ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. Δρ Ν. ΔΕΝΙΟΖΟΣ M.Sc. Regional Development, M.Sc. Statistics Πτυχίο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών / ΣΕΘΑ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Δρ Ν. ΔΕΝΙΟΖΟΣ M.Sc. Regional Development, M.Sc. Statistics Πτυχίο Αμυντικών και Στρατηγικών Σπουδών / ΣΕΘΑ

2 *ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΙΣΗΓΗΤΟΥ Aνώτατος Αξιωματικός Λ.Σ.-Ε. Α. ε.α. ( αποστρατευθείς κατόπιν αίτησής του) Απόφοιτος Σχολής Ναυτικών Δοκίμων-Σχολή Δοκίμων Σημαιοφόρων Λιμενικού Σώματος. Πτυχιούχος του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Ο.Π.Α. Κάτοχος Master και Διδακτορικού στην Περιφερειακή Ανάπτυξη/Οικονομική Γεωγραφία από το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αντίστοιχα. Επίσης κάτοχος Master στις Ποσοτικές Μεθόδους στη Λήψη Αποφάσεων του μεταπτυχιακού τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Εθνικής Άμυνας και του George Marshall European Center for Security Studies. Υπηρέτησε επί πολλά έτη στις Μονάδες Ειδικών Αποστολών του Λ.Σ., ως Αξιωματικός Επιχειρήσεων, Υποδιοικητής και Διοικητής. Διετέλεσε επικεφαλής της Δίωξης Ναρκωτικών του Λ.Σ. Εκπαιδεύτηκε στις Η.Π.Α. σε θέματα αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας στη θάλασσα και σε λιμένες, ενώ συμμετείχε σε προγράμματα της Αμερικάνικης Ακτοφυλακής σε θέματα δίωξης ναρκωτικών και εφαρμογής του νόμου στον τομέα του maritime security. Απόφοιτος του Σχολείου Ειδικών Αποστολών του Λιμενικού Σώματος και σχολείων του Ε.Σ. και της ΕΛ.ΑΣ. Διετέλεσε επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπίας στην EUROPOL, ενώ συμμετείχε σε projects της FRONTEX και σαν εθνικός εμπειρογνώμονας συμμετείχε ως τακτικό μέλος της πολιτικοστρατιωτικής επιτροπής PBOS του ΝΑΤΟ για τις θαλάσσιες στρατηγικές μεταφορές. Διετέλεσε Κεντρικός Λιμενάρχης Χαλκίδας και Δ/ντής στη Δ/νση Πολιτικού Σχεδιασμού Εκτάκτου Ανάγκης του Λιμενικού Σώματος. Διετέλεσε επίσης καθηγητής στο μάθημα της Ναυτιλιακής Οικονομικής στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και καθηγητής στο μάθημα της Ασφάλειας Λιμένων στην Σχολή Λιμενοφυλάκων, όπως επίσης και εκπαιδευτής σε θέματα οπλοτεχνικής και βολών του Λ.Σ Είναι Ανὠτερος Ερευνητής /Senior Research Fellow στο Εργαστήριο Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων Ευρύτερης Μέσης Ανατολής και Τουρκίας του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ. Διδάσκων στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Γεωπολιτικής Ανάλυσης και Γεωπολιτικής Σύνθεσης του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ. Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ. Eίναι σύμβουλος ασφαλείας και εκπαιδευτής σε θέματα ναυτιλιακής ασφάλειας. Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Αναλύσεων ( ΕΛΙΣΜΕ)

3 ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

4 1. ΕΞΕΛΙΞΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ Γεωπολιτική : -Αναλυτική Γεωγραφική Μέθοδος -Μελέτη διεθνών σχέσεων και συγκρούσεων με την οπτική της γεωγραφίας 25/3/2018 4

5 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ Στηρίζεται στη μεθοδολογική προσέγγιση ερμηνείας των διεθνών φαινομένων με βάση τους νόμους της ισχύος όπως αυτή εκφράζεται κάθε φορά: -Οικονομικά -Πολιτικά -Αμυντικά -Πολιτιστικά 25/3/2018 5

6 25/3/2018 6

7 F. RATZEL Θέτει τις επιστημονικές βάσεις της γεωπολιτικής «Πολιτική Γεωγραφία» Προσδιορισμός της οικονομικής και γεωγραφικής διάστασης της γεωπολιτικής Προσδιορισμός τρόπων που η γεωγραφία τίθεται στην υπηρεσία της πολιτικής του κράτους Έχει επηρεασθεί από τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου. 25/3/2018 7

8 K. HAUSHOFER Δεν τίθεται θέμα κατανομής ισχύος μεταξύ ναυτικών και χερσαίων μαζών του πλανήτη αλλά διαίρεσης όλης της επιφάνειας της γης σύμφωνα με τις ανάγκες του «ζωτικού χώρου» των ισχυρών δυνάμεων που δρουν ως «ζωντανοί οργανισμοί» 25/3/2018 8

9 ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ Η γεωστρατηγική προβληματική του Ανατολικού Ζητήματος καταργείται μέσα από μια «φυσική» διαίρεση του κόσμου σύμφωνα με τέσσερις κάθετους άξονες στον παγκόσμιο χάρτη, που δημιουργούν τέσσερις «σφαίρες» ζωτικού χώρου- Lebensraum» 25/3/2018 9

10

11 Ζωτικός χώρος-lebensraum 1. Ευρώπη-Αφρική που νοείται υπό γερμανική κηδεμονία 2. Η πανρωσική ζώνη που έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στον Ινδικό Ωκεανό 3. Η Άπω Ανατολική Ζώνη με κυρίαρχη δύναμη την Ιαπωνία 4. Η Αμερικανική ήπειρος με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ 25/3/

12 MACKINDER «Δημοκρατικά Ιδεώδη και Πραγματικότητα»: Συνέδεσε την πολιτική λειτουργία του αστικού φιλελευθερισμού με τον έλεγχο των θαλασσίων εμπορικών δρόμων της γης Όλη η «χερσαία μάζα του πλανήτη» αποτελεί την ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΝΗΣΟ «Καρδιά Heartland» καταλαμβάνει η Ρωσία «Μοχλός- Ἀξονας», η απομόνωση του οποίου από τις θάλασσες πρέπει να είναι πρωταρχικό μέλημα των Δυτικών Δυνάμεων 25/3/

13 MACKINDER Όποιος εξουσιάζει την Ανατολική Ευρώπη ελέγχει και την Κεντρική Γη Όποιος εξουσιάζει την Κεντρική Γη ελέγχει την Παγκόσμια Νήσο Όποιος εξουσιάζει την Παγκόσμια Νήσο ελέγχει τον Κόσμο 25/3/

14

15 SPYKMAN Τονίζει τη γεωστρατηγική σημασία των παρακτίων κρατών της Δ. Ευρώπης και της Ασίας Τα τελευταία διαμορφώνουν στο χάρτη τον «δακτύλιο- rimland» που λειτουργεί απαγορευτικά για τη ρωσική κάθοδο στο Νότο 25/3/

16

17

18 25/3/

19 CLAVAL: «H σκέψη όσον αφορά στα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά προβλήματα έχει γίνει περισσότερο από ποτέ πρωταρχικά» 25/3/

20 Η επιστήμη είναι η γεωγραφία και η αναλυτική μέθοδος είναι η γεωπολιτική. Το μεθοδολογικό υπόβαθρο της γεωπολιτικής ανάλυσης είναι η οικονομική γεωγραφία. H γεωπολιτική, «η γεωγραφική αναλυτική μέθοδος που μελετά προβλέπει και περιγράφει την ανακατανομή της ισχύος και γενικότερα τα συστήματα ανισόρροπου κατανομής ισχύος στο διεθνή χώρο μεταξύ ανεξαρτήτων και διακριτών μεταξύ τους διεθνών, εθνικών ή εθνοτικών δρώντων», ανήκει επιστημολογικά στην οικονομική γεωγραφία.

21 Στο σκληρό πυρήνα του ερευνητικού προγράμματος της γεωπολιτικής υπάρχουν δυο αξιωματικές παραδοχές: 1) ότι όλα τα χαρακτηριστικά των υπό- χώρων του γεωγραφικού συμπλόκου είναι μετρήσιμα ή είναι δυνατόν να καταστούν μετρήσιμα εκ των μετρήσιμων αποτελεσμάτων τα οποία παράγουν και 2) ότι υπάρχουν πόλοι αυτοπροσδιοριζόμενοι και ετεροπροσδιοριζόμενοι ομοιόμορφα και ταυτόσημα με το διεθνές περιβάλλον, το οποίο προσδιορίζεται από τους διεθνείς δρώντες που βρίσκονται μέσα σε αυτό και χαρακτηρίζονται από μια κοινή συστημική σχέση μεταξύ τους.

22 Οι επικουρικές υποθέσεις της προστατευτικής ζώνης του γεωπολιτικού προγράμματος είναι: α) ότι το μέγεθος της ισχύος αναλύεται σε τέσσερις θεμελιώδεις πυλώνες (άμυνα/ ασφάλεια, οικονομία, πολιτική, πολιτισμός/πληροφορία) προσδιοριζόμενους από το πλήθος των μετρήσιμων (ή δυνάμενων να καταστούν μετρήσιμοι) γεωπολιτικών δεικτών, β) ότι οι πόλοι ισχύος αποτελούν τα θεμελιώδη δομικά χαρακτηριστικά ενός διεθνούς και διαρκώς μεταβαλλόμενου ασταθούς συστήματος,

23 γ) ότι οι πόλοι ισχύος εκφράζουν κοινωνικές βουλήσεις ή βουλήσεις των αποφασιζόντων παραγόντων χαρακτηρίζουσες την διεθνή συμπεριφορά του πόλου και συνεπώς, αυτοί οι πόλοι δύνανται να είναι εθνικά κράτη ή συλλογικοί διεθνείς θεσμοί ή διεθνούς εμβέλειας οικονομικές συγκροτήσεις ή συνδυασμοί των προηγουμένων οι οποίοι παρουσιάζουν ομοιογένεια δράσεως στο πλαίσιο διεθνούς περιβάλλοντος ως προς την συστημική τους λειτουργία, δ) οι αναπτυχθείσες αιτιακές και αιτιατικές έννοιες του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς χώρου καθώς και οι μεταξύ τους συνδυασμοί: πλήρεις και ειδικοί συνθετικοί χώροι και τέλος,

24 ε) ότι η συστημική γεωπολιτική ανάλυση στοχεύει σε συμπεράσματα πραξεολογίας, θεωρίας της πρακτικής (κατασκευή προβλεπτικού υποδείγματος τάσεων ανακατανομής ισχύος), δηλαδή σε γεωστρατηγική σύνθεση.

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34