/πόλη. Ορισµός-Ρόλος στην οθωµανική θρησκεία/π. Τυπολογία (κατασκευή)-οργάνωση χώρου, λειτουργία (προσφερόµενες υπηρεσίες)

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "/πόλη. Ορισµός-Ρόλος στην οθωµανική θρησκεία/π. Τυπολογία (κατασκευή)-οργάνωση χώρου, λειτουργία (προσφερόµενες υπηρεσίες)"

Πάνος Αλαφούζος
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Τα Οθωµανικά Λουτρά στην Ελλάδα

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ορισµός-Ρόλος στην οθωµανική θρησκεία/π /πόλη Τυπολογία (κατασκευή)-οργάνωση χώρου, λειτουργία (προσφερόµενες υπηρεσίες) Κοινωνικός ρόλος (άνδρες, γυναίκες, διαφορετικές εθνοτικές οµάδες, εύποροι-φτωχοί, νύφες) Ευρωπαίοι περιηγητές (κύρια πηγή πληροφόρησης) Λουτρά στην τέχνη & λογοτεχνία Λουτρά στην Ελλάδα (αριθµός, κατάσταση, καθεστώς ιδιοκτησίας, σηµερινή χρήση)

Τα Χαµάµ Καθαρισμός του σώματος κι εξαγνισμός της ψυχής, μυστικισμός κι απόλαυση. Μέσα από την τελετουργική διαδικασία του χαμάμ, η δύση υποκλίνεται στην ανατολή εδώ κι αιώνες.

3 Τα Χαµάµ Καθαρισμός του σώματος κι εξαγνισμός της ψυχής, μυστικισμός κι απόλαυση. Μέσα από την τελετουργική διαδικασία του χαμάμ, η δύση υποκλίνεται στην ανατολή εδώ κι αιώνες. Από το Μαρόκο ως την Τουρκία κι από την Ελλάδα ως την Ισπανία, τα χαμάμ αποτέλεσαν μνημεία σπάνιας αρχιτεκτονικής που λειτούργησαν όχι μόνο ως δημόσια λουτρά αλλά κι ως χώροι χαλάρωσης, κατάνυξης και κρυφών εκμυστηρεύσεων. Ήταν,στη ζωή των ανθρώπων στα μέρη μας,υπόθεση με πλατύ κοινωνικοπνευματικό χαρακτήρα, κι είχε πάρει στην πράξη μορφή τελετουργική. Για παράδειγµα, οι κυράδες έδιναν εκεί ραντεβού µε τις φίλες τους, κι ειδοποιούσαν πρωτύτερα τις χαµαµτζούδες να τους κρατήσουν ένα καµαράκι (αποδυτήριο).

Ρόλος στην Οθωµανική θρησκεία Τα Οθωµανικά λουτρά κτίστηκαν στα κέντρα των πόλεων, στις περιοχές της αγοράς κι αποτελούσαν χώρους ανάπαυσης, υγιεινής

Ειδικά για τις γυναίκες ήταν οι µόνοι τέτοιοι χώροι έξω από το σπίτι.

4 Ρόλος στην Οθωµανική θρησκεία Τα Οθωµανικά λουτρά κτίστηκαν στα κέντρα των πόλεων, στις περιοχές της αγοράς κι αποτελούσαν χώρους ανάπαυσης, υγιεινής αλλά και θεραπείας για διάφορες παθήσεις, χώροι συναναστροφής και διασκέδασης των ανδρών και χωριστά των γυναικών. Ειδικά για τις γυναίκες ήταν οι µόνοι τέτοιοι χώροι έξω από το σπίτι. Οι επισκέψεις στα χαµάµ ήταν τακτικές ως και µια φορά την βδοµάδα και ήταν απαραίτητες σε χαρακτηριστικές στιγµές των µουσουλµάνων. Ειδικά οι γυναίκες περνούσαν εκεί µέσα πολλές ώρες. Παρέµεναν και µετά το λούσιµο για να διασκεδάσουν µε χορούς, τραγούδια κι όργανα.

