ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. ΜΚ 0910 «Εργοφυσιολογία στον Αγωνιστικό Αθλητισµό Ι»

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0910 «Εργοφυσιολογία στον Αγωνιστικό Αθλητισµό Ι» 9η ιάλεξη: Η Εργοφυσιολογία των Παιδιών (ΙΙΙ) Exercise Physiology in Children (ΙΙΙ) Γιάννης Κουτεντάκης,, BSc, MA, PhD

2 Περιεχόµενα Μαθήµατος Σωµατικό λίπος στη παιδική ηλικία Παιδική παχυσαρκία: µια παγκόσµια επιδηµία Η παιδική παχυσαρκία σε Ευρώπη και Ελλάδα Παράγοντες που συµβάλουν στη παχυσαρκία Παχυσαρκία & υγεία Παχυσαρκία: Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε Ελληνόπουλα Συµπεράσµατα Ερωτήσεις για Συζήτηση Αναφορές - Βιβλιογραφία

3 Το Σωµατικό Λίπος σε Αγόρια & Κορίτσια At 8 y.o. girls have approximately 18% and boys 16% body fat. After puberty, girls increase to 26-28% and boys may decline to around 12-14%. Body fat levels remain relatively steady up to about y.o. in order to gradually and continuously increase thereafter.

4 Παιδική παχυσαρκία: µια παγκόσµια επιδηµία Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, περίπου 14% των αγορών και 11% των κοριτσιών ετών θεωρούνται παχύσαρκα.

5 Παιδική παχυσαρκία: µια παγκόσµια επιδηµία 1.5 billion billion Age 15+ Age million 300 million BMI>30 BMI>25 5

6 European Union (25) 74m school-age children estimated 21m overweight increasing by 1m per year of whom over 5m obese increasing by 250,000 per year IOTF estimates for IOTF-Cole et al definitions of overweight and obese 6

7 Και η κατάσταση θα χειροτερέψει 7

8 Το κόστος της Παχυσαρκίας USA 2002 (9%) a EU (15) overall b EU (15) 2002 c England (economic costs) d (all diet related disease) e $92.6 bn - $123bn bn 32.8 bn bn bn Spain (7%) f Sweden (direct and indirect) (2.3%) g 2.5 bn 0.54 bn a CDC/Finkielstein et al Health Affairs 2003 / Ann Wolf 2004 b Based on % of actual CVD costs Rayner and Rayner - eurohealth Vol 9 No 1 Spring 2003 c LMC International 2005 d Parliamentary Report on Obesity 2004 e Institute of Food Research 2003 f WHO Europe 2005 g Borg et al Value in Health 2005 Costs not adjusted converted to euro Oct

9 Παράγοντες που συµβάλουν στη Παχυσαρκία Παχυσαρκία Kληρονοµικά χαρακτηριστικά ιατροφικά χαρακτηριστικά Ενεργειακά χαρακτηριστικά ΥΓΕΙΑ ΥΓΕΙΑ ΥΓΕΙΑ 9

10 Ενεργειακά χαρακτηριστικά της παχυσαρκίας 10

11 Η Βάση της Παιδικής Παχυσαρκίας (Α) (Β) Η έναρξη της παχυσαρκίας εξαρτάται εν µέρει από τα ποσοστά του αρχικού σωµατικού λίπους (Α) και εν µέρει από τα µειωµένα ποσοστά πρόσληψης οξυγόνου (Β) που συνδέονται µε τα επίπεδα σωµατικής δραστηριότητας (Johnson et al., Pediatrics, 106: e50, 2000) 11

12 Σωµατικό Λίπος σε Αγόρια & Κορίτσια Ευρωπαϊκών Χωρών Γερµανία Βέλγιο Βρετανία Ιταλία Ισπανία Σουηδία Ιρλανδία ΕΛΛΑ Α 0 12

13 Υπέρβαρα & παχύσαρκα άτοµα ηλικίας Crete England Italy Cyprus Ireland (Republic) Greece Bulgaria Spain Denmark Hungary Ireland (Northern) Poland Finland Czech Republic Germany Netherlands Slovakia % IOTF EU Platform Briefing Paper 2004 obese overweight 13

14 Παιδική παχυσαρκία και υγεία

15 Παχυσαρκία & Υγεία (Shetty and Tedstone, 1997) Η παχυσαρκία συµβάλλει σηµαντικά στην αύξηση περιστατικών νοσηρότητας και θνησιµότητας σε πολλές χώρες του Κόσµου.... ιαβήτης Καρκίνοι στήθους & παχύ εντέρου Υπέρταση Υπερλιπιδαιµία Καρδιοαγγειακά νοσήµατα

16 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε Ενήλικες (Heminway et al., 1995) Οικογενιακό Ιστορικό Υπέρταση Κάπνισµα Λιπιδαιµικό Προφιλ Παχυραρκία Υποκινητικότητα 0 Παράγοντες Κινδύνου 16

17 Θάνατοι από Καρδιοαγγειακά Νοσήµατα σε Ενήλικες Άνδρες, Άσκηση & Παχυσαρκία (Sharp et al., 1998) Σύνολο Όχι Άσκηση Άσκηση 10 0 Αδύνατοι Παχύσαρκοι 17

18 Οι συνέπειες της υποκινητικότητας 18

19 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε 13χρονα Ελληνόπουλα (Bouziotas, Koutedakis et al., 2001) 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Boys (117) Girls (93) 19

20 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε 13χρονα Ελληνόπουλα (Bouziotas, Koutedakis et al., 2001) Ανεπαρκή φυσική δραστηριότητα (άσκηση), χαµηλή αερόβια αντοχή και παχυσαρκία είναιοιπαράγοντες κινδύνου µε τηνµεγαλύτερη συχνότητα. Η φυσική δραστηριότητα (άσκηση) προβλέπει περίπου το 60% των κρουσµάτων παχυσαρκίας τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. 20

21 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε Ελληνόπουλα (Bouziotas, Koutedakis et al., Archives of Disease in Childhood, 89: 41-4, 2004) Εξετάστηκε η Aνεξαρτησία ή υναµική Συσχέτιση µεταξύ: αερόβιας ικανότητας σωµατικού λίπους φυσικής δραστηριότητας Και επιλεγµένων Βιολογικών Παραµέτρων Κινδύνου Ανάπτυξης Στεφανιαίας Νόσου: HDL-C (ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ) HDL-C\TC (ΟΛΙΚΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ) LDL-C (ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ) TG (ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙ ΙΑ) Συστολική Πίεση (SBP) ιαστολική Πίεση (DBP)

22 Αποτέλεσµα 1: Αερόβια Ικανότητα ( είγµα χρονα Ελληνόπουλα) Παράµετροι Κινδύνου Στεφανιαίας Νόσου Απλή ιορθωµένη για Σωµατικό Λίπος ιορθωµένη για Φυσική ραστηριότητα HDL-C ΜΣ ΜΣ ΜΣ HDL-C:TC ΜΣ ΜΣ ΜΣ LDL-C ΜΣ ΜΣ ΜΣ TG ΜΣ ΜΣ ΜΣ SBP ΜΣ ΜΣ ΜΣ DBP ΜΣ ΜΣ ΜΣ 22

23 Αποτέλεσµα 2: Σωµατικό Λίπος ( είγµα χρονα Ελληνόπουλα) Παράµετροι Κινδύνου Στεφανιαίας Νόσου Απλή ιορθωµένο για Αερόβια Ικανότητα ιορθωµένη για Φυσική ραστηριότητα HDL-C ** * ΜΣ HDL-C:TC * * ΜΣ LDL-C ΜΣ ΜΣ ΜΣ TG * ΜΣ ΜΣ SBP *** *** ΜΣ DBP ΜΣ ΜΣ ΜΣ 23

24 Αποτέλεσµα 3: Φυσική ραστηριότητα ( είγµα χρονα Ελληνόπουλα) Παράµετροι Κινδύνου Στεφανιαίας Νόσου Απλή ιορθωµένη για Σωµατικό Λίπος ιορθωµένη για Αερόβια Ικανότητα HDL-C *** ** ** HDL-C:TC *** ** * LDL-C ** ** ** TG * * ** SBP *** *** ** DBP ΜΣ ΜΣ ΜΣ 24

25 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοαγγειακών Νοσηµάτων σε Ελληνόπουλα (Bouziotas, Koutedakis et al., Archives of Disease in Childhood, 89: 41-4, 2004) Έτσι, στα 13-χρονα Ελληνόπουλα, οι Βιολογικές Παράµετροι Κινδύνου Ανάπτυξης Στεφανιαίας Νόσου Σχετίζονται Κυρίως µε την Έλλειψη Φυσικής ραστηριότητας, Ανεξάρτητα από την Αερόβια Ικανότητα ή το Σωµατικό Λίπος.

26 Παράγοντες Κινδύνου Παχυσαρκίας σε Ελληνόπουλα (Koutedakis et al., Med Sci Sport Exerc, 37: , 2005) Μακροχρόνιες αλλαγές στα επίπεδα της παχυσαρκίας οφείλονται κυρίως στα βαθµό της σωµατικής δραστηριότητας και εν µέρει στα επίπεδα της αερόβιας ικανότητας

27 Παράγοντες Κινδύνου Καρδιοπάθειας & Παχυσαρκία σε Παιδιά Πριν & Μετά από Ένα Ετήσιο Πρόγραµµα Άσκησης (Mollen et al., 2000) 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Πριν το Πρόγραµµα Μετά το Πρόγραµµα Παράγ. Κινδύνου Παχυσαρκία 27

28 ΗΣωµατική ραστηριότητα Μειώνεται µετά τα 11 χρόνια Τα ποσοστά των αγοριών & κοριτσιών που συµπληρώνουν τα απαραίτητα για την υγεία τους 60 λεπτά µέτριας-έντονης άσκησης την ηµέρα µειώνονται σηµαντικά µετά την ηλικία 28 των 11 ετών.

29 Συµπεράσµατα Μετά την εφηβεία το σωµατικόλίποςστααγόριαείναι14-16% και στα κορίτσια 26-28% Η παιδική παχυσαρκία είναι µια επιδηµία που φέρνει τη χώρα στις πρώτες θέσεις παγκοσµίως µε τραγικές συνέπειες ακόµα καιγιατηµελλοντική της ύπαρξη Η παχυσαρκία είναι αποτέλεσµα κληρονοµικών και ενεργειακών χαρακτηριστικών Σε αντίθεση µε τον υπόλοιπο κόσµο, η παιδική παχυσαρκία στη Ελλάδα είναι κυρίως αποτέλεσµα µειωµένης σωµατικής δραστηριότητας και έχει µικρή σχέση µε την κακή διατροφή. 29

30 The cover of "The Economist", Dec ,

31 Θέµατα προς Συζήτηση Το επίπεδα σωµατικού λίπους στα παιδιά Ο ρόλος της παιδικής παχυσαρκίας στη Ελλάδα & Ευρώπη. Γιατί θεωρείται «Παγκόσµια Επιδηµία»? Πως επιδρά στην υγεία την υγεία? Ποιοι είναι οι παράγοντες που συµβάλουν στη παιδική παχυσαρκία? Ελλάδα: Υποκινητικότητα ή κακή διατροφή? Πως θα αντιµετωπιστεί η φυσιολογική κάµψη της σωµατικής δραστηριότητας σε συγκεκριµένες φάσεις της παιδικής ηλικίας? 31

32 Αναφορές - Βιβλιογραφία Y. Koutedakis & N.C.C. Sharp. The Fit and Healthy Dancer". Chichester, UK: Willey & Sons Ltd, Bouziotas, Y. Koutedakis, R. Shiner, Y. Pananakakis, V. Fotopoulou. "The prevalence of selected modifiable coronary heart disease risk factors in 12-year-old Greek children". Ped. Exerc. Sci., 13: , C. Bouziotas, Y. Koutedakis. A three year study of coronary heart disease risk factors in Greek adolescents. Ped. Exerc. Sci., 15: 9-18, Y. Koutedakis, C. Bouziotas. National physical education curriculum, motor- and cardiovascular health-related fitness in Greek adolescents. Br. J. Sports Med. 37(4): , C. Bouziotas, Y. Koutedakis, A. Nevill, E. Ageli, N. Tsigilis, A. Nikolaou, A. Nakou. Greek adolescents, fitness, fatness, fat intake, activity and CHD risk. Archives of Disease in Childhood, 89(1): 41-44, P. Tsimeas, A. Tsiokanos, Y. Koutedakis, N. Tsigilis, S. Kellis. Does living in urban or rural settings affect aspects of physical fitness? An allometric approach. Br. J. Sports Med., 39(9): , Y. Koutedakis, C. Bouziotas, A. Flouris, P. Nelson. Longitudinal modelling of adiposity in peri-adolescent children. Med. Sci. Sport Exerc., 37(12): , Y. Koutedakis, G. Metsios, A. Stavropoulos. Periodaisation of Exercise Training in Sport. In: G. Whyte (Ed.), The Physiology of Training, Elsevier Ltd, Edinburgh, UK; pp: 1-22, 2006.