ερευνητική διαδικασία προβληματισμό ερώτημα μεθοδολογία μεθοδολογία έρευνας μεθοδολογικές προσεγγίσεις μεθόδους τεχνικές μέσα υλικά διαδικασίες

Transcript

1 Δια-Ιδρυματικό Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Ι.Π.&Τ.) του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. "Δημόκριτος"

2 Μάθημα Επιλογής 1ο Εξάμηνο Για το περιεχόμενο της παρουσίασης ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από την Βιβλιογραφία και από τους ακόλουθους οδηγούς διεξαγωγής έρευνας και συγγραφής επιστημονικής εργασίας: Α) «Μεθοδολογία Έρευνας. Σχεδιασμός Έρευνας. Είδη Έρευνας. Σκοπός/Είδος Έρευνας». Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Β) «Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας». Σημειώσεις από τη Λέκτ. Λ. Τσακίρη. Γ) «Οδηγός Συγγραφής Επιστημονικών Εργασιών». Μ. Τζωαννοπούλου Π. Πολίτης, Τμήμα Δημοσιογραφίας & Μ.Μ.Ε., Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 2013.

3 Η ερευνητική διαδικασία έχει ως αφορμή έναν προβληματισμό και προσπαθεί να απαντήσει σε ένα ερευνητικό ερώτημα. Ένας ερευνητής καλείται να σχεδιάσει τη μεθοδολογία που θα υιοθετήσει σε σχέση με τον προβληματισμό του και σε συνάρτηση με το υπό εξέταση πεδίο και θέμα του. Η μεθοδολογία έρευνας αναφέρεται στις παραμέτρους της ερευνητικής προσπάθειας του ερευνητή, οι οποίες αφορούν στις γενικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, στις μεθόδους, στις τεχνικές, στα μέσα, στα υλικά και στις διαδικασίες που θα επιλέξει για τη διεξαγωγή της έρευνας του. Δηλαδή, μεθοδολογία έρευνας είναι η κατανόηση της επιστημονικής ερευνητικής διαδικασίας: Πώς θα σχεδιαστεί μια έρευνα ΚΑΙ Πώς θα πραγματοποιηθεί μια έρευνα.

4 Εισαγωγή στην επιστημονική έρευνα και εργασία-βασικοί τύποι έρευνας Σχέδια έρευνας: περιγραφική, διερευνητική ή συσχετιστική και πειραματική Πειραματική έρευνα: Δειγματοληψία, μεταβλητές, υποθέσεις Πειραματική Έρευνα: Επιλογή εργαλείων μέτρησης (εγκυρότητα, αξιοπιστία), διεξαγωγή μετρήσεων, συλλογή δεδομένων Πειραματική Έρευνα: Δημιουργία-στάθμιση ερωτηματολογίων-συνέντευξη Πειραματική Έρευνα: Παρατήρηση, Μελέτη περίπτωσης, Κλίμακες στάσεων Συγγραφή I: Διάρθρωση και περιεχόμενο επιστημονικής εργασίας Σύνταξη και παρουσίαση της μεθοδολογίας - Αρχές συγγραφής- Αναζήτηση- Ζητήματα Δεοντολογίας και Λογοκλοπής-Σύνταξη βιβλιογραφίας και αναφορών σύμφωνα με την 6η έκδοση του οδηγού της ΑΡΑ Συγγραφή ΙΙ: Παρουσίαση Αποτελεσμάτων- συζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα έρευνας Ανάλυση Περιεχομένου-Κριτική Ανάλυση Λόγου Προφορική ή αναρτημένη παρουσίαση ερευνητικής εργασίας Γλωσσική επιμέλεια εργασίας

5 Υπεύθυνος Συντονιστής Μαθήματος Γιάννης Ντεληγιάννης Διδάσκοντες Ζωή Γαβριηλίδου Αντώνης Καμπάς Σπύρος Κιοσσές Χάρης Μιχαλόπουλος Γιάννης Ντεληγιάννης Κωνσταντίνος Πετρογιάννης

6 Να κατανοούν τις βασικές έννοιες, διαδικασίες και στόχους της επιστημονικής έρευνας και εργασίας. Να σχεδιάζουν και να εκτελούν επιστημονικές εργασίες μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης. Να μελετούν, κατανοούν και αντλούν πληροφορίες από επιστημονικά κείμενα, εμπειρικές έρευνες, πίνακες, διαγράμματα, κτλ. Να αναζητούν βιβλιογραφία, να την αξιολογούν και να τη χρησιμοποιούν βάσει των αρχών επιστημονικής δεοντολογίας. Να κρατούν σημειώσεις από μαθήματα, διαλέξεις κτλ. και να τις αναδιοργανώνουν, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσουν. Να σχεδιάζουν ερωτηματολόγια και να κάνουν χρήση άλλων μεθόδων της εμπειρικής έρευνας.

7 Να κατανοούν τους τρόπους συλλογής, αξιοποίησης, μελέτης, ερμηνείας και ανάλυσης δεδομένων. Να σχεδιάζουν και να εκτελούν αξιόπιστη, αντικειμενική και επιστημονικά ορθή ποιοτική έρευνα. Να κάνουν χρήση έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού που παρέχει μια βιβλιοθήκη. Να γνωρίζουν τη διάρθρωση και το περιεχόμενο μιας επιστημονικής εργασίας. Να αναγνωρίζουν και να εφαρμόζουν διάφορα συστήματα παράθεσης βιβλιογραφίας, παραπομπών, κτλ. Να παρουσιάζουν προφορικά μια επιστημονική εργασία στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Να συνθέτουν και να παρουσιάζουν επιστημονικές ανακοινώσεις στο πλαίσιο συνεδρίων και άλλων επιστημονικών συναντήσεων.

8 12 δίωρες διαλέξεις Ατομική τελική εργασία

9 Μέσω προς τους διδάσκοντες και τον υπεύθυνο συντονιστή μαθήματος Διδακτικό και βιβλιογραφικό υλικό μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class

10 Οι επιστημονικές εργασίες ως τμήμα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης Τα τρία βασικά ερωτήματα στην έρευνα Η διαδικασία της έρευνας (γενικά) Βασικοί τύποι έρευνας Ηθική & Δεοντολογία

11 Η επιστημονική εργασία είναι ένα κείμενο που διερευνά με συστηματικό και μεθοδικό τρόπο ένα θέμα ή ένα πρόβλημα με απώτερο σκοπό την προαγωγή της επιστημονικής γνώσης. Ο συγγραφέας κατά τη διάρκεια της έρευνάς του συλλέγει σχετικό/κατάλληλο υλικό, το οποίο στη συνέχεια ταξινομεί και μελετά, για να αποδείξει ή να στηρίξει μια θέση/άποψη πάνω στο θέμα που επεξεργάζεται. Τα αποτελέσματα της επιστημονικής εργασίας παρουσιάζονται αναλυτικά, ερμηνεύονται και τίθενται στην κρίση της ακαδημαϊκής κοινότητας.

12 Μονογραφία Διδακτορική διατριβή Άρθρο σε επιστημονικό περιοδικό

13 Υποχρεωτική εργασία ως τρόπος εξέτασης εξαμηνιαίου μαθήματος ( λέξεις) Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία ( λέξεις) Διδακτορική διατριβή ( λέξεις)

14 Βασικός στόχος: κριτική και σε βάθος πραγμάτευση της υπάρχουσας επιστημονικής βιβλιογραφίας διατύπωση επιχειρημάτων και θέσεων με πειστικό τρόπο Βήματα: Κατανόηση των θεμάτων που συζητούνται στο μεταπτυχιακό σεμινάριο κατά τη διάρκεια των μαθημάτων Μελέτη προσεκτική και με κριτικό τρόπο της βιβλιογραφίας και των παραδόσεων των διαλέξεων Διεξαγωγής πρωτότυπης έρευνας με στόχο την ορθή διατύπωση και τεκμηρίωση επιχειρημάτων Σύνταξη επιχειρημάτων με πειστικό και αποτελεσματικό τρόπο

15 Βασικά χαρακτηριστικά Βασικό χαρακτηριστικό μιας εργασίας μαθήματος είναι ότι έχει ένα κύριο θέμα, δηλαδή ένα ζήτημα προς διερεύνηση. Το θέμα υπό συζήτηση πρέπει να είναι συγκεκριμένο και διατυπωμένο με σαφήνεια. Όσο πιο καλά διατυπωμένο είναι το κυρίως θέμα τόσο πιο εύκολο είναι να εντοπίσουμε τη σχετική βιβλιογραφία και να συντάξουμε τα επιχειρήματά μας. Η εργασία χαρακτηρίζεται από αντικειμενικότητα, βασίζεται δηλαδή σε έγκυρες πηγές που έχουν δημοσιευτεί (μονογραφίες, άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, έγκυρες πηγές από το διαδίκτυο).τα επιχειρήματά μας πρέπει πάντα να στηρίζονται σε αναφορές στη βιβλιογραφία. Η μεταπτυχιακή εργασία χαρακτηρίζεται από κάποια στοιχεία πρωτοτυπίας. Ο/Η φοιτητής/τρια θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει μελετήσει και κατανοήσει τα κύρια ζητήματα που συζητούνται στη σχετική (ελληνική και διεθνή) βιβλιογραφία. Επίσης, θα πρέπει να επιδείξει κάποια πρωτοτυπία στην πραγμάτευση του υπό συζήτηση θέματος, είτε αναφέροντας επιπρόσθετες πηγές, που προσφέρουν μια καινούργια οπτική γωνία στο θέμα, είτε διατυπώνοντας μια προσωπική θέση με τη μορφή επιχειρήματος, η οποία στηρίζεται σε πηγές. Απλή περίληψη ή συρραφή της βιβλιογραφίας χωρίς κάποιου είδους πρωτότυπο ή κριτικό συλλογισμό θα πρέπει να αποφεύγεται.

16 Κριτήρια βαθμολόγησης εργασίας Κριτήρια για την επιτυχή βαθμολόγηση της εργασίας είναι: η σωστή οργάνωση των μερών του κειμένου η κατανόηση και η κριτική αποτίμηση των ευρημάτων της προηγούμενης έρευνας η ορθή τεκμηρίωση απόψεων και επιχειρημάτων η σωστή μορφοποίηση του περιεχομένου

17 Η μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία είναι μέρος του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών. Κατά τη διάρκεια του Γ εξαμήνου σπουδών ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια θα πρέπει να ετοιμάσει ένα προκαταρκτικό διάγραμμα πρότασης για την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας και να επιλέξει επιβλέποντα καθηγητή/τρια ο/η οποίος/α θα τον/την εποπτεύει κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διπλωματικής εργασίας.

18 Για την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας διατίθεται το Δ εξάμηνο των μεταπτυχιακών σπουδών, ενώ υπάρχει δυνατότητα παράτασης για ακόμη ένα εξάμηνο. Μετά την επιτυχή εξέτασή της η διπλωματική εργασία κατατίθεται στη γραμματεία του Τμήματος σε δύο αντίτυπα και σε ηλεκτρονική μορφή στη βιβλιοθήκη. Η υποστήριξη των διπλωματικών εργασιών είναι προφορική και ανοικτή στο κοινό. Η παρουσίαση (υποστηριζόμενη από PowerPoint) διαρκεί λεπτά και ακολουθούν ερωτήσεις από τριμελή εξεταστική επιτροπή η οποία συγκροτείται από τον επιβλέποντα καθηγητή και δύο άλλους καθηγητές του Τμήματος (ή άλλου Τμήματος) που έχουν επιλεγεί στη βάση της συνάφειας του γνωστικού αντικειμένου τους με το θέμα της εργασίας.

19 Κριτήρια αξιολόγησης της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας Σχεδιασμός εργασίας Βιβλιογραφική Επισκόπηση Μεθοδολογία, Συλλογή και Ανάλυση Δεδομένων Συμπεράσματα και Προτάσεις Γραπτή και προφορική παρουσίαση

20 Επαφή με τη διαδικασία, τα στάδια και τις μεθόδους εκπόνησης επιστημονικών εργασιών Εις βάθος γνώση ενός θέματος και εξειδίκευση στο αντικείμενο της έρευνας Εκμάθηση της έρευνας ενός θέματος, της ανάλυσής του, της επιχειρηματολογίας και της ορθής έκφρασης Κριτική προσέγγιση ενός θέματος Ανάπτυξη πρωτότυπων σκέψεων

21 «τι;» (αντικείμενο της έρευνας) «γιατί;» (σκοπιμότητα διεξαγωγής έρευνας) «πώς;» (μεθοδολογία έρευνας)

22 Το αντικείµενο της έρευνας συνίσταται στον καθορισµό και τη διατύπωση ενός ερευνητικού προβλήµατος και συνακόλουθα στην οριοθέτηση και στη διασαφήνιση των όρων του. Η εγκυρότητα της ερευνητικής διαδικασίας και κατά συνέπεια το πεδίο γενίκευσης και εφαρµογής των αποτελεσµάτων της διασφαλίζεται µόνο όταν η µεθοδολογία της πραγµατώνεται µέσω τεχνικών και εργαλείων τα οποία είναι αποδεκτά από την επιστηµονική κοινότητα. Η στοιχειοθέτηση του πρακτικού σκοπού για τον οποίο γίνεται η έρευνα ορίζεται ως η σκοπιµότητα. Η έννοια της µεθοδολογίας Σκοπός της επιστηµονικής έρευνας είναι να δώσει απάντηση σε σηµαντικά ερωτήµατα µε την εφαρµογή επιστηµονικών µεθόδων. Ο τρόπος που θα δοθεί η απάντηση πρέπει να είναι έγκυρος, ελέγξιµος και επαληθεύσιµος, πρέπει δηλαδή µα πληροί τις µεθοδολογικές απαιτήσεις που θέτει η έρευνα του εκάστοτε αντικειµένου.

23 1.Φάση σχεδιασμού 1.Προσδιορισμός πεδίου έρευνας 2.Επιλογή θέματος 3.Επιλογή προσέγγισης-μεθόδου 4.Προσχεδιασμός μελέτης: ερευνητική πρόταση 2.Φάση εκτέλεσης 1.Βιβλιογραφική έρευνα 2.Συλλογή δεδομένων 3.Ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων 4.Παρουσίαση των ευρημάτων-αποτελεσμάτων (συγγραφή εργασίας)

24

25

26

27

28 Λογοκλοπή Πνευματικά δικαιώματα στη χρήση εικόνων, φωτογραφιών κλπ. Ηθικοί περιορισμοί στη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων, και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων (π.χ. επιβεβαίωση ανωνυμίας στοιχείων)

29 Το επόμενο μάθημα... Σχέδια έρευνας: περιγραφική, διερευνητική ή συσχετιστική και πειραματική