Ρόλος στην Οθωµανική θρησκεία Τα χαµάµ χαρακτηρίστηκαν «καφενεία της πόλης» κι ήταν από ταπρώτα έργαπου έφτιαχναν οι Οθωµανοί µόλις κατακτούσαν µια πόλη, καθώς θεωρούσαν ότι η λούση εξαλείφει τα

5 Ρόλος στην Οθωµανική θρησκεία Τα χαµάµ χαρακτηρίστηκαν «καφενεία της πόλης» κι ήταν από ταπρώτα έργαπου έφτιαχναν οι Οθωµανοί µόλις κατακτούσαν µια πόλη, καθώς θεωρούσαν ότι η λούση εξαλείφει τα αµαρτήµατα της ψυχής. Στις πόλεις των Βαλκανίων οι Οθωµανοί άφησαν το αποτύπωµα της δικής τους κουλτούρας και µετέφεραν αρκετά από τα πολιτιστικά γνωρίσµατα τους απ την Ανατολία. Αφοµοίωσαν ωστόσο καιπολλά απ αυτάπου βρήκαν στις κατακτηµένεςπεριοχές, αναπτύσσοντας στη συνέχεια έναν πολυπολιτισµικό χαρακτήρα.

τους αντίστοιχους τρούλους των µεγαλύτερων τζαµιών στην Ελλάδα.

6 ΤυπολογίατωνΧαµάµ Τα µεγάλα κι επιβλητικά χαµάµ καλύπτονται µε µεγάλους ηµισφαιρικούς τρούλους, ειδικά στις αίθουσες των αποδυτηρίων, που το µέγεθος τους µπορούσε να συγκριθεί µε τους αντίστοιχους τρούλους των µεγαλύτερων τζαµιών στην Ελλάδα. Οι µεγάλες τετράγωνες αίθουσες των αποδυτηρίων είχαν συνήθως σιντριβάνι στο κέντρο, ενώ ακολουθούσαν οι χλιαροί και ζεστοί χώροι.

Ευρω αίοιπεριηγητές Σε εποχές που οι Ευρωπαίοι δεν είχαν καθόλου καλές σχέσεις µε το νερό, τη λούση και πόσο µάλλον µε αντίστοιχους δηµόσιους χώρους, στην Ανατολή η «ροή» ύδατος προς καθαρισµό και η

Στα ταξιδιωτικά χρόνια που µας κληροδότησαν οι Ευρωπαίοι περιηγητές µνηµονεύουν τον πολυδιάστατο ρόλο των λουτρών ήδη από την αρχαιότητα, καθώς και τους άρρηκτα συνδεδεµένους λόγους υγείας και

7 Ευρω αίοιπεριηγητές Σε εποχές που οι Ευρωπαίοι δεν είχαν καθόλου καλές σχέσεις µε το νερό, τη λούση και πόσο µάλλον µε αντίστοιχους δηµόσιους χώρους, στην Ανατολή η «ροή» ύδατος προς καθαρισµό και η «ρευστή» και «ρέουσα» συναναστροφή των ατόµων ενοποιούσε σε ιδανικούς δηµόσιους χώρους την καθαρή σάρκα µε της ψυχής την ευεξία. Στα ταξιδιωτικά χρόνια που µας κληροδότησαν οι Ευρωπαίοι περιηγητές µνηµονεύουν τον πολυδιάστατο ρόλο των λουτρών ήδη από την αρχαιότητα, καθώς και τους άρρηκτα συνδεδεµένους λόγους υγείας και υγιεινής, συναναστροφής και απόλαυσης, ψυχαγωγίας και καλλωπισµού. Όταν τα ταξίδια στον Οθωµανικό χώρο και οι εκδόσεις των περιηγητικών εντυπώσεων πυκνώνουν τον 16 ο αιώνα τα λουτρά γίνονται πόλος έλξης. Τότε χρησιµοποιούνται από πολλούς περιηγητές σαν ένα κλειδί που τους δίνει την ευχέρεια να παρεισφρήσουν και να περιπλανηθούν σε αυτούς τους χώρους να έρθουν σε τριβή και να γνωρίσουν άλλο κόσµο, να συγχρωτιστούν τις άλλες εθνότητες, σε άγνωστους τόπους, µε άγνωστες γλώσσες και να αφεθούν στα χέρια των λουτράρηδων.

8 Λουτρά στην Τέχνη & Λογοτεχνία Το ανατολίτικο λουτρό ή χαµάµ κατέχει µια ιδιαίτερη θέση στην εικονογραφία του οριενταλισµού, της ζωγραφικής δηλαδή των ανατολίτικων θεµάτων του 19 ου αιώνα (παζάρια, σκλαβοπάζαρα, χαρέµια, σκηνές κυνηγιού ή προσευχής). Παρουσιάζονται γυναίκες στο χαµάµ γύρω από τη δεξαµενή του νερού να κάνουν το µπάνιο τους ή να ξεκουράζονται, ευτυχείς για την ανεµελιά τους µες στην ατέλειωτη µονοτονία των ηµερών.

Λουτρά στην Ελλάδα Αυτό που δεν γνωρίζουµε µε ακρίβεια είναι ο αριθµός των λουτρών σε όλη την Ελλάδα, καθώς υπάρχουν πηγές που λένε ότι τα χαµάµ που διασώζονται

Αυτό που σίγουρα γνωρίζουµε είναι ότι µόλις 14 από αυτά έχουν αποκατασταθεί ως µνηµεία, κι ότι µόνο 2 εξακολουθούν να λειτουργούν ως λουτρά (ένα στο νησί της

9 Λουτρά στην Ελλάδα Αυτό που δεν γνωρίζουµε µε ακρίβεια είναι ο αριθµός των λουτρών σε όλη την Ελλάδα, καθώς υπάρχουν πηγές που λένε ότι τα χαµάµ που διασώζονται σήµερα είναι 76, κι άλλες που υποστηρίζουν πως είναι 90. Αυτό που σίγουρα γνωρίζουµε είναι ότι µόλις 14 από αυτά έχουν αποκατασταθεί ως µνηµεία, κι ότι µόνο 2 εξακολουθούν να λειτουργούν ως λουτρά (ένα στο νησί της Ρόδου κι ένα στην Πάτρα) καθώς τα υπόλοιπα είναι είτε έρηµα είτε έτοιµα να γκρεµιστούν. Τα περισσότερα που έχουν διασωθεί είναι µικρών διαστάσεων. Το χαµάµ που έχουµε την τιµή να φιλοξενούµε στο νησί µας είναι αυτό στο κάστρο της Χίου, το οποίο βρίσκεται υπό συντήρηση.

10 Πηγές Πληροφόρησης ιαδίκτυο: ΙΣΤΟΣΕΛΙ ΕΣ 1. Η Καθηµερινή, Επτά Ηµέρες, Αφιέρωµα(2001) (2001). Οθωµανικά Λουτρά. (Ηµεροµηνία τελευταίας επίσκεψης,, ) 2012) 2. Στέλλα Κεµανετζή ΕΘΝΟΣ. (2009). Τα«αφάνταστα αφάνταστα µυστήρια» των οθωµανικών χαµάµ στην Ελλάδα. (Ηµεροµηνία τελευταίας επίσκεψης,, ) 3. Καρδαµίτση ΑδάµηΜ., ΓραφάκουΜ.. (2011) Τα λουτρά της Αθήνας. (Ηµεροµηνία τελευταίας επίσκεψης,, ) 4. Ιδρυµατικό Καταθετήριο Εύρηκα(χ.χ.).). equence=2 (Ηµεροµηνία τελευταίας επίσκεψης,, )

11 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ: ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΣΑΤΣΑΡΩΝΗ ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ ΦΛΑΤΣΟΥΣΗ ΕΛΒΙΝΑ ΜΠΑΛΙΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΘΕΟ ΟΣΙΟΥ

Σχετικά έγγραφα

Τα Λουτρά του κάστρου της Χίου.

Τα Λουτρά του κάστρου της Χίου. Ερευνητική εργασία της ομάδας των ρεπόρτερ της Α τάξης του 1 ου ΕΠΑΛ Χίου 2011-2012 (Βιργινία Καλλούδη, Κυριακή Αρβανίτη, Ραφαήλ Καραμανής, Μαρία Λιτσάκη) Περιεχόμενα Η