EX-ANTE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Transcript

1 EX-ANTE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EX-ANTE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΡΧΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η Διαδικασία της Ex-ante Αξιολόγησης ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG II ΕΛΛΑΔΑ-ΙΤΑΛΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Σύντομη Αποτύπωση του Σχεδιασμού Η κατανομή των πόρων Αξιολόγηση συνοχής Συνοχή Αξόνων Προτεραιότητας και Μέτρων με τους Ειδικούς Στόχους του Προγράμματος Συνοχή των Α.Π. και των Μέτρων του προγράμματος με τα προβλήματα της περιοχής Συνοχή των Α.Π. και των Μέτρων του προγράμματος με τα πλεονεκτήματα του Τομέα Εσωτερική συνέργια του Προγράμματος Συνάφεια της Στρατηγικής με τους Στόχους της Οικονομικής και Κοινωνικής Συνοχής Ανταγωνιστικότητα Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη Ισότητα Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Εx-Ante Aξιολόγηση 184

3 8.1 ΑΡΧΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ EX-ANTE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Σύμφωνα με το άρθρο 41 του κανονισμού (CE) 126/99 πραγματοποιείται μία Exante Αξιολόγηση από την υπεύθυνη Eθνική Αρχή καθώς και από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την αξιολόγηση συμπεριελήφθησαν στις διάφορες φάσεις της επεξεργασίας του προγράμματος της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III A Ελλάδα-Ιταλία. Η Ex-ante Αξιολόγηση βασίζεται στα κατωτέρω στοιχεία: Ισοζύγιο των αποτελεσμάτων της περιόδου προγραμματισμού καθώς και τις αποκτηθείσες εμπειρίες. SWOT-Ανάλυση όσον αφορά τις προτεραιότητες και τους άξονες παρέμβασης Προτεραιότητες Ανάλυση των τάσεων της αγοράς εργασίας στην περιοχή εφαρμογής του προγράμματος Αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης όσον αφορά την ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών εν σχέση με την αγορά εργασίας και τις συνθήκες εργασίας καθώς και εν σχέση με τον αντίκτυπο της στρατηγικής του προγράμματος της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III A. Αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης από περιβαλλοντικής απόψεως με εξειδίκευση των βασικών δεδομένων για φυσικά οικοσυστήματα των ακτών, υδάτων και εδάφους καθώς και τον αντίκτυπο της προτεινόμενης στρατηγικής όσον αφορά την αειφόρο ανάπτυξη. Εx-Ante Aξιολόγηση 185

4 Επιβεβαίωση της συνοχής μεταξύ διαγνωσμένης στρατηγικής (Ανάλυση SWOT) και των εξειδικευμένων στόχων για την κατάλληλη κατανομή των πόρων σε σχέση με τις δυνατότητες κάθε άξονα προτεραιότητας. Εx-Ante Aξιολόγηση 186

5 8.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ INTERREG II ΕΛΛΑΔΑ- ΙΤΑΛΙΑ Το πρόγραμμα INTERREG ΙΙ έχει ήδη περατωθεί. Οι συγκεκριμένες δράσεις που ολοκληρώθηκαν μας επιτρέπουν να τονίσουμε τις θετικές επιπτώσεις για τις επιλέξιμες περιοχές καθώς και την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος. Οι ολοκληρωμένες εργασίες αφορούσαν εργασίες υποδομής καθώς και μέτρα «soft». Για την επίτευξη των στόχων, κινητοποιήθηκε μεγάλος αριθμός φορέων στις επιλέξιμες περιοχές, γεγονός που επιτρέπει να επιβεβαιώσουμε ότι υπάρχει μία πραγματική τάση για δημιουργία μίας κοινής κουλτούρας μέσω της προσέγγισης των φορέων των δύο περιοχών. Ορισμένες από τις δράσεις που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του INTERREG II δύνανται να αναπτυχθούν περισσότερο στα πλαίσια του INTERREG III, ώστε να ενισχυθεί η διασυνοριακή συνεργασία. Επιπλέον, οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν στα πλαίσια του INTERREG III σε συνέργια με αυτές που χρηματοδοτούνται από τα τομεακά και περιφερειακά λειτουργικά προγράμματα θα έχουν πολλαπλαστικό αποτέλεσμα στον τομέα της ανάπτυξης. Ενίσχυση των δράσεων με στόχο την προστασία και διατήρηση καθώς και την εκ νέου χρήση των κτιρίων που παρουσιάζουν καλλιτεχνικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον, εκ νέου αξιολόγηση των αστικών κέντρων (ποιότητα ζωής, κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ από μέρους των πολιτών και κοινωνική ευημερία). Ενίσχυση των στρατηγικών επικοινωνίας και των διόδων πληροφόρησης μεταξύ εταιριών και τοπικών διοικήσεων: ανάπτυξη δικτύων τηλεματικής. Ενίσχυση των στρατηγικών διασυνοριακής συνεργασίας μέσω της αύξησης της θεσμικής συνεργασίας και, κυρίως, του ιδιωτικού τομέα στις δύο χώρες. 8.3 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Στο κεφάλαιο επιχειρείται η εκτίμηση της συνοχής που υπάρχει μεταξύ αφενός μεν του σχεδιασμού του Προγράμματος INTERREG III Ελλάδα Ιταλία και της επιλεγείσας στρατηγικής, αφετέρου δε της επίτευξης των στόχων τόσο του ίδιου του προγράμματος, όσο και των βασικών προτεραιοτήτων της Κ.Π. INTERREG III (Α) με βάση το κείμενο Εx-Ante Aξιολόγηση 187

6 κατευθύνσεων της Ε.Ε.. Η αξιολόγηση επιχειρεί να συμβάλει στην κατανόηση του βαθμού στον οποίο τα μεμονωμένα τμήματα του προγράμματος αντιστοιχούν στις εντοπισμένες στο προηγούμενο κεφάλαιο ανάγκες, καθώς και το βαθμό που αυτά εκμεταλλεύονται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται για την περιοχή ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Κατά την διάρκεια της προηγουμένης περιόδου συνεργασίας συλλέχθηκαν χρήσιμες εμπειρίες διασυνοριακής συνεργασίας στο γεωγραφικό χώρο της λεκάνης Ιονίου Νοτίου Αδριατικής με βάση το διασυνοριακό πρόγραμμα ΙΝΤΕRREG μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας. Στο σύνολό τους αυτά τα προγράμματα συνεισέφεραν στην ανάδειξη μιας κοινωνικογεωγραφικής πραγματικότητας η οποία διαμορφώνεται όλο και περισσότερο σαν μία εσωτερική ζώνη μέσα στην οποία βιώνονται όλο και περισσότερες ευκαιρίες κοινής διαβίωσης και εργασίας. Μέσα σε αυτή τη ζώνη πιστοποιούνται ενδιαφέροντα οικονομικά, πολιτιστικά και κοινωνικοπολιτικά τα οποία χρήζουν της δέουσας προσοχής, λαμβάνοντας υπόψη το βασικό στόχο για εμβάθυνση της συνοχής και ενίσχυση ισόρροπης ανάπτυξης μεταξύ των περιφερειών της Κοινότητας. Η ιστορία αυτής της λεκάνης και των δυνατοτήτων της υποδηλώνει πάντα την δυνατότητα μιας κοινότητας Ιονίου Νοτίου Αδριατικής μέσα στην οποία θα μπορούσε κανείς, εκτός των μαρτυριών του παρελθόντος, να βρει δυνατότητες ανάπτυξης νέων κοινών ενδιαφερόντων: Πρέπει να ενθαρρυνθεί και να υποστηριχθεί αυτό το οποίο ήδη έχει ξεκινήσει (πχ. Δίκτυα μεταξύ επιχειρήσεων, συνεργασίες μεταξύ νέων, κοινά πολιτιστικά ενδιαφέροντα, το σύστημα επιστημονικής έρευνας, κλπ.). Η διάρθρωση αυτή του προγράμματος 2-26 συμπληρώνει μία λογική διαδρομή η οποία αρχίζοντας με την ανάλυση της παρούσας κατάστασης και την μελέτη των εμπειριών του προηγουμένου INTERREG θέτει κοινούς στόχους και εξειδικεύεται σε κοινά συμφωνημένους άξονες παρέμβασης με αποτελέσματα στις αναπτυξιακές δυνατότητες της κοινής γεωγραφικής ζώνης. Σύμφωνα με την στρατηγική μέσω του κάθε άξονα καταλήγει κανείς σε σφαιρικούς στόχους και από αυτούς στην διάρθρωση ενός συνόλου εξειδικευμένων στόχων που ορίζουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Εx-Ante Aξιολόγηση 188

7 Ο Γενικός Στόχος του Προγράμματος για την περίοδο 2-26 είναι : «Την ενίσχυση του συστήματος διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της περιοχής και να διατηρηθούν και να αναδειχθούν οι κοινοί περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί πόροι» Ο Γενικός αυτός στόχος εξειδικεύεται σε τρεις Ειδικούς Στόχους για την επίτευξη των οποίων επελέγησαν τέσσερις βασικοί Άξονες Προτεραιότητας, όπως παρουσιάζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί. Εx-Ante Aξιολόγηση 189

8 ΜΕΤΡΑ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ, ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ, ΑΝΑΠΑΛΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚ ΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Αναβάθμιση επιοινωνίας μεταξύ περιοχών με βελτίωση προσπελασιμότητας και παράλληλη αναβάθμιση της ασφάλειας στη διακίνηση Αναβάθμιση - διατήρηση κοινών ή όμοιων περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας των οικονομιών Την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα ολόκληρης της περιοχής και να διατηρηθούν και να αναδειχθούν οι κοινοί περιβαλλοντικοί και πολ ιτιστικοί πόροι ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Εx-Ante Aξιολόγηση 19

9 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: ΣΤΟΧΟΙ - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ - ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ - ΜΕΤΡΑ Κατάσταση Στρατηγικοί στόχοι Στρατηγική του προγράμματος Άξονες προτεραιότητας / στόχοι Μέτρα ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Βελτίωση της επικοινωνίας ανάμεσα 1. ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, - Κομβική Γεωγραφική θέση (η στις περιοχές μέσω της βελτίωσης της ΑΣΦΑΛΕΙΑ μακρο-περιοχή θεωρείται ως πρόσβασης και της ασφάλειας των προνομιούχος διασταύρωση των μεταφορών μεγάλων αξόνων επικοινωνίας με την περιοχή των Βαλκανίων, καθώς και με την Κεντρική Ευρώπη) (διάδρομοι 8 & 1) - Ενισχυμένος ρόλος «Πυλών», λόγω της πολιτικο-οικονομικής αστάθειας γειτονικών χωρών - Δίκτυα Οδικών Μεταφορών - Δίκτυα Θαλασσίων Μεταφορών ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ Έλλειψη υπηρεσιών με προστιθέμενη αξία (τηλεϊατρική, τηλε-εργασία, τηλεεκπαίδευση, κτλ) στις απομακρυσμένες ορεινές περιοχές και τα νησιά. Έλλειψη συγκροτημένης διαμεσογειακής επικοινωνίας Έλλειψη συνδεδεμένων λιμενικών υποδομών, απαραίτητων για την παροχή υπηρεσιών ποιότητας στην κυκλοφορία των επιβατών και των εμπορευμάτων -Ενθάρρυνση της ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, μέσω της ενίσχυσης των υποδομών με στόχο την ταυτόχρονο βελτίωση της ευχέρειας και της ασφάλειας των μεταφορών. - Βελτίωση των δικτύων και των υπηρεσιών στον τομέα των μεταφορών (ιδιαίτερα των οικο-συμβατών μεταφορών), της πληροφόρησης και των επικοινωνιών καθώς και των συστημάτων υδροδότησης - Βελτίωση της ασφάλειας των μεταφορών - Βελτίωση των υποδομών και των λιμενικών ζωνών καθώς και των δρόμων που εξυπηρετούν τα λιμάνια, βελτίωση και ανάπτυξη των συμπληρωματικών υποδομών για τις υπηρεσίες υποστήριξης της κυκλοφορίας των προϊόντων και των ατόμων. -Ανάπτυξη των συστημάτων ασφάλειας για την καλύτερη κυκλοφορία των αγαθών και των ατόμων, - Κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού για τη βελτίωση της τεχνογνωσίας και την ανάπτυξη ειδικών υπηρεσιών, με στόχο την υποστήριξη της κυκλοφορίας των αγαθών και των προσώπων και την υποστήριξη των εφαρμογών που άπτονται της ανάπτυξης των υπηρεσιών πληροφόρησης και Επικοινωνίας. 1.1 Υποδομές μεταφορών κα θαλάσσιας επικοινωνίας 1.2 Ανάπτυξη και ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης και ελέγχου Σημαντικές ελλείψεις στο δίκτυο μεταφορών στα νησιωτικά συμπλέγματα ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Μέλη της ΕΕ - Σημαντικός τριτογενής τομέας - Ύπαρξη μεγάλου αριθμού ευέλικτων ΜΜΕ (οικογενειακές επιχειρήσεις, περιορισμένος αριθμός υπαλλήλων, κτλ.) - Ύπαρξη "μικρών" δικτύων - Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών - Προώθηση της ολοκλήρωσης της αγοράς εργασίας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης - Συνεργασία στον δικαστικό και διοικητικό τομέα για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή - Αύξηση των δυνατοτήτων διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ 2.ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ: - Συνεργασία με σκοπό την διαφοροποίηση των τοπικών προϊόντων. Προώθηση και ανάπτυξη των προϊόντων ποιότητας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. - Συνεργασία μεταξύ των Πανεπιστημίων, των Ιδρυμάτων Έρευνας, των επιχειρήσεων με στόχο την ανάπτυξη 2.1 Συνεργασία για την έρευνα, την ανάπτυξη και την μεταφορά τεχνογνωσίας Εx-Ante Aξιολόγηση 191

10 επιχειρήσεων σε δια-περιφερειακό επίπεδο (clusters) (Ιταλία) - Ηυξημένο ενδιαφέρον για παραγωγικές επενδύσεις στην Περιφέρεια της Απουλίας - Καλό επίπεδο του προσωπικού (κυρίως στον τομέα παροχής υπηρεσιών) ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Έλλειψη αναπτυξιακής διασύνδεσης με τον δευτερογενή τομέα - Έλλειψη επιχειρησιακών δραστηριοτήτων για την υποστήριξη της παρασκευής προϊόντων με ονομασία προέλευσης, τυποποίησης κτλ. - Έλλειψη περιφερειακών συνεργασιών ώστε να αξιοποιηθούν οι τοπικές αγορές - Απουσία εναλλακτικών μορφών τουρισμού - Υψηλό ποσοστό ανεργίας (κυρίως για τους νέους και τις γυναίκες) - Αρνητική εξέλιξη των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων - Έλλειψη δικτύων συνεργασίας σε επίπεδο έρευνας, εκπαίδευσης και επιχειρήσεων - Έλλειψη δικτύων κατάρτισης του προσωπικού σε θέματα δημόσιας διοίκησης, Ε.Ε. κτλ. - Έλλειψη εργατικού δυναμικού, κυρίως στο πρωτογενή τομέα, χρησιμοποίηση μεταναστών - Ανεπάρκειες στην προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών - Πολύ περιορισμένη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων των δύο χωρών ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ -Πλούτος σε φυσικούς πόρους στους οποίους μπορεί να βασισθεί μία ολοκληρωμένη αειφόρος ανάπτυξη - Ευαισθητοποίηση της κοινωνίας ως προς την αναγκαιότητα προστασίας του περιβάλλοντος (εμφάνιση - Βελτίωση - διατήρηση των κοινών ή παρόμοιων περιβαλλοντικών και πολιτισμικών πόρων ατόμων και φορέων για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή - Ενθάρρυνση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και της ανάπτυξης των μικρών επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένου του τουριστικού τομέα), και των πρωτοβουλιών με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο. - Ανακατανομή του ανθρώπινου δυναμικού και των δομών στον τομέα της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, των επικοινωνιών και της υγείας, με στόχο της αύξηση της παραγωγικότητας και τη συνεισφορά στη δημιουργία πιο μόνιμων θέσεων εργασίας. - Ενθάρρυνση της Προστασίας του Περιβάλλοντος (Τοπικά, Γενικά - Ενθάρρυνση της ανάπτυξης αστικών, αγροτικών και παρακτίων περιοχών κοινών δράσεων για την έρευνα, την εισαγωγή νεωτερισμών και την επίτευξη μεταφορών τεχνογνωσίας στο ευκταίο ποσοτικό επίπεδο-στόχο. - Υποστήριξη των ΜΜΕ στους τομείς κοινού ενδιαφέροντος: ανάπτυξη των συστημάτων παραγωγής, κυρίως των συστημάτων συνολικής ποιότητας και υποστήριξη των νέων μορφών απασχόλησης και εργασίας - Κατάρτιση με στόχο τη βελτίωση των τεχνικών γνώσεων στους διάφορους παραγωγικούς τομείς, στον τομέα της εφαρμοσμένης έρευνας, και τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς, στην εφαρμογή γνώσεων σχετικών με την ανάπτυξη συστημάτων Πληροφορίας και Επικοινωνίας. - Συνεργασία μεταξύ των οργανώσεων αντιπροσώπευσης των επιχειρήσεων (π.χ. Εμπορικό Επιμελητήριο κτλ), ώστε να δημιουργηθεί κατάλληλο περιβάλλον Α) για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων ενθαρρύνοντας τα clusters επιχειρήσεων και Β) για την προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών στις αγορές τρίτων χωρών. 3.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ - Προστασία και διαχείριση των νερών, του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των ευαίσθητων οικοσυστημάτων, - Προστασία, αξιοποίηση και αειφόρος 2.2 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ 3.1 Βελτίωση της διαχείρισης των κοινών οικοσυστημάτων 3.2 Προώθηση, αποκατάσταση και αξιοποίηση της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς κοινού Εx-Ante Aξιολόγηση 192

