Αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών. Χ. Καπόπουλος Επιτροπή Περιβάλλοντος ΤΕΕ υτ. Ελλάδος & Πελοποννήσου

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 1 Αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών Χ. Καπόπουλος Επιτροπή Περιβάλλοντος ΤΕΕ υτ. Ελλάδος & Πελοποννήσου Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το καλοκαίρι του 2007 θα µείνει στην µνήµη όλων µας και κυρίως των κατοίκων της Ηλείας, της ορεινής Αρκαδίας, της Νότιας Εύβοιας και άλλων περιοχών της Ελλάδας σαν το καλοκαίρι της φωτιάς και της καταστροφής του φυσικού Περιβάλλοντος. Η Νότια Ηλεία που γνωρίζαµε µε τα υπεραιωνόβια δάση ΕΝ υπάρχει πια. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον καλούνται λοιπόν να ζήσουν οι κάτοικοι των καµένων χωριών της Ηλείας, όπως και των άλλων περιοχών της Αρκαδίας, της Μεσσηνίας, της Αχαΐας, της Λακωνίας και της Εύβοιας. 1. Θα πρέπει λοιπόν να εξεταστούν κάποια σηµεία ξεκινώντας από την κατάσταση που επικρατούσε πριν από τις καταστροφικές πυρκαγιές. - Ο Νοµός Ηλείας και ιδιαίτερα το Νότιο τµήµα του συγκαταλέγονται στις φτωχότερες περιοχές της Ελλάδας. Η σοβαρές ελλείψεις σε έργα υποδοµής και σοβαρές επενδύσεις, και συγκεκριµένα η έλλειψη στοιχειωδών υποδοµών για σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης όπως στελεχωµένων κέντρων Υγείας, σύγχρονων αυτοκινητόδροµων, πολιτικού αεροδροµίου, βιοµηχανικών περιοχών και βιοτεχνικών πάρκων, η πολύ ισχνή τουριστική δραστηριότητα, καθώς και κάποιες ανεπαρκείς διοικητικές πράξεις (π.χ. Ζ.Ο.Ε.) έχουν οδηγήσει εδώ και αρκετές δεκαετίες την περιοχή σε οικονοµικό µαρασµό και σε σοβαρό ηµογραφικό πρόβληµα. Σε συνδυασµό µε την αστυφιλία προκάλεσαν την εσωτερική και εξωτερική µετανάστευση του µεγαλύτερου µέρους του νεότερου και πιο δραστήριου πληθυσµού στην Αθήνα και σε άλλες µεγάλες πόλεις, για ανεύρεση καλύτερης ζωής. - Τα δάση έµεναν ανέπαφα για εκατοντάδες χρόνια µε βιοποικιλότητα σπάνια σε πλούτο και οµορφιά. Αυτό µάλιστα είχε προσελκύσει τα τελευταία χρόνια, αρκετούς φυσιολάτρες επισκέπτες στην περιοχή οι οποίοι τόνωναν οικονοµικά και κυρίως κοινωνικά την περιοχή. 2. Ο απολογισµός της καταστροφής σε αριθµούς σύµφωνα µε τα πρώτα στοιχεία όσον αφορά τα δάση και καλλιέργειες : Στη Μεσσηνία κάηκαν περίπου στρέµµατα. Στις εκτάσεις αυτές περιλαµβάνονται τα στρέµµατα στην περιοχή του Ταϋγέτου. Στη Λακωνία κάηκαν στρέµµατα σε διάφορες περιοχές, ενώ στρέµµατα έγιναν στάχτη στην περιοχή του Πάρνωνα. Στην Αρκαδία κάηκαν στην περιοχή Μαραθέας στρέµµατα και από τη Μεγαλόπολη έως την Καρύταινα και την Ασέα στρέµµατα.

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2 Στην Αργολίδα κάηκαν συνολικά στρέµµατα και στην Κορινθία, στρέµµατα. Στην Αχαΐα περίπου στρέµµατα υπολογίζεται ότι κάηκαν στην περιοχή της Αιγιαλείας. Στην Εύβοια οι πυρκαγιές έκαψαν στρέµµατα. Η µεγαλύτερη καταστροφή συντελέστηκε στην Ηλεία όπου υπολογίζεται ότι κάηκε έκταση µεγαλύτερη των στρεµµάτων και περισσότερα από ελαιόδενδρα. Όσον αφορά τα κατεστραµµένα κτήρια από στοιχεία του ΥΠΕΧΩ Ε: ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΖΗΜΙΩΝ ΣΕ ΚΤΗΡΙΑ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Η ΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ / ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ / ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΕΓΕΣ ΣΤΑΒΛΟΙ / ΑΠΟΘΗΚΕΣ / Κ.Λ.Π. ΧΡΗΣΕΙΣ Α/ Α ΝΟΜΟΙ ΟΛΟΣΧΕΡΗΣ ΜΕΡΙΚΗ ΟΛΟΣΧΕΡΗΣ ΜΕΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΟΛΟΣΧΕΡΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦ Η ΜΕΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ 1 ΑΡΚΑ ΙΑΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΗΛΕΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΑΙΤΩΛΟ- ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ Α ΤΤΙΚΗΣ (. Παπάγου) ΣΥΝΟΛΟ

3 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 3 Β. Επτά βασικοί άξονες για το σχέδιο ανασυγκρότησης όλων των πυρόπληκτων περιοχών. Με βάση τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, το σχέδιο ανασυγκρότησης κινείται στους ακόλουθους άξονες: 1. Στέγαση, αποκατάσταση και αναπλήρωση του εισοδήµατος των πληγέντων. Μετά την αντικειµενική εκτίµηση των ζηµιών βασικό µέληµα είναι η αναπλήρωση του απολεσθέντος εισοδήµατος. 2. Αποκατάσταση του Φυσικού Περιβάλλοντος. Συνολικές περιβαλλοντικές µελέτες και ειδικές περιβαλλοντικές µελέτες για τις περιοχές NATURA και εφαρµογή των αποτελεσµάτων τους. Αλλού θα προστατευθεί η φυσική αναγέννηση του δάσους και όπου αυτό δεν είναι εφικτό θα γίνει αναδάσωση, ανάλογα µε τις µελέτες. 3. Ειδική µέριµνα για την αντιπληµµυρική προστασία των καµένων περιοχών. 4. Αναµόρφωση του χωροταξικού σχεδιασµού και της αειφόρου ανάπτυξης για τις περιφέρειες Πελοποννήσου, υτικής και Στερεάς Ελλάδας. 5. Υποδοµές. Μελέτη και εφαρµογή ενός πλέγµατος υποδοµών (οδικά, υδρευτικά, αρδευτικά, εγγειοβελτιωτικά έργα κ.ά.) για την ταχύρυθµη και βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής. 6. Οικονοµία. ηµιουργία δράσεων ανάπτυξης και η ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας, που θα στηρίζεται σε ισχυρά κίνητρα. 7. Τουρισµός. Γ. Το σχέδιο ανασυγκρότησης πρέπει να προβλέψει τις ακόλουθες δράσεις : Φυσικό Περιβάλλον: Εκπόνηση Περιβαλλοντικών µελετών και ειδικών Περιβαλλοντικών µελετών για τις περιοχές NATURA. Περιβαλλοντικός-γεωχηµικός έλεγχος των παλιών περιοχών ΧΑ Α και άλλων χωµατερών για την καταγραφή της ρύπανσης της περιοχής. Εκπόνηση δασικών µελετών για την προστασία της φυσικής αποκατάστασης των δασών µε πρόβλεψη για αναδάσωση. Να κηρυχθούν ΑΜΕΣΑ αναδασωτέες οι καµένες δασικές εκτάσεις και να γίνει ο απαιτούµενος σχεδιασµός για την προστασία των δασών και να γίνει έµπρακτα η προστασία των τµηµάτων δάσους και καλλιεργειών που δεν κάηκαν. Μελέτη αποκατάστασης του τοπίου, ειδικότερα σε χώρους ειδικού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος όπως πχ στην περιοχή της Αρχαίας Ολυµπίας. Έλεγχος των κτιρίων και των κύριων εγκαταστάσεων. Στατικός έλεγχος των κτιρίων που επλήγησαν από την φωτιά και δεν καταστράφηκαν. Εκπόνηση Γεωλογικών και Υδρογεωλογικών Μελετών. ιερεύνηση σε περιοχές στα όρια των ήµων για διάνοιξη υδρογεωτρήσεων προκειµένου για την ενίσχυση των

4 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 4 υδατικών πόρων. Πρέπει παράλληλα να διερευνηθούν οι δυνατότητες εµπλουτισµού των υπογείων υδάτων. Εργασίες χαρτογράφησης των περιοχών που χρήζουν προστασίας των εδαφών από τη διάβρωση και από πληµµύρες. Εκπόνηση Γεωτεχνικών Μελετών για την ευστάθεια των πρανών και τις κατολισθήσεις. Σταθεροποίηση των εδαφών µε την εφαρµογή µεθόδων και τεχνικών ήπιων προς το περιβάλλον (π.χ. αντιστηρίξεις, ξερολιθιές, φράκτες µε κλαδιά και κορµούς δένδρων, δηλαδή κλαδοφράγµατα και κορµοφράγµατα). Σχεδιασµός προφραγµάτων συγκράτησης της επιφανειακής απορροής, στα πρανή και τους χείµαρρους ανάλογα µε την κλίση, τις γεωλογικές και γεωτεχνικές συνθήκες. Ως πρώτο µέτρο άµεσης αντιµετώπισης προτείνεται η χρήση κλαδοπλεγµάτων και κορµοδεµάτων που τοποθετούνται σε σειρές, παράλληλα µε τις ισοϋψείς του εδάφους αφήνοντας όµως κατά σηµεία κενό περίπου 3-5µ. ώστε να διακοπεί η συνέχεια της βιοµάζας τους σε περίπτωση µελλοντικής πυρκαγιάς. Οι εργολάβοι πρέπει να βρίσκονται υπό στενή καθοδήγηση και παρακολούθηση από τα ασαρχεία και τους αρµόδιους ειδικούς (ΤΕΕ). Εκπόνηση µελετών για την βραχυπρόθεσµη και µεσοπρόθεσµη λήψη µέτρων αντιπληµµυρικής προστασίας. Ειδικότερα απαιτούνται οι µελέτες για την κατασκευή των απαραίτητων και αναγκαίων εγγειοβελτιωτικών έργων (ταµιευτήρες νερού, λιµνοδεξαµενές, φράγµατα και οµβροδεξαµενές). Συγκέντρωση των νερών σε λιµνοδεξαµενές και προστασία των υδρολογικών λεκανών. Η Κύπρος αποτελεί ένα θετικό παράδειγµα. Πιο συγκεκριµένα, αρχικά θα πρέπει να γίνουν ήπιας µορφής αντιπληµµυρικά έργα τα οποία και θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε µερικούς µήνες. Οι πρώτες βροχές δεν αναµένονται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις. Όταν κορεστεί το έδαφος µε νερό από τα χειµερινά ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα, θα υπάρξει σοβαρός κίνδυνος από έντονες κυρίως βροχοπτώσεις που πραγµατοποιούνται κατά τους εαρινούς και θερινούς µήνες. Εκπόνηση χωροταξικών µελετών µε σεβασµό στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, σε συνάρτηση µε τις βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης των περιφερειών Πελοποννήσου και υτικής Ελλάδας. Μελέτη έργων υποδοµής (οδικά, υδρευτικά, αρδευτικά, εγγειοβελτιωτικά έργα κ.α.) ώστε να προκύψει ταχύρυθµη και βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής. Άµεσα πρέπει να γίνει προµήθεια και εγκατάσταση συστηµάτων επεξεργασίας και απολύµανσης του πόσιµου νερού στους πυρόπληκτους οικισµούς για τον καθαρισµό από βαρέα µέταλλα, τοξικές ουσίες και µικροβιακό φορτίο. Στοιχεία στα οποία παρατηρήθηκε επιβάρυνση λόγω των ειδικών συνθηκών. ιενέργεια ελέγχου από τις Αρµόδιες Υπηρεσίες (Πυροσβεστική, ασαρχείο, Ο.Τ.Α.) των συστηµάτων πυρόσβεσης των οικισµών των καλλιεργειών και των δασών και συντήρησή τους.

5 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 5 Εκπόνηση µελετών οικονοµικής ανάπτυξης των περιοχών (πχ. Προσέλκυση επενδύσεων, καθορισµός προτεραιότητας µε κίνητρα από τον αναπτυξιακό Νόµο (αύξηση του ποσοστού επιδότησης), ενθάρρυνση µε επιδότηση δηµιουργίας νέων επιχειρήσεων που θα δίνουν προτεραιότητα στον αριθµό των εργαζοµένων), καθορισµός ισχυρών κινήτρων. Προστασία και Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς Εκπόνηση µελετών βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης µε έµφαση στον εναλλακτικό τουρισµό. Πρέπει να προωθηθούν ήπιας µορφής τουριστικές επενδύσεις στις οποίες να διατηρηθεί η ισορροπία µεταξύ δοµικών στοιχείων και φυσικού περιβάλλοντος, που µεσοπρόθεσµα θα δηµιουργήσουν οικονοµική αλλά και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής. ιατήρηση µε κατάλληλο σχεδιασµό της δασικής και αγροτικής φυσιογνωµίας της περιοχής. Εκπόνηση οργανωµένου σχεδίου εκκένωσης οικισµών και πόλεων σε περίπτωση επειγουσών καταστάσεων, στην διάρκεια φυσικών καταστροφών θεοµηνιών. Εκπαίδευση µε την πρωτοβουλία και την από κοινού συνεργασία επιστηµονικών Φορέων, ηµόσιων Υπηρεσιών, Ο.Τ.Α.. Πχ. να οριστούν οδοί διαφυγής, σηµεία συγκέντρωσης, εκπαίδευση στην χρήση του µηχανολογικού εξοπλισµού µηχανηµάτων πυρόσβεσης κλπ. Στην συνέχεια αναφέρονται κάποια ακόµη µέτρα όπως : Περιορισµός της βόσκησης Αντιπληµµυρικά έργα χωρίς υπερβολές Αυστηρή προστασία των άκαυτων θυλάκων Αποτροπή εισαγωγής ξένων ειδών ή φυλών στις καµένες περιοχές ιαχειριστικά µέτρα θήρευσης - απαγόρευση της θήρας στα καµένα και περιµετρικά σε απόσταση που κρίνεται τοπικά απαραίτητο (και σε όλη τη περιοχή ευθύνης τους αν χρειαστεί). Οι ασικές Υπηρεσίες πρέπει να προχωρήσουν σε σχετική απόφαση. Αυστηρή επιτήρηση και προστασία από τις αρµόδιες κρατικές υπηρεσίες.. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ένα από τα κυριότερα µελήµατα λοιπόν της Πολιτείας, της Κεντρικής ιοίκησης, των Ο.Τ.Α. α και β βαθµού, καθώς και όλων των λοιπών φορέων ηµοσίων, ιδιωτικών, εθελοντικών και µη κερδοσκοπικών οργανισµών που θα ασχοληθούν µε την λεγόµενη «ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ» της περιοχής, πρέπει να είναι α) να προστατέψουν τους κατοίκους και το εναποµείναν ζωικό και φυτικό κεφάλαιο και β) να πείσουν τους καταπονηµένους

6 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΕ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ & ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 6 κατοίκους της περιοχής να παραµείνουν σε αυτήν. Οι µόνιµοι κάτοικοι των περιοχών που θα αποκατασταθούν, καθώς και οι νέοι που θα έρθουν να κατοικήσουν, θα δώσουν και την απαιτούµενη ζωντάνια και τις προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής 1. Προτείνουµε την δηµιουργία κεντρικού ηµόσιου Φορέα στον οποίο θα ενσωµατώνονται όλες οι επιµέρους δράσεις και εγκρίσεις για τις πυρόπληκτες περιοχές, µε συγκεντρωµένες τις Υπηρεσίες των αδειοδοτήσεων (Χωροταξίας, Πολεοδοµίας, Υγιεινής, Περιβάλλοντος ΠΕΧΩ, ασική Υπηρεσία, Αρχαιολογία κλπ) 2. Άµεσος Καθορισµός και οριοθέτηση των δασικών εκτάσεων (δασολόγιο), Άµεσος καθορισµός αιγιαλού και παραλίας και ηµιουργία ΦΟΡΕΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 3. ηµιουργία Ερευνητικού Ινστιτούτου ή Ερευνητικού Κέντρου µελέτης και έρευνας του Περιβάλλοντος.