ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Mετακύλιση τιμών βασικών προϊόντων και τροφίμων στην περίπτωση του Νομού Αιτωλοακαρνανίας

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ MBA ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Mετακύλιση τιμών βασικών προϊόντων και τροφίμων στην περίπτωση του Νομού Αιτωλοακαρνανίας Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια: Παπαδοπούλου Αικατερίνη, Α.Μ. 97 Επιβλέπων Καθηγητής: Ρεζίτης Ν. Αντώνιος «Η ολοκλήρωση της διπλωματικής εργασίας συγχρηματοδοτήθηκε μέσω του Έργου «Υποτροφίες ΙΚΥ» από πόρους του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ) του ΕΣΠΑ, ». ΑΓΡΙΝΙΟ 2013

2 Ευχαριστίες Θα ήθελα να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου στον επιβλέποντα καθηγητή Αντώνιο Ρεζίτη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, για τη συνεργασία μας, την καθοδήγηση και τις πολύτιμες συμβουλές του, οι οποίες συντέλεσαν σημαντικά στο παρόν αποτέλεσμα. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια μου για την στήριξη σε όλη τη διάρκεια των σπουδών μου

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ABSTRACT... 7 Α ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ 2.1 ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Τομέας Φυτικήςς Παραγωγής - Γεωργία Τομέας Ζωικής Παραγωγής - Κτηνοτροφία Τομέας Αλιείας Υδατοκαλλιέργειες Τομέας Μελισσοκομίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 3.1 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΠ Η ΝΕΑ ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Β ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥ ΚΡΕΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 4.1 Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ Βόειο κρέας Πρόβειο κρέας Χοίρειο κρέας Κρέας πουλερικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η ΑΓΟΡΑ ΚΡΕΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 5.1 ΚΡΕΑΣ ΤΟ ΠΡΟΪΟΝ Κρέας μοσχαριού Κρέας αρνιού

4 5.1.3 Κρέας χοιρινού Κρέας κοτόπουλου ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η ΑΣΥΜΜΕΤΡΗ ΜΕΤΑΚΥΛΙΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΛΑΔΟ ΤΟΥ ΚΡΕΑΤΟΣ Μεθοδολογία Linear Cointegration Analysis Threshold Cointegration Analysis Asymmetric Error Correction Model With Threshold Cointegration Δεδομένα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ : ΕΜΠΕΙΡΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 7.1 Κρέας Μοσχαριού Descriptive Statistics Results Of The Linear Cointegration Analysis Results Of The Threshold Cointegration Analysis Results Of The Error Correction Model Επίλογος Κρέας αρνιού Descriptive Statistics Results Of The Linear Cointegration Analysis Results Of The Threshold Cointegration Analysis Results Of The Error Correction Model Επίλογος Κρέας χοιρινού Descriptive Statistics Results Of The Linear Cointegration Analysis Results Of The Threshold Cointegration Analysis Results Of The Error Correction Model Επίλογος Κρέας κοτόπουλο Descriptive Statistics

5 7.4.2 Results Of The Linear Cointegration Analysis Results Of The Threshold Cointegration Analysis Results Of The Error Correction Model Επίλογος Γ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ 8.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΦΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία που ακολουθεί εκπονήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών Διοίκηση Επιχειρήσεων Τροφίμων, του τμήματος Διοίκησης Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών, κατά την ακαδημαϊκή περίοδο σπουδών Ο μηχανισμός μετακύλισης των τιμών μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας κυρίως στον τομέα των τροφίμων. Η παρούσα εργασία αναλύει τα βασικά προϊόντα του νομού Αιτωλοακαρνανίας κυρίως του πρωτογενή τομέα ενώ ειδικότερα εξετάζει την ύπαρξη ασυμμετρίας στον μηχανισμό μεταβίβασης τιμών μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών στον τομέα του κρέατος στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα επικεντρώνεται στα τέσσερα είδη κρέατος όπως μοσχαριού, αρνιού, χοιρινού και κοτόπουλου. Οι τιμές των τεσσάρων ειδών κρέατος έχουν χορηγηθεί από την Ελληνική Στατιστική Αρχή. Όλες οι μεταβλητές μετασχηματίζονται σε λογαρίθμους και οι τιμές αποπληθωρίζονται με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή (2009=100). Για την μελέτη της ασυμμετρίας γίνεται χρήση των τεχνικών συνολοκλήρωσης (Threshold Cointegration Analysis) καθώς εκτιμάται και ένα δυναμικό υπόδειγμα διόρθωσης λαθών (Error Correction Model, ECM). Διερευνάται η ύπαρξη μακροχρόνιας σχέσης μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών στην υπό εξέταση αγορά, ενώ η κατεύθυνση της αιτιότητας κατά Granger έδειξε πως η τιμή του καταναλωτή επηρεάζει την τιμή του παραγωγού. Λέξεις Κλειδιά: Μετακύλιση τιμών, ΚΑΠ, Τεχνική Συνολοκλήρωσης, Δυναμικό Υπόδειγμα Διόρθωσης Λαθών - 6 -

7 Abstract The following assignment carried out through of the postgraduate program "Food Business Management" at the department of Management Food and Agricultural products of University of Patras, the academic study period The price transmission mechanism between producers and consumers has been the subject of extensive research mainly in the food sector. This paper analyzes the commodities the county of Aitoloakarnania mainly in the primary sector while particularly considers the existence of asymmetry in the transmission mechanism of prices between producers and consumers in the meat sector in Greece. More specifically, the research focused on four types of meat such as beef, lamb, pork and chicken. The values of the four types of meat have been granted by the Greek Statistical Authority. All variables transformed into logarithms and prices are deflated by the consumer price index (2009 = 100). For studying the asymmetry are used techniques of cointegration (Threshold Cointegration Analysis) and estimated as a dynamic error correction model (Error Correction Model, ECM). Investigated the existence of longterm relationships between producers and consumers in the relevant market, while the direction of Granger causality test showed that the price of the consumer affects the value of the producer. Keywords: price transmission, CAP, Threshold Cointegration Analysis, Error Correction Model - 7 -

