Η ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Transcript

1 26 27 Φεβρουαρίου 2014, Athens Ledra Hotel, Αθήνα Η ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Καθ. Ζαχαράτος Γεράσιμος Δρ. Μαρκάκη Μαρία Πανούση Σοφία Δρ. Σώκλης Γιώργος

2 Εισαγωγή Το φαινόμενο της εποχικότητας αναγνωρίζεται ως το πιο εμφανές χαρακτηριστικό του τουριστικού κλάδου και αποτελεί ταυτόχρονα και το σημαντικότερο πρόβλημα που ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει. Στόχος της έρευνας: 1. Διερεύνηση της εποχικότητας του τουρισμού στην Ελλάδα. 2. Σύγκριση με ανταγωνίστριες χώρες 3. Διαχρονική Εξέλιξη του φαινομένου ( ) 4. Διερεύνηση της περιφερειακής διάστασης της εποχικότητας

3 Η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Σύνολο Τουριστών) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Εισερχόμενος Τουρισμός) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Εγχώριος Τουρισμός) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Πηγή: Eurostat

4 Εποχικότητα: Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (1) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα (Σύνολο Τουριστών) 25% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 1 5% 14,61% 15,47% 11,91% 12,55% 10,65% 7,29% 8,09% 3,36% 3,74% 4,77% 3,94% 3,63% Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 25% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 1 5% 19,28% 17,6 13,61% 13,22% 9,41% 5,57% 6,23% 2,95% 2,74% 3,68% 2,83% 2,86% Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Πηγή: Eurostat

5 Εποχικότητα: Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (2) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα (Εγχώριος Τουρισμός) Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 2 15% 1 5% 16,03% 11,78% 7,42% 8,54% 7,55% 8,7 9,7 7,32% 4,81% 5,69% 6,39% 6,07% Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 25% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 13,89% 16,82% 1 5% 6,15% 5,64% 7,12% 7,36% 6,54% 9,59% 9,2 6,32% 5,37% 6,0 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Πηγή: Eurostat

6 Εποχικότητα: Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες (3) Ποσοστιαία Κατανομή αφίξεων στα τουριστικά καταλύματα (Εισερχόμενος Τουρισμός) Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 2 15% 1 5% 16,2 16,9 15,12% 13,87% 12,63% 8,79% 6,99% 2,71% 1,38% 1,64% 2,08% 1,68% Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 25% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία % 16,03% 19,83% 20,76% 15,63% 1 11,14% 5% Πηγή: Eurostat 6,18% 4,49% 1,03% 1,0 1,62% 1,32% 0,98% Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

7 Μεθοδολογίες Εκτίμησης Εποχικότητας Δείκτης Συγκέντρωσης CR4 Δείκτης Συγκέντρωσης CR6 Συντελεστής Ανισότητας Gini Δείκτης Herfindahl-Hircshman

8 Δείκτες Συγκέντρωσης (1) Δείκτης Συγκέντρωσης (CR4): Το μερίδιο του τουριστικού μεγέθους για τους μήνες Ιούνιο-Σεπτέμβριο ως προς το σύνολο του μεγέθους για το συγκεκριμένο έτος όπου Χ i οι αφίξεις σε καταλύματα τον μήνα i και Χ το σύνολο των αφίξεων του έτους Δείκτης Συγκέντρωσης (CR6): Το μερίδιο του τουριστικού μεγέθους για τους μήνες Μάιο-Οκτώβριο ως προς το σύνολο του μεγέθους για το συγκεκριμένο έτος

9 Δείκτες Συγκέντρωσης (2) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Σύνολο Τουριστών) ,27% 79,36% 63,72% 63,21% 64,23% CR6 CR4 65,87% 66,33% 68,65% 74,5 63,5 65,89% ,54% 45,68% 46,91% 49,44% 50,21% 48,8 54,23% 46,38% 48,38% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία

10 Δείκτες Συγκέντρωσης (3) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Εγχώριος Τουρισμός) ,5 44,38% 62,36% 49,5 CR6 CR4 60,34% 60,79% 62,09% 62,15% 47,72% 48,51% 44,4 44,83% 56,7 45,9 61,41% 61,09% 51,03% 46,21% 63,03% 48,23% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία

11 Δείκτες Συγκέντρωσης (4) Αφίξεις σε τουριστικά καταλύματα (Εισερχόμενος Τουρισμός) ,27% 79,36% 63,72% CR6 CR4 63,21% 64,23% 65,87% 66,33% 68,65% 74,5 63,5 65,89% ,54% 45,68% 46,91% 49,44% 50,21% 48,8 54,23% 46,38% 48,38% Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία

12 Συντελεστής Ανισότητας Gini (1) Ο συντελεστής Gini είναι ένα μέτρο της ανισότητας μίας κατανομής. Στην εξεταζόμενη περίπτωση εκτιμά την ανισότητα στη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα. Καμπύλες Lorenz Όπου S i το μερίδιο κάθε μήνα σε φθίνουσα κατάταξη Καμπύλη Ισοκατανομής

13 Συντελεστής Ανισότητας Gini (2) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Σύνολο Τουριστών) 0,4 Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,

14 Συντελεστής Ανισότητας Gini (3) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Εισερχόμενος Τουρισμός) 0,6 Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία 0,5 0,4 0,3 0,2 0,

15 Συντελεστής Ανισότητας Gini (4) Διαχρονική Εξέλιξη του Συντελεστή Gini για τη μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα (Εγχώριος Τουρισμός) 0,3 Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κύπρος Πορτογαλία 0,25 0,2 0,15 0,1 0,

16 Herfindahl-Hirschman Index (HHI) Ο δείκτης ΗΗΙ ορίζεται ως HHI 12 = i i=1 ( S ) 2 Στην περίπτωση όπου η εποχικότητα είναι μηδενική, ισχύει S1 S2... S12, και ο δείκτης παίρνει την τιμή HHI MIN 1/12, ενώ στην περίπτωση όπου το σύνολο του τουριστικού μεγέθους συγκεντρώνεται σε έναν και μόνο μήνα, ο δείκτης παίρνει την τιμή HHI MAX 1. Στα αποτελέσματά μας, ο ΗΗΙ είναι εκφρασμένος ως ποσοστό απόκλισης από την ελάχιστη τιμή του, 1/12.

17 Δείκτης HHI για την Ελληνική Οικονομία ΕΓΧΩΡΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

18 Δείκτης HHI για τον Εγχώριο Τουρισμό 35% 3 25% 2 15% ΕΛΛΑΔΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 1 5%

19 Δείκτης HHI για τον Εισερχόμενο Τουρισμό ΕΛΛΑΔΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

20 Δείκτης HHI τον Συνολικό Τουρισμό ΕΛΛΑΔΑ ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

21 Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (1) Τα περιφερειακά δεδομένα προέρχονται από την «Έρευνα Περιφερειακής Κατανομής Ετήσιας Τουριστικής Δαπάνης». Τα αποτελέσματα της έρευνας αφορούν μόνον στον λεγόμενο «εισερχόμενο τουρισμό», δηλαδή σε επισκέπτες οι οποίοι δηλώνουν ως τόπο μόνιμης κατοικίας εκτός Ελλάδας. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι διαθέσιμα για το διάστημα Ιούλιος- Δεκέμβριος 2013.

22 Αφίξεις Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (2) Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ανατολική Μακεδονία-Θράκη Κεντρική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Αττική Νησιά Νοτίου Αιγαίου Κρήτη Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Δυτική Μακεδονία Ηπειρος Θεσσαλία Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Νησιά Βορείου Αιγαίου Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

23 Διανυκτερεύσεις Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (2) Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ανατολική Μακεδονία-Θράκη Κεντρική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Αττική Νησιά Νοτίου Αιγαίου Κρήτη Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Δυτική Μακεδονία Ηπειρος Θεσσαλία Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Νησιά Βορείου Αιγαίου Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

24 Δαπάνες Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (3) Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ανατολική Μακεδονία-Θράκη Κεντρική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Αττική Νησιά Νοτίου Αιγαίου Κρήτη Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Δυτική Μακεδονία Ηπειρος Θεσσαλία Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Νησιά Βορείου Αιγαίου Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος

25 Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (5) Gini HHI

26 Περιφερειακή Διάσταση της Εποχικότητας (6) Κρήτη Απόκλιση Gini Ανατολική Μακεδονία- Θράκη 15% 1 Κεντρική Μακεδονία Απόκλιση HHI Νησιά Νοτίου Αιγαίου Νησιά Βορείου Αιγαίου 5% -5% -1-15% -2 Δυτική Μακεδονία Ηπειρος Αττική Θεσσαλία Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Δυτική Ελλάδα Ιόνια Νησιά

27 Συμπεράσματα Η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα έντονη, ειδικότερα στην περίπτωση που εξετάζουμε τον εισερχόμενο τουρισμό. Η εποχικότητα του εγχώριου τουρισμού είναι σημαντικά μικρότερη από την εποχικότητα του εισερχόμενου και του συνολικού τουρισμού, το μέγεθος όμως επιβαρύνεται σημαντικά τα τελευταία έτη, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Η εποχικότητα του εισερχόμενου και του συνολικού τουρισμού είναι σημαντικά εντονότερη σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Πορτογαλία). Το πρόβλημα της εποχικότητα του εισερχόμενου και συνολικού τουρισμού στην Ελλάδα γίνεται εντονότερο διαχρονικά και μάλιστα οι εξεταζόμενοι δείκτες επιδεινώνονται γρηγορότερα στην Ελλάδα από ότι στις ανταγωνίστριες χώρες. Η εποχικότητα του εγχώριου τουρισμού εμφανίζεται μικρότερη στην Ελλάδα από ότι στις ανταγωνίστριες χώρες της για τα έτη πριν την οικονομική κρίση. Τα τελευταία έτη όμως οι επιδόσεις του μεγέθους αυτού επιδεινώνονται. Από την περιφερειακή διερεύνηση (με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, Ιούλιος-Δεκέμβριος 2013) προκύπτει ότι τη μικρότερη εποχικότητα την εμφανίζει η περιφέρεια Αττικής και την υψηλότερη οι περιφέρειες Ιονίων Νήσων και Νοτίου Αιγαίου.