ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ"

Δορκάς Δημητρίου
4 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ε Ν Δ Ε Ι Κ Τ Ι Κ Ε Σ Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν A. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτων, Πρωταγόρας 321b-322a Α1.α. 1. Λάθος. 2. Σωστό. 3. Σωστό. 4. Λάθος. 5. Σωστό. β. 1. Ἁ τε δη οὐ ν ου πάνυ τι σοφο ς ὠ ν ο Ε πιμηθευ ς ἐ λαθεν αυ το ν καταναλω σας τα ς δυνάμεις ει ς τα ἀ λογα λοιπο ν δη α κόσμητον ἐ τι αυ τῶ ἠ ν το α νθρω πων γε νος, και η πόρει ὁ τι χρη σαιτο. 2. Α πορου ντι δε αυ τῶ ἐ ρχεται Προμηθευ ς ε πισκεψόμενος τη ν νομη ν. 3. Α πορι α οὐ ν σχόμενος ο Προμηθευ ς ἡ ντινα σωτηρι αν τῶ α νθρω πω εὑ ροι. 4. Τῶ δε Προμηθει ει ς με ν τη ν α κρόπολιν τη ν του Διο ς οἰ κησιν ου κε τι ε νεχω ρει ει σελθει ν. 5. και ε κ του του ευ πορι α με ν α νθρω πω του βι ου γι γνεται. B1. Ο Επιμηθε ας εκφράζει τη φάση της βιολογικη ς συγκρότησης των όντων. Αναλαμβάνοντας το ρόλο του Προμηθε α για τον οποι ο δεν ει ναι ου τε προορισμε νος ου τε ικανός, εξαντλει όλα τα εφόδια στα άλογα όντα («ἐ λαθεν αυ το ν καταναλω σας τα ς δυνάμεις ει ς τα ἀ λογα») και αφη νει τον άνθρωπο ανυπεράσπιστο και αβοη θητο («λοιπο ν δη α κόσμητον ἐ τι αυ τῶ ἠ ν το α νθρω πων γε νος»). Όπως φανερω νει και η 1

2 ετυμολογι α του ονόματός του (ε πι +μῆτις=σκε ψη), ει ναι ο απερι σκεπτος, αυτός που σκε φτεται εκ των υστε ρων, ο μη προνοητικός («Ἁ τε δη οὐ ν ου πάνυ τι σοφο ς ὠ ν ο Ε πιμηθευ ς»). Όπως ε χει φανει σε προηγου μενο σημει ο του μυ θου, ει ναι ενθουσιω δης και επιπόλαιος, γιατι αναλαμβάνει με τη θε ληση του και μόνος του ε να δυ σκολο ε ργο ζητω ντας αντιστροφη των ρόλων από τον Προμηθε α, να μοιράσει δηλαδη στα ζω α (άλογα και ε λλογα) τις δυνάμεις που ει ναι απαραι τητες για τη ζωη τους. Παρουσιάζεται, όμως, σπάταλος στη μοιρασιά, χωρι ς να ε χει την ικανότητα να προγραμματι ζει ολοκληρωμε να τη δραστηριότητά του. Ξεχνάει τον άνθρωπο, ο οποι ος με νει απροστάτευτος και ευάλωτος λι γο πριν βγει στο φως. Έχει, όμως, συναι σθηση του σφάλματος που διε πραξε, γι αυτό και βρι σκεται σε αμηχανι α πω ς να αντιμετωπι σει το πρόβλημα («η πόρει ὁ,τι χρη σαιτο»). Βε βαια, η επι γνωση του σφάλματός του δεν επαρκει, διότι δεν ει ναι αρκετά επινοητικός και δραστη ριος ω στε να βρει λυ ση. Β2. Η «ἐ ντεχνος σοφι α» ει ναι η σοφι α που εμπεριε χει την τε χνη, η σοφι α που συμπορευ εται με την τε χνη. Αρχικά, η ε ννοια της σοφι ας ει χε κυρι ως να κάνει με τη δεξιότητα και την εμπειρι α σε κάποια τε χνη (αρχιτεκτονικη, γλυπτικη, μεταλλουργι α, ιατρικη κ.λ.π.). Ο προσδιορισμός «ἐ ντεχνος» επιτρε πει εδω στον Πρωταγόρα να διευκρινι σει, επομε νως, πως αυτου του ει δους τη σοφι α εννοει και όχι αυτη που συνδε ουμε με τη γνω ση των επιστημω ν και τη φιλοσοφι α. Με αυτόν τον όρο, λοιπόν, αυτό νοου νται οι γνω σεις που θα επιτρε ψουν στον άνθρωπο να αποκτη σει με τεχνητό τρόπο τις δυνατότητες για επιβι ωση (π.χ. προστασι α από τις καιρικε ς συνθη κες, ευ ρεση τροφη ς), τις οποι ες τα ζω α ει χαν εκ φυ σεως. Η πολιτικη τε χνη αφετε ρου ει ναι η ικανότητα του ανθρω που να συνυπάρχει με τους συνανθρω πους του σε πόλεις, δηλαδη το συ νολο των αρετω ν που καθιστου ν δυνατη, αρμονικη και αποτελεσματικη την ανθρω πινη συμβι ωση. Από τα παραπάνω φαι νεται ότι η «ἐ ντεχνος σοφι α» της Αθηνάς και του Ηφαι στου και η πολιτικη τε χνη του Δι α αποτελου ν ιδιότητες πολυ σημαντικε ς που ως αποκλειστικό προνόμιο με χρι τότε των θεω ν φυλάσσονται πολυ καλά. Ωστόσο, ο Προμηθε ας καταφε ρνει να κλε ψει από την Αθηνά και τον Ήφαιστο τις τεχνικε ς γνω σεις («κλε ψας τη ν τε ἐ μπυρον τε χνην τη ν του Η φαι στου και τη ν ἀ λλην τη ν τῆς Α θηνα ς δι δωσιν α νθρω πω»), οι οποι ες θα επιτρε ψουν στον άνθρωπο να αναπτυχθει ηθικά, 2

3 πνευματικά και υλικοτεχνικά, αλλά δεν μπορου ν να του εξασφαλι σουν την αρμονικη κοινωνικη συμβι ωση. Αυτη θα διασφαλιστει με σω της πολιτικη ς τε χνης, που θα οδηγη σει τον άνθρωπο στον οργανωμε νο κοινωνικό βι ο. Όμως, φυλάσσεται στην κατοικι α του Δι α από το Κράτος και τη Βι α («τη ν δε πολιτικη ν ου κ εἰ χεν ἠ ν γα ρ παρα τῶ Διι. Τῶ δε Προμηθει ει ς με ν τη ν α κρόπολιν τη ν του Διο ς οἰ κησιν ου κε τι ε νεχω ρει ει σελθει ν προ ς δε και αι Διο ς φυλακαι φοβεραι ἠ σαν»), που αποτελου ν τα όργανα εξουσι ας του θεου, γεγονός που φανερω νει τη μεγάλη αξι α της. Ο Προμηθε ας, ως κατω τερος θεός, δεν καταφε ρνει να αποσπάσει την πολιτικη τε χνη και να την δωρι σει στον άνθρωπο. Τελικά, όπως θα φανει στη συνε χεια του μυ θου, ο Δι ας, ως ηγε της θεω ν και ανθρω πων, θα χαρι σει την πολιτικη τε χνη στον άνθρωπο εξασφαλι ζοντας με αυτό τον τρόπο τη βιωσιμότητα και την πρόοδο των ανθρω πινων κοινωνιω ν. B3. α. Σωστό. β. Σωστό. γ. Λάθος. δ. Σωστό. ε. Λάθος. Β4. ει μαρμε νη: μερι διο ε ξιε ναι: εισιτη ριο ἐ σχε: σχη μα κλε πτει: κλεψυ δρα λαθών: λη θη Β5. Στον πρωταγόρειο μυ θο, ο Προμηθε ας παρουσιάζεται ως ο μεγάλος ευεργε της του ανθρω πινου γε νους. Από οι κτο και συμπόνια γι αυτό, κλε βει τις τεχνικε ς γνω σεις της Αθηνάς και του Ηφαι στου (μαζι με τη φωτιά). Αφορμη για να εκδηλω σει τη 3

4 φιλάνθρωπη διάθεση του ει ναι η απερισκεψι α του Επιμηθε α, ο οποι ος άφησε τον άνθρωπο χωρι ς τον εξοπλισμό που θα του επε τρεπε να επιβιω σει. Αφενός, η κλοπη και αφετε ρου η αξι α των δω ρων δηλω νουν τη φιλάνθρωπη διάθεση του Προμηθε α, αφου βοηθου ν τον άνθρωπο να αποκτη σει «τη ν περι το ν βι ον σοφι αν». Στον Αισχυ λο, ο Προμηθε ας παρουσιάζεται ως ο ευρετη ς και δωρητη ς όλων των τεχνω ν στον άνθρωπο, δημιουργός των ηθικω ν, πνευματικω ν και υλικοτεχνικω ν επιτευγμάτων του ανθρω που. Συγκεκριμε να, παρουσιάζεται να ε χει επινοη σει και να ε χει προσφε ρει στους ανθρω πους τις ιατρικε ς γνω σεις και τα φάρμακα, τη μαντικη τε χνη και τη μεταλλουργι α. Και στα δυ ο αποσπάσματα, ο Πρωταγόρας εμφανι ζεται φιλάνθρωπος, επινοητικός και δραστη ριος. Στον Πρωταγόρα, όμως, η δράση του οφει λεται στην ανάγκη, ενω στον Αισχυ λο φαι νεται να κινει ται από καθαρά φιλάνθρωπη διάθεση. Στο απόσπασμα από τον Αισχυ λο περιγράφεται και αλαζονικός, στα σημει α όπου υπερηφανευ εται για τα ε ργα του και ισχυρι ζεται ότι υπη ρξε ο μοναδικός ευεργε της του ανθρω που. Αντι θετα, στον πρωταγόρειο μυ θο, όπως ξε ρουμε, η παρε μβαση του Προμηθε α δεν ε δωσε την ολοκληρωτικη λυ ση στο πρόβλημα της επιβι ωσης του ανθρω που αλλά χρειάστηκε η τελικη εμπλοκη του Δι α. Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ξενοφών, Κυνηγετικός, Γ1. Εγω ει μαι κοινός άνθρωπος (δεν ει μαι σοφιστη ς), ξε ρω όμως ότι ει ναι καλυ τερο να διδάσκεται κάποιος το σωστό από τη φυ ση του, και δευ τερον, από αυτου ς που αληθινά γνωρι ζουν κάτι σωστό περισσότερο, παρά από αυτου ς που κατε χουν την τε χνη να εξαπατου ν. Ίσως λοιπόν δεν μιλω με τρόπο σοφιστικό, ως προς τις λε ξεις διότι δεν επιδιω κω αυτό. 4

5 Γ2. Συ μφωνα με τον Ξενοφω ντα, οι σοφιστε ς ισχυρι ζονται μεν ότι οδηγου ν τους νε ους στην αρετη, στην πραγματικότητα όμως τους οδηγου ν στο αντι θετο. («φασι με ν ε π α ρετη ν του ναντι ον») Για να τεκμηριω σει αυτη τη βασικη του άποψη, ο Ξενοφω ντας ισχυρι ζεται ότι αυτη η υπόσχεση των σοφιστω ν δεν επαληθευ εται, αφου κανει ς δεν ε χει δει κάποιον που οι σοφιστε ς να τον ε καναν ενάρετο (οὔτε γα ρ ἀ νδρα ε ποι ησαν»). Εξάλλου, δεν παρε χουν συγγράμματα, από τα οποι α θα μπορου σαν να ωφεληθου ν οι νε οι (οὔτε γράμματα γι γνεσθαι»), αλλά, αντι θετα, ε χουν γράψει πολλά ε ργα για μάταια πράγματα, τα οποι α μπορει να προσφε ρουν αισθητικη απόλαυση, η οποι α ει ναι ανω φελη («περι με ν τῶν μαται ων αι με ν ἡδοναι κεναι»), αλλά δεν περιε χουν ενάρετες συμβουλε ς («α ρετη δ ου κ ἐ νι»). Ακόμη, κατά τον Ξενοφω ντα, η διδασκαλι α των σοφιστω ν αποτελει σπατάλη χρόνου («διατρι βειν παρε χει») για τους νε ους που μάταια η λπισαν ότι θα μάθουν κάτι αξιόλογο από αυτου ς, εμποδι ζοντάς τους, συγχρόνως να αξιοποιη σουν τον χρόνο τους σε κάτι πραγματικά χρη σιμο («ἑτε ρων κωλυ ει χρησι μων». Το χειρότερο ει ναι ότι οι σοφιστε ς διδάσκουν τη φαυλότητα («διδάσκει κακά»). Στη συνε χεια, ο Ξενοφω ντας επαναφε ρει την επιση μανση ότι οι σοφιστε ς επιδιω κουν την καλλιε πεια («τα με ν ῥη ματα αυ τοι ς ε ζη τηται») αλλά σε καμιά περι πτωση τη διδασκαλι α ορθω ν αντιλη ψεων, με τις οποι ες οι νε οι θα εκπαιδευ ονταν, προκειμε νου να γι νουν ενάρετοι («γνῶμαι δε ου δαμου»). Γ3. α. Ουσιαστικά τρίτης κλίσης: ἀ νδρα: ἀ νδρας γράμματα: γράμμα Αντωνυμίες: ὁ ντινα: οὑ στινας ὧν: οὗ β. ἑωράκαμεν: ἰ δωμεν ε ποι ησαν: ποιη σωσι(ν) παρε χωνται: παράσχωσι(ν) 5

6 Γ4. α. Η δευτερευ ουσα υποθετικη πρόταση, η οποι α λειτουργει ως υπόθεση, εισάγεται με τον υποθετικό συ νδεσμο εἰ και εκφε ρεται με ευκτικη. Ως απόδοση λειτουργει το ρη μα της κυ ριας πρότασης, το οποι ο βρι σκεται σε δυνητικη ευκτικη. Επομε νως, ο υποθετικός λόγος εκφράζει την απλη σκε ψη του λε γοντος. Προκειμε νου να εκφράζει το προσδοκω μενο, η δευτερευ ουσα υποθετικη πρόταση πρε πει να εισάγεται με τον υποθετικό συ νδεσμο ἐὰν η ἂν η ἢν και να εκφε ρεται με υποτακτικη και η κυ ρια πρόταση πρε πει να εκφε ρεται με οριστικη με λλοντα. Επομε νως, ο υποθετικός λόγος θα ει ναι ως εξη ς: ὀνόματα μὲν γὰρ οὐ παιδεύσει, γνῶμαι δε, ἂν καλῶς ἐ χωσιν. β. Το ρη μα βρι σκεται στον ενικό αριθμό, ενω το υποκει μενο βρι σκεται στον πληθυντικό. Πρόκειται για αττικη συ νταξη, η οποι α χρησιμοποιει ται όταν το υποκει μενο ει ναι ουδετε ρου γε νους, στον πληθυντικό αριθμό. Αφ ετε ρου, πρόκειται για παθητικη συ νταξη, στην οποι α δι νεται ε μφαση στην ενε ργεια και όχι στο υποκει μενό της. Προκειμε νου να τονι ζεται το πρόσωπο που ενεργει, μετατρε πουμε την παθητικη συ νταξη σε ενεργητικη : Πολλὰ αὐτοὶ γεγράφασιν. 6

Σχετικά έγγραφα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε