MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

Transcript

1 MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S

2 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το ενδοκρινικό σύστημα είναι φυσιολογικό σύστημα του ανθρωπίνου οργανισμού το οποίο αποτελείται από ένα αδένα, μια ορμόνη και ένα όργανο στόχο ή υποδοχέα

3 Ταξινόμηση Αδενών Ενδοκρινείς αδένες (ορμονοεκκριτικοί) Εξωκρινείς αδένες (ιδρωτοπιοί, αδένες του ανώτερου πεπτικού σωλήνα)

4 Ενδοκρινείς αδένες (ορμονοεκκριτικοί) Είναι αδένες οι οποίοι εκκρίνουν τα συστατικά τους απευθείας στον εξωκυττάριο χώρο γύρω από τον αδένα. Οι ορμόνες αφού διαχυθούν στο αίμα μεταφέρονται σε ολόκληρο το σώμα.

5 Εξωκρινείς αδένες (ιδρωτοπιοί, αδένες του ανώτερου πεπτικού σωλήνα) Είναι αδένες οι οποίοι διαθέτουν εκκριτικούς πόρους οι οποίοι οδηγούν το απαραίτητο εκκρινόμενο υλικό σε ένα συγκεκριμένο χώρο έτσι ώστε να μπορέσει να δράσει. Η πλειονότητα (σχεδόν όλοι) αυτής της κατηγορίας αδενών βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του νευρικού συστήματος.

6 Μέγεθος αδενών Οι αδένες είναι πολύ μικροί σε μέγεθος συγκριτικά με άλλα όργανα του ανθρωπίνου σώματος Συνολικά ζυγίζουν 500 γραμμάρια

7 Τι είναι ορμόνες Χημικοί μεταβιβαστές οι οποίοι μεταφέρονται διαμέσου του αίματος στα κύτταρα τα οποία δρουν και επηρεάζουν όλες σχεδόν τις λειτουργίες του ανθρώπου. Ρυθμίζουν την αύξηση, την ανάπτυξη, το μεταβολισμό, την αναπαραγωγή και ενισχύουν την ικανότητα του οργανισμού να αντεπεξέρχεται τόσο στο σωματικό όσο και το ψυχικό στρες.

8 Τι είναι ορμόνες Είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση της ομοιοστασίας ρυθμίζοντας το ηλεκτρολυτικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο οξέων-βάσεων Οι ορμόνες εκκρίνονται από διάφορα όργανα-αδένες αδένες και μεταφέρονται με το αίμα στα κύτταρα όπου και επιφέρουν τη δράση τους.

9 Κύτταρα-στόχοι Κύτταρα στόχοι είναι τα κύτταρα τα οποία επηρεάζονται από τη δράση μιας ορμόνης. Ονομάζονται επίσης και στοχοθετημένα κύτταρα.

10 Κατηγορίες ορμονών 1. Τις αμινορμόνες 2. Τα πεπτίδια και τις πρωτεΐνες 3. Τα στεροειδή

11 Αμινορμόνες Είναι παράγωγα του αμινοξέος τυροσίνη θυρεοειδικές ορμόνες κατεχολαμίνες Επινεφρίνη (μυελός επινεφριδίων) Νορεπινεφρίνη (μυελός επινεφριδίων) Ντοπαμίνη (υποθάλαμος)

12 Θυρεοειδικές ορμόνες Θυροξίνη (Τ 4 ) Τριιωδιθυρονίνη (Τ 3 ) Ιώδιο

13 Πεπτιδικές ορμόνες Πεπτίδια, πρωτεΐνες, γλυκοπρωτεΐνες πρώιμες προορμόνες, προορμόνες, αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο, συσκευή Golgi

14 Τυπική σύνθεση και έκκριση πεπτιδικών ορμονών

15 Στεροειδείς ορμόνες Παράγονται από το φλοιό των επινεφριδίων και τα γεννητικά όργανα (τις γονάδες, δηλ. τους όρχεις και τις ωοθήκες) και από τον πλακούντα κατά τη διάρκεια της κύησης. Σχήμα 10-3 Vander

16 Η χοληστερόλη αποτελεί την πρόδρομο ουσία των στεροειδών ορμονών

17 Παραγωγή στεροειδών από γονάδες

18 Επειδή είναι λιποδιαλυτές ές, μόλις παραχθούν διαχέονται εύκολα μέσω της Κ.Μ. των κυττάρων παραγωγής στο μεσοκυττάριο υγρό και από εκεί στο αίμα όπου και τις περισσότερες φορές προσδένονται με διάφορες πρωτεΐνες για τη μεταφορά τους

19 Μηχανισμός Δράσης λιποδιαλυτών μηνυμάτων σε ενδοκυττάριους υποδοχείς

20 Μεταφορά Ορμονών από το αίμα Η μεταφορά των ορμονών στο αίμα εξαρτάται από το εάν η ορμόνη είναι λιποδιαλυτή ή υδατοδιαλυτή. Τα πεπτίδια και οι κατεχολαμίνες είναι υδατοδιαλυτές ουσίες και γι αυτό μεταφέρονται απλά διαλυμένες μέσα στο πλάσμα. οι θυρεοειδικές και οι στεροειδείς ορμόνες μεταφέρονται συνδεμένες με πρωτεΐνες του πλάσματος

21 Μεταφορά Ορμονών από το αίμα Μεταφορά σε ελεύθερη αλλά και στην πρωτεϊνοενωμένη μορφή. Από τις δύο μορφές αυτή που έχει μεγαλύτερη σημασία στην δραστικότητα είναι η ελεύθερη μορφή επειδή μόνο η ελεύθερη ορμόνη διαχέεται μέσω των αγγειακών τοιχωμάτων και συνδέεται με κύτταρα στόχους. Έτσι από βιοχημικής απόψεως έχει μεγαλύτερη σημασία η συγκέντρωση της ελεύθερης μορφής, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η μεγαλύτερη ποσότητα της ορμόνης βρίσκεται στην πρωτεϊνοενωμένη μορφή.

22 Μεταβολισμός και Απέκκριση Ορμονών Ρυθμός έκκρισης από τα ενδοκρινή κύτταρα και ρυθμός απομάκρυνσης από το αίμα = συγκέντρωση ορμόνης. Ήπαρ, νεφροί, κύτταρα-στόχοι

23 Βιβλιογραφία Vander, Sherman, Luciano,Τσακόπουλος Τσακόπουλος. Φυσιολογία του Ανθρώπου. Κεφ.. 10, Σελίδες McArdle, Katch, Katch. Φυσιολογία της Άσκησης. Κεφ.. 13, Σελίδες