4 Ο ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ. Δρ Χριστίνα Νάνου Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Μαιευτικής

Transcript

1 4 Ο ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Δρ Χριστίνα Νάνου Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Μαιευτικής

2 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΟΡΙΣΜΟΣ Εγκαυμα: το είδος της κάκωσης που οφείλεται στην δράση της θερμότητας ( υψηλής ή χαμηλής θερμοκρασίας), χημικών ουσιών ή ακτινοβολίας πάνω στο σώμα μας Ιστική καταστροφή του δέρματος από την επίδραση κάποιου βλαπτικού αίτιου. Η καταστροφή δεν αφορά μόνο το δέρμα, αλλά προσβάλλει όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού (συστηματική νόσος, γι αυτό αποκαλείται εγκαυματική νόσος)

3 ΔΕΡΜΑ Καλύπτει εξωτερική επιφάνεια σώματος & χρησιμεύει ως: Αισθητήριο όργανο για την αφή, Αναπνευστικό όργανο (άδηλη αναπνοή), Εκκριτικό όργανο (παραγωγή γάλακτος), Απεκκριτικό όργανο (αποβάλει ιδρώτα & σμήγμα), Θερμορυθμιστικό όργανο. Στην εξωτερική επιφάνεια του εκτός από τρίχες, υπάρχουν πόροι, δερματικές θηλές, πτυχές & αύλακες.

4 ΣΤΟΙΒΑΔΕΣ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Επιδερμίδα: έχει 4 στιβάδες κυττάρων Βασική Ακανθωτή Κοκκώδη & Κεράτινη. Οι τρείς πρώτες αποτελούν την βασική στοιβάδα. Χόριο: από ιώδη ιστό με άφθονα αγγεία & νεύρα. Έχει δύο στιβάδες: Θηλώδη & Δικτυωτή που μεταπίπτει σε υποδερμάτιο πέταλο Υποδερμάτιο πέταλο: συνδέει το δέρμα με τα υποκείμενα όργανα & αποτελείται από συνδετικό ιστό που περιέχει αγγεία, νεύρα, αισθητικές απολήξεις, εκκριτικά τμήματα ιδρωτοποιών αδένων & λίπος. Αδένες: διακρίνονται στους: Σμηγματογόνους Ιδρωτοποιούς οσμηγόνους Κεράτινα όργανα

5

6 ΔΕΡΜΑ - ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Δέρμα σημαντικό για : Άμυνα οργανισμού (εμποδίζει δίοδο μικροβίων) Θερμορύθμιση (προστατεύει οργανισμό από ακραίες ασύμβατες με τη ζωή θερμοκρασίες) Εκτεταμένη απώλεια δέρματος ασύμβατη με τη ζωή.

7 ΔΕΡΜΑ - ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Όλα απαιτούν ιατρική φροντίδα κίνδυνος πολύ μεγάλος για : Μόλυνση Καταπληξία (λόγω βλάβης δέρματος & απώλειας υγρών) Έγκαυμα πάρα πολύ δυνατό πόνο.

8 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Ποικίλουν ανάλογα με το βάθος & την έκταση της βλάβης προκαλείται αρχικά στο δέρμα & στην συνέχεια στους υποκείμενους ιστούς. Μπορεί η βλάβη να προκληθεί και / ή μόνον σε εσωτερικά όργανα (τραχεία οισοφάγος) μετά από κατάποση καυστικών ουσιών. Η έκταση & το βάθος της βλάβης εξαρτάται από το χρόνο που αυτή θα δράσει στο δέρμα Απότομη έκθεση σε θερμοκρασία >51 ο C, προκαλεί άμεσα ιστική καταστροφή. Έκθεση χρόνου λιγότερου από 1 δευτερόλεπτο σε θερμοκρασία > από 71 ο C προκαλεί έγκαυμα ολικού πάχους.