8 Α ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ Η παρούσα διπλωματική εργασία εστιάζει το ενδιαφέρον της σε μία περιοχή της ελληνικής περιφέρειας και συγκεκριμένα στο νομό Αιτωλοακαρνανίας, ο οποίος παραδοσιακά αποτελεί μία αμιγώς αγροτική περιοχή. Η μετακύλιση των αγροτικών τιμών προσδιορίζει άμεσα την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και των γεωργικών εισοδημάτων των παραγωγών που αποτελούν ζωτικά θέματα της αγροτικής τοπικής οικονομίας αλλά και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα. Η ασυμμετρία στις μεταβολές των τιμών κατά μήκος της αλυσίδας εμπορίου σημαίνει ότι η αντίδραση της τιμής σε ένα επίπεδο της αλυσίδας εξαρτάται από το αν η μεταβολή της τιμής είναι θετική (αύξηση) ή αρνητική (μείωση). Ενώ αντίθετα συμμετρία σημαίνει ότι οι μεταβολές των τιμών θετικές ή αρνητικές μεταβιβάζονται στον ίδιο βαθμό και με την ίδια ταχύτητα από το ένα στάδιο εμπορίας στο άλλο. Ως προς τα αγροτικά προϊόντα, επικρατεί η άποψη ότι οι μεσάζοντες στην αλυσίδα τροφίμων χρησιμοποιούν τη δύναμη ελέγχου ή επηρεασμού της αγοράς για να μεταφέρουν τις αυξήσεις των τιμών γρηγορότερα και πληρέστερα από ότι τις μειώσεις. Πιο συγκεκριμένα, η ψαλίδα μεταξύ τιμών παραγωγού και καταναλωτών διευρύνεται και ενώ ο παραγωγός εισπράττει χαμηλότερες τιμές, ο καταναλωτής πληρώνει υψηλότερες που ξεπερνούν το πολλαπλάσιο της τιμής παραγωγού. Και όταν παρουσιάζεται μείωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων λόγω υπερπροσφοράς ή εποχικότητας, δεν παρατηρούνται ανάλογες μειώσεις των τιμών στο επίπεδο του καταναλωτή, ενώ οι τυχόν αυξήσεις στις τιμές παραγωγού π.χ. λόγω κακοκαιρίας, μεταφέρονται άμεσα και πλήρως στον καταναλωτή. Οι εξελίξεις στον αγροτικό τομέα με βάση τις κατευθύνσεις πολιτικής της Ε.Ε. και συγκεκριμένα της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) υπαγορεύουν αλλαγές, οι οποίες επηρεάζουν την ελληνική αγροτική οικονομία. 1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η μετακύλιση των τιμών των βασικών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων του νομού ενώ παράλληλα εξετάζεται και η ελληνική αγορά κρέατος (μοσχαρίσιο, αρνί, χοιρινό, και κοτόπουλο) προκειμένου να - 8 -

9 καθορίσει πώς οι μεταβολές των τιμών του παραγωγού μετακυλίονται στις τιμές καταναλωτή. Το τελευταίο μοντέλο διόρθωσης σφάλματος με το κατώτατο όριο συνολοκλήρωσης χρησιμοποιείται για να αναλύσει τις τιμές του παραγωγού και καταναλωτή. Στην αρχή εφαρμόζεται η γραμμική ανάλυση συνολοκλήρωσης συμπεριλαμβανομένου των δύο σταδίων προσέγγισης του Engle and Granger για να αξιολογηθεί η σχέση συνολοκλήρωσης. Στη συνέχεια, ένα ασύμμετρο υπόδειγμα διόρθωσης σφάλματος με κατώτατο όριο συνολοκλήρωσης χρησιμοποιείται για να αναλύσει τις βραχυπρόθεσμες σχέσεις των τεσσάρων κρεάτων. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται είναι μηνιαίες τιμές μεταξύ του παραγωγού και καταναλωτή για τα τέσσερα είδη κρέατος (μοσχαριού, αρνιού, χοιρινού, κοτόπουλου) της ελληνικής αγοράς, από τον Ιανουάριο του 1990 έως τον Ιανουάριο του Η μελέτη αυτή θα δημιουργήσει νέα γνώση σχετικά με την ενσωμάτωση και την δυναμική των τιμών στην ελληνική αγορά κρεάτων. Η νέα γνώση με τη σειρά της, αναμένεται να ενισχύσει την κατανόησή μας στις αλλαγές στην αγορά που ασκείται από τους μεσάζοντες. 1.3 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Όσον αφορά τη δομή της εργασίας, το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τα τρία πρώτα κεφάλαια τα οποία αφορούν την παρουσίαση των προϊόντων του νομού καθώς και τις αλλαγές στην κοινή αγροτική πολιτική. Στο δεύτερο μέρος της μελέτης παρουσιάζεται η παγκόσμια αγορά κρεάτων, ο ελληνικό κλάδος των τεσσάρων κυρίως κρεάτων καθώς και τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Το τελευταίο μέρος της εργασίας περιλαμβάνει τα συμπεράσματα, τις βιβλιογραφικές αναφορές και τα παραρτήματα. Αναλυτικότερα: Το πρώτο κεφάλαιο είναι η εισαγωγή της διπλωματικής και περιλαμβάνει το αντικείμενο και τη συνοπτική περιγραφή της παρούσας εργασίας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια περιγραφή των βασικών προϊόντων του νομού που περιλαμβάνουν τόσο τη φυτική όσο και τη ζωική παραγωγή. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η κοινή αγροτική πολιτική στην Ελλάδα και οι αλλαγές που αυτή επιφέρει στον αγροτικό κυρίως χώρο

10 Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται κάποια βασικά χαρακτηριστικά του κλάδου του κρέατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και μερικά χρηματοοικονομικά στοιχεία. Στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφεται η ελληνική αγορά κρέατος και αναλύονται τα τέσσερα κυρίως είδη που εξετάζουμε. Το έκτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τη μεθοδολογία που ακολουθείται συμπεριλαμβανομένου των γραμμικών αναλύσεων και των κατώτατων ορίων συνολοκλήρωσης καθώς και τα ασύμμετρα μοντέλα διόρθωσης σφάλματος. Ακόμη στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για την μελέτη. Στο έβδομο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα εμπειρικά αποτελέσματα της μελέτης όπου περιλαμβάνει και τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων. Τέλος, το τελευταίο μέρος περιλαμβάνει τα συμπεράσματα και τις βιβλιογραφικές αναφορές. Τα παραρτήματα που ακολουθούν προβάλλουν τις στατιστικές αναλύσεις των προϊόντων του νομού όπως παρουσιάστηκαν στη διημερίδα της ΕΤ.ΑΓΡ.Ο στο επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ 2.1 ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο πρωτογενής τομέας είναι ο τομέας στον οποίο ο νομός Αιτωλοακαρνανίας στηρίζεται οικονομικά. Η μεγαλύτερη όμως συμμετοχή του τομέα αυτού στο εισόδημα και την απασχόληση συντελεί ώστε τα προβλήματα αυτά να είναι οξύτερα για την οικονομία και την κοινωνία της περιοχής Τομέας Φυτικής Παραγωγής - Γεωργία Από τη συνολική έκταση του νομού καλλιεργείται μόνο το 22%. Οι περιοχές που καλλιεργούνται είναι αρδευόμενες και βρίσκονται στις πεδιάδες και στις εκβολές των ποταμών. Ο νομός είναι από τους καλύτερα αρδευόμενους της χώρας, γεγονός που ευνοεί, μελλοντικά, την ανάπτυξη της γεωργίας. Ο πρωτογενής τομέας στο νομό κατέχει ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία της χώρας εντούτοις παρουσιάζει κάποια προβλήματα, όπως: Ο μικρός και πολυτεμαχισμένος κλήρος (μ.ο. 34,3 στρ.) Η ηλικιακή διάρθρωση του αγροτικού πληθυσμού. Η εκπαίδευση και κατάρτιση των αγροτών. Ο αδύναμος τομέας εμπορίας και διακίνησης των αγροτικών προϊόντων. Στο τομέα φυτικής παραγωγής κυριαρχούν οι εξής καλλιέργειες: οι αροτραίες (αραβόσιτος, βαμβάκι, μηδική), οι δενδρώδεις (ελιές, εσπεριδοειδή), η αμπελοκαλλιέργεια ενώ σημαντική είναι και η καλλιέργεια κηπευτικών, υπαίθριων και υπό κάλυψη( φράουλα, τομάτα, σπαράγγι) Στη συνέχεια, παρουσιάζεται μια σειρά διαγραμμάτων που αναφέρονται σε στοιχεία που συγκέντρωσε η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος για το έτος 2011 και αφορούν σε κάποιες γενικές πληροφορίες σχετικά με τις εκμεταλλεύσεις στο νομό Αιτωλοακαρνανίας

12 - 12 -

13 - 13 -

14 - 14 -

15 2.1.2 Τομέας Ζωικής Παραγωγής - Κτηνοτροφία Σημαντική θέση κατέχει στο νομό η κτηνοτροφική παραγωγή. Κυριαρχεί η παραδοσιακής μορφής, μικρή οικογενειακή εκμετάλλευση. Από τις χρήσεις γης στο νομό, το 47% αποτελούν βοσκότοπους, κυρίως σε ορεινές και ημιορεινές ζώνες, κάτι που ευνοεί την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Όμως, η κτηνοτροφική παραγωγή δεν είναι τόσο αναπτυγμένη με αποτέλεσμα τα έσοδα από αυτή να είναι χαμηλά. Οι μεγάλες εκτάσεις που κατέχουν τα βοσκοτόπια, το ήπιο κλίμα και η ντόπια παραγωγή ζωοτροφών ευνοούν την εκτροφή κύρια των αιγοπροβάτων και ακολουθούν τα βοοειδή και οι χοίροι. Ο τομέας της κτηνοτροφίας αποτελεί μια βασική συνιστώσα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου. Η ζωική παραγωγή περιλαμβάνει, κυρίως την παραγωγή κρέατος και γαλακτοκομικών τυροκομικών προϊόντων. Η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί έναν από τους δυναμικούς κλάδους της χώρας καθώς επίσης σημαντική θέση κατέχουν η χοιροτροφία και η πτηνοτροφία. Η αιγοπροβατοτροφία προσφέρεται σαν μια διέξοδος της σύγχρονης αγροτικής οικονομίας, συμμετέχοντας κατά 45% περίπου στη συνολική ακαθάριστη αξία της ζωικής παραγωγής και κατά 15% περίπου στη συνολική αξία όλης της γεωργικής παραγωγής. Για την χώρα μας, ο τομέας έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι αξιοποιεί εκτάσεις ορεινές-μειονεκτικές που θα ήταν αδύνατο να αξιοποιηθούν διαφορετικά. Ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας διαθέτει περίπου το 10% του ζωικού κεφαλαίου όλης της χώρας σε αιγοπρόβατα και το 6% αυτού σε βοοειδή, ενώ επίσης έντονα αναπτυγμένη είναι η χοιροτροφία. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων των βοοειδών φτάνει τις περίπου με συνολικό ζωικό κεφάλαιο ζώων. Χαρακτηριστικό της βοοτροφίας του νομού είναι ότι όλες σχεδόν οι εκμεταλλεύσεις είναι κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών είναι αγελαίας μορφής. Οι εκμεταλλεύσεις των αιγοπροβάτων αγγίζουν τις με συνολικό πληθυσμό ζωικού κεφαλαίου τα ζώα περίπου, είναι μικτής παραγωγικής κατεύθυνσης και ημιενσταβλισμένες. Το χαρακτηριστικό αυτών των εκμεταλλεύσεων είναι ότι είναι συνήθως μικρές σε μέγεθος και στοχεύουν στην παραγωγή γάλακτος το οποίο οδηγείται προς τυροκόμιση από τα τυροκομεία της περιοχής και στο κρέας των αμνοεριφίων

