Έγγραφο συνόδου. σχετικά με τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση (2018/2093(INI)) Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων

Transcript

1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Έγγραφο συνόδου A8-0402/ ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση (2018/2093(INI)) Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων Εισηγητής : Pascal Durand Συντάκτης γνωμοδότησης (*): Doru-Claudian Frunzulică, Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (*) Συνδεδεμένη επιτροπή άρθρο 54 του Κανονισμού RR\ docx PE v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ... 3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ... 9 ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ PE v /23 RR\ docx

3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση (2018/2093(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για το μέλλον της Ευρώπης: Προβληματισμοί και σενάρια για την ΕΕ των 27 έως το 2025 (COM(2017)2025) και τα έγγραφα προβληματισμού που τη συνοδεύουν σχετικά με το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ, το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας, την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης και την κοινωνική διάσταση της Ευρώπης, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Φεβρουαρίου 2017 σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τις δυνατότητες της Συνθήκης της Λισαβόνας 1, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Φεβρουαρίου 2017 σχετικά με πιθανές εξελίξεις και αναπροσαρμογές στην τρέχουσα θεσμική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 12ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με τα προβλήματα συνταγματικής φύσης από μια πολυεπίπεδη διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση 3, έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής και της Επιτροπής Προϋπολογισμών (A8-0402/2018), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση είναι ένας πολύσημος όρος που μπορεί να καθορίζει διάφορα φαινόμενα τόσο από πολιτική όσο και από τεχνική σκοπιά Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαδικασίες ολοκλήρωσης στην ΕΕ χαρακτηρίζονται από ποικιλόμορφες καταστάσεις που αυξάνονται με ταχύ ρυθμό, κάτι που συνεπάγεται τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση, στο πλαίσιο τόσο του πρωτογενούς όσο και του παράγωγου δικαίου Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολιτικές αντιλήψεις της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης ποικίλλουν σημαντικά ανάλογα με το εθνικό πλαίσιο λαμβάνοντας υπόψη ότι σε ορισμένα κράτη μέλη που έχουν υπάρξει μέλη της Ένωσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορεί να φέρει θετικές συνδηλώσεις και να συνδέεται με την ιδέα της συγκρότησης μιας πρωτοπόρου ομάδας, η οποία έχει ως στόχο την επίτευξη ταχύτερης προόδου όσον αφορά την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης, ενώ στα κράτη μέλη που προσχώρησαν πιο πρόσφατα στην Ένωση εκλαμβάνεται συχνά ως δρόμος προς τη 1 ΕΕ C 252 της , σ ΕΕ C 252 της , σ ΕΕ C 468 της , σ RR\ docx 3/23 PE v02-00

4 δημιουργία κρατών μελών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση αναφέρεται επίσης σε ευρύ φάσμα διαφορετικών μηχανισμών, καθένας εκ των οποίων μπορεί να επιφέρει πολύ διαφορετικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση λαμβάνοντας υπόψη ότι μπορεί να γίνει διάκριση ανάμεσα στη χρονική διαφοροποίηση ή αλλιώς την Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, όπου οι στόχοι είναι οι ίδιοι αλλά η ταχύτητα που απαιτείται για την επίτευξή τους ποικίλλει, την τροπική διαφοροποίηση ή αλλιώς την Ευρώπη «α λα καρτ», και τη χωρική διαφοροποίηση, η οποία συχνά αποκαλείται «μεταβλητή γεωμετρία» Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαφοροποίηση έχει υπάρξει σταθερό χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης όχι μόνο στους τομείς αρμοδιότητας της ΕΕ, αλλά και σε άλλους, και ότι μερικές φορές έχει καταστήσει δυνατή την ταυτόχρονη επιδίωξη της εμβάθυνσης και της διεύρυνσης της ΕΕ λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να αντιπαραθέσουμε τη διαφοροποίηση και την ολοκλήρωση ούτε μπορούμε να παρουσιάσουμε τη διαφοροποίηση ως καινοτόμο πορεία για το μέλλον της Ένωσης ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, εάν η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση μπορεί να αποτελέσει πρακτική λύση για την προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, θα πρέπει να αξιοποιηθεί με φειδώ και εντός στενά ορισμένων ορίων, λόγω του κινδύνου κατακερματισμού της Ένωσης και του θεσμικού της πλαισίου λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τελικός στόχος της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης θα πρέπει να είναι η προώθηση της συμμετοχής, και όχι ο αποκλεισμός, των κρατών μελών Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πείρα δείχνει πως, εάν η αλληλεξάρτηση λειτουργεί ως παράγοντας ολοκλήρωσης, η πολιτικοποίηση συχνά λειτουργεί ως εμπόδιο σε αυτή λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά συνέπεια, οι τομείς πολιτικής της ΕΕ με τη βαθύτερη ολοκλήρωση, όπως η εναρμόνιση και η ρύθμιση της εσωτερικής αγοράς, είναι κατά κύριο λόγο οι λιγότερο πολιτικοποιημένοι, ενώ η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση φαίνεται πως είναι πλέον πιθανό να προκύψει σε τομείς πολιτικής που χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό πολιτικής πόλωσης, όπως η νομισματική πολιτική, η άμυνα, ο έλεγχος των συνόρων, τα θεμελιώδη δικαιώματα ή η φορολογία Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι η δημιουργία πολιτικών συνδέσμων και αλληλεξάρτησης μεταξύ των κρατών μελών συνεισφέρει αποφασιστικά στην ολοκλήρωσή τους εντός της Ένωσης Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Συνθήκες προβλέπουν για τα κράτη μέλη τη δυνατότητα να υιοθετούν διαφορετικές οδούς ολοκλήρωσης, ήτοι μέσω της ενισχυμένης συνεργασίας (άρθρο 20 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ)) και της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας (άρθρο 46 ΣΕΕ), χωρίς ωστόσο να περιέχουν διατάξεις για μόνιμη ευελιξία ή διαφοροποιημένη ολοκλήρωση ως μακροπρόθεσμο στόχο ή αρχή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφορετικές αυτές οδοί ολοκλήρωσης θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε περιορισμένο αριθμό πολιτικών, θα πρέπει να είναι πολυσυμμετοχικές, ώστε να επιτρέπουν σε όλα τα κράτη μέλη να συμμετέχουν, και δεν θα πρέπει να υπονομεύουν τη διαδικασία δημιουργίας μιας διαρκώς στενότερης Ένωσης, όπως προβλέπεται στο άρθρο 1 ΣΕΕ λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη ότι η ενισχυμένη συνεργασία στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής ασφαλείας και άμυνας αποτελεί πλέον πραγματικότητα και συμβάλλει στην PE v /23 RR\ docx

5 οικοδόμηση μιας πραγματικής Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, με εξαίρεση τον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, όλες οι υφιστάμενες περιπτώσεις διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης θα μπορούσαν να έχουν εγκριθεί από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία, εάν το προέβλεπε το άρθρο 329 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αντί της ομοφωνίας ΙΑ. ΙΒ. ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένες μορφές διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης μπορεί να επιφέρουν κεντρομόλο επίδραση, έλκοντας περισσότερα κράτη μέλη να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία αργότερα λαμβάνοντας υπόψη ότι η διαδικασία διαφοροποίησης έχει οδηγήσει στη δημιουργία πρωτοβουλιών εντός του ενωσιακού νομικού πλαισίου, αλλά και σε πιο ευέλικτες διακυβερνητικές νομικές ρυθμίσεις, οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία ενός σύνθετου συστήματος που οι πολίτες δυσκολεύονται να κατανοήσουν λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη δεν είναι οι μόνοι δυνητικοί παράγοντες διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης λαμβάνοντας υπόψη ότι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 για τον ευρωπαϊκό όμιλο εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ) επιτρέπει ήδη τη διακρατική συνεργασία βάσει κοινού συμφέροντος 1. επιμένει ότι η συζήτηση σχετικά με τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση δεν θα πρέπει να αφορά το κατά πόσο είμαστε υπέρ ή κατά της διαφοροποίησης, αλλά την εξεύρεση των καλύτερων δυνατών τρόπων να καταστεί λειτουργική η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση, πράγμα που ήδη αποτελεί πολιτική πραγματικότητα, εντός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ, προς το συμφέρον της Ένωσης και των πολιτών της 2. υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τα συμπεράσματά του, οι διακυβερνητικές δομές και διαδικασίες λήψης αποφάσεων αυξάνουν την πολυπλοκότητα της θεσμικής ευθύνης, μειώνουν τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία, και ότι η κοινοτική μέθοδος είναι η πλέον ενδεδειγμένη για τη λειτουργία της Ένωσης 3. θεωρεί ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα πρέπει να αντικατοπτρίζει την ιδέα ότι η Ευρώπη δεν λειτουργεί στη βάση μιας προσέγγισης «ενιαίας αντιμετώπισης», και θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες και στις επιθυμίες των πολιτών της πιστεύει ότι μερικές φορές ενδέχεται να είναι αναγκαία η διαφοροποίηση για τους σκοπούς της ανάληψης νέων ευρωπαϊκών έργων και για την αντιμετώπιση του αδιεξόδου που προκύπτει από εθνικές πολιτικές περιστάσεις που δεν σχετίζονται με το κοινό εγχείρημα πιστεύει, επιπλέον, ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται ρεαλιστικά ως συνταγματικό μέσο για να διασφαλίζεται η ευελιξία, χωρίς να υπονομεύονται το γενικό συμφέρον της Ένωσης και η ισότητα των δικαιωμάτων και ευκαιριών μεταξύ των πολιτών επαναλαμβάνει ότι η διαφοροποίηση θα πρέπει να νοείται μόνον ως προσωρινό βήμα προς τη χάραξη πιο αποτελεσματικών και ολοκληρωμένων πολιτικών 4. θεωρεί ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να αφιερώσει τον απαιτούμενο χρόνο για να διαμορφώσει το ευρωπαϊκό θεματολόγιο, να καταδείξει τα οφέλη που αποφέρουν οι κοινές δράσεις και να επιχειρήσει να πείσει όλα τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν στις εν λόγω δράσεις υπογραμμίζει ότι οποιοδήποτε είδος διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης συμφωνηθεί αποτελεί, ως εκ τούτου, τη δεύτερη καλύτερη επιλογή και RR\ docx 5/23 PE v02-00

6 όχι στρατηγική προτεραιότητα 5. επαναλαμβάνει την πεποίθησή του ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση πρέπει, όπως προβλέπουν τα άρθρα 20 και 46 ΣΕΕ, να παραμείνει ανοικτή σε όλα τα κράτη μέλη και να λειτουργεί ως υπόδειγμα βαθύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπου κανένα κράτος μέλος δεν εξαιρείται μακροπρόθεσμα από κάποια πολιτική, και δεν θα πρέπει να νοείται ως μέσο διευκόλυνσης λύσεων «α λα καρτ», οι οποίες απειλούν να υπονομεύσουν την ενωσιακή μέθοδο και το θεσμικό σύστημα της ΕΕ 6. επιβεβαιώνει ότι οποιουδήποτε είδους πρωτοβουλία διαφοροποίησης που οδηγεί στη δημιουργία ή στην αντίληψη της δημιουργίας κρατών μελών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας θα αποτελούσε σημαντική πολιτική αποτυχία με δυσμενείς συνέπειες για το ενωσιακό εγχείρημα 7. ζητεί όλα τα μελλοντικά μοντέλα διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης να σχεδιαστούν κατά τρόπο ώστε να προσφέρουν κίνητρα και αμέριστη υποστήριξη για τις προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης και μετατροπής των κρατών μελών που προσβλέπουν στην επιλογή συμμετοχής, προκειμένου να εκπληρώσουν σε εύλογο χρονικό διάστημα τα αναγκαία κριτήρια 8. θεωρεί ότι μια κατάλληλη απόκριση στην ανάγκη για ευέλικτα εργαλεία είναι να αντιμετωπιστεί μία από τις ρίζες του προβλήματος ζητεί, ως εκ τούτου, την περαιτέρω μετατόπιση των διαδικασιών ψηφοφορίας στο Συμβούλιο από την ομοφωνία στην ειδική πλειοψηφία, με χρήση της ρήτρας «γέφυρας» (άρθρο 48 παράγραφος 7 ΣΕΕ) 9. πιστεύει ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα πρέπει πάντα να πραγματοποιείται στο πλαίσιο διατάξεων των Συνθηκών, θα πρέπει να διατηρεί την ενότητα των ενωσιακών θεσμικών οργάνων και θα πρέπει να μην οδηγεί στη δημιουργία παράλληλων θεσμικών ρυθμίσεων που εμμέσως προσκρούουν στο πνεύμα και στις βασικές αρχές της ενωσιακής νομοθεσίας, αλλά αντιθέτως θα πρέπει να επιτρέπει τη θέσπιση συγκεκριμένων φορέων, κατά περίπτωση, με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων και του ρόλου των ενωσιακών θεσμικών οργάνων επισημαίνει ότι η ευελιξία και η προσαρμογή στις εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές ιδιαιτερότητες θα μπορούσε να διασφαλίζεται επίσης με διατάξεις του παράγωγού δικαίου 10. τονίζει ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση δεν θα πρέπει να οδηγεί σε πιο σύνθετες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που θα υπονόμευαν ενδεχομένως τη δημοκρατική λογοδοσία των ενωσιακών θεσμικών οργάνων 11. θεωρεί ότι με το Brexit παρέχεται ευκαιρία μετάβασης από μοντέλα που προβλέπουν «ρήτρες απαλλαγής» σε μοντέλα που δεν εισάγουν διακρίσεις και στηρίζουν «ρήτρες προαιρετικής συμμετοχής» τονίζει ότι με αυτά τα μοντέλα που προβλέπουν «ρήτρες προαιρετικής συμμετοχής», η πρόοδος προς μια «διαρκώς στενότερη ένωση» δεν θα περιορίζεται σε ενιαίες λύσεις με βάση έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή, αλλά θα καθίσταται δυνατή η απαραίτητη για την επίτευξη προόδου ευελιξία, ενώ θα παραμένει ανοικτή η θύρα για τα κράτη μέλη που επιθυμούν και είναι σε θέση να εκπληρώσουν τα απαραίτητα κριτήρια 12. ζητεί επιτακτικά η επόμενη αναθεώρηση των Συνθηκών να θέσει σε τάξη την τρέχουσα διαδικασία διαφοροποίησης, και να δώσει τέλος στην πρακτική των μόνιμων PE v /23 RR\ docx

7 απαλλαγών και εξαιρέσεων μεμονωμένων κρατών μελών από το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ, καθώς οδηγούν σε αρνητική διαφοροποίηση στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ, διαστρεβλώνουν την ομοιογένεια του δικαίου της ΕΕ εν γένει και θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή της ΕΕ 13. αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι ίσως να είναι αναγκαίες ορισμένες μεταβατικές περίοδοι για τα νέα μέλη, αλλά μόνο σε εξαιρετική και προσωρινή βάση και κατά περίπτωση επιμένει ότι θα πρέπει να θεσπιστούν ορισμένες σαφείς και εφαρμοστέες νομικές διατάξεις, προκειμένου να αποφευχθεί η διαιώνιση των περιόδων αυτών 14. επιμένει, ως εκ τούτου, ότι για την προσχώρηση στην ΕΕ θα απαιτείται η πλήρης συμμόρφωση με το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ σε όλους τους τομείς πολιτικής, ενώ στις χώρες που επιθυμούν να συνεργαστούν στενά με την ΕΕ, αλλά δεν είναι πρόθυμες να δεσμευτούν όσον αφορά την πλήρη συμμόρφωση με το πρωτογενές δίκαιο, και οι οποίες δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να προσχωρήσουν στην ΕΕ, θα πρέπει να προσφέρεται κάποιας μορφής εταιρική σχέση θεωρεί ότι η εν λόγω σχέση θα πρέπει να συνοδεύεται από υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στα συνδεδεμένα δικαιώματα, όπως μια συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ, και θα πρέπει να εξαρτάται από τον σεβασμό των θεμελιωδών αξιών της ένωσης, του κράτους δικαίου και, σε περίπτωση συμμετοχής στην εσωτερική αγορά, των τεσσάρων ελευθεριών 15. υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο σεβασμός και η διασφάλιση των θεμελιωδών αξιών της ΕΕ αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μιας κοινότητας βασισμένης σε αξίες, και συνδέουν τα κράτη μέλη μεταξύ τους θεωρεί, επομένως, ότι η διαφοροποίηση δεν θα πρέπει να επιτρέπεται όσον αφορά τον σεβασμό των υφιστάμενων θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ επιμένει, επίσης, ότι η διαφοροποίηση δεν θα πρέπει να επιτρέπεται σε τομείς πολιτικής όπου είναι δυνατόν μη συμμετέχοντα κράτη μέλη να παραγάγουν αρνητικές εξωτερικότητες, όπως το οικονομικό ή κοινωνικό ντάμπιγκ καλεί επιτακτικά την Επιτροπή να εξετάζει προσεκτικά κάθε πιθανή φυγόκεντρο επίδραση, μεταξύ άλλων και μακροπρόθεσμα, όταν υποβάλλει πρόταση για ενισχυμένη συνεργασία 16. υπενθυμίζει τη σύστασή του να προσδιοριστεί μια εταιρική σχέση, με σκοπό να δημιουργηθεί ένας κύκλος εταίρων γύρω από την ΕΕ απαρτιζόμενος από κράτη που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να ενταχθούν στην Ένωση, αλλά επιθυμούν παρ όλα αυτά μια στενή σχέση με την ΕΕ προτείνει να θεσπιστεί ειδική διαδικασία η οποία θα επιτρέπει την ενσωμάτωση των διατάξεων των ενισχυμένων συνεργασιών στο κεκτημένο της ΕΕ μετά από αριθμό ετών, όταν θα έχει δρομολογηθεί η ενισχυμένη συνεργασία από αριθμό κρατών που αντιπροσωπεύουν την ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο, και αφότου θα έχει δώσει τη σύμφωνη γνώμη του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 18. υπογραμμίζει το γεγονός ότι η ευελιξία και η διαφοροποίηση θα πρέπει να συμβαδίζουν με την ενίσχυση των κοινών κανόνων σε βασικούς τομείς, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η διαφοροποίηση δεν οδηγεί σε πολιτικό κατακερματισμό θεωρεί, ως εκ τούτου, ότι ένα μελλοντικό ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να περιλαμβάνει ευρωπαϊκούς πυλώνες όσον αφορά τα πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά 1 ΕΕ C 252 της , σ RR\ docx 7/23 PE v02-00

8 και περιβαλλοντικά δικαιώματα οι οποίοι δεν θα είναι εφικτό να παρακάμπτονται 19. αναγνωρίζει ότι η περιφερειακή συνεργασία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, και θεωρεί ότι η περαιτέρω ανάπτυξή της ενέχει υψηλές δυνατότητες για την εδραίωση και την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης, με την προσαρμογή της στις τοπικές ιδιαιτερότητες και στην προθυμία για συνεργασία 20. συνιστά να αναπτυχθούν κατάλληλα μέσα στην ενωσιακή νομοθεσία και να καταρτιστεί προϋπολογισμός για τον έλεγχο των διασυνοριακών πρωτοβουλιών εντός της ΕΕ σε ζητήματα πανενωσιακού ενδιαφέροντος, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να μετατραπούν σε νομοθετικές προτάσεις ή σε περιπτώσεις ενισχυμένης συνεργασίας 21. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κοινοβούλια των κρατών μελών. PE v /23 RR\ docx

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση λαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση: ρήτρες εξαίρεσης, πρωτοβουλίες ενισχυμένης συνεργασίας, μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία και διακυβερνητικούς σχηματισμούς εκτός του πλαισίου της Συνθήκης. Μάλιστα, το τοπίο των ευέλικτων λύσεων που επιτρέπει σε ορισμένα κράτη μέλη να προχωρούν εφαρμόζοντας βαθύτερη ολοκλήρωση σε ορισμένο τομέα πολιτικής είναι τόσο ποικίλο που καθίσταται όλο και πιο δύσκολο να εντοπιστούν όλες οι περιπτώσεις διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης και να γίνουν αντιληπτές, όχι μόνο από τους ευρωπαίους πολίτες, αλλά και από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Ωστόσο η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση δεν αποτελεί καινούργιο φαινόμενο. Συζητήσεις σχετικά με τη δυνατότητα διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης είχαν ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 70 και επιταχύνθηκαν τη δεκαετία του 90, μέχρι τη στιγμή που έδωσαν ένα από τα κυρίαρχα παραδείγματα διαφοροποίησης που είναι η δημιουργία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης το Έκτοτε, το τοπίο των ευέλικτων λύσεων έχει διαφοροποιηθεί εκθετικά και τώρα καλύπτει πέντε είδη ρητρών εξαίρεσης 1, δύο συμφωνημένες περιπτώσεις ενισχυμένης συνεργασίας 2 με τρεις ακόμη να αναμένεται να ακολουθήσουν 3, τη μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (PESCO) δυνάμει του Άρθρου 46 ΣΕΕ και τη διακυβερνητική συνεργασία μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση μπορεί να θεωρείται καλό μέσο για τη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στις διαφορετικές πολιτικές απόψεις στην Ευρώπη, ταυτόχρονα όμως θέτει ορισμένα σημαντικά πολιτικά, νομικά και θεσμικά ερωτήματα. Το πρώτο αφορά τον τρόπο εξισορρόπησης της ευελιξίας των λύσεων με την ενότητα της Ένωσης. Το δεύτερο αφορά την επιλογή ανάμεσα σε διακυβερνητικές και περισσότερο ευέλικτες νομικές ρυθμίσεις και την ομοιογένεια του δικαίου της Ένωσης. Το τρίτο επικεντρώνεται στην επιλογή ανάμεσα στην ανάγκη να δημιουργήσουμε ξεχωριστά θεσμικά όργανα για τις περιπτώσεις της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης και την ανάγκη διατήρησης της θεσμικής ενότητας της ΕΕ. Ενώ η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα μπορούσε να θεωρηθεί θετικό μέσο για την πρόοδο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης κατά τον βηματισμό και στη μορφή που αρμόζει περισσότερο στο τρέχον πολιτικό κλίμα, η χρήση και οι μορφές που μπορεί να λάβει θα πρέπει να απλοποιηθούν και να εξορθολογιστούν, προκειμένου να βελτιωθεί η δημοκρατική της νομιμότητα. Αποσαφήνιση της έννοιας της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση διαθέτει πολλές τεχνικές και πολιτικές σημασίες. Τεχνικά, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η διάκριση ανάμεσα στη χρονική διαφοροποίηση (ή Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων, όπου οι στόχοι είναι οι ίδιοι αλλά η ταχύτητα επίτευξής τους 1 Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία από τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης το Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία από το ενιαίο νόμισμα το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τσεχική Δημοκρατία από τη Συνθήκη για τη σταθερότητα, τον συντονισμό και τη διακυβέρνηση το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία και η Δανία από το Σένγκεν και η Δανία από την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας 2 Το Ευρωπαϊκό ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και ο νόμος περί διαζυγίου 3 Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, ο Φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και οι κανόνες περί περιουσιακών σχέσεων RR\ docx 9/23 PE v02-00

10 διαφέρει), στη διαφοροποιημένη προσέγγιση (ή Ευρώπη «α λα καρτ» δηλαδή συμμετοχή σε πολιτικές ενδιαφέροντος χωρίς να υπάρχει επιδίωξη επίτευξης πανομοιότυπων στόχων από όλους στο τέλος) και χωρική διαφοροποίηση (μεταβλητή γεωμετρία η οποία μπορεί να διαρκεί χρονικά και είναι περισσότερο γεωγραφική στη φύση της). Όλα τα παραπάνω μέσα μπορούν να ορισθούν ως «διαφοροποιήσεις» αλλά διαθέτουν εντελώς διαφορετικό αντίκτυπο στην ΕΕ. Η πολιτική ρητορική για τη διαφοροποίηση επίσης ακολουθεί διαφορετικές τάσεις. Όταν χρησιμοποιείται από τα σχετικά πολυπληθέστερα κράτη μέλη ή αυτά που αποτελούν μέλη της Ένωσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, γίνεται αντιληπτή ως ένδειξη προθυμίας και ικανότητας για εμβάθυνση της διαδικασίας ολοκλήρωσης της ΕΕ, με αντίστοιχες ομάδες κρατών μελών να θεωρούν συχνά εαυτούς «πρωτοπόρους». Από την αντίθετη πλευρά, η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση συχνά γίνεται αντιληπτή, ειδικά από κράτη μέλη τα οποία έγιναν μέλη της ΕΕ πρόσφατα, ως πορεία που οδηγεί στη δημιουργία μελών πρώτης και δεύτερης κατηγορίας στην Ένωση. Σύμφωνα με τον εισηγητή, η διαφοροποίηση θα πρέπει να αντανακλά την ιδέα ότι η Ευρώπη δεν λειτουργεί με βάση ένα μοντέλο που βασίζεται σε ενιαία προσέγγιση, αλλά μπορεί να προσαρμόζεται στις ανάγκες και τις επιθυμίες των πολιτών της. Ως εκ τούτου, η διαφοροποίηση θα πρέπει να είναι ένα συνταγματικό μέσο με το οποίο να διασφαλίζεται η ευελιξία όταν χρειάζεται, χωρίς να διακυβεύονται ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και η ισότητα μεταξύ των πολιτών. Η ανάγκη για διαφοροποίηση Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση είναι ολοκλήρωση: Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η διαφοροποίηση συμβαδίζει με την εμβάθυνση και τη διεύρυνση της ολοκλήρωσης της ΕΕ. Μάλιστα, η διαφοροποίηση έχει αυξηθεί και παγιωθεί με την αύξηση των εξουσιών της ΕΕ, του πεδίου εφαρμογής των πολιτικών της και του αριθμού των μελών της. Κατά συνέπεια, αν και συχνά περιγράφεται, λανθασμένα, ως ένα πραγματιστικό και προσωρινό μονοπάτι προς τη σύγκλιση πολιτικής, η πραγματικότητα δείχνει ότι δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά «σύνηθες» χαρακτηριστικό της ολοκλήρωσης της ΕΕ. Συνεπώς, η συζήτηση δεν θα πρέπει να αφορά το εάν είμαστε υπέρ ή κατά της διαφοροποίησης, αλλά το πώς θα οργανωθεί η διαφοροποίηση στο εσωτερικό της ΕΕ, ποια είδη μηχανισμών είναι αποδεκτά, υπό ποίους όρους και σε ποιους τομείς. Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση αντιμετωπίζει εμπόδια που προκύπτουν σε τομείς υψηλής πολιτικοποίησης Όταν εξετάζουμε τομείς πολιτικής και τις διαφορετικές μορφές τους από τη σκοπιά της διαφοροποίησης, παρατηρούμε ότι η αλληλεξάρτηση λειτουργεί ως μοχλός ολοκλήρωσης, ενώ η πολιτικοποίηση συχνά λειτουργεί ως εμπόδιο για την ολοκλήρωση. Η συνέπεια της παρατήρησης αυτής είναι ότι η διαφοροποίηση τείνει να αναδύεται σε περιπτώσεις υψηλής αλληλεξάρτησης και υψηλής πολιτικοποίησης. Το γεγονός αυτό εξηγεί επίσης το πότε εξελίχθηκαν τα είδη της διαφοροποίησης στην ΕΕ κατά την πάροδο των ετών. Πριν από τη δεκαετία του 80, είχε παρατηρηθεί περισσότερο η κάθετη διαφοροποίηση (διακύμανση του επιπέδου συγκέντρωσης σε ορισμένους τομείς PE v /23 RR\ docx

11 πολιτικής, αλλά επί του συνόλου των εδαφών της ΕΕ) χωρίς οριζόντια διαφοροποίηση (ίδιος βαθμός συγκέντρωσης με διακύμανση επί των εδαφών στα οποία εφαρμόζεται η πολιτική). Η οριζόντια ολοκλήρωση έχει αυξηθεί με το επίπεδο της πολιτικοποίησης των θεμάτων και με τη διεύρυνση της ΕΕ. Αποτέλεσμα αυτού είναι πως, ενώ η ΕΕ διαθέτει πολιτικές υψηλής ολοκλήρωσης, όταν πρόκειται για τομείς χαμηλής πολιτικοποίησης, όπως είναι η εναρμόνιση των προϊόντων και η ρύθμιση της αγοράς, διαθέτει πολύ διαφοροποιημένες πολιτικές σε κεντρικούς τομείς πολιτικής, όπως είναι η νομισματική πολιτική, η πολιτική άμυνας και εξωτερικών σχέσεων, τα θεμελιώδη δικαιώματα, η φορολογία, οι κοινωνικές υποθέσεις κ.λπ. Οι προκλήσεις της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης 1) Η ανάγκη για διαφοροποίηση συχνά εξηγείται διαδικαστικά από την ανάγκη να ληφθεί ομόφωνη απόφαση στο Συμβούλιο. Πράγματι, με την εξαίρεση του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, κάθε περίπτωση ενισχυμένης συνεργασίας θα είχε εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία. Είναι αξιομνημόνευτο ότι ορισμένες ενισχυμένες συνεργασίες πραγματοποιούνται για να αποφευχθεί το δικαίωμα αρνησικυρίας δύο μόνο κρατών μελών (το ευρωπαϊκό ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας διαθέτει 26 συμμετέχοντα κράτη μέλη!). 2) Η διαφοροποίηση έχει προκύψει σε τομείς οι οποίοι είναι περισσότερο «πολιτικοί»: θεμελιώδη δικαιώματα, Σένγκεν, Ευρωζώνη, φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Λιγότερο πολιτικοποιημένοι τομείς έχουν οδηγήσει σε περισσότερο ολοκληρωμένες πολιτικές (κανόνες εσωτερικής αγοράς κ.λπ.). Ωστόσο, στα πλαίσια μιας αλληλεξαρτώμενης, διασυνδεδεμένης και δημοκρατικής πολιτικής οντότητας, όπως είναι η ΕΕ, η διαφοροποίηση δεν μπορεί να είναι αποδεκτή σε όλους τους τομείς. 3) Ορισμένες μορφές διαφοροποίησης διαθέτουν κεντρομόλο επίδραση, προκαλώντας τη συμμετοχή περισσότερων κρατών μελών στη συνέχεια, ενώ άλλες διαθέτουν φυγόκεντρο επίδραση, εάν δημιουργούν αντιπαραγωγικές δαπάνες εφόσον έχουν δώσει τη δυνατότητα σε μη συμμετέχοντα κράτη μέλη να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στα συμμετέχοντα κράτη μέλη. 4) Η συνολική διαδικασία της διαφοροποίησης έχει οδηγήσει στη δημιουργία ορισμένων μέσων στο πλαίσιο της Συνθήκης (κάποιες πρωτοβουλίες ενισχυμένης συνεργασίας, PESCO κ.λπ.) αλλά και εκτός Συνθήκης (διακυβερνητικές λύσεις). Αυτό οδήγησε σε περίπλοκα και δυσνόητα συστήματα για τους πολίτες, κάτι που με τη σειρά του μειώνει τη λογοδοσία των δημόσιων αποφάσεων. Μεταξύ των προβλημάτων που υποφώσκουν σε αυτές τις διακυβερνητικές λύσεις, εκτός του πλαισίου των Συνθηκών της ΕΕ, αποτελεί η έλλειψη του κοινοβουλευτικού ελέγχου, καθώς η εμπλοκή του Κοινοβουλίου είναι θεμελιώδης για τη διασφάλιση της δημοκρατικής νομιμότητας. Η μελλοντική πορεία Χωρίς αλλαγή των Συνθηκών: 1) Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπισθεί η γενεσιουργός αιτία του προβλήματος και να μειωθεί η ανάγκη για διαφοροποιημένη ολοκλήρωση είναι να καταργηθεί ο κανόνας της ομοφωνίας σε όλους τους δυνατούς τομείς. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με χρήση της «ρήτρας γέφυρας» (άρθρο 48 παράγραφος 7 ΣΕΕ), εξουσιοδοτώντας το Συμβούλιο να RR\ docx 11/23 PE v02-00

12 αποφασίζει με ειδική πλειοψηφία, αντί με ομοφωνία, σε περιπτώσεις στις οποίες σήμερα απαιτείται ομοφωνία από τις Συνθήκες 2) Να μην είναι πλέον δυνατή η ρήτρα εξαίρεσης από τις διατάξεις των Συνθηκών, καθώς πρόκειται για περιπτώσεις αρνητικής διαφοροποίησης. Αντί μια ομάδα κρατών μελών να προχωρά προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι ρήτρες εξαίρεσης επιτρέπουν στα κράτη μέλη να κινηθούν προς τα πίσω, προς την κατεύθυνση λιγότερης ολοκλήρωσης. Πρέπει, επομένως, να εξαλειφθούν. 3) Εάν η διαφοροποίηση αποτελεί ορισμένες φορές το τίμημα για την ολοκλήρωση, η δημοκρατία δεν θα πρέπει ποτέ να αποτελεί το τίμημα για τη διαφοροποίηση. Επομένως, η διαφοροποίηση δεν θα πρέπει να οδηγεί σε περισσότερο περίπλοκες διαδικασίες λήψης αποφάσεων οι οποίες εν συνεχεία υπονομεύουν τη δημοκρατική λογοδοσία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Ένας τρόπος να διασφαλιστεί κάτι τέτοιο είναι να εξασφαλίσουμε ότι η διαφοροποίηση λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των συνθηκών, είτε πρόκειται για την ενισχυμένη συνεργασία (άρθρο 20 ΣΕΕ), είτε για μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία (άρθρο 46 ΣΕΕ) 4) Η διαφοροποίηση θα πρέπει να αποτελεί ένα τρόπο να αντιμετωπιστεί η ανομοιογένεια μεταξύ των κρατών μελών χωρίς τον κίνδυνο υπονόμευσης του γενικού συμφέροντος. Αν και το ανεπαρκές επίπεδο προετοιμασίας (για παράδειγμα όταν δεν πληρούνται ακόμη τα κριτήρια ένταξης στο ευρώ ή στο Σένγκεν) αποτελεί θεμιτό παράγοντα για παροχή προσωρινών λύσεων πολλαπλών ταχυτήτων, η απροθυμία δεν μπορεί να είναι θεμιτή σε κάθε πεδίο, ειδικά όταν έχει επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη ή την ΕΕ ως σύνολο. Επιπλέον, τα πεδία πολιτικής τα οποία θα ήταν ανοιχτά στη διαφοροποίηση θα ήταν ενδεικτικά για το είδος της ΕΕ που επιθυμούμε να χτίσουμε στο μέλλον. Δεδομένου ότι η ΕΕ αποτελεί δημοκρατικό χώρο βασισμένο σε κοινές αξίες και στόχους, ο εισηγητής πιστεύει ότι δεν θα πρέπει να είναι δυνατή η διαφοροποίηση όσον αφορά τα υπάρχοντα θεμελιώδη δικαιώματα και αξίες, και σε τομείς όπου μη συμμετέχοντα κράτη μέλη παράγουν αρνητικές εξωτερικότητες για τα υπόλοιπα, όπως είναι το κοινωνικό και οικονομικό ντάμπινγκ. 5) Η ύπαρξη ευελιξίας και διαφοροποίησης, είτε μέσω της ενισχυμένης συνεργασίας, είτε μέσω της ίδιας της νομοθεσίας (όταν για παράδειγμα λαμβάνονται υπόψη ορισμένες ιδιαιτερότητες στο εσωτερικό κανονισμού ή οδηγίας) θα πρέπει να συμβαδίζουν με την ενίσχυση των κοινών κανόνων σε κεντρικούς τομείς, όπως είναι το κράτος δικαίου. 6) Η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα πρέπει να διατηρεί την ενότητα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και να μην οδηγεί στη δημιουργία παράλληλων θεσμικών ρυθμίσεων. Στα πρόσφατα ψηφίσματά του το Κοινοβούλιο εξέφρασε την άποψη ότι η διαφοροποιημένη ολοκλήρωση θα πρέπει να παραμένει ανοιχτή για όλα τα κράτη μέλη και να λειτουργεί ως υπόδειγμα βαθύτερης ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης, όχι ως οδός διευκόλυνσης λύσεων «α λα καρτ» 1. Με αλλαγή των Συνθηκών: 1) Πραγματοποιώντας ένα βήμα πέρα από τους περιορισμούς της υπάρχουσας Συνθήκης, ο 1 Ψήφισμα της 16ης Φεβρουαρίου 2017, σχετικά με τη βελτίωση της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τις δυνατότητες της Συνθήκης της Λισαβόνας (P8_TA-PROV(2017)0049) και ψήφισμα της 16ης Φεβρουαρίου 2017 σχετικά με πιθανές εξελίξεις και αναπροσαρμογές στην τρέχουσα θεσμική δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (P8_TA-PROV(2017)0048) PE v /23 RR\ docx

13 εισηγητής θεωρεί χρήσιμο τον προβληματικό επί της πιθανότητας εισαγωγής δύο ιδιοτήτων μέλους: πλήρες μέλος και συνδεδεμένο μέλος. Το πλήρες μέλος θα σήμαινε πλήρη συμμόρφωση με το πρωτογενές δίκαιο και με τις πολιτικές οι οποίες αποκλείονται από τη δυνατότητα δημιουργίας ενισχυμένων συνεργασιών. Το συνδεδεμένο μέλος θα συμμετείχε μόνο στο πλαίσιο ορισμένων πολιτικών και δεν θα ήταν πλήρως ενσωματωμένο στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ. 2) Κατά τη δρομολόγηση ενισχυμένης συνεργασίας από έναν αριθμό κρατών μελών τα οποία αντιπροσωπεύουν ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο, θα πρέπει να υπάρχει μια ειδική διαδικασία ενσωμάτωσής της με εύκολο τρόπο στο κεκτημένο της ΕΕ μετά από ορισμένα έτη εφαρμογής. 3) Τα κράτη μέλη δεν αποτελούν και δεν θα πρέπει να θεωρούνται η μόνη δυνητική πηγή διαφοροποίησης και ανάγκης για ευελιξία στην ΕΕ. Για τον λόγο αυτό ο εισηγητής πιστεύει ότι, εφόσον η κατανομή αρμοδιοτήτων το επιτρέπει, οι περιφέρειες θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν σε περιπτώσεις ενισχυμένης συνεργασίας, όπως επίσης και οι υποψήφιες χώρες. 4) Εργαλεία για τον έλεγχο των διασυνοριακών πρωτοβουλιών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να μετατρέπονται σε περιπτώσεις ενισχυμένης συνεργασίας θα παρέχονται από τη Συνθήκη και θα είναι ανοιχτά στα κράτη μέλη και/ή στις περιφέρειες. Αρχικά, αυτά τα εργαλεία θα μπορεί να είναι ανοιχτά σε μικρότερο αριθμό κρατών/περιφερειών. Εάν η πρωτοβουλία είναι θετική, η Επιτροπή θα μπορεί να αποφασίσει να προωθήσει νομοθετική πρόταση. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτρέψει στις περιφερειακές διασυνοριακές πρωτοβουλίες να δοκιμαστούν (και να χρηματοδοτηθούν) εντός του πλαισίου της ΕΕ. 5) Υπάρχει ανάγκη ύπαρξης ευρωπαϊκών πυλώνων για θέματα πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων από τα οποία δεν θα υπάρχει δυνατότητα παρέκκλισης. 6) Άλλες μορφές διαφοροποίησης μέσω «κατοπτρικής» νομοθεσίας θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν ένα ενδεχόμενο βασισμένες, για παράδειγμα, στις ορθές πρακτικές που έχουν παρατηρηθεί στο αυστραλιανό ομοσπονδιακό μοντέλο. RR\ docx 13/23 PE v02-00

14 ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ προς την Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων σχετικά με τη μεταβλητή ολοκλήρωση (2018/2093(INI)) Συντάκτης γνωμοδότησης (*): Doru-Claudian Frunzulică (*) (Συνδεδεμένη επιτροπή άρθρο 54 του Κανονισμού) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1. υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τα συμπεράσματά του, οι διακυβερνητικές δομές και διαδικασίες λήψης αποφάσεων καθιστούν τη θεσμική ευθύνη περισσότερο πολύπλοκη, χωρίς να ενισχύουν τη διαφάνεια και τη δημοκρατική υποχρέωση λογοδοσίας και ότι η κοινοτική μέθοδος είναι η πλέον ενδεδειγμένη για τη λειτουργία της Ένωσης 2. ζητεί να ενσωματωθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ προσβλέπει στην πρωτοβουλία της Επιτροπής που αποσκοπεί να προσδιορίσει τους τομείς της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία, προκειμένου να διασφαλιστεί μια πιο αποτελεσματική νομοθετική διαδικασία στον τομέα της φορολογίας ζητεί να συσταθεί θέση Αντιπροέδρου της Επιτροπής, αρμόδιου για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) ζητεί να δημιουργηθεί μια γραμμή του προϋπολογισμού για τη ζώνη του ευρώ στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της Ένωσης, η οποία θα πρέπει να στηρίζει την εφαρμογή των πολιτικών της ζώνης του ευρώ 3. επικροτεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία αυτά χρόνια στον τομέα της Τραπεζικής Ένωσης υπενθυμίζει ότι οι διαπραγματεύσεις για την υλοποίησή της πρέπει να συνεχιστούν έτσι ώστε να περιοριστούν οι κίνδυνοι και να δημιουργηθεί ένας δημοσιονομικός μηχανισμός ασφαλείας για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (ΕΤΕ) ζητεί να μεταρρυθμιστεί ο ΕΜΣ ώστε να λειτουργήσει ως δημοσιονομικός μηχανισμός ασφάλειας για το ΕΤΕ εκφράζει, στο πλαίσιο αυτό, την ικανοποίησή του για τη δήλωση που διατυπώθηκε στη σύνοδο κορυφής για το ευρώ στις 29 Ιουνίου 2018, στην οποία επιβεβαιώνεται ότι ο ΕΜΣ θα παρέχει τον κοινό μηχανισμό ασφάλειας για το ΕΤΕ και θα ενισχυθεί περαιτέρω επικροτεί και ενθαρρύνει ανεπιφύλακτα τις PE v /23 RR\ docx

15 πρωτοβουλίες ορισμένων κρατών μελών που σχεδιάζουν να προσχωρήσουν στην Τραπεζική Ένωση 4. ζητεί να ενδυναμωθεί, στο νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης, ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων, προκειμένου να ενισχυθεί το δημοκρατικό καθήκον λογοδοσίας 5. εκτιμά ότι με το Brexit παρέχεται ευκαιρία μετάβασης από μοντέλα που προβλέπουν «ρήτρες αυτοεξαίρεσης» προς μοντέλα που δεν εισάγουν διακρίσεις και στηρίζουν «ρήτρες προσχώρησης» τονίζει ότι με μοντέλα που προβλέπουν «ρήτρες προσχώρησης», η πρόοδος προς την κατεύθυνση μιας «διαρκώς στενότερης ένωσης» δεν θα περιορίζεται σε ενιαίες λύσεις στη βάση ενός ελάχιστου κοινού παρονομαστή, αλλά θα καθίσταται δυνατή η απαραίτητη για την επίτευξη προόδου ευελιξία, ενώ θα παραμένει ανοικτή η θύρα για τα κράτη μέλη που επιθυμούν και είναι σε θέση να εκπληρώσουν τα απαραίτητα κριτήρια 6. ζητεί όλα τα μελλοντικά μοντέλα μεταβλητής ολοκλήρωσης να σχεδιαστούν κατά τρόπο ώστε να προσφέρουν κίνητρα και αμέριστη υποστήριξη στα κράτη μέλη που προσβλέπουν στην ολοκλήρωση και τα οποία προσπαθούν, μέσω οικονομικής ανάπτυξης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, να εκπληρώσουν σε εύλογο χρονικό διάστημα τα αναγκαία κριτήρια 7. τονίζει τη σπουδαιότητα του Ταμείου Συνοχής και των διαρθρωτικών ταμείων για τη σύγκλιση, και χαιρετίζει προγράμματα, όπως το πρόγραμμα στήριξης των μεταρρυθμίσεων, τα οποία θα στηρίξουν τα κράτη μέλη ώστε να προσχωρήσουν στη ζώνη του ευρώ και να υιοθετήσουν το ευρώ ως νόμισμά τους τονίζει τη σημασία των επενδυτικών κεφαλαίων και της ΕΤΕπ για τη γεφύρωση του επενδυτικού χάσματος στην ΕΕ, τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων και την καταβολή πρόσθετων προσπαθειών και πόρων για την επίτευξη κοινωνικοοικονομικής σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών και εντός αυτών υπενθυμίζει ότι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς συνιστά τον καταλύτη για την οικονομική ολοκλήρωση και σύγκλιση των οικονομιών των κρατών μελών τα οποία την συναπαρτίζουν καλεί την Επιτροπή να δώσει προτεραιότητα στην τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας και στην επιτάχυνση των εργασιών που αποσκοπούν στην άρση των εμποδίων στην ολοκλήρωσή της. RR\ docx 15/23 PE v02-00

16 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ημερομηνία έγκρισης Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας +: : 0: Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Gerolf Annemans, Hugues Bayet, Pervenche Berès, Markus Ferber, Jonás Fernández, Giuseppe Ferrandino, Stefan Gehrold, Sven Giegold, Brian Hayes, Danuta Maria Hübner, Petr Ježek, Barbara Kappel, Othmar Karas, Werner Langen, Bernd Lucke, Olle Ludvigsson, Gabriel Mato, Alex Mayer, Bernard Monot, Caroline Nagtegaal, Dariusz Rosati, Pirkko Ruohonen-Lerner, Anne Sander, Molly Scott Cato, Pedro Silva Pereira, Peter Simon, Theodor Dumitru Stolojan, Kay Swinburne, Paul Tang, Ramon Tremosa i Balcells, Ernest Urtasun, Marco Valli, Jakob von Weizsäcker, Marco Zanni Mady Delvaux, Doru-Claudian Frunzulică, Alain Lamassoure, Paloma López Bermejo, Thomas Mann, Luigi Morgano, Joachim Starbatty, Lieve Wierinck PE v /23 RR\ docx

17 ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 31 + ALDE PPE S&D VERTS/ALE Petr Ježek, Ramon Tremosa i Balcells, Lieve Wierinck Markus Ferber, Stefan Gehrold, Brian Hayes, Danuta Maria Hübner, Othmar Karas, Alain Lamassoure, Werner Langen, Thomas Mann, Gabriel Mato, Dariusz Rosati, Anne Sander, Theodor Dumitru Stolojan Hugues Bayet, Pervenche Berès, Mady Delvaux, Jonás Fernández, Giuseppe Ferrandino, Doru-Claudian Frunzulică, Olle Ludvigsson, Alex Mayer, Luigi Morgano, Pedro Silva Pereira, Peter Simon, Paul Tang, Jakob von Weizsäcker Sven Giegold, Molly Scott Cato, Ernest Urtasun 10 - ECR EFDD ENF GUE/NGL Bernd Lucke, Pirkko Ruohonen-Lerner, Joachim Starbatty, Kay Swinburne Bernard Monot, Marco Valli Gerolf Annemans, Barbara Kappel, Marco Zanni Paloma López Bermejo 1 0 ALDE Caroline Nagtegaal Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων: + : υπέρ - : κατά 0 : αποχή RR\ docx 17/23 PE v02-00

18 ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΩΝ προς την Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων σχετικά με τη διαφοροποιημένη ολοκλήρωση (2018/2093(INI)) Συντάκτης γνωμοδότησης: Charles Goerens ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η Επιτροπή Προϋπολογισμών καλεί την Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων, που είναι αρμόδια επί της ουσίας, να συμπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσματός της τις ακόλουθες προτάσεις: 1. θεωρεί ότι η δημοκρατική λογοδοσία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υποχρέωση λογοδοσίας στον τομέα του προϋπολογισμού επισημαίνει ότι στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της Ένωσης για την υποστήριξη των στόχων πολιτικής της Ένωσης έχουν αναδειχθεί ένας «γαλαξίας» κεφαλαίων και μέσων, με μεταβλητή συμμετοχή των κρατών μελών, και ένα ευρύ φάσμα διαδικασιών λήψης αποφάσεων και λογοδοσίας 1 2. ζητεί να ενδυναμωθεί, στο ανανεωμένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης, ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων, προκειμένου να ενισχυθεί το καθήκον δημοκρατικής λογοδοσίας 3. επισημαίνει την ανάγκη να διασφαλιστεί η αρχή της ενότητας του προϋπολογισμού τονίζει την ανάγκη να διασφαλίζεται κοινοβουλευτική εποπτεία επί όλων των δαπανών της ΕΕ 4. θεωρεί απαραίτητο βήμα για τον περιορισμό του προαναφερθέντος «γαλαξία» την έγκριση του κανονισμού για το ΠΔΠ μέσω της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, ώστε να ευθυγραμμιστεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων με εκείνη των πολυετών προγραμμάτων της ΕΕ και του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ πιστεύει ότι η διαδικασία έγκρισης στερεί από το Κοινοβούλιο την εξουσία λήψης αποφάσεων την οποία ασκεί κατά την έγκριση των ετήσιων προϋπολογισμών, ενώ ο κανόνας της ομοφωνίας στο Συμβούλιο σημαίνει ότι η συμφωνία αντιπροσωπεύει τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή, με βάση την ανάγκη αποφυγής της αρνησικυρίας ενός μόνο 1 'The European Budgetary Galaxy', European Constitutional Law Review, αριθ. 13: , 2017 PE v /23 RR\ docx

19 κράτους μέλους είναι πεπεισμένο, επιπλέον, ότι ο κανόνας της ομοφωνίας στο Συμβούλιο θα πρέπει να αντικατασταθεί από την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία 5. υποστηρίζει τον εξορθολογισμό και την υλοποίηση της διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης υπογραμμίζει το γεγονός ότι η επινόηση ειδικών λύσεων για ενωσιακά ζητήματα υπό πίεση χρόνου, εν μέρει ή εντελώς εκτός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ, προκαλεί επίσης περιττές πρόσθετες δαπάνες 6. καλεί την Επιτροπή να καταρτίζει ετήσια έκθεση η οποία να συνοδεύει τον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης και να συγκεντρώνει τις διαθέσιμες μη εμπιστευτικές πληροφορίες σχετικά με τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της ενισχυμένης συνεργασίας, στον βαθμό που αυτό δεν περιλαμβάνεται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης. RR\ docx 19/23 PE v02-00

20 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ημερομηνία έγκρισης Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας +: : 0: Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές (άρθρο 200, παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Jean Arthuis, Reimer Böge, Λευτέρης Χριστοφόρου, Gérard Deprez, André Elissen, José Manuel Fernandes, Eider Gardiazabal Rubial, Ingeborg Gräßle, Monika Hohlmeier, John Howarth, Bernd Kölmel, Zbigniew Kuźmiuk, Vladimír Maňka, Jan Olbrycht, Paul Rübig, Ελευθέριος Συναδινός, Indrek Tarand, Isabelle Thomas, Inese Vaidere, Daniele Viotti, Tiemo Wölken, Marco Zanni Karine Gloanec Maurin, Alain Lamassoure, Janusz Lewandowski, Ivana Maletić, Andrey Novakov, Marco Valli Michael Detjen, Stefan Gehrold PE v /23 RR\ docx

21 ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 24 + ALDE PPE S&D VERTS/ALE Jean Arthuis, Gérard Deprez Reimer Böge, Lefteris Christoforou, José Manuel Fernandes, Stefan Gehrold, Ingeborg Gräßle, Monika Hohlmeier, Alain Lamassoure, Janusz Lewandowski, Ivana Maletić, Andrey Novakov, Jan Olbrycht, Paul Rübig, Inese Vaidere Michael Detjen, Eider Gardiazabal Rubial, Karine Gloanec Maurin, John Howarth, Vladimír Maňka, Isabelle Thomas, Daniele Viotti, Tiemo Wölken Indrek Tarand 6 - ECR EFDD ENF NI Bernd Kölmel, Zbigniew Kuźmiuk Marco Valli André Elissen, Marco Zanni Ελευθέριος Συναδινός 0 0 Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων: + : υπέρ - : κατά 0 : αποχή RR\ docx 21/23 PE v02-00

22 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ημερομηνία έγκρισης Αποτέλεσμα της τελικής ψηφοφορίας +: : 0: Βουλευτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Αναπληρωτές (άρθρο 200 παρ. 2) παρόντες κατά την τελική ψηφοφορία Mercedes Bresso, Elmar Brok, Richard Corbett, Pascal Durand, Danuta Maria Hübner, Ramón Jáuregui Atondo, Jo Leinen, Morten Messerschmidt, Maite Pagazaurtundúa Ruiz, Markus Pieper, Paulo Rangel, Helmut Scholz, György Schöpflin, Pedro Silva Pereira, Barbara Spinelli, Kazimierz Michał Ujazdowski Enrique Guerrero Salom, Jérôme Lavrilleux, Georg Mayer, Jasenko Selimovic, Rainer Wieland Pavel Svoboda PE v /23 RR\ docx

23 20 + ΤΕΛΙΚΗ ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ALDE GUE/NGL NI PPE S&D VERTS/ALE Maite Pagazaurtundúa Ruiz, Jasenko Selimovic Helmut Scholz, Barbara Spinelli Kazimierz Michał Ujazdowski Elmar Brok, Danuta Maria Hübner, Jérôme Lavrilleux, Markus Pieper, Paulo Rangel, György Schöpflin, Pavel Svoboda, Rainer Wieland Mercedes Bresso, Richard Corbett, Enrique Guerrero Salom, Ramón Jáuregui Atondo, Jo Leinen, Pedro Silva Pereira Pascal Durand 2 - ECR ENF Morten Messerschmidt Georg Mayer 0 0 Υπόμνημα των χρησιμοποιούμενων συμβόλων: + : υπέρ - : κατά 0 : αποχή RR\ docx 23/23 PE v02-00