ΓΤΜΝΑΙΟ ΠΗΓΑΔΙΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ ΔΩΔΕΚΑΝΗΟΤ Φορευτική ομάδα

Transcript

1 ΓΤΜΝΑΙΟ ΠΗΓΑΔΙΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ ΔΩΔΕΚΑΝΗΟΤ Φορευτική ομάδα Αλεξίου Μιχάλης Γιαλίζη Υούλα Αλαχούζου Κατερίνα Διακονής Γιάννης Διακονής Γιώργος Ζερβουδάκης Δημοσθένης Κοσμά Μαρία Λύκου Υωτεινή Μιχαηλίδη Βικτωρία Πανάρετου Ειρήνη Παπαβασίλη οφία Πετεινέρη Νίκη Ρουσσάκη Μαρία πανού Μαρία πανού οφία Σούμα Θεανώ Φαροκόπου Αφροδίτη Φαροκόπου Ζωή Οργανοπαίκτες Αννούσης Κώστας Διάκος Νίκος Σραγουδάει η Ολυμπία Γιάννακα χολικό Έτος ΤΠΔΤΘΤΝΟΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΑΠΑΚΩΣΑ ΟΦΗΑ : ΦΗΛΟΛΟΓΟ ΥΑΣΕΖΚΩΣΖ ΔΜΜΑΝΟΤΖΛ : ΓΗΔΤΘΤΝΣΖ ΓΤΜΝΑΗΟΤ ΠΖΓΑΓΗΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ Επιμέλεια :Παπακώστα οφία - Παππάς Ιωάννης

2 ΠΕΡΙΥΕΡΕΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕ ΑΠΡΙΛΙΟ 2006 ΤΠΟΤΡΓΔΙΟΝ ΔΘΝΙΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ & ΘΡΗΚΔΤΜΑΣΩΝ ΓΔΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΔΙΑ ΝΔΑ ΓΔΝΙΑ ΔΘΝΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΝΔΟΣΗΣΑ ΟΜΟΠΟΝΓΙΑ ΛΔΙΣΟΤΡΓΩΝ ΜΔΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΟΜΟΠΟΝΓΙΑ ΙΓΙΩΣΙΚΩΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΩΝ ΛΔΙΣΟΤΡΓΩΝ ΔΛΛΑΓΑ Α` ΒΡΑΒΔΗΟ ΣΟ ΓΤΜΝΑΗΟ ΠΖΓΑΓΗΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ Η ΤΠΟΤΡΓΟ ΔΘΝΙΚΗ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΚΔΤΜΑΣΩΝ Η ΓΔΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΣΔΑ ΝΔΑ ΓΔΝΙΑ Ο ΓΙΔΤΘΤΝΩΝ ΤΜΒΟΤΛΟ ΣΟΤ ΔΘΝΙΚΟΤ ΙΓΡΤΜΑΣΟ ΝΔΟΣΗΣΑ Ο ΠΡΟΔΓΡΟ ΣΗ Ο.Λ.Μ.Δ Ο ΠΡΟΔΓΡΟ ΣΗ Ο.Ι.Δ.Λ.Δ. Μαριέττα Γιαννάκοσ Βάσω Κόλλια Αντώνης Αντωνάκος Γημήτρης Γεώργας Μιτάλης Κοσροστός

3 ΠΕΡΙΥΕΡΕΙΑΚΟΙ ΜΑΘΗΣΙΚΟΙ ΚΑΛΛΙΣΕΦΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕ ΠΑΡΑΔΟΙΑΚΟΤ ΦΟΡΟΤ ΓΤΜΝΑΙΟ ΠΗΓΑΔΙΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ ΦΟΛΙΚΟ ΕΣΟ ΤΠΔΤΘΤΝΟΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΠΑΠΑΚΩΣΑ ΟΦΗΑ : ΦΗΛΟΛΟΓΟ ΥΑΣΕΖΚΩΣΖ ΔΜΜΑΝΟΤΖΛ : ΓΗΔΤΘΤΝΣΖ ΓΤΜΝΑΗΟΤ ΠΖΓΑΓΗΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ

4

5

6 ΓΤΜΝΑΗΟ ΠΖΓΑΓΗΩΝ ΚΑΡΠΑΘΟΤ ΓΩΓΔΚΑΝΖΟΤ Φορευτική ομάδα Αλεξίου Μιχάλης Πανάρετου Ειρήνη Γιαλίζη Υούλα Παπαβασίλη οφία Αλαχούζου Κατερίνα Πετεινέρη Νίκη Διακονής Γιάννης Ρουσσάκη Μαρία Διακονής Γιώργος πανού Μαρία Ζερβουδάκης Δημοσθένης πανού οφία Κοσμά Μαρία Σούμα Θεανώ Λύκου Υωτεινή Φαροκόπου Αφροδίτη Μιχαηλίδη Βικτωρία Φαροκόπου Ζωή Οργανοπαίκτες Αννούσης Κώστας Διάκος Νίκος Σραγουδάει η Ολυμπία Γιάννακα χολικό Έτος

7 ΠΑΡΑΔΟΙΑΚΗ ΥΟΡΕΙΑ Σίποτα δεν έχει μεταβληθεί τόσο ραγδαία στην Κάρπαθο όσο οι φορεσιές των ανδρών και των γυναικών. Ενώ οι Καρπάθιοι είναι συντηρητικοί στα ήθη και στα έθιμα (χορούς, γάμους, πανηγύρια) και στο γλωσσικό ιδίωμα, δεν συμβαίνει το ίδιο με τη φορεσιά. ήμερα στην Κάρπαθο έχουν διασωθεί οι εξής φορεσιές. Γυναικείες : η βέστα, το καβάϊ, το σακοφούστανο. Η αντρική είναι η ίδια σε όλο το νησί. Η ΒΕΣΑ Η βέστα είναι η κατωχωρίτικη φορεσιά. Αποτελείται από μακρύ, μονοκόμματο φόρεμα από γυαλιστερό ύφασμα όπως ατλάζι. το κεφάλι φορούν δύο τσεμπέρια, τα λεγόμενα σκουφοΰρια ή αντιτσέμπερα, το ένα έχει χρώμα λευκό με λουλούδια και το άλλο μαύρο. Σο μέσα τσεμπέρι δένεται με κόμπο ενώ το εξωτερικό μαντήλι πέφτει ελεύθερο μπροστά.

8 ΣΟ ΚΑΒΑΪ Κατ εξοχήν Ολυμπίτικη στολή που φοριέται μέχρι σήμερα μόνο από παντρεμένες γυναίκες. Αποτελείται από πουκαμίσα άσπρη με κέντημα στα μανίκια, τον ποδόγυρο και γύρω από τη λαιμόκοψη. Πάνω από αυτή φοριέται το καβάι σε μπλε ή μαύρο χρώμα με κεντήματα στα ίδια σημεία. Από πάνω δένεται η ζώνη και η ποδιά με ζωηρό χρώμα και κέντημα με χρωματιστές πούλιες. το κεφάλι φορούν τα μαλλίτικα μαντήλια με ζωηρά χρώματα και στο στήθος χρυσά νομίσματα (κολαΐνα). τα πόδια φορούν στιβάνια κόκκινα με κέντημα.

9 ΣΟ ΑΚΟΥΟΤΣΑΝΟ Γυναικεία Ολυμπίτικη φορεσιά, που τη φορούν οι ελεύθερες κοπέλες και οι νύφες. Αποτελείται από δύο μέρη, τη φούστα και τον σάκο. Ξεχωρίζει από τις άλλες φορεσιές για τα ζωηρά χρώματα και τα φανταχτερά κεντήματα με πούλιες. το κεφάλι φορούν μαντήλι άσπρο με έντονα λουλούδια και γύρω από το μαντήλι κρέμονται τα πιτσίλια (πλεγμένες χρωματιστές χάντρες). τα πόδια φορούν τις Ολυμπίτικες χειροποίητες παντόφλες μαύρου χρώματος με πολλά χρωματιστά κεντήματα στο μπροστινό μέρος.