16 Οι φυλές που κυριαρχούν είναι κυρίως η φυλή του Αγρινίου, η Φριζάρτα, η Καραγκούνικη και άλλες εγχώριες φυλές. Χαρακτηριστικό αυτών των φυλών είναι οι μέτριες σχετικά αποδόσεις, όσον αφορά τη γαλακτοπαραγωγή, το δείκτη πολυδυμίας και την κρεοπαραγωγική ικανότητα, αλλά ταυτόχρονα και η πολύ καλή προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες της τοπογεωγραφίας της περιοχής και η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τέλος, οι περίπου 1200 χοιροτροφικές μονάδες, εξαιρώντας τις περίπου 40 ενσταβλισμένες μονάδες εντατικής εκτροφής, είναι - όπως και οι βοοτροφικές - αγελαίας μορφής με συνολικό ζωικό πληθυσμό περίπου χοιρομητέρες

17 2.1.3 Τομέας Αλιείας Υδατοκαλλιέργειες Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας είναι ο σημαντικότερος νομός της χώρας στους τομείς που σχετίζονται με το αντικείμενο της διεύθυνσης αλιείας. Η λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού-Μεσολογγίου, ο κόλπος του Αμβρακικού, οι λίμνες, τα ποτάμια και οι παράκτιες περιοχές στο Ιόνιο αποτελούν χώρους αλιευτικής δραστηριότητας. Διαθέτει το 42% των λιμνοθαλάσσιων εκτάσεων της χώρας και το 25% των λιμνών. Στον νομό στηρίζεται η δραστηριότητα ιχθυοκαλλιεργητικών εταιρειών που η παραγωγή τους, περιλαμβανομένης και αυτής των Εχινάδων, καλύπτει το 25% της Εθνικής παραγωγής δηλαδή πάνω από το 12,5% της Ευρωπαϊκής παραγωγής τσιπούρας και λαυρακιού. Η αλιεία στο σύμπλεγμα των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου - Αιτωλικού εξασκείται είτε από μεμονωμένους αλιείς (ελεύθεροι ψαράδες) είτε από ομάδες αλιέων με μορφή συνεταιρισμών που νοικιάζουν αλιευτικές θέσεις (διβάρια) ή ολόκληρες λιμνοθάλασσες στις οποίες έχουν το αποκλειστικό αλιευτικό δικαίωμα (Λ/Θ Θολή και Παλαιοπόταμος). Το σύμπλεγμα των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου - Αιτωλικού καλύπτει το 42% των εκτάσεων των λιμνοθαλασσών της χώρας. Δηλαδή αφορά περίπου το 50% της παραγωγής της Ελλάδας από αυτά τα οικοσυστήματα. Το Αιτωλικό είναι ένας από τους πιο φημισμένους ψαρότοπους της Ελλάδας. Περίφημη η τσιπούρα, το χέλι και το αυγοτάραχο των διβαριών της περιοχής. Έθρεψαν επί χιλιετίες και εξακολουθούν να τρέφουν τους κατοίκους της και να αποτελούν διαρκή πηγή πλούτου και ευημερίας. Tο Μεσολόγγι είναι ο πιο φημισμένος ιχθυοπαραγωγικός τόπος στην Ελλάδα. Tα κυριότερα είδη ψαριών που υπάρχουν στη Λιμνοθάλασσα είναι ο κέφαλος, το μυξινάρι, ο γάστρος, ο λαυκίνος, η βελάνισσα, το λαβράκι, η τσιπούρα, ο σπάρος, τα χέλια, ο γοβιός. Στον Aχελώο ψαρεύονται κεφαλοειδή, λαβράκια, βελάνισσες, στρωσίδια, κυπρίνια, πέστροφες, δρομίτσες και γλανίδια, που είναι είδος ενδημικό του Αχελώου. Tα τελευταία απαντώνται επίσης στα νερά της Λυσιμαχίας και της Tριχωνίδας. Tα κυριότερα ψάρια που βρίσκονται στην περιοχή του Aμβρακικού κόλπου είναι το κεφαλόπουλο, ο λαυκίνος, η τσιπούρα, το μυξινάρι, ο γοβιός, το μυρτάκι, το κουνουπόψαρο, το χέλι, το αγκαθερό. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ψαριών αυτών συλλαμβάνεται τον μήνα Νοέμβριο. Η αλιεία εξασκείται από συνεταιρισμούς και από ελεύθερους επαγγελματίες αλιείς με μία μεταξύ τους αναλογία αλιευμάτων 45/

18 Η παραγωγή της λιμνοθάλασσας ξεπερνά τους τόνους, ενώ αυτή που εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια καθώς και η αξία της, παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί: Στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας υφίστανται 28 λειτουργούσες μονάδες θαλάσσιας ιχθυοκαλλιέργειας και 8 μονάδες που δεν λειτουργούν. Λειτουργούν επίσης 4 ιχθυογεννητικοί σταθμοί και 11 συσκευαστήρια που ανήκουν στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας της περιοχής. Η συνολική μισθωμένη θαλάσσια έκταση στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας είναι 472 στρέμματα θαλάσσιας έκτασης και 247 στρέμματα χερσαίας έκτασης. Δηλαδή ανά μονάδα αντιστοιχούν 13,1 στρέμματα θαλάσσιας έκτασης και 6,8 στρέμματα χερσαίας έκτασης. Η εγκεκριμένη δυναμικότητα των λειτουργούντων θαλασσίων μονάδων είναι τόνοι όμως για να αποτιμήσει κάποιος τον ρόλο του τομέα στον νομό θα πρέπει στη δυναμικότητα αυτή που αφορά τις μονάδες που βρίσκονται στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας να προσθέσει και τόνοι που παράγονται στις Εχινάδες νήσους που ανήκουν στην Κεφαλονιά αλλά η υποστήριξή του γίνεται από την Αιτωλοακαρνανία. Αυτή η συνολική παραγωγή των τόνων αντιστοιχεί περίπου στο 25% της εθνικής δυναμικότητας. Η πραγματική παραγωγή στην πραγματικότητα πρέπει να υπερβαίνει τους τόνους γεγονός που δεν οφείλεται σε κατάληψη επιπλέον έκτασης αλλά σε μεγαλύτερη απόδοση ανά μονάδα επιφάνειας εκτροφής και μείωσης του χρόνου λόγω βελτιώσεων στην παραγωγική διαδικασία

19 2.1.4 Τομέας Μελισσοκομίας Η μελισσοκομία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της πρωτογενούς παραγωγής για τη χώρα μας. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στον κλάδο της μελισσοκομίας υπάρχουν περίπου εκμεταλλεύσεις. Παράγονται, πανελλαδικά, κατά μέσο όρο περίπου τόνοι μέλι το χρόνο. Η μέση ετήσια απόδοση ανά μελίσσι είναι 8,7 κιλά. Θεωρείται χαμηλή αλλά υπάρχουν περιθώρια αύξησή της. Πρέπει να σημειώσουμε ότι παρουσιάζονται μεγάλες διακυμάνσεις στη παραγωγή μελιού ανά μελίσσι, γεγονός το οποίο οφείλεται στη μη σωστή εκτροφή των μελισσοσμηνών και σε άλλους παράγοντες. Στη χώρα μας καταναλώνονται περίπου κατά μέσο όρο τόνοι μέλι το χρόνο. Απ αυτούς κάθε χρόνο οι τόνοι εισάγονται από διάφορες χώρες. Παρουσιάζει λοιπόν αυτάρκεια σε ποσοστό 75% περίπου. Δεδομένης της ελλειμματικότητας στο μέλι, τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ε.Ε., υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου της μελισσοκομίας στη χώρα μας. Ακόμη πρέπει να τονισθεί ότι η ποιότητα του ελληνικού μελιού είναι ανώτερη λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών παραγωγής του (χλωρίδα, κλίμα, έδαφος) σε σύγκριση με άλλες χώρες. Έτσι το ελληνικό μέλι είναι περιζήτητο και οι δυνατότητες αύξησης των παραγωγικών δραστηριοτήτων γι αυτό και για τα υπόλοιπα μελισσοκομικά προϊόντα είναι πολύ μεγάλες. Τα κύρια χαρακτηριστικά της μελισσοκομίας σήμερα είναι τα εξής: Στην πλειοψηφία της περίπου στο 90% ασκείται από μη κατά κύριο επάγγελμα παραγωγούς Η μελισσοκομική παιδεία μεταφέρεται κυρίως, είτε μέσα από την οικογένεια, είτε μέσα από το κοινωνικό δίκτυο των παραγωγών. Η μελισσοκομική παράδοση είναι διαδεδομένη στις περιοχές που η μελισσοκομία ευνοείται (κυρίως ορεινές και ημιορεινές περιοχές), είτε λόγω της μελισσοχωριτικότητας της περιοχής, είτε γιατί οι κάτοικοι της προέρχονται από αυτές. Η παραγωγή μελιού βασίζεται κυρίως στα παρακάτω μελισσοκομικά ενδημικά φυτά: Λεβάντα - Οξαλίδα - Μολόχα - Κουμαριά - Ρείκι - Πολύκομπος - Αρμυρίκι Ακονιζιά - Σκοτζάρι - Ακακία - Αμυγδαλιά - Ασφόδελος- Ασφάκα - Βρούβα

20 Δενδρολίβανο-Λαδανιά- -Παλιούρι-Ευκάλυπτος-Αγραπιδιά-Αγριολεβάντα με σημαντικότερο την Ελάτη (Abies alba και cephalonica). Η παραγωγικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις κλιματολογικές συνθήκες, την επάρκεια σε νερό και τη μελισσοχωριτικότητα της περιοχής (σε ακτίνα έως μέτρων). Τέλος, τα οφέλη από τη άσκησή της πέραν των προϊόντων της (μέλι, βασιλικός πολτός, γύρη, πρόπολη, κερί, δηλητήριο της μέλισσας) είναι κυρίως από την επικονίαση των 60 70% του συνόλου των φυτών. Στην Αιτωλοακαρνανία έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στον αριθμό των κυψελών μελισσών. Σύμφωνα με στοιχεία της διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε Αιτωλοακαρνανίας υπάρχουν καταγεγραμμένοι περί τους 740 μελισσοκόμους (ασχολούμενοι είτε ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά με την μελισσοκομία) οι οποίοι κατέχουν περίπου μελισσοσμήνη. Το μεγαλύτερο αριθμό κυψελών διαθέτει ο Δήμος Αγρινίου (310 μελισσοκόμοι) και ακολουθούν ο Δήμος Μεσολογγίου (134) και με μικρότερα ποσά οι υπόλοιποι Δήμοι της Αιτωλοακαρνανίας