11 INTERREG III A / EΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ οικολογικής συνείδησης) - Σημαντική πολυ-πολιτισμική κληρονομιά (σε ποσότητα και ποιότητα) - τουρισμός, σημαντική πηγή εσόδων ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ - Θαλάσσια ρύπανση οφειλόμενη στην ηυξημένη κυκλοφορία πλοίων στην περιοχή και την απουσία συστηματικής παρακολούθησης του προβλήματος -Ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτινων πόρων - Υποβάθμιση οφειλόμενη στην άναρχη οικοδομική ανάπτυξη (εξαιτίας της δημογραφικής και οικονομικής συγκέντρωσης) - Ανεπάρκεια των μέτρων επίβλεψης και προστασίας του περιβάλλοντος ενάντια στους φυσικούς κινδύνους και στα προβλήματα που πηγάζουν από ανθρώπινες δραστηριότητες -Συνέπειες της ανεπαρκούς και μη ορθολογικής διαχείρισης της πολιτισμικής κληρονομιάς - Ανεπάρκεια των μεθόδων διατήρησης και αξιοποίησης της πολιτισμικής κληρονομιάς - Ανεπάρκεια του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης - Έλλειψη νέων μορφών εναλλακτικού τουρισμού ενισχύοντας το πλαίσιο συνεργασίας για την προστασία των κοινών και σημαντικών περιβαλλοντικών πόρων - Βελτίωση Διατήρηση των πολιτισμικών πόρων με στόχο την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας και τη ανάπτυξη στενών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών ανάπτυξη των δασών, - Προστασία και προώθηση της κοινής ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, ενίσχυση των πολιτισμικών ανταλλαγών, ανάπτυξη του σύγχρονου πολιτισμού και των τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ των δύο περιοχών - Κατάρτιση με στόχο τη βελτίωση των τεχνικών γνώσεων που αφορούν στη διαχείριση των περιβαλλοντικών, πολιτισμικών πόρων και των τουριστικών υπηρεσιών ενδιαφέροντος Εx-Ante Aξιολόγηση 193

12 8.3.2 Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ Η κατάταξη των Αξόνων Προτεραιότητας σύμφωνα με την οικονομική τους βαρύτητα στο Πρόγραμμα είναι : ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΣΥΝΟΛΟ (ΣΕ ΕΚ.ΕΥΡΩ) % ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ / ΜΕΤΡΑ ΑΞΩΝ I - ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ 59,24 41,53% AΞΩΝ II - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ 19,8 13,88% AΞΩΝ III - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ 57,16 4,7% AΞΩΝ IV - ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 6,45 4,52% ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 142,65 1,% ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ/ΜΕΤΡΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ % ΣΤΗ ΔΑΠΑΝΗ (ΔΙΣ. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΡΧ.) Δ.Δ. ΑΞΟΝΑΣ 1 "Μεταφορές" 3,67 44,23% ΑΞΟΝΑΣ 2 "Επιχειρηματικότητα" 8, 11,54% ΑΞΟΝΑΣ 3 "Περιβάλλον" 16, 23,7% ΑΞΟΝΑΣ 4 "Πολιτιστική Κληρονομιά και αστική Προστασία 12, 17,31% ΑΞΟΝΑΣ 5 "Τεχνική Βοήθεια" 2,67 3,85% ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 69,34 1,% Διαπιστώνεται μία σημαντική σχετικά συγκέντρωση πόρων (41,53%) στον άξονα ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ, γεγονός που εξηγείται από την μεγάλη διαφορά κόστους μεταξύ των δράσεων του συγκεκριμένου άξονα και των δράσεων των άλλων αξόνων, και από τις πολλαπλές συνέπειες των δράσεων που ενεργούν στον τομέα των μεταφορών στο σύνολο της οικονομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αξιοποίηση και το σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής το οποίο έγκειται στην θέση της- κλειδί, ενέχει την υλοποίηση σημαντικών έργων στον τομέα των υποδομών. Εx-Ante Aξιολόγηση 194

13 8.3.3 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΝΟΧΗΣ Συνοχή του προγράμματος με τις προτεραιότητες της Κ.Π. INTERREG III (A) Το Πρόγραμμα είναι απόλυτα συμβατό με τις προτεραιότητες και τους στόχους της Κ.Π. INTERREG III (A), όπως αυτές περιγράφονται στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της Συνοπτικά, οι προτεραιότητες που προβλέπονται μέσω της Κ.Π. προκειμένου να συμβάλλουν στην επίτευξη της προώθησης της ολοκληρωμένης περιφερειακής ανάπτυξης μεταξύ γειτνιαζουσών παραμεθόριων περιοχών είναι οι ακόλουθες : Προώθηση της ανάπτυξης αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών Ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος, ΜΜΕ και τουρισμού Ολοκλήρωση της αγοράς εργασίας και προώθηση της κοινωνικής ένταξης Συνεργασία στους τομείς της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης, της εκπαίδευσης, των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, των επικοινωνιών, της υγείας και της προστασίας των πολιτών Προστασία του περιβάλλοντος, ενεργειακή επάρκεια και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βασική υποδομή με διασυνοριακή διάσταση Συνεργασία στο νομικό και διοικητικό τομέα Συνεργασία μεταξύ πολιτών και θεσμών Προκειμένου να εκτιμηθεί από την αξιολόγηση ο βαθμός συσχέτισης αντιστοιχίας των επιλογών του προγράμματος Ελλάδα Ιταλία με τις παραπάνω προτεραιότητες, καταστρώθηκε μια μήτρα συσχέτισης, όπου ελέγχεται η άμεση ή έμμεση συνάφεια των μέτρων που προβλέπονται στο πρόγραμμα με τις προτεραιότητες αυτές. Από την ανάγνωση της μήτρας αυτής (σελίδα 218) προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα : Δεν υπάρχει κανένα μέτρο που να μην αντιστοιχεί με κάποια από τις προτεραιότητες Εx-Ante Aξιολόγηση 195

14 Κάθε μέτρο συσχετίζεται με περισσότερες από μία προτεραιότητες Τη μικρότερη αριθμητικά συσχέτιση παρουσιάζουν τα μέτρα 1.1 (Υποδομές θαλάσσιων μεταφορών και Επικοινωνιών), το μέτρο 2.2 (Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ) και 3.1(Αναβάθμιση στη διαχείριση κοινών ή όμοιων οικοσυστημάτων) με 4 προτεραιότητες Τη μεγαλύτερη συσχέτιση παρουσιάζουν τα μέτρα 3.2 (Προώθηση, αναβάθμιση και αξιοποίηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς κοινού ενδιαφέροντος) και 1.2 (Ανάπτυξη και ενίσχυση των συστημάτων επιτήρησης, ασφάλειας και ελέγχου). Τα υπόλοιπα μέτρα παρουσιάζουν από 4 συσχετίσεις Από τις προτεραιότητες αυτή που διαπιστώνεται ότι υποστηρίζεται, άμεσα ή έμμεσα, από το σύνολο των μέτρων είναι η «Ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος, ΜΜΕ, τουρισμού. Αναλυτικότερα συμπεράσματα σχετικά με τη βαρύτητα που δίδεται σε κάθε μία από τις παραπάνω προτεραιότητες, δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν στην παρούσα φάση του προγραμματισμού, αφού η κατανομή των πόρων στα μέτρα προβλέπεται να γίνει σε επόμενη φάση (Συμπλήρωμα Προγραμματισμού). Από τις δράσεις όμως που ενδεικτικά αναφέρονται στα μέτρα του προγράμματος, αλλά και από την προηγούμενη ανάλυση προκύπτει το συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα δεν αποκλίνει από τον Ενδεικτικό Κατάλογο Θεμάτων Προτεραιότητας και Επιλέξιμων Μέτρων (Παράρτημα ΙΙ της ανακοίνωσης της Επιτροπής), αλλά αντίθετα συνάδει σε μεγάλο βαθμό με αυτόν. Εx-Ante Aξιολόγηση 196