9 ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Γενική Πάθηση, πολύ σοβαρή, πάσχει όλος ο οργανισμός Βλάβη: Αρχικά επιφανειακή Επεκτείνεται σιγά σιγά σε βαθύτερους ιστούς Καταστρέφονται πολλά τριχοειδή αγγεία αναβλύζει ορός (πλάσμα αίματος) παρασύροντας λευκώματα, ιόντα & νερό Παρατηρείται: Πολύ μεγάλο οίδημα (πρήξιμο) Ταυτόχρονα σημεία αφυδάτωσης Μικρόβια από εγκαυματικές επιφάνειες εισέρχονται στον οργανισμό μολύνσεις ή /& σηψαιμία Αφού οι νεφροί καταφέρουν να απομακρύνουν τις τοξίνες που παράχθηκαν αποκατάσταση βλάβης

10 ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Η βαρύτητα του εγκαύματος & η σοβαρότητα της κατάστασης εξαρτάται από τους εξής παράγοντες: Βαθμός : Έκταση: (ποσοστό επιφάνειας σώματος που έχει βλάβη) κανόνας 9 (Wallace) Εντόπιση : ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν τα εγκαύματα στο πρόσωπο, στο λαιμό & στο στόμα (προκαλούν ταχύτατα οίδημα) Ηλικία: εγκαύματα οποιουδήποτε βάθους & έκτασης μπορεί να είναι θανατηφόρα για παιδιά κάτω των 2 ετών & ενήλικες πάνω από 70 ετών. Συνυπάρχουσες παθήσεις: ΣΔ, καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονοπάθειες, καρκίνος καθιστούν τον οργανισμό λιγότερο ανθεκτικό στο έγκαυμα. Συνύπαρξη άλλων κακώσεων: όταν συνυπάρχουν εγκαύματα με άλλες κακώσεςι ο κίνδυνος για τη ζωή του εγκαυματία είναι μεγάλος.

11 ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ Η βαρύτητα εγκαύματος καθορίζεται Κυρίως από την έκταση & Πολύ λιγότερο από το βάθος του Το ποσοστό της έκτασης του εγκαύματος είναι άμεσα ανάλογο με την επιβίωση του εγκαυματία.

12 ΕΙΔΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ Μικρής βαρύτητας: εγκαύματα με συνολική επιφάνεια κάτω από 15% Ενδιάμεσης βαρύτητας: εγκαύματα με συνολική επιφάνεια από 15% έως 25% Μεγάλης βαρύτητας: εγκαύματα με συνολική επιφάνεια πάνω από 25% (30% σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις) Τα εγκαύματα 1ου βαθμού (χωρίς φυσαλίδες) δεν αξιολογούνται σε αυτήν την εκτίμηση Τα περισσότερα εγκαύματα (70%) περιλαμβάνουν λιγότερο από 10% εγκαυματικής επιφάνειας

13 ΕΙΔΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΘΟΣ Το βάθος του εγκαύματος έχει σχέση με την ίαση & την αποκατάσταση. Καθορίζεται από την συμμετοχή ή όχι της βασικής στοιβάδας του δέρματος στη βλάβη. Διακρίνονται σε : Μερικού πάχους & Ολικού πάχους Διαφορά μεταξύ τους είναι ότι : Τα ολικού πάχους χρειάζονται οπωσδήποτε πλαστική αποκατάσταση

14 ΕΙΔΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ (ΕΚΤΑΣΗ, ΒΑΘΟΣ ) Διαχωρίζονται ανάλογα με την έκταση, το βαθμό κ.λ.π.: Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Εγκαυμάτων είναι: 1. ΕΛΑΦΡΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: Έκτασή του είναι <15% της συνολικής επιφάνειας του σώματος, ή <2% αν πρόκειται για ολικού πάχους Δεν υπάρχει έγκαυμα στο πρόσωπο Δεν συνυπάρχουν άλλες κακώσεις (π.χ. εισπνευστικό έγκαυμα) 1 ου & 2 ου βαθμού, με έκταση < από 5% της επιφάνειας του σώματος 2. ΒΑΡΕΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: 3 ου & 4 ου βαθμού ή εκτεταμένα 1 ου & 2 ου βαθμού

15 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ (1) Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΩΝ 9 (Wallace) Εύκολος & γρήγορος Όχι απόλυτα ακριβής Οι επιμέρους επιφάνειες σώματος μέσου ενήλικα άντρα Καφάλι & τράχηλος:9% Άνω άκρο: 9% Μπροστική επιφάνεια κορμού: 18% (9% Χ 2) Πίσω επιφάνεια κορμού:18% (9% Χ 2) Κάτω άκρο:18% (9% Χ 2) Περίνεο:1%

16 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ (2) Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΜΗΣ Πρακτικότερος τρόπος υπολογισμού έκτασης εγκαύματος Η επιφάνεια μίας παλάμης αντιπροσωπεύει το 1% της συνολικής έκτασης του σώματος του μέσου ενήλικα

17 ΕΙΔΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ (1) 1. Ακτινικά: Πιο συνηθισμένη κατηγορία Από έκθεση σε βλαβερή ακτινοβολία (π.χ. ηλιακή ή πυρηνική ενέργεια, ακτίνες Χ, θεραπευτική ακτινοβολία) 2. Θερμικά: (υγρή & ξηρή θερμότητα) 2 η πιο γνωστή κατηγορία Επίδραση θερμότητας άμεσα στο δέρμα Φωτιά, καυτά αντικείμενα & υγρά (φλεγόμενα ρούχα, θερμά αντικείμενα κουζίνα, ηλεκτρικές αντιστάσεις, σίδερο σιδερώματος, κάρβουνα, τσιγάρο-), θερμό νερό (ζεμάτισμα), λάδι, ατμός, από τριβή (σύρσιμο) κ.λ.π. 3. Χημικά: Από χημικές ουσίες βλαβερές για το δέρμα Οξέα & αλκάλεα σε μεγάλες πυκνότητες Υδροχλωρικό οξύ, ασβέστης, φώσφορος κ.λ.π. 4. Ηλεκτρικά: Από εκκένωση ηλεκτρικού ρεύματος στο δέρμα Σπάνια. Δεν πρέπει να συγχέονται με το θερμικό έγκαυμα Περισσότερες φορές μεγάλου βαθμού. Είναι πολύ πιο σοβαρά από ότι φαίνονται αρχικά. Ρεύμα δικτύου, κεραυνός

18 ΕΊΔΗ ΕΓΚΑΥΜΆΤΩΝ (2) 5. Ψυχρά εγκαύματα: Ιδιαίτερη κατηγορία Αφορά καταστροφές που προκαλούνται στο δέρμα από την έκθεσή του σε αρνητικές θερμοκρασίες μη συμβατές στην διατήρηση της ζωής Κρυοπαγήματα Άγνοια χρήσης πυροσβεστήρα CO2 επαφή με υγρά αέρια π.χ. υγρό άζωτο, ήλιο κ.α.

19 ΕΙΔΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ (3) Ανάλογα με το αίτιο που τα προκαλεί: (ίδιος τρόπος με προηγούμενο Από ξηρή θερμότητα: κάρβουνα, τσιγάρο, ηλεκτρικές αντιστάσεις, κουζίνα, σίδερο Από υγρή θερμότητα: ατμός, ζεστό νερό, λάδι Από φλόγα υγρή: αναμμένο οινόπνευμα, βενζίνη Από φλόγα ξηρή: αναμμένο ξύλο, υγραέριο Από χημικές ουσίες : αλκάλεα & οξέα σε μεγάλες πυκνότητες Από ψύξη: υγρό άζωτο & άλλα υγροποιημένα αέρια Από ηλεκτρισμό: ρεύμα δικτύου ή κεραυνός Από ακτινοβολία: ήλιος, ακτίνες-χ, θεραπευτική ακτινοβολία

20 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ ΒΑΣΗ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ Η κατηγοριοποίηση πάντα δύσκολο θέμα Παγκοσμίως χρησιμοποιούμε τρείς βαθμούς (στην Ελλάδα αναφέρονται και με τα αντίστοιχα γράμματα Α,Β,Γ) Στόχος του διαχωρισμού: Γρήγορη αναγνώριση & κατηγοριοποίηση ανάλογα με την έκταση της βλάβης που προκαλεί

21

22 ΒΑΘΜΟΙ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ

23 ΕΓΚΑΥΜΑ ΠΡΩΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ (Α, Ή 1 ΟΥ Ή ΕΠΙΠΟΛΗΣ) Είναι στα πρώτα επίπεδα του δέρματος (περιορίζονται μόνο στην επιπολής στιβάδα δέρματος επιδερμίδας). Μερικού πάχους επιπόλαια εγκαύματα Προκαλεί ερεθισμό Κάνει το δέρμα κόκκινο & στεγνό Συνήθως πονάει λίγο & μπορεί να είναι ελαφρώς πρησμένο (οίδημα) Πιο διαδεδομένη αιτία είναι ο ήλιος (παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο) & οι ζεστές επιφάνειες Επουλώνεται μόνα τους χωρίς ουλή Θεραπεύονται σε ημέρες χωρίς επέμβαση (το σώμα επιδιορθώνει τα κατεστραμμένα κύτταρα του δέρματος) & o δεν απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα

24 ΕΓΚΑΥΜΑ ΔΕΥΤΈΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ (Β Ή 2 ΟΥ Ή ΜΕΡΙΚΟΥ ΠΑΧΟΥΣ) Είναι σχεδόν πάντα & 1 ου βαθμού Βασικό χαρακτηριστικό: Εισχωρούν σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος (ολοκληρωτική καταστροφή επιδερμίδας & μέρους της δεύτερης στιβάδας χόριο-) Αρχικά κοκκίνισμα στο σημείο προσβολής Μετά από μερικές ώρες δημιουργούνται φυσαλίδες (φουσκάλες) κυστικός σχηματισμός γεμάτος με άσηπτο, διαυγές, κιτρινωπό υγρό, καθώς τα πρώτα στρώματα δέρματος καταστρέφονται Φυσαλίδα εάν επιμολυνθεί γεμίζει πύον & μετατρέπεται σε φλύκταινα Αίσθημα πόνου είναι λίγο πιο έντονο από του Α βαθμού

25 ΕΓΚΑΥΜΑ ΔΕΥΤΈΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ (Β Ή 2 ΟΥ Ή ΜΕΡΙΚΟΥ ΠΑΧΟΥΣ) Φυσαλίδες : Δεν πρέπει να τις σπάμε Καλύτερα ανέπαφες για αυτόματη επούλωση τραύματος Δυνατόν να αναρροφηθεί το υγρό με βελόνη & σύριγγα, αφήνοντας την οροφή της φυσαλίδας στη θέση της Αν ραγεί κατά λάθος, συνιστάται χειρουργικός καθαρισμός Θεραπεύονται χωρίς επέμβαση, σε ημέρες, (το σώμα επιδιορθώνει τα κατεστραμμένα κύτταρα του δέρματος)

26 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ (1) Εγκαύματα 1 ου & 2 ου βαθμού Ρίξτε άφθονο τρεχούμενο νερό επάνω στο έγκαυμα, μέχρι ψύξη της περιοχής & υποχώρηση του πόνου ή εμβαπτίστε σε κρύο νερό για 30 λεπτά Καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα & στερεώστε τη χωρίς εφαρμογή πίεσης Μεταφέρετε το θύμα σε νοσοκομείο (εκτός των πολύ ελαφρών εγκαυμάτων) ΜΗΝ σπάτε τις φυσαλίδες ΜΗΝ αλείφετε με κρέμες, λάδι, οδοντόκρεμα, σάλτσα, βιτάμ κ.λ.π.

27 ΕΓΚΑΥΜΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΑΘΜΟΎ (Γ Ή 3 ΟΥ Ή ΟΛΙΚΟΥ ΠΑΧΟΥΣ) Η πιο σοβαρή κατηγορία Σχεδόν πάντα περιλαμβάνει & εγκαύματα από τους δύο προηγούμενους βαθμούς Περιλαμβάνει: Όλο το δέρμα (επιδερμίδα χόριο) Τον υποδόριο ιστό & Υποκείμενους ιστούς (λίπος, μυς, οστά) Ακραία έκφραση : απανθράκωση ιστών (πλήρης καταστροφή).

28 ΕΓΚΑΥΜΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΑΘΜΟΎ (Γ Ή 3 ΟΥ Ή ΟΛΙΚΟΥ ΠΑΧΟΥΣ) Χαρακτηριστικό: Φουσκάλες (με σκούρο υγρό) Έχουν λευκό ή μαύρο χρώμα & ξηρό Γκριζόμαυρα λέπια που πέφτουν Είναι στεγνά & σκληρά Δεν νιώθει πόνο ή νοιώθει ελάχιστο πόνο (λόγω καταστροφής νευρικών απολήξεων στο δέρμα) Εγκαυματίας δεν πρέπει να μετακινηθεί μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ. Το τραύμα καλύπτεται με υγρό αποστειρωμένο επίθεμα τίποτε άλλο.

29 ΕΓΚΑΥΜΑ ΤΡΙΤΟΥ ΒΑΘΜΟΎ (Γ Ή 3 ΟΥ Ή ΟΛΙΚΟΥ ΠΑΧΟΥΣ) Επούλωση γίνεται με πολύ αργό ρυθμό. Αναπτύσσονται ουλές δημιουργούν πρόβλημα στην εμφάνιση & την κινητικότητα. Με την ίαση παραμένουν σημάδια ανοιχτόχρωμα που φεύγουν πολύ δύσκολα απαιτεί πάντα χειρουργική αποκατάσταση πλαστική Απαιτούν επέμβαση με μόσχευμα δέρματος για να θεραπευθούν

30 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ (2) ΒΑΡΕΑ - ΕΚΤΕΝΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΜΗΝ αφαιρείτε τα ενδύματα Αφαιρέστε ζώνες, δακτυλίδια, ρολόγια Καλύψτε με αποστειρωμένη γάζα & τυλίξτε το θύμα με καθαρό σκέπασμα Ελέγξτε την αναπνοή & το επίπεδο συνείδησης ΠΡΟΣΟΧΗ δεν πρέπει να ενωθούν οι εγκαυματικές περιοχές μεταξύ τους (π.χ. πόδια μεταξύ τους ή τα χέρια με τον κορμό) Μεταφέρετε άμεσα το θύμα στο νοσοκομείο.

31 ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΑΠΟ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ Εκτός από τους τρείς βαθμούς υπάρχουν & εκτενέστερες βλάβες που μπορεί να προκαλέσει ένα έγκαυμα. Οι πιο σημαντικές βλάβες είναι: 1. Εισπνευστικό έγκαυμα 2. εγκαύματα μεγαλύτερου βαθμού 3. Καταπληξία ή σόκ

32 1. ΕΙΣΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ Το έγκαυμα μπορεί να συνοδεύεται από πολύ σοβαρές συνέπειες από το αναπνευστικό (33% ασθενών με σοβαρά εγκαύματα), μέσω των παρακάτω μηχανισμών: Άμεση θερμική βλάβη (πχ εισπνοή θερμού ατμού) Χημική βλάβη από εισπνοή καπνού (το 80% των θανάτων από πυρκαγιές) Εισπνοή τοξικών προϊόντων καύσης (μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια αζώτου, υδροκυάνιο)

33 1. ΕΙΣΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ Ο θερμικός ή χημικός παράγοντας μπορεί να προκαλέσει βλάβη του βλεννογόνου του ανώτερου αεραγωγού Αρχικά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, όπως συριγμός Στη συνέχεια, η επίταση του οιδήματος στο πλαίσιο της αυξημένης αγγειακής δραστηριότητας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού Επίσης το εισπνευστικό έγκαυμα δημιουργεί ιδανικό έδαφος για ανάπτυξη αναπνευστικών λοιμώξεων σε δεύτερο χρόνο

34 1. ΕΙΣΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Καμένες τρίχες στα ρουθούνια Εγκαύματα στο πρόσωπο, γύρω από τη μύτη ή το στόμα Μελανά ανθρακούχα πτύελα (συνήθως μετά τις πρώτες 24 ώρες) Βήχας Δυσχέρεια αναπνοής Έντονος πονοκέφαλος

35 2. ΒΛΑΒΕΣ ΑΠΌ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ (4-5-6 ΟΥ ΒΑΘΜΟΥ) 4 ου βαθμού: Απανθράκωση ιστών Αίμα πήζει & δέρμα σκουραίνει & ρυτιδώνει Μετά την ίαση παραμένει αντιαισθητική & βαθιά ουλή χρειάζεται χειρουργική πλαστική επέμβαση 5 ου βαθμού: Παρουσιάζει Λέπια μαύρα που πέφτουν Έχουν καταστραφεί & μύες & τένοντες 6 ου βαθμού: Έχει φτάσει στο κόκκαλο Επιφάνεια απανθρακωμένη

36 2. ΒΛΑΒΕΣ ΑΠΌ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ Αν δεν προσφέρουμε γρήγορα τις Α Βοήθειες η θερμότητα προχωρά σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος έγκαυμα Α βαθμού γρήγορα μπορεί να γίνει Β Πιο σπάνιο για Β βαθμού εκτός & αν είναι εκτενή

37 3. ΒΛΑΒΕΣ ΑΠΟ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑΠΛΗΞΙΑ Ή ΣΟΚ Η πιο σοβαρή βλάβη των εκτενών εγκαυμάτων Ουσιαστικά: Από την απώλεια πλάσματος (φουσκάλες ή οίδημα) αλλά & υγρών από το σώμα μπορεί να οδηγηθεί σε κατάσταση καταπληξίας. Πρακτικά σημαίνει: Καρδιά δεν είναι ικανή να προσφέρει επαρκή ροή αίματος & οξυγόνου για τα όργανα Πρώτα στάδια: μειώνεται η ροή στο δέρμα (σύμπτωμα: χλωμό χρώμα) & σταματάει το πεπτικό σύστημα Συνέχεια: μειώνεται η ροή στα άκρα τέλος προχωράει στα ζωτικά όργανα αφήνοντας τελευταία την καρδιά & τον εγκέφαλο Εγκαύματα Β ή μεγαλύτερου βαθμού σε έκταση >10% του σώματος είναι επικίνδυνα για τη ζωή λόγω καταπληξίας/σοκ.

38 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(1) Υπάρχουν δύο πιθανές επιλογές: Ακτινικά ή θερμικά (κατηγορίες 1 & 2) Χημικά & ηλεκτρικά (κατηγορίες 3 & 4) Ή ταξινόμησή τους σε: Μικρού βαθμού ελαφρά- (εγκαύματα έκτασης < 10%, ασχέτως βάθους) & Μεγάλου βαθμού εκτενή, βαριά- (όλα τα άλλα)

39 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (2) Για ακτινικά ή θερμικά εγκαύματα ρίχνουμε χλιαρό νερό (κρύο όχι παγωμένο) λίγο πιο πάνω από το έγκαυμα για τουλάχιστον 10 λεπτά Στη συνέχεια (εάν χρειάζεται ιατρική περίθαλψη) Τυλίγουμε το έγκαυμα χωρίς καθόλου πίεση με αντικολλητική διαφάνεια Είναι διαφανής & δεν κολλάει στο δέρμα Εφαρμόζεται σε στρώματα, όχι σαν επίδεσμος Είναι προστατευτικός Ή Εάν έχουμε διαθέσιμο ειδικό επίδεσμο για εγκαύματα (anti-burn gel)

40 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(3) Συνήθως τα εγκαύματα Α βαθμού δεν απαιτούν ιατρική βοήθεια Επιδιορθώνονται σε διάρκεια μερικών ημερών. Εάν είναι από έκθεση στον ήλιο χρήση αλοιφής αλόης ή κορτιζόνης θα βοηθήσει Ο στόχος του νερού είναι να μειώσει τη θερμοκρασία Αποφεύγουμε το πολύ κρύο νερό γιατί θα είναι δυσάρεστο αφού είναι για 10 λεπτά

41 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(4) Χημικά & ηλεκτρικά εγκαύματα: Όλα τα βήματα ίδια Διαφορά διάρκεια νερού 30 λεπτά Για τα χημικά εγκαύματα αφαιρούμε τα μολυσμένα ρούχα εφόσον δεν είναι κολλημένα στο δέρμα

42 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(5) Εκτενή μεγάλα - εγκαύματα: Πάνω από το 10% του σώματος είναι επικίνδυνα για τη ζωή Μία απλή τεχνική για να υπολογίσουμε στην πράξη την έκταση του εγκαύματος είναι: Μία παλάμη είναι περίπου το 1% του σώματός μας Εγκαύματα με έκταση πάνω από δύο παλάμες είναι επικίνδυνα & απαιτούν ιατρική βοήθεια

43 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(6) Χημικά εγκαύματα: Στο πρόσωπο θέλουν μεγάλη προσοχή ρίχνετε νερό με τρόπο ώστε να μην οδηγήσουμε το χημικό σε ευαίσθητα όργανα, π.χ. μάτια Παράδειγμα: αν κάποιος είχε χημικό έγκαυμα στο αριστερό του μάτι η σωστή θέση είναι

44 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(7) Κατάποση καυστικών (χημικών) ουσιών σοβαρές βλάβες: Έρχεται σε επαφή με βλενογόνους Σε μικρό χρονικό διάστημα : Εκτεταμένο οίδημα Έντονη δύσπνοια ή & Αδυναμία αναπνοής Η επαφή με τον οισοφάγο προκαλεί δυνατό πόνο (ώρες μετά το συμβάν) Χαρακτηριστικές βλάβες γύρω από το στόμα Μάτια: κοκκινίζουν & είναι κλειστά, δεν αντέχουν το φώς & δακρύζουν Δέρμα: απλή ερυθρότητα μέχρι καταστροφή (ανάλογα με την πυκνότητα του καυστικού υγρού) Έντονο τσούξιμο στην περιοχή Μέχρι καυστικό πόνο

45 Ρούχα: ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(8) Ποτέ δεν αφαιρούμε τα ρούχα σε άτομο που έχει υποστεί έγκαυμα Αντίθετα ρίχνουμε νερό πάνω από τα ρούχα για όσο χρόνο χρειάζεται Μετά βλέπουμε αν μπορούν να αφαιρεθούν τα ρούχα χωρίς ιατρική βοήθεια Σε εγκαύματα μεγάλων βαθμών τα ρούχα μπορεί να κολλήσουν με το δέρμα & αφαιρώντας τα κάνουμε μεγαλύτερη ζημιά (αφαιρούμε & δέρμα από το σώμα), γι αυτό κόβουμε προσεκτικά τα υφάσματα γύρω από την προβληματική περιοχή

46 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(9) ΡΟΥΧΑ Μάλλινα Ρούχα: μονώνουν ικανοποιητικά την θερμότητα προστατεύουν το σώμα Σε ξηρή θερμότητα: τα ίδια ρούχα καταστροφικά Διαβροχή με καυτό υγρό (νερό ή λάδι): απορροφούν καυτό υγρό παραμένει μεγαλύτερο διάστημα σε επαφή με το δέρμα Βαμβακερά & λινά ρούχα: καίγονται όταν εκτεθούν σε ξηρή φλόγα παράγοντας χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά συγκρατούν μεγαλύτερες ποσότητες καυτών υγρών (εμποτίζονται εύκολα)

47 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(10) ΡΟΥΧΑ Δερμάτινα Ρούχα & εξαρτήματα: προστατεύουν πάρα πολύ καλά το σώμα Αντιστέκονται μεγάλο χρονικό διάστημα στην ξηρή φλόγα Δεν απορροφούν υγρά Δρουν σαν μονωτικά στην ξηρή θερμότητα Πλαστικά, Nylon & συνθετικά υλικά: Αναφλέγονται εύκολα (πάρα πολύ επικίνδυνα υλικά) Ελκύουν τοξικούς καπνούς Αναπτύσσουν μεγάλες θερμοκρασίες Το φλεγόμενο υλικό λιώνει & καταστρέφει τους ιστούς που έρχεται σε επαφή Σημαντικός ο τρόπος ύφανσης & επεξεργασίας κάθε ενδύματος: Όσο πιο πυκνή η ύφανση Πιο ανθεκτικό στη φωτιά δεν επιτρέπει στον αέρα (Ο2) να κυκλοφορήσει & να τροφοδοτήσει την φλόγα Αραιή ύφανση ρούχο πιο απορροφητικό σε υγρά.

48 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(11) Κοσμήματα - Χρυσαφικά : Εφόσον αρχίσουμε να ρίχνουμε νερό στο έγκαυμα παρατηρούμε αν υπάρχουν χρυσαφικά που θα μπορούσαν να μειώσουν τη ροή του αίματος σε περίπτωση που το σημείο αρχίζει να πρήζεται Αν ναι ζητάμε από το θύμα να τα αφαιρέσει. Εάν είναι δύσκολη η αφαίρεση γίνεται στο ΤΕΠ με χειροκίνητους ή ηλεκτρικούς κόφτες Γενικά πρέπει να αφαιρούμε πάντα : δακτυλίδια, βραχιόλια, ρολόι, καδένες, ζώνες κ.α. που τυχόν θα δυσκολεύσουν την κυκλοφορία του αίματος με απρόβλεπτες συνέπειες.

49 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(12) Φουσκάλες & κατεστραμμένο δέρμα: Ποτέ δεν αφαιρούμε κατεστραμμένο δέρμα ή φουσκάλες Προστατεύουν τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος

50 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(13) Γάζες: Όπως και τα ρούχα Εκτός εάν είναι ειδικές γάζες εγκαυμάτων (δηλ. ειδικό τζέλ ή μεταλλικές) Δεν βάζουμε γάζες στην πληγή γιατί θα κολλήσουν στο δέρμα

51 Λιπαρές ουσίες: ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(14) Ποτέ δεν βάζουμε σε έγκαυμα λιπαρές ουσίες (π.χ. λάδι, λίπη ή αλοιφές) Δημιουργούν μία λεπτή μεμβράνη λειτουργεί ως μονωτικό δε επιτρέπει στη θερμότητα να φύγει γρήγορα

52 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(15) Καταπληξία /σοκ το άτομο : Χλωμό (μειωμένη ροή αίματος στο δέρμα) Κρυώνει (το αίμα δεν μεταφέρει τη θερμότητα στο σώμα) Νοιώθει κούραση & διψάει Έχει παύσει η λειτουργία του πεπτικού συστήματος από τα πρώτα στάδια της καταπληξίας

53 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(16) Καταπληξία /σοκ: Εάν δόσουμε νερό δεν θα μπορέσει να το επεξεργαστεί & ή θα πνιγεί ή θα κάνει εμετό ή θα μπει υγρό στους πνεύμονές του άρα ΠΟΤΕ δεν δίνουμε νερό σε τέτοια κατάσταση Μόνες Α Βοήθειες για να μην πέσει & άλλο η θερμοκρασία του σώματός του που θα οδηγήσει σε υποθερμία ειδικές κουβέρτες ή οποιοδήποτε ρούχο μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της θερμοκρασίας

54 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(17) ΣΕ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ Ενδύματα σβήνονται ταχύτατα Απομακρύνουμε φλεγόμενο από φωτιά Εμποδίζουμε πανικό & ακινητοποιούμε ξαπλώνοντάς τον στο έδαφος Ρίχνουμε νερό ή άμμο ή χρησιμοποιούμε ειδικό πυροσβεστήρα χρησιμοποιούμε κουβέρτα (μάλλινη όχι συνθετική-), παλτό ή χοντρή κουρτίνα να τον τυλίξουμε

55 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(18) ΣΕ ΦΛΕΓΟΜΕΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ Γρήγορη αξιολόγηση έκτασης & βάθους εγκαύματος Ελέγχουμε Ζ.Σ. (αναπνοή, σφύξεις) Αφαιρούμε τα ρούχα του γρήγορα (μόνον εάν το έγκαυμα είναι από υγρή θερμότητα). Ρούχα καμένα & ξερά δεν έχει νόημα να τα αφαιρέσουμε γιατί εκθέτουμε την εγκαυματική επιφάνεια σε μόλυνση. Εάν έχουμε σκεπάζουμε περιοχή με επίθεμα από αποστειρωμένο ύφασμα ή καθαρό σεντόνι βρέχουμε με φυσιολογικό ορό ή νερό. Απαγορεύεται η χρήση αυτοκόλλητων γαζών, λευκοπλάστη,κάλυψη με λίπη ή οδοντόπαστα της εγκαυματικής επιφάνειας Με προσοχή & επιμέλεια αφαιρούμε δακτυλίδια, βέρα, ρολόι, βραχιόλια, σκουλαρίκια, γυαλιά & πρόσθετες οδοντοστοιχίες, ζώνες, ιμάντες, διακοσμητικά εξαρτήματα οίδημα μπορεί να δυσκολέψει ή να μην επιτρέπει την αφαίρεσή τους Πάρα πολύ επώδυνη κατάσταση δεν ξεχνάμε τα παυσίπονα Ασφαλή & γρήγορη μεταφορά σε ειδικό κέντρο (μεγάλο νοσοκομείο μεγάλο έγκαυμα / σε Χειρουργό μικρό έγκαυμα)

56 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ(19) ΚΑΤΑΠΟΣΗ ΚΑΥΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΟΥ Ελέγχουμε ρυθμό αναπνοής & τυχόν δυσκολίας Παρακολουθούμε καρδιακή λειτουργία (τακτικός έλεγχος σφύξεων ή ταχυκαρδίας ΚΑΡΠΑ) Ξεπλένουμε με άφθονο τρεχούμενο νερό το πρόσωπο, τα μάτια, το στόμα & τη ρινική κοιλότητα Μάτι που πάσχει κλείνουμε με καθαρή γάζα ή μαντήλι & μεταφέρουμε σε οφθαλμίατρο ή ειδικό κέντρο Δίνουμε να πιεί γάλα (λίγες γουλιές) Προσπαθούμε να βρούμε από τι προσβλήθηκε (ψάχνουμε συσκευασία καυστικής ουσίας) Αν καθυστερεί η μεταφορά του πάσχοντα επικοινωνούμε με το κέντρο δηλητηριάσεων & δίνουμε τα στοιχεία που έχουμε μαζέψει

57 ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (20) ΚΑΤΑΠΟΣΗ ΚΑΥΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΑΙ: η πρόκληση εμέτου περνάει η καυστική ουσία 2 η φορά από ίδιους ιστούς προκαλώντας μεγαλύτερη ζημιά & φόβο εισρόφησης ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ: ξέπλυμα περιοχής με νερό, λήψη από το στόμα νερού ή γάλακτος Άμεση διακομιδή πάσχοντα Σε όλες τις περιπτώσεις επιβάλλεται η ανοσοποίηση του πάσχοντα κατά του τετάνου

58