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το παρόν κεφάλαιο αναφέρεται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) στην Ελλάδα και τις νέες εξελίξεις σε αυτή. 3.1 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΠ Τα τελευταία χρόνια πολλές είναι οι αλλαγές που καταγράφονται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) που ακολουθεί η Ε.Ε. Πριν το 1990, ο κύριος στόχος της πολιτικής αυτής ήταν η επάρκεια αγροτικών προϊόντων για την παραγωγή τροφίμων, με αποτέλεσμα μια πολιτική επιδοτήσεων με βάση τον όγκο της παραγωγής, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του Η πολιτική αυτή κατάφερε να πετύχει το στόχο της, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων. Ωστόσο η πολιτική αυτή, βασισμένη στη λογική των επιδοτήσεων, οδήγησε σε δύο σημαντικά προβλήματα. Το πρώτο πρόβλημα συνδέεται με την πλεονάζουσα παραγωγή αγροτικών προϊόντων, που είχε σαν αποτέλεσμα την αδυναμία διάθεσής τους στην αγορά, καθώς και τη δημιουργία σημαντικών στρεβλώσεων στην παγκόσμια αγορά αγροτικών προϊόντων με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Το δεύτερο πρόβλημα αφορά στην εντατική εκμετάλλευση του τομέα για τη διασφάλιση μεγαλύτερης επιδότησης, γεγονός που οδήγησε σε σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα από την υπερεκμετάλλευση της διαθέσιμης καλλιεργήσιμης γης, την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λοιπών πρόσθετων και την εξάντληση των υδατικών πόρων. Πέραν των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων, ανησυχητικά είναι και τα μηνύματα σχετικά με την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων εξ αιτίας της αλόγιστης χρήσης πρόσθετων. Προβλήματα διαφόρων τύπων εμφανίζονται στο πλαίσιο αυτό, όπως για παράδειγμα η εμφάνιση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στα βοοειδή. Έτσι λοιπόν, πριν από μία δεκαετία ξεκίνησε η πορεία προς μια Κοινή Αγροτική Πολιτική περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον, συντονισμένη με τις ανάγκες και τους κανόνες της αγοράς, που να υποστηρίζει την αποδοτική και βιώσιμη γεωργία και κτηνοτροφία και να αποφεύγει τη λογική της υπερπαραγωγής, σε μία προσπάθεια

22 εναρμόνισής της τόσο με τη ζήτηση στις αγορές των αγροτικών προϊόντων όσο και με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους της αγροτικής παραγωγής. Παράλληλα με τη μείωση του κόστους, γίνεται προσπάθεια για μια συνεκτική και συγκροτημένη πολιτική, που στηρίζει: τη διαφοροποίηση, την αναδιάρθρωση και την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και οικονομιών σε όλη την Ε.Ε. Αποσυνδέοντας την ποσότητα της παραγωγής από τις επιδοτήσεις και κάνοντας στροφή σε στόχους σχετικούς με την ποιότητα, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ασφάλεια των τροφίμων, η αγροτική παραγωγή προσαρμόζεται στους κανόνες και τη ζήτηση των διεθνών αγορών αγροτικών προϊόντων, ο δε αγροτικός πληθυσμός στηρίζεται τόσο από την αγροτική παραγωγή υπό τους νέους όρους όσο και από τις νέες ευκαιρίες για στήριξη του εισοδήματός του που απορρέουν από την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Με λίγα λόγια, η νέα ΚΑΠ δίνει έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, στην τήρηση των κανόνων της αγοράς για τη διάθεσή τους, καθώς και στη στήριξη των αγροτικών περιοχών και του εισοδήματος των αγροτών μέσα από την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των περιοχών αυτών. 3.2 Η ΝΕΑ ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η κοινή αγροτική πολιτική δίνει στους γεωργούς της Ευρώπης τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν τις ανάγκες 500 εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών. Κύριοι στόχοι της είναι να εξασφαλίσει δίκαιο βιοτικό επίπεδο στους γεωργούς και ασφαλή τρόφιμα που παρέχονται σε σταθερή βάση και σε προσιτές τιμές στους καταναλωτές. Η ΚΑΠ έχει αλλάξει πολύ από τότε που ξεκίνησε, το 1962, και εξακολουθεί να εξελίσσεται μέχρι και σήμερα. Η μεταρρύθμιση του Ιουνίου 2013 έχει τρεις προτεραιότητες: διασφάλιση της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων προώθηση της ισορροπημένης ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών σε όλη την ΕΕ

23 Κατανομή των κονδυλίων της ΚΑΠ ανά κράτος μέλος και ανά έτος, σύμφωνα με τις τελικές αποφάσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε Στη νέα εποχή για την ΚΑΠ υιοθετούνται νέες πολιτικές που στοχεύουν στην εξάλειψη των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν στο παρελθόν. Οι πολιτικές αυτές έχουν ως κύριες κατευθύνσεις: τη θέσπιση ορίων στην παραγωγή προϊόντων με στόχο τη μείωση των πλεονασμάτων, την έμφαση σε μεθόδους αγροτικής παραγωγής φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς και τη στροφή της αγροτικής παραγωγής στις ανάγκες της αγοράς. Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ επιδιώκεται μία ποιοτική στροφή της αγροτικής ανάπτυξης σύμφωνα με την οποία αναδιαρθρώνεται η αγροτική παραγωγή, βελτιώνονται οι μέθοδοι προώθησης και πώλησης των προϊόντων και προωθούνται