10 Η ΑΝΣΡΙΚΗ ΥΟΡΕΙΑ Οι άνδρες φορούσαν βράκα σε μαύρο ή μπλε χρώμα που έφτανε λίγο πιο κάτω από τα γόνατα κι έζωνε στη μέση με ένα ζωνάρι. Υορούσαν άσπρη πουκαμίσα κι από πάνω γιλέκο το ίδιο χρώμα με τη βράκα. το κεφάλι φορούσαν το φέσι επί τουρκοκρατίας και αργότερα φορούσαν κασκέτο. τα πόδια φορούσαν αντρικά στιβάνια ή παπούτσια με κάλτσες. Οι κάλτσες στηρίζονται με καλτσοδέτες που καταλήγουν σε μικρή φούντα.

11 ΜΟΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Σα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούν οι οργανοπαίκτες στις εκδηλώσεις του νησιού είναι η λύρα, το λαούτο, η τσαμπούνα, και τα κάτω χωριά και το βιολί. Όταν λένε λυροτσάμπουνα, εννοούν το συνδυασμό λύρας και τσαμπούνας, αλλά και τους χειριστές τους. Η ΣΑΜΠΟΤΝΑ Πνευστό όργανο της οικογένειας των άσκαυλων. Η τσαμπούνα αποτελείται από το ασκί, το επιστόμιο και τη συσκευή παραγωγής του ήχου. Για το ασκί χρησιμοποιούν συνήθως δέρμα κατσικιού (το πίσω μισό μέρος του ζώου). Σο επιστόμιο είναι ένας κυλινδρικός σωλήνας από καλάμι. το άκρο του σωλήνα που είναι μέσα στο ασκί δένουν ένα στρογγυλό πετσάκι που λειτουργεί ως βαλβίδα και εμποδίζει την έξοδο του αέρα από το ασκί. Η συσκευή για την παραγωγή του ήχου αποτελείται από μια αυλακωτή βάση μέσα στην οποία είναι τοποθετημένοι δύο καλαμένιοι αυλοί. Ο ένας αυλός έχει πέντε τρύπες και ο άλλος μία.

12 ΣΟ ΛΑΟΤΣΟ Νυκτό έγχορδο όργανο με μεγάλο αχλαδόσχημο ηχείο και μακρύ χέρι με μπερντέδες (πλαστικά μετακινούμενα τάστα). Έχει τέσσερις διπλές χορδές και παίζεται με πένα. Σο λαούτο δεν παίζει μόνο του, έχει συνοδευτικό ρόλο. Η ΛΤΡΑ Η λύρα ανήκει στην οικογένεια των εγχόρδων με τόξο. Η λύρα της Καρπάθου είναι αχλαδόσχημη με τρεις χορδές κουρδισμένες σε 5 ες καθαρές και παίζεται με δοξάρι, πάνω στο οποίο υπάρχουν μικρά κουδουνάκια

13 ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ Η χορευτική ομάδα του Γυμνασίου Πηγαδίων Καρπάθου θα ξεκινήσει με «Σο Λάλημα του Γαμπρού». Δηλαδή, θα ξεκινήσουν από το σπίτι του γαμπρού οι συγγενείς του κρατώντας τα προικιά του γαμπρού συνοδευόμενοι από μουσικά όργανα για να φτάσουν οι συγγενείς στο σπίτι της νύφης. Θα ακολουθήσει το γλέντι του γάμου χορεύοντας το ιανό-κάτω χορό. Θα τραγουδήσει η κουμπάρα στη νύφη μαντινάδα και θα χορέψουν τον Πάνω χορό. Έπειτα οι γυναίκες θα χορέψουν Κατωχορίτηκη ούστα (μόνο με γυναίκες). το τέλος θα χορέψουν τον Αντιπατητή. ΣΟ ΛΑΛΗΜΑ ΣΟΤ ΓΑΜΠΡΟΤ Αφού ετοιμαστούν τα προικιά του γαμπρού αποτελούμενα από πάπλωμα, καθρέπτη, γουδί, εικονίσματα, χαλκώματα, τα ρούχα του γαμπρού (τα αμπρίτσια = γαμβρίκια). Ξεκινά μια πομπή από το σπίτι του γαμπρού για να πάει στο σπίτι της νύφης. Προπορεύονται σημαιοφόροι με τις παντιέρες, ακολουθούν τα λυροτσάμπουνα, άνδρες τραγουδούν τραγούδια συρματικά. Σης όλης πομπής προηγείται ένα κορίτσι (συνήθως πρωτότοκης και αμφιθαλής) κρατώντας στα χέρια χρυσό μαστραπά με γαρύφαλλα διακοσμημένα από χρυσή κλωστή (εντρέ). Αφού φτάσει στο σπίτι της νύφης θα λαντουρίσει στο πάτωμα το νερό, θα φυλάξει τα γαρύφαλλα για να τα μοιράσει στο γαμπρό και στους φίλους του.

14

15 Ο ΙΑΝΟ Η ΚΑΣΩ Ο ιανός ή Κάτω είναι ο πλέον αργός χορός, κατατάσσεται στους «συρτούς» χορούς του νησιού, από το γεγονός ότι είναι ήσυχος. Αναπτύσσεται με αργά περπατητά βήματα, δύο δεξιά και ένα αριστερά. Σα χέρια δένονται μπροστά χιαστί, το δεξί κάτω από το αριστερό του προηγούμενου από τα δεξιά. Οι παλιοί αποκαλούν το ιανό ή Κάτω «χορό τον μαντινάδων». Σον θεωρούν μάλιστα πιο σημαντικό από τους άλλους χορούς, ακριβώς για τις μαντινάδες που τον συνοδεύουν και την ευκαιρία δημόσιας έκφρασης που περιέχουν. «το ιανό εμπορείς να πεις ότι είχες να πεις για σένα και για τους άλλους. Αυτό είχε την αξία του.» Η χαλαρή κίνησή του δίνει προτεραιότητα στις μαντινάδες. Οι χορευτές μπορούν να ασχολούνται ευκολότερα με τη σύνθεση και την εκτέλεσή τους, καθώς είναι απαλλαγμένος από έντονη σωματική δράση. Ο ΓΟΝΑΣΙΣΟ Ο Γονατιστός έχει τα ίδια βήματα με το ιανό, διαφέρει όμως ως προς την ταχύτητα με την οποία χορεύεται και κατ επέκταση ως προς τις αισθητές κάψεις των γονάτων σε κάθε πάτημα και την κίνηση που προκαλούν. Εκτός του ότι είναι γρηγορότερος από το ιανό, επιταχύνεται σταδιακά μέχρι τη μετάβαση στο γρήγορο Πάνω. Ο Γονατιστός, επειδή δε χρησιμοποιείται για κοινωνικούς, αλλά για τεχνικούς και ψυχολογικούς κυρίως λόγους για να προσαρμόζει το σώμα και τη διάθεση των χορευτών σε εντονότερα κινητικά επίπεδα δε διαρκεί παρά λίγο χρόνο σε κάθε επανάληψή του.

16 Ο ΠΑΝΩ Ο πάνω χορός είναι η κορυφαία στιγμή της χορευτικής δραστηριότητας από κινητική άποψη. Φορεύεται κυρίως επιτόπου. Οι απλές κινήσεις του εκτελούνται γρήγορα, εμπλουτισμένες με κρατήματα και πυκνά κατακόρυφα σουσταρίσματα, τα οποία αποτελούν το κυριότερο χαρακτηριστικό του. Ο χορός εκτελείται μα μικρά, αδιόρατα βήματα. Σα πόδια δεν ανασηκώνονται από το δάπεδο, είναι καζικωμένα, καρφωμένα εκεί.

17 Η ΟΤΣΑ Η ούστα δεν έχει την ένταση του Πάνω. Είναι πιο ήσυχος και πιο στρωτός χορός. υρτό χορό τη θεωρούν και οι παλιοί χορευτές, αφού για την ποιοτική εκτέλεσή της λένε ότι ο χορευτής πρέπει να σέρνει τα πόδια του στο δάπεδο, όχι με πίεση αλλά θωπευτικά. Σον ήσυχο και σχετικά ξεκούραστο χαρακτήρα της ούστας επιβεβαιώνει το γεγονός ότι οι παλιότεροι την προσδιορίζουν ως χορό των γερόντων και των γυναικών. Πράγματι οι γυναίκες των κάτω χωριών κατ εξαίρεση του κανόνα που λέει ότι οι γυναίκες δεν χορεύουν στον κάβο, χόρευαν μόνες τους τη ούστα χωρίς άντρα στην κορυφή του κάβου. Μια ομάδα από γυναίκες συγγενείς του γαμπρού και της νύφης, κυρίως παντρεμένες, δένονται στην ομπρός μεριά του χορού. Εκεί εναλλάσσονται στη θέση του κάβου ή αφήνουν αυτή τη θέση στην καλύτερη χορεύτρια. υχνά καλούν τη νύφη στην τιμητική θέση της δεύτερης και τη χορεύουν.

18 Ο ΑΝΣΙΠΑΣΗΣΗ τον Αντιπατητή δένονται από τους ώμους σε ανοικτό κύκλο. Ο χορός έχει δύο φάσεις που εναλλάσσονται: την αργή και την γρήγορη. τη γρήγορη φάση με τα πόδια σε διάσταση και τη μετάθεση του κέντρου βάρους στο δεξί και το αριστερό, είναι το αντιπάτημα του χορού. Σο αντιπάτημα στην Καρπαθιακή διάλεκτο, αντιστοιχεί στην κίνηση της εναντίωσης, της αντίστασης. Προέρχεται από το ρήμα αντιπατώ που σημαίνει «κοντράρω, δεν υποχωρώ ή επιμένω, υποστηρίζω το ενάντιόν τι ζωηρώς» όπως αναφέρει ο Μιχαηλίδης-Νουάρος. Κατά τον ίδιο, ένα άλλο παράγωγο του αντιπατώ είναι ο αντιπάτης, «ο μοχλός που συγκρατεί την θύραν, ο εμποδίζων το άνοιγμά της, ο σύρτης.» Πηγές Μιχαηλίδης - Νουάρος Μιχαήλ : Λαογραφικά σύμμεικτα Καρπάθου. Μαριγούλα Κρητσιώτη - Άλκης Ράφτης : Ο χορός στον πολιτισμό της Καρπάθου. Υοίβος Ανωγειανάκης : Ελληνικά Λαϊκά Μουσικά Όργανα. Επιμέλεια :Παπακώστα οφία, Παππάς Ιωάννης

19 Γυμνάσιο Πηγαδίων Καρπάθου χόλια μαθητών για τους μαθητικούς καλλιτεχνικούς αγώνες Θεανώ-Ειρήνη Σούμα (Β2) Ο διαγωνισμός χορού είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Πρώτη φορά πηγαίνω σε διαγωνισμό χορού έξω από την Κάρπαθο. Έτσι δικαιολογημένα νιώθω μια μικρή αγωνία που θα πάω στη Ρόδο. Παρ όλα αυτά ελπίζω να είναι μια αξέχαστη εμπειρία και πιστεύω ότι η εμφάνισή μας θα είναι εντυπωσιακή. Ειρήνη Πανάρετου (Γ1) Όταν έμαθα για τον διαγωνισμό ενθουσιάστηκα. κέφτηκα ότι θα είναι μια καλή ευκαιρία όχι μόνο να δω άλλους παραδοσιακούς χορούς αλλά και να δείξω και τους δικούς μας. Βικτωρία Μιχαηλίδη (Γ1) Είμαι πολύ χαρούμενη που συμμετέχω σε αυτόν τον διαγωνισμό γιατί έχω την ευκαιρία να συνεργαστώ με τους φίλους μου και να χορέψω τους παραδοσιακούς χορούς του τόπου μου. Μιχάλης Αλεξίου (Β1) Θα γνωρίσουμε τα ήθη και τα έθιμα των άλλων νησιών και θα προβάλλουμε την Κάρπαθο. Ακόμα θα γνωρίσουμε καινούρια παιδιά. Μαρία Κοσμά (Β1) Είμαι πολύ ενθουσιασμένη που το σχολείο μου κατάφερε να πάρει μέρος σ αυτόν τον διαγωνισμό, γιατί το ταξίδι που θα κάνουμε για να διαγωνιστούμε είναι ένας τρόπος να ξεφύγουμε από την καθημερινή ρουτίνα του νησιού και να έρθουμε πιο κοντά με τους φίλους μας. Ακόμα, θα γνωρίσουμε άλλα παιδιά, θα κάνουμε νέους φίλους, θα δείξουμε τα ήθη και τα έθιμά μας και θα γνωρίσουμε τα ήθη και τα έθιμα άλλων νησιών. Ζωή Φαροκόπου (Β2) Είναι η πρώτη μου φορά που συμμετέχω σε έναν διαγωνισμό τέτοιου είδους. Βρίσκω υπέροχη αυτή την ιδέα γιατί έτσι θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε τις παραδόσεις άλλων περιοχών και να κάνουμε καινούριους φίλους. Επίσης είναι ένας καλός τρόπος διαφήμισης του τόπου μας και παρουσίασης της παράδοσης και των εθίμων μας.

20 Μαρία πανού (Β2) Αισθάνομαι πάρα πολύ χαρούμενη και ευτυχισμένη γιατί πρώτη φορά θα πάω σε διαγωνισμό χορού έξω από την Κάρπαθο. Ελπίζω να πάμε καλά και να νικήσουμε. Εύχομαι σε όλα τα παιδιά καλή επιτυχία. Νίκη Πετεινέρη (Γ1) Για εμάς είναι μια τέλεια εμπειρία και μια καλή ευκαιρία να δείξουμε τι μπορούμε να καταφέρουμε. Αφροδίτη Φαροκόπου (Β2) Εγώ πιστεύω πως ο χορός θα είναι μια καταπληκτική εμπειρία. Επίσης είναι ένας καλός τρόπος να διαφημίσουμε τα ήθη και τα έθιμα του νησιού μας, αλλά και να γνωρίσουμε τα ήθη και τα έθιμα άλλων νησιών. Μαρία Ρουσσάκη (Γ2) Όταν άκουσα για τον διαγωνισμό τοπικών χορών, διάφορα αισθήματα πλημμύρισαν την καρδιά μου. Αγάπη και ενθουσιασμός για τον τόπο μου. Έτσι αποφάσισα να μπω και εγώ σε αυτή τη διαδικασία. Όλα ήταν τέλεια. Ήρθαμε πιο κοντά με όλα τα παιδιά και είναι μια καλή ευκαιρία να γνωρίσουμε καινούριους φίλους. Ολυμπία Γιάννακα (Β1) Αυτή η ιδέα μου φάνηκε τέλεια. Είναι στ αλήθεια μια συγκλονιστική εμπειρία. Υωτεινή Λύκου (Β1) Αυτή η ιδέα για να πάμε στη Ρόδο να χορέψουμε είναι τιμή κα χαρά για μας. Μου φαίνεται καταπληκτικό και συγκινητικό. Δημοσθένης Ζερβουδάκης (Β1) Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που θα πάρω μέρος σε αυτόν τον διαγωνισμό. Ακόμα χαίρομαι που θα προβάλουμε τα ήθη και τα έθιμα της Καρπάθου. Με εκτίμηση Οι σπεύθσνοι προγράμματος Παπακώζηα οθία : Φιλόλογος Υαηζηκωζηής Δμμανοσήλ : Γιεσθσνηής Γσμναζίοσ Πηγαδίων Καρπάθοσ

21