15 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ INTERREG ΙΙΙ (Α) INTERREG Προώθηση της ανάπτυξης των αστικών περιοχών, των περιοχών της υπαίθρου και των παραλίων Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, των ΜΜΕ, του τουρισμού Ολοκλήρωση της αγοράς εργασίας και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης Συνεργασία στους εξής τομείς: έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη, εκπαίδευση, πολιτιστικές δραστηριότητες, επικοινωνίες, υγεία και πολιτική προστασία Προστασία του περιβάλλοντος, ενεργειακή ανεξαρτησία και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βασικές υποδομές με διασυνοριακή διάσταση 2 Συνεργασία σε δικαστικό και διοικητικό επίπεδο 4 Συνεργασία μεταξύ πολιτών και θεσμικών οργάνων Εx-Ante Aξιολόγηση 197

16 Συνοχή Αξόνων Προτεραιότητας και Μέτρων με τους Ειδικούς Στόχους του Προγράμματος Για την επίτευξη του Γενικού Στόχου του προγράμματος είναι απαραίτητη η επίτευξη μιας σειράς ειδικών στόχων που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να αντιστοιχούν ξεχωριστά σε κάθε έναν από αυτούς, χωρίς όμως να είναι ρητά καταγεγραμμένο κάτι τέτοιο. Η επιλογή αυτή της μη σαφούς αντιστοίχησης φαίνεται να είναι σωστή, αφού όπως καταδεικνύεται και στη συνέχεια εντοπίζεται συνάφεια και συνοχή στην επίτευξη αυτών των στόχων με περισσότερους από έναν άξονες. Προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός που οι επιλεγέντες Άξονες Προτεραιότητας (Α.Π.) εξυπηρετούν την επίτευξη των Ειδικών Στόχων, καταστρώθηκε η μήτρα συσχέτισης που παρουσιάζεται στη συνέχεια. Στη μήτρα αυτή η αξιολόγηση καταγράφει με σκιαγραφημένο «κελί» την ύπαρξη άμεσης ή έμμεσης συσχέτισης μεταξύ Α.Π. και Ειδικού Στόχου, ενώ και με την προσαρμογή των προβλεπόμενων οικονομικών πόρων στους Α.Π., εκτιμάται το ποσοστό των κονδυλίων που κατευθύνονται στην επίτευξη των Ειδικών αυτών Στόχων. Τα κυριότερα συμπεράσματα που εξάγονται από την ανάγνωση της μήτρας αυτής είναι: Όλοι οι Ειδικοί Στόχοι, εξυπηρετούνται από δύο και περισσότερους Α.Π. Ο Ε.Σ. «Την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών σε όλους τους παραγωγικούς τομείς με την παράλληλη βελτίωση των υποδομών που θα ενδυναμώσουν τη συνεργασία σε τοπικό επίπεδο με την υποστήριξη της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας» άμεσα ή έμμεσα εξυπηρετείται από όλους τους Α.Π. και το σύνολο των πόρων, γεγονός ιδιαίτερα θετικό καθώς όπως έχει καταγραφεί και στο Κεφάλαιο της Στρατηγικής, το πρόγραμμα θα πρέπει να κινείται στα πλαίσια αναπτυξιακών παρεμβάσεων που διασφαλίζουν την περιφερειακή ανάπτυξη παράλληλα με την ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας με την αειφόρο αξιοποίηση των πόρων και την προώθηση της απασχόλησης. Όλοι οι άξονες συνεισφέρουν στην υλοποίηση των Ειδικών Στόχων με τίτλο "Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών" και "Βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ περιοχών μέσω της βελτίωσης πρόσβασης και ασφάλειας των μεταφορών". Κυρίως ο άξονας 3 συνεισφέρει στην υλοποίηση του Ειδικού Στόχου "Βελτίωση - Διατήρηση των κοινών ή παρόμοιων περιβαλλοντικών και πολιτισμικών πόρων". Εx-Ante Aξιολόγηση 198

17 Συμπερασματικά, θεωρείται ότι η επιλογή των συγκεκριμένων Αξόνων Προτεραιότητας και η ανακατανομή των πόρων μεταξύ των αξόνων, όπως αυτή προβλέπεται, θα μπορούσε να οδηγήσει στην υλοποίηση των καθορισμένων στόχων καθώς και του Γενικού Στόχου του Προγράμματος, με την προϋπόθεση ότι οι δράσεις θα υλοποιηθούν σωστά. Πίνακας: Συσχετισμός μεταξύ Αξόνων και Ειδικών Στόχων του Προγράμματος ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΑΞ. 1 ΑΞ. 2 ΑΞ. 3 %Δημόσιας Δαπάνης Βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ περιοχών μέσω της βελτίωσης πρόσβασης και ασφάλειας των μεταφορών Βελτίωση - Διατήρηση των κοινών ή παρόμοιων περιβαλλοντικών και πολιτισμικών πόρων Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών 1,% 41,97% 1,% Συνοχή των Α.Π. και των Μέτρων του προγράμματος με τα προβλήματα της περιοχής. Προκειμένου να αξιολογηθεί ο βαθμός που οι Άξονες Προτεραιότητας και τα Μέτρα συσχετίζονται με τα εντοπισθέντα - από την SWOT ανάλυση προβλήματα του τομέα (αδυναμίες και απειλές), καταρτίστηκε η μήτρα συσχέτισης που ακολουθεί. Σ αυτές, αδυναμίες και απειλές αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο, καθώς οι δεύτερες θεωρείται ότι αποτελούν εν δυνάμει αδυναμίες που αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα θα αποτελέσουν στο μέλλον μόνιμες αδυναμίες. Εx-Ante Aξιολόγηση 199

18 Προκειμένου να εκτιμηθεί και η «ένταση» αντιμετώπισης των προβλημάτων, προσαρμόστηκαν σ αυτή τη φάση στην πρώτη μήτρα και οι χρηματικοί πόροι που προβλέπεται να κατανεμηθούν στους Άξονες. Τα κυριότερα συμπεράσματα από την ανάγνωση της παρακάτω μήτρας είναι ότι : Οι επιλεγέντες Α.Π. καλύπτουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα διαπιστωμένα προβλήματα καθώς δυο από αυτούς (οι 2 και 3) αντιμετωπίζουν 16 αδυναμίες-απειλές αντίστοιχα ενώ ο άξονας 1 δέκα (1) αδυναμίες. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η διαπίστωση ότι πολύ σημαντικά προβλήματα της περιοχής, όπως τα υψηλά ποσοστά ανεργίας (κυρίως στις γυναίκες και τους νέους), η συνέχιση της συσσώρευσης της οικονομικής δραστηριότητας στα αστικά κέντρα και η συνέχιση της ερήμωσης της υπαίθρου και των ορεινών και νησιωτικών περιοχών αντιμετωπίζονται και από τους τρεις άξονες με υψηλό ποσοστό πόρων (1%). Το αναμενόμενο συνεπώς αποτέλεσμα στην κάλυψη αυτών των αναγκών εκτιμάται, με μεγάλη βεβαιότητα, ότι θα είναι θετικό. Ανάλογη αισιοδοξία μπορεί να στοιχειοθετηθεί και για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από την κάμψη της πορείας των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, την διεύρυνση των φαινομένων λαθραίας απασχόλησης και φαινομένων οργανωμένης εγκληματικότητας, την έλλειψη λιμενικών υποδομών, ενδομεσογειακής επικοινωνίας, υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας και την άναρχη οικιστική ανάπτυξη, που ενώ αντιμετωπίζονται από λιγότερους άξονες συγκεντρώνουν σημαντικά ποσοστά πόρων (με την επιφύλαξη της μη εισέτι κατανομής των πόρων στα μέτρα) Μικρός αριθμός Αξόνων και σχετικά χαμηλό ποσοστό των πόρων (14,5-42%) κατευθύνεται στην αντιμετώπιση σημαντικών αδυναμιών όπως οι ελλείψεις αναπτυξιακής σύνδεσης με τον δευτερογενή τομέα, σοβαρές πιέσεις στους υδάτινους πόρους, η ύπαρξη ιδιαίτερα ευαίσθητων οικοσυστημάτων, την διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και έλλειψη δικτύων συνεργασίας σε ερευνητικό επιχειρησιακό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Εx-Ante Aξιολόγηση 2

19 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΞ. 1 ΑΞ. 2 ΑΞ. 3 % Δ.Δ. ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ - ΚΙΝΔΥΝΟΙ Έλλειψη αναπτυξιακής σύνδεσης με το δευτερογενή τομέα ,5% Έλλειψη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων για τη στήριξη παραγωγής προϊόντων ονομασίας προέλευσης, τυποποίησης κλπ. 56,5% Έλλειψη περιφερειακών συνεργασιών που θα αναδείξουν τοπικές αγορές ,5% Έλλειψη εναλλακτικών μορφών τουρισμού ,5% Υψηλά ποσοστά ανεργίας (κυρίως νεανικής και σε γυναίκες) ,% Κάμψη της πορείας των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων ,% Μεγάλη συσσώρευση πληθυσμού σε αστικά κέντρα και παράκτιες που 1 1 οδηγεί σε ερήμωση της υπαίθρου 43,5% Έλλειψη εργατικού δυναμικού σε τομείς που αναπτύσσονται στον ορεινό, 1 1 νησιωτικό και παράκτιο χώρο (γεωργία, αλιεία κλπ.) 14,5% Έλλειψη υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας (τηλε-ιατρική, τηλε-εργασία, τηλεεκπαίδευση κλπ.) σε απομακρυσμένες ορεινές και νησιωτικές περιοχές 58,% Έλλειψη συντονισμένης ενδο-μεσογειακής επικοινωνίας ,5% Έλλειψη συμπληρωματικών λιμενικών υποδομών ,5% Έλλειψη υποδομών για τη διαχείριση υδατικών πόρων ,% Θαλάσσια ρύπανση από τη μεγάλη κινητικότητα σκαφών στην περιοχή και 1 1 έλλειψη συστηματικής παρακολούθησης του προβλήματος 42,% Ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδατικών πόρων ,% Επιβάρυνση από άναρχη οικιστική ανάπτυξη,% Έλλειψη χρήσεως νέων μορφών ενέργειας (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) ,% Ανεπαρκής ή μη ορθολογική διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς ,% Ανεπάρκεια μεθόδων διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής 1 1 κληρονομιάς 42,% Ανεπαρκές μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης ,5% Έλλειψη δικτύων συνεργασίας σε ερευνητικό, εκπαιδευτικό, επιχειρηματικό 1 1 επίπεδο 14,5% Έλλειψη δικτύων κατάρτισης προσωπικού σε θέματα δημόσιας διοίκησης, θέματα ΕΕ κλπ. 56,5% Συνέχιση συσσώρευσης οικονομικής δραστηριότητας σε αστικά κέντρα και παράκτιες περιοχές 1,% Κυριαρχία μικρού και μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεων με χαμηλό επίπεδο 1 1 οργάνωσης διοίκησης και με μειωμένη ανταγωνιστικότητα 14,5% Συρρίκνωση λοιπών οικονομικών κλάδων από την ταχεία ανάπτυξη του 1 1 τουρισμού 14,5% Ανεπαρκής διάθεση χρηματοδοτικών δημόσιων πόρων σε σχέση με τις ανάγκες δημιουργίας υποδομών και υλοποίησης μεγάλων έργων στρατηγικού 1 1 χαρακτήρα 43,5% Συνέχιση της ερήμωσης της υπαίθρου και ορεινών και νησιωτικών περιοχών με τη μετακίνηση του ενεργού πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα 1,% Διεύρυνση των φαινομένω λαθραίας απασχόλησης και σταδιακή εξάπλωση φαινομένων οργανωμένης εγκληματικότητας που σχετίζονται με τη διεθνή 1 1 λαθρομετανάστευση 43,5% Υπερ-συγκέντρωση πόρων (υλικών και ανθρώπινων) σε έργα μεταφορικών 1 1 υποδομών με ανακόλουθη ανάπτυξη άλλων τομέων υποδομών 14,5% Επιβάρυνση του περιβάλλοντος από έργα υποδομών ,% Κακή "εκμετάλλευση" του εξαγώγιμου τουριστικού και πολιτιστικού 1 1 προϊόντος από την ταχεία ανάπτυξη. 42,% Εx-Ante Aξιολόγηση 21

20 Συνοχή των Α.Π. και των Μέτρων του προγράμματος με τα πλεονεκτήματα του Τομέα Για να αξιολογηθεί και ο βαθμός που Α.Π. και Μέτρα εκμεταλλεύονται τα πλεονεκτήματα (δυνάμεις και ευκαιρίες) του τομέα, καταρτίστηκαν οι μήτρες συσχέτισης που ακολουθούν. Και εδώ δυνάμεις και ευκαιρίες αντιμετωπίζονται ενιαία αφού οι ευκαιρίες είναι δυνατόν στο μέλλον να αποτελέσουν μόνιμα συγκριτικά πλεονεκτήματα για τον τομέα. Τα κυριότερα συμπεράσματα που εξάγονται από την ανάγνωση των μητρών είναι τα ακόλουθα : Οι Άξονες 2 και 3 παρουσιάζουν συσχέτιση με το μεγαλύτερο μέρος των πλεονεκτημάτων (15 και 26 αντίστοιχα), ενώ ο Άξονας 1 εκμεταλλεύεται τα λιγότερα (6 ). Οι τρεις άξονες βοηθούνται από πλεονεκτήματα όπως η ύπαρξη ενός ανεπτυγμένου τριτογενή τομέα, οι νέες γεω-οικονομικές τάσεις των αστικών κέντρων, η σύνδεση και δικτύωση μικρών και μεσαίων πόλεων, κωμοπόλεων και αγροτικών περιοχών. Κάθε δύναμη ή ευκαιρία μπορεί να συμβάλει στην επιτυχία των στόχων τουλάχιστον ενός άξονα, με τις περισσότερες να συμβάλουν σε τρεις. Εx-Ante Aξιολόγηση 22

21 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΞ. 1 ΑΞ.2 ΑΞ. 3 % Δ.Δ. Δυνάμεις - Ευκαιρίες Ισχυρός τριτογενής τομέας 3 1,% Ύπαρξη σημαντικού αριθμού μικρομεσαίων επιχειρήσεων 2 56,5% Ύπαρξη "μικρών" επιχειρηματικών δικτύων σε δια-περιφερειακό επίπεδο (clusters) 2 56,5% Αυξανόμενο ενδιαφέρον για παραγωγικές επενδύσεις στην Απουλία 2 56,5% Κομβική γεωγραφική θέση 2 56,5% Ισχυροποίηση των πυλών εξόδου λόγω πολιτικο-οικονομικών ασταθειών των γειτονικών χωρών 2 56,5% Δίκτυα οδικών μεταφορών 2 56,5% Δίκτυα θαλασσίων μεταφορών 2 56,5% Πλούσιοι φυσικοί πόροι, οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν βάση ολοκληρωμένης και αειφόρου ανάπτυξης Συνειδητοποίηση του κοινωνικού συνόλου ως προς την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος 1 42,% 1 42,% Σημαντική πολύ-πολιτιστική κληρονομιά 1 43,5% Ο τουρισμός σημαντική πηγή εισοδήματος 1 42,% Καλό επίπεδο προσωπικού 1 42,% Αύξηση θέσεων απασχόλησης 2 85,5% Στήριξη παραγωγής προϊόντων ονομασίας προέλευσης,% Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ 1 42,% Αναδυόμενες περιοχές γύρω από τη Λεκάνη της Μεσογείου και στα Βαλκάνια 1 42,% Διαφαινόμενη μεγάλη αύξηση στις διεθνείς θαλάσσιες εμπορικές συναλλαγές προς τη μακρο-περιοχή Διέξοδος προσφοράς εργασίας από την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της Κοινωνίας της Πληροφορίας Σχεδιασμός και εφαρμογή κοινών αξόνων περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής 2 56,5% 1 42,% 2 56,5% Νέες γεω-οικονομικές τάσεις των μεγάλων αστικών κέντρων 3 1,% Συμμαχία και δικτύωση μικρού και μεσαίου μεγέθους πόλεων, κωμοπόλεων και αγροτικών περιοχών 3 1,% Ισχυροποίηση της στρατηγικής θέση των πυλών εξόδου των δυο χωρών 1 42,% Ανάπτυξη υποδομών για τη σύνδεση των λιμένων με τους μεγάλους οδικούς άξονες και εφαρμογή συστημάτων ελέγχου των οδικών αξόνων 2 56,5% Μεγαλύτερες ευκαιρίες που προσφέρουν η πληροφορική / τηλεματική 1 42,% Αυξανόμενη ζήτηση ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών φυσικού και εναλλακτικού τουρισμού 2 56,5% Εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού 1 42,% Δημιουργία δικτύων συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα (προστασία περιβάλλοντος, πολιτιστική κληρονομιά, έρευνα, αγορά εργασίας, προσανατολισμός επενδύσεων κλπ.) 3 1,% Εx-Ante Aξιολόγηση 23

22 Εσωτερική συνέργια του Προγράμματος Προκειμένου να εκτιμηθεί ο βαθμός εσωτερικής συνέργιας των μέτρων του Προγράμματος, κατασκευάστηκε μια μήτρα, σύμφωνα με τη μεθοδολογία που περιγράφεται στο MEANS Handbook No. 7 (Analysing the Synergy and Cross - Impacts of Programmes : an Empirical Method). Για την αξιολόγηση γίνεται σύγκριση ζευγών Μέτρων προκειμένου να διαπιστωθεί πιθανή συνέργια μεταξύ αυτών, αν δηλαδή εκτιμάται ότι η εφαρμογή ενός μέτρου έχει θετική επίπτωση στην επίτευξη των στόχων του άλλου κ.ο.κ.. Όταν διαπιστώνεται συνέργια βαθμολογείται σε κλίμακα που αντιστοιχεί στην σπουδαιότητα της επίδρασης αυτής. Η κλίμακα που χρησιμοποιείται για την συμπλήρωση μιας τέτοιας μήτρας είναι η ακόλουθη: 2, για ιδιαιτέρως υψηλό βαθμό συνέργιας. 1, για σχετικά χαμηλό βαθμό συνέργιας., για μη ύπαρξη συνέργιας. -1, για σχετικά χαμηλό βαθμό αρνητικής συνέργιας. -2, για υψηλό βαθμό αρνητικής συνέργιας. Κατά την βαθμολόγηση διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν σκόπιμο να δοθούν αρνητικοί βαθμοί, αφού δεν εντοπίστηκαν μέτρα που να επιδρούν αρνητικά το ένα στο άλλο. Στην μήτρα συνέργιας που ακολουθεί οι στήλες σημαίνουν: Σ+, άθροισμα θετικών βαθμών. Σ-, άθροισμα αρνητικών βαθμών. Α+, αριθμός θετικών βαθμών. Α-, αριθμός αρνητικών βαθμών. Σσ+, συνθετικός συντελεστής θετικής συνέργιας. Ο συνθετικός συντελεστής συνέργιας δίδεται από τον τύπο: Σσ+ = Σ+ / (Α+)*2 (θετικός) Τα σημαντικότερα συμπεράσματα σχετικά με το βαθμό εσωτερικής συνέργιας του προγράμματος είναι τα ακόλουθα : Εx-Ante Aξιολόγηση 24

23 Ο Μέσος Όρος των Συνθετικών Συντελεστών Συνέργιας (Σσ+) είναι,79 δηλαδή ιδιαίτερα ικανοποιητικός, τόσο βάσει της βιβλιογραφίας όσο και κυρίως βάσει της εμπειρίας αξιολόγησης άλλων Κοινοτικών Προγραμμάτων Βαθμό συνέργιας υψηλότερο του Μέσου Όρου παρουσιάζουν τα Μέτρα 3.2, 1.1 και 2.2 Χαμηλό βαθμό συνέργιας, δεν παρουσιάζει κανένα μέτρο Οι συντελεστές των υπολοίπων μέτρων κυμαίνονται γύρω από τον μέσο όρο και τα περισσότερα παρουσιάζουν θετική συνέργια με τουλάχιστον τα μισά από τα υπόλοιπα μέτρα, διαπίστωση ιδιαίτερα σημαντική για τη συνοχή και τη συμπληρωματικότητα του προγράμματος. Συμπερασματικά, διαπιστώνεται από την ανάλυση που προηγήθηκε, ότι το πρόγραμμα είναι αρκετά καλά σχεδιασμένο ώστε τα μέτρα που το αποτελούν να συνεργούν προς την κατεύθυνση επίτευξης των στόχων του. Εx-Ante Aξιολόγηση 25

24 ΜΗΤΡΑ ΣΥΝΕΡΓΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑ - ΙΤΑΛΙΑ ,2 3,1 3,2 Σ+ Σ- Α+ Α- Σσ , , ,75 2, ,83 3, ,67 3, ,67 Αθροισμα ή Μέσος Ορος 21 16,79 Σ+, άθροισμα θετικών βαθμών. Σ-, άθροισμα αρνητικών βαθμών. Α+, αριθμός θετικών βαθμών. Α-, αριθμός αρνητικών βαθμών. Σσ+, συνθετικός συντελεστής θετικής συνέργιας. Σσ-, συνθετικός συντελεστής αρνητικής συνέργιας. Εx-Ante Aξιολόγηση 26

25 8.3.4 ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ Η στρατηγική του προγράμματος και η εξειδίκευσή της σε στόχους και Μέτρα φαίνεται να εναρμονίζεται γενικότερα με τις Κοινοτικές Πολιτικές και προτεραιότητες και ειδικότερα με την πολιτική για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, την πολιτική για τη προστασία του περιβάλλοντος και την πολιτική για ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών που αναλύονται στη συνέχεια Ανταγωνιστικότητα Τα Μέτρα που προτείνονται για την ενίσχυση των επιχειρήσεων και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, μεταποιητικών και τουριστικών μονάδων εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις που θέτει η πολιτική για τον ανταγωνισμό. Ειδικότερα, σημαντικές δράσεις προβλέπονται για τη στήριξη επενδύσεων και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, κλπ., δράσεις που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και μπορούν υπό προϋποθέσεις να προσελκύσουν νέες καινοτόμες μονάδες ή και να βελτιώσουν τις προοπτικές βιωσιμότητας των υπαρχουσών επιχειρήσεων. Στην μήτρα συνάφειας που ακολουθεί, αποτυπώνεται η εκτιμώμενη επίπτωση του κάθε Μέτρου του προγράμματος στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, ως άμεσα θετική, έμμεσα θετική και ουδέτερη. Διαπιστώνεται έτσι, 3 Μέτρα έχουν άμεση θετική επίπτωση, 1 Μέτρο έχει έμμεση θετική επίπτωση καθώς επίσης 2 Μέτρα έχουν ουδέτερη επίπτωση. Επίπτωση στην ανταγωνιστικότητα Άμεση θετική επίπτωση Έμμεση θετική επίπτωση Ουδέτερη επίπτωση ,1 2,2 3,1 3, Εx-Ante Aξιολόγηση 27

26 Συνεπώς, και παρά την αδυναμία ποσοτικοποίησης των επιπτώσεων στην ανταγωνιστικότητα λόγω ελλείψεως των απαραίτητων στοιχείων σε περιφερειακό επίπεδο (αξιόπιστου πίνακα εισροών εκροών και μιας σειράς μακροοικονομικών μεγεθών και από τις δύο πλευρές των συνόρων), εκτιμάται ποιοτικά ότι το πρόγραμμα είναι δυνατόν να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας άμεσα αλλά και μέσω, της δημιουργίας εξωτερικών οικονομιών (υποδομές κλπ) που δημιουργούν το κλίμα και τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση επενδυτικών δραστηριοτήτων σε όλους τους τομείς παραγωγής, της αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού, της ανάδειξης των αστικών κέντρων πόλεωνεισόδων και πόλεων λιμανιών, την βελτίωση των μεταφορών και της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας και βέβαια με την αξιοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος της θέσεως της περιοχής στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη Για την εκτίμηση των επιπτώσεων της επιλεγείσας στρατηγικής στο περιβάλλον, και το βαθμό που το πρόγραμμα είναι σύμφωνο με τις σχετικές κοινοτικές πολιτικές, χρησιμοποιήθηκε από την αξιολόγηση μία κατάλληλα διαμορφωμένη μήτρα σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του εγχειριδίου της περιβαλλοντικής εκτίμησης σχεδίων περιφερειακής ανάπτυξης και προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. της Γ.Δ. Περιβάλλοντος Η μήτρα αυτή παρουσιάζει την εκτιμώμενη συσχέτιση μεταξύ των Αξόνων προτεραιότητας του Προγράμματος και δέκα βασικών κριτηρίων αειφορίας. Στόχος της εφαρμοζόμενης μεθοδολογίας, που βασίζεται σε καθαρά ποιοτική προσέγγιση, είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό στην παρούσα φάση του σχεδιασμού, σχετικά με το βαθμό που το πρόγραμμα αναμένεται να έχει θετική ή αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον. Η εκτιμώμενη επίπτωση σημειώνεται με αντίστοιχα σύμβολα σε κάθε στήλη, ενώ στην τελευταία σειρά κάθε μήτρας σημειώνεται και πάλι με το ανάλογο σύμβολο η συνολική εκτίμηση της αξιολόγησης για την επίπτωση κάθε Άξονα. Εξάγονται με τον τρόπο αυτό, τα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα : Σε σύνολο 3 συσχετίσεων (3 Άξονες Χ 1 κριτήρια) σημειώνεται μη ουσιαστική επίπτωση θετική ή αρνητική σε 5 περιπτώσεις. Σε 6 περιπτώσεις εντοπίζεται σημαντική θετική επίπτωση. Εx-Ante Aξιολόγηση 28

27 Σε 4 περιπτώσεις πιθανή αλλά απρόβλεπτη θετική επίπτωση. Σε 1 περίπτωση πιθανή αλλά απρόβλεπτη αρνητική επίπτωση Η συνολική εκτίμηση καταγράφει έναν Άξονα με σημαντική θετική επίπτωση, έναν Άξονα με πιθανή θετική επίπτωση και έναν Άξονα με πιθανή αρνητική επίπτωση. Η συνολική εκτίμηση είναι ότι ο σχεδιασμός του Προγράμματος συνάδει ικανοποιητικά με τα κριτήρια της αειφόρου ανάπτυξης παρά την ύπαρξη πιθανά αρνητικών επιπτώσεων, καθώς οι θετικές ή πιθανά θετικές επιπτώσεις είναι περισσότερες και το τελικό ισοζύγιο ευνοϊκό. Αναμένεται δε κατά την εφαρμογή του προγράμματος και με την αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι πιθανά αρνητικές επιπτώσεις να ελαχιστοποιηθούν. Η συνολική εικόνα από την άποψη των αναμενόμενων επιπτώσεων στο περιβάλλον και ο βαθμός κάλυψης των αναγκών θα μπορούσαν να ήταν περισσότερο ικανοποιητικά αν οι διατιθέμενοι πόροι για καθαρά έργα περιβάλλοντος ήταν περισσότεροι. Εx-Ante Aξιολόγηση 29

28 ΜΗΤΡΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΒΑΣΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΑΞ. 1 ΑΞ. 2 ΑΞ. 3 Ελαχιστοποίηση της χρήσης των μη ανανεώσιμων πόρων Χρήση ανανεώσιμων πόρων εντός των ορίων που καθορίζουν οι δυνατότητες αναγέννησής τους Περιβαλλοντικώς ορθή χρήση και διαχείριση των επικίνδυνων ρυπογόνων ουσιών και αποβλήτων Διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας της άγριας ζωής, των οικοτόπων και των τοπίων Διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας των εδαφών και των υδάτινων πόρων Διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας των ιστορικών και πολιτιστικών πόρων Διατήρηση και βελτίωση της τοπικής περιβαλλοντικής ποιότητας Προστασία της ατμόσφαιρας ν ν ν; ν ν χ; ν; ν Ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης Προαγωγή της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με την αειφόρο ανάπτυξη ν; ν Συνολική εκτίμηση χ; ν; ν ν; Χωρίς σύμβολο ή : ν : χ : ν; : χ; : χωρίς ουσιαστική επίπτωση σημαντική θετική επίπτωση σημαντική αρνητική επίπτωση πιθανή αλλά απρόβλεπτη θετική επίπτωση πιθανή αλλά απρόβλεπτη αρνητική επίπτωση Εx-Ante Aξιολόγηση 21

29 Ισότητα Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών Κατά την εφαρμογή του το πρόγραμμα πρέπει να εναρμονιστεί με τις αντίστοιχες πολιτικές που θέτει ο νέος Κανονισμός του ΕΚΤ (1262/99) (Βελτίωση της πρόσβασης και της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας) καθώς και με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση όπως αυτή εξειδικεύεται για την Ελλάδα στον τέταρτο Πυλώνα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Απασχόληση. Στο πλαίσιο αυτού του θεσμικού πλαισίου, τόσο η Ελλάδα όσο και η Ιταλία έχουν μέχρι σήμερα προωθήσει τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, ενσωματώνοντας στο εσωτερικό της δίκαιο επιμέρους Οδηγίες και διεθνείς συμβάσεις και τούτο αποτελεί ένα πολύ σημαντικό και ευρύ πεδίο πιθανής συνεργασίας μεταξύ φορέων και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Παρά ταύτα, οι γυναίκες, και ιδιαίτερα οι νέες, στις επιλεγμένες περιοχές εφαρμογής του προγράμματος αντιμετωπίζουν σε σύγκριση με άλλες κοινωνικές ομάδες μεγαλύτερο πρόβλημα ένταξης και εξέλιξης στην αγορά εργασίας. Συγκεκριμένα, αντιμετωπίζουν χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης και υψηλότερα ποσοστά ανεργίας απ ότι οι άνδρες, δεν εκπροσωπούνται επαρκώς σε ορισμένους κλάδους και επαγγέλματα ενώ συμμετέχουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σε άλλους, αμείβονται χαμηλότερα από τους άνδρες και η εξέλιξή τους στην αγορά εργασίας είναι δυσκολότερη από ότι των ανδρών. Για την εκτίμηση των επιπτώσεων του προγράμματος στην ισότητα των ευκαιριών των δύο φύλων, η αξιολόγηση έλαβε υπόψη όχι μόνο τα συγκεκριμένα μέτρα που έχουν άμεσα αποτελέσματα στην βελτίωση των ευκαιριών εργασίας της γυναίκας, αλλά και τις παρεμβάσεις που έχουν έμμεσες επιπτώσεις στην ίδια κατεύθυνση. Στην παρούσα φάση του σχεδιασμού και με βάση την παραπάνω λογική, οι επιπτώσεις σχετίζονται με: Την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη και την διασύνδεσή του με τον πρωτογενή τομέα (αγροτουρισμός) καθώς και εναλλακτικών μορφών τουρισμού (πολιτιστικός, γαστρονομικός κλπ) που εκμεταλλεύεται την διαθεσιμότητα των γυναικών στην ύπαιθρο Την κατάρτιση και την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας, όπου εντοπίζονται και τα σημαντικότερα και πιο ξεκάθαρα αποτελέσματα Τις υποδομές μεταφορών, όπου όμως δεν υπάρχουν ακόμα σαφείς ενδείξεις ούτε και σχετική πρόβλεψη, καθώς η χρήση αυτών των υποδομών με θετική επίπτωση στην αύξηση τις διαθεσιμότητα των γυναικών καθώς βοηθά στην Εx-Ante Aξιολόγηση 211

30 πρόσβασή τους στους χώρους εργασίας ακόμα και σε μεγαλύτερες αποστάσεις και σε αποδεκτούς χρόνους μετακίνησης. Στην συνέχεια παρουσιάζεται μία Μήτρα συνάφειας όπου εντοπίζονται εκείνα τα Μέτρα του προγράμματος που κατά την εκτίμηση της αξιολόγησης αναμένεται να έχουν άμεση θετική, έμμεση θετική ή ουδέτερη επίπτωση στην προώθηση ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών. ΣΥΝΑΦΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ Επίπτωση στην ισότητα ευκαιριών ,1 2,2 3,1 3,2 Άμεση θετική επίπτωση Έμμεση θετική επίπτωση Ουδέτερη επίπτωση Διαπιστώνεται ότι 2 μέτρα είναι δυνατόν να έχουν έμμεση θετική επίπτωση, 2 Μέτρα αναμένεται να έχουν άμεση θετική επίπτωση και 3 Μέτρα έχουν μάλλον ουδέτερη επίπτωση. 8.4 ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΩΝ Οι δείκτες παρακολούθησης σε επίπεδο προγράμματος και μέτρων δεν αναλύονται στο πρόγραμμα αυτό καθ εαυτό, αλλά στο συμπλήρωμα προγραμματισμού. Για αυτό το Πρόγραμμα INTERREG οι ενδεδειγμένοι δείκτες θα πρέπει να διακρίνονται σε τέσσερα διαφορετικά επίπεδα: Εx-Ante Aξιολόγηση 212

31 Στο επίπεδο του Προγράμματος- Και των προτεραιοτήτων (στο επιχειρησιακό πρόγραμμα) Στο επίπεδο των μέτρων- Και των έργων (στο συμπλήρωμα προγραμματισμού) Εν γένει, πρέπει να διαπιστωθούν τα όρια μίας εύλογης ποσοτικοποίησης των στόχων, όρια τα οποία απορρέουν καθ όσον αφορά διασυνοριακά προγράμματα και από μεθοδολογικούς περιορισμούς. Η ποσοτικοποίηση των δεικτών σε επίπεδο προγραμμάτων και προτεραιοτήτων απαιτεί την ολοκλήρωση της διαδικασίας προγραμματισμού σε επίπεδο μέτρων (και άρα την συγγραφή του συμπληρώματος προγραμματισμού) και την επίτευξη συμφωνίας επί των δεικτών σε επίπεδο μέτρων και έργων για την υπεύθυνο υλοποίηση του προγράμματος (και βάσει του Κανονισμού του Συμβουλίου 126/99, Άρθρο 35 (3), εδάφιο β). Σε μακροοικονομικό επίπεδο, η επίπτωση σε όρους ΑΕΠ είναι στην πραγματικότητα αμελητέα και εκτιμάται ότι θα είναι κάποια εκατοστά της μονάδος για όλην την περίοδο. Η σύσφιξη των σχέσεων συνεργασίας μπορεί να έχει ως επίπτωση και την αύξηση του όγκου των συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών, μία αύξηση, ποσοτική και ποιοτική των σχέσεων μεταξύ επιχειρήσεων και Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που δραστηριοποιούνται στις δύο χώρες, και βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ θεσμικών οργάνων και φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης των περιφερειών των δύο χωρών. Στον κάτωθι πίνακα παρουσιάζουμε μία εκτίμηση της ποσοτικοποίησης των στόχων ανά άξονα προτεραιότητας και μέτρο. Εx-Ante Aξιολόγηση 213

32 Ποσοτικοί Στόχοι Αριθμός κατοίκων Έκταση (Km 2 ) Βαθμός συνεργασίας - κοινά προγράμματα (προετοιμασία και υλοποίηση) - προγράμματα συνεργασίας που ωφελούν την άλλη πλευρά - προγράμματα με διασυνοριακά οφέλη, που προετοιμάστηκαν και εφαρμόστηκαν χωρίς προηγούμενη συνεργασία Αριθμός προγραμμάτων που περιλαμβάνουν τη διοίκηση αριθμός δικτύων που εμπλέκονται στη συνεργασία των τομέων - απασχόληση / αγορά εργασίας - έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη - εκπαίδευση - προστασία του πολίτη - άλλο Αποτελέσματα στην απασχόληση: αριθμός θέσεων εργασίας που δημιουργούνται - προσωρινές θέσεις εργασίας (υπολογισμένα σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης) - μόνιμες θέσεις εργασίας Εκπαίδευση - αριθμός φοιτητών ανώτατης εκπαίδευσης, που προέρχονται από διασυνοριακές περιοχές - αριθμός συμμετεχόντων στην επαγγελματική κατάρτιση από διασυνοριακές περιοχές Αριθμός επιχειρήσεων που: - συνεργάζονται μέσω της επιχορήγησης του προγράμματος - ωφελούνται από την επιχορήγηση στο πλαίσιο του προγράμματος Πολιτιστικές εκδηλώσεις: - αριθμός δραστηριοτήτων - αριθμός συμμετεχόντων Τουρισμός: - αριθμός τουριστικών προϊόντων - αριθμός συμμετεχόντων Δραστηριότητες που ωφελούν την περιοχή Interreg: - τουρισμός (αριθμός κοινών δράσεων προώθησης) τυπικό τουριστικό προϊόν (αριθμός κοινών δράσεων) Επεξεργασία υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείων - τόνοι υγρών αποβλήτων 3 Δίκτυο αποχέτευσης - πληθυσμός που θα εξυπηρετηθεί Εx-Ante Aξιολόγηση 214

33 8.5 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Στο παρόν κεφάλαιο αιτιολογείται η επάρκεια και η ποιότητα των μηχανισμών εφαρμογής και παρακολούθησης του προγράμματος Ελλάδα-Ιταλία. Ο πιλοτικός χαρακτήρας της ενέργειας για την περίοδο δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό τον μη ικανοποιητικό βαθμό υλοποίησης των έργων. Τα προβλήματα που παρουσιάσθηκαν κατά την προηγούμενη περίοδο όμως με βάση τα προτεινόμενα στο σχετικό κεφάλαιο του προγράμματος για τους μηχανισμούς υλοποίησης και παρακολούθησης αναμένεται να ξεπερασθούν. Οι προβλεπόμενοι μηχανισμοί εφαρμογής - παρακολούθησης για τη νέα προγραμματική περίοδο βασίζονται στον ΚΑΝ. 126/99 και στην ανακοίνωση της επιτροπής για το INTERREG III. Στα θετικά σημεία του προτεινόμενου συστήματος παρακολούθησης - εφαρμογής συμπεριλαμβάνονται: ο σαφής προσδιορισμός αρμοδιοτήτων και ευθυνών ο σαφής διαχωρισμός μεταξύ «προγραμματικών» αρχών και διαχειριστικών αρχών Επιτροπή Παρακολούθησης - «Προγραμματική Αρχή» Επιτροπή Καθοδήγησης - «Στρατηγική Εφαρμογή» Διαχειριστική Αρχή - «τρέχουσα διαχείριση» Για τα τρία ανωτέρω όργανα προβλέπεται η ύπαρξη υποστηρικτικού μηχανισμού, που είναι: Κοινή Τεχνική Γραμματεία Τέλος, η Αρχή Πληρωμής διασφαλίζεται μέσω της προβλεπόμενης ύπαρξης εθνικής συγχρηματοδότησης, διενέργειας ελέγχων για την τήρηση της ορθότητας της διαχείρισης των έργων σε συνεργασία με τη διαχειριστική αρχή του προγράμματος. Η διακρατική συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της Ιταλίας συνιστά ένα ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα με σκοπό την χρηστή και εμπρόθεσμη υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος. Η συγκεκριμένη συμφωνία έχει ως θέμα: Εx-Ante Aξιολόγηση 215

34 τις διαδικασίες και τους ρόλους των μηχανισμών εφαρμογής τους εσωτερικούς ελέγχους τη λήψη αποφάσεων. Η εταιρικότητα και η συμμετοχή των περιφερειακών/ τοπικών αρχών αλλά και των κοινωνικών εταίρων διασφαλίζεται μέσω της αντιπροσώπευσής τους στο όργανο εποπτείας του προγράμματος που είναι η Επιτροπή Παρακολούθησης. Η εφαρμογή της αρχής του επικεφαλής του έργου αναμένεται να συμβάλει αποφασιστικά στην επίλυση προβλημάτων εφαρμογής στα διεθνικά έργα, αλλά το πρόβλημα της εναρμόνισης των διαδικασιών που θα ακολουθηθούν από τα κράτη μη μέλη εξακολουθεί να υφίσταται. Στον πίνακα που ακολουθεί επιχειρείται μία ποιοτική αποτίμηση των προτεινόμενων διαδικασιών εφαρμογής - παρακολούθησης του προγράμματος Ελλάδα Ιταλία με βάση ορισμένα ποιοτικά κριτήρια που διασφαλίζουν τη συμβατότητα με τους κοινοτικούς κανονισμούς αλλά και τα ελάχιστα αποδεκτά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μία δομή διαχείρισης - εφαρμογής - παρακολούθησης μιας κοινοτικής πρωτοβουλίας. Τα κριτήρια αυτά είναι: 1. σαφής προσδιορισμός ρόλων, διαφάνεια, αποδοτικότητα 2. εταιρικότητα σε περιφερειακό, τοπικό επίπεδο 3. διαδικασίες επιλογής έργων 4. διαδικασίες παρακολούθησης με συγκεκριμένους δείκτες 5. προσδιορισμένες χρονικά διαδικασίες ενημέρωσης όλων των εταίρων 6. πρόβλεψη για ευρεία δημοσιότητα 7. αξιοποίηση της πληροφορικής για τήρηση στοιχείων και δεδομένων που αφορούν το πρόγραμμα 8. αξιολόγηση (εσωτερική - εξωτερική) 9. ορθολογικές διαδικασίες και επιστημονική υποστήριξη για την επιλογή και προώθηση των παρεμβάσεων 1. διασφάλιση ομαλών χρηματοδοτικών ροών και εθνικής συγχρηματοδότησης Εx-Ante Aξιολόγηση 216