24 μια σειρά από πρωτοβουλίες με έμφαση σε θέματα που αφορούν στη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη με σεβασμό προς το περιβάλλον. Επιπρόσθετα, τίθεται πλαφόν στον προϋπολογισμό για την αγροτική πολιτική της Ένωσης, έτσι ώστε οι δαπάνες να μην ξεφεύγουν σε υψηλότερα από τα προγραμματισμένα επίπεδα. Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ δαπανάται με τρεις διαφορετικούς τρόπους: 1. Η εισοδηματική στήριξη των γεωργών και η στήριξη για την τήρηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών: καταβολή άμεσων ενισχύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται αυστηρά πρότυπα ασφάλειας των τροφίμων, προστασίας του περιβάλλοντος, υγείας και καλής μεταχείρισης των ζώων. Οι πληρωμές αυτές χρηματοδοτούνται πλήρως από την ΕΕ και ισοδυναμούν με το 70 % περίπου του προϋπολογισμού της ΚΑΠ. Η μεταρρύθμιση του Ιουνίου 2013 προβλέπει ότι το 30% των άμεσων ενισχύσεων συνδέεται με την τήρηση, από τους ευρωπαίους γεωργούς, βιώσιμων γεωργικών πρακτικών, ευεργετικών για την ποιότητα του εδάφους, τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον γενικότερα, όπως, για παράδειγμα, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και η διατήρηση των χώρων πρασίνου στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. 2. Τα μέτρα στήριξης της αγοράς: ενεργοποιούνται, για παράδειγμα, όταν κακές καιρικές συνθήκες αποσταθεροποιούν τις αγορές. Οι πληρωμές αυτές ισοδυναμούν με ποσοστό μικρότερο από το 10 % του προϋπολογισμού της ΚΑΠ. 3. Τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης: μέτρα που έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τους γεωργούς να εκσυγχρονίσουν τις εκμεταλλεύσεις τους και να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον, να συμβάλουν στη διαφοροποίηση των γεωργικών και μη γεωργικών δραστηριοτήτων και στη ζωτικότητα των αγροτικών κοινοτήτων. Οι πληρωμές αυτές χρηματοδοτούνται εν μέρει από τα κράτη μέλη, είναι συνήθως πολυετείς και ισοδυναμούν με το 20 % περίπου του προϋπολογισμού της ΚΑΠ. Η νέα εποχή για τη χώρα μας στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ένωσης, ξεκινά ουσιαστικά από την προγραμματική περίοδο , όπου τέθηκαν στόχοι που αφορούσαν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας σε συνθήκες όξυνσης του ανταγωνισμού, τη βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της υπαίθρου σε αρμονία με το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον και τη διατήρηση της

25 κοινωνικής συνοχής για το σύνολο του αγροτικού πληθυσμού. Την προγραμματική περίοδο είχαν τεθεί οι άξονες, πάνω στους οποίους βάδισε η κοινοτική αγροτική πολιτική. Οι βασικοί αυτοί άξονες στόχευαν στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την ανταγωνιστικότητα των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων. Η νέα ΚΑΠ εξασφάλιζε πρακτικά ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο λειτούργησε σαν δίχτυ ασφαλείας για το στάδιο της μετάβασης από ένα καθεστώς ισχυρού προστατευτισμού προς την οικονομία της αγοράς. Οι μηχανισμοί της νέας ΚΑΠ προέβλεπαν: Ενιαία αποδεσμευμένη ενίσχυση Τίτλος μεταβιβάσιμος (πώληση) και ενοικιαζόμενος (υπό προϋποθέσεις) Πολλαπλή συμμόρφωση Διαφοροποίηση Πλήρης αποσύνδεση ενισχύσεων Οι υποχρεώσεις της νέας ΚΑΠ σχετίζονταν με το μηχανισμό της πολλαπλής συμμόρφωσης, που αφορά στο περιβάλλον, τα διατροφικά πρότυπα και τη φυτοπροστασία. Προέβλεπε, επίσης, στήριξη της συλλογικής δράσης και ενίσχυση της σύνδεσης με την αγορά. Μέσα από τους διάφορους αγροτικούς συνεταιρισμούς θα αντιμετωπίζονταν τα προβλήματα που αφορούσαν στο κόστος και τη διάθεση των παραγόμενων προϊόντων, με εκσυγχρονισμό και δομικές αλλαγές των συνεταιρισμών, υπηρεσίες υποστήριξης για τους παραγωγούς και δράση σε συλλογικό επίπεδο. Από τους μηχανισμούς αυτούς πρόεκυψαν θετικές επιπτώσεις για τον αγροτικό τομέα όπως συγκέντρωση της αγροτικής γης, στήριξη των κατ επάγγελμα αγροτών, προσέλκυση νέων αγροτών, αλλαγή της υπάρχουσας νοοτροπίας σχετικά με τον αγροτικό τομέα και τις δυσκολίες του, προσανατολισμός προς την αγορά και προσαρμογή της δημόσιας διοίκησης στις ανάγκες του αγροτικού τομέα, όπως άλλωστε οριζόταν από την Ε.Ε. Για την επόμενη προγραμματική περίοδο μια νέα μεταρρύθμιση θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2014 με εξαίρεση τη νέα δομή των άμεσων ενισχύσεων που απαιτεί να λαμβάνεται υπόψη ο ετήσιος κύκλος των άμεσων ενισχύσεων: οι γεωργοί υποβάλλουν τις ετήσιες δηλώσεις ΚΑΠ την άνοιξη. Οι πληρωμές στο πλαίσιο της νέας δομής των άμεσων ενισχύσεων θα πραγματοποιηθούν το 2015, για παράδειγμα, με τις πράσινες ενισχύσεις και την

26 πρόσθετη στήριξη για τους νέους γεωργούς. Η νέα μεταρρύθμιση αφορά όλους τους πολίτες της ΕΕ και προβλέπει: Οι άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς θα ανταποκρίνονται καλύτερα στην ανάγκη για δίκαιη στήριξη του γεωργικού εισοδήματος και θα αξιοποιούν την αποστολή τους ως παρόχων δημόσιων υπηρεσιών (π.χ. προστατεύοντας το περιβάλλον). Θα παρέχουν επίσης μεγαλύτερη στήριξη σε περιφέρειες όπου επικρατούν δυσκολότερες συνθήκες, και θα βοηθούν τους νέους να ασχοληθούν με τη γεωργία. Οι μηχανισμοί διαχείρισης των αγορών θα είναι απλούστεροι, αποτελεσματικότεροι και πιο ευέλικτοι. Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης θα είναι εστιασμένη στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την προώθηση της καινοτομίας. Τέλος, θα ληφθούν νέα μέτρα ώστε να μπορούν οι γεωργοί να αντιμετωπίζουν τις διακυμάνσεις τιμών και εισοδήματος. Στο πλαίσιο της ΚΑΠ, η αγροτική ανάπτυξη επιδιώκει να διατηρήσει την ύπαιθρο ζωντανή στηρίζοντας προγράμματα επενδύσεων, εκσυγχρονισμού και στήριξης των δραστηριοτήτων τόσο των γεωργικών όσο και των μη γεωργικών στις αγροτικές περιοχές. Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ για την περίοδο και για τα 28 κράτη μέλη ανέρχεται σε 95 δισ. ευρώ (σημερινές τιμές). Τα απαιτούμενα κονδύλια προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Τα κονδύλια που διατίθενται για την αγροτική ανάπτυξη μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για γεωργικές όσο και για μη γεωργικές δραστηριότητες, στο πλαίσιο των ακόλουθων έξι προτεραιοτήτων: 1. στήριξη της μεταφοράς γνώσεων και καινοτομίας, 2. τόνωση της ανταγωνιστικότητας, 3. προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων και της διαχείρισης της επικινδυνότητας, 4. αποκατάσταση, προστασία και ανάπτυξη των οικοσυστημάτων, 5. ενθάρρυνση της αποδοτικότητας των πόρων και της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, 6. προαγωγή της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές

27 Τα κράτη μέλη ή οι περιφέρειες θα έχουν τη δυνατότητα να καταρτίζουν επιμέρους προγράμματα με υψηλότερα ποσοστά ενίσχυσης για την κάλυψη, π.χ. των αναγκών ορισμένων κλάδων που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες καταστάσεις, των νέων γεωργών, των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των ορεινών περιοχών και των βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού. Η ζωική παραγωγή σε όλη την ΕΕ είναι ο κατ εξοχή κλάδος που επηρεάσθηκε ουσιαστικά από τις ανακατατάξεις και μεταβολές των αγορών που διαμόρφωσαν οι νέες συνθήκες και βρέθηκε στη δίνη πολύμορφων κρίσεων που δεν είχαν προβλεφθεί στα πλαίσια της παραδοσιακής ΚΑΠ και για το λόγο αυτό δεν είχαν θεσπισθεί έγκαιρα οι μηχανισμοί αντιμετώπισής τους. Η πτηνοτροφία στην ΕΕ παρουσιάζει ιδιαιτερότητες που την κατέστησαν αισθητά ευάλωτη στις δυσμενείς γι αυτή αλλαγές της διεθνούς αγοράς στο επίπεδο του κόστους παραγωγής και της ανταγωνιστικότητας, αλλά και έντονα εκτεθειμένη στις πρόσφατες διαδοχικές κυκλικές κρίσεις στον αγροτικό τομέα γενικότερα. Κατά την πορεία ένταξης των κοινοτικών κτηνοτροφικών προϊόντων στη διεθνή αγορά διαπιστώνεται συνεχώς ότι τα αποτελέσματα απέχουν από τους αρχικούς επιθυμητούς στόχους της σταθερότητας και της ισορροπίας των αγορών. Οι τιμές των ζωοτροφών και των πρώτων υλών αυξήθηκαν αιφνίδια και υπέρμετρα τα τελευταία χρόνια, ακολούθησε αύξηση των τιμών των προϊόντων, ενώ το εισόδημα του καταναλωτή στις χώρες της ΕΕ λόγω λιτότητας είναι στάσιμο ή μειώνεται, με καταληκτικές επιπτώσεις την επιδείνωση των κρίσεων αγοράς. Η θέση των προϊόντων της ζωικής παραγωγής στην ΕΕ στο διεθνή ανταγωνισμό συνεχώς υποβαθμίζεται, ενώ ορισμένοι τομείς από πλεονασματικοί που ήταν παραδοσιακά γίνονται διαχρονικά ελλειμματικοί. Ελλείψεις εφοδιασμού διαχρονικά συνεχώς εντονότερες παρουσιάζονται επίσης και στις ζωοτροφές κυρίως των πρωτεϊνών. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η αναθεωρημένη ΚΑΠ μετά το 2013 φιλοδοξεί να επιλύσει τα σύγχρονα αυτά προβλήματα με την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων ειδικότερα στη ζωική παραγωγή που συνοψίζονται ως εξής: Αντιμετώπιση διατροφικών κρίσεων πολλών μορφών Υπέρβαση κυκλικών κρίσεων αγοράς, κυρίως τιμών και κόστους παραγωγής Αντιμετώπιση της διεθνούς οικονομικής και νομισματικής κρίσης

28 Αναπροσαρμογή των κανονισμών για τις εισοδηματικές ενισχύσεις και τη στήριξη της αγοράς στα πλαίσια της Κ.Ο.Α. (δίχτυ ασφαλείας) στη κατεύθυνση της μεγαλύτερης ευρύτητας και ευελιξίας από τα κράτη μέλη, ώστε να στηριχθούν περισσότεροι τομείς και κατηγορίες εκμεταλλεύσεων, εκτός του παραδοσιακού «ιστορικού μοντέλου» και της αποσύνδεσης από την παραγωγή. Ολοκλήρωση των οργανωτικών θεσμών των παραγωγών μέσα από συλλογικές δράσεις, κυρίως των αγροτικών συνεταιρισμών, ώστε να στηριχθεί και να επιβιώσει η οικογενειακή μικρή και μεσαία εκμετάλλευση. Στήριξη μειονεκτικών περιοχών Εξυγίανση των κυκλωμάτων εμπορίας των αγροτικών προϊόντων και του ανταγωνισμού, αντιμετώπιση των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων αντιμονοπωλιακή μείωση της ψαλίδας των τιμών παραγωγού και καταναλωτή. Σύγχρονη εμπορική πολιτική Επάρκεια χρηματοδότησης και δανειοδότησης με κεφάλαια κίνησης και επενδύσεων Τόνωση της ανταγωνιστικότητας στη διεθνή αγορά Ποιότητα, υγιεινή, ασφάλεια τροφίμων Κλιματική αλλαγή, προστασία του περιβάλλοντος, πράσινη ανάπτυξη Σύναψη επωφελών διεθνών εμπορικών συμφωνιών Έρευνα, εκπαίδευση πληροφόρηση Ορθολογικός συνδυασμός και συνεργασία των δύο πυλώνων της ΚΑΠ που είναι η πολιτική στήριξης των αγορών (ΚΟΑ) και η κοινωνική - διαρθρωτική πολιτική για την ