικής νομοθεσίας, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) με τις με αριθμό 343/2002 και 121/2008 Γνωμοδοτήσεις του, έχει κρίνει ότι: «Στην έννοια της δημόσιας τάξης περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων, οπωσδήποτε και η τήρηση των κανόνων της υφιστάμενης πολεοδομικής και ρυμοτομικής νομοθεσίας που ισχύουν στην περιοχή στην οποία πρόκειται να λειτουργήσει ο ναός ή ο ευκτήριος οίκος». Επί του θέματος μάλιστα έχει τοποθετηθεί στο παρελθόν και ο Συνήγορος του Πολίτη, διατυπώνοντας την άποψη ότι η πρακτική της χρονικής πρόταξης των πολεοδομικών και κτιριολογικών εγκρίσεων, δεν συνιστά περιορισμό της θρησκευτικής ελευθερίας, εφόσον, φυσικά, εφαρμόζεται υπό όρους χρηστής διοίκησης και συνοδεύεται από αντίστοιχη ειδοποίηση των αιτούντων κατ άρθρο 4 2 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (βλ. το με αριθμό πρωτ / έγγραφό του και την από Σεπτέμβριο 2009 Σύνοψη Διαμεσολάβησης). Στους γενικά εφαρμοζόμενους κανόνες της δημόσιας τάξεως (πολεοδομικούς, ρυμοτομικούς και δημόσιας υγείας), οι οποίοι αποσκοπούν στην ασφαλή χρήση των κτιρίων και στην προστασία τόσο των χρηστών τους όσο και των περιοίκων αυτών, περιλαμβάνονται ιδίως: (Α) Οι σχετικοί περί των κατηγοριών και του περιεχομένου των χρήσεων γης, ήτοι το Προεδρικό Διάταγμα της (Δ 166), με τους οποίους κανόνες καθορίζονται οι χρήσεις γης σε περιοχές εφαρμογής των γενικών πολεοδομικών σχεδίων (ΓΠΣ), ανάλογα με την γενική ή ειδική πολεοδομική λειτουργία τους, όπου εν προκειμένω ο νομοθέτης έχει προβλέψει ρητά ως ειδική κατηγορία την κατηγορία «Θρησκευτικοί Χώροι» (π.χ. άρθρο 1 περ. Β αριθ. 13), την χρήση της οποίας έχει επιτρέψει σε διάφορες περιοχές ΓΠΣ (π.χ. αμιγούς κατοικίας κατ άρθρο 2 περ.7, γενικής κατοικίας κατ άρθρο 3 περ. 8, πολεοδομικού κέντρου κατ άρθρο 4 περ. 12, τουρισμού κατ άρθρο 8 περ. 10). Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, ένας θρησκευτικός χώρος (ευκτήριος οίκος, ναός) μπορεί να λειτουργεί νομίμως σε περιοχή ΓΠΣ, όπου προβλέπεται η οικεία χρήση. (Β) Οι σχετικοί περί των κατηγοριών και της ταξινόμησης των κτιρίων ανάλογα με τη χρήση τους και τις συνακόλουθες προδιαγραφές που πρέπει να τηρούν ανάλογα με τον αναμενόμενο εξυπηρετούμενο πληθυσμό, κατά τα άρθρα 3 και 4 του Κτιριοδομικού Κανονισμού (βλ. άρθρα Κωδικοποιητικού Διατάγματος , Δ 580), σύμφωνα με τα οποία στην κατηγορία «Συνάθροιση Κοινού» περιλαμβάνονται και τα κτίρια 25

26 ή τμήματά τους που χρησιμοποιούνται για συνάθροιση πενήντα τουλάχιστον ατόμων για θρησκευτικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες (ήτοι μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται ρητά και οι ναοί, κατ άρθρο 346 παρ. 1 περ. Γ). Για τους αναφερόμενους θρησκευτικούς χώρους απαιτούνται 0,65 τετραγωνικά μέτρα εμβαδού δαπέδου, ως ελάχιστη επιφάνεια ανά άτομο (άρθρο 347 περ. 3 στοιχ. ββ). (Γ) Οι σχετικοί περί τους γενικούς όρους υγιεινής του κτιρίου και προστασίας της δημόσιας υγείας (π.χ. ύδρευση, αποχέτευση, φωτισμός, αερισμός κλπ), όπως: (γα) το άρθρο 11 του Κτιριοδομικού Κανονισμού (βλ. άρθρο 354 Κωδικοποιητικού Διατάγματος , Δ 580) περί της υποχρέωσης όλων των χώρων κυρίας χρήσεως των κτιρίων να έχουν επαρκή φυσικό φωτισμό και αερισμό (άμεσο ή έμμεσο) και (γβ) η με αριθμό Γ1/9900/27-11/ απόφαση Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών (Β 1266), καθ ό μέρος ισχύει, σύμφωνα με την οποία είναι υποχρεωτική η κατασκευή (και ύπαρξη) αποχωρητηρίων σε κάθε χώρο ομαδικής συγκέντρωσης ή διαβιώσεως ανθρώπων (άρθρο 1 περ. 9). (Δ) Οι σχετικοί περί της πυροπροστασίας, ήτοι οι διατάξεις της Πυροσβεστικής Διάταξης 3/2015 (Β 529), του Κανονισμού Πυροπροστασίας Κτιρίων π.δ. 71/1988 (Α 32) καθώς και της Πυροσβεστικής Διάταξης 13/2013 (Β 1586), όπως ισχύουν. Κατά τα προβλεπόμενα των ως άνω κανονιστικών διατάξεων, απαιτείται πρόβλεψη των υποδεικνυόμενων κάθε φορά ή των προβλεπόμενων μέτρων πυροπροστασίας ανάλογα με την ημερομηνία αίτησης έκδοσης της οικοδομικής αδείας και τον αριθμό συγκεντρωμένων τόσο για τους χώρους συνάθροισης κοινού με πληθυσμό κάτω των πενήντα (50) ατόμων, όσο και άνω των πενήντα (50) ατόμων, στους οποίους ρητά περιλαμβάνονται και τα κτίρια ή τμήματα αυτών στα οποία συγκεντρώνεται το κοινό για θρησκευτικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες (κατά την αντίστοιχη διάταξη του Κτιριοδομικού Κανονισμού), ρητά αναφερομένων και των ναών (άρθρο 1 της Πυροσβεστικής Διάταξης 3/1981, Β 20). Η συμμόρφωση προς τις οικείες διατάξεις προκύπτει από πιστοποιητικό πυροπροστασίας που χορηγεί η οικεία πυροσβεστική αρχή. (Ε) Οι σχετικές περί των μέτρων κοινής ησυχίας διατάξεις, ήτοι η Αστυνομική Διάταξη 3/1996 (Β 15), σύμφωνα με το άρθρο 2 της οποίας, οι διευθυντές δημοσίων κέντρων και λοιπών επιχειρήσεων καθώς και οι ιδιοκτήτες οικιών «υποχρεούνται όπως, με μηχανικά ή άλλα πρόσφορα τεχνικά μέσα (ηχομόνωση κλπ) περιστέλλουν στο ελάχιστο δυνατό όριο το θόρυβο που προκαλείται» από διάφορες εγκαταστάσεις και από τον οποίο διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων. Επίσης, στους γενικά εφαρμοζόμενους κανόνες της δημόσιας τάξεως περιλαμβάνονται αδιαμφισβήτητα και οι γενικές φορολογικές διατάξεις που συνδέονται με την επιβολή φόρων, κυρώσεων αλλά και συγκεκριμένων υποχρεώσεων όχι μόνο έναντι των φορολογουμένων (φυσικών και νομικών προσώπων, ενώσεων, κοινωνίας δικαιώματος κλπ.) αλλά και έναντι μη φορολογουμένων, όπως αυτή της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν.4174/2013 "Φορολογικές Διαδικασίες και άλλες διατάξεις" (Α 170), όπως ισχύει, που ορίζει ότι: «3. Η Φορολογική Διοίκηση αποδίδει Αριθμό Φορολογικού Μητρώου σε πρόσωπο που δεν τυγχάνει φορολογούμενος, εφόσον τούτο απαιτείται από άλλες διατάξεις νόμου. Ειδικότερα, η Φορολογική Διοίκηση αποδίδει Αριθμό Φορολογικού Μητρώου κατόπιν αιτήσεως οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, εφόσον πραγματοποιείται οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή με τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και τα πιστωτικά ιδρύματα και τα ιδρύματα πληρωμών της ημεδαπής. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα μπορεί να καθορίζονται τα σχετικά με την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου θέματα και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια» καθώς και οι κατ' αυτήν την εξουσιοδότηση σχετικές κανονιστικές αποφάσεις. Σχετικώς έχει κρίνει και η με αριθμό 582/2011 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας περί υποχρεωτικής απόδοσης ΑΦΜ, ειδικότερα δε η υποχρέωση αυτή: «... δεν αντίκειται 26

27 στα άρθρα 13 του Συντάγματος και 9 της ΕΣΔΑ, τούτο δε διότι αυτή αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση ενός δημοσίου σκοπού (την αποδοτική λειτουργία του νέου συστήματος μηχανοργάνωσης και την συνακόλουθη αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής) και εισάγει υποχρέωση γενικού και απρόσωπου χαρακτήρα, μη συναρτωμένη προς θρησκευτικές πεποιθήσεις, που δεν επιδέχεται ουδεμία εξαίρεση, αφού μάλιστα με την υποχρέωση αυτή δεν επιχειρείται διείσδυση της κρατικής εξουσίας στο ενδιάθετο φρόνημα των πολιτών». Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την εγκύκλιο /Θ1/ με θέμα: «Διαδικασία ανέγερσης χώρου λατρείας (ναού ή ευκτήριου οίκου) ή άτυπης μορφής οργάνωσης, θρησκείας και δόγματος θρησκευτικών κοινοτήτων (πλην της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού)» (ΑΔΑ: ΨΔ014653ΠΣ-ΓΕΙ), η πρόβλεψη της διοικητικής αδειοδότησης εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση λειτουργίας ναών ή ευκτηρίων οίκων και γενικώς χρήσεως κάθε νέου ή υφιστάμενου κτιρίου προοριζόμενου για την άσκηση λατρείας και την εκδήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων κάθε θρησκευτικής κοινότητας (πλην των υπαγόμενων στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία της κατ άρθρον 3 Συντ. εν Ελλάδι Ανατολικής του Χριστού Ορθοδόξου Εκκλησίας), είτε οι ενδιαφερόμενες θρησκευτικές κοινότητες έχουν οργανωθεί ως νομικά πρόσωπα οποιασδήποτε τυπικής μορφής, είτε παραμένουν άτυπες κοινότητες χωρίς ιδιαίτερη νομική προσωπικότητα (για την ταυτότητα του νομικού λόγου και την ισότητα όλων των θρησκευομένων στην απόλαυση των συνταγματικών δικαιωμάτων τους, όπως άλλωστε ρητά ορίζει το Σύνταγμα και εφαρμόζεται επί δεκαετίες στην ημεδαπή έννομη τάξη). Πριν την έκδοση πολεοδομικής άδειας για ανέγερση ναού/χώρου λατρείας οποιασδήποτε θρησκευτικής κοινότητας (πλην των υπαγόμενων στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία της κατ άρθρον 3 Συντ. εν Ελλάδι Ανατολικής του Χριστού Ορθοδόξου Εκκλησίας) από τις πολεοδομικές αρχές, απαιτείται η σχετική άδεια του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Έχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, η ενδιαφερόμενη θρησκευτική κοινότητα οφείλει να απευθύνεται στο ΥΠΠΕΘ, ώστε πριν την έκδοση οικοδομικής αδείας από την αρμόδια πολεοδομική αρχή, να έχει εκδοθεί η σχετική διοικητική πράξη περί αδειοδότησης της ανέγερσης. Διευκρινίζεται ότι η άδεια ανέγερσης, που χορηγείται στο στάδιο προ της κατασκευής, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση άδεια ίδρυσης και λειτουργίας. Ως εκ τούτου, δεν επιτρέπει τη λειτουργία του χώρου λατρείας, αλλά περιορίζεται μόνο στην αδειοδότηση εκ μέρους του ΥΠΠΕΘ της ανοικοδόμησης του κτιρίου. Και τούτο διότι η άδεια ανέγερσης, χορηγούμενη πάντα προ της κατασκευής και μόνο μετά από εξέταση των προϋποθέσεων που θέτει η παράγραφος 2 του άρθρου 13 του Συντάγματος για την ελεύθερη άσκηση της λατρείας και οι κείμενες διατάξεις των ν.1363/38 και ν.1672/39 όπως ισχύουν, δεν υποκαθιστά την άδεια ίδρυσης και λειτουργίας, η οποία χορηγείται σε δεύτερο στάδιο επί υφιστάμενου κτιρίου και αφορά πλέον στη λειτουργική δυνατότητά του να εξυπηρετήσει τον σκοπό για τον οποίο ανεγέρθηκε. Έτσι, μετά τη χορήγηση της οικοδομικής άδειας και την αποπεράτωση των σχετικών οικοδομικών εργασιών, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προσέλθουν εκ νέου στο ΥΠΠΕΘ και να υποβάλουν φάκελο με τα απαραίτητα δικαιολογητικά, προκειμένου τότε να λάβουν την αναγκαία άδεια ίδρυσης και λειτουργίας του ναού. γ. Διαδικασία αναγνώρισης χώρου λατρείας, προ του 1955 υφιστάμενου (πλην αυτών, των κατ άρθρο 3 Συντ. κλιμάτων της Ανατολικής του Χριστού Ορθοδόξου Εκκλησίας) Είναι γεγονός ότι πολλοί παλαιοί χώροι λατρείας διάφορων θρησκευτικών κοινοτήτων, ακόμα και ιστορικών, παρότι δεν έχουν λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας, λειτουργούν διαρκώς και αδιαλείπτως επί πολλές δεκαετίες εξυπηρετώντας λατρευτικούς σκοπούς των οικείων κοινοτήτων. Σημαντικός αριθμός αυτών είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν ακόμα και πριν την έναρξη ισχύος του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου ( ). 27

28 Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων ανταποκρινόμενη στην ανάγκη διευθέτησης της ως άνω διαρκούς και πολύχρονης εκκρεμότητας, η οποία δημιουργεί σοβαρά πρακτικά προβλήματα τόσο στις σχέσεις των θρησκευτικών κοινοτήτων και των δημοσίων υπηρεσιών, όσο και στην καθημερινή λειτουργία και αποστολή των εν λόγω κοινοτήτων, εξέδωσε την υπ αρ. πρωτ /Θ1/ Εγκύκλιο. Σύμφωνα με αυτήν, όλες οι θρησκευτικές κοινότητες ειδικά για χώρους λατρείας που στερούνται παντελώς άδειας ίδρυσης και λειτουργίας, μπορούν να αιτηθούν την έκδοση σχετικής διαπιστωτικής πράξης για τη νόμιμη λειτουργία τους και την ένταξη των υπευθύνων θρησκευτικών λειτουργών τους στο μητρώο που τηρεί η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων. Προϋπόθεση για την υποβολή της αίτησης είναι οι χώροι λατρείας να λειτουργούν συνεχώς και αδιαλείπτως στο συγκεκριμένο κτίριο ή τμήμα του επί μακρό χρονικό διάστημα, και τουλάχιστον πριν την μέχρι και σήμερα. 6. Το Δίκτυο καταγραφής περιστατικών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας και η σχετική Έκθεση Με την αρ. πρωτ. 1149/ Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων ανατέθηκε στο Τμήμα Θρησκευτικών Ελευθεριών και Διαθρησκευτικών Σχέσεων: α) η ευθύνη για τη δημιουργία και καθιέρωση ενός Δικτύου συνεργασίας για την καταγραφή περιστατικών βεβήλωσης/βανδαλισμών και πάσης φύσεως προσβολών εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας καθώς και της δικονομικής εξέλιξης αυτών, αποτελούμενου αφενός από εκπροσώπους των ίδιων των θρησκευτικών κοινοτήτων, και αφετέρου από τους κατά περίπτωση αρμόδιους κρατικούς φορείς και υπηρεσίες που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση ή/και καταγραφή τέτοιων συμβάντων (π.χ. Ελληνική Αστυνομία (ΕΛ.ΑΣ.), αρμόδιες Εισαγγελίες, Υπουργεία Εξωτερικών, Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κλπ.) και β) η συγκέντρωση, επεξεργασία και δημοσίευση των σχετικών δεδομένων υπό την μορφή ετήσιας Έκθεσης. Ως χώροι θρησκευτικής σημασίας, ανά την Επικράτεια, λαμβάνονται υπόψη οι κατ εξοχήν χώροι λατρείας (Εκκλησίες, Συναγωγές, Τεμένη, Ευκτήριοι Οίκοι, κλπ.), τόσο οι νομίμως υφιστάμενοι όσο και οι άτυποι (δηλαδή οι λειτουργούντες άνευ σχετικής αδείας από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων), σχολεία με θρησκευτικό χαρακτήρα (Εκκλησιαστικά Σχολεία, Ισραηλιτικά Σχολεία και Μουσουλμανικά Ιεροσπουδαστήρια Θράκης), τα νεκροταφεία με θρησκευτικό χαρακτήρα (ενοριακά κοιμητήρια, μουσουλμανικά νεκροταφεία, εβραϊκά νεκροταφεία) και, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, τα μνημεία που έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα ή συνδέονται με θρησκευτικές μειονότητες (π.χ. μνημεία του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων κλπ). Τα στοιχεία δε που συλλέγονται και καταγράφονται αφορούν κάθε είδους περιστατικά στους ανωτέρω χώρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημοσιοποίηση των προηγούμενων Εκθέσεων, ετών 2015 και 2016, έτυχε θετικής αποδοχής από τις θρησκευτικές κοινότητες 36, αλλά και προκάλεσε 36 Ενδεικτικώς: - αρ. πρωτ. 16/ Επιστολή της Ισραηλιτικής Κοινότητας Βόλου: «[ ] Επιτρέψτε μας να σας συγχαρούμε για την αξιέπαινη πρωτοβουλία σας αλλά και τις επίπονες προσπάθειες που καταβάλατε για να επιτευχθεί μια τόσο χρήσιμη και απαραίτητη έκδοση καταγραφής περιστατικών εις βάρος θρησκευτικών χώρων. [ ]» - από Επιστολή του Εθνικού Πνευματικού Συμβουλίου των Μπαχάι της Ελλάδας: «[ ] Αυτή η εποικοδομητική για την Ελλάδα κίνηση, μας δίνει μια αίσθηση ασφάλειας και ικανοποίησης. [ ]». 28

29 εποικοδομητικό προβληματισμό 37. Απόρροια αυτού ήταν και η περαιτέρω διεύρυνση του Δικτύου συνεργασίας για την καταγραφή περιστατικών, με τη συμμετοχή περισσότερων θρησκευτικών κοινοτήτων, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την άντληση πρωτογενών δεδομένων, τόσο για τις περιπτώσεις εκδήλωσης προσβολών εις βάρος χώρων των συγκεκριμένων κοινοτήτων, όσο και για την περίπτωση έλλειψης τέτοιων συμβάντων, εντός του εκάστοτε έτους αναφοράς. Ως εκ τούτου, η παρούσα, τρίτη κατά σειράν, Έκθεση επιχειρεί να συγκεντρώσει πάσης φύσεως περιστατικά προσβολής χώρων θρησκευτικής σημασίας, αποτυπώνοντας τη γενικότερη κατάσταση σε εθνικό επίπεδο, ώστε να αποτελέσει αξιόπιστο εργαλείο για την εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς την πραγματική έκταση των εν λόγω φαινομένων και να συνδράμει στην ανάπτυξη πολιτικών αντιμετώπισης αυτών. Ειδικότερα, για το έτος 2017 τα δεδομένα προήλθαν, ως επί το πλείστον, από την υπηρεσιακή αλληλογραφία με τους συμμετέχοντες στο ως άνω Δίκτυο, τα Δελτία Τύπου και Ανακοινώσεις της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.), την αποδελτίωση της αρθρογραφίας του ημερήσιου τύπου του Γραφείου Τύπου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και από την ειδησεογραφία ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης. Κατωτέρω αναφέρονται οι θρησκευτικοί και κρατικοί φορείς με τους οποίους συνεργάζεται η υπηρεσία στο πλαίσιο του Δικτύου καταγραφής περιστατικών και τους οποίους ευχαριστούμε θερμά και από τη θέση αυτή για την έμπρακτη υποστήριξη του εγχειρήματος. ΘΡΗΣΚΕΥΜΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ Α. Θρησκευτικές Κοινότητες ΝΠΔΔ/ΕΝΠ/ΘΝΠ/Θρησκευτικές Κοινότητες Ορθόδοξη Εκκλησία: Εκκλησία της Ελλάδας Εκκλησία της Κρήτης Ιερά Μητρόπολις Σύμης Τήλου Χάλκης και Καστελλορίζου Ιερά Μητρόπολις Ρόδου Ιερά Μητρόπολις Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας Ιερά Μητρόπολις Κώου και Νισύρου Ιερά Μητρόπολις Καρπάθου και Κάσου Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα (Ε.Ν.Π. άρθ. 13. ν. 4301/2014) - από ηλ. μήνυμα του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος: «[ ] σας ευχαριστούμε για την αποστολή της Έκθεσης του 2016 και σας συγχαίρουμε για τη μεθοδική και ιδιαίτερα επιμελημένη δουλειά σας. [ ]» - από επιστολή της Εκκλησίας Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά: «[ ] Εκτιμούμε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του Υπουργείου για το συγκεκριμένο ζήτημα [ ] Σας ευχαριστούμε πολύ για την ευαισθησία σας για την προστασία χώρων με θρησκευτική σημασία [ ]» - από ηλ. μήνυμα της Αρμενικής Ευαγγελικής Εκκλησίας της Ελλάδος: «[ ] σας συγχαίρουμε για την έκδοση της έκθεσης με τα περιστατικά του έτους 2016, η οποία καλύπτει επαρκέστατα και σε βάθος το υλικό που πραγματεύεται. [ ]». 37 Π.χ. στην αρ. πρωτ. 313/ Επιστολή του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, μεταξύ άλλων αναφέρονται χαρακτηριστικώς τα εξής [σ.σ.: υπογράμμιση δική μας]: «Εις την ως άνω Έκθεσιν ήτις αποτελεί καρπόν της αγαθής πρωτοβουλίας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, διαλαμβάνεται η αποτύπωσις μέρους της πραγματικότητος, εν σχέσει με τα περιστατικά βεβηλώσεως ιερών χώρων εις την πατρίδα μας, ικανού όμως να καταδείξη την ανάγκην λήψεως των απαραίτητων μέτρων εκ μέρους τόσον των υπευθύνων των διαφόρων θρησκευτικών χώρων (Ιερών Μητροπόλεων, καθηγουμένων Ιερών Μονών, προϊσταμένων Ενοριών, και αντιστοίχως των άλλων δογμάτων και θρησκειών), όσον και της Πολιτείας δια της αποτελεσματικωτέρας αστυνομεύσεως των χώρων αυτών, η βεβήλωσις των οποίων προξενεί αλγεινά συναισθήματα εις όλους όσους σέβονται όχι μόνον τους δικούς τους χώρους αλλά και των συνανθρώπων των, ανεξαρτήτως πίστεως». 29

30 Ευαγγελική Εκκλησία Ελλάδος (Ε.Ν.Π. άρθ. 13. Ν. 4301/2014) Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης (Θ.Ν.Π. άρθ. 13. Ν. 4301/2014) Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία Ιωαννίνων (Θ.Ν.Π. άρθ. 13. Ν. 4301/2014) Ευαγγελική Εκκλησία Κορίνθου Μητρόπολη Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος (Ε.Ν.Π. άρθ. 13. Ν. 4301/2014) Αρμενική Κοινότητα Κομοτηνής Χριστιανική Εκκλησία Ευαγγελιστών Διεθνής Εκκλησία «Ο Ιησούς Χριστός είναι η απάντηση στη ζωή» Βιβλική Βαπτιστική Εκκλησία Αποστολική Εκκλησία του Χριστού (μέλος της Αδελφότητας Εκκλησιών Πεντηκοστής Ελλάδας) Εκκλησία Χριστιανών Ελλάδος Ελευθέρα Αποστολική Εκκλησία Λυτρωμένη Χριστιανική Εκκλησία του Θεού Χριστιανική Εκκλησία Επιλογή της Ζωής Αφθονία της Χάριτος του Θεού Λαϊκές Εκκλησίες Αποστολική Διακονία Ευαγγελική Εκκλησία Γερμανόγλωσσων Ελλάδος Ενορία Θεσσαλονίκης Αμνός του Θεού Διακονίες στον Κόσμο - Lamb of God World Outreach Ministries Χριστιανική Εκκλησία Πεντηκοστής Αποστολική Εκκλησία του Ιησού Χριστού Αρμενική Ευαγγελική Εκκλησία της Ελλάδος (Θ.Ν.Π.) Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος Μουφτεία Διδυμοτείχιου Μουφτεία Κομοτηνής Μουφτεία Ξάνθης Οργανισμός Διαχειρίσεως Κτημάτων Βακούφ Κω Οργανισμός Διαχειρίσεως Κτημάτων Βακούφ Ρόδου ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΣ Διαχειριστική Επιτροπή Μουσουλμανικής Περιουσίας Πόλης Ξάνθης Διαχειριστική Επιτροπή Μουσουλμανικής Περιουσίας Πόλης Κομοτηνής Ευκτήριος Οίκος ΝΤΑΡΟΛ ΤΖΑΝΑΤΑ (ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ) Ευκτήριος Οίκος Ελλήνων Μουσουλμάνων ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ Θιβετανικός Βουδισμός ΚΑΡΜΑ ΚΑΓΚΙΟΥ Διαμαντένιος Δρόμος ΙΝΔΟΥΪΣΜΟΣ ΣΑΡΜΠΑΤ ΝΤΑ ΠΑΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΜΠΑΧΑΪ Εθνικό Πνευματικό Συμβούλιο των Μπαχάι της Ελλάδας Β. Κρατικοί φορείς Ελληνική Αστυνομία: Κλάδος Ασφάλειας/Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας Εισαγγελίες Πρωτοδικών: Αθηνών Καβάλας Αιγίου Καλαβρύτων Αλεξανδρούπολης Κατερίνης Αμαλιάδας Κεφαλληνίας 30

31 Άμφισσας Λάρισας Άρτας Λασιθίου Βέροιας Μεσολογγίου Βόλου Νάξου Γιαννιτσών Ναυπλίου Δράμας Ορεστιάδας Έδεσσας Πατρών Ηλείας Πρέβεζας Ηρακλείου Κρήτης Ρεθύμνης Θεσπρωτίας Ρόδου Θεσσαλονίκης Τρικάλων Ιωαννίνων Χαλκίδας Υπουργείο Εξωτερικών: Α7 Διεύθυνση Βορείου Αμερικής Δ3 Διεύθυνση ΟΑΣΕ & ΣτΕ Δ4 Διεύθυνση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μειονοτήτων, Προσφύγων και Μεταναστών Ε2 Διεύθυνση Θρησκευτικών και Εκκλησιαστικών Υποθέσεων Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: Διεύθυνση Νομοθετικού Έργου, Διεθνών Σχέσεων και Διεθνούς Δικαστικής Συνεργασίας/Τμήμα Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνών Οργανισμών Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού: Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων/Τμήμα Εποπτείας Ελληνικών και Αλλοδαπών Επιστημονικών Ιδρυμάτων και Συντονισμού Θεμάτων Διεθνών Συνεργασιών και Οργανισμών 31

32 ΙI. ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΕΤΟΥΣ 2017 Στη συνέχεια παρατίθεται, ανά θρήσκευμα, το σύνολο των καταγεγραμμένων περιστατικών με χρονολογική σειρά και με συνοπτική αναφορά στις λεπτομέρειές τους (τόπος, ημερομηνία, περιγραφή συμβάντος, δράστες, αστυνομικές και δικονομικές ενέργειες, τυχόν λοιπές παρατηρήσεις). Οι σχετικές ενότητες συνοδεύονται, κατά περίπτωση, από ιστορικά, νομικά και στατιστικά στοιχεία. Α. Χριστιανισμός 1. Ορθόδοξη Εκκλησία α. Εισαγωγικά Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα δεν είναι μια ενιαία διοικητική ενότητα, αλλά αποτελείται από επιμέρους εκκλησιαστικά καθεστώτα, με κοινό σημείο αναφοράς τη σχέση αυτών προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έτσι, με τον όρο «Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ελλάδα» νοείται: α) η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, η οποία είναι αυτοκέφαλη και αποτελείται από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και ογδόντα μία (81) Ιερές Μητροπόλεις, β) η ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης με κανονική εξάρτηση και υπαγωγή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, η οποία αποτελείται από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης και οκτώ (8) Ιερές Μητροπόλεις, γ) οι Εκκλησιαστικές Επαρχίες της Δωδεκανήσου (5 Ιερές Μητροπόλεις 38 και η Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου 39 ) με κανονική, πνευματική και διοικητική εξάρτηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και δ) το Άγιον Όρος, το οποίο αποτελεί συνταγματικά αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, υπαγόμενο πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Τόσο οι Ιερές Μητροπόλεις όσο και οι Ενορίες (βασικές υποδιαιρέσεις εκκλησιαστικής οργάνωσης) αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) 40. Ο ορισμός του τι είναι και ποια είναι η «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος» δίνεται στο άρθρο 3 του Συντάγματος: «1. Eπικρατούσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι η θρησκεία της Aνατολικής Oρθόδοξης Eκκλησίας του Xριστού. H Oρθόδοξη Eκκλησία της Eλλάδας, που γνωρίζει κεφαλή της τον Kύριο ημών Iησού Xριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Mεγάλη Eκκλησία της Kωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Eκκλησία του Xριστού τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Eίναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Iερά Σύνοδο των εν ενεργεία Aρχιερέων και από τη Διαρκή Iερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Kαταστατικός Xάρτης της Eκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Tόμου της κθ (29) Iουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου Tο εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Kράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου. 3. Tο κείμενο της Aγίας Γραφής τηρείται αναλλοίωτο. H επίσημη μετάφρασή του σε άλλο γλωσσικό τύπο απαγορεύεται χωρίς την έγκριση της Aυτοκέφαλης Eκκλησίας της Eλλάδας και της Mεγάλης του Xριστού Eκκλησίας στην Kωνσταντινούπολη». 38 α) Ι. Μ. Ρόδου, β) Ι. Μ. Κώου και Νισύρου, γ) Ι. Μ. Λέρου, Καλύμνου καιαστυπαλαίας, δ) Ι. Μ. Καρπάθου και Κάσου, ε) Ι. Μ. Σύμης. 39 Με το Ν. 1155/1981 η Πάτμος έχει ανακηρυχθεί Ιερή Νήσος με σκοπό, μεταξύ άλλων, «την διασφάλισιν και έξαρσιν του ιδιάζοντος θρησκευτικού χαρακτήρος της Νήσου, την προστασίαν των ιερών της χώρων μετά των εν αυτοίς κειμηλίων και θησαυρών και την κατάλληλον προβολήν και αξιολόγησιν αυτών» (άρθ. 1 2 εδ. α ). 40 Άρθρα 1 4, 11 3 και 36 1 N. 590/1977 (Α'146) 32

33 Η νομική κατάσταση και θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος καθορίζεται με τον ν.590/1977 «Περί του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» (Α 146), όπως έχει τροποποιηθεί με τους νόμους 2740/1999, 2817/2000, 3432/2006, 4178/2013, 4235/2014, 4301/2014, 4386/2016, 4485/2017, 4559/2018 και τις υπ αριθ. 4432/2823/ (Α 244), από (Α 156), υπ αριθ. 4562/2593/ (Α 200), 4736/2758/ (Α 234), από (Α 69), από (Α 120) και αριθμ. 5053/2016/625/17 (Α 45) Αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Για την ημιαυτόνομη Εκκλησία της Κρήτης ισχύει ο ν.4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (Α 41), όπως έχει τροποποιηθεί με τον α.ν.137/1967, τα ν.δ.464/1970 και 77/1974 και τους νόμους 1894/1990, 2413/1996, 4301/2014 και 4310/2014. Οι έξι Εκκλησιαστικές Επαρχίες της Δωδεκανήσου υπάγονται άμεσα στην κανονική, πνευματική και διοικητική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Με τα άρθρα 21 και 22 του ν.4301/2014 θεσπίσθηκαν ειδικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση διαφόρων οργανωτικών και διοικητικών ζητημάτων, κατ αντιστοιχία με σχετικές πρόσφατες τροποποιήσεις του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τέλος, ως προς το Άγιο Όρος ισχύει το αυτοδιοίκητο όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 105 του Συντάγματος: «1. H χερσόνησος του 'Αθω, από τη Mεγάλη Bίγλα και πέρα, η οποία αποτελεί την περιοχή του Aγίου Όρους, είναι, σύμφωνα με το αρχαίο προνομιακό καθεστώς του, αυτοδιοίκητο τμήμα του Eλληνικού Kράτους, του οποίου η κυριαρχία πάνω σ' αυτό παραμένει άθικτη. Aπό πνευματική άποψη το Άγιο Όρος διατελεί υπό την άμεση δικαιοδοσία του Oικουμενικού Πατριαρχείου. Όλοι όσοι μονάζουν σ' αυτό αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση. 2. Tο 'Αγιο Όρος διοικείται, σύμφωνα με το καθεστώς του, από τις είκοσι Iερές Mονές του, μεταξύ των οποίων είναι κατανεμημένη ολόκληρη η χερσόνησος του 'Αθω, το έδαφος της οποίας είναι αναπαλλοτρίωτο. H διοίκησή του ασκείται από αντιπροσώπους των Iερών Mονών, οι οποίοι αποτελούν την Iερή Kοινότητα. Δεν επιτρέπεται καμία απολύτως μεταβολή στο διοικητικό σύστημα ή στον αριθμό των Mονών του Aγίου Όρους, ούτε στην ιεραρχική τάξη και τη θέση τους προς τα υποτελή τους εξαρτήματα. Aπαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο 'Αγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί. 3. O λεπτομερής καθορισμός των αγιορειτικών καθεστώτων και του τρόπου της λειτουργίας τους γίνεται από τον Kαταστατικό Xάρτη του Aγίου Όρους, τον οποίο, με σύμπραξη του αντιπροσώπου του Kράτους, συντάσσουν και ψηφίζουν οι είκοσι Iερές Mονές και τον επικυρώνουν το Oικουμενικό Πατριαρχείο και η Bουλή των Eλλήνων. 4. H ακριβής τήρηση των αγιορειτικών καθεστώτων τελεί ως προς το πνευματικό μέρος υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ως προς το διοικητικό μέρος υπό την εποπτεία του Κράτους, στο οποίο ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. 5. Oι πιο πάνω εξουσίες του Kράτους ασκούνται από διοικητή, του οποίου τα δικαιώματα και καθήκοντα καθορίζονται με νόμο. Mε νόμο επίσης καθορίζονται η δικαστική εξουσία που ασκούν οι μοναστηριακές αρχές και η Iερή Kοινότητα, καθώς και τα τελωνειακά και φορολογικά πλεονεκτήματα του Aγίου Όρους». Ειδικότερα, για το Άγιο Όρος έχει εφαρμογή το ν.δ.10/ : «Περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους» (Α 309), όπως ισχύει. β. Αριθμητικά στοιχεία Οι υφιστάμενες σήμερα ανά την Ελλάδα Ιερές Μητροπόλεις (μαζί με την Εξαρχία της Πάτμου) ανέρχονται συνολικά σε ενενήντα επτά (97) και αναφέρονται αναλυτικά στο Επίμετρο (πίνακας iii). 33

34 Με βάση τα διαθέσιμα στην υπηρεσία στοιχεία, επί του συνόλου των Ιερών Μητροπόλεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, οι υφιστάμενοι ενοριακοί και μοναστηριακοί Ιεροί Ναοί, μόνον, ανέρχονται σε εννέα χιλιάδες οκτακόσιους δύο (9.802), μη συνυπολογιζομένων των παρεκκλησίων, εξωκκλησίων, προσκυνηματικών, ιδιόκτητων και κοιμητηριακών Ναών και των λοιπών χώρων θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Αναλυτική καταγραφή με τον αριθμό των Ενοριών και Ιερών Μονών (βάσει του οποίου προκύπτει και ο ανωτέρω υπολογιζόμενος συνολικός αριθμός Ιερών Ναών στην Επικράτεια), ανά Μητρόπολη, παρατίθεται επίσης στο Επίμετρο (πίνακας iii). Κατά το έτος 2017 δημοσιεύθηκαν ένα (1) Προεδρικό Διάταγμα (π.δ.) για την ίδρυση Ενορίας και δύο (2) για την επανίδρυση Ιερών Μονών, σε Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Επίσης, υποβλήθηκαν δύο (2) αιτήσεις για ίδρυση Ενοριών και δύο (2) αιτήσεις για ίδρυση Ιερών Μονών, των οποίων η δημοσίευση εκκρεμούσε στις γ. Περιστατικά Για τους σκοπούς της παρούσας Έκθεσης, στους χώρους θρησκευτικού ενδιαφέροντος της Ορθόδοξης Εκκλησίας συγκαταλέγονται οι κάθε είδους Ιεροί Ναοί 41, οι Ιερές Μονές, τα μνημεία θρησκευτικού χαρακτήρα (όπως π.χ.ο Ιερός Βράχος του Αρείου Πάγου, απ όπου ο Απόστολος Παύλος κήρυξε στους Αθηναίους, τα παρόδια εικονοστάσια), τα Εκκλησιαστικά Σχολεία και τα Κοιμητήρια. Τα περιστατικά που παρουσιάζονται κατωτέρω είναι μόνο όσα γνωστοποιήθηκαν στην υπηρεσία στο πλαίσιο του Δικτύου καταγραφής και ως εκ τούτου, σε καμία περίπτωση, δεν αποτελούν εξαντλητική καταγραφή του συνόλου των συμβάντων που σημειώθηκαν σε βάρος θρησκευτικών χώρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά το έτος Ενδεικτικώς αναφέρουμε ότι για το έτος 2017 από την Ιερά Μητρόπολη Μαντινείας και Κυνουρίας γνωστοποιήθηκαν χωρίς όμως συγκεκριμένη καταγραφή και απαρίθμηση, βανδαλισμοί με επιγραφές graffiti σε τοίχους και μανδρότοιχους Ναών και εκκλησιαστικών κτιρίων, από αγνώστους δράστες, χωρίς να υποβληθούν σχετικές καταγγελίες στην Αστυνομία. Επίσης παραθέτουμε σχετική αναφορά της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης στο από Ανακοινωθέν της, η οποία έχει ως εξής: «[ ] Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐκφράζει τή βαθειά Της ἀνησυχία γιά τά συνεχῶς αὐξανόμενα περιστατικά κλοπῶν καί βεβηλώσεων Μονῶν καί Ναῶν σέ ὅλη τήν Κρήτη, τόπων ἀφιερωμένων στή λατρεία τοῦ Θεοῦ καί καθαγιασμένων ἀπό τήν προσευχή καί τήν εὐλάβεια τῶν ἀνθρώπων, τά ὁποῖα σεβάστηκαν ἐνίοτε στήν πορεία τῆς Ἱστορίας μας, ἀκόμα καί κατακτητές. Γιά τά φαινόμενα αὐτά, γιά τά ὁποῖα ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔχει ἀπευθυνθεῖ καί πρός τίς ἁρμόδιες ὑπηρεσίες τοῦ Κράτους, θά ἀποστείλει προσεχῶς Συνοδική Ἐγκύκλιο μέ κατάλληλες ὁδηγίες πρός τίς Ἱερές Μονές καί τίς Ἐνορίες τῆς Κρήτης, ταυτόχρονα δέ παρακαλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς Μεγαλονήσου, νά συμβάλουν στήν προστασία καί τή διαφύλαξη τῶν ἱερῶν σεβασμάτων της. [ ]». Αναφέρεται, επίσης, και η από Επιστολή του Προϊσταμένου του Ι. Ναού Αγ. Παντελεήμονος (που βρίσκεται στην οδό Αχαρνών) στην οποία περιγράφεται το πρόβλημα των συνεχών και εκτεταμένων βανδαλισμών του Ιερού Ναού αλλά και γενικότερα των ακινήτων της περιοχής. 41 Οι Ιεροί Ναοί της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος σύμφωνα με το άρθρο 1 του 8/79 Κανονισμού της Ι.Σ. «Περί Ιερών Ναών και Ενοριών» διακρίνονται σε: α) Ενοριακούς, στους οποίους υπάγονται τα Παρεκκλήσια και Εξωκκλήσια τούτων, β) Προσκυνηματικούς ή επικουρούντας κοινωφελείς σκοπούς και Ιδρύματα της Εκκλησίας, γ) Ιδιόκτητους και δ) Ναούς Κοιμητηρίων. 34

35 Για το έτος 2017, έχουν καταγραφεί συνολικά πεντακόσια είκοσι πέντε (525) περιστατικά, ως ακολούθως: Α/Α 1. (Βλ. και περιστατικό 97) Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής Πετρωτού Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη παγκαριού και κλοπή Ιερών Σκευών Α/Α 2. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Λαοδικινό Κιλκίς Ημερομηνία 1 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή Ιερών Σκευών Α/Α 3. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Βαρδαλή Φθιώτιδας Ημερομηνία 1/2 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή Δύο ημεδαποί Α/Α 4. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής Γαβρακίων Δομοκού Φθιώτιδας Ημερομηνία 2 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 5. (Βλ. και περιστατικά 6 και 7) Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Γανόχωρα Πιερίας Ημερομηνία 8 Ιανουαρίου 2017 Είσοδος από ανασφάλιστη θύρα, παραβίαση παγκαριού και κλοπή μικρού χρηματικού ποσού Ένας ανήλικος και τρεις ενήλικοι ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Βλ. περιστατικό 7 Α/Α 6. (Βλ. και περιστατικά 5 και 7) Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Αθανασίου, Γανόχωρα Πιερίας Ημερομηνία 8 Ιανουαρίου 2017 Είσοδος από ανασφάλιστη θύρα, παραβίαση παγκαριού και κλοπή μικρού χρηματικού ποσού Ένας ανήλικος και τρεις ενήλικοι ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Βλ. περιστατικό 7 Α/Α 7. (Βλ. και περιστατικά 5 και 6) Ι. Εξωκκλήσιο Αγίου Νήφωνος,Κατερίνη Ημερομηνία 9 Ιανουαρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης εξωτερικού παγκαρίου Ένας ανήλικος και τρεις ενήλικοι ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη, απευθείας κλήση στο ακροατήριο Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. 35

36 Α/Α 8. (Βλ. και περιστατικό 218) Ι. Ναός Αγίου Βησσαρίωνος, Λάρισα Ημερομηνία 10/11 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη παγκαριού και κυτίου φιλοπτώχου ταμείου και κλοπή ποσού 500 Α/Α 9. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, Πρέβεζα Ημερομηνία 12 Ιανουαρίου 2017 Θραύση παραθύρου, απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Μονομελές Πλημμελειοδικείο και καταδίκη δράστη Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 10. Ι. Μονή Αγίας Τριάδος Τζαγκαρόλων Χανίων Ἡμερομηνία 12 Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση της θύρας του Ιερού Βήματος και κλοπή διαφόρων αντικειμένων λατρείας, άνευ ετέρας ζημίας εντός ή εκτός του Ι. Ναού της Μονής Ἀστυνομικές/δικονομικές ἐνέργειες Υποβολή μήνυσης κατά αγνώστων δραστών Α/Α 11. Βυζαντινός Ι. Ναός Αγίας Θεοδώρας, Άρτα Ημερομηνία 13 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή παγκαριού φιλοπτώχου ταμείου, που περιείχε χρηματικό ποσό Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Το αφαιρεθέν παγκάρι αποδόθηκε στον Ιερέα του Ναού Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 12. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου (Ι. Μητρόπολις Καστορίας) Ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη, καταστροφή εξώπορτας και βάσης του δεσποτικού θρόνου, ανεύρεση ανθρώπινων οστών και δύο κρανίων, το ένα εκ των οποίων με δύο τρύπες Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 13. Κοιμητήριο Δήμου Μάνδρας - Ειδυλλίας Ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή κανδηλίου και φαναριού από μνήμα 36

37 Α/Α 14. Ι. Ναός Ταξιάρχη Υψηλού Άνδρου Ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Α/Α 15. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Στραπουργιές Άνδρου Ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Α/Α 16. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Μαίνητες Άνδρου Ημερομηνία Μεταξύ 8 και 15 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού 150 περίπου Α/Α 17. Ι. Ναός Αγίων Αναργύρων Ψυρρή Ημερομηνία 15 Ιανουαρίου 2017 Κάψιμο σημαιών Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 18. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Ρευματιά Μεσσηνίας Ημερομηνία 19 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή από παγκάρι μικρού χρηματικού ποσού Ένας ημεδαπός Α/Α 19. Ι. Ναός Αγίων Αποστόλων, Μολυβδοσκέπαστο Κόνιτσας Ημερομηνία 19/20 Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, κλοπή έντεκα εικόνων του 19 ου αιώνα Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 20. Ι. Ναός Παναγίας Φανερωμένης Βεροίας Ημερομηνία 20 Ιανουαρίου 2017 Αφαίρεση κάσας παραθύρου και κιγκλιδωμάτων Α/Α 21. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ραφήνα Ημερομηνία 20 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή χρημάτων από παγκάρι 37

38 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 22. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου, Αμφία Ροδόπης Ημερομηνία 21 Ιανουαρίου 2017 Θραύση παραθύρου κεντρικής εισόδου, απόπειρα διάρρηξης Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 23. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Σπυρίδωνος Βεροίας Ημερομηνία 22 Ιανουαρίου 2017 Αφαίρεση κιγκλιδωμάτων και παραθύρου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 24. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Τούμπα Κιλκίς Ημερομηνία 22/23 Ιανουαρίου 2017 Διακεκριμένη κλοπή Α/Α 25. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Θεμιστοκλέους Ενορίας Αγίου Δημητρίου, Ναύπακτος Ημερομηνία Μεταξύ 21 Δεκεμβρίου 2016 και 26 Ιανουαρίου 2017 Διάρρηξη, κλοπή αντικειμένων, ενδείξεις χρήσης ναρκωτικών ουσιών εντός του Ναού Α/Α 26. Ι. Ναός Αγίου Χαραλάμπους, Πέραμα Ιωαννίνων Ημερομηνία 26 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή Α/Α 27. Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Πήδημα Καλαμάτας Μεσσηνίας Ημερομηνία Μεταξύ 22 και 27 Ιανουαρίου 2017 Είσοδος στο Ναό με παραβίαση της κεραμοσκεπής και κλοπή από το παγκάρι μικρού χρηματικού ποσού Α/Α 28. Κοινοτικό κοιμητήριο Μάκρης Φθιώτιδας Ημερομηνία 28 Ιανουαρίου 2017 Διακεκριμένη κλοπή 38

39 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 29. Ι. Εξωκκλήσιο, Χριστιανούπολη Μεσσηνίας Ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου με θραύση υαλοπίνακα και κλοπή διαφόρων ειδών καθαρισμού και περίπου πέντε λίτρων λαδιού Α/Α 30. Ι. Μονή Βαρνάκοβα, τοπική κοινότητα Ευπαλίου Δωρίδας Φωκίδας Ημερομηνία 29 Ιανουαρίου 2017 Σύμφωνα με το από Δελτίο Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας: «Πυρκαγιά εκδηλώθηκε στην Ιερά Μονή Βαρνάκοβα στην Τ.Κ. Ευπαλίου, του Δήμου Δωρίδας στο Νομό Φωκίδας. Στην κατάσβεσή της, για την οποία ειδοποιήθηκε η Υπηρεσία μας στις 13:25 χθες, συμμετείχαν 23 πυροσβεστικοί υπάλληλοι με εννέα οχήματα. Από την πυρκαγιά προκλήθηκαν εκτενείς υλικές ζημιές στο Μοναστήρι» Μη διαθέσιμα στοιχεία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 31. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Καλλιθέα Ημερομηνία 30 Ιανουαρίου 2017 Άτομα αναρχικού-αντιεξουσιαστικού χώρου ανέγραψαν στη μαρμάρινη πρόσοψη των σκαλιών τις φράσεις: «ΕΚΚΛΗΣΙΑ Α.Ε.», «Ο ΘΕΟΣ ΕΧΕΙ, ΕΣΥ;» και το γράμμα «Α» εντός κύκλου. Επιπλέον, αφαιρέθηκαν και καταστράφηκαν τρεις ελληνικές σημαίες και τρεις σημαίες με τον δικέφαλο αετό (βυζαντινές), οι οποίες ήταν αναρτημένες μπροστά από τον Ναό Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία από πλευράς Εκκλησίας. Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 32. Ι. Ναός Αγίου Γρηγορίου, Αγρίνιο Ημερομηνία 30 Ιανουαρίου 2017 Κλοπή Α/Α 33. Ι. Ναός Γενέσιου Θεοτόκου Κάτω Λαβδάνης Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Τέλη Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και παγκαρίου, κλοπή χρημάτων και ενός σταυρού 39

40 Α/Α 34. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Κτισμάτων Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Τέλη Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και παγκαρίου, κλοπή χρημάτων, λειψανοθήκης και σταυρού Α/Α 35. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Ψηλόκαστρου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Τέλη Ιανουαρίου 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και παγκαρίου, κλοπή ενός βημοθύρου Α/Α 36. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Βραστόβας Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Ιανουάριος 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και παγκαρίου, κλοπή ενός χρυσοκέντητου επιταφίου (σώματος) Α/Α 37. Ι. Ναός Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Λοφίσκου Θεσσαλονίκης Ημερομηνία Ιανουάριος 2017 Κλοπή δισκοπότηρου Α/Α 38. Ι. Ναός Παναγίας Ελευθερώτριας Δήμου Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ἡμερομηνία Ιανουάριος 2017 Διάρρηξη Ναού άνευ απωλειών Ἀστυνομικές/δικονομικές ἐνέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 39. Νέο Κοιμητήριο Δήμου Λαρισαίων, Μεζουρλό Λάρισα Ημερομηνία 31 Ιανουαρίου / 1 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση μεταλλικού παγκαριού και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Α/Α 40. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Μονολόφου Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή ιερατικών αμφίων και ελαίων 40

41 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 41. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Τριάδος Καλογεροστάνης Υπάτης Φθιώτιδος Ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 2017 Καταστροφή πόρτας εισόδου, κλοπή θυμιατού και γκαζιού, σκάψιμο δύο λάκκων εντός του ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 42. Ι. Εξωκκλήσιο Προφήτου Ηλία Υπάτης Φθιώτιδος Ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση κλειδαριάς, κλοπή μικρής καμπάνας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 43. Ι. Εξωκκλήσιο Γενεσίου της Θεοτόκου, Αχλάδα Ηρακλείου Κρήτης Ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη παγκαριού και κλοπή χρηματικού ποσού Α/Α 44. Παρεκκλήσιο Αγίου Νεκταρίου Ι. Ναού Αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού Αθηνών Ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 2017 Αναγραφή υβριστικού συνθήματος «ΜΚΟ: ΡΑΤΣΙΣΤΕΣ, ΜΠΑΤΣΟΙ, ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ: 3 σε 1» επί του τοίχου του κτιρίου που στεγάζεται η «Μ.Κ.Ο. ΑΠΟΣΤΟΛΗ» Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 45. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, Πολύανθος Ροδόπης Ημερομηνία Μεταξύ 23 Ιανουαρίου και 2 Φεβρουαρίου 2017 Είσοδος στον Ναό και κλοπή του κεντρικού πολυελαίου, χρηματικής αξίας περίπου Α/Α 46. Ι. Μονή Αγίου Στεφάνου, Καλαμπάκα Τρικάλων Ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 2017 Πραγματοποίηση πτήσης με αλεξίπτωτα πλαγιάς (parapente), εντός του αρχαιολογικού χώρου Μετεώρων και ιδιαίτερα πλησίον και άνωθεν της Ι. Μονής Αγίου Στεφάνου, παρακωλύοντας την άσκηση του μοναχικού βίου των 41

42 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες μοναχών της ανωτέρω Μονής, κατά παράβαση των άρθρων 1 παρ και 2 παρ του ν.2351/95 «Αναγνώριση της περιοχής των Μετεώρων ως ιερού χώρου και άλλες διατάξεις» Τρεις ημεδαποί Οι δράστες συνελήφθησαν από αστυνομικούς του Α.Τ. Καλαμπάκας και αφέθησαν ελεύθεροι με προφορική εντολή του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Τρικάλων, ενώ η σχηματισθείσα δικογραφία υπεβλήθη αρμοδίως Α/Α 47. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καρδίτσα Ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 2017 Θραύση του υαλοπίνακα του παραθύρου με χρήση σιδηρόβεργας, με σκοπό την κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ο δράστης έγινε αντιληπτός και συνελήφθη από προστρέξαντες αστυνομικούς της Ομάδας ΔΙ.ΑΣ.. Αφέθηκε ελεύθερος με προφορική εντολή Εισαγγελέα Πρωτοδικών Καρδίτσας. Η σχηματισθείσα δικογραφία υπεβλήθη αρμοδίως Α/Α 48. Ι. Ναός Αγίων Γεωργίου και Νεκταρίου, Μονόλοφος Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου και είσοδος στο εσωτερικό του Ναού Α/Α 49. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Ξηρόβαλτο Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία 3/4 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή δύο κηροπηγίων, ενός χρυσοκέντητου επιταφίου και εικόνας έτους 1880 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 50. Ι. Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Καλαμίτσι Λευκάδας Ημερομηνία Μεταξύ 1 και 4 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη του Ναού και κλοπή από το παγκάρι ποσού 150 περίπου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας 42 «Στην περιοχή αυτή δεν επιτρέπεται χρήση γης ή εκμετάλλευση ή άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας που μπορεί να διαταράξει με οποιονδήποτε τρόπο τον ιερό χαρακτήρα της περιοχής ή να παρακωλύσει την άσκηση του μοναχικού βίου ή της θείας λατρείας». 43 «Με την επιφύλαξη της διάταξης της παρ. 4 του άρθρου 1 του παρόντος η άσκηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων, η κατασκήνωση, η διανυκτέρευση, η εκτέλεση καλλιτεχνικών παραστάσεων ή εκδηλώσεων, καθώς και η εκτέλεση ασκήσεων ή επιδείξεων ανεμοπτερισμού στην περιοχή αυτή υποβάλλεται, ως προς το είδος, τον τόπο, τον χρόνο και τη διάρκειά τους σε περιορισμούς οι οποίοι εξασφαλίζουν την αδιακώλυτη άσκηση του μοναχικού βίου και της θείας λατρείας. Οι περιορισμοί αυτοί καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού, γνώμη της Συνάξεως των Ιερών Μονών των Μετεώρων και γνώμη του οικείου νομαρχιακού συμβουλίου». 42

43 Α/Α 51. (Βλ. και περιστατικά 52, και 65) Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Αθανασίου, Πολυστάφυλο Πρέβεζας Ημερομηνία 4 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, χωρίς να αφαιρεθεί τίποτα Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 52. (Βλ. και περιστατικά 51, και 65) Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Πολυστάφυλο Πρέβεζας Ημερομηνία 4 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση πόρτας εισόδου και κλοπή ποσού 100 Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 53. Ι. Ναός Αγίου Σπυρίδωνος Μύρωνος Κιλελέρ Ημερομηνία 4/5 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή ποσού 200 από παγκάρι Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 54. Ι. ΝαόςΑγίου Γεωργίου Σοφού Κιλελέρ Ημερομηνία 4/5 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή ποσού 50 από παγκάρι Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 55. Ι. Ναός Αγίας Ελπίδας, Αχλιά Μυτιλήνης Ημερομηνία Μεταξύ 30 Ιανουαρίου και 5 Φεβρουαρίου 2017 Πρόκληση φθορών Α/Α 56. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, Πουριά Μόριας Λέσβου Ημερομηνία Μεταξύ 30 Ιανουαρίου και 5 Φεβρουαρίου 2017 Πρόκληση φθορών Α/Α 57. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Ορεινό Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 2 και 5 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη παραθύρου και κλοπή δύο ξύλινων εικόνων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών 43

44 Α/Α 58. (Βλ. και περιστατικά 51, 52, και 65) Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Γοργόμυλος Πρέβεζας Ημερομηνία 5/6 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή μικρού χρηματικού ποσού Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 59. (Βλ. και περιστατικά 51, 52, 58,60, 61 και 65) Ι. Ναός Αγίου Βασιλείου, Καμαρίνα Πρέβεζας Ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ποσού 50 Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 60. (Βλ. και περιστατικά 51, 52, 58, 59, 61 και 65) Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Δρυόφυτο Πρέβεζας Ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης με πρόκληση φθορών στην κεντρική είσοδο του Ναού Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 61. (Βλ. και περιστατικά 51, 52, και 65) Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Παναγιά Πρέβεζας Ημερομηνία 7/8 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή ποσού 200 Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 62. (Βλ. και περιστατικά 63, 64 και 75) Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Βαμβακόφυτο Σερρών Ημερομηνία Μεταξύ 5 και 11 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Τέσσερις υπήκοοι Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Βλ. περιστατικό 75 Α/Α 63. (Βλ. και περιστατικά 62, 64 και 75) Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Βαμβακούσα Σερρών Ημερομηνία Μεταξύ 5 και 11 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Τέσσερις υπήκοοι Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Βλ. περιστατικό 75 Α/Α 64. (Βλ. και περιστατικά 62, 63 και 75) Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Καστανοχώρι Σερρών Ημερομηνία Μεταξύ 5 και 11 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Τέσσερις υπήκοοι Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Βλ. περιστατικό 75 44

45 Α/Α 65. (Βλ. και περιστατικά 51, 52 και 58-61) Ι. Ναός Αγίας Τριάδας, Σουμέσι Ροδαυγής Άρτας Ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή δύο καρουλιών καλωδίου ηλεκτρικού ρεύματος Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 66. Ι. Ναός Αγίου Ματθαίου, Ηράκλειο Κρήτης Ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή κενού ξύλινου οστεοφυλακίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ταυτοποίηση δράστη και ανεύρεση οστεοφυλακίου. Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 67. Ι. Ναός, Ηράκλειο Κρήτης Ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 68. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Άνω Πτεριά Καστοριάς Ημερομηνία 12 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 69. Ι.Ναός Αγίας Τριάδας, Νικάσι Καρύστου Ευβοίας Ημερομηνία Μεταξύ 3 και 13 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς Α/Α 70. Ι. Ναός Αγίου Σπυρίδωνα, Κοντάραινα Λευκάδας Ημερομηνία Μεταξύ 6 και 13 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή από το παγκάρι ποσού 150 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 71. Ι. Ναός Αγίου Παύλου Αθηνών Ημερομηνία 13 Φεβρουαρίου 2017 Θραύση υαλοπινάκων του Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία 45

46 Α/Α 72. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Καλόβρυση Κόνιτσας Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 5 και 15 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση δύο θυρών, κλοπή τεσσάρων εικόνων, ενός αρτοφορίου και δύο ξυλόγλυπτων λεόντων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 73. Ι. Μονή Αγίου Γεωργίου Σκάρων, Κολυβάτα Αλεξάνδρου Λευκάδας Ημερομηνία 15 Φεβρουαρίου 2017 (ημερομηνία καταγγελίας ο χρόνος του περιστατικού έχει δηλωθεί ως άγνωστος) Κλοπή μίας σκαλιστής πέτρας (λίμπας) μεγάλου μεγέθους, η οποία βρισκόταν στον προαύλιο χώρο της Μονής και διαφόρων άλλων πετρών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 74. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, Κοιμητήριο Καλυβίων Βαρθολομιού Ηλείας Ημερομηνία 15 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Α/Α 75. (Βλ. και περιστατικά 62-64) Ι. Ναός Προφήτη Ηλία, Βέργη Σερρών Ημερομηνία 16/17 Φεβρουαρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Τέσσερις υπήκοοι Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα και προφυλάκιση δραστών Παρατηρήσεις Βλ. Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 76. Ι. Ναός Αγίου Νείλου, Πειραιάς Ημερομηνία 18 Φεβρουαρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Α/Α 77. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Κλειδίου Ημαθίας Ημερομηνία 18 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή Αγίου Ποτηρίου (έτους 1890) και δύο λειψανοθηκών (έτους 1850) Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 78. Ι. Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, Κάτω Κεφαλάρι Δράμας Ημερομηνία 18 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή αφιερωμάτων 46

47 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ένας ημεδαπός Σύλληψη και καταδίκη σε ποινή φυλάκισης 8 μηνών Α/Α 79. Ι. Ναός Αγίων Αποστόλων και Αγίου Σεραφείμ, Ιωάννινα Ημερομηνία 18/19 Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Α/Α 80. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Λαγυνών Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 19 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη παραθύρου στη δεξιά πλευρά του Ναού, είσοδος και βανδαλισμός εσωτερικού του Ναού, καταστροφή κουβουκλίου Ιεράς Εικόνος Παναγίας Γοργοϋπηκόου, ρίψη στο έδαφος Ιεράς Εικόνος Παναγίας Γλυκοφιλούσας και Κανδήλων, φθορά στο ασημένιο πουκάμισο Ιεράς Εικόνος Παναγίας Γλυκοφιλούσας, κλοπή Ιερών Σκευών και αφιερωμάτων (δύο Λειψανοθηκών, ενός Σταυρού Ευλογίας, δύο Αγίων Ποτηρίων, ενός επίχρυσου Δισκαρίου, αφιερωμάτων από την εικόνα της Παναγίας Γοργοϋπηκόου), εικόνων, άγνωστου χρηματικού ποσού από κυτίο κλπ. Α/Α 81. (Βλ. και περιστατικό 82) Ι. Ναός Αγίας Κυριακής, Νικολίτσι Πρέβεζας Ημερομηνία 19 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση παγκαριού και κλοπή ποσού 20 περίπου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 82. (Βλ. και περιστατικό 81) Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Πρεβέζης Ημερομηνία 20 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ποσού 100 Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, στην κατοχή του οποίου βρέθηκε και κατασχέθηκε μέρος των κλοπιμαίων, ένα στιλέτο καθώς και διαρρηκτικό εργαλείο, που χρησιμοποιήθηκε για τη διάπραξη των κλοπών. Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 83. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Αγνάντων Ηλείας Ημερομηνία 21 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 84. Ι. Ναός Παναγίας Φανερωμένης, Νέα Σκιώνη Χαλκιδικής Ημερομηνία 22 Φεβρουαρίου

48 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Κλοπή Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 85. Ενοριακό Κοιμητήριο Ι. Ναού Αγίας Τριάδος, Ορμύλια Χαλκιδικής Ημερομηνία 23 Φεβρουαρίου 2017 Βανδαλισμός χριστιανικών μνημάτων (σπάσιμο σταυρών, μουτζούρωμα ονομάτων κεκοιμημένων, φθορές σε επιτύμβιες πλάκες) Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 86. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ηράκλεια Σερρών Ημερομηνία 23 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή εικόνων και άλλων λατρευτικών αντικειμένων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Κατάσχεση και απόδοση κλοπιμαίων Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 87. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νεκταρίου,Αθήνα Ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου 2017 Τοποθέτηση και ενεργοποίηση στην εξωτερική πόρτα εισόδου του Ναού αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού, με αποτέλεσμα το ράγισμα του υαλοπίνακα της θύρας και τη ρύπανση της τοιχοποιίας αυτού Α/Α 88. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Ανάβρας Μάνδρας Ξάνθης Ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή δύο ανοξείδωτων μαγειρικών καζανιών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία Αστυνομία, υποβολή μήνυσης κατ αγνώστων Α/Α 89. Ι. Ναός Αγίας Βαρβάρας Αμαλιάδος Ηλείας Ημερομηνία 25 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή χαλκοσωλήνων 100 μέτρων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 90. Ι. Προσκυνηματικός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Απολύχνου Ηρακλείου Ημερομηνία 26 Φεβρουαρίου 2017 Φθορά των εξωτερικών κλειδαριών του παγκαρίου και ανεπιτυχής απόπειρα παραβιάσεως του κυτίου των χρημάτων λόγω ενεργοποίησης του συστήματος ασφαλείας του Ναού 48

49 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης) Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 91. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Άνω Παλαμάς Φθιώτιδας Ημερομηνία Μεταξύ 17 και 28 Φεβρουαρίου 2017 Κλοπή Α/Α 92. Ι. Ναός Εισοδίων Θεοτόκου Λεχαινών Ηλείας Ημερομηνία Μεταξύ 20 και 28 Φεβρουαρίου 2017 Καταστροφή Αγίου Άρτου και απόπειρα κλοπής μανουαλίων και κονσόλας ήχου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 93. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος Λεχαινών Ημερομηνία Μεταξύ 20 και 28 Φεβρουαρίου 2017 Διάρρηξη, κλοπή δύο μανουαλίων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 94. (Βλ. και περιστατικό 95) Ι. Ναός, Βέροια Ημερομηνία Φεβρουάριος 2017 Διάρρηξη Ναού, χωρίς να αφαιρεθεί τίποτα Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 95. (Βλ. και περιστατικό 94) Ι. Ναός, Βέροια Ημερομηνία Φεβρουάριος 2017 Διάρρηξη Ναού, χωρίς να αφαιρεθεί τίποτα Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. 49

50 Α/Α 96. Ι. Ναός, Ξάνθη Ημερομηνία Μεταξύ Δεκεμβρίου 2014 και Φεβρουαρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Τέσσερις ανήλικοι ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 97. (Βλ. και περιστατικό 1) Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής Πετρωτού Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παγκαριού, κλοπή Ιερών Σκευών Α/Α 98. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Μονολόφου Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Μαρτίου 2017 Κλοπή ιερατικών αμφίων και ελαίων Α/Α 99. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής Κάτω Ασκού Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Μαρτίου 2017 Παραβίαση εισόδου Α/Α 100. Ι. Προσκύνημα Παναγίας της Περπατούσας Ηρακλείου Λαγκαδά Ημερομηνία 1 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παγκαριού, πρόκληση υλικών φθορών Α/Α 101. Κοιμητήριο Άργους Ορεστικού Καστοριάς Ημερομηνία 3 Μαρτίου 2017 Βανδαλισμοί, σπάσιμο τάφων, κλοπή ελαιολάδου και καντηλιών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 102. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Καστοριάς Ημερομηνία 3 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία 50

51 Α/Α 103. Ι. Παρεκκλήσιο Μεταμορφώσεως Σωτήρος, Λευκάκια Αργολίδας Ημερομηνία 3 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή δύο ιερών εικόνων 19 ου αιώνα Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 104. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Κορακοβούνι Ηρακλείου Κρήτης Ημερομηνία 4 Μαρτίου 2017 Κλοπή 50 μεταλλικών αφιερωμάτων Α/Α 105. Κοιμητήριο Σχιστού, Πέραμα Αττικής Ημερομηνία 4 Μαρτίου 2017 Κλοπές κανδηλίων μνημάτων Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δραστών, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 106. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου,Κομοτηνή Ημερομηνία 5/6 Μαρτίου 2017 Παραβίαση με λοστό της κεντρικής εισόδου, παραβίαση παγκαριού και κλοπή ποσού 20 Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας, διενέργεια προανάκρισης Α/Α 107. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Κομοτηνή Ημερομηνία 5/6 Μαρτίου 2017 Παραβίαση με λοστό της κεντρικής εισόδου, παραβίαση παγκαριού και κλοπή ποσού 30 Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας, διενέργεια προανάκρισης Α/Α 108. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Χριστοφόρου, Ορεστιάδα Ημερομηνία 7 Μαρτίου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 109. Ι. Ναός, Κατερίνη Ημερομηνία 7 Μαρτίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα 51

52 Α/Α 110. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίων Αναργύρων, Πάτρα Ημερομηνία 8 Μαρτίου 2017 Απόπειρα παραβίασης παγκαριού, κλοπή ενός μεταλλικού αφιερώματος Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Μονομελές Πλημμελειοδικείο, μετατροπή της αποδιδόμενης πράξης της κλοπής σε «κλοπή ευτελούς αξίας» και κήρυξη απαράδεκτης της ποινικής δίωξης ελλείψει εγκλήσεως Α/Α 111. Ι. Ναός Εισοδίων Θεοτόκου (Τριμάρτυρη), Χανιά Ημερομηνία 8 Μαρτίου 2017 Κλοπή από το ανασφάλιστο γραφείο του εφημερίου ενός φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή Ένας υπήκοος Γεωργίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 112. Ι. Ναός Παναγίας Μαρμαριωτίσσης Χαλανδρίου Ημερομηνία 9 Μαρτίου 2017 Βανδαλισμός και βεβήλωση του χώρου, συνθήματα εναντίον των Χριστιανών: «ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΑΠΕΜΕΙΝΕ ΑΠΟ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΣ», «ΞΕΦΤΙΛΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΑΣ ΜΙΣΗΣΑ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙ», αναγραφή συμβόλου αναρχικών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στηναστυνομία Α/Α 113. Ι. Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ι. Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού) Ημερομηνία 9 Μαρτίου 2017 Ζημιές στον φωτισμό του Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 114. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος Πετραλώνων Μεσσηνίας Ημερομηνία 9 Μαρτίου 2017 Παραβίαση παραθύρου και κλοπή από το εσωτερικό του Ναού έξι τεμαχίων χάλκινων υδρορροών, συνολικής αξίας 300 Ένας ημεδαπός Α/Α 115. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου Τοιχίου Καστοριάς Ημερομηνία 10 Μαρτίου 2017 Βανδαλισμοί στον αύλειο χώρο, καταστροφή και κάψιμο προσκυνηταρίου, καντηλιών και εικόνων, καταστροφή ξύλινων πάγκων, άδειασμα στο έδαφος όλων των δοχείων (ελαίου, κρασιού, νερού) 52

53 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 116. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Πλατανάκια Σερρών Ημερομηνία 10 Μαρτίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Α/Α 117. (Βλ. και περιστατικό 118) Ι. Ναός, Ανδρομάχη Πιερίας Ημερομηνία 10 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη Δυο άνδρες και μία γυναίκα, ημεδαποί Α/Α 118. (Βλ. και περιστατικό 117) Ι. Ναός, Ανδρομάχη Πιερίας Ημερομηνία 10 Μαρτίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Δυο άνδρες και μία γυναίκα, ημεδαποί Α/Α 119. Ι. Ναός Υπαπαντής του Κυρίου, Πειραιάς Ημερομηνία 11 Μαρτίου 2017 Κλοπή Α/Α 120. Ι. Ναός Αγίου Αποστόλου Παύλου, Σεισμόπληκτα Ιωαννίνων Ημερομηνία 12 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κυτίων φιλόπτωχου ταμείου, κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Α/Α 121. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Κόροιβος Πηνειού Ηλείας Ημερομηνία 13 Μαρτίου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 122. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Μαύρα Πηνειού Ημερομηνία 13 Μαρτίου 2017 Απόπειρα κλοπής 53

54 Α/Α 123. Ι. Εξωκκλήσιο Προφήτη Ηλία, Αγροσυκιά Πέλλας Ημερομηνία Μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και 14 Μαρτίου 2017 Διάνοιξη στα θεμέλια του Ναού τούνελ μήκους 4 μέτρων και 40 εκατοστών και διενέργεια παράνομης ανασκαφής Έξι ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα για παράβαση ν. 3028/02 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» και ν. 2168/93 «Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες και άλλες διατάξεις» Α/Α 124. (Βλ. και περιστατικά 160 και 161) Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, Πεζούλα Καλύμνου Ημερομηνία Μεταξύ 12 και 14 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή Ιερών Εικόνων Ένας ημεδαπός Α/Α 125. Ι. Ενοριακός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Νέας Χώρας Χανίων Ἡμερομηνία 14 Μαρτίου 2017 Θραύση υαλοπίνακα του Πολιτιστικού Κέντρου της Ενορίας Ἀστυνομικές/δικονομικές ἐνέργειες Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 126. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Άλιμος Ημερομηνία 14 Μαρτίου 2017 Κλοπή παγκαριού φιλοπτώχου ταμείου, το οποίο περιείχε ποσό 300 Α/Α 127. Ι. Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Φανάρι Κιλκίς Ημερομηνία 17 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή Ιερών Σκευών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία, υποβολή μήνυσης κατ αγνώστων Α/Α 128. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δροσάτο Κιλκίς Ημερομηνία 19 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παραθύρου και κλοπή ποσού 100 και Ιερών Σκευών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 129. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, Αμάραντα Κιλκίς Ημερομηνία 19 Μαρτίου 2017 Κλοπή ποσού 150 και ενός Δισκοπότηρου 54

55 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 130. Ι. Εξωκκλήσιο Προφήτη Ηλία, Κοντέικα Σάμου Ημερομηνία Μεταξύ 23 Δεκεμβρίου 2016 και 20 Μαρτίου 2017 Κλοπή δύο μανουαλίων αξίας 600 Α/Α 131. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Χαλέπα Χανίων Ημερομηνία Μεταξύ 18 και 20 Μαρτίου 2017 Κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Ένας υπήκοος Γεωργίας Α/Α 132. Κοιμητήριο Πρέβεζας Ημερομηνία 21 Μαρτίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 133. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου, Αγία Μαύρα Ηλείας Ημερομηνία 21 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή ποσού 60 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 134. Ι. Ναός Αγίου Μάρκου του Ευγενικού, Δράμα Ημερομηνία 23 Μαρτίου 2017 Απόπειρα κλοπής σε χώρο ιδιοκτησίας του Ναού Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 135. Ι. Ναός Αγίου Σπυρίδωνος, Νεοχωρόπουλο Ιωαννίνων Ημερομηνία 24 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 136. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Ελληνικό Κιλκίς Ημερομηνία 24/25 Μαρτίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, κλοπή Ιερών Σκευών 55

56 Α/Α 137. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Ίσωμα Κιλκίς Ημερομηνία 24/25 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη, κλοπή Ιερών Σκευών αξίας 400 Α/Α 138. Ι. Ναός Προφήτου Ηλίου Ριζανιών Κιλκίς Ημερομηνία 24/25 Μαρτίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, κλοπή ενός Δισκοπότηρου Α/Α 139. Ι. Ναός Υπαπαντής του Κυρίου, Θεοδοσία Κιλκίς Ημερομηνία 24/25 Μαρτίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, κλοπή Ιερού Σκεύους και ποσού 700 Α/Α 140. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Δημητρίου, Κόμαρα Ορεστιάδας Έβρου Ημερομηνία Μεταξύ 12 και 25 Μαρτίου 2017 Κλοπή τριών Εξαπτέρυγων Α/Α 141. Ι. Ναός Αγίου Διονυσίου, Ναύπακτος Ημερομηνία 25 Μαρτίου 2017 Κλοπή και φθορά Α/Α 142. Ι. Ναός Αγίων Αναργύρων, Αμφιθέα Ιωαννίνων Ημερομηνία 26 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 143. Ι. Ναός Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, Βυρώνεια Σερρών Ημερομηνία 27 Μαρτίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών 56

57 Α/Α 144. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Νέα Καλίνδοια Λαγκαδά Ημερομηνία 28/29 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη Ναού Α/Α 145. Ι. Ναός Αγίου Χαραλάμπους, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 28/29 Μαρτίου 2017 Διάρρηξη Ναού Α/Α 146. Κοιμητήριο Κρήνης Τρικάλων Ημερομηνία 29 Μαρτίου 2017 Κλοπές, πρόκληση φθορών σε τάφους Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 147. Κοιμητήριο Οιχαλίας Τρικάλων Ημερομηνία 29 Μαρτίου 2017 Κλοπές, πρόκληση φθορών σε τάφους Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 148. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Σάμαρι Πέλλας Ημερομηνία 30 Μαρτίου 2017 Κλοπή Α/Α 149. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Ηγουμενίτσα Ημερομηνία 30 Μαρτίου 2017 Κλοπή παγκαριού και φθορά Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη δράστη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Κατάσχεση και απόδοση του κλαπέντος χρηματικού ποσού στον Εφημέριο του Ναού Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 150. Δημοτικό Κοιμητήριο Καματερού Αττικής Ημερομηνία 30/31 Μαρτίου 2017 Κλοπή αντικειμένων από μνήματα 57

58 Α/Α (4 περιστατικά) (Βλ. και περιστατικά ) Ι. Ναοί, Έβρος Ημερομηνία Μεταξύ Οκτωβρίου 2016 και Μαρτίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Ένας υπήκοος Βουλγαρίας και τρεις ημεδαποί Α/Α (3 περιστατικά) (Βλ. και περιστατικά ) Παρεκκλήσια Ι. Ναών, Έβρος Ημερομηνία Μεταξύ Οκτωβρίου2016 και Μαρτίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Ένας υπήκοος Βουλγαρίας και τρεις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 158. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Ιωάννου «Επτά Βήματα» Πόλεως Κω Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή Ιερών Σκευών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 159. (Βλ. και περιστατικά 124 και 160) Ι. Ναός Αγίου Στεφάνου Καλύμνου Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Κλοπή ιερών εικόνων Ένας ημεδαπός Α/Α 160. (Βλ. και περιστατικά 124 και 159) Ι. Ναός Αγίου Σάββα, Βοθύνοι Καλύμνου Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Κλοπή ιερών εικόνων Ένας ημεδαπός Α/Α 161. Ι. Μονή Αγίου Νικολάου Καβάσιλα Ηλείας Ημερομηνία 2 Απριλίου 2017 Εισβολή από ομάδα ροπαλοφόρων, σπάσιμο φωτιστικών, μαρμάρων, προαυλίου χώρου Μονής Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 162. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Αργυροχώρι Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία 2/3 Απριλίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ενός επιταφίου (σώματος) Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 163. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Αγρίνιο Ημερομηνία 4 Απριλίου 2017 Κλοπή 58

59 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 164. Ι. Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Κατούνα Λευκάδας Ημερομηνία 4 Απριλίου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή ποσού 600 και πρόκληση φθορών χρηματικής αξίας 350 Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 165. (Βλέπε και περιστατικό 166) Δημοτικό Κοιμητήριο Κόκκινου, Ορχομενός Βοιωτίας Ημερομηνία Μεταξύ 4 και 6 Απριλίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς, περιύβριση νεκρών, διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 166. (Βλέπε και περιστατικό 165) Δημοτικό Κοιμητήριο Κάστρου, Ορχομενός Βοιωτίας Ημερομηνία Μεταξύ 4 και 6 Απριλίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς, περιύβριση νεκρών, διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 167. Ι. Ναός Αγίου Τρύφωνος, Βασιλική Ιωαννίνων Ημερομηνία 6 Απριλίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού, κλοπή δύο τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 168. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίας Μαρίνας, Αμμουδιά Σερρών Ημερομηνία 6/7 Απριλίου 2017 Κλοπή Α/Α 169. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Κιλκίς Ημερομηνία 7 Απριλίου 2017 Παραβίαση παραθύρου, κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων συνολικής αξίας άνω των Α/Α 170. Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Κάτω Κονίτσης Ημερομηνία 10/11 Απριλίου

60 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Παραβίαση παγκαρίου, κλοπή χρηματικού ποσού Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 171. (Βλ. και περιστατικό 176) Κοιμητήριο Ι. Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Μπεγουλάκι Πάτρας Ημερομηνία 11 Απριλίου 2017 Κλοπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Παρατηρήσεις 161 Α/Α 172. Ι. Μονή, Ξάνθη Ημερομηνία 11 Απριλίου 2017 Κλοπή ποσού 50 περίπου από κυτίο του Ι. Ναού της Μονής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 173. (Βλ. και περιστατικό 209) Ι. Μονή Αγίας Ελεούσας Φραγκουλέικων, Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου Ημερομηνία 12 Απριλίου 2017 Κλοπή Δύο ημεδαποί Α/Α 174. Κοιμητήριο Κορίνθου Ημερομηνία 12 Απριλίου 2017 Κλοπή από μνήματα τριών εικονισμάτων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 175. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νεκταρίου Ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου Διδυμοτείχου Ημερομηνία 13 Απριλίου 2017 Καταστροφή κεντρικής εισόδου και κατεδάφιση του κτιστού παγκαρίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 176. (Βλ. και περιστατικό 171) Κοιμητήριο Ι. Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Μπεγουλάκι Πάτρας Ημερομηνία 14 Απριλίου 2017 Κλοπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας 60

61 Α/Α 177. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Αργυροχωρίου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 10 και 15 Απριλίου 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και παγκαρίου, κλοπή ενός χρυσοκέντητου επιταφίου (σώματος) και έντεκα εικόνων του επιστύλιου τέμπλου 19 ου αιώνα Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 178. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου Χρυσοδούλης Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 10 και 15 Απριλίου 2017 Παραβίαση θύρας, κλοπή ενός επιταφίου (σώματος) Α/Α 179. Ι. Ναός Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, Μάνδρα, θέση Καραούλι Ημερομηνία Μεταξύ 4 και 17 Απριλίου 2017 Θραύση υαλοπίνακα της πλαϊνής πόρτας του Ναού και κλοπή μιας εργαλειοθήκης και χρηματικού ποσού Ένας υπήκοος Αλβανίας Α/Α ο Κοιμητήριο Κρωπίας, θέση "Πράρι" Κρωπίας Ημερομηνία 17 Απριλίου 2017 Πρόκληση φθορών σε τάφο Α/Α 181. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Γερασίμου, Ακτή Δυμαίων Πάτρα Ημερομηνία 17 Απριλίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 182. Ι. Παρεκκλήσιο, Κατερίνη Ημερομηνία 18 Απριλίου 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα και απόδοση του χρηματικού ποσού στον Εφημέριο του Ναού Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 183. (Βλ. και περιστατικό 210) Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Τριάδος Λεύκης Καστοριάς Ημερομηνία Μεταξύ 15 και 20 Απριλίου 2017 Κλοπή απάντων των κινητών πραγμάτων του εσωτερικού (τέμπλο, Ιερά Σκεύη, Ευαγγέλιο, εικόνες, παγκάρι, τραπέζια, καρέκλες κλπ.) 61

62 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 184. Ι. Μονή Βλατάδων Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 20 Απριλίου 2017 Τοποθέτηση και ενεργοποίηση αυτοσχέδιου εμπρηστικού μηχανισμού στην μονάδα εξαερισμού της Μονής, με αποτέλεσμα αυτή να καταστραφεί ολοσχερώς Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο εισαγγελέα Α/Α 185. Ι. Εξωκκλήσιο Ζωοδόχου Πηγής, Ίασμος Ροδόπης Ημερομηνία 20 Απριλίου 2017 Θραύση πλαϊνού παραθύρου και απόπειρα εισόδου στον Ναό. Η πράξη έγινε αντιληπτή από πολίτη, ο οποίος κατάφερε να ακινητοποιήσει τον έναν δράστη και να τον παραδώσει σε κληθέντες αστυνομικούς, ενώ ο δεύτερος δράστης ετράπη σε φυγή προς άγνωστη κατεύθυνση Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη ενός δράστη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 186. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Παντελεήμονα, Δουρούτη Ιωαννίνων Ημερομηνία 22 Απριλίου 2017 Κλοπή παγκαρίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 187. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Νεοχωρίου Κυλλήνης Ημερομηνία 23 Απριλίου 2017 Κλοπή ποσού 70 και των άρτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στο Α.Τ. Λεχαινών Α/Α 188. Ι. Ναός Γεννήσεως της Θεοτόκου, Αγία Άννα Ευβοίας Ημερομηνία 23 Απριλίου 2017 Κλοπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Yπoβoλή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 189. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Κάτω Παναγιά Κυλλήνης Ημερομηνία 23/24 Απριλίου 2017 Πρόκληση φθοράς στον ομφαλό της κεντρικής θύρας, θραύση του υαλοπίνακα αυτής και κλοπή από ανασφάλιστο συρτάρι ποσού 80 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών 62

63 Α/Α 190. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου Σταφιδοκάμπου Ηλείας Ημερομηνία 25 Απριλίου 2017 Κλοπή ποσού 230 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 191. Ι. Ναός Παναγίας Σγράπας, Ελαιόφυτο Μεσσηνίας Ημερομηνία 25/26 Απριλίου 2017 Θραύση μέρους της κεντρικής εισόδου του Ναού, είσοδος σε αυτόν και κλοπή αφιερωμάτων πιστών μικρής χρηματικής αξίας Α/Α 192. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Τραγανό Ηλείας Ημερομηνία Μεταξύ 23 και 26 Απριλίου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 193. Ι. Ναός Ευαγγελιστρίας, Νέα Ιωνία Βόλου Ημερομηνία 26 Απριλίου 2017 Θραύση παραθύρου Ναού, είσοδος στο εσωτερικό και κλοπή ποσού 130 από το παγκάρι καθώς και τιμαλφών αφιερωμάτων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 194. Ι. Ναός Αγίων Αναργύρων, Βόλος Ημερομηνία 29 Απριλίου 2017 Παραβίαση της Ωραίας Πύλης του Ναού, με θραύση του σύρτη αυτής και αφαίρεση του μαχαιριού και της τσιμπίδας του Ιερού Βήματος. Εν συνεχεία, ανάβαση στον τρίτο όροφο του Ναού, διάρρηξη ξύλινου συρταριού με χρήση των αφαιρεθέντων αντικειμένων και κλοπή χρηματικού ποσού 20 περίπου, ενώ το μαχαίρι και η τσιμπίδα εγκαταλείφθηκαν στο σημείο Ένας ημεδαπός Α/Α 195. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Κοπανός Νάουσας Ημερομηνία 1 Μαΐου 2017 Διάρρηξη, κλοπή Α/Α 196. (Βλ. και περιστατικό 280 και 288) Ι. Ναός, Βαθύλακκος Κοζάνης Ημερομηνία 1 Μαΐου

64 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Κλοπή Ένας ημεδαπός και μία υπήκοος Τσεχίας Μη σύλληψη δραστών λόγω παρέλευσης ορίων αυτοφώρου, υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 197. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Ειρήνης, Ασκητές Ροδόπης Ημερομηνία 4 Μαΐου 2017 Κλοπή μιας αγιογραφίας που απεικονίζει τον Εσταυρωμένο, η οποία ξηλώθηκε από ξύλινο Σταυρό, ενός μπρούντζινου κηροπηγίου και ενός μπρούντζινου μανουαλίου βάρους περίπου 30 κιλών, συνολικής αξίας περίπου 800 Α/Α 198. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Χαμηλό Σαπών Ροδόπης Ημερομηνία 5/6 Μαΐου 2017 Κλοπή κηροπηγίων συνολικής αξίας 700, εδεσμάτων συνολικής αξίας 80 και ενός ενισχυτή ασύρματου μικροφώνου αξίας 400 Α/Α 199. Ι. Παρεκκλήσιο Αναλήψεως του Σωτήρος, Έδεσσα Ημερομηνία 7/8 Μαΐου 2017 Κλοπή Α/Α 200. Ι. Ναός Αγίου Νεκταρίου Ενορίας Ευαγγελισμού Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Μεταξύ 1 και 8 Μαΐου 2017 Σύντομηπεριγραφή Διάρρηξη στον αποθηκευτικό χώρο του Ναού, κλοπή ειδών υγιεινής και καθαριότητας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισθείσες δικογραφίες για κλοπή και διακεκριμένη κλοπή τέθηκαν σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 201. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου, Ψυρρή Ημερομηνία 8 Μαΐου 2017 Εκδήλωση πυρκαγιάς Μη διαθέσιμα στοιχεία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α 202. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Κρανούλα Ιωαννίνων Ημερομηνία 8 Μαΐου 2017 Κλοπή 64

65 Α/Α 203. (Βλ. και περιστατικά 217 και 224) Ι. Ναός Αγίας Αικατερίνης, Λάρισα Ημερομηνία 11/12 Μαΐου2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Δύο ημεδαποί Α/Α 204. Ι. Ναός Αγίου Αλεξίου, Πάτρα Ημερομηνία 12 Μαΐου 2017 Εμπρησμός, έκρηξη και διακεκριμένες φθορές έμπροσθεν έκθεσης χριστιανικού βιβλίου στο προαύλιο του Ναού Α/Α 205. Ι. Ναός Αγίου Μηνά, Ηράκλειο Κρήτης Ημερομηνία 13 Μαΐου 2017 Απόπειρα κλοπής χρημάτων από το παγκάρι Μία υπήκοος Βελγίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 206. Ι. Παρεκκλήσιο, Κατερίνη Ημερομηνία 13 Μαΐου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 207. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Ζωοδόχος Ζίτσας Ιωαννίνων Ημερομηνία 14 Μαΐου 2017 Κλοπή Α/Α 208. Ι. Ναός Αγίου Θεράποντος Μυτιλήνης Ημερομηνία 14 Μαΐου 2017 Καταστροφή ελληνικών σημαιών από τον σημαιοστολισμό του Ναού ανήμερα της εορτής του Δύο άγνωστοι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α 209. (Βλ. και περιστατικό 173.) Ι. Μονή Παναγίας Λεσινιώτισσας Λεσινίου, Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου Ημερομηνία Μεταξύ 1 Ιανουαρίου 2017 και 15 Μαΐου 2017 Κλοπή Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. 65

66 Α/Α 210. (Βλ. και περιστατικό 183.) Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Τριάδος Λεύκης Καστοριάς Ημερομηνία 15 Μαΐου 2017 Εμπρησμός Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 211. Ι. Παρεκκλήσιο Προφήτου Ελισσαίου, Πλ. Μοναστηρακίου Ημερομηνία 20/21 Μαΐου 2017 Κλοπή απάντων των Ι. Σκευών, καταστροφή τριών Ευαγγελιαρίων και ενός βιβλίου Αποστόλου, κλοπή μανουαλίων, κανδηλίων, αναλογίων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 212. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καστανιές Κιλκίς Ημερομηνία 21/22 Μαΐου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Α/Α 213. Ι. Ναός Γεννήσεως Θεοτόκου, Βαφειοχώρι Κιλκίς Ημερομηνία 22 Μαΐου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Α/Α 214. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Άγιος Ιωάννης Πύργου Ηλείας Ημερομηνία 22 Μαΐου 2017 Διάρρηξη Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 215. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Μέλισσα Κιλελέρ Ημερομηνία Μεταξύ 25 και 27 Μαΐου 2017 Κλοπή ποσού 120 από το παγκάρι, τιμαλφών αφιερωμάτων και ενός Δισκοπότηρου Α/Α 216. Ι. Ναός Αγίου Νεκταρίου, Αίγιο Ημερομηνία 27 Μαΐου 2017 Παραβίαση παραθύρου Ιερού και κλοπή επάργυρου κανδηλίου αξίας 30 περίπου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών 66

67 Α/Α 217. (Βλ. και περιστατικά 8, 203 και 224) Ι. Ναός Αγίου Βησσαρίωνα, Λάρισα Ημερομηνία 27/28 Μαΐου 2017 Κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού από το παγκάρι Δυο ημεδαποί Α/Α 218. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Λαγγάδας Κόνιτσας Ημερομηνία 28 Μαΐου 2017 Παραβίαση κλειδαριάς και παγκαρίου Α/Α 219. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νικολάου Λαγγάδας Κόνιτσας Ημερομηνία 28 Μαΐου 2017 Παραβίαση κλειδαριάς και παγκαρίου Α/Α 220. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Αντίρριο Ημερομηνία 29 Μαΐου 2017 Παραβίαση και φθορά της εισόδου, απόπειρα κλοπής Α/Α 221. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Μαστιχάρι Κω Ημερομηνία 29 Μαΐου 2017 Διάρρηξη Ναού και παγκαρίου, κλοπή αγνώστου χρηματικού ποσού Α/Α 222. Ι. Ναός Αγίου Χαραλάμπους Μαυρονερίου, Κιλκίς Ημερομηνία 31 Μαΐου 2017 Θραύση παραθύρου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 223. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίας Παρασκευής, Πυργιώτικα Αργολίδας Ημερομηνία 1 Ιουνίου 2017 Διάρρηξη προστατευτικού κιγκλιδώματος παραθύρου, είσοδος σε Ναό και κλοπή ευτελούς χρηματικού ποσού από το παγκάρι 67

68 Α/Α 224. (Βλ. και περιστατικά 203 και 217) Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Νικολάου, Λάρισα Ημερομηνία 2 Ιουνίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης παγκαριού Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 225. Ι. Ναός Αγίου Σάββα Βυτιναίικων Πύργου Ηλείας Ημερομηνία 3 Ιουνίου 2017 Πρόκληση φθορών στους τοίχους Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 226. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Μακαρίου, Ξυλόκαστρο Κορινθίας Ημερομηνία 5/6 Ιουνίου 2017 Διάρρηξη Ναού με θραύση υαλοπίνακα παραθύρου και κλοπή ενός μανουαλίου Α/Α 227. Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Παγώνα Πάτρας Ημερομηνία 6 Ιουνίου 2017 Απόπειρα κλοπής Α/Α 228. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, Ιουλίδα Κέας Ημερομηνία 7 Ιουνίου 2017 Θραύση της εξώπορτας του Ναού, χωρίς να αφαιρεθεί τίποτα από το εσωτερικό του Α/Α 229. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Κυριακής Μητροπολιτικού Ναού Χίου Ημερομηνία 7 Ιουνίου 2017 Παραβίαση θυρών, κλοπή χρημάτων από τα κυτία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 230. Ι. Ναός Αγίου Ελευθερίου Κάτω Χαλανδρίου Ημερομηνία 7 Ιουνίου 2017 Αφαίρεση μίας ελληνικής και μίας βυζαντινής σημαίας από τον προαύλιο χώρο του Ναού 68

69 Α/Α 231. Ι. Ναός Προφήτη Ηλία, Βάρη Ημερομηνία 7 Ιουνίου 2017 Κλοπή ποσού 200 από το κυτίο του φιλοπτώχου ταμείου Α/Α 232. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου, Κλειτορία Αχαΐας Ημερομηνία 7/8 Ιουνίου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 233. Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή, Χαλάνδρι Ημερομηνία 11 Ιουνίου 2017 Διακεκριμένες φθορές (graffiti στον μαντρότοιχο) Δύο ανήλικοι ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 234. Β Κοιμητήριο Αθηνών Ημερομηνία 13 Ιουνίου 2017 Αναγραφή συνθημάτων στην εξωτερική τοιχοποιία και ανάφλεξη σάκων απορριμάτων, με αποτέλεσμα την εκδήλωση πυρκαγιάς και τη ρύπανση του πεζοδρομίου Α/Α 235. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Αντωνίου, Αθήνα Ημερομηνία 13 Ιουνίου 2017 Αναγραφή συνθημάτων με σπρέι Α/Α 236. Γραφεία Ι. Μητρόπολης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, Νεάπολη Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 13 Ιουνίου 2017 Τέσσερις τουλάχιστον άγνωστοι δράστες, έχοντας καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους με αυτοσχέδιες κουκούλες, παραβίασαν την κεντρική είσοδο των γραφείων της Ι. Μητροπόλεως και αποπειράθηκαν να αφαιρέσουν μεταλλικό χρηματοκιβώτιο Α/Α 237. (Βλ. και περιστατικά ) Ι. Ναός Αγίου Ιωάννη Βοσκοχωρίου Κοζάνης Ημερομηνία 14 Ιουνίου 2017 Κλοπές Ένας ημεδαπός και ένας υπήκοος Γεωργίας 69

70 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 238. (Βλ. και περιστατικά 237 και ) Ι. Ναός, Λεβέντης Κοζάνης Ημερομηνία 15 Ιουνίου 2017 Κλοπές Ένας ημεδαπός και ένας υπήκοος Γεωργίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 239. (Βλ. και περιστατικά 237, 238, 240 και 241) Ι. Ναός, Ρυάκι Κοζάνης Ημερομηνία 15 Ιουνίου 2017 Κλοπές Ένας ημεδαπός και ένας υπήκοος Γεωργίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 240. (Βλ. και περιστατικά και 241) Ι. Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, Ακρινή Κοζάνης Ημερομηνία 15 Ιουνίου 2017 Φθορά Ένας ημεδαπός και ένας υπήκοος Γεωργίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 241. (Βλ. και περιστατικά ) Ι. Ναός, Κοιλάδα Κοζάνης Ημερομηνία 15 Ιούνιος 2017 Κλοπές Ένας ημεδαπός και ένας υπήκοος Γεωργίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 242. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Ευαγγελιστρίας, Δράμα Ημερομηνία 15 Ιουνίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου, απόπειρα κλοπής Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 243. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Νέο Μοναστήρι Φθιώτιδας Ημερομηνία Μεταξύ 10 και 17 Ιουνίου 2017 Απόπειρα κλοπής, φθορά Α/Α 244. Ι. Ναός Αγίου Αλεξίου, Λιβαδίτσα Πέλλας Ημερομηνία Μεταξύ 11 και 17 Ιουνίου 2017 Παραβίαση κεντρικής θύρας του Ναού και κλοπή Ιερών Σκευών συνολικής αξίας περίπου, καθώς και 7 συσκευασιών ελαιολάδου του ενός λίτρου 70

71 Α/Α 245. Δημοτικό Κοιμητήριο Θήβας Ημερομηνία 17/18 Ιουνίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις φθοράς, περιύβριση νεκρών Α/Α 246. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Καγκέλια Πόρτο Ράφτη Ημερομηνία 18/19 Ιουνίου 2017 Κοπή κιγκλιδώματος παραθύρου, είσοδος στο Ναό και κλοπή εκκλησιαστικών αντικειμένων Α/Α 247. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Παλαιοχώρα Χαλκιδικής Ημερομηνία 20 Ιουνίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών - απόπειρα Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 248. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Εύοσμος Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 20 Ιουνίου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή Ι. Σκευών, διάρρηξη δύο παγκαρίων και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 249. Μητροπολιτικός Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Αλεξανδρούπολη Ημερομηνία 21 Ιουνίου 2017 Πρόκληση φθορών στην ηλεκτρική εγκατάσταση μαρμάρινου Ηρώου εις μνήμην Ρώσων πεσόντων στρατιωτών του Ρωσοτουρκικού πολέμου 1877/1878, στον αύλειο χώρο του Ναού Α/Α 250. Ι. Παρεκκλήσιο, Κατερίνη Ημερομηνία 22 Ιουνίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 251. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Δράμα Ημερομηνία 23 Ιουνίου 2017 Παραβίαση πλαϊνής εισόδου Ναού, είσοδος στο Ιερό και αφαίρεση από την προσκομιδή μίας ασημένιας βάσης δισκαρίου χρηματικής αξίας 400. Θραύση του υαλοπίνακα προθήκης-ντουλάπας εντός του Ιερού με προφανή σκοπό την αφαίρεση αντικειμένων αφιερωμένων στη Θεία Λατρεία που 71

72 βρίσκονταν εντός αυτής, ήτοι Άγια Λείψανα, Δισκοπότηρα, Ευαγγέλια κ.ά.. Επίσης θραύση του υαλοπίνακα πόρτας του Ιερού που επικοινωνεί με τον αύλειο χώρο για την διαφυγή του Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δράστης συνελήφθη από άμεσα προστρέξαντες Αστυνομικούς της Ομάδας Δίκυκλης Αστυνόμευσης («ΔΙ.ΑΣ.») του Α.Τ. Δράμας, οι οποίοι μετέβησαν στο σημείο κατόπιν ενεργοποίησης συστήματος συναγερμού του Ναού και προσήχθη με τη σχηματισθείσα δικογραφία στον αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 252. Ι. Ναός, Βόλος Ημερομηνία 24 Ιουνίου 2017 Κλοπή Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 253. Κοιμητήρια «Αναστάσεως του Κυρίου», Πυλαία, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 25 Ιουνίου 2017 Κλοπή κηροστατών από μνήμα και φθορές Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 254. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, Ν. Μοναστήρι Δομοκού Φθιώτιδας Ημερομηνία 26 Ιουνίου 2017 Διάρρηξη με ζημιές αξίας περίπου 400 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 255. Ι. Ναός Αγίου Βασιλείου, Αθήνα Ημερομηνία 27 Ιουνίου 2017 Τοποθέτηση και ενεργοποίηση αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού στην κεντρική είσοδο. Πρόκληση έκρηξης και εκδήλωση φωτιάς, η οποία κατεσβέσθη από περίοικο. Πρόκληση μικρών υλικών ζημιών και ρύπανση τοιχοποιίας Ναού 72

73 Ανάληψη ευθύνης από την οργάνωση «Πυρήνας FAI-IRF», με ανάρτηση στην ιστοσελίδα «Ιndymedia» Α/Α 256. Κοιμητήρια «Αναστάσεως του Κυρίου», Πυλαία, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 28 Ιουνίου 2017 Κλοπή αντικειμένων από μνήμα και φθορές Α/Α 257. Ι. Παρεκκλήσιο Μεταμορφώσεως Σωτήρος, Λαγκαδάς, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία Ιούνιος 2017 (καταγγελία 13 Νοεμβρίου 2017) Απόπειρα διάρρηξης Δύο ημεδαποί Α/Α (δύο περιστατικά) Κοιμητήρια «Αναστάσεως του Κυρίου», Πυλαία Ημερομηνία Μεταξύ 27 Ιουνίου και 4 Ιουλίου 2017 Κλοπή μαρμάρων και κηροστατών Α/Α 260. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Άγιος Ιωάννης Ιωαννίνων Ημερομηνία 6 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 261. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου, Ανθή Σερρών Ημερομηνία 10 Ιουλίου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 262. Ι. Ναός Αγίου Ανδρέα, Πριόλιθος Καλαβρύτων Ημερομηνία Μεταξύ 20 Ιουνίου και 11 Ιουλίου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις 73

74 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προανάκρισης Α/Α 263. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Πάτρα Ημερομηνία 11/12 Ιουλίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 264. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Λουτρά Λουτρακίου Αλμωπίας Πέλλας Ημερομηνία 13 Ιουλίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης παγκαρίου Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 265. Ι. Παρεκκλήσιο, Κατερίνη Ημερομηνία 16 Ιουλίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 266. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη, Λόφος Φιλοπάππου Ημερομηνία 20 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη και βεβήλωση Ναού, κλοπή Ι. Σκευών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 267. (Βλ. και περιστατικά 268 και 269) Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Μάκρη Φθιώτιδας Ημερομηνία 20 Ιουλίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής - απόπειρα κλοπής Τέσσερις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 268. (Βλ. και περιστατικά 267 και 269) Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Γραμμένη Φθιώτιδας Ημερομηνία 20 Ιουλίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής - απόπειρα κλοπής Τέσσερις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 269. (Βλ. και περιστατικά 267 και 268) Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Γραμμένη Φθιώτιδας Ημερομηνία 20 Ιουλίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής - απόπειρα κλοπής Τέσσερις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα 74

75 Α/Α 270. Ι. Ναός Αγίου Ανδρέου Κάστρου, Πρέβεζα Ημερομηνία 22 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη χωρίς κλοπή, βανδαλισμός και καταστροφή Αγίας Τράπεζας, Δεσποτικού Θρόνου και Ιερών Εικόνων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 271. Ι. Ναός Προφήτη Ηλία Μύρου Τριφυλίας Ημερομηνία Μεταξύ 20 και 23 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή πέντε μανουαλίων συνολικού βάρους 250 κιλών και μιας κολυμβήθρας βάρους 50 κιλών Α/Α 272. Ι. Ναός Αγίου Παύλου, Περιστέρι Αττικής Ημερομηνία 25 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α (επτά περιστατικά) Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου Ευαγγελισμού Τεμπών Ημερομηνία Μεταξύ 1 Ιανουαρίου και 25 Ιουλίου 2017 Παραβίαση παγκαριού και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Ένας ημεδαπός Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 280. (Βλ. και περιστατικά 196 και 288) Ι. Ναός, Βαθύλακκος Κοζάνης Ημερομηνία 26 Ιουλίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός και μια υπήκοος Τσεχίας Α/Α 281. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής Προδρόμου Αλμωπίας Πέλλας Ημερομηνία 26 Ιουλίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή ποσού 101,80 Ένας ημεδαπός και μία ημεδαπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 282. Ι. Ναός Παναγίας Κοσμοσώτειρας, Φέρες Έβρου Ημερομηνία 27 Ιουλίου 2017 Πρόκληση πτώσης λίθων του νοτίου τμήματος του περιβόλου, προς την εξωτερική πλευρά, με αποτέλεσμα να διανοιχτεί μεγάλη οπή, η οποία μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτή κατάρρευση στο υπόλοιπο τμήμα του περιβόλου, καθώς επίσης και θραύση και ρίψη λίθινου σκαλοπατιού που 75

76 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες οδηγεί στον νοτιοδυτικό πύργο-κωδωνοστάσιο Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 283. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καρδίτσα Ημερομηνία 31 Ιουλίου 2017 Απόπειρα κλοπής χρημάτων από παγκάρι Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 284. Ι. Εξωκκλήσιο Προφήτη Ηλία, Καλαμπάκα Ημερομηνία Ιούλιος 2017 Οι δράστες βεβήλωσαν τρεις εικόνες αγίων, καίγοντας τα πρόσωπά τους και ανέγραψαν σύνθημα στην είσοδο του Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 285. Ι. Εξωκκλήσιο Αγ. Γεωργίου, Κεφάλα Χαλικούρας Κω Ημερομηνία Ιούλιος 2017 Διάρρηξη και κλοπή Ι. Σκεύους Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 286. Ι. Παρεκκλήσιον Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Γιαπιλί Κω Ημερομηνία Ιούλιος 2017 Διάρρηξη και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 287. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας, Διαλογή Κορδελιού Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 1 Αυγούστου 2017 Απόπειρα κλοπής από παγκάρι Ένας υπήκοος Μαρόκο Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και καταδίκη δράστη σε πρώτο βαθμό Α/Α 288. (Βλ. και περιστατικά 196 και 280) Ι. Ναός, Βαθύλακκος Κοζάνης Ημερομηνία 3 Αυγούστου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός και μία υπήκοος Τσεχίας Α/Α 289. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Αγρίνιο Ημερομηνία 3 Αυγούστου 2017 Απόπειρα κλοπής, φθορά ξένης ιδιοκτησίας Ένας ημεδαπός 76

77 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 290. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος Ζωφριάς, Άνω Λιόσια Ημερομηνία 5 Αυγούστου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή χρημάτων και τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 291. Ι. Ναός Αγίας Κυριακής, Στενή Ευβοίας Ημερομηνία 9/10 Αυγούστου 2017 Κλοπή Α/Α 292. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Πλανητερό Αχαΐας Ημερομηνία 9/10 Αυγούστου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 293. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου Χάλκης Δωδεκανήσου Ημερομηνία 9/10 Αυγούστου 2017 Κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισθείσα δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 294. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίου Κηρύκου Ενορίας Αγίας Αικατερίνης Στυλίδος Ημερομηνία 12 Αυγούστου 2017 Κλοπή καμπάνας (βάρους πέντε κιλών) Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 295. Ι. Ναός Αγίου Μανουήλ Ενορίας Καμινακίου Λασιθίου Ἡμερομηνία 15 Αυγούστου 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Ἀστυνομικές/δικονομικές ἐνέργειες Δεν εκλήθη ηαστυνομία Α/Α 296. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, Μετόχι Βλασίας Καλαβρύτων Ημερομηνία 16 Αυγούστου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις 77

78 Α/Α (τρία περιστατικά) (Βλ. και περιστατικό 300) Ι. Ναοί, Παιανία και Γλυκά Νερά Ημερομηνία Μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και 17 Αυγούστου 2017 Κλοπές Ένας υπήκοος Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 300. (Βλ. και περιστατικά ) Ι. Ναός, Παιανία Ημερομηνία 17 Αυγούστου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Ένας υπήκοος Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 301. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Καστανή (Καστάνιανη) Κόνιτσας Ιωαννίνων Ημερομηνία 17/18 Αυγούστου 2017 Παραβίαση κεντρικής εισόδου και κλοπή Δισκοπότηρου (έτους 1895), Ιεράς Εικόνος (έτους 1901) και χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 302. Μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίων Θεοδώρων, Καλάβρυτα Ημερομηνία Μεταξύ 14 και 20 Αυγούστου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 303. Ι. Ναός Αγίας Μαρίνας, ξενοδοχείο «Doryssa», Πυθαγόρειο Σάμου Ημερομηνία 20 Αυγούστου 2017 Είσοδος στο Ναό από ανασφάλιστη θύρα και κλοπή ποσού 309,60 από το παγκάρι Ένας υπήκοος Αφγανιστάν, προσωρινά διαμένων στο Κέντρο Υποδοχής & Ταυτοποίησης Σάμου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 304. Ι. Παρεκκλήσιο Αναλήψεως του Κυρίου (μετόχι της ιστορικής Ι. Μονής Αγίων Θεοδώρων), τοπική κοινότητα Ανάστασης Αροανίας Καλαβρύτων Ημερομηνία Μεταξύ 14 και 20 Αυγούστου 2017 Είσοδος από ανασφάλιστη θύρα και κλοπή πολυελαίου αξίας περίπου 400 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δικογραφία τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών 78

79 Α/Α 305. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, Λαγκαδίου Άνω Μουλίων Γόρτυνας Ηρακλείου Ημερομηνία 22/23 Αυγούστου 2017 Κλοπή καμπάνας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισθείσα δικογραφία για κλοπή τέθηκε σε αρχείο αγνώστων δραστών Α/Α 306. (Βλ. και περιστατικά 307, 308 και 311) Ι. Ναός, Πολυνέρι Γρεβενών Ημερομηνία 25/26 Αυγούστου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 307. (Βλ. και περιστατικά 306, 308 και 311) Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Πανόραμα Γρεβενών Ημερομηνία 25/26 Αυγούστου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 308. (Βλ. και περιστατικά 306, 309 και 311) Ι. Ναός Αγίου Αχιλλείου, Κοκκινιά Γρεβενών Ημερομηνία 25/26 Αυγούστου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 309. Ι. Ναός Αγίας Αναστασίας, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 26 Αυγούστου 2017 Παραβίαση μαρμάρινου παραθύρου και κλοπή βαμβακοφόρου στειλεού Ένας ημεδαπός Α/Α 310. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Καμποχώρι Κιλκίς Ημερομηνία 26/27 Αυγούστου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Α/Α 311. (Βλ. και περιστατικά ) Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Σμίξη Γρεβενών Ημερομηνία 27 Αυγούστου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. 79

80 Α/Α 312. Κοιμητήρια Ευκαρπίας, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 29 Αυγούστου 2017 Υπάλληλος του κοιμητηρίου, με καθήκοντα διάνοιξης τάφων, αφαιρούσε από διάφορους τάφους σταυρούς και κανδήλια Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 313. Ι. Ναός Αγίας Ειρήνης, Μίλατος Λασιθίου Ημερομηνία 29 Αυγούστου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή μικρής ποσότητας ελαιολάδου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν έγινε καταγγελία στην Άστυνομία Α/Α 314. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Φωκά Ενορίας Παμμεγίστων Ταξιαρχών Παροικίας Πάρου Ημερομηνία Αύγουστος 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 315. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Ενορίας Παμμεγίστων Ταξιαρχών Παροικίας Πάρου Ημερομηνία Αύγουστος 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 316. Ι.Ναός Αγίου Αθανασίου, Ηράκλειο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Ημερομηνία Αύγουστος 2017 Αποκοπή λουκέτου από το παγκάρι με χρήση χειροκίνητου κόφτη μετάλλων και κλοπή ποσού 20 Δύο ημεδαποί Α/Α 317. Ι. Ναός Παναγίας, Κάστρο Μεγίστης (Καστελλόριζο) Ημερομηνία Αύγουστος 2017 Κλοπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν έγινε καταγγελία Α/Α 318. Ι. Ναός Αγίου Ισιδώρου, Καστέλλι Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ουδεμία 80

81 Α/Α 319. Ι. Ναός Αγίου Χαραλάμπους Λύττου Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή προφορικής καταγγελίας στην Αστυνομία Α/Α 320. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Λύττου Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή προφορικής καταγγελίας στην Αστυνομία Α/Α 321. Ι. Ναός Αγίας Μαρίνας Πολυθέας Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 322. Ι. Ναός Αγίου Σπυρίδωνος Πολυθέας Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 323. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Πολυθέας Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 324. Ι. Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Ι. Μητρόπολη Λαγκαδά, Λήτης και Ρεντίνης) Ημερομηνία Καλοκαίρι 2017 Απόπειρα παραβίασης, υλικές φθορές θυρών και παραθύρων Α/Α 325. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Παλαιάς Κοτύλης Καστοριάς Ημερομηνία 1 Σεπτεμβρίου 2017 Βανδαλισμός Αγίας Τράπεζας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία 81

82 Α/Α 326. Ι. Ναός Αγίας Βαρβάρας Άβαντα Αισύμης Έβρου Ημερομηνία Μεταξύ 1 και 5 Σεπτεμβρίου 2017 Πρόκληση ελαφρών φθορών σε πέντε βυζαντινές εικόνες και μία κορνίζα (βρέθηκαν στο έδαφος) Α/Α 327. Γ Νεκροταφείο Αθηνών, Νίκαια Ημερομηνία 5 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή μηχανημάτων (πλυστικού μηχανήματος, γεννήτριας, πολυμηχανήματος κηπουρικής) από αποθήκη Α/Α 328. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής Βρύσης Διδυμοτείχου Ημερομηνία Μεταξύ 25 Αυγούστου και 6 Σεπτεμβρίου 2017 Είσοδος στο Ναό από ανασφάλιστο παράθυρο και κλοπή από το παγκάρι ποσού 1500 περίπου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 329. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Νικολάου, Καρδίτσα Ημερομηνία 8 Σεπτεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής χρημάτων από το παγκάρι που βρίσκεται στην είσοδο του κοιμητηρίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 330. Κοιμητήριο Σαλαμίνας, Σαλαμίνα Ημερομηνία 8/9 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή αντικειμένων από μνήμα Α/Α 331. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου, Βρουχάς Λασιθίου Ημερομηνία 9 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και παγκαρίου, κλοπή μικρού χρηματικού ποσού Α/Α 332. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Αγίου Χριστοφόρου, Ορεστιάδα Ημερομηνία 9 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και παγκαρίου και κλοπή εκκλησιαστικού σκεύους και ποσού 300 περίπου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία 82

83 Α/Α 333. Ι. Παρεκκλήσιο, Κατερίνη Ημερομηνία 9 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 334. Ι. Ναός Αγίου Νήφωνος, περιοχή Χεροβούνι, Μαρκόπουλο Αττικής Ημερομηνία Μεταξύ 6 και 10 Σεπτεμβρίου 2017 Είσοδος στο Ναό με αντικλείδι που βρήκαν οι δράστες από διπλανή οικία, την οποία είχαν παραβιάσει, κλοπή κερμάτων από το παγκάρι και δύο επίχρυσων λαβίδων Α/Α 335. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Σπάρτου Αμφιλοχίας Ημερομηνία 10 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή Α/Α 336. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Σπυρίδωνος Μητροπολιτικού Ναού Χίου Ημερομηνία 10 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση θυρών, κλοπή χρημάτων από τα κυτία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 337. Ι. Ναός Αγίας Άννας, Μύκονος Ημερομηνία 10/11 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή ποσού από παγκάρι Δύο ημεδαποί Α/Α 338. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Κυριακής Μητροπολιτικού Ναού Χίου Ημερομηνία 13 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση θυρών, κλοπή χρημάτων από τα κυτία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 339. Ι. Ναός Τιμίου Σταυρού Νέου Κοιμητηρίου Ενορίας Αγίου Γεωργίου Κριτσάς Λασιθίου Ημερομηνία 13 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ηλεκτρικής γεννήτριας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία 83

84 Α/Α 340. Κοιμητήρια Στενημάχου Ημαθίας Ημερομηνία 13 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη, κλοπή Τρεις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 341. Ι. Ναός Αγίου Ευστρατίου Βουρβούλου Θήρας Ημερομηνία 13 Σεπτεμβρίου 2017 (ημερομηνία διαδικτυακής ανάρτησης) Κινηματογράφηση μουσικοχορευτικού βίντεο του αμερικανού καλλιτέχνη Rick Ross μέσα στον Ναό χωρίς γνώση και άδεια του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και της Ιεράς Μητρόπολης Συντελεστές κινηματογράφησης Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη έγκληση. Διενέργεια πειθαρχικής έρευνας. Σχηματισμός δικογραφίας για παράβαση άρθρου 200 Π.Κ. «Διατάραξη θρησκευτικών συναθροίσεων» και εισαγγελική παραγγελία για διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Παρατηρήσεις Σε ανακοίνωση της Ι. Μητροπόλεως Θήρας, Αμοργού και Νήσων αναφέρεται σχετικά: «Με θλίψη λάβαμε γνώση της χρήσεως του εσωτερικού χώρου του Ιερού Ναού Αγίου Ευστρατίου Βουρβούλου Θήρας ως σκηνικού για την κινηματογράφηση μουσικού βίντεο. Το επαίσχυντο αυτό γεγονός συνέβη χωρίς καμία γνώση και άδεια της Ιεράς Μητροπόλεως Θήρας, Αμοργού & Νήσων. Αυθημερόν διατάχθηκε πειθαρχική διαδικασία για την εξακρίβωση των συνθηκών του περιστατικού και την απόδοση ευθυνών για τη βεβήλωση του ιερού χώρου» Α/Α 342. Ι. Ναός Αγίων Ταξιαρχών, Τεριάχι Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 8 και 14 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση θύρας και παραθύρων, κλοπή ενός επιταφίου (σώματος) 19ου αι. Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκατακτικής εξέτασης Α/Α 343. Ι. Μονή Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, Σταυροδρόμι Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 10 και 14 Σεπτεμβρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 344. Ι. Ναός Αγίων Θεοδώρων, Σοφιάδα Φθιώτιδας Ημερομηνία Μεταξύ 12 και 14 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή 84

85 Α/Α 345. Ι. Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Κεράσοβο Κόνιτσας Ημερομηνία 15 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και παγκαρίου, κλοπή ενός επιταφίου (σώματος) Α/Α 346. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Ζάβροχο Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία 15 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή ενός Επιταφίου (σώματος), Ι. Σκευών και λοιπών εκκλησιαστικών αντικειμένων Α/Α 347. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νικολάου Μητροπολιτικού Ναού Χίου Ημερομηνία 17 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση θυρών, κλοπή χρημάτων από τα κυτία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 348. Δημοτικό κοιμητήριο Αγίου Ιωάννη, Χαλκίδα Ευβοίας Ημερομηνία 19 Σεπτεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη και παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 349. (Βλ. και περιστατικά 352, 357, 358, 361,362και 366) Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Μελίσσια Κοζάνης Ημερομηνία 19/20 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Δύο ημεδαποί Α/Α 350. Ι. Ναός Θεοτόκου Χελιδόνας Ορεστιάδας Ημερομηνία 22 Σεπτεμβρίου 2017 Καταστροφή κεντρικής εισόδου και πρόκληση υλικών ζημιών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 351. Ι. Ναός Αγίας Κυριακής, Μηλέα Ζαχάρως Ηλείας Ημερομηνία 22 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές, διαρρήξεις Α/Α 352. (Βλ. και περιστατικά 349, 357, 358, 361, 362 και 366) Ι. Ναός, Αλωνάκια Κοζάνης Ημερομηνία Μεταξύ 20 και 23 Σεπτεμβρίου

86 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Κλοπές Δύο ημεδαποί Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 353. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονος Λουτρού Σοφάδων Καρδίτσας Ημερομηνία 23 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ποσού 300 από παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 354. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Κάτω Λαψίστα Ζίτσας Ιωαννίνων Ημερομηνία 23 Σεπτεμβρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Α/Α 355. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Κάτω Λαψίστα Ζίτσας Ιωαννίνων Ημερομηνία 23 Σεπτεμβρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Α/Α 356. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Νεοχωρίου Ιωαννίνων Ημερομηνία 24 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 357. (Βλ. και περιστατικά 349, 352, 358, 361, 362 και 366) Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Αγία Παρασκευή Αιανής Κοζάνης Ημερομηνία 24 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Δύο ημεδαποί Α/Α 358. (Βλ. και περιστατικά 349, 352, 357, 361, 362 και 366) Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Σκήτης Κοζάνης Ημερομηνία 24/25 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Δύο ημεδαποί Α/Α 359. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καρδίτσα Ημερομηνία 25 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή χρημάτων απο παγκάρι Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αυτόφωρη σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα 86

87 Α/Α 360. Ι. Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου, Κουρνάς Χανίων Ημερομηνία 25 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή αφιερωμάτων και ποσού 100 περίπου. Η δράστις κρύφτηκε εντός του Ναού μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας και εξήλθε από κλειδωμένη εσωτερικά θύρα. Επιβιβάσθηκε σε αυτοκίνητο συνεργών της και διέφυγε. Οι κινήσεις της κατεγράφησαν από σύστημα καταγραφής παρακειμένης οικίας Μία υπήκοος Βουλγαρίας και δύο άνδρες Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Εκλήθη η Αστυνομία και έγινε αυτοψία στον χώρο. Η ενορία υπέβαλε μήνυση και κατέθεσε το βίντεο καταγραφής των κινήσεων των δραστών. Οι δράστες ήσαν γνωστοί στην Αστυνομία. Συνελήφθησαν αργότερα για άλλες παραβάσεις. Προσδιορίσθηκε δικάσιμος Α/Α 361. (Βλ. και περιστατικά 349, 352, 357, 358, 362 και 366) Ι. Ναός Αγίου Χαραλάμπους, Κοζάνη Ημερομηνία 25 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 362. (Βλ. και περιστατικά 349, 352, 357, 358, 361 και 366) Ι. Ναός Προφήτη Ηλία, Κοζάνη Ημερομηνία 25Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Δύο ημεδαποί Α/Α 363. Ι. Ναός Γενεσίου Θεοτόκου, Κοιλάδα Λάρισας Ημερομηνία 25/26 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή από το Ναό μεταλλικού πλαισίου-θήκης που περιείχε ιερή εικόνα η οποία χρονολογείται περί το έτος 1850, καθώς και διαφόρων αφιερωμάτων πιστών. Η εν λόγω εικόνα, από την οποία οι δράστες είχαν αφαιρέσει τα αφιερώματα, ανευρέθη στις 26/09/2017 στην επαρχιακή οδό Κοιλάδας Μάνδρας, εντός αγρού Δύο ημεδαποί Α/Α 364. (Βλ. και περιστατικό 365) Ι. Ναός Αγίου Ευσταθίου Μεγαπλατάνου Πέλλας Ημερομηνία 26 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Μέρος του κλαπέντος ποσού ανευρέθη κατόπιν υπόδειξης του ενός εκ των κατηγορουμένων, κατασχέθηκε και αποδόθηκε στον εφημέριο του Ναού 87

88 Α/Α 365. (Βλ. και περιστατικό 364) Ι. Ναός Αγίας Σκέπης Έδεσσας Πέλλας Ημερομηνία 27 Σεπτεμβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Συλληφθείς υπέδειξε το σημείο απόκρυψης των κλαπέντων χρημάτων όπου ανευρέθη το ποσό των 1.934,60, το οποίο κατασχέθηκε και αποδόθηκε σε νόμιμο εκπρόσωπο της Ι. Μητρόπολης Πέλλας και Αλμωπίας Α/Α 366. (Βλ. και περιστατικά 349, 352, 357, 358, 361, 362) Ι. Ναός Αγίου Λουκά Κοζάνης Ημερομηνία 29 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπές Δύο ημεδαποί Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 367. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Πεντέλη Ημερομηνία 29 Σεπτεμβρίου 2017 Κλοπή Ι. Σκεύους και λοιπών εκκλησιαστικών αντικειμένων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Εξιχνιάσθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2017 Α/Α 368. Ι. Ναός Εισοδίων Θεοτόκου Περιστερίου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 11 και 30 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση θύρας, κλοπή ενός Επιταφίου (σώματος), ενός Δισκοπότηρου και δύο λειψανοθηκών 17 ου αιώνα Α/Α 369. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Αναστασίας Ζαβρόχου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 15 και 30 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση κεντρικής θύρας Α/Α 370. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Μαρίνης Ζαβρόχου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 15 και 30 Σεπτεμβρίου 2017 Παραβίαση κεντρικής θύρας Α/Α 371. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Νικολάου, Περιστέρι Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 15 και 30 Σεπτεμβρίου

89 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διάρρηξη Ναού και κλοπή ενός επιταφίου (σώματος) 19 ου αι. Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 372. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Αικατερίνης πόλεως Κω Ημερομηνία Σεπτέμβριος 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή Δισκοπότηρου και αναστάτωση Αγίας Τράπεζας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 373. Ι. Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Σταυροδρομίου Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Σεπτέμβριος 2017 Παραβίαση κεντρικής θύρας, κλοπή λειψανοθήκης 16 ου αι. Α/Α 374. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Γουμένισσα Κιλκίς Ημερομηνία 1 Οκτωβρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπών Ένας ημεδαπός Α/Α 375. Σκήτη Αγίας Άννης, Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας Αγίου Όρους Ημερομηνία 1 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων και ενός παλαιού αρχιερατικού εγκολπίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια κύριας ανάκρισης Α/Α 376. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Νεράιδας Φαρσάλων Ημερομηνία 1/2 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή μιας μπρούτζινης κολυμβήθρας και δύο μπρούτζινων μανουαλίων Τέσσερις ημεδαποί Α/Α 377. Ι. Μονή Γηροκομείου Πατρών Ημερομηνία 2 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 378. Ι. Ναός Αγίου Χριστοφόρου Πολυπλατάνου Νάουσας Ημερομηνία 2 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή καμπάνας 89

90 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 379. Ι. Ναός Αγίας Τριάδας, Καλλιγόνι Λευκάδας Ημερομηνία 2/3 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας Α/Α 380. (Βλ. και περιστατικό 446) Ι. Παρεκκλήσιο Αγ. Παϊσίου εντός Ι. Ναού Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Δράμα Ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή ποσού 450 από παγκάρι Τρεις ημεδαποί και ένας υπήκοος Βουλγαρίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δράστες συνελήφθησαν εντός των ορίων του αυτοφώρου και εξεταζόμενοι ομολόγησαν τις κλοπές Α/Α 381. Ι. Ναός Ζωοδόχου Πηγής, Κτιμένη Σοφάδων Καρδίτσας Ημερομηνία 7/8 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ποσού 150 από παγκάρι Α/Α 382. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Λιμνών Λασιθίου Ημερομηνία 9 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ποσότητος ελαιολάδου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 383. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Λιμνών Λασιθίου Ημερομηνία 9 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 384. Ι. Ναός Υπαπαντής του Κυρίου Λιμνών Λασιθίου Ημερομηνία 9 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 385. Ι. Ναός Γενεθλίου Θεοτόκου, Κασσάνδρεια Χαλκιδικής Ημερομηνία Μεταξύ 6 και 10 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή 90

91 Α/Α 386. Ι. Ναός Αγίου Αντωνίου Χαλανδρίου- Βριλησσίων Ημερομηνία 10 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Δισκοπότηρου και επάργυρης λειψανοθήκης με αποτμήματα λειψάνων αγίων Α/Α 387. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου Μητροπολιτικού Ναού Χίου Ημερομηνία 10 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή χρημάτων από τα κυτία Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 388. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Πεύκη Αττικής Ημερομηνία 10 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή ενός ασημένιου κανδηλίου αξίας περίπου 800 Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 389. Ι. Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καλάβρυτα Ημερομηνία 10 Οκτωβρίου 2017 Είσοδος στο Ναό από ανασφάλιστη θύρα και κλοπή πέντε εκκλησιαστικών σκευών από την Αγία Τράπεζα Α/Α 390. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Αικατερίνης Ενορίας Αγίας Παρασκευής Λέσβου Ημερομηνία 10/11 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη κυτίου, βανδαλισμός Παρεκκλησίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 391. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Περιοχή Καγκέλια Πόρτο Ράφτη Ημερομηνία 10/11 Οκτωβρίου 2017 Κοπή κιγκλιδώματος παραθύρου, είσοδος στο Ναό και κλοπή μικροφώνων Α/Α 392. Κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου, Πυλαία Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή και φθορές 91

92 Α/Α 393. Γραφεία Ι. Μητρόπολης Θήρας Ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη γραφείων της Ι. Μητροπόλεως και κλοπή από το χρηματοκιβώτιο ποσού Ένας υπήκοος Αλβανίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 394. Ι. Ναός, Πρόνοια Ναυπλίου Ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 2017 Παραβίαση κυτίου φιλοπτώχου ταμείου και κλοπή ποσού 40 Α/Α 395. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Πεύκη Αττικής Ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού, κλοπή Ι. Σκεύους και κανδηλίων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 396. Ι. Παρεκκλήσιο Προφήτη Ηλία, Καρδαμίτσια Ιωαννίνων Ημερομηνία 13 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή αφιερώματος Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 397. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Τριάδος, Μαρκόπουλο Ημερομηνία 14/15 Οκτωβρίου 2017 Αφαίρεση σιδεριάς παραθύρου και θραύση αυτού, κλοπή χρηματικού ποσού από παγκάρι Α/Α 398. Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης περιοχής Σχίσματος, Ενορίας Ελούντας Λασιθίου Hμερομηνία 15 Οκτωβρίου 2017 Απόπειρα παραβιάσεως του παγκαρίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 399. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Καρδίτσα Ημερομηνία 15 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα 92

93 Α/Α 400. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Παγώντας Ευβοίας Ημερομηνία 16 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Α/Α 401. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Μαρίνης Λυγαριάς Ενορίας Αχλάδας Ηρακλείου Κρήτης Ημερομηνία 16 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου Α/Α 402. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νικολάου, Μυτιλήνη Λέσβου Ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης παγκαριού Υπήκοος Αφγανιστάν κάτοικος Κέντρου Υποδοχής & Ταυτοποίησης Λέσβου, από κοινού με δύο αγνώστους ομοεθνείς του Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 403. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Άνοιξη Αττικής Ημερομηνία 17/18 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή ενός ασημένιου δισκαρίου Α/Α 404. Α Κοιμητήριο Αλεξανδρούπολης Ημερομηνία Μεταξύ 17 Αυγούστου και 18 Οκτωβρίου 2017 Πρόκληση φθορών σε Μνημείο «Υπέρ πεσόντων της Εθνικής Αντίστασης περίοδος » Α/Α 405. Ι. Μονή Αγίων Θεοδώρων, Ραψάνη Λάρισας Ημερομηνία Μεταξύ 31 Αυγούστου και 18 Οκτωβρίου 2017 Είσοδος από ανασφάλιστη πόρτα εντός της Μονής και πρόκληση φθορών τόσο στο πέτρινο δάπεδο που βρίσκεται πίσω από την Αγία Τράπεζα, ανασηκώνοντας τις πλάκες και διερευνώντας το χώρο, όσο και στην ίδια την Αγία Τράπεζα ανατρέποντάς την Παρατηρήσεις Ο συγκεκριμένος Ναός χρονολογείται απο τον 17 ο αιώνα μ.χ. και είναι χαρακτηρισμένος ως Μνημείο, σύμφωνα με την υπ αριθ. Β1/Φ32/2624/ Υ.Α. (Β 154) 93

94 Α/Α 406. Ι. Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Δημητρίου, Κηφισιά Ημερομηνία 19 Οκτωβρίου 2017 Δράστης, αφού ακινητοποίησε και κλείδωσε νεωκόρο σε μικρό δωμάτιο, αφαίρεσε χειροποίητο ασημένιο κανδήλι Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 407. Ι. Ναός Αγίου Βασιλείου, Νεοκαισάρεια Ιωαννίνων Ημερομηνία 22 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Α/Α 408 Ι. Ναός Αγίου Ελευθερίου, Χαλάνδρι Ημερομηνία 23 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή, με το πρόσχημα προσκυνήματος, ενός κανδηλίου αξίας Α/Α 409. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος Τούμπας Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 24 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Ι. Σκευών Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 410. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Άνοιξη Αττικής Ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή ασημένιου κανδηλίου Α/Α 411. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Σοφίας Νοσοκομείου Παίδων, Γουδή Ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη και κλοπή εικόνας και τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 412. Ι. Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Μοσχάτο Ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 2017 Αποκοπή κιγκλιδώματος παραθύρου, παραβίαση αυτού και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων 94

95 Α/Α 413. Ι. Ναός Αγίων Θεοδώρων, Παλλήνη Ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή κανδηλίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 414. Ι. Ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, Προκόπι Ευβοίας Ημερομηνία 27 Οκτωβρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις κλοπής Δύο ημεδαποί και μία υπήκοος Αλβανίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Προσδιορισμός δικασίμου Α/Α 415. Παρόδιο Εικονοστάσιο, Λεπίδα Λέρου Ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 2017 Εκθεμελίωση εικονοστασίου και απώθησή του στον γκρεμό με αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή του (συνολική ζημία 300 περίπου) Α/Α 416. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Λιγκιάδες Ιωαννίνων Ημερομηνία 28/29 Οκτωβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή χρηματικού ποσού, πρόκληση μικρών φθορών στο εσωτερικό Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 417. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίων Αποστόλων, Άλιμος Ημερομηνία 30 Οκτωβρίου 2017 Κλοπή Δισκοπότηρου Α/Α 418. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Λαγκαδάς Ημερομηνία Τέλη Οκτωβρίου 2017 Κλοπή ποσού 25 από παγκάρι με χρήση σύρματος Ένας ημεδαπός Α/Α 419. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου Δολού Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Οκτώβριος 2017 Παραβίαση θύρας, κλοπή ενός χρυσοκέντητου επιταφίου (σώματος) και ενός σταυρού 95

96 Α/Α 420. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου, Κακόλακκος Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Οκτώβριος 2017 Παραβίαση θύρας, κλοπή τριών λαβάρων (δωρεάς της οικογένειας Μάρκου Μπότσαρη), κλοπή ιεράς εικόνας Α/Α 421. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής Ορεινού Πωγωνίου Ιωαννίνων Ημερομηνία Οκτώβριος 2017 Παραβίαση θύρας και παραθύρων, κλοπή Ευαγγελίου και δύο εικόνων (έτους 1933) Α/Α 422. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, «Επτά Βήματα» Πόλεως Κω Ημερομηνία Οκτώβριος 2017 Κλοπές μπρούτζινων κανδηλίων από τάφους Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 423. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, Παλλήνη Ημερομηνία 1 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής ασημένιου κανδηλίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 424. Ιδιόκτητος Ι. Ναός στη θέση «Γεωργιλά» Πύργου Τριφυλίας Ημερομηνία 4 Νοεμβρίου 2017 Πρόκληση φθορών στο εσωτερικό του Ναού Α/Α 425. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Δούμενα Καλαβρύτων Ημερομηνία 5 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Α/Α 426. Ι. Ναός Ευαγγελισμού Θεοτόκου, Πειραιάς Ημερομηνία 6 Νοεμβρίου 2017 Θραύση και παραβίαση παραθύρων Ναού, κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων αγνώστου αξίας 96

97 Α/Α 427. Ι. Ναός Θεοφανείων, Τιμίου Προδρόμου και Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, Λαγκαδάς Ημερομηνία 6 Νοεμβρίου 2017 Κλοπή ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή Ένας ημεδαπός Α/Α 428. Ιδιόκτητος Ι. Ναός Ταξιαρχών Πύργου Τριφυλίας Ημερομηνία 8 Νοεμβρίου 2017 Βεβήλωση ιερών εικόνων αγιογραφιών και τέμπλου με χρώμα Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία, υποβολή μήνυσης κατ αγνώστων Α/Α 429. Γραφεία Ι. Μητρόπολης Θήρας Ημερομηνία 8 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη των Γραφείων και κλοπή ποσού 496 από το χρηματοκιβώτιο Α/Α 430. Ι. Μονή Παναγίας Λυκουρίσσης, Σκουτερά Αγρινίου Ημερομηνία 8/9 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Α/Α 431. Ι. Ναός Εισοδίων Θεοτόκου (Παναγία Μαλτέζα), Θήρα Ημερομηνία 11 Νοεμβρίου 2017 Κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων συνολικής αξίας Α/Α 432. Ι. Ενοριακός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ενορίας Κάτω Γουβών Ηρακλείου Κρήτης Ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 433. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Άγιος Αθανάσιος, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη 97

98 Α/Α 434. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Ενορία Ζωοδόχου Πηγής, Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη, κλοπή έξι κανδηλίων τέμπλου, μιας κολυμβήθρας, τριών κηροπηγίων, ενός θυμιατηρίου, ενός τριπόδου και μιας καμπάνας, χρηματικού ποσού και δοχείων ελαίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία, υποβολή μήνυσης κατ αγνώστων Α/Α 435. Ι. Ναός Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου Κολωνακίου Ημερομηνία 13/14 Νοεμβρίου 2017 Αφαίρεση μπρούτζινων στηριγμάτων (κάγκελα) εγκατεστημένων εκατέρωθεν των σκαλοπατιών έμπροσθεν της εισόδου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 436. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Αθανασίου Λητής Ημερομηνία Μεταξύ 15 και 17 Νοεμβρίου 2017 Πρόκληση φθορών στο εξωτερικό παγκάρι και κλοπή άγνωστου χρηματικού ποσού Α/Α 437. Κοιμητήριο Ξάνθης Ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 2017 Αφαίρεση διαφόρων μεταλλικών αντικειμένων (σταυρών - ανθοδοχείων) από 200 περίπου τάφους. Κατά την προσπάθεια αποκόλλησης των παραπάνω αντικειμένων προκλήθηκαν μικρές φθορές στους τάφους. Πρωινές ώρες της 18 ης Νοεμβρίου 2017 τα αντικείμενα ανευρέθησαν από υπάλληλο του κοιμητηρίου και στην πλειονότητά τους επεστράφησαν στους ιδιοκτήτες Α/Α 438. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Πτολεμαΐδα Ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 439. (Βλ. και περιστατικά 440 και 441) Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Πιπεριάς Αλμωπίας Πέλλας Ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Δύο ημεδαποί 98

99 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 440. (Βλ. και περιστατικά 439 και 441) Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Νεοχωρίου Αλμωπίας Πέλλας Ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 441. (Βλ. και περιστατικά 439 και 440) Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Φούστανης Αλμωπίας Πέλλας Ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2017 Θραύση υαλοπίνακα, απόπειρα διάρρηξης Δύο ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 442. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Λεχαινών Ηλείας Ημερομηνία 20 Νοεμβρίου 2017 Πρόκληση υλικών ζημιών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 443. Ι. Ναός Αγίου Παντελεήμονα, Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 21/22 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη Α/Α 444. Ι. Ναός Θεοτόκου Χελιδόνας Ορεστιάδας Ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 2017 Καταστροφή κεντρικής εισόδου και πρόκληση υλικών ζημιών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 445. Ιδιωτικός Ι. Ναός Αγίου Νεκταρίου Ενορίας Μιλάτου Λασιθίου Ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή μικρής ποσότητας ελαιολάδου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν έγινε καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 446. (Βλ. και περιστατικό 380) Ι. Παρεκκλήσιο «Τριών Παίδων εν καμίνω» στην Πυροσβεστική Υπηρεσία Δράμας Ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 2017 Είσοδος στο ανασφάλιστο παρεκκλήσιο των «Τριών Παίδων» που βρίσκεται στον προαύλιο χώρο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Δράμας και κλοπή παγκαρίου, το οποίο περιείχε ποσό 50 περίπου Τρεις ημεδαποί και ένας υπήκοος Βουλγαρίας 99

100 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Παρατηρήσεις Δράστες συνελήφθησαν εντός των ορίων του αυτοφώρου και εξεταζόμενοι ομολόγησαν τις κλοπές Το αφαιρεθέν παγκάρι ανευρέθη αργότερα διερρηγμένο στον προαύλιο χώρο της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας Α/Α 447. Ι. Ναός Αγίου Ανδρέα, Νέα Χιλή Αλεξανδρούπολης Ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 2017 Κλοπή από παγκάρι Δύο ημεδαπές Α/Α 448. Ι. Ναός Αγίου Διονυσίου, Πύργος Ημερομηνία 26/27 Νοεμβρίου 2017 Κλοπή ποσού 300 από παγκάρι και όλων των τιμαλφών αφιερωμάτων από την εικόνα του Αγίου Α/Α 449. Ι. Παρεκκλήσιο Αγ. Νικολάου, Επάνω Σκάλα Μυτιλήνης Λέσβου Ημερομηνία 27 Νοεμβρίου 2017 Δράστες ξεκρέμασαν περίπου δέκα εικόνες, τις τοποθέτησαν τη μία πάνω στην άλλη και όλες μαζί πάνω σε μανουάλι και τους έβαλαν φωτιά. Η φωτιά έγινε αντιληπτή από περιοίκους, οι οποίοι την κατέσβησαν προτού επεκταθεί Α/Α 450. Ι. Ναός Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη Ημερομηνία 28 Νοεμβρίου 2017 Πρόκληση φθορών με βαριοπούλα σε άγαλμα με πρόθεση να κρεμαστεί ιδιόχειρο σημείωμα εξωτερικά του Ναού Ένας ημεδαπός Α/Α 451. Ι. Ναός Αναλήψεως Σωτήρος, Καρτεράδο Θήρας Ημερομηνία 29 Νοεμβρίου 2017 Κλοπή από τον περιβάλλοντα χώρο του Ναού μιας τσάντας περιέχουσας διάφορα αντικείμενα προοριζόμενα για δωρεά Α/Α 452. Ι. Ναός Αγίου Στεφάνου, Εξοχή Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 29 Νοεμβρίου 2017 Διάρρηξη, απόπειρα κλοπής 100

101 Α/Α 453. Ι. Ναός Αγίων Αναργύρων Λαγούτας Μονοφατσίου Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Νοέμβριος 2017 Διάρρηξη Ναού και παγκαρίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υπεβλήθη προφορική καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 454. Ι. Ναός Αγίου Ιωάννου Ενορίας Ζενίων Λασιθίου Ημερομηνία Νοέμβριος 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α 455. Ι. Ναός Αγίας Αικατερίνης Ενορίας Διαβαϊδέ Μινώα Πεδιάδος Ηρακλείου Ημερομηνία Νοέμβριος 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή δοχείου βενζίνης και ποσότητας ελαίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 456. Ι. Κοιμητηριακός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Μυρτιάς Πύργου Ηλείας Ημερομηνία 1 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή καμπάνας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 457. Ι. Ναός Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, Άλιμος Ημερομηνία 1/2 Δεκεμβρίου 2017 Αναγραφή συνθημάτων βωμολοχιών στους εξωτερικούς τοίχους του Ναού Α/Α 458. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Νέα Ρόδα Χαλκιδικής Ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή Α/Α 459. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίου Γεωργίου, Κάλαθος Ρόδου Ημερομηνία Μεταξύ 30 Νοεμβρίου 2017 και 2 Δεκεμβρίου 2017 Πρόκληση φθορών στο εξωτερικό περίβλημα και στο Ιερό, χωρίς να αφαιρεθεί κάτι από το εσωτερικό του 101

102 Α/Α 460. Ι.Ναός Αγίου Σάββα, Βοτανικός Ημερομηνία 6 Δεκεμβρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου και κλοπή αντικειμένων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 461. Ι. Ναός Αναστάσεως Χριστού, Σπάτα Αττικής Ημερομηνία 6 Δεκεμβρίου 2017 Παραβίαση κιγκλιδώματος παραθύρου υπογείου Ναού, είσοδος και αποχώρηση χωρίς να αφαιρεθεί κάτι, κατόπιν ενεργοποίησης συστήματος συναγερμού Α/Α 462. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Ερμούπολη Σύρου Ημερομηνία 6 Δεκεμβρίου 2017 Αναγραφή με μαύρο σπρέι εξωτερικά του Ναού: «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ» Α/Α 463. Ι. Ναός Γενεθλίου Θεοτόκου, Λάβδανη Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 3 και 9 Δεκεμβρίου 2017 Διακεκριμένες περιπτώσεις απόπειρας κλοπής και φθοράς Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 464. Ι. Ναός Αγίου Θεράποντος, Μυτιλήνη Λέσβου Ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Ένας υπήκοος Αλγερίας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 465. Ι. Ναός Αγίου Αντωνίου, Αγρίνιο Ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου 2017 Απόπειρα κλοπής Α/Α 466. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Βράστοβα Λάβδανης Ιωαννίνων Ημερομηνία Μεταξύ 4 και 10 Δεκεμβρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης 102

103 Α/Α 467. Ι. Εξωκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Ζαχαρέικα Καρλόβασι Σάμου Ημερομηνία Μεταξύ 8 και 10 Δεκεμβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης παγκαριού Α/Α 468. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Παρασκευής, Νέα Μάκρη (έμπροσθεν προαυλίου χώρου Ι. Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης) Ημερομηνία 11 Δεκεμβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης παγκαρίου Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 469. Ι. Ναός Αγίου Νικολάου, Ματαράγκα Καρδίτσας Ημερομηνία 11/12 Δεκεμβρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου βόρειας πλευράς του Ναού και κλοπή ποσού 300 από το παγκάρι Α/Α 470. Κοιμητήριο Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Γρανιτσέικων Πύργου Ηλείας Ημερομηνία 13 Δεκεμβρίου 2017 Αφαίρεση χριστιανικών σταυρών από τις μαρμάρινες πλάκες τάφων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 471. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος, Πασχαλίτσα Καρδίτσας Ημερομηνία 12/13 Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή ενός ενισχυτή μικροφωνικής εγκατάστασης Α/Α 472. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Νεκταρίου, Ενορία Κοιμήσεως Θεοτόκου Διδυμοτείχου Ημερομηνία 15 Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη κεντρικής πόρτας και καταστροφή παγκαρίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 473. Ι. Εξωκκλήσιο Γενεσίου της Θεοτόκου Ενορίας Αχλάδας Ηρακλείου Κρήτης Ημερομηνία Μέσα μηνός Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη παγκαρίου και κλοπή μικρού χρηματικού ποσού 103

104 Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν έγινε καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 474. Ι. Κοιμητηριακό Παρεκκλήσιο Αγίου Βασιλείου, Βύρωνας Αττικής Ημερομηνία 17 Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη και θραύση υαλοπίνακα, κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Α/Α 475. Κοιμητήριο Λαυρίου, Νεράκι Λαυρίου Ημερομηνία 17 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή συνολικά 94 μπρούτζινων κανδηλίων-ανθοδοχείων από διαφόρους τάφους Ένας ημεδαπός, ένας αλλοδαπός και μία ημεδαπή Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη επ'αυτοφώρω, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 476. Ι. Ναός Αγίου Ευσταθίου, Νέα Ιωνία Αττικής Ημερομηνία 19 Δεκεμβρίου 2017 Παραβίαση παραθύρου και κλοπή αφιερωμάτων Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Αναζήτηση δράστη Α/Α 477. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Ζωοδόχος Ιωαννίνων Ημερομηνία 21/22 Δεκεμβρίου 2017 Διακεκριμένη περίπτωση κλοπής Α/Α 478. Ι. Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Σάκκος Ορεστιάδας Ημερομηνία 23 Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 479. Κοιμητήριο Μάνδρας Ειδυλλίας, Μάνδρα Ημερομηνία 24 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή αντικειμένων από μνήματα Α/Α 480. Ι. Ναός Αγίας Μαρίνας Ηλιουπόλεως Ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 2017 Βεβήλωση φάτνης Ιερού Ναού (ρίψη καφασιών, χωμάτων και εσπεριδοειδών μέσα στη φάτνη) Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία 104

105 Α/Α 481. Ι. Παρεκκλήσιο Παναγίας Χριστού Ενορίας Παντανάσσης Ναούσης Πάρου Ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή χρηματικού ποσού από το παγκάρι Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 482. Ι. Ναός Παναγίας Γλυκογαλούσας Καρτεράδου Θήρας Ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 2017 Αφαίρεση μιας ελληνικής και μιας βυζαντινής σημαίας από τον προαύλιο χώρο του Ναού Α/Α 483. Κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου, Πυλαία Ημερομηνία 27/28 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή εξαρτημάτων από σκαπτικό μηχάνημα του Δήμου Θεσσαλονίκης που εξυπηρετεί τις ανάγκες των κοιμητηρίων Α/Α 484. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου περιοχή «Χώρες» Ενορίας Νικηθιανού Λασιθίου Ημερομηνία 30 Δεκεμβρίου 2017 Διάρρηξη Ναού, άνευ απωλειών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν ενημερώθηκε η Αστυνομία Α/Α 485. Ι. Παρεκκλήσιο Ζωοδόχου Πηγής, Κουφάλια Θεσσαλονίκης Ημερομηνία 30/31 Δεκεμβρίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης Α/Α 486. Ι. Ναός Αγίου Αθανασίου, Νέο Ηράκλειο Αττικής Ημερομηνία Μεταξύ 1 Νοεμβρίου και 31 Δεκεμβρίου 2017 Κλοπή Ι. Σκευών και χρηματοκιβωτίου Α/Α 487. Ι. Ναός Αγίας Τριάδος περιοχής «Έξω Φραθιά» Ενορίας Αγίου Αντωνίου Λασιθίου Ημερομηνία Δεκέμβριος 2017 Διάρρηξη Ναού και κλοπή κανδήλας τέμπλου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν έγινε ενημέρωση της Αστυνομίας 105

106 Α/Α 488. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Βλασίου, Μαρούσι Αττικής Ημερομηνία Δεκέμβριος 2017 Βανδαλισμός εξωτερικού τοίχου με graffiti Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 489. Ι. Εξωκκλήσιο Ενορίας Αγίας Φωτεινής Μόριας Λέσβου Ημερομηνία 2017 Βανδαλισμός Άγνωστοι διαμένοντες στον Καταυλισμό προσφύγων της Μόριας Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 490. Ι. Εξωκκλήσιο Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ενορίας Αγίου Γεωργίου Βούνων Χαλκίδος Ημερομηνία 2017 Κλοπή μαρμάρινου γλυπτού εκ του κωδωνοστασίου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α 491. Ι. Εξωκκλήσιο Παναγίας Ενορίας Γενεθλίου Θεοτόκου Λίμνης Ευβοίας Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη, κλοπή οικιακών σκευών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη καταγγελία Α/Α (τρία περιστατικά) Ι. Ναός Αγίου Παύλου Λινοποτίου Κω Ημερομηνία 2017 Κλοπή καλωδίου κεντρικής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α (δύο περιστατικά) Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής Πόλεως Κω Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 497. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Πηλίου Κω Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία 106

107 Α/Α (δύο περιστατικά) Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Παντελεήμονος Πόλεως Κω Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 500. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίας Άννης Πόλεως Κω Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη και κλοπή τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 501. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Αρχαίας Αγοράς Πόλεως Κω Ημερομηνία 2017 Διάρρηξη εισόδου και παραθύρων με σοβαρές ζημιές αυτών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 502. Ι. Παρεκκλήσιο Αγίου Ελευθερίου Παραδεισίου Κω Ημερομηνία 2017 Κατ επανάληψη διαρρήξεις και κλοπές τιμαλφών αφιερωμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Καταγγελία στην Αστυνομία Α/Α 503. Ι. Παρεκκλήσιο Προφήτη Ηλία (Κάστρο) νήσου Λέρου Ημερομηνία 2017 Ο/οι δράστης/ες, αφού αποκαθήλωσαν από τους τοίχους τις εικόνες και τις πέταξαν στο πάτωμα, διασκόρπισαν καρβουνάκια και θυμιάματα και αφόδευσαν στην είσοδο του Ναού Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α (7 περιστατικά) Ι. Ναοί, Γέρακας Αττικής Ημερομηνία 2017 Δύο ληστείες και πέντε κλοπές Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σύλληψη, παραπομπή σε αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ. Α/Α 511. Παρεκκλήσιο Ι. Ναού Ζωοδόχου Πηγής, Απέριο Καρπάθου Ημερομηνία 2017 Κλοπή ασημένιων κανδηλίων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία 107

108 Α/Α 512. Ι. Ναός Αγίας Παρασκευής, Πλατάνη Πέλλας Ημερομηνία 2017 Κλοπή μικρού χρηματικού ποσού από παγκάρι Α/Α 513. Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου, Σάμαρι Πέλλας Ημερομηνία 2017 Κλοπή μικρού χρηματικού ποσού από παγκάρι Α/Α (τουλάχιστον 12 περιστατικά) Παρόδια εικονοστάσια, Λέρος Ημερομηνία 2017 Μερική ή ολική καταστροφή εικονοστασίων των οδών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία 108

109 Αριθμός Περιστατικών δ. Επίμετρο i. Στατιστική απεικόνιση Μήνας Σχήμα 1: Περιστατικά έτους 2017 ανά μήνα Περιστατικά ετών Περιστατικά 2017 Περιστατικά 2016 Περιστατικά 2015 Σχήμα 2: Συγκριτική απεικόνιση περιστατικών ετών , ανά είδος χώρου 109

110 Σχήμα 3: Περιστατικά έτους 2017 ανά Ιερά Μητρόπολη 110

111 ii. Χάρτης των Ιερών Μητροπόλεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα 111

112 iii. Αριθμητικά στοιχεία Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Ογδόντα δύο (82) Ι. Μητροπόλεις) ΕΔΡΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΟΡΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ Ι.ΜΟΝΩΝ 1 Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών Αθήναι Αιτωλίας και Ακαρνανίας Μεσολόγγιον Αλεξανδρουπόλεως Αλεξανδρούπολις Αργολίδος Ναύπλιον Άρτης Άρτα Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Βέροια Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης Βούλα Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Δημητσάνα Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου Γουμένισσα Γρεβενών Γρεβενά Δημητριάδος και Αλμυρού Βόλος Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου Διδυμότειχον Δράμας Δράμα Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Δελβινάκιον Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας Έδεσσα Ελασσώνος Ελασσών Ελευθερουπόλεως Ελευθερούπολις Ζακύνθου και Στροφάδων Ζάκυνθος Ζιχνών και Νευροκοπίου Νέα Ζίχνη Ηλείας και Ωλένης Πύργος Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Καρδίτσα Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη Θηβών και Λεβαδείας Λεβάδεια Θήρας, Αμοργού και Νήσων Θήρα Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου Αρναία Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως Ίλιον (προσωρ.) Ιωαννίνων Ιωάννινα Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού Καισαριανή Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αίγιον Καρπενησίου Καρπενήσιον Καρυστίας και Σκύρου Κύμη Κασσανδρείας Πολύγυρος Καστορίας Καστοριά Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Κέρκυρα Κεφαλληνίας Αργοστόλιον

113 36 Κηφισίας, Αμαρουσίου και Ωρωπού Κηφισία Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος Κατερίνη Κορίνθου, Σικιώνος, Ζεμενού, Ταρσού και Πολυφέγγους Κόρινθος Κυθήρων και Αντικυθήρων Χώρα Κυθήρων Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης Λαγκαδάς Λαρίσης και Τυρνάβου Λάρισα Λευκάδος και Ιθάκης Λευκάς Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου Μύρινα Λήμνου Μάνης Γύθειον Μαντινείας και Κυνουρίας Τρίπολις Μαρωνείας και Κομοτηνής Κομοτηνή Μεγάρων και Σαλαμίνος Μέγαρα Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Σπάτα Μεσσηνίας Καλαμάτα Μηθύμνης Καλλονή Λέσβου Μονεμβασίας και Σπάρτης Σπάρτη Μυτιλήνης, Ερεσσού και Πλωμαρίου Μυτιλήνη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ναύπακτος Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Νεάπολις Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος Ν. Ιωνία Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς Καλαμαριά Νέας Σμύρνης Ν. Σμύρνη Νικαίας Νίκαια Νικοπόλεως και Πρεβέζης Πρέβεζα Ξάνθης και Περιθεωρίου Ξάνθη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας Παραμυθιά Παροναξίας Νάξος Πατρών Πάτραι Πειραιώς Πειραιεύς Περιστερίου Περιστέριον Πολυανής και Κιλκισίου Κιλκίς Σάμου, Ικαρίας και Κορσέων Σάμος Σερβίων και Κοζάνης Κοζάνη Σερρών και Νιγρίτης Σέρραι Σιδηροκάστρου Σιδηρόκαστρον Σισανίου και Σιατίστης Σιάτιστα Σταγών και Μετεώρων Καλαμπάκα Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας και Μήλου Ερμούπολις Τρίκκης και Σταγών Τρίκαλα Τριφυλίας και Ολυμπίας Κυπαρισσία

114 76 Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζηνίας Ύδρα Φθιώτιδος Λαμία Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Καβάλα Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Φλώρινα Φωκίδος Άμφισσα Χαλκίδος Χαλκίς Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Χίος ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (Εννέα (9) Ι. Μητροπόλεις) ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΝΟΡΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ Ι.ΜΟΝΩΝ 1 Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης Ηράκλειον Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Αρκαλοχώριον Γορτύνης και Αρκαδίας Μοίραι Ιεραπύτνης και Σητείας Ιεράπετρα Κισάμου και Σελίνου Κίσαμος Κυδωνίας και Αποκορώνου Χανιά Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων Σπήλιον Ρεθύμνης Πέτρας και Χερρονήσου Νεάπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Ρέθυμνον ΣΥΝΟΛΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ (Πέντε (5) Ι. Μητροπόλεις & μία (1) ΕΝΟΡΙΩΝ Ι.ΜΟΝΩΝ Πατριαρχική Εξαρχία) 1 Καρπάθου και Κάσου Απέρειον Καρπάθου Κώου και Νισύρου Κως Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας Λέρος Ρόδου Ρόδος Σύμης, Τήλου, Χάλκης και Καστελλορίζου Σύμη Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου Πάτμος 10 4 ΣΥΝΟΛΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ (96 Ι. Μητροπόλεις και 1 Πατριαρχική Εξαρχία): Γενικό Σύνολο Ενοριακών και Μοναστηριακών Ι. Ναών:

115 iv. Ιστορικοί θρησκευτικοί χώροι της Ορθόδοξης Εκκλησίας Στην Ελλάδα διασώζεται πλήθος χριστιανικών ναών της βυζαντινής περιόδου ( ), οι οποίοι χρονολογούνται από την παλαιοχριστιανική εποχή (4ος-7ος αι.), όπως η Αχειροποίητος και η Μονή Λατόμου στην πόλη της Θεσσαλονίκης, την προ-βυζαντινή (μέσα 7ου αι. έως μέσα 9ου αι.), τη μέση βυζαντινή (μέσα 9ου αι. έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους τo 1204) και την ύστερο-βυζαντινή (1204 έως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453). Η περίοδος που ακολούθησε, η μετά-βυζαντινή από το 1453 έως το 1830 έχει επίσης να επιδείξει ορισμένα αξιόλογα μνημεία πολιτισμού και κατ' επέκταση χριστιανικών ναών κυρίως στην Κρήτη (πριν την Οθωμανική κατάκτηση) και στα νησιά του Ιονίου (τα οποία δεν κατακτήθηκαν ποτέ από τους Οθωμανούς). Αξιόλογο μέρος των ναών αυτών, καταγράφηκε και παρουσιάζεται από το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στον διαδικτυακό κόμβο "Οδυσσέας" όπου εμπεριέχονται στοιχεία για τριακόσιους πενήντα (350) χριστιανικούς χώρους λατρείας, οι οποίοι αποτελούν πολιτιστικά μνημεία. Επίσης, έχουν ανακηρυχθεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, και ως τέτοια προστατεύονται, σύμφωνα με τη συνθήκη που υπογράφηκε μεταξύ της Ελλάδος και της UNESCO το 1981, τo Άγιο Όρος, τα Μετέωρα, τα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης, η Ιερά Μονή Δαφνίου, η Ιερά Μονή του Αγίου Λουκά, η Ιερά Νέα Μονή Χίου, καθώς και η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο. Δυστυχώς, σημαντικό μέρος των βυζαντινών χριστιανικών ναών και μοναστηριών της Αθήνας καταστράφηκε και λεηλατήθηκε, ιδιαίτερα, κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας ( ) και εν συνεχεία της βασιλείας του Όθωνα. Έτσι, μετά τη δημοσίευση της «Διακηρύξεως περί της ανεξαρτησίας της Ελληνικής Εκκλησίας» (β.δ. της 23-7/ ) με σειρά διαταγμάτων διαλύθηκαν όσα μοναστήρια (σχεδόν 400) δεν είχαν περισσότερους από έξι μοναχούς 44 και δημεύθηκε η περιουσία τους. Με το β.δ. της 27-5/ (Α 22) ορίζεται ότι η κινητή και ακίνητη περιουσία των διαλυμένων Ιερών Μονών, θα εκποιηθεί προς ανέγερση πανεπιστημίου, ενώ οι ερειπωμένοι ενοριακοί ναοί (και οι ιδιωτικοί) συμπεριλαμβανομένου του οικοπέδου στο οποίο βρίσκονταν, αποδίδονται στους Δήμους, προκειμένου να εκποιηθούν μέσω πλειστηριασμού και τα χρήματα να χρησιμεύσουν για έργα ευποιίας. Η πολιτική αυτή, η οποία έως ένα βαθμό συνδυάστηκε με τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα (β.δ. της 18-30/9/1834, Α 36) και την προσπάθεια ανοικοδόμησής της, είχε καταστρεπτικές συνέπειες για τη διατήρηση των βυζαντινών ναών των Αθηνών, η πλειονότητα των οποίων κατεδαφίστηκε, προκειμένου αφενός να εκποιηθούν τα αντίστοιχα οικόπεδα και αφετέρου να εξυπηρετηθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης. Η Εκκλησία της Ελλάδος ουδέποτε αποζημιώθηκε για την καταστροφή και τη δήμευση των Ιερών Ναών, των Ιερών Μονών και των περιουσιών τους. 44 Βλ. Σπ. Τρωιάνου έ.α.,

116 2. Καθολική Εκκλησία α. Εισαγωγικά Με το Γ' Πρωτόκολλο των «Προστατιδών Δυνάμεων» του Λονδίνου (3/2/1830) η Γαλλία παραιτήθηκε του δικαιώματος «προστασίας» των Καθολικών Χριστιανών που διατηρούσε έναντι του Σουλτάνου και ανέθεσε τη σχετική ευθύνη στον «μέλλοντα Ηγεμόνα της Ελλάδας». Το Πρωτόκολλο προέβλεπε ότι το νέο κράτος όφειλε να εγγυηθεί τη θρησκευτική ελευθερία των Καθολικών Χριστιανών και να αναγνωρίσει τις ιδιοκτησίες της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα: «να εκτελήται ελευθέρως και δημοσίως εις την νέαν πολιτείαν η λατρεία της δυτικής θρησκείας αι κτήσεις της να ήναι ησφαλισμέναι να διατηρηθώσιν ανέπαφα τα καθήκοντα, δίκαια και προνόμια των αρχιερέων, τα οποία ούτοι απελάμβανον επί της προστασίας των βασιλέων της Γαλλίας». Η Ελληνική Γερουσία στο απαντητικό της Υπόμνημα της 10/4/1830 αποδεχόταν τις σχετικές αναφορές του Γ Πρωτοκόλλου, διότι ήταν σύμφωνες με τους ήδη υπάρχοντες νόμους του νέου Κράτους, αλλά έθετε ως προϋπόθεση να αποδεχθούν οι «Προστάτιδες Δυνάμεις» ότι «του Ανατολικού Δόγματος η θρησκεία θέλει είσθαι η επικρατούσα της ανεξαρτήτου Ελλάδος». Οι ελληνικές θέσεις έγιναν πλήρως αποδεκτές όπως προκύπτει από την ερμηνευτική διάταξη του άρθρου 2 του 33 ου Πρωτοκόλλου της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου (1/7/1830): «Τα υπό του Πρωτοκόλλου της 3 Φεβρουαρίου 1830 χορηγούμενα εις τους Καθολικούς προνόμια ουδεμίαν δύνανται να επιβάλωσιν εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν υποχρέωσιν ενδεχομένην να στραφή προς βλάβην της επικρατούσης Εκκλησίας». Στα Επτάνησα, σύμφωνα με το «Σύνταγμα του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων» (1817), η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία αναγνωριζόταν ως «επικρατούσα» αλλά παρεχόταν «εξαιρετική προστασία» στην Καθολική Εκκλησία. Το άρθρο 4 του νόμου Ν' του 1864 «Περί ισχύος της μεταξύ Ελλάδος, Γαλλίας, Μεγάλης Βρετανίας και Ρωσσίας Συνθήκης περί ενώσεως των Ιονίων Νήσων μετά του Βασιλείου της Ελλάδος», (Α 25) όρισε τα εξής σχετικά με τη θέση της Καθολικής Εκκλησίας στα Επτάνησα: «Η μετά του Βασιλείου της Ελλάδος ένωσις της Ηνωμένης Πολιτείας των Ιονίων Νήσων ουδαμώς ακυρώσει τας υπό της υπαρχούσης νομοθεσίας των Νήσων καθιερωμένας αρχάς της ελευθερίας της λατρείας και της ανεξιθρησκείας επομένως, τα καθιερωθέντα θρησκευτικά δικαιώματα και προνόμια υπό του Α και του Ε κεφαλαίου του Συνταγματικού Χάρτου της Ηνωμένης Πολιτείας των Ιονίων Νήσων, και ιδίως η αναγνώρισις της Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας, ως Εκκλησίας επικρατούσης εν ταις Νήσοις, η απόλυτος ελευθερία της λατρείας η χορηγουμένη εις την Εκκλησίαν του Κράτους της Προστάτιδος Δυνάμεως και η πλήρης ανεξιθρησκεία η προς τας άλλας χριστιανικάς κοινότητας υποσχεθείσα, διατηρηθήσονται, και μετά την ένωσιν, εν όλη αυτών τη ισχύι. Η ειδική προστασία, η εγγυηθείσα προς την Καθολικήν Ρωμαϊκήν εκκλησίαν, ως και τα πλεονεκτήματα ων αύτη ήδη απολαύει, διατηρηθήσονται επίσης και οι εις το δόγμα τούτο ανήκοντες υπήκοοι θ απολαύωσιν εν ταις Ιονίοις Νήσοις της αυτής θρησκευτικής ελευθερίας της αναγνωρισθείσης, ως προς αυτούς, εν Ελλάδι, διά του Πρωτοκόλλου της 22 Ιανουαρίου (3 Φεβρουαρίου) Η αρχή της απολύτου αστυκής και πολιτικής ισότητος μεταξύ των υπηκόων των διαφόρων δογμάτων, καθιερωμένη εν Ελλάδι υπό του αυτού Πρωτοκόλλου, θέλει επίσης ισχύει εν ταις Ιονίοις Νήσοις». Μετά την εισαγωγή του Αστικού Κώδικα το 1946 ανέκυψε το ζήτημα της νομικής προσωπικότητας της Καθολικής Εκκλησίας και των καθιδρυμάτων της στην Ελλάδα, το οποίο λύθηκε με το άρθρο 13 του νόμου 4301/2014. Σύμφωνα με αυτό, η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα αναγνωρίστηκε ως Εκκλησιαστικό Νομικό Πρόσωπο (ΕΝΠ) Ιδιωτικού Δικαίου, ενώ οι θρησκευτικές κοινότητες (Επισκοπές, Ενορίες, Μονές) που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες μαζί της αναγνωρίζονται ως Θρησκευτικά Νομικά Πρόσωπα 116

117 Ιδιωτικού Δικαίου, και ανέρχονται σε διακόσια είκοσι επτά (227) συνολικά. Από αυτά ογδόντα δύο (82) είναι Ενορίες και σαράντα επτά (47) Ιερές Μονές (βλ. Επίμετρο, πίνακας ii). Η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία, διαθέτει διακόσιους τριάντα έναν (231) χώρους λατρείας. β. Περιστατικά Για το έτος 2017 έχουν αναφερθεί δύο (2) περιστατικά, ως ακολούθως: Α/Α 1. Ι. Ναός Αγίου Ανδρέα, Πάτρα Ημερομηνία 18 Απριλίου 2017 Παράβαση άρθρου 181 Π.Κ. «Προσβολή των συμβόλων του Ελληνικού Κράτους» Α/Α 2. «Φράγκικο Νεκροταφείο» Χανίων Ημερομηνία Νοέμβριος 2017 Βανδαλισμός μνημάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Ειδοποιήθηκε η αστυνομία, η οποία κατέγραψε το περιστατικό Παρατηρήσεις Ανακοίνωση Γραφείων Καθολικής Επισκοπής Κρήτης Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Γραφείο Τύπου Ιεράς Συνόδου Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος) 117

118 γ. Επίμετρο i. Στατιστική απεικόνιση Περιστατικά ετών Περιστατικά 2017 Περιστατικά 2016 Περιστατικά Χώροι Λατρείας Νεκροταφεία Σχήμα 4: Συγκριτική απεικόνιση περιστατικών , ανά είδος χώρου ii. Αριθμός Ενοριών και Ιερών Μονών Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Αρχιεπισκοπή/Επισκοπή Αριθμός Ενοριών σύμφωνα με Ν. 4301/ Αριθμός Ι. Μονών σύμφωνα με Ν. 4301/2014 Καθολική Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου 28 4 Καθολική Αρχιεπισκοπή Κερκύρας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας 7 5 Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών Καθολική Αρχιεπισκοπή Ρόδου 3 3 Καθολική Επισκοπή Σύρου 15 4 Καθολική Επισκοπή Θήρας 1 1 Καθολική Επισκοπή Κρήτης 3 2 Καθολική Επισκοπή Χίου 1 0 Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης 4 8 Ελληνική Καθολική Εξαρχία 2 2 Εξαρχία των εν Ελλάδι Αρμενίων Καθολικών 1 0 Σύνολο 82 47

119 iii. Εκκλησιαστικές Επαρχίες Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα Πηγή: ιστοσελίδα της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα και Γραφείο Τύπου Ιεράς Συνόδου Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος. Η Καθολική Αρχιεπισκοπή - Νάξου - Τήνου - Άνδρου Μυκόνου Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο. Είναι και Μητρόπολη παντός Αιγαίου Με έδρα την Τήνο Περιλαμβάνει τη Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο, Αμοργό, Τήνο, Άνδρο, Μύκονο, Δήλο Η Καθολική Αρχιεπισκοπή - Κερκύρας, Ζακύνθου Κεφαλληνίας Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο. Είναι και Μητρόπολη Ιονίων Νήσων Με έδρα την Κέρκυρα Περιλαμβάνει την Κέρκυρα, Παξούς, Αντίπαξους, Λευκάδα, Ιθάκη, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και την Ήπειρο. Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Αθήνα Περιλαμβάνει τις περιοχές της κεντρικής Ελλάδας, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Αργοσαρωνικού, τα Κήθυρα και τα Αντικήθυρα. Η Καθολική Αρχιεπισκοπή Ρόδου (Δωδεκανήσου) Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Ρόδο Περιλαμβάνει τα Δωδεκάνησα Η Καθολική Επισκοπή Σύρου Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Σύρο Περιλαμβάνει τα νησιά των Κυκλάδων: Σύρο, Γυάρο, Μήλο, Κέα, Κύθνο, Κίμωλο, Σέριφο, Σίφνο. Η Καθολική Επισκοπή Θήρας Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Θήρα Περιλαμβάνει τα νησιά: Θήρα, Θηρασιά, Ιο, Ανάφη, Φολέγανδρο και Σίκινο. Η Καθολική Επισκοπή Κρήτης Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα τα Χανιά Κρήτης Περιλαμβάνει όλο το νησί της Κρήτης Η Καθολική Επισκοπή Χίου (Λέσβου-Σάμου) Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Χίο Περιλαμβάνει την Σάμο, Μυτιλήνη, και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εκτός των Δωδεκανήσων Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Θεσσαλονίκη Περιλαμβάνει: Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, τα νησιά των Β. Σποράδων, Θάσο, Λήμνο, Σαμοθράκη και τη Bozdoba. Ελληνική Καθολική Εξαρχία Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Αθήνα Εξαρχία των εν Ελλάδι Αρμενίων Καθολικών Θρησκευτικό Νομικό Πρόσωπο Με έδρα την Αθήνα 119

120 3. Άλλες Χριστιανικές Θρησκευτικές Κοινότητες Με την παρ. 5 του άρθρου 13 του ν.4301/2014 αναγνωρίστηκαν τα ακόλουθα Εκκλησιαστικά ή Θρησκευτικά Νομικά Πρόσωπα (Ε.Ν.Π./Θ.Ν.Π.) Ιδιωτικού Δικαίου: 1. Η Αγγλικανική Εκκλησία, ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα. 2. Η Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα. 3. Η Κοπτορθόδοξη Εκκλησία, ως εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στις Αχαρνές Αττικής με δύο (2) θρησκευτικά νομικά πρόσωπα. 4. Η Εκκλησία των Ορθοδόξων Αρμενίων, ως εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα, με εννέα (9) θρησκευτικά νομικά πρόσωπα. 5. Η Ευαγγελική Εκκλησία των Γερμανόγλωσσων, ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στην Αθήνα. 6. Η Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία, ως εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο το οποίο εδρεύει στην Αθήνα, με οκτώ (8) θρησκευτικά νομικά πρόσωπα. 7. Η Ορθόδοξη Εκκλησία των Ασσυρίων, ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο που εδρεύει στο Αιγάλεω Αττικής. 8. Η Αρμενική Ευαγγελική Εκκλησία της Ελλάδος, ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, που εδρεύει στον Πειραιά. Πέραν των ανωτέρω χριστιανικών κοινοτήτων στις οποίες αναγνωρίζεται ex lege νομική προσωπικότητα, κατόπιν της δημοσίευσης του ν.4301/2014 έχουν λάβει καθεστώς θρησκευτικού νομικού προσώπου (Θ.Ν.Π.), με την έκδοση σχετικής δικαστικής απόφασης, οι κάτωθι: Α/Α Επωνυμία Αρ. Απόφασης 1 Ι. Μητρόπολις Αττικής & Βοιωτίας της Εκκλησίας Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος, Θ.Ν.Π. 165/2015 Μονομελούς Πρωτοδικείου Θήβας 2 Ι. Μητρόπολις Πειραιώς & Σαλαμίνος της Εκκλησίας Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος, Θ.Ν.Π. 2457/2015 Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά 3 Ελευθέρα Αποστολική Εκκλησία Πεντηκοστής Κηφισίας, Θ.Ν.Π. 2749/2015 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 4 Ελευθέρα Αποστολική Εκκλησία Πεντηκοστής Αθηνών, Θ.Ν.Π. 2842/2015 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 5 Μητρόπολη Ελλάδος της Αγίας Αρμενικής Ορθόδοξης Αποστολικής Εκκλησίας, Θ.Ν.Π. 1279/2016 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 6 Κοινωνία Ευαγγελικών Εκκλησιών, Θ.Ν.Π. 2908/2017 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 7 Ι. Μητρόπολις Θεσσαλονίκης της Εκκλησίας Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος, Θ.Ν.Π. 8711/2017 Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης Επίσης, υφίστανται και λειτουργούν θρησκευτικοί χώροι (ευκτήριοι οίκοι) διαφόρων άλλων χριστιανικών κοινοτήτων, οι οποίες λειτουργούν είτε με την προ του ν.4301/2014 διαθέσιμη νομική προσωπικότητα της αστικής εταιρίας ή του σωματείου, είτε και άνευ νομικής προσωπικότητας, καθόσον αυτή δεν απαιτείται για τη χορήγηση άδειας ευκτηρίου οίκου. 120

121 Οι υφιστάμενοι χώροι λατρείας των κοινοτήτων της παρούσας ενότητας υπερβαίνουν τους πεντακόσιους (500) και περιλαμβάνουν χώρους της Αγγλικανικής Εκκλησίας (5), της Αιγυπτιακής Κοπτορθόδοξης Εκκλησίας (5), της Εκκλησίας των Ορθοδόξων Αρμενίων (10), της Ευαγγελικής Εκκλησίας των εν Ελλάδι Γερμανόγλωσσων (3), της Ευαγγελικής Εκκλησίας Ελλάδος (37), της Κοινωνίας Ελευθέρων Ευαγγελικών Εκκλησιών Ελλάδος (59), της Χριστιανικής Ασσυριακής Εκκλησίας (1), της Αρμενικής Ευαγγελικής Εκκλησίας (3), της Ελευθέρας Αποστολικής Εκκλησίας Πεντηκοστής (91), της Αποστολικής Εκκλησίας Πεντηκοστής (18), της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών (Μορμόνων) (3), των Αντβεντιστών (10), των Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά (88), των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών (Γ.Ο.Χ. «Παλαιοημερολογιτών») (148) και άλλων θρησκευτικών ομάδων με μικρότερο αριθμό πιστών. Κατά το έτος 2017 υποβλήθηκαν είκοσι έξι (26) αιτήσεις άδειας ίδρυσης και λειτουργίας ευκτήριου οίκου ή ναού, από τις οποίες είκοσι (20) έγιναν αποδεκτές και έξι (6) εκκρεμούσαν στις λόγω ελλιπών δικαιολογητικών. Σημειώνεται ότι το έτος 2017 ανακλήθηκε μία (1) άδεια ίδρυσης και λειτουργίας ευκτηρίου οίκου. Τέλος, κατά το έτος 2017 εκδόθηκαν δύο (2) δικαστικές αποφάσεις (αρ. 2908/2017 Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και 8711/2017 Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης) περί αναγνώρισης της «Κοινωνίας Ευαγγελικών Εκκλησιών» και της «Ι. Μητρόπολης Θεσσαλονίκης της Εκκλησίας Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Ελλάδος» ως Θρησκευτικών Νομικών Προσώπων, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας βάσει του άρθρου 3 του N.4301/2014. Για το έτος 2017 αναφέρθηκαν περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας των ανωτέρω χριστιανικών κοινοτήτων, ως ακολούθως: 121

122 α. Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία της Αθήνας (Θ.Ν.Π.) Α/Α 1. Ι. Ναός, Αθήνα Ημερομηνία Άγνωστος (πιθανόν 2017) Διακεκριμένη κλοπή, παραβίαση δικαστικής απόφασης, παραβίαση προσωπικών δεδομένων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης 122

123 β. Αρμενική Ευαγγελική Εκκλησία της Ελλάδος (Θ.Ν.Π.) Α/Α 1. Γραφεία θρησκευτικός χώρος, Πειραιάς Ημερομηνία 23 Φεβρουαρίου 2017 Παραβίαση και πρόκληση φθορών σε παράθυρο και σε μία πόρτα, χωρίς να αφαιρεθεί κάτι Α/Α 2. Γραφεία θρησκευτικός χώρος, Πειραιάς Ημερομηνία Μάιος 2017 Παραβίαση παραθύρου και κλοπή ενός ipad Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν κλήθηκε η Αστυνομία Α/Α 3. Ι. Ναός Ημερομηνία Μάιος 2017 Προσπάθεια διάρρηξης της εσωτερικής πόρτας του Ναού από άγνωστο άτομο που είχε παράνομα εισέλθει στο κτίριο κατά τις ώρες εργασίας του προσωπικού. Ο πάστορας κατόρθωσε να σταματήσει τον δράστη, ο οποίος διέφυγε χωρίς να διαρρήξει τελικά την πόρτα ή να αφαιρέσει κάτι Άγνωστος νεαρός έως 20 ετών Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Κλήθηκε η αστυνομία και έγινε λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Δεν κατέστη δυνατή η αναγνώριση του δράστη από τις φωτογραφίες υπόπτων Α/Α 4. Ι. Ναός Ημερομηνία Σεπτέμβριος 2017 Αφαίρεση του εξωτερικού σώματος του κλιματιστικού του Ναού. Το σημείο, όπου αυτό ήταν εγκατεστημένο, καταγράφεται από κάμερες ασφαλείας, από το υλικό που είχε αποθηκευτεί όμως δεν κατέστη δυνατή η παρακολούθηση της κλοπής, διότι προφανώς το περιστατικό είχε λάβει χώρα αρκετές ημέρες πριν γίνει αντιληπτό και το σχετικό οπτικό υλικό είχε σβηστεί από το καταγραφικό. Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν κλήθηκε η αστυνομία 123

124 γ. Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Γ.Ο.Χ. «Παλαιοημερολογίτες») Α/Α 1. Ι. Ναός Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, Πειραιάς Ημερομηνία 13 Αυγούστου 2017 Πρόκληση φθορών στο εσωτερικό του Ναού και κλοπή μίας ασημένιας εικόνας, ενός χρυσού σταυρού ευλογίας, δύο χρυσών Δισκοπότηρων μαζί με δύο χρυσά δισκάρια, ενός χρυσού αρτοφορίου, ενός επίχρυσου μυροδοχείου και περίπου 150 που βρίσκονταν στο παγκάρι, κατόπιν παραβίασης της κλειδαριάς του. Τα ανωτέρω εκκλησιαστικά είδη είναι συνολικής αξίας

125 δ. Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας Α/Α 1. Άτυπος χώρος λατρείας Μαρτύρων του Ιεχωβά, Ιτέα Φωκίδος Ημερομηνία 12 Φεβρουαρίου 2017 Κατά τη διάρκεια θρησκευτικής συνάθροισης της τοπικής εκκλησίας, δύο κουκουλοφόροι έσπασαν τμήμα της τζαμαρίας του χώρου. Δεν υπήρξε τραυματισμός των παρόντων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθη μήνυση. Σχηματισμός δικογραφίας και παραγγελία διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης από Α.Τ. Ιτέας Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας) Α/Α 2. Ευκτήριος οίκος Μαρτύρων του Ιεχωβά, Αχαρνές Αττικής Ημερομηνία 24 Ιουνίου 2017 Απόπειρα διάρρηξης του χώρου από την οροφή και φθορά τμημάτων της κεραμοσκεπής Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν αναφέρθηκε στην Αστυνομία Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας) 125

126 Α/Α 3. Ευκτήριος οίκος Μαρτύρων του Ιεχωβά, Γέρακας Αττικής Ημερομηνία Αύγουστος, Σεπτέμβριος 2017 Επανειλημμένες ρίψεις λίθων προς την πόρτα εισόδου, τα παράθυρα και τους εξωτερικούς τοίχους του χώρου με μικρές υλικές ζημιές Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Εντολή Διοικητή Α.Τ. Παλλήνης να περιληφθεί ο χώρος στο τακτικό δρομολόγιο αστυνομικής επίβλεψης και φύλαξης δημοσίων κτιρίων Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας) Α/Α 4. Ευκτήριος οίκος Μαρτύρων του Ιεχωβά, Σαλαμίνα Ημερομηνία 2 Οκτωβρίου 2017 Αναγραφή συμβόλων καθώς και της λέξης «Αίρεση» στην εξωτερική είσοδο του χώρου Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν αναφέρθηκε στην Αστυνομία Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδας) 126

127 Β. Ιουδαϊσμός 1. Εισαγωγικά Μια σύντομη και περιεκτική αναφορά στην ιστορική διαδρομή των Ελλήνων Εβραίων βρίσκεται στο άρθρο «The Jewish Community in Greece, the oldest community in Europe» («Η εβραϊκή κοινότητα στην Ελλάδα, η αρχαιότερη κοινότητα στην Ευρώπη») του Β. Ελιέζερ 45 : «Ο πρώτος Έλληνας Εβραίος είναι γνωστός με το όνομα «Μόσχος, γιός του Μοσχίωνα του Εβραίου», ένας σκλάβος που απεικονίζεται σε μια επιγραφή που χρονολογείται από το π.χ. και η οποία βρέθηκε στον Ωρωπό, μια μικρή παραθαλάσσια πόλη σε απόσταση 40 χιλιομέτρων από την Αθήνα. Εκτιμάται ότι ως αποτέλεσμα της συχνής μετακίνησης Εβραίων μέσω της Ελλάδας, δημιουργήθηκε μια Εβραϊκή Κοινότητα. Η Κοινότητα αυτή, θεωρείται ότι μεγάλωσε περισσότερο μετά την εξέγερση των Χεσμοναίων (142 π.χ.), όταν πολλοί Εβραίοι πουλήθηκαν ως σκλάβοι στην Ελλάδα. Κατά τα πρώτα χρόνια της Χριστιανικής περιόδου, το γεγονός ότι ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τις ιερές συναγωγές στην Αθήνα, στην Κόρινθο, στη Βέροια και στην Καβάλα αποτελεί απόδειξη της ύπαρξης Εβραϊκών Κοινοτήτων στη χώρα. Αυτοί οι Έλληνες Εβραίοι ήταν γνωστοί ως «Ρωμανιώτες». Ανέπτυξαν τα δικά τους έθιμα και τη δική τους γλώσσα (Εβραιο-Ελληνικά). Αυτή η μοναδική παράδοση διασώζεται μέχρι τις μέρες μας. Από το τέλος του 14 ου αιώνα, Εβραίοι πρόσφυγες μετανάστευσαν από την Ισπανία και την Πορτογαλία προς την Ελληνική ενδοχώρα και σε κάποια νησιά. Κυρίως στη Θεσσαλονίκη, οι Εβραίοι γνωστοί ως «Σεφαραντίμ» εισήγαγαν τη δική τους γλώσσα «Λαντίνο» (Εβραιο- Ισπανικά), και τα δικά τους έθιμα. Από τον 16 ο έως τον 18 ο αιώνα στη Θεσσαλονίκη υπήρχε μία από τις μεγαλύτερες Εβραϊκές Κοινότητες στον κόσμο με μια μοναδική Ραββινική παράδοση». Πρωταγωνιστικό ρόλο στην διάσωση και ανάδειξη «2.300 χρόνων εβραϊκής ζωής στην Ελλάδα» κρατά το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (ΕΜΕ). Το 2018 εκδόθηκε το μνημειώδες έργο «Corpus Inscriptionum Judaicarum Graeciae» («Σύνταγμα Ιουδαϊκών και Εβραϊκών Επιγραφών από την Ηπειρωτική και Νησιωτική Ελλάδα τέλη 4 ου αι. π.χ. έως 15 ο αι. μ.χ.») του ΕΜΕ στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα. Το έργο αυτό είναι καρπός μιας μακρόχρονης ερευνητικής προσπάθειας και στενής συνεργασίας μεταξύ του ΕΜΕ και του Υπουργείου Πολιτισμού που ξεκίνησε το 2000 επί υπουργίας Π.Γερουλάνου. Ο Πρόεδρος του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, κ. Μ. Μάτσας, σημειώνει σχετικά με τον γενικότερο χαρακτήρα και τις δράσεις του ΕΜΕ: «Σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, το ΕΜΕ έχει, επίσης, εξελιχθεί σ ένα μοναδικό εκπαιδευτικό κέντρο στη χώρα μας 46 καθώς: 45 Ελιέζερ, Βίκτωρ. The Jewish community in Greece, the oldest community in Europe. Published in European Jewish Press, 4/5/ Η Ελληνική Βουλή επιβράβευσε το σημαντικό ερευνητικό, εκδοτικό, εκθεσιακό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό έργο του ΕΜΕ αναγνωρίζοντάς το ως ερευνητικό κέντρο ισότιμο των δημόσιων ερευνητικών κέντρων και εντάσσοντας «την επιστημονική έρευνα που διεξάγει στη συνολική ερευνητική προσπάθεια της χώρας» (άρθρο 3 Ν.4310/2014, Α 258). 127

128 - πραγματοποιεί εξειδικευμένα σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς με στόχο την απόκτηση των γνωστικών δεξιοτήτων και των βέλτιστων παιδαγωγικών μεθόδων για την διδασκαλία του Ολοκαυτώματος - συνδιοργανώνει σχολικούς διαγωνισμούς για το Ολοκαύτωμα με επιβράβευση των διακριθέντων μαθητών και μαθητριών, την πραγματοποίηση εκπαιδευτικής επίσκεψης στο Μουσείο του Άουσβιτς - συμμετέχει στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εξωτερικών και, πρόσφατα, της Βουλής των Ελλήνων για την δημιουργία στο Μουσείο του Άουσβιτς της Ελληνικής Εθνικής Έκθεσης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα - υλοποιεί μεγαλόπνοα προγράμματα όπως ή έκδοση του Corpus όλων των επιγραφών που καταγράφουν και τεκμηριώνουν την ιστορία του Ελληνικού Εβραϊσμού». Ως αποτέλεσμα της μακράς ιστορικής διαδρομής του Ελληνικού Εβραϊσμού, πριν τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο λειτουργούσαν Εβραϊκές Κοινότητες σε εικοσι οκτώ (28) πόλεις ανά την Ελλάδα, (Διδυμότειχο, Νέα Ορεστιάδα - Σουφλί, Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Ξάνθη, Καβάλα, Δράμα, Σέρρες, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Καστοριά, Φλώρινα, Τρίκαλα, Λάρισα, Βόλο, Χαλκίδα, Αθήνα, Πάτρα, Αγρίνιο, Ιωάννινα, Πρέβεζα, Άρτα, Κέρκυρα, Ζάκυνθο, Χανιά, Ρόδο και Κω), με συνολικό αριθμό πληθυσμού , ενώ η μεγαλύτερη συγκέντρωση εβραϊκού πληθυσμού ήταν στη Θεσσαλονίκη. Μετά το Ολοκαύτωμα και τη μαζική δολοφονία Ελλήνων Εβραίων στα στρατόπεδα θανάτου (κυρίως στο Άουσβιτς), αλλά και τη μετανάστευση αρκετών επιζώντων στο Ισραήλ, ο αριθμός των Ελλήνων πολιτών ιουδαϊκού θρησκεύματος έχει μειωθεί σημαντικά, ενώ η πλειονότητα αυτών διαμένει στην Αθήνα. Σήμερα στην Ελλάδα υφίστανται οκτώ (8) εν ενεργεία Ισραηλιτικές Κοινότητες (Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Βόλου, Ιωαννίνων, Τρικάλων, Χαλκίδας, Κέρκυρας), ενώ οι Κοινότητες Ρόδου, Βέροιας, Καβάλας και Καρδίτσας τελούν, από το , σε καθεστώς αδρανείας, υπό διαχειριστική Επιτροπή ορισμένη από τον Υπουργό Παιδείας, διότι αριθμούν λιγότερες από είκοσι (20) οικογένειες, σύμφωνα με τον A.N. 367/1945 (Α 143), όπως τροποποιήθηκε με το Ν.Δ. 301/1969 (Α 195). Στις εν ενεργεία, σήμερα, Κοινότητες λειτουργούν συνολικά έντεκα (11) Συναγωγές για τις λατρευτικές ανάγκες των μελών τους και συγκεκριμένα: στην Αθήνα δύο (2) Συναγωγές, στη Θεσσαλονίκη τρεις (3), στη Λάρισα μία (1), στο Βόλο μία (1), στα Ιωάννινα μία (1), στα Τρίκαλα μία (1), στη Χαλκίδα μία (1) και στην Κέρκυρα μία (1). Στις εν αδρανεία Κοινότητες λειτουργούν τρεις (3) Συναγωγές και συγκεκριμένα: μία (1) στην Ρόδο, μία (1) στην Καβάλα και μία (1) στη Βέροια. Στην Κρήτη, η μόνη σωζόμενη Συναγωγή είναι η Συναγωγή Ετζ Χαγίμ στα Χανιά. 2. Θεσμικό πλαίσιο Με τον ν.2456/1920 (Α 173) επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου ορίστηκε ότι οι Ισραηλιτικές Κοινότητες είναι «νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου» Βλ. Μωυσή Κωνσταντίνη, «Οι Ισραηλιτικές Κοινότητες της Ελλάδος μετά το Ολοκαύτωμα», σελ Για το νομικό καθεστώς των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων και των Ισραηλιτικών Σχολείων βλ. την από Ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων, Γ. Καλαντζή, με θέμα: «Η νομική προσωπικότητα των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (Κ.Ι.Σ.Ε), τα ισραηλιτικά σχολεία και η φορολογία τους». 128

129 Επί δικτατορίας Μεταξά ψηφίστηκε ο αναγκαστικός νόμος 2544/1940 (Α 287), ο οποίος διατήρησε τις Ισραηλιτικές Κοινότητες ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με ορισμένες αλλαγές ως προς τον διορισμό των διοικήσεών τους. Με τον ν.2/1944 (Α 6 και αναδημοσιεύθηκε στο Α 14) η Ελληνική Πολιτεία πρώτη σε ολόκληρη την Ευρώπη αποφάσισε να επιστρέψει στους νομίμους κατόχους της την περιουσία των Εβραίων που είχαν δημεύσει οι Ναζί. Η μεγαλειώδης αυτή πράξη δικαιοσύνης αναδεικνύει τόσο τη βαθιά δημοκρατική ταυτότητα της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας όσο και την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να εγγυηθεί την ύπαρξη και την επιβίωση των Ελλήνων Εβραίων που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα. Με τον α.ν.367/1945 (Α 143) η Ελληνική Πολιτεία ανασυγκρότησε τις Ισραηλιτικές Κοινότητες για να διασφαλίσει την ύπαρξή τους, καθώς οι απώλειές τους από τους Ναζί καθιστούσαν προβληματική τη λειτουργία του νόμου 2456/1920. Το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ασκεί εποπτεία επί των φορέων αυτών δυνάμει του π.δ. 353/1997 (Α 239). Με τον α.ν.846/1946 (Α 17) η Ελληνική Πολιτεία επίσης, πρώτη σε όλη την Ευρώπη παραιτήθηκε από το κληρονομικό δικαίωμα του Κράτους επί περιουσιών των Ελλήνων Εβραίων για τις οποίες δεν υπήρχαν κληρονόμοι (στα στρατόπεδα εξόντωσης των Ναζί δολοφονήθηκαν ολόκληρες οικογένειες) και παραχώρησε όλες αυτές τις περιουσίες σε νομικό πρόσωπο το οποίο «θα έχη ως σκοπόν την περίθαλψιν και αποκατάστασιν των Ισραηλιτών της Ελλάδος». Με το διάταγμα «Περί ιδρύσεως Οργανισμού Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως Ισραηλιτών Ελλάδος (Ο.Π.Α.Ι.Ε.)» της 29/3/1949 (Α 79) ιδρύθηκε το νομικό πρόσωπο που προέβλεπε ο αναγκαστικός νόμος 846/1946. Με τον ν.1657/1951 (Α 20) το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο που είχε συσταθεί προσωρινά με τον αναγκαστικό νόμο 367/1945 «καθίσταται μόνιμον» και για την κάλυψη των δαπανών της λειτουργίας του αποκτά το δικαίωμα με απόφαση που λαμβάνουν τα 2/3 των μελών του να εισπράττει εισφορά από τα εισοδήματα των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων. Η συγκεκριμένη εισφορά επί των εισοδημάτων των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων αποτελεί επιπλέον επιβάρυνσή τους, όπως αποτελεί π.χ. και η επιβάρυνση των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος για τη λειτουργία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Με το ν.δ.301/1969 (Α 195), επί δικτατορίας Γ. Παπαδόπουλου, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο που είχε συσταθεί με τον Α.Ν. 367/1945 και λειτουργούσε έκτοτε ανελλιπώς, θεωρείται «νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου» από την ίδρυσή του, δηλαδή από το Με το π.δ.234/1989 (Α 110) «Τροποποίηση και συμπλήρωση του Κανονισμού της Ισραηλιτικής Κοινότητος Αθηνών» καταργήθηκε το π.δ.182/1978 (Α 40) «περί του Κανονισμού της Ισραηλιτικής Κοινότητος Αθηνών». Με τις διατάξεις των εν λόγω π.δ. καθορίστηκαν, μεταξύ άλλων, οι πόροι της κοινότητας, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι γνωστές εισφορές («πέτσια») που κατονομάζονται στο Ν.2456/1920 και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν ή απαλλάσσουν τα μέλη των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων από την υποχρεωτική καταβολή φόρων στο Ελληνικό Κράτος, όπως ακριβώς προβλέπεται για όλους τους Έλληνες πολίτες. Με τον ν.3218/2004 (Α 12) καθιερώθηκε προς τιμήν των Ελλήνων Εβραίων που δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς Ναζί (στην περίπτωση της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης οι Βουλγαρικές αρχές κατοχής, ως σύμμαχοι της ναζιστικής Γερμανίας, ευθύνονται για την ολοκληρωτική εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων που ζούσαν εκεί) η 27 η 129

130 Ιανουαρίου 49 ως «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος». Σε εκτέλεση του συγκεκριμένου νόμου εκδόθηκε το π.δ.31/2005 (Α 51) «Εκδηλώσεις για την 27 η Ιανουαρίου, ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος». Το άρθρο 13 «Αποκατάσταση θυμάτων Ολοκαυτώματος που κατείχαν στο παρελθόν την ελληνική ιθαγένεια» του ν.4018/2011 (Α 215) προέβλεψε ότι «σε πολίτες Ισραήλ που έχουν γεννηθεί έως και την 9η Μαΐου 1945 και εξακολουθούν να βρίσκονται εν ζωή χορηγείται εκ νέου η ελληνική ιθαγένεια, εφόσον είχαν στο παρελθόν την ελληνική ιθαγένεια από τη γέννησή τους και την απώλεσαν καθ οιονδήποτε τρόπο», καθώς και ότι «οι σε ευθεία γραμμή κατιόντες όσων αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια [ ] μπορούν να αιτηθούν την πολιτογράφησή τους ως καταγόμενοι από Έλληνα πολίτη, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας». Το άρθρο 109 του ν.4461/2017 (Α 38) επεξέτεινε το δικαίωμα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας και στους «σε ευθεία γραμμή κατιόντες πολιτών Ισραήλ ή άλλων χωρών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ως την 9η Μαΐου 1945 και απεβίωσαν προτού ανακτήσουν την ελληνική ιθαγένεια». Με τον ν.3943/2011 (Α 66) το Ελληνικό Κράτος προχώρησε στην αναγκαία διευθέτηση ώστε να επιλυθεί οριστικά η δικαστική διαφορά που εκκρεμούσε μεταξύ της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης (Ι.Κ.Θ.), του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) και του Ελληνικού Δημοσίου από το Με την παράγραφο 10 του άρθρου 45 του προαναφερθέντος νόμου το Ελληνικό Κράτος ανέλαβε «την υποχρέωση καταβολής στην Ι.Κ.Θ. συνολικά ποσού εννέα εκατομμυρίων εννιακοσίων σαράντα τριών χιλιάδων εξακοσίων ενενήντα επτά ( ) ευρώ σε δύο έντοκες δόσεις, που λήγουν το πέμπτο και το δέκατο έτος από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού». Με τον ν.4178/2013 (Α 174) προβλέφθηκαν ειδικές διαδικασίες για την τακτοποίηση πολεοδομικών παραβάσεων των Ιερών Ναών της Ορθόδοξης Εκκλησίας, των Συναγωγών και των Τεμενών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Το 2014 υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων και του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, ενώ το 2017 υπεγράφη Μνημόνιο Τριμερούς Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος και του ιδρύματος Yad Vashem. Στο πλαίσιο του από Μνημονίου Συνεργασίας με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (EMΕ), δημοσιεύθηκε η Υ.Α /Θ2/ «Μαθητικός διαγωνισμός-εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία της Μνήμης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα» (Β 950), σύμφωνα με το άρθρο 1 της οποίας: «Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων (ΓΓΘ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ) [ ] δύναται να διοργανώνει, κατόπιν σχετικής εισήγησης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), ετήσιο μαθητικό διαγωνισμό δημιουργίας ψηφιακών οπτικοακουστικών έργων (ταινιών), με θεματολογία η οποία θα αφορά σε ιστορικές πτυχές του Ολοκαυτώματος, για συμμετοχή σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επίσκεψη στο «Κρατικό Μουσείο Άουσβιτς - Μπίρκεναου» στην Πολωνία». Στις ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψής του στο Ισραήλ, επισκέφθηκε τη Βουλή του Ισραήλ (Κνέσετ) και στη συνάντηση εργασίας που ακολούθησε με τον Πρόεδρο της Κνέσετ, υπέγραψε τη Διακήρυξη για την 49 Η 27 η Ιανουαρίου 1945 είναι η ημερομηνία απελευθέρωσης του ναζιστικού στρατοπέδου εξόντωσης Άουσβιτς Μπίρκεναου από τον σοβιετικό στρατό. Με το Ψήφισμα Α/RES/60/7 της 1 ης Νοεμβρίου του 2005 ο ΟΗΕ, επί τη ευκαιρία της συμπλήρωσης 60 ετών από τη νίκη εναντίον του ναζιστικού καθεστώτος και τιμώντας το θάρρος και την αφοσίωση των στρατιωτών που απελευθέρωσαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθιέρωσε την 27 η Ιανουαρίου ως διεθνή ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. 130

131 Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού (βλ. σχετικό Δελτίο Τύπου στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων). Άξιο αναφοράς, τέλος, είναι το προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αργολίδος κ. Νεκταρίου με τίτλο «Οδοιπορικό στην Πολωνία Σε τόπους μνήμης, μαρτυρίου και μαρτυρίας» (Εκδόσεις Επιστροφή 2018). Στο βιβλίο περιλαμβάνεται πλούσιο υλικό από επίσκεψη του γραφείου Νεότητας της Ι. Μητροπόλεως Αργολίδος στην Πολωνία, καθώς επίσης και αποσπάσματα από πληθώρα πηγών σχετικά με το Ολοκαύτωμα. Όπως δε αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου: «Οφείλουμε το λιγότερο να μην ξεχνάμε. Να μην αμβλυνθεί η μνήμη και παγώσουν οι καρδιές. Γιατί τότε ο σπόρος του μίσους θα φυτρώσει και ο δρόμος προς μια νέα καταστροφή θα είναι ανοιχτός». 3. Περιστατικά Για τους σκοπούς της παρούσας Έκθεσης, στους χώρους θρησκευτικού ενδιαφέροντος των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων στην Ελλάδα συγκαταλέγονται οι Συναγωγές στις οποίες έγινε αναφορά ανωτέρω, τα εβραϊκά νεκροταφεία, τα ισραηλιτικά σχολεία και τα μνημεία προς τιμήν των Ελλήνων Εβραίων που δολοφονήθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Επισημαίνεται ότι αρκετά από τα περιστατικά που καταγράφηκαν και κατά το 2017 παρουσιάζουν προδήλως αντισημιτικό χαρακτήρα, τουτέστιν παραπέμπουν σε συγκεκριμένα κίνητρα και ιδεολογίες, οι οποίες οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα και τη δολοφονία 6 εκατομμυρίων συνανθρώπων μας. Συνολικά κατεγράφησαν έντεκα (11) περιστατικά, ως ακολούθως: Α/Α 1. Ισραηλιτικό Νεκροταφείο, Πλατάνι, Κως Ημερομηνία 26 Μαρτίου 2017 Έξωθεν του Ισραηλιτικού Νεκροταφείου και στην εξωτερική περίφραξή του αναγραφή με κόκκινη μπογιά του συνθήματος σε ξένη γλώσσα «PKK YA IDAM». Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας στον αρμόδιο Εισαγγελέα Α/Α 2. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Καβάλα Ημερομηνία 30 Μαρτίου 2017 Θραύση με βαρύ εργαλείο της μαρμάρινης πρόσοψης του Μνημείου Τέσσερις ημεδαποί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Στις 3 Ιουλίου 2017, κατόπιν συστηματικών ερευνών Υπηρεσιών της Δ/νσης Αστυνομίας Καβάλας, ταυτοποιήθηκαν τέσσερις ημεδαποί, μέλη της Λαϊκής Κίνησης Πολιτών Καβάλας Φοίνιξ, ως δράστες. Οι συλληφθέντες ομολόγησαν τις πράξεις τους, δείχνοντας μεταμέλεια και αναλαμβάνοντας την αποκατάσταση των φθορών που προκλήθηκαν. Ασκήθηκε ποινική δίωξη για την αξιόποινη πράξη της διακεκριμένης φθοράς πράγματος που χρησιμεύει για κοινό όφελος από κοινού και προσδιορίσθηκε δικάσιμος Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου ΕΛ.ΑΣ Ανακοίνωση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος 131

132 Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων Γ. Καλαντζής δήλωσε σχετικά με τα περιστατικά βεβηλώσεων εναντίον των μνημείων Ολοκαυτώματος του Ελληνικού Εβραϊσμού στην Άρτα και στην Καβάλα: «όσες φορές και αν τα γκρεμίσουν, τόσες φορές εμείς θα τα ξαναχτίσουμε». Α/Α 3. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Άρτα Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Λεπτομέρεια του μπροστινού μέρους του Μνημείου ζωγραφίστηκε με χρώμα και το πίσω μέρος του βάφτηκε με έντονα χρώματα και το σύνθημα «YOLO» Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας για διακεκριμένη περίπτωση φθοράς στον αρμόδιο Εισαγγελέα Παρατηρήσεις Η εν λόγω φθορά αποκαταστάθηκε άμεσα από αρμόδιο συνεργείο του Δήμου Αρταίων. Ανακοίνωση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό, (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων Γ. Καλαντζής δήλωσε σχετικά με τα περιστατικά βεβηλώσεων εναντίον των μνημείων Ολοκαυτώματος του Ελληνικού Εβραϊσμού στην Άρτα και στην Καβάλα: «όσες φορές και αν τα γκρεμίσουν, τόσες φορές εμείς θα τα ξαναχτίσουμε». 132

133 Α/Α 4. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Αθήνα Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Βανδαλισμός Μνημείου με graffiti Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Παρατηρήσεις Ανοικτή επιστολή του Προέδρου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) Α/Α 5. Εβραϊκό Νεκροταφείο Νίκαιας Ημερομηνία Μάρτιος 2017 Βρέθηκαν πεταμένα κομμάτια χοιρινού κρέατος Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία Α/Α 6. Ι. Συναγωγή, Βόλος Ημερομηνία 15/16 Ιουνίου 2017 Αναγραφή στο εξωτερικό περιτοίχιο της Συναγωγής με μαύρο σπρέι της φράσης «Ο ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΣ ΠΑΤΕΡ ΔΟΞΑ ΣΟΥ ΝΑΙ!» Α/Α 7. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Αθήνα Ημερομηνία 7 Ιουλίου 2017 Βανδαλισμός Μνημείου με graffiti το οποίο έγραφε «Γεια με λένε thanato!» Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Μη διαθέσιμα στοιχεία 133

134 Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) Α/Α 8. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Λάρισα Ημερομηνία 17 Ιουλίου 2017 Ο δράστης από κοινού με τρεις ακόμη αγνώστους συνεργούς του, εκ των οποίων μια γυναίκα ντυμένη καλόγρια και δυο άτομα νεαρής ηλικίας με πολιτική ενδυμασία, μετέβησαν στην Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων Λάρισας. Εν συνεχεία, ένας εκ των αγνώστων δραστών επικόλλησε 3 φυλλάδια με ρατσιστικό περιεχόμενο στην κεντρική είσοδο των Γραφείων της Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας καθώς και 2 όμοια στο μάρμαρο του δαπέδου. Ακολούθως, από κοινού με τους ετέρους δράστες μετέβησαν στο Μνημείο Ολοκαυτώματος που βρίσκεται έναντι των εν λόγω Γραφείων και προέβησαν στην επικόλληση ενός ομοίου φυλλαδίου στην κεφαλή αυτού και 2 ομοίων στη βάση του. Προέβησαν επίσης και στη ρίψη αυγών. Τέλος, έριξαν περί τα 20 ίδια φυλλάδια στην πλατεία και αποχώρησαν από το σημείο. Στην ιστοσελίδα δημοσίευσης οπτικοακουστικού υλικού YouTube αναρτήθηκε υλικό 50, στο οποίο αποτυπώνονται οι ανωτέρω πράξεις. Επίσης, τα ανωτέρω καταγράφηκαν από υφιστάμενο κλειστό κύκλωμα ασφαλείας. Στο εν λόγω υλικό καταγράφεται ο δράστης («π. Κλεομένης») να βρίζει χυδαία τους Εβραίους («σκουλήκια», «εβραιόσκυλα», «η εβραΐλα πρέπει να πέσει από τη Λάρισα»), να πετάει αυγά, να αμφισβητεί το Ολοκαύτωμα, να απειλεί και να προτρέπει σε πράξεις βίας κατά του Μνημείου και των Εβραίων της Λάρισας («Ξεσηκωθείτε, φέρτε μπολντόζα»), να φτύνει και να κλωτσάει «το βρωμομνημείο» των Ελλήνων Εβραίων, αφού πρώτα τους έχει καταραστεί και αναθεματίσει. Ένας ημεδαπός και τρεις άγνωστοι συνεργοί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή μήνυσης από τον Πρόεδρο της Ισραηλιτικής 50 Ο σχετικός σύνδεσμος εμφανίζει την ένδειξη: «Μη διαθέσιμο βίντεο. Αυτό το βίντεο δεν είναι πλέον διαθέσιμο επειδή ο λογαριασμός YouTube με τον οποίο σχετίζεται έχει τερματιστεί» (ημερομηνία ανάκτησης ) 134

135 Παρατηρήσεις Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) Κοινότητας Λάρισας. Διενέργεια αυτεπάγγελτης προανάκρισης από Υ.Α. Λάρισας για παραβάσεις του ν. 927/1979 «Περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις», όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4285/2014. Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων και η Γενική Γραμματέας Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αντέδρασαν άμεσα αποστέλλοντας σχετικό υλικό στον Προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Λάρισας, στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και στο Τμήμα Κοινωνικών Ζητημάτων και Αντιμετώπισης Ρατσισμού της Διεύθυνσης Κρατικής Ασφάλειας. Σχηματισμός δικογραφίας, παραπομπή ενός κατηγορουμένου στο αρμόδιο Δικαστήριο, προσδιορισμός δικασίμου, διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για τη διερεύνηση λοιπών αγνώστων δραστών. Ανακοίνωση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος Ανακοίνωση Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας Βλ. και Επίμετρο Α/Α 9. Γραφεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας και Εβραïκής Συναγωγής, Λάρισα Ημερομηνία 6 Οκτωβρίου 2017 Επικόλληση 2 αυτοκολλήτων με ρατσιστικό περιεχόμενο στην είσοδο των Γραφείων, εν ώρα εργασίας. Στο ένα εξ αυτών αποτυπώνεται χέρι σε σχήμα γροθιάς που χτυπά κάδο απορριμμάτων, στον οποίο απεικονίζεται το Άστρο του Δαυίδ, και στο δεύτερο απεικονίζεται μια Στοά και αναγράφεται επ αυτού «ΒΑΛΤΕ ΤΟΥΣ ΦΩΤΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΣΤΟΑ» Ένας ημεδαπός Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Υποβολή δικογραφίας για παράβαση αντιρατσιστικής νομοθεσίας σε αρμόδιο Εισαγγελέα. Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης Α/Α 10. Εβραϊκό Σχολείο, Λάρισα Ημερομηνία 29 Οκτωβρίου 2017 Άγνωστοι δράστες ανέγραψαν με λευκό σπρέι στην περίφραξη του Εβραϊκού Σχολείου τα κάτωθι: «ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΨΕΜΑ ΜΠΑΧΑΛΟΣ» Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Έρευνα για την ανακάλυψη των δραστών 135

136 Α/Α 11. Μνημείο Ολοκαυτώματος, Αθήνα Ημερομηνία 1 Δεκεμβρίου 2017 Αφαίρεση δύο εκ των τριών μεταλλικών τμημάτων της επιγραφής που είναι τοποθετημένα σε μαρμάρινη βάση, στην είσοδο του πάρκου του Μνημείου επί της οδού Ερμού. Πρόκειται για την επιγραφή με το μήνυμα του Ελί Βίζελ, αφιερωμένο στο Μνημείο Ολοκαυτώματος της Αθήνας, που σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά) καλεί τους περαστικούς να αναλογιστούν το έγκλημα του Ολοκαυτώματος και να τιμήσουν τη μνήμη των θυμάτων Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Σχηματισμός δικογραφίας κατά αγνώστου από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, κατόπιν διαβίβασης σχετικού ηλεκτρονικού δημοσιεύματος από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης από το Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας της ΕΛ.ΑΣ. Παρατηρήσεις Ανακοίνωση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος Ανακοίνωση Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Ανακοίνωση Δήμου Αθηναίων Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων, Γ. Καλαντζής δήλωσε σχετικά: «Η βεβήλωση του Μνημείου του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα συνιστά μια αποτρόπαια πράξη που αποτελεί μια διαρκή υπόμνηση του δικού μας καθήκοντος να υπερασπιστούμε την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και τη μνήμη δολοφονηθέντων Εβραίων, μεταξύ των οποίων και Ελλήνων Εβραίων. Η υπεράσπιση της μνήμης των αθώων θυμάτων είναι, ταυτοχρόνως, ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε και τη μνήμη 337 Ελλήνων Χριστιανών Ορθοδόξων οι οποίοι αναγνωρίστηκαν ως Δίκαιοι των Εθνών γιατί όταν ήρθε η ώρα, τίμησαν με τις πράξεις τους την πατρίδα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Πρόσφατα αποκαταστάθηκε το χειρόγραφο του Μαρσέλ Νατζαρή, ενός Έλληνα Εβραίου από τη Θεσσαλονίκη, που μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς και υποχρεώθηκε να ζήσει όλη την φρίκη της λειτουργίας αυτού του εργοστασίου θανάτου. Στο χειρόγραφό του διαβάζουμε: «Τώρα που ήρθε αυτή η διαταγή θα μας εκτελέσουν και εμάς. Είμεθα 26 Έλληνες εδώ και μία Πολωνή. Τουλάχιστον για τους Έλληνες είμεθα αποφασισμένοι να πεθάνουμε σαν πραγματικοί Έλληνες όπως ξέρει να πεθαίνει κάθε Έλληνας [ ] Όποιος ρωτήσει για μένα να πείτε ότι δεν υπάρχω πλέον και ότι έφυγα ως πραγματικός Έλληνας [ ] Πεθαίνω ευχαριστημένος αφού ξέρω αυτή τη στιγμή ότι η Ελλάς μας είναι ελεύθερη. Η τελευταία μου λέξη θα είναι 'ζήτω η Ελλάς'». Λοιπόν, η δική μας τελευταία λέξη είναι «Δεν ξεχνώ».» 136

137 Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος) 137

138 4. Επίμετρο α. Στατιστική απεικόνιση 6 Περιστατικά ετών Περιστατικά 2017 Περιστατικά 2016 Περιστατικά 2015 Σχήμα 5: Συγκριτική απεικόνιση περιστατικών , ανά είδος χώρου β. Δελτίο Τύπου ΥΠΠΕΘ για τον Μαθητικό Διαγωνισμό σχ. έτ «Μαρούσι, 31 Μαρτίου 2017 Θέμα: Βραβεύσεις για το Διαγωνισμό: «Το Παιδί θύμα του Ολοκαυτώματος» Τη Δευτέρα 27 Μαρτίου ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του Διαγωνισμού «Το Παιδί θύμα του Ολοκαυτώματος», σύμφωνα με την αξιολόγηση της αρμόδιας επιτροπής. Οι βραβευθέντες στο διαγωνισμό που διενεργείται από τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων σε συνεργασία με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, θα συμμετέχουν σε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος που περιλαμβάνει εκπαιδευτική επίσκεψη στο Μουσείο του Άουσβιτς. Κατά το σχολικό έτος διαγωνίσθηκαν 75 έγκυρες συμμετοχές από 37 σχολεία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας και των Διευθύνσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας, Αρκαδίας, Ευρυτανίας και Χανίων. Πέντε βραβεία θα απονεμηθούν στους μαθητές του 1 ου ΕΠΑΛ Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης, του 7 ου ΓΕΛ Ν. Σμύρνης Αθηνών, του 5 ου ΓΕΛ Ν. Σμύρνης Αθηνών, του Πειραματικού ΓΕΛ Αγ. Αναργύρων Αθηνών και στο ΓΕΛ Μαντουλίδη και 25 τιμητικοί έπαινοι θα απονεμηθούν σε 21 σχολεία. Συνολικά 82 παιδιά Α και Β Λυκείου θα συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα ολοκληρωθεί με την απολογιστική συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. 138

139 Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων συγχαίρει τους μαθητές και μαθήτριες που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό, τους εκπαιδευτικούς που στήριξαν αποτελεσματικά την όλη προσπάθεια και, ιδιαίτερα, τους γονείς των παιδιών. Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων Γ. Καλαντζής δήλωσε σχετικά με τα περιστατικά βεβηλώσεων εναντίον των μνημείων Ολοκαυτώματος του Ελληνικού Εβραϊσμού στην Άρτα και στην Καβάλα: όσες φορές και αν τα γκρεμίσουν, τόσες φορές εμείς θα τα ξαναχτίσουμε.» γ. Ανακοινώσεις, δελτία τύπου, δηλώσεις και επιστολές αναφορικά με το βανδαλισμό του Μνημείου Ολοκαυτώματος Λάρισας (Περιστατικό 8): i. Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος: «Ο "πατήρ Κλεομένης" ουδεμία σχέση έχει με την Εκκλησία της Ελλάδος. Κατά το τελευταίο διάστημα αναρτώνται στο διαδίκτυο βιντεοσκοπημένοι βανδαλισμοί μνημείων και εγκαταστάσεων και υβριστικές δηλώσεις ρασοφόρου, ο οποίος αυτοαποκαλείται «πατήρ Κλεομένης» και δηλώνει ότι ενεργεί προς υπεράσπιση της ορθοδόξου πίστεως. Επιθυμούμε να καταστήσουμε σαφές ότι το πρόσωπο αυτό δεν είναι ούτε μοναχός, ούτε κληρικός της ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος. Αποδοκιμάζουμε τις παράνομες πράξεις του ως απολύτως άσχετες με τον Λόγο αγάπης και πραότητας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και δηλώνουμε την συμπαράστασή μας προς όσους πλήττονται από τις ενέργειές του. Με αφορμή την παραπάνω περίσταση, καλούμε τον λαό να είναι γενικότερα επιφυλακτικός απέναντι σε ανάλογες περιπτώσεις ρασοφόρων, οι οποίοι εμφανίζονται ως δήθεν μοναχοί ή κληρικοί της ορθόδοξης Εκκλησίας». ii. Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου «Η Ιερά Μητρόπολις Λαρίσης και Τυρνάβου πληροφορηθείσα την βεβήλωση του Μνημείου των Εβραίων, στην πλατεία Εβραίων στην Λάρισα, από κάποιον αυτοαποκαλούμενο «πατήρ Κλεομένης», καταδικάζει το γεγονός και πληροφορεί το λαό ότι ο μανιακός νεαρός, ο οποίος παρουσιάζεται με μοναχική περιβολή και εκτίθεται σε βεβηλώσεις μνημείων και άλλες εξτρεμιστικές δραστηριότητες, δεν είναι κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου και όπως ανακοίνωσε και η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν είναι κληρικός της Εκκλησίας μας. Με αποτροπιασμό είδαμε εικόνες από την βεβήλωση του μνημείου στην πόλη μας, με ρίψεις αυγών και εμπτυσμούς του μνημείου από μέρους του. Λυπούμαστε που άνθρωποι καιροσκόποι εφευρίσκουν τρόπους να προβάλλουν εαυτούς, χρησιμοποιούντες το ομολογιακό μοναχικό σχήμα και εκθέτοντες έτσι την Αγία του Χριστού Εκκλησία». iii. Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας «Αποδοκιμάζουμε τις παράνομες πράξεις που είναι άσχετες προς τον λόγο αγάπης και πραότητας, αποδοκιμάζουμε το φανατισμό, τη μισαλλοδοξία και το ρατσισμό. Πιστεύουμε και στηρίζουμε τις αρχές της δημοκρατίας, του σεβασμού της ετερότητας, της ισονομίας και ισοπολιτείας για όλους». iv. Δήμος Λαρισαίων «Με θλίψη, οργή και αγανάκτηση πληροφορηθήκαμε για τη δράση του αποκαλούμενου «μοναχού Κλεομένη» στη Λάρισα και στα όσα αποτρόπαια αλλά και φαιδρά, «πρωταγωνίστησε» στην περιοχή της Πλατείας Εβραίων Μαρτύρων, βεβηλώνοντας μάλιστα το Μνημείο που η πόλη μας έχει αφιερώσει στους συμπολίτες μας Εβραίους, θύματα του Ολοκαυτώματος. Πέρα από την αναμφίβολη γραφικότητα της όλης υπόθεσης, η δημοτική αρχή του Δήμου Λαρισαίων καταδικάζει απερίφραστα τέτοιες πράξεις και ενέργειες. 139

140 Πρόκειται εξάλλου για αντιλήψεις που είναι πέρα και έξω από τις απόψεις της συντριπτικής πλειονότητας των συμπολιτών μας. Η ιστορία της Λάρισας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την μακραίωνη παρουσία της Ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης. Είμαστε σταθερά απέναντι στην μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό. Η Λάρισα ήταν, είναι και θα παραμείνει μια ανοικτή κοινωνία». v. Μητροπολίτης Δημητριάδος, κ. Ιγνάτιος (κήρυγμα 19 ης Ιουλίου 2017) «Μην παρασύρεστε, μην ενδίδετε σε τέτοιες καπηλείες, να μείνετε αυθεντικά ορθόδοξοι, να μείνετε αληθινά Έλληνες. Είναι κρίσιμη εποχή για όλους μας και ιδιαίτερα για την πατρίδα μας. Η ενότητά μας, ο πολιτισμός και η ορθοδοξία μας θα είναι αυτά που θα μας σώσουν. Εξάλλου, ξέρετε ότι το κήρυγμά μας, όλα αυτά τα χρόνια και πριν από την κρίση ήταν και παραμένει ότι ο κάθε άνθρωπος σ ό,τι κι αν πιστεύει, όποιος κι αν είναι, για μας παραμένει μια ζωντανή εικόνα του Θεού. Θέλω, λοιπόν, να μείνουμε πιστοί σ αυτό που παραλάβαμε. Θέλω να παραμείνουμε ορθόδοξοι και Έλληνες αυθεντικά. Θα είμαστε εμείς που μπορούμε να διδάξουμε σε όλους τί σημαίνει αλληλεγγύη, αληθινή φιλοξενία, σεβασμός στο άλλο». «Προσέξτε αδερφοί μου, γιατί ιδιαίτερες παγίδες υπάρχουν πάνω σ αυτό το θέμα. Οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, ένα πράγμα προφήτεψαν: την έλευση του Μεσσία, του Ιησού Χριστού. Γι αυτό ήταν απεσταλμένοι του Θεού. Για να κρατήσουν ζωντανή την πίστη του λαού, αφού επελέγησαν να κρατήσουν την σχέση με τον αληθινό Θεό, προκειμένου, μέσα από αυτό τον λαό, να έρθει στον κόσμο ο Θεάνθρωπος Ιησούς. Όλα τ άλλα δεν είναι ακριβώς αυτό που πιστεύουμε και νομίζουμε για τους προφήτες. Και είναι λυπηρό ότι και στην εποχή μας, μεγάλη καπηλεία γίνεται γύρω από το γεγονός της προφητείας. Άνδρες όντως όσιοι και άγιοι, γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από ασεβείς καπηλευτές, που θέλουν να καπηλευθούν το θρησκευτικό συναίσθημα και την πίστη του λαού μας και να επενδύσουν πάνω σ αυτήν, για τα δικά τους συμφέροντα και τις δικές τους ιδεοληψίες. Θέλω, λοιπόν, απόψε ακριβώς να σας καλέσω και κυρίως να τονίσω ένα πράγμα, με αφορμή πρόσφατο γεγονός και μάλιστα εδώ στην Θεσσαλία. Κανείς δεν μπορεί να βεβηλώνει σύμβολα και μνημεία, που έχουν στηθεί για να θυμίζουν πράξεις αποτροπιασμού και απάνθρωπης συμπεριφοράς σε ανθρώπινες υπάρξεις, φέροντας, μάλιστα το τίμιο ράσο του ορθοδόξου κληρικού, κάνοντας, όμως, πράξεις που δεν είναι ούτε ορθόδοξες, ούτε έχουν καμία σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό. Κανείς δεν μπορεί να βεβηλώσει μνημεία που ανήκουν σ αυτούς που θέλουν να κρατήσουν ζωντανή την μνήμη, γιατί υπήρξε εποχή, όχι πολύ μακρινή μας, που δυστυχώς χάθηκε η ανθρωπιά, εκατομμύρια άνθρωποι οδηγήθηκαν αθώοι στα κρεματόρια, προκειμένου να επικρατήσει μία ιδεοληψία που οδήγησε σε αιματοχυσία ολόκληρους λαούς. Κανείς δεν έχει δικαίωμα, στο όνομα της ορθοδοξίας και της φιλοπατρίας των Ελλήνων, να προβαίνει σε τέτοιες πράξεις. Σας καλώ όλους να καταδικάζετε τέτοιες συμπεριφορές και κυρίως να διαβεβαιώσετε ότι δεν πρόκειται για ανθρώπους που ανήκουν στην ορθόδοξη Εκκλησία, στην Εκκλησία της Ελλάδος. Και δεν είναι αυτοί ούτε ορθόδοξοι, ούτε Έλληνες, όσο κι αν το επικαλούνται, γιατί μέσα στην ορθόδοξη παράδοση κρατήσαμε πάντοτε τον σεβασμό στον κάθε άνθρωπο. Μάλιστα, εμείς εδώ στην Θεσσαλία, έχουμε Μητροπολίτη, τον προκάτοχό μας Ιωακείμ, ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα για να σωθεί ολόκληρη η κοινότητα των Εβραίων του Βόλου και σήμερα ανήκει στους Δικαίους των Εθνών, για να θυμίζει, τους αγώνες που έδωσαν εκατοντάδες ρασοφόροι, εκείνη την εποχή, για να σώσουν τους ανθρώπους αυτούς από τον ναζισμό και τον φασισμό. Δεν έχει κανείς δικαίωμα, εν ονόματι της Ελλάδος και του ελληνικού πολιτισμού, να βεβηλώνει μνημεία, γιατί εμείς οι έλληνες σεβαστήκαμε, ακόμη και από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθετί ιερό και όσιο για τους άλλους Σας καλώ και σας παρακαλώ, τούτη την ημέρα που γιορτάζουμε τον προφήτη Ηλία, που με τον λόγο και με τις πράξεις του, κράτησε την ενότητα του λαού του, κράτησε ζωντανή την μνήμη και την πίστη στον αληθινό Θεό, να σταθείτε απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις». 140

141 vi. Επιστολή Κ.Ι.Σ.Ε. προς τον τ. Αρχηγό της ΕΛ.ΑΣ. κ. Κ. Τσουβαλά «Αθήνα 25 Ιουλίου 2017 Αξιότιμε κύριε Αρχηγέ, Επιθυμούμε να θέσουμε υπόψη σας το θέμα του βανδαλισμού Μνημείων Ολοκαυτώματος από τον αυτοαποκαλούμενο «πάτερ Κλεομένη» και να σας ενημερώσουμε για τις πρόσφατες εξελίξεις και τις νέες απειλές του κατά Ελλήνων πολιτών Εβραϊκού Θρησκεύματος. Όπως γνωρίζετε ο π. Κλεομένης σε παλαιότερες αναρτήσεις βίντεο στο You Tube έχει καταφερθεί εναντίον των Εβραίων με χυδαίες και προσβλητικές λεκτικές επιθέσεις. Στις ο π. Κλεομένης βεβήλωσε το Μνημείο του Ολοκαυτώματος των Εβραίων της Λάρισας (πετώντας αυγά και φτύνοντας, κλωτσώντας το Μνημείο και βρίζοντας τους Εβραίους). Την επίθεση αυτή «ανέβασε» στο Διαδίκτυο, στο You Tube, στις (βλ. συνημ. DVD, αρχείο βίντεο με τίτλο «Δωράκι στους Εβραιοσιωνιστές»). Εναντίον του κατέθεσε μήνυση ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας, ενώ κατόπιν των έγκαιρων ενεργειών της Γεν. Γραμματέως Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Γεν. Γραμματείας Θρησκευμάτων η υπόθεση παραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη. [ ] Παράλληλα ο π. Κλεομένης παροτρύνει σε βία κατά των Εβραίων και των εβραϊκών μνημείων. Είναι απορίας άξιο πώς ο π. Κλεομένης παρά την παραπομπή του στη Δικαιοσύνη κυκλοφορεί ελεύθερος και προκαλεί στο κέντρο της Θεσσαλονίκης μαζί με ακροδεξιούς συνοδοιπόρους του. Καθώς ορισμένοι σχετικοί σύνδεσμοι στο διαδίκτυο είναι πλέον ανενεργοί, σας επισυνάπτουμε ένα DVD με τα εν λόγω βίντεο ώστε να υπάρχουν στο αρχείο σας καταγεγραμμένες οι εγκληματικές ενέργειες του π. Κλεομένη εναντίον εβραϊκών στόχων στη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη, καθώς και οι απειλές του για νέα επίθεση στην Αθήνα. Παρακαλούμε για τις δικές σας αρμόδιες ενέργειες προκειμένου να παραπεμφθεί ο δράστης στη Δικαιοσύνη και να σταματήσει η συνεχιζόμενη προπαγάνδα του υποκίνησης μίσους κατά των Εβραίων και προτροπής σε βία εναντίον τους και να διαφυλαχθεί η ασφάλεια των Ελλήνων Εβραίων και των εβραϊκών Μνημείων στην Ελλάδα. Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε συνεργασία. Με τιμή Ο Πρόεδρος Δαυίδ Σαλτιέλ Ο Γεν. Γραμματέας Μωϋσής Ελισάφ» vii. Επιστολή Κ.Ι.Σ.Ε. προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο 51 «20 Ιουλίου 2017 Μακαριώτατε, Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος εκφράζει την εκτίμησή του για την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος σχετικά με την υβριστική και 51 Βλ. και σχετική Ανακοίνωση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών 141

142 χυδαία συμπεριφορά του αυτοαποκαλούμενου «πατέρα Κλεομένη» και τον βανδαλισμό του Μνημείου του Ολοκαυτώματος της πόλης της Λάρισας. Αποτελεί σταθερή μας πεποίθηση ότι ο ρόλος της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι καθοριστικός στην καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού. Οφείλουμε όλοι μαζί να απομονώσουμε τους εκφραστές του μίσους και του αντισημιτισμού και να υπερασπιστούμε τις αξίες της δημοκρατίας και της κοινωνικής ευημερίας. Μετά της προσηκούσης τιμής, Ο Πρόεδρος Δαυίδ Σαλτιέλ Ο Γεν. Γραμματέας Μωυσής Ελισάφ» viii. Επιστολή Κ.Ι.Σ.Ε. προς τον Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων κ. Γ. Καλαντζή «20 Ιουλίου 2017 Αξιότιμε κύριε Γενικέ, Λάβαμε τα υπ αρ. πρωτ. 1189/ έγγραφα που μας κοινοποιήσατε και σας εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την άμεση κινητοποίηση, τόσο τη δική σας, όσο και της Γενικής Γραμματέως Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαωμάτων προς τις αρμόδιες Αρχές για τη σύλληψη των δραστών του βανδαλισμού του Μνημείου Ολοκαυτώματος της Λάρισας και την παραπομπή τους στη Δικαιοσύνη. Ελπίζουμε ότι οι Διωκτικές και Δικαστικές Αρχές θα ανταποκριθούν στις εκκλήσεις που απευθύνατε ώστε να συλληφθούν άμεσα οι δράστες και να τιμωρηθούν παραδειγματικά, ώστε να αποτραπούν παρόμοια περιστατικά που υποκινούν το μίσος και τη βία και πρσβάλουν βάναυσα τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Με τιμή Ο Πρόεδρος Δαυίδ Σαλτιέλ Ο Γεν. Γραμματέας Μωυσής Ελισάφ» ix. Επιστολή της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας «Μαρούσι, Αρ. Πρωτ: /Θ1 ΘΕΜΑ: Βανδαλισμοί στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Λάρισα Σύμφωνα με πληροφορίες της Υπηρεσίας μας, στις στο Μνημείο Ολοκαυτώματος της Λάρισας συνέβη περιστατικό βανδαλισμού. Ειδικότερα πολίτης σύμφωνα με πληροφορίες που είναι ευρέως γνωστές και δημόσια προσβάσιμες, επονομαζόμενος «πατήρ» Κλεομένης, ενδεδυμένος δε με ρούχα κληρικού, προέβει σε βανδαλισμό του Μνημείου (ρίψη αυγών) και σε σχόλια εις βάρος της Ισραηλίτικης κοινότητας της Λάρισας προτρέποντας δε τους κατοίκους αυτής σε βανδαλισμό του Μνημείου. Προς απόδειξη των ανωτέρω, σας παραπέμπουμε σε σχετικό βίντεο που ανήρτησε ο ίδιος σε ιστοσελίδα που διατηρεί στο διαδίκτυο (κανάλι «Το Χάραγμα» στο You Tube) και στην σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση: Επίσης, σύμφωνα με δημοσίευμα σε Μ.Μ.Ε. την ίδια ημέρα ΦΕΙΓ ΒΟΛΑΝ σκορπιστήκαν στο Μνημείο και την Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων της Λάρισας με περιεχόμενο κατά της Ισραηλιτικής κοινότητας : ( ) Κατόπιν αυτών παρακαλούμε όπως εξετάσετε, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων Σας εάν οι ανωτέρω πράξεις του επονομαζόμενου «πατέρα» Κλεομένης, ο οποίος δεν ανήκει στην 142

143 Ανατολική του Χριστού Ορθόδοξο Εκκλησία, εμπίπτουν στις διατάξεις του Ν. 927/79 (ΦΕΚ Α' 139) «Περί κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις» όπως αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε με τις διατάξεις Ν. 4285/14 (ΦΕΚ 191 Α/ ) «Τροποποίηση του ν. 927/1979 (Α 139) και προσαρμογή του στην απόφαση - πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της 28ης Νοεμβρίου 2008, για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου (L 328) και άλλες διατάξεις». Ο ΑΝΑΠΛ. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΙΤΤΑΔΑΚΗΣ» x. Επιστολή της Γενικής Γραμματέως Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας και τη Δ/νση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος «Αθήνα, 18 Ιουλίου 2017 ΑΠ: /07/2017 Κύριοι, Σας διαβιβάζουμε προς ενημέρωσή σας και για τυχόν ενέργειές σας μήνυμα που λάβαμε, καθώς και σχετικό βίντεο, σχετικά με βανδαλισμό στο μνημείο Ολοκαυτώματος στη Λάρισα. «Λάρισα : Ο Πατήρ Κλεομένης επιτίθεται και ρίχνει αυγά στο Μνημείο Ολοκαυτώματος της Λάρισας. Στο κανάλι του στο You Tube ο π. Κλεομένης ανέβασε το βίντεο με τίτλο «Δωράκι στος Εβραίους Σιωνιστές», στο οποίο ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΒΡΙΖΕΙ τους ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΜΕ ΧΥΔΑΙΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥΣ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΙΣΡ. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ και ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΝΑ ΓΚΡΕΜΙΣΟΥΝ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ Χαρακτηριστικές αναφορές: «εδώ λέει παραμύθια σκατά στα μούτρα τους ούτε δεν καθάρισε ο Χίτλερ.» Φτύνει το Μνημείο και λέει: «φτου σατανιασμένοι Εβραίοι», κλωτσάει το Μνημείο και λέει: «Κατάρα και Ανάθεμα στα βρωμομνημεία σας» Και συνεχίζει: «Σκουλήκια, Εβραιόσκυλα, Αυτό πρέπει να πέσει. Η εβραϊλα πρέπει να πέσει από τη Λάρισα Ξεσηκωθείτε οι πατριωτικοί σύλλογοι της Λάρισας και γκρεμίστε το, φέρτε μπολντόζα» Το βίντεο για το περιστατικό είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα Η Γενική Γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Γιαννακάκη» 143

144 Γ. Μουσουλμανισμός 1. Μουσουλμανική Μειονότητα Θράκης α. Εισαγωγικά Τα άρθρα 37 έως και 45 (Τμήμα Ε «Προστασία των Μειονοτήτων») της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία κυρώθηκε με το Ν.Δ. «Περί κυρώσεως της εν Λωζάννη συνομολογηθείσης Συνθήκης περί Ειρήνης» (Α 238/1923), ορίζουν το νομικό πλαίσιο για την προστασία των πληθυσμών που δεν συμπεριελήφθησαν στη Σύμβαση για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δηλαδή των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών στην Κωνσταντινούπολη και των Μουσουλμάνων στην Θράκη. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 της Σύμβασης Περί Ανταλλαγής Πληθυσμών αναφέρει τα εξής: «Δεν θα περιληφθώσιν εις την εν τω πρώτω άρθρω προβλεπομένην ανταλλαγήν: α) οι Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, β) οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης. Θέλουσι θεωρηθή ως Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, πάντες οι Έλληνες οι εγκατεστημένοι ήδη προς της 30ης Οκτωβρίου 1918, εν τη περιφέρεια της Νομαρχίας Κωνσταντινουπόλεως, ως αύτη καθορίζεται δια του νόμου του Θέλουσι θεωρηθή ως μουσουλμάνοι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης, πάντες οι Μουσουλμάνοι οι εγκατεστημένοι εν τη περιοχή ανατολικώς της μεθορίου γραμμής της καθορισθείσης τω 1913 δια της Συνθήκης του Βουκουρεστίου». Ως εκ τούτου, η μειονότητα της Θράκης έχει θρησκευτικό χαρακτήρα. Αποτελείται από Έλληνες πολίτες Μουσουλμάνους στο θρήσκευμα και διέπεται από το Σύνταγμα και τους νόμους της Ελληνικής Δημοκρατίας και, επιπλέον, από ένα ειδικό εσωτερικό και διεθνές νομικό καθεστώς, προσδιορισμένο από μια συγκεκριμένη μακρά ιστορικοπολιτική και ιστορικογεωγραφική εξέλιξη, η οποία έχει στον πυρήνα της τον πλήρη σεβασμό στην θρησκευτική και πολιτισμική ιδιοπροσωπεία των Μουσουλμάνων Ελλήνων πολιτών της Θράκης, οι οποίοι, ως Έλληνες πολίτες, προστατεύονται από το Σύνταγμα και την ελληνική νομοθεσία αλλά και υπόκεινται στις έννομες υποχρεώσεις και απαιτήσεις που ισχύουν για όλους τους κοινωνούς του ημεδαπού δικαίου. β. Μουφτείες Θράκης Η Μουφτεία Διδυμοτείχου, η Μουφτεία Ξάνθης και η Μουφτεία Κομοτηνής αποτελούν αυτοτελείς δημόσιες υπηρεσίες επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης υπαγόμενες απ ευθείας στον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Οι δαπάνες λειτουργίας τους βαραίνουν τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Ο οικονομικός και διαχειριστικός έλεγχος των Μουφτειών διενεργείται από τη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ύστερα από απόφαση των Υπουργών Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών, με την οποία αποφασίζεται η ένταξή τους στους φορείς του άρθρου 3 του ν. 3492/2006, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα που χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης (β.δ. της , άρθρο 7 ν.1920/1991 (Α 11), όπως τροποποιήθηκε με τα άρθρα 68 ν.4235/2014 (Α 32) και 48 του ν.4559/2018 (Α 142), άρθρο 40 ν.3536/2007 (Α 42)). Από πλευράς διοίκησης λειτουργούν σήμερα τρείς Μουφτείες (Διδυμοτείχου, Ξάνθης και Κομοτηνής). Στις Μουφτείες προΐσταται ο Μουφτής, ο οποίος είναι ανώτατος δημόσιος λειτουργός, κατέχει θέση Γενικού Διευθυντή και αμείβεται αντιστοίχως, διορίζεται με Προεδρικό Διάταγμα για δεκαετή θητεία και έχει θρησκευτικές, διοικητικές και δικαιοδοτικές αρμοδιότητες κατά τον Ισλαμικό Νόμο, αποκλειστικά και μόνο σε θέματα προσωπικού 144

145 δικαίου (ν.1920/1991 (Α 11) που κύρωσε την Π.Ν.Π της , όπως τροποποιήθηκε με τους ν.4485/2017 (Α 114), ν.4511/2018 (Α 2) και ν.4559/2018 (Α 142). Ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της ισονομίας και των δημοκρατικών δικαιωμάτων, με πλήρη σεβασμό στην ταυτότητα, τη θρησκευτική πίστη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, πραγματοποιήθηκε με ευρεία συναίνεση όλων των κομμάτων (εκτός της Χρυσής Αυγής), με την ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής της τροποποίησης του άρθρου 5 του ν.1920/1991 (Α 11), για την προαιρετικότητα της προσφυγής στον Μουφτή. Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας, ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου, δήλωσε (βλ. σχετικό Δελτίο Τύπου στην ιστοσελίδα του ΥΠΠΕΘ): «Σήμερα είναι μία σημαντική ημέρα για τα δημοκρατικά τεκταινόμενα στη χώρα μας. Με την θετική ψήφο όλων των κομμάτων του δημοκρατικού τόξου αποφασίστηκε η προαιρετικότητα της προσφυγής στον Μουφτή όσων Ελλήνων πολιτών μουσουλμανικής πίστης έχουν αποφασίσει να παντρευτούν με θρησκευτικό γάμο. Από εδώ και στο εξής, όλα τα ζητήματα του κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου θα είναι αρμοδιότητα των αστικών δικαστηρίων, εκτός αν και οι δύο διάδικοι δηλώσουν εγγράφως, με την παρουσία δικηγόρων, ότι επιθυμούν να επιλύσουν τις διαφορές τους μέσω του Μουφτή. Είναι ένα εξαιρετικό σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση ισονομίας και δημοκρατικών δικαιωμάτων με πλήρη σεβασμό σε θέματα ταυτότητας και θρησκευτικής πίστης. Είναι μία ρύθμιση που εκκρεμούσε για πολλές δεκαετίες. Είναι ένα ακόμη από τα πολλά προβλήματα που λύνει η Κυβέρνηση». Επίσης, μετά από πολύμηνη επεξεργασία από τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κατάρτισε και έθεσε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο π.δ. «Δικονομικοί κανόνες επί υποθέσεων δικαιοδοσίας Μουφτή - Σύσταση, οργάνωση και λειτουργία Διεύθυνσης Υποθέσεων Δικαιοδοσίας Μουφτή στις Μουφτείες», σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 της από Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Περί Μουσουλμάνων Θρησκευτικών Λειτουργών» (Α 182) που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του ν.1920/1991 (Α 11), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 1 του ν.4511/2018 (Α 2). Η διαβούλευση ολοκληρώθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου Το Προεδρικό Διάταγμα περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με: α) τον καθορισμό των αναγκαίων δικονομικών κανόνων για τη συζήτηση των υποθέσεων δικαιοδοσίας του Μουφτή και την έκδοση των αποφάσεών του και β) τη ρύθμιση θεμάτων οργάνωσης, σύστασης και διαδικασίας πλήρωσης θέσεων προσωπικού (μονίμων, ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου και μετακλητών υπαλλήλων) και λειτουργίας της Διεύθυνσης Υποθέσεων Δικαιοδοσίας Μουφτή στις Μουφτείες. γ. Τεμένη Θράκης Οι μουσουλμάνοι της Θράκης ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα στα πολυάριθμα Τεμένη της περιοχής, τα οποία είναι περισσότερα από διακόσια εξήντα (260), ενώ το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων έχει ικανοποιήσει το σύνολο των αιτημάτων για εργασίες επισκευής και επέκτασης παλαιών Τεμενών, καθώς και ανέγερσης νέων. Σημειώνεται ότι χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού η αποκατάσταση/συντήρηση ιστορικών Τεμενών. Με το άρθρο 27 του Ν.4067/2012 (Α 79) θεσπίστηκαν ειδικές διατάξεις για την απλούστευση των πολεοδομικών διαδικασιών που προβλέπονται για την επισκευή ή την κατασκευή τεμένους σε Βακουφικό ακίνητο της Θράκης. 145

146 Η Ελληνική Πολιτεία επέδειξε ιδιαίτερη μέριμνα και για την επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που αφορούν κυρίως στα μουσουλμανικά τεμένη στις ορεινές περιοχές της Θράκης, λόγω απουσίας τίτλων ιδιοκτησίας και ρυμοτομικού σχεδίου σχεδόν στο σύνολό τους. Με το άρθρο 48 του Ν.4178/2013 (Α 174), επιλύθηκαν πολεοδομικά ζητήματα που ανακύπτουν για τα τεμένη, τα οποία βρίσκονται σε περιοχές εντός νομίμως υφισταμένων οικισμών, αλλά χωρίς ρυμοτομικό σχέδιο, είτε τα προβλήματα αυτά αφορούν στην έκδοση αδειών ανέγερσης ή επισκευής τεμενών (που σήμερα επιτρέπεται μόνο σε περιοχές με εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο), είτε στην εν γένει νομιμοποίηση των υφιστάμενων κτιρίων και αρχιτεκτονικών στοιχείων τους, όπως οι μιναρέδες, που έχουν ανεγερθεί κατά το παρελθόν χωρίς ωστόσο να υφίστανται οι σχετικές άδειες. Επιπροσθέτως, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων λαμβάνοντας υπόψη την ύπαρξη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, τον μεγάλο αριθμό των υφιστάμενων μουσουλμανικών χώρων προσευχής (Τεμένη, Τεκέδες, Μεστζίτ, Τζεμ/Τζεμεβί), ορισμένες δυσλειτουργίες σχετικά με την πραγματοποίηση επισκευών ή επεκτάσεων/προσθηκών στους ήδη υπάρχοντες χώρους προσευχής, καθώς και το πυκνό πολιτιστικό απόθεμα των νεώτερων χρόνων στην ευρύτερη περιοχή, συγκρότησε στις 12/4/2016 την «Επιτροπή για την επίλυση πολεοδομικών ζητημάτων για τα τεμένη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης» (ΑΔΑ: ΩΕΣ64653ΠΣ-ΝΤΓ). Στην Επιτροπή συμμετείχαν: ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων, ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Θρησκευτικής Διοίκησης της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, ένας εκπρόσωπος από κάθε Μουφτεία της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Θράκης, ένας εκπρόσωπος από κάθε Διαχειριστική Επιτροπή των Βακουφίων της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Θράκης, ένας εκπρόσωπος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στο πλαίσιο των εργασιών της προαναφερθείσας Επιτροπής κρίθηκε σκόπιμη η έκδοση μιας κοινής εγκυκλίου των συναρμοδίων Υπουργείων (Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού) με στόχο τη συγκέντρωση, την κωδικοποίηση και την ομαδοποίηση της κείμενης νομοθεσίας, την αποσαφήνιση των διαδικασιών αδειοδότησης με την αναλυτική παράθεση των απαιτούμενων δικαιολογητικών και μελετών ανά περίπτωση (π.χ. για την κατεδάφιση υφισταμένου και την ανέγερση νέου, για την προσθήκη κτίσματος, για επισκευές μικρής κλίμακας και για τις παρεκκλίσεις καθ ύψος κλπ.) προς όφελος των ενδιαφερομένων. Κατόπιν συνεργασίας των τριών συναρμόδιων Υπουργείων, των Υ.ΔΟΜ. της Θράκης και του Τμήματος Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Πολιτισμού του Υφυπουργείου Μακεδονίας Θράκης, η οποία διήρκεσε ένα έτος, εκδόθηκε η εγκύκλιος «Διαδικασία αδειοδότησης για τη χορήγηση άδειας δόμησης σε μουσουλμανικούς χώρους προσευχής/λατρείας της Θράκης (τεμένη-τεκέδεςμεστζίτ-τζεμ/τζεμεβί)» (ΑΔΑ: 78ΘΓ4653ΠΣ-Ζ3Χ). Στην εν λόγω εγκύκλιο γίνεται ρητή αναφορά στην υποχρέωση προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς που απορρέει από διεθνείς συμβάσεις 52 αλλά και από το εθνικό θεσμικό πλαίσιο 53. Ειδικότερα, προκειμένου τα νεώτερα μνημεία να ενταχθούν σε καθεστώς προστασίας, αρμόδιοι φορείς προβαίνουν στον χαρακτηρισμό τους, ο οποίος αποτελεί διαδικασία μέσω της οποίας ενεργοποιείται το καθεστώς αυτό. Δεδομένου ότι στην 52 Σύμβαση UNESCO του 1972, Σύμβαση Γρανάδας του Άρθρο 24 1 και 6 του Συντάγματος, Ν. 3028/

147 περιοχή της Θράκης, η πλειονότητα των χώρων προσευχής/χώρων λατρείας των Μουσουλμάνων πλησιάζει σε παλαιότητα τα εκατό έτη είναι απαραίτητο να διευκρινίζεται, ανά περίπτωση, εάν ο χώρος προσευχής/λατρείας εμπίπτει στις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς». 2. Μουσουλμάνοι εκτός Θράκης α. Τεμένη Ρόδου - Κω Χώροι θρησκευτικού ενδιαφέροντος της μουσουλμανικής θρησκείας λειτουργούν εκτός της Θράκης, όπου ισχύει η Συνθήκη της Λωζάννης, και στα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα στην νήσο Ρόδο και στη νήσο Κω. Στη Ρόδο σώζονται επτά (7) ιστορικά Τεμένη εκ των οποίων ένα λειτουργεί σε καθημερινή βάση ως Τέμενος και ένα λειτουργεί ως Τέμενος κατά την περίοδο του Ραμαζανίου και της Θυσίας του Αβραάμ. Στην Κω υπάρχουν έξι (6) Τεμένη που έχουν ανακηρυχθεί αρχαιολογικοί χώροι, ενώ σε καθημερινή λειτουργία βρίσκεται ένα Τέμενος. Τα Τεμένη και τα μουσουλμανικά νεκροταφεία τελούν υπό τις Διαχειριστικές Επιτροπές των Οργανισμών Διαχείρισης Βακούφ Ρόδου και Βακούφ Κω αντίστοιχα, οι οποίες είχαν αρχικώς συγκροτηθεί ως «Ειδικά Συμβούλια» σύμφωνα με το αριθ.12/ Διάταγμα του τότε Ιταλού Κυβερνήτη των Νήσων του Αιγαίου 54. Σήμερα, τα Διοικητικά Συμβούλια των Οργανισμών Διαχειρίσεως Κτημάτων Βακούφ Ρόδου και Βακούφ Κω είναι πενταμελή και συγκροτούνται ανά διετία με απόφαση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Τα μέλη τους είναι Έλληνες μουσουλμάνοι, μόνιμοι κάτοικοι της Ρόδου ή της Κω, αντιστοίχως. Αξίζει ιδιαίτερης μνείας η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της αποκατάστασης των ιστορικών Τεμενών της περιοχής, όπως του Τεμένους Ρετζέπ Πασά, του Τεμένους Σιντριβάν και του Τεμένους Μεχμέτ Αγά, στη νήσο Ρόδο. Με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων παραχωρείται κάθε χρόνο το Τέμενος του Σουλεϊμάν στη Ρόδο, το οποίο λειτουργεί ως Μουσείο, στον Οργανισμό Διαχείρισης Βακούφ Ρόδου για την τέλεση της προσευχής για τη Λύση της Νηστείας του Ραμαζανίου (Eid al-fitr) και για την τέλεση της προσευχής για τη Θυσία του Αβραάμ (Eid al- Adha). β. Λοιπά Τεμένη ανά την Επικράτεια Εκτός των ανωτέρω Τεμενών στη Θράκη, τη Ρόδο και τη Κω υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο τουλάχιστον εξήντα (60) μουσουλμανικά μνημεία από την Οθωμανική περίοδο. Πολλά από αυτά έχουν ήδη ανακαινισθεί, όπως το Τέμενος Φετιχιέ στη Ρωμαϊκή Αγορά της Αθήνας, το οποίο από τον Αύγουστο του 2017 είναι ανοικτό στο κοινό ως χώρος εκθέσεων, το Τέμενος Γενί στην Μυτιλήνη, το Τέμενος Ζινζιρλί στις Σέρρες, καθώς και το Τέμενος Πλατείας Δικαστηρίων στη Δράμα. Άλλα τελούν υπό καθεστώς αποκατάστασης των ζημιών που έχουν επέλθει εξαιτίας της φθοράς του χρόνου. Ενδεικτικώς, αναφέρουμε την αναστήλωση του Βαλιδέ Τζαμί, του παλαιότερου οθωμανικού τεμένους στην Μυτιλήνη με χρηματοδότηση 1,2 εκατομμύρια ευρώ από το ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για τα νησιά του Αιγαίου και φορέα εκτέλεσης του έργου την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου. Ορισμένα Τεμένη, μετά την αποκατάστασή τους, λειτουργούν ως Μουσεία, όπως το Τέμενος του Εμίρ-Ζάδε στην Χαλκίδα, στο οποίο στεγάζεται βυζαντινή συλλογή, το Τζαμί 54 Βλ. σχετικά και Προκήρυξη 19/ του Στρατιωτικού Διοικητή Δωδεκανήσου όπως κυρώθηκε με το ψήφισμα ΛΔ της Δ' Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων (Α 262/ ) 147

148 του Κάτω Συντριβανιού ή Τζαμί Τζισδαράκη στην Αθήνα το οποίο κτίστηκε το 1759 και από το 1918 στεγάζει το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και το Κιουτσούκ Χασάν στην πόλη των Χανίων, το οποίο λειτουργεί σαν χώρος πολιτισμού. Ενδεικτικός Κατάλογος παρατίθεται στο Επίμετρο της παρούσας ενότητας. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού καταβάλλει επιπλέον προσπάθειες (έχοντας πραγματοποιήσει και ειδικές εκδόσεις κατά το παρελθόν 55 ) για τη διατήρηση του πολιτιστικού πλούτου της χώρας, στον οποίο περιλαμβάνονται και τα μνημεία της Οθωμανικής περιόδου, με ιδιαίτερη έμφαση στα μουσουλμανικά μνημεία. γ. Μουσουλμανικοί Ευκτήριοι Οίκοι Αιτήσεις για άδεια ίδρυσης και λειτουργίας χώρων λατρείας της μουσουλμανικής θρησκείας, υποβλήθηκαν για πρώτη φορά το έτος 2013 και ικανοποιήθηκαν όλες, πλην των περιπτώσεων με ελλιπή δικαιολογητικά. Κατά το έτος 2017 υποβλήθηκαν δύο αιτήσεις για την αδειοδότηση ευκτηρίων οίκων Μουσουλμάνων («AL JABBAR» και «ΜΑΣΚΕΝΤ ΕΛ ΣΑΧΑΜΠΑ»), οι οποίες και ικανοποιήθηκαν. Σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία (Νοέμβριος 2018), ο συνολικός αριθμός Ευκτηρίων Οίκων Μουσουλμάνων σε όλη τη χώρα, πλην Θράκης και Δωδεκανήσου, ανέρχεται σε οκτώ (8). Σημειώνεται ότι για την απρόσκοπτη τέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων των μουσουλμάνων κατά τη Μεγάλη Εορτή της Ισλαμικής Θρησκείας της Λύσης του Ραμαζανίου και της Θυσίας του Αβραάμ, η Ελληνική Πολιτεία παραχωρεί δωρεάν, από το , χώρους στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας και στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών. Επίσης, κάθε χρόνο πραγματοποιείται στην Αθήνα πορεία προς τιμήν της επετείου των Γενεθλίων του Προφήτη Μωάμεθ από μουσουλμάνους με την άδεια των ελληνικών αρχών και υπό την προστασία της Ελληνικής Αστυνομίας. Τέλος, κατά το 2017 σφραγίστηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του α.ν της 15 Αυγ./3 Σεπτ (Α 305), όπως ισχύει, ένας (1) μη αδειοδοτημένος μουσουλμανικός ευκτήριος οίκος στη Θεσσαλονίκη. 3. Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών Με τις διατάξεις του ν.3512/2006 (Α 264) θεσπίστηκε, για πρώτη φορά στην ελληνική έννομη τάξη, το αναγκαίο κανονιστικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας ενός Μουσουλμανικού Τεμένους στην Αττική, υπό δημόσια εποπτεία, ώστε να καταστεί δυνατή η εκτέλεση των λατρευτικών πράξεων των Μουσουλμάνων που διαβιούν στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας (ημεδαπών και αλλοδαπών), κατά τον κατάλληλο για τη συγκεκριμένη θρησκεία τρόπο. Με την ψήφιση των ν.4014/2011 (Α 209), ν.4327/2015 (Α 50), ν.4414/2016 (Α 149) και ν.4473/2017 (Α 78), διευθετήθηκαν διάφορα επιμέρους ζητήματα διοικητικής αλλά και πολεοδομικής φύσεως, με αποτέλεσμα το κτίριο του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών να βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης της κατασκευής του. Με την υπ. αρ. πρωτ /Θ1/ (Υ.Ο.Δ.Δ ΑΔΑ: 7ΦΑΒ4653ΠΣ-1ΣΘ) Υπουργική Απόφαση διορίστηκαν τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου «Διοικούσα Επιτροπή Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών». 55 Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ, Δεκέμβριος Βλ. σχετικά το από Δελτίο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων με θέμα: «Τέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων των μουσουλμάνων, κατά την εορτή της Λύσης της Νηστείας του Ραμαζανίου (Id al Fitr)». 148

149 Στις 16/5/2018, κατόπιν πολύμηνης επεξεργασίας, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων έθεσε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, μέχρι την 31/5/2018, το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος με τίτλο «Οργανισμός Λειτουργίας του Ν.Π.Ι.Δ. «Διοικούσα Επιτροπή Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών»», σε εφαρμογή του άρθρου 5 ν. 3512/06 όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 5 του ν. 4473/17 (Α 78). Το Προεδρικό Διάταγμα περιλαμβάνει διατάξεις για τη διάρθρωση και λειτουργία του Ν.Π.Ι.Δ., τον αριθμό, τις θέσεις, τις κατηγορίες, τα προσόντα, την κατάσταση και τα καθήκοντα του απασχολούμενου προσωπικού, καθώς και το πειθαρχικό δίκαιό τους, τα θέματα εκπόνησης μελετών, εκτέλεσης έργου, εκμισθώσεως ή μισθώσεως ακινήτων και παροχής υπηρεσιών που αφορούν στη λειτουργία και συντήρηση του Τεμένους και της διενέργειας προμηθειών, την οικονομική διαχείρισή του και την υπαγωγή του στο κατάλληλο σύστημα λογιστικής διαχείρισης και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την ομαλή λειτουργία του και την επίτευξη του σκοπού του. Τέλος, εκδόθηκε η αρ. πρωτ /Θ1/ Κ.Υ.Α. των Υπουργών Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών «Κανονισμός λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου του Ν.Π.Ι.Δ. «Διοικούσα Επιτροπή Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών» (Β 4405), στην οποία προβλέπονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: - η δυνατότητα συγκρότησης, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, άμισθων Θρησκευτικών Επιτροπών συμβουλευτικού χαρακτήρα αποτελούμενων από μέλη και μη μέλη του, για την καλύτερη λειτουργία του Τεμένους. Συγκεκριμένα, μέλη των εν λόγω επιτροπών μπορεί να είναι δημόσιοι υπάλληλοι, μουσουλμάνοι που νόμιμα διαβιούν στην Αττική, μέλη του διδακτικού προσωπικού των Πανεπιστημίων ή απόφοιτοι της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και θρησκευτικοί λειτουργοί αδειοδοτημένων από το ΥΠ.Π.Ε.Θ. μουσουλμανικών λατρευτικών χώρων της Αττικής (άρθρο 17), - η δυνατότητα συγκρότησης, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, ομάδων εθελοντών με τη συμμετοχή μουσουλμάνων νομίμως διαβιούντων στην Αττική και προερχομένων από τις μουσουλμανικές κοινότητες της Αττικής, που επιθυμούν να προσφέρουν προσωρινά και άνευ ανταλλάγματος τις υπηρεσίες τους και να συνδράμουν στην ομαλή λειτουργία του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών, ιδίως κατά τις περιόδους μεγάλων θρησκευτικών εορτών και για τις αυξημένες ανάγκες των προσερχόμενων πιστών (άρθρο 18) - η λειτουργία του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Ώρες λειτουργίας του Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών καθορίζονται οι παρακάτω: α) μισή ώρα πριν την ώρα τέλεσης από τον Ιμάμη της πρώτης προσευχής β) μισή ώρα μετά την ώρα τέλεσης από τον Ιμάμη της τελευταίας προσευχής. Κατά τη διάρκεια του Ιερού Μουσουλμανικού Μήνα (Ραμαζάνι) και της Εορτής της θυσίας του Αβραάμ το Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών θα λειτουργεί επί εικοσιτετραώρου βάσεως. Προκειμένου να ασκήσουν τα λατρευτικά καθήκοντά τους όλοι οι πιστοί μπορούν να προσέρχονται ελεύθερα στο Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών, κατά τις ώρες λειτουργίας του και σύμφωνα με το πρόγραμμα των προσευχών του έτους (άρθρο 19) και - η διαδικασία και προϋποθέσεις περιορισμένης κατ' ιδίαν παραχώρησης του Τεμένους σε μουσουλμανικές κοινότητες που διαβιούν στην Αττική (άρθρο 20). 149

150 4. Περιστατικά Για το έτος 2017 κατεγράφησαν οκτώ (8) περιστατικά, ως ακολούθως: Α/Α 1. Άτυπος χώρος προσευχής, Καλαμάτα Ημερομηνία 5/6 Ιανουαρίου 2017 Ρίψη μπουκαλιού με εύφλεκτο υλικό στην είσοδο του ισογείου πολυκατοικίας, όπου στεγάζεται χώρος συγκέντρωσης προσευχής μουσουλμάνων, με αποτέλεσμα να προκληθούν μικρές φθορές στη γυάλινη, με μεταλλικό πλαίσιο, θύρα του (μαύρισμα) Α/Α 2. Άτυπος χώρος προσευχής, Καλαμάτα Ημερομηνία 21 Ιανουαρίου 2017 Αναγραφή με σπρέι χρώματος μαύρου στην είσοδο πολυκατοικίας, όπου στεγάζεται χώρος συγκέντρωσης προσευχής μουσουλμάνων, της φράσης «ΟΧΙ ΤΖΑΜΙ ΟΧΙ ΙΣΛΑΜ» και δύο σχεδίων, ήτοι ενός σταυρού σε κύκλο και ενός μαιάνδρου Α/Α 3. Ι. Τέμενος «Κυρ Μαχαλά», Κομοτηνή Ημερομηνία 2/3 Μαρτίου 2017 Παραβίαση ξύλινης πόρτας εισόδου με χρήση αιχμηρού αντικειμένου, είσοδος στο Τέμενος χωρίς να αναστατωθεί ή να αφαιρεθεί κάτι από το εσωτερικό του Α/Α 4. Ι. Τέμενος Μεχμέτ Α (Βαγιαζήτ), Διδυμότειχο Ημερομηνία 22 Μαρτίου 2017 Εκδήλωση πυρκαγιάς από την οποία προκλήθηκαν εκτεταμένες υλικές ζημιές στο Τέμενος Μη διαθέσιμα στοιχεία, σχηματισμός ποινικής δικογραφίας, προσδιορισμός δικασίμου Παρατηρήσεις Δελτίο Τύπου Πυροσβεστικού Σώματος Ελλάδος 22/03/2017 Δελτίο Τύπου Πυροσβεστικού Σώματος Ελλάδος 25/03/2017 Βλ. λοιπά Ανακοινωθέντα στο Επίμετρο 150

151 Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Δελτίο Τύπου ΥΠΠΕΘ) Α/Α 5. Κεντρικά Μουσουλμανικά Νεκροταφεία Ξάνθης Ημερομηνία 19 Μαΐου 2017 Πρόκληση φθορών σε επτά ταφικές πλάκες, οι οποίες αρχικώς είχαν πιθανόν λιθοβοληθεί και στη συνέχεια αφαιρέθηκαν από το σημείο όπου είχαν τοποθετηθεί Αστυνομικές/δικονομικές ενέργειες Δεν υπεβλήθησαν εγκλήσεις. Καταγραφή από Δ/νση Αστυνομίας Ξάνθης Ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό (Πηγή: Διαχειριστική Επιτροπή Βακουφίων Μουσουλμανικής Περιουσίας Πόλης Ξάνθης) Α/Α 6. Άτυπος χώρος προσευχής, Αχαρνές Ημερομηνία 3 Οκτωβρίου 2017 Πυρπόληση δύο οχημάτων έξωθεν του χώρου Δύο άγνωστοι Α/Α 7. Άτυπος χώρος προσευχής, Αχαρνές Ημερομηνία 22 Οκτωβρίου 2017 Επίθεση με πέτρες σε βάρος του χώρου Δύο άγνωστοι Α/Α 8. Υπό κατασκευή Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών Ημερομηνία 4 Νοεμβρίου 2017 Πρόκληση φθορών στην πόρτα της εξωτερικής περίφραξης, με χρήση σπρέι ψεκασμού μπογιάς ερυθρού χρώματος και αναγραφή φράσης «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ» Ομάδα δεκαπέντε αγνώστων ατόμων, ένας εκ των οποίων έχει αναγνωρισθεί ως ημεδαπός 151

152 5. Επίμετρο α. Στατιστική απεικόνιση Περιστατικά ετών Περιστατικά 2017 Περιστατικά 2016 Περιστατικά Χώροι Λατρείας Νεκροταφεία Άλλοι Χώροι Σχήμα 6: Συγκριτική απεικόνιση περιστατικών , ανά είδος χώρου β. Ανακοινώσεις, δελτία τύπου κλπ., αναφορικά με την πυρκαγιά στο Τέμενος Βαγιαζήτ (Περιστατικό 4) i Πλήρης στήριξη από Κώστα Γαβρόγλου στο υπουργείο Πολιτισμού για την αποκατάσταση του Τεμένους "Μπαγιαζήτ" Ο Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Κώστας Γαβρόγλου έκανε την παρακάτω δήλωση: «Το Τέμενος «Μπαγιαζήτ» του Διδυμοτείχου αποτελεί ένα σημαντικότατο θρησκευτικό μνημείο για τη χώρα και τον πολιτισμό μας. Η καταστροφή που υπέστη εξαιτίας πυρκαγιάς είναι ένα πλήγμα που μας λυπεί βαθύτατα. Για την πλήρη υποστήριξη του έργου του Υπουργείου Πολιτισμού επικοινώνησα με τον Πρύτανη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου καθηγητή Γ. Γκόλια, τον Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθηγητή Π. Μήτκα και τον Κοσμήτορα της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης καθηγητή Χρ. Καραγιάννη, ώστε να υποστηρίξουν τις πρωτοβουλίες και το έργο του Υπουργείου Πολιτισμού. Για να μην αντιμετωπίσουμε στο μέλλον παρόμοιες καταστροφές είναι απαραίτητο να διερευνηθούν οι αιτίες που προκάλεσαν τη πυρκαγιά σε ένα σημαντικότατο θρησκευτικό μνημείο που βρισκόταν σε διαδικασία αποκατάστασης. Ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων κ. Γ. Καλαντζής επικοινώνησε με τον Τοποτηρητή Μουφτή Διδυμοτείχου κ. Χαμζά Οσμάν για να του εκφράσει την λύπη, την συμπαράσταση και την στήριξη του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.» ii. Δελτίο Τύπου Μουφτείας Διδυμοτείχου «Σήμερα είναι μια ημέρα μεγάλης λύπης και πόνου. Το Τέμενος Μπεγιαζίτ Κεραυνού στο Διδυμοτείχο υπέστη μεγάλες καταστροφές από μια πυρκαγιά που δεν ξέρουμε πώς 152

153 ξεκίνησε. Ψύχραιμα θα αναμένουμε το αποτέλεσμα της προανάκρισης που διεξάγει η Πυροσβεστική. Είναι, επίσης, ανάγκη να παρέμβει ο Εισαγγελέας τον οποίο και θα επισκεφθώ. Πρέπει να μάθουμε όλη την αλήθεια. Οι Μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες εμπιστευόμαστε την Πολιτεία και πιστεύουμε ότι θα κάνει ότι πρέπει όχι μόνο για να αποδοθούν οι ευθύνες για την καταστροφή εκεί που ανήκουν αλλά και για να προχωρήσουν γρήγορα τα έργα της αποκατάστασης του Ιερού Τεμένους. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Διδυμοτείχου που επικοινώνησε μαζί μου για να μου εκφράσει τη λύπη και την συμπαράσταση των Χριστιανών συμπολιτών μας αλλά και τον Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων που με ενημέρωσε για τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου Παιδείας και μου μετέφερε τα αισθήματα λύπης του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Είμαι σε διαρκή επικοινωνία με το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Πολιτισμού, τον Δήμαρχο Διδυμοτείχου, την Πυροσβεστική και την Αστυνομία. Η Μουφτεία Διδυμοτείχου αφού συνεργαστεί με όλες τις αρμόδιες αρχές για να έχει πλήρη εικόνα για την κατάσταση, θα αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για να στηρίξει την αποκατάσταση του ιερού Τεμένους. Τις επόμενες ημέρες θα γίνουν οι σχετικές ανακοινώσεις. Ευχαριστώ, επίσης, τους πυροσβέστες που έκαναν ότι μπορούσαν για να σβήσουν τη φωτιά. Προσευχόμαστε όλοι στον Παντοδύναμο και Πολυεύσπλαχνο Αλλάχ να μας δώσει δύναμη για να αντέξουμε τη μεγάλη αυτή λύπη, σοφία για να σχεδιάσουμε αυτά που πρέπει να κάνουμε και ελπίδα ότι τα σχέδια μας θα γίνουν πραγματικότητα ώστε το Ιερό Τέμενος να αποκατασταθεί». iii. Δελτίο Τύπου Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «Αθήνα, 22 Μαρτίου 2017 Άμεση και επιτόπια παρέμβαση του ΥΠΠΟΑ στο Τέμενος Βαγιαζήτ. Επιτελείο του ΥΠΠΟΑ με επικεφαλής την Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Μαρία Βλαζάκη, έφτασε νωρίς το πρωί στο Διδυμότειχο - ύστερα από εντολή της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδίας Κονιόρδου που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ- προκειμένου να εκτιμήσει την κατάσταση μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς που προκλήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες στο Τέμενος Βαγιαζήτ. Το επιτελείο θα δρομολογήσει άμεσα τις απαραίτητες σωστικές εργασίες. Από τις αρμόδιες αρχές θα γίνει άμεσα η διερεύνηση της αιτίας της πυρκαγιάς ούτως ώστε να αποφθεχθούν οι οποιοδήποτε μελλοντικοί κίνδυνοι αλλά και να αποδοθούν οι τυχόν ευθύνες. Το επιτελείο αποτελείται από: την Γενική Διευθύντρια Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων Ευγενία Γατοπούλου, την καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου Ελευθερία Τσακανίκα, τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων Θεμιστοκλή Βλαχούλη, την Προϊστάμενη της Εφορείας Έβρου Χρύσα Καραδήμα και την Προϊσταμένη του Τμήματος Έργων της ΔΑΒΜΜ Ιωάννα Καράνη». iv. Δελτίο τύπου Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης «Στο Διδυμότειχο μετέβη σήμερα το πρωί ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Χρήστος Μέτιος προκειμένου να ενημερωθεί για την κατάσταση του Τεμένους Βαγιαζήτ μετά την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τα ξημερώματα στο εσωτερικό του. 153

154 Διαπιστώνοντας το μέγεθος της καταστροφής, ο κ. Περιφερειάρχης υπογράμμισε πως το Τέμενος Βαγιαζήτ αποτελεί ένα οθωμανικό μνημείο εξαιρετικής σπουδαιότητας για ολόκληρη την περιοχή και διαβεβαίωσε πως η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης θα στηρίξει τις προσπάθειες του Υπουργείο Πολιτισμού για την πλήρη αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημείου διαθέτοντας πόρους από το Επιχειρησιακό της Πρόγραμμα, όπως άλλωστε έχει πράξει μέχρι σήμερα. Στο Διδυμότειχο ο κ. Μέτιος συνοδευόταν από τον Αντιπεριφερειάρχη Έβρου κ. Δημήτρη Πέτροβιτς και τον θεματικό Αντιπεριφερειάρχη Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας κ. Χρήστο Τερτσούδη». v. Δελτίο Τύπου Ι. Μητρόπολης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου «Διδυμότειχο, 22 Μαρτίου 2017 Συγκλονισμένη η τοπική κοινωνία είδε να παραδίδεται στις φλόγες τις μεταμεσονύκτιες ώρες ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της πόλης του Διδυμοτείχου, το αρχαιότερο Τέμενος των Βαλκανίων. Με βαθειά θλίψη η χριστιανική μας κοινότητα εκφράζει τη συμπαράστασή της στους μουσουλμάνους συμπολίτες μας, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας μας και με τους οποίους συμβιώνουμε ειρηνικά και αρμονικά. Από τις πρώτες ενέργειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Δαμασκηνού ήταν να επισκεφθεί το μνημείο και να επικοινωνήσει με τον Τοποτηρητή Μουφτή Διδυμοτείχου κ. Οσμάν Χαμζά για να του εκφράσει τη συμπάθειά του. Τα μνημεία μας, αδιακρίτως χρήσεως και θρησκευτικού προσανατολισμού, είναι ανεκτίμητος πολιτιστικός θησαυρός ενός τόπου και κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητος. Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως» vi. Ανακοίνωση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος «Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος εκφράζει τη λύπη του για το θλιβερό γεγονός της πυρκαγιάς που ξέσπασε χθες, , στο τέμενος Βαγιαζήτ του Διδυμοτείχου. Η πυρκαγιά προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε έναν τόπο λατρείας των συμπατριωτών μας Μουσουλμάνων που παράλληλα αποτελεί ένα σημαντικό πολιτιστικό μνημείο της πόλης. Ένα μνημείο του 14ου αιώνα που μαρτυρεί την ιστορική διαδρομή και τον πολιτισμικό πλούτο της περιοχής. Ελπίζουμε ότι σύντομα θα ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασής του». 154

155 γ. Ενδεικτικός κατάλογος Τεμενών τα οποία έχουν ανακηρυχθεί ως Μνημεία (Πηγή: Δ/νση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού) ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ Αθήνα, Φετιχιέ Τζαμί (ή Τζαμί του Σταροπάζαρου) Αθήνα, Τζαμί του Τζισδαράκη (ή Τζαμί του Κάτω Σιντριβανιού) Μενδρεσές (ιεροδιδασκαλείο) επί των οδών Αιόλου και Πελοπίδα Κιουτσούκ Τζαμί, Πλατεία Μουσαίου, Πλάκα Χαλκίδα, Συγκρότημα Εμίρ-Ζαδέ (τέμενος και κρήνη) Ναύπακτος, Φετιχιέ τζαμί (ή Τζαμί Λιμανιού) Έχει ολοκληρωθεί το έργο συνολικής αποκατάστασης του μνημείου. Είναι επισκέψιμο, και λειτουργεί ως χώρος περιοδικών εκθέσεων και πολιτιστικών δράσεων. Επί του παρόντος παρουσιάζεται η ιστορία του μνημείου αλλά και του έργου αναστήλωσης που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Λειτουργεί ως παράρτημα του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Είναι προσωρινά κλειστό. Πρόκειται να αποτελέσει μέρος της νέας μόνιμης έκθεσης του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης. Διατηρείται σε ημιερειπωμένη κατάσταση, με την εξαίρεση της πύλης της κεντρικής εισόδου και τμήματος στη νότια πλευρά του συγκροτήματος. Ο χώρος χρησιμοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών ως υπαίθριος χώρος φύλαξης αρχαιολογικού υλικού. Αποκαλύφθηκε ανασκαφικά από την πρώην Α ΕΠΚΑ, κατά τη διάρκεια έργων Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθηνών. Χρονολογείται σε προ του έτους 1667 χρόνους. Μετά από εργασίες στερέωσης και κατάλληλης διαμόρφωσης και σήμανσης, τα ερείπια του μνημείου και του μιναρέ του διατηρούνται ορατά και εντάσσονται ελεύθερα στον κοινόχρηστο χώρο της Πλατείας Μουσαίου. Έχει ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του μνημείου. Το μνημείο λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος, φιλοξενεί έκθεση χαρακτικών ευρωπαίων περιηγητών, έργων του 16ου-19ου αιώνα με θέμα την Χαλκίδα και γενικότερα την Εύβοια, τα οποία ανήκουν στη συλλογή Ιωάννη Καράκωστα. Στο μνημείο πραγματοποιούνται περιστασιακά, καθ όλη τη διάρκεια του έτους, πολιτιστικές δραστηριότητες, εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, κ.λπ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Nαύπλιο,«Τριανόν» ή Παλαιό τζαμί της πλατείας Συντάγματος Nαύπλιο, «Βουλευτικό» - Οθωμανικό τέμενος Nαύπλιο, Μεντρεσές (ή «Φυλακές Λεονάρδου») Nαύπλιο, Καθολική Εκκλησία (ή «Φραγκοκλησιά»), Οθωμανικό τέμενος Άργος, Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης - Οθωμανικό τέμενος Κόρινθος, Ακροκόρινθος, Τέμενος Το τέμενος λειτουργεί από τον Δήμο Ναυπλίου ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκθέσεων. Το κτίριο λειτουργεί σήμερα ως χώρος διαλέξεων, συνεδρίων, συναυλιών, κ.λπ. Στο ισόγειο του Βουλευτικού στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Ναυπλίου. Στο μνημείο στεγάζονται εργαστήρια συντήρησης και αποθήκες της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Λειτουργεί ως καθολικός ναός. Λειτουργεί ως χριστιανικός ναός, υπαγόμενος στην ενορία του Αγίου Πέτρου του Άργους. Έχει εκπονηθεί με πρωτοβουλία του Δήμου μελέτη αποκατάστασης του μνημείου, η οποία βρίσκεται στο στάδιο των εγκρίσεων. Έχει εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης του μνημείου, εκκρεμεί η υλοποίηση του έργου, προγραμματίζεται μετά την 155

156 Κόρινθος, Αρχαία Κόρινθος, Μαυσωλείο - γνωστό ως «Τεκές» Μονεμβασία, Κάστρο Μονεμβασίας, Τέμενος Πύλος, Νιόκαστρο, Τέμενος (ή Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος) αποκατάστασή του να αποκτήσει μουσειακή χρήση, με θεματολογία από την ιστορία του αρχαιολογικού χώρου και με έμφαση στις οθωμανικές αρχαιότητες. Επί του παρόντος είναι επισκέψιμο κατά την περιήγηση του επισκέπτη στον αρχαιολογικό χώρο του Ακροκορίνθου. Απαιτείται αποκατάσταση του μνημείου. Στο μνημείο στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασίας. Η Αρχαιολογική Συλλογή περιλαμβάνει αρχιτεκτονικά γλυπτά (μεταξύ των οποίων και δυτικά οικόσημα), έργα τέχνης και κεραμική. Όλα αυτά αποτελούν ιστορικές μαρτυρίες της ανθρώπινης δραστηριότητας και της καλλιτεχνικής ζωής που αναπτύχθηκαν στην πόλη, από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια έως τους αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας, αλλά και υλικές μαρτυρίες για τις εμπορικές και πολυπολιτισμικές επαφές της Μονεμβασίας με την ανατολική και τη δυτική Μεσόγειο. Ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση του μνημείου που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Σε αυτό θα φιλοξενούνται περιστασιακά/επετειακά χριστιανικές λειτουργίες, ενώ λειτουργεί και ως επισκέψιμο μνημείο. ΗΠΕΙΡΟΣ Ιωάννινα, Κάστρο, ΒΑ Ακρόπολη, Τζαμί Ασλάν Πασά Ιωάννινα, Κάστρο, NA Ακρόπολη- Iτς Καλέ, Φετιχιέ τζαμί Μεντρεσές Ασλάν Πασά, Κάστρο, ΒΑ Ακρόπολη, στα ΝΔ του τεμένους του Ασλάν Πασά «Μαγειρεία» Ασλάν Πασά, Κάστρο, ΒΑ Ακρόπολη, αποτελεί τμήμα του συγκροτήματος του τεμένους του Ασλάν Πασά Ιωάννινα, Κάστρο, έξω από την πύλη της ΒΑ Ακρόπολης, Βιβλιοθήκη κάστρου Ιωάννινα, Kαλούσιανη, Τζαμί Καλού Τσεσμέ Ιωάννινα, ΝΔ από τα Λιθαρίτσια, Συγκρότημα Βελή Πασά, τέμενος-ιεροδιδασκαλείο-μαγειρεία Στεγάζει το Δημοτικό Μουσείο της πόλης. Το μνημείο χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος: στον εξώστη και στο δυτικό τμήμα του φιλοξενείται έκθεση με θέμα «η πόλη των Ιωαννίνων και ο Αλή Πασάς». Είναι επισκέψιμο μνημείο, το οποίο θα μπορούσε να αποκτήσει εκθεσιακή χρήση. Αν και διατηρείται χωρίς στέγαση, είναι σε αρκετά καλή κατάσταση και είναι επισκέψιμο μνημείο. Κτίριο εξαρτημένο από το ιεροδιδασκαλείο και οθωμανικό λουτρό. Και τα δύο μνημεία είναι επισκέψιμα. Η βιβλιοθήκη είχε αποκατασταθεί στο παρελθόν και κατά καιρούς στέγαζε γραφεία (π.χ. το γραφείο της Προγραμματικής Σύμβασης ΥΠΠΟ - Δήμου Ιωαννιτών, γραφείο του Συλλόγου Υπαλλήλων ΒΔ Ελλάδος). Πρόσφατα εκπονήθηκε και εγκρίθηκε μελέτη συνολικής ανάδειξης της βιβλιοθήκης. Η πρόταση χρήσης και αξιοποίησή της θα γίνει σε συνεργασία με τον Δήμο Ιωαννιτών. Τα προηγούμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης τμημάτων του μνημείου. Επί του παρόντος εκπονείται μελέτη συνολικής αποκατάστασης του μνημείου από ομάδα του ΕΜΠ, με σκοπό την ένταξη του έργου, μετά από την έγκριση της μελέτης, σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα. α. Τέμενος: το μνημείο δεν είναι επισκέψιμο, χρησιμεύει ως αποθήκη. β. Μεντρεσές: στεγάζει στις αίθουσές του Μουσείο Εθνικής Αντίστασης. γ. Μαγειρεία: στεγάζει Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης 156

157 Άρτα, Τέμενος Φαΐκ Πασά (γνωστό ως Ιμαρέτ) Άρτα, Φεϋζούλ τζαμί Παιδιού του Δήμου Ιωαννιτών. Είναι επισκέψιμο μνημείο εξωτερικά μόνο. Λειτουργεί μία φορά το χρόνο ως εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Ρώσου. Έχει εκπονηθεί η μελέτη αποκατάστασης του μνημείου. Πρόκειται να υλοποιηθούν προκαταρκτικές εργασίες ανάδειξης μέσω Π.Σ. ΥΠΠΟΑ-Περιφέρειας Ηπείρου. Χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Άρτας. ΘΕΣΣΑΛΙΑ Λάρισα, οδός 31ης Αυγούστου, Γενί (Νέο) τζαμί Ελασσόνα, συνοικία Βαρόσι, Οθωμανικό Τέμενος Τέμπη, Δήμος Τεμπών, Τεκές Χασάν Μπαμπά Ασπρόγεια Φαρσάλων, ΠΕ Λάρισας, Τεκές Ντουρπαλί Σουλτάν - Μονή Δερβίσηδων Μπαϊρακλί Τζαμί Λάρισας Τρίκαλα, περιοχή Αγίου Κωνσταντίνου, στα ανατολικά της οδού Τρικάλων Καρδίτσας Οσμάν Σαχ (ή Κουρσούμ) τζαμί Το μνημείο είναι επισκέψιμο κατόπιν ειδοποίησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας. Προγραμματίζεται να λειτουργήσει ως εκθεσιακός χώρος περιοδικών εκθέσεων και σε αυτό να φιλοξενηθεί ψηφιακός κόμβος για προβολή της ιστορίας της πόλης. Το έργο έχει προταθεί για το νέο ΕΣΠΑ. Το μνημείο έχει αποκατασταθεί, παλαιότερα στο μνημείο φυλάσσονταν αντικείμενα της Αρχαιολογικής Συλλογής Ελασσόνας. Σήμερα το μνημείο είναι επισκέψιμο κατόπιν ειδοποίησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας. Από τον τεκέ σώζεται ο τουρμπές (μαυσωλείο), που περιελάμβανε τον τάφο του ιδρυτή του. Το μνημείο είναι μόνο υποστυλωμένο και δεν είναι επισκέψιμο. Η Εφορεία προγραμματίζει την αποκατάστασή του (υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη) προκειμένου να καταστεί επισκέψιμο. Το έργο έχει προταθεί για το νέο ΕΣΠΑ. Το συγκρότημα αναπτύσσεται σε δύο περιβόλους: στον βόρειο περίβολο γύρω από πλακόστρωτη αυλή αναπτύσσονται τα κτίρια: ξενώνες, κελλιά, τράπεζα, στάβλοι, ηγουμενείο, φούρνοι, μαγειρεία και το μεϊντάν (ο χώρος που προοριζόταν για τις τελετές). Στον νότιο περίβολο υπάρχει κοιμητήριο τριάντα τριών τάφων με δύο μαυσωλεία (τουρμπέδες). Το μνημείο είναι ανοικτό για το κοινό, χωρίς φύλαξη από την Υπηρεσία. Το μνημείο ανήκει σε ιδιώτες και δεν έχει αποκατασταθεί. Είναι επισκέψιμο μόνο εξωτερικά. Στο συγκρότημα, κληροδότημα του Οσμάν Σαχ, σώζονται το τέμενος και το μαυσωλείο (τουρμπές): Τα δύο κτίρια είναι επισκέψιμα μνημεία, ενώ το τέμενος παραχωρείται περιστασιακά για τη φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων (εκθέσεων). Έχει ολοκληρωθεί και εγκριθεί η μουσειολογική μελέτη μόνιμης έκθεσης στο Οσμάν Σαχ με αρχαιολογικό υλικό της περιοχής των Τρικάλων. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Θεσσαλονίκη, συμβολή οδών Βενιζέλου και Εγνατίας, Τζαμί Χαμζά Μπέη (ή «Aλκαζάρ») Θεσσαλονίκη, Ροτόντα, Μιναρές της Pοτόντας Θεσσαλονίκη, οδός Αρχαιολογικού Μουσείου, Γενί τζαμί (ή Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο) - Οθωμανικό τέμενος Εκκρεμεί η αποκατάσταση του μνημείου. Προγραμματίζεται να λειτουργήσει ως εκθεσιακός χώρος ή ως επισκέψιμο μνημείο. Προσθήκη στο ρωμαϊκό μνημείο όταν αυτό μετετράπη σε μεστζίτ (τέμενος δηλαδή μικρού μεγέθους) ή ευκτήριος οίκος των Μπεκτασήδων. Η Ροτόντα είναι επισκέψιμο μνημείο. Αρχαιολογικό Μουσείο από το 1925 έως το Το μνημείο χρησιμοποιείται για τη διοργάνωση εκθέσεων από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, η ΕΦΑ πόλης Θεσσαλονίκης διατηρεί αρχαιολογικό υλικό στο εσωτερικό του μνημείου, σε 157

158 Θεσσαλονίκη, πάνω από την οδό Κασσάνδρου, ΒΑ της βασιλικής του Αγίου Δημητρίου, Aλατζά ιμαρέτ (ή Ισχάκ Πασά τζαμί) Θεσσαλονίκη, Πλατεία Τερψιθέας, Μαυσωλείο Μουσά Μπαμπά Καβάλα,Τζαμί Ιμπραήμ Πασά Καβάλα, Χερσόνησος Παναγίας, Τζαμί και μεντρεσές Χαλίλ Μπέη Καβάλα, Χερσόνησος Παναγίας, Ιμαρέτ Σέρρες, οδός Αγίας Σοφίας, Τζαμί Μεχμέτ Μπέη (ή «Αγιά Σοφιά») Σέρρες, Κάτω Καμενίκια, οδός Καπετάν Μητρούση 1, Τζαμί Μουσταφά Μπέη Σέρρες, στη συμβολή των οδών Αν. Θράκης, Αδριανουπόλεως και Βουρλών, Ζιντζιρλί τζαμί Δράμα, Τέμενος Πλατείας Δικαστηρίων Δράμα, Τέμενος στη συμβολή των οδών Αγαμέμνονος και Άρμεν Δήμος Κάτω Νευροκοπίου Δράμας, Τοπική κοινότητα Εξοχής, Μουσουλμανικό τέμενος Γιαννιτσά, στη συμβολή των οδών Στράντσης, Δημ. Καραολή και Φραγκοπούλου, Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός Γιαννιτσά, σε πάροδο της οδού Στράντσης, Mescit ή «Τουρμπές» Αχμέτ Μπέη Γιαννιτσά, Τέμενος Ισκεντέρ Μπέη Γιαννιτσά, Τέμενος Αχμέτ Μπεή ή Σεϊχη Ιλαχή και το Λουτρό Σεϊχη Ιλαχή Βέροια, επί των οδών Λεωνίδου και Θεμιστοκλέους, Ορτά τζαμί Βέροια, συμβολή των οδών Μ. Μπότσαρη και Απ. Παύλου, Τέμενος αποθήκες του αύλειου χώρου και στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου. Ευαγές ίδρυμα οθωμανικό τέμενος. Το μνημείο χρησιμοποιείται για τη διοργάνωση εκθέσεων από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Το Μαυσωλείο (τουρμπές) είναι στην πραγματικότητα το μοναδικό σωζόμενο κτίσμα από συγκρότημα τεκέ, «μοναστηριακού» καθιδρύματος μπεκτασήδων δερβίσηδων. Το μνημείο έχει αποκατασταθεί και λειτουργεί ως επισκέψιμο μνημείο κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης. Το τέμενος μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό του Αγίου Νικολάου, και ως εκκλησία λειτουργεί έως σήμερα. Το τέμενος, στο εσωτερικό και στην αυλή του οποίου αποκαλύφθηκε βυζαντινός ναός, είναι επισκέψιμο μνημείο, στο οποίο κατά καιρούς φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στους χώρους του ιεροδιδασκαλείου στεγάζουν τα γραφεία τους πολιτιστικοί σύλλογοι της πόλης. Στην αυλή του συγκροτήματος κατά καιρούς φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων. Το θρησκευτικό και εκπαιδευτικό συγκρότημα αποκαταστάθηκε και μετατράπηκε σε ξενοδοχείο. Απαιτείται η αποκατάσταση του τεμένους για την απόδοση χρήσης σε αυτό. Απαιτείται η αποκατάσταση του τεμένους για την απόδοση χρήσης σε αυτό. Το μνημείο έχει αποκατασταθεί. Περιστασιακά φιλοξενούνται σε αυτό περιοδικές εκθέσεις. Έχει εγκριθεί μελέτη αποκατάστασης του μνημείου. Σήμερα το μνημείο είναι κενό. Είναι ιδιωτικό, η μελέτη αποκατάστασης εγκρίθηκε. Είναι σε εξέλιξη οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου προκειμένου να αποδοθεί στο κοινό ως επισκέψιμο μνημείο. Είναι ιδιωτικό, χρήζει άμεσων στερεωτικών εργασιών και ακολούθως, εργασιών αποκατάστασης προκειμένου να καταστεί επισκέψιμο. Το κτίριο είναι επισκέψιμο μνημείο και λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος περιοδικών εκθέσεων. Το μνημείο αποκαταστάθηκε και σήμερα είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας. Έχει εκπονηθεί αρχιτεκτονική και στατική μελέτη για τη δομητική αποκατάσταση του τεμένους, η οποία είναι στο στάδιο των εγκρίσεων. Για το πρώτο έχει υλοποιηθεί και εγκριθεί στατική και αρχιτεκτονική μελέτη. Για το δεύτερο έχει εκπονηθεί αρχιτεκτονική και στατική μελέτη. Απαιτείται η αποκατάσταση του τεμένους. Το τέμενος είναι κλειστό, εκκρεμεί η απαλλοτρίωσή του. Το μνημείο έχει αποκατασταθεί και λειτουργεί ως χώρος συνεδριακών δράσεων και περιοδικών εκθέσεων 158

159 Μεντρεσέ Έδεσσα, στη συμβολή των οδών Στρατού, Κ. Παλαιολόγου, Π. Φερραίου, Ιωαννίνων και Λυκούργου, Γενί τζαμί (auditorium). Η πρόσβαση στο μνημείο είναι δυνατή κατόπιν συνεννόησης με την Ι. Μητρόπολη Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας, στην οποία ανήκει το μνημείο. Μόλις ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του μνημείου (υπάρχουν εγκεκριμένες μελέτες) πρόκειται να μετατραπεί σε μουσειακό χώρο, ο οποίος θα στεγάσει διαχρονική έκθεση αρχαιοτήτων της πόλης. Το έργο έχει προταθεί για ένταξη στο INTERREG Ελλάδα-FYROM. Έδεσσα, Χουνκιάρ Τζαμί. Αποτελεί τμήμα του κτιρίου πολιτιστικών δράσεων «Αλέξανδρος». Κάτω από τις σύγχρονες μετασκευές διατηρούνται, σε μεγάλη έκταση και σε σχετικά καλή κατάσταση, τμήματα του τεμένους. Είναι σε εξέλιξη οι εργασίες αποκατάστασής του προκειμένου να αποκαλυφθούν και να αναδειχθούν τα σωζόμενα τμήματα του τεμένους. Καστοριά, οδός Διοικητηρίου 5, Μεντρεσές Καστοριά, πλατεία ΙΚΑ, Οθωμανικό Τέμενος (Κουρσούμ Τζαμί) Κατερίνη, περιοχή Νοσοκομείου, Τεκές του Αμπντουλλάχ Πασά ΠΕ Κιλκίς, Δήμος Παιονίας, Μεσιά, Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Απαιτείται η αποκατάσταση του κτιρίου, μετά από την εκπόνηση της απαιτούμενης μελέτης. Ακολούθως και μετά από τη σχετική έγκριση της χρήσης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εκθεσιακός χώρος, ενώ πολιτιστικές εκδηλώσεις θα μπορούσαν να φιλοξενούνται στον αύλειο χώρο του. Απαιτείται η αποκατάσταση του μνημείου. Η σχετική μελέτη έχει ήδη εκπονηθεί από την Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ. Εκκρεμεί η έγκρισή της. Θα μπορούσε μετά από την αποκατάστασή του και τη σχετική έγκριση της χρήσης να λειτουργήσει ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Από τον τεκέ του τάγματος των μπεκτασήδων διασώζονται σήμερα μόνον το μαυσωλείο και η κρήνη. Το μνημείο είναι ιδιωτικό και κλειστό, επισκέψιμο μόνο εξωτερικά. Το οθωμανικό μαυσωλείο (τουρμπές) ενσωματώθηκε σε μεταγενέστερο χριστιανικό ναό, χρησιμεύοντας ως κυρίως ναός. Υπήρξε μουσουλμανικό προσκύνημα, συσχετιζόμενο με τον εντός του μαυσωλείου θαμμένο γέροντα. Αποτελεί πιθανόν το μοναδικό κατάλοιπο ενός ευρύτερου κτιριακού συνόλου που δεν σώζεται πλέον. Σήμερα λειτουργεί ως ναός. ΘΡΑΚΗ ΠΕ Ξάνθης, Γενισέα, Τζαμί Μουσταφά Πασά ΠΕ Ξάνθης, Δήμος Βιστωνίδος, Σέλινο,Τεκές Κιουτουκλού Μπαμπά Κομοτηνή, ιστορικό κέντρο, πλατεία Ηφαίστου, Γενί τζαμί Κομοτηνή, σε οικοδομική νησίδα που ορίζεται από τις οδούς Ξενοφώντος, Βενιζέλου και Φιλικής Εταιρείας, Ιμαρέτ Διδυμότειχο, Τέμενος Μεχμέτ Τσελεμπί (ή Μεγάλο τέμενος) Το τέμενος λειτουργεί ως χώρος προσευχής των μουσουλμάνων της περιοχής. Ταφικό παρεκκλήσι μοναστηριακού συγκροτήματος (τεκές). Το κτίριο έχει αποκατασταθεί και αποτελεί επισκέψιμο μνημείο. Στον περίβολο του τεμένους, γύρω από εσωτερική αυλή υπάρχουν τα γραφεία της Μουφτείας Κομοτηνής, το κτίριο της βιβλιοθήκης (πιθανόν αρχικά ήταν το ιεροδιδασκαλείο), χώροι προετοιμασίας και αναμονής των πιστών, το μαυσωλείο της Φατμά Χανούμ, νεκροταφείο προυχόντων. Το μνημείο είναι εν λειτουργία τέμενος. Συγκρότημα θρησκευτικού και φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Το κτίριο στεγάζει σήμερα το Εκκλησιαστικό Μουσείο Κομοτηνής. Η υλοποίηση της συνολικής αποκατάστασης του τεμένους Βαγιαζήτ ως γνωστόν είχε ενταχθεί το έτος 2011 στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), με 159

160 ΠΕ Έβρου, Δήμος Σουφλίου, Ρούσσα, Τεκές του Σεγίτ Αλή Σουλτάν ή Τεκές της Ρούσσας σκοπό το μνημειακών διαστάσεων οικοδόμημα να αποδοθεί ως επισκέψιμο στους πολίτες και στους επισκέπτες του ακριτικού Διδυμοτείχου αλλά και στις επόμενες γενιές. Το έργο είχε προχωρήσει σημαντικά, όμως μετά το λυπηρό συμβάν της πυρκαγιάς που έλαβε χώρα στο μνημείο την προωθούνται από το ΥΠΠΟΑ τα απαιτούμενα έργα για την ταχεία αποκατάσταση και απόδοση στο κοινό του σημαντικού αυτού μνημείου. Λειτουργεί ως θρησκευτικός χώρος συνάθροισης μουσουλμάνων (Αλεβιτών/Μπεκτασήδων). ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ Μυτιλήνη, οδός Ερμού, Γενί τζαμί Μυτιλήνη, Μεσαίο Κάστρο, Μεντρεσές Βελή Πασά: Μυτιλήνη, Κάστρο Μυτιλήνης, Τεκές Χίος, Πλατεία Βουνακίου (Τριανδρίας), οδ. Κανάρη και Φυντέλ ντε Κουλάνς, Μετζιτιέ τζαμί Χίος, πλατεία Κάστρου Χίου, Νεκροταφείο Καρά Αλή Χίος, Οσμανιέ Τζαμί, Φραγκομαχαλάς Χίος, Μπαϊρακλί Τζαμί στην οδό Αγίου Γεωργίου, Κάστρο Χίου Απαιτείται η ολοκλήρωση της αποκατάστασης του μνημείου. Το μνημείο είναι επισκέψιμο μόνο κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, ενώ περιστασιακά το καλοκαίρι αξιοποιείται ως χώρος περιοδικών εκθέσεων. Πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν στερεωτικές εργασίες. Αναζητείται από την Εφορεία χρηματοδότηση (ίσως μέσω Π.Σ.) προκειμένου να υλοποιηθεί η συνολική αποκατάσταση του μνημείου σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη. Είναι επισκέψιμο μόνο εξωτερικά, περιμετρικά. Το μνημείο αποκαταστάθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και είναι επισκέψιμο. Αποκαταστάθηκε και στεγάζει τη μόνιμη έκθεση Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης. Επισκέψιμο μνημείο. Από το 2012 χρησιμοποιείται ως χώρος εργαστηρίων συντήρησης κεραμικής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χίου. Με αφορμή εορτασμούς όπως η ημέρα μουσείων ή οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, το μνημείο ανοίγει στο κοινό και παρουσιάζεται το έργο των συντηρητών. Έχει εκπονηθεί και έχει εγκριθεί μελέτη αποκατάστασης του μνημείου. Εκκρεμεί η αποκατάστασή του. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, Τέμενος Σουλεϊμάν Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, οδός Πλάτωνος, Ιμπραήμ Πασά τζαμί Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, πλατεία Δωριέως, Τέμενος Ρετζέπ Πασά Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, πλατεία Αρίωνος, Μουσταφά τζαμί Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, οδός Αλεξανδρίδου, Χαμζά Μπέη τζαμί Επισκέψιμο μνημείο και κατόπιν αδείας από το ΥΠΠΟΑ χώρος διεξαγωγής θρησκευτικών τελετών δύο φορές το χρόνο, για τις γιορτές του Ραμαζάν Μπαϊράμ και του Κουρμπάν Μπαϊράμ. Το μνημείο είναι εν ενεργεία (το κατ εξοχήν) μουσουλμανικό τέμενος, σε χρήση της μουσουλμανικής κοινότητας της Ρόδου. Το μνημείο αποκαθίσταται. Το μνημείο χρησιμοποιείται για τελετές (γάμοι, περιτομές, κ.λπ.) από τη μουσουλμανική κοινότητα της Ρόδου. Το μνημείο αποκαταστάθηκε και είναι επισκέψιμο. Το μνημείο μελλοντικά θα μπορούσε να λειτουργήσει ως επισκέψιμο μνημείο, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία στο 160

161 Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, οδός Σωκράτους, Μεχμέτ Αγά τζαμί Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, Σιντριβάν τζαμί Ρόδος, οδός Πίνδου 1, Τέμενος Αλή Χιλμί Πασά Ρόδος, Μεσαιωνική Πόλη, Iμαρέτ (ή Παλιό Συσσίτιο - κοινωφελές ίδρυμα/πτωχοκομείο) και εκκλησία των Αγίων Αποστόλων Ρόδος, Συγκρότημα Μουράτ Ρεΐς Τάφος, μουσουλμανικό νεκροταφείο, τέμενος και τεκές Κως, πλατεία Λότζιας, Γαζή Χασάν Πασά Τζαμί Κως, πλατεία Ελευθερίας, Ντεφτερντάρ τζαμί Καστελλόριζο, περιοχή Κάβος, Τέμενος εσωτερικό του θεματικής εκθέσεως. Το μνημείο αποκαταστάθηκε και μελλοντικά θα μπορούσε να λειτουργήσει ως επισκέψιμο μνημείο, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία στο εσωτερικό του θεματικής εκθέσεως. Το μνημείο αποκαταστάθηκε και θα μπορούσε μελλοντικά να λειτουργήσει ως επισκέψιμο μνημείο, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία στο εσωτερικό του θεματικής εκθέσεως. Το μνημείο αποκαταστάθηκε και στεγάζει δραστηριότητες του Δήμου Ρόδου (έχει παραχωρηθεί στο Σκακιστικό Όμιλο του Δήμου). Τα κτίρια του συγκροτήματος αποκαταστάθηκαν και εντάχθηκαν σε αυτά νέες χρήσεις. Ειδικότερα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις της Δημοτικής Πινακοθήκης Ρόδου (στους ανατολικούς θόλους του Ιμαρέτ), δημοτικό αναψυκτήριο (στο μαγειρείο), παιδική χαρά (στην αυλή), ενώ η κρύπτη και η εκκλησία είναι επισκέψιμα μνημεία. Το τέμενος είναι κλειστό. Τα κτίρια του τεκέ αποκαθίστανται. Όλο το συγκρότημα είναι επισκέψιμο μνημείο και μουσουλμανικό προσκύνημα. Το τέμενος (στον όροφο) ήταν κλειστό, ενώ στο ισόγειο φιλοξενούνταν εμπορικά καταστήματα. Το μνημείο επλήγη σοβαρά από τον σεισμό της 21ης Ιουλίου Επί του παρόντος δεν είναι προσβάσιμο, απαιτείται η λήψη άμεσων στερεωτικών μέτρων και ακολούθως η αποκατάστασή του. Το τέμενος (στον όροφο) λειτουργούσε ως λατρευτικός χώρος, ενώ στο ισόγειο φιλοξενούνταν εμπορικά καταστήματα. Το μνημείο επλήγη σοβαρά από τον σεισμό της 21ης Ιουλίου Επί του παρόντος δεν είναι προσβάσιμο, απαιτείται η λήψη άμεσων στερεωτικών του μέτρων και ακολούθως η αποκατάστασή του. Στο εσωτερικό του μνημείου που έχει αποκατασταθεί στεγάζεται η Ιστορική Συλλογή Καστελλορίζου. ΚΡΗΤΗ Ηράκλειο, παλιά πόλη, πλατεία Αγίου Τίτου, οδός Μαρτύρων 25ης Αυγούστου 1898, Βεζίρ τζαμί (Άγιος Τίτος) Ηράκλειο, περιοχή Κομμένο Μπεντένι, σε πλάτωμα της λεωφόρου Νικολάου Πλαστήρα, Τεκές Τριών Ανδρών Ηράκλειο, Νέα Αλάτσατα, Γ. Μαστρακούλη 13, Τζαμί του τεκέ του Χορασανί Ζαντέ των Μπεκτασήδων Χανιά, Ενετικό Λιμάνι, Τέμενος του Κιουτσούκ Χασάν (ή Γιαλί τζαμί) Χανιά, παλιά πόλη, πλατεία Σπλάντζιας, Μιναρές του «τζαμιού του σουλτάνου Ιμπραήμ» (ή «Χουνκιάρ τζαμί»), παραπλεύρως του ναού του Αγίου Νικολάου Χανιά, οδός Αποκορώνου, Μαλαθήρου, Πολυρρηναίας Τεκές Αρχικά χριστιανικός ναός που μετετράπη σε τέμενος, λειτουργεί σήμερα ως χριστιανικός ναός. Από τον τεκέ σώζεται το μαυσωλείο, μία κρήνη, ένα φρέαρ, θεμέλια δωματίων και υπολείμματα δαπέδων. Απαιτείται αποκατάσταση του μνημείου προκειμένου να καταστεί επισκέψιμο. Σήμερα είναι επισκέψιμο μόνο εξωτερικά. Το τέμενος του τεκέ που σώζεται είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης με τον Σύλλογο Αλατσατιανών που το διαχειρίζονται. Το αποκατεστημένο μνημείο είναι επισκέψιμο, λειτουργεί δε περιστασιακά και ως χώρος περιοδικών εκθέσεων. Ο μιναρές αποκαταστάθηκε. Τεκές, μαυσωλείο, θύρωμα και συντριβάνι: στο χώρο στεγάζεται το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας (υπαγόμενο στο 161

162 Μεβλεβήδων δερβίσηδων Ρέθυμνο, φρούριο Φορτέτζα, Τέμενος του σουλτάνου Ιμπραήμ Ρέθυμνο, παλιά πόλη, στη συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Βερνάρδου, Συγκρότημα Γαζή Ντελί Χουσεΐν Πασά Ρέθυμνο, παλιά πόλη, στη συμβολή των οδών Βίκτωρος Ουγκώ και Αρκαδίου, Τζαμί του Καρά Μουσά Πασά Ρέθυμνο, στη συμβολή των οδών Γ. Σάθα και Μαρκέλλου, Συγκρότημα Βελή Πασά (τεκές, τέμενος, ιεροδιδασκαλείο και πτωχοκομείο) Ιεράπετρα, Κάτω Μερά, πλατεία λοχαγού Ιωάννη Μαμουνάκη (πλατεία Τζαμιού), Οθωμανικό τέμενος Ιεράπετρας και κρήνη Κέντρο Αποκατάστασης Παιδιών και Νέων Κρήτης) του Υπουργείου Υγείας. Το κτίριο αποκαταστάθηκε και είναι επισκέψιμο μνημείο και χώρος περιοδικών εκθέσεων και μουσικών εκδηλώσεων κατά την περίοδο του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου. Τέμενος, πτωχοκομείο, βιβλιοθήκη και σχολείο. Σήμερα το τέμενος λειτουργεί ως ωδείο, χώρος μουσικών εκδηλώσεων και αίθουσα διαλέξεων του Συνδέσμου υπέρ Διαδόσεως των Καλών Τεχνών. Τέμενος και ερειπωμένο μαυσωλείο. Το τέμενος αποκαταστάθηκε, δεν είναι προς το παρόν επισκέψιμο, αν και περιοδικά στεγάζει εκθέσεις πολιτιστικού περιεχομένου. Στο τέμενος στεγάζεται το Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, παράρτημα του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Το τέμενος, το οποίο αποκαταστάθηκε πρόσφατα, είναι επισκέψιμο μνημείο εξωτερικά. Χρησιμοποιείται από τον Δήμο ως έδρα της Φιλαρμονικής της πόλης. 162

163 Δ. Άλλα Θρησκεύματα Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας, στην Ελλάδα υφίστανται και λειτουργούν νομίμως αδειοδοτημένοι χώροι λατρείας που ανήκουν σε θρησκευτικές κοινότητες των Βουδιστών (7), των Ινδουϊστών (3), των Μπαχάι (6) και της Ελληνικής Εθνικής Θρησκείας (1). Για το έτος 2017 δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά εις βάρος χώρων θρησκευτικής σημασίας άλλων Θρησκευμάτων. 163

164 III. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ & ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ Α. Γεωγραφική απεικόνιση περιστατικών έτους 2017 ανά Θρησκευτική Κοινότητα Σχήμα 7: Ορθόδοξη Εκκλησία Σχήμα 8: Καθολική Εκκλησία 164

165 Σχήμα 9: Αιθιοπική Ορθοδοξη Εκκλησία Σχήμα 10: Αρμενική Ευαγγελική Εκκλησία 165

166 Σχήμα 11: Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Γ.Ο.Χ. - «Παλαιοημερολογίτες») Σχήμα 12: Χριστιανοί Μάρτυρες Ιεχωβά 166

167 Σχήμα 13: Ιουδαϊσμός Σχήμα 14: Μουσουλμανισμός 167

168 Σχήμα 15: Γεωγραφική απεικόνιση του συνόλου των Περιστατικών όλων των Θρησκευμάτων ανά Περιφέρεια 168

169 Β. Στατιστική απεικόνιση στο σύνολο των περιστατικών της Έκθεσης 2017 Σχήμα 16: Χρονολογική απεικόνιση του συνόλου των περιστατικών όλων των Θρησκευμάτων ανά μήνα Σχήμα 17: Απεικόνιση εξιχνιασθέντων και μη περιστατικών όλων των Θρησκευμάτων 169

170 IV. Βιβλιογραφία: Ανδρουτσόπουλος Γ.Ι., Δικηγόρος, «Η Θρησκευτική Ελευθερία κατά τη Νομολογία του Αρείου Πάγου», Διδακτορική διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα, Οκτώβριος 2008 Βενιζέλος Ευ., «Οι Σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας ως σχέσεις συνταγματικά ρυθμισμένες», Παρατηρητής, εκδ. γ', Θεσσαλονίκη, 2000 Γάφος Ηλ., «Ποινικόν Δίκαιον, Ειδικόν Μέρος», Τεύχος Β (άρθρ ), Αθήναι, 1959 Δαγτόγλου Π.Δ., «Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικά Δικαιώματα», εκδ. Σάκκουλας, Αθήνα- Κομοτηνή, 2012 Ελιέζερ, Βίκτωρ. The Jewish community in Greece, the oldest community in Europe. Published in European Jewish Press, 4/5/2017 Κωνσταντίνης Μωυσής, «Οι Ισραηλιτικές Κοινότητες της Ελλάδος μετά το Ολοκαύτωμα» Μανιτάκης Αντώνης, γνωμοδότηση με θέμα «Η συνταγματική προστασία των πολιτιστικών αγαθών και η ελευθερία της λατρείας, με αφορμή τις χρήσεις της Ροτόντας», περιοδικό «Νόμος και Φύση», 1995 Αλ. Μαντζούτσος, «Η συνταγματική θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος, Επικρατούσα Θρησκεία και Δικαιώματα του Ανθρώπου», Διδακτορική διατριβή, ΕΚΠΑ, Αθήνα, 2014 Τρωιάνος Σπ., «Παραδόσεις Εκκλησιαστικού Δικαίου», εκδ. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 1984, β έκδοση Χρυσόγονος Κ. Χ., «Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα», Νομική Βιβλιοθήκη, 2006 Χριστοφιλόπουλος Αν., «Ελληνικόν Εκκλησιαστικόν Δίκαιον», Αθήναι,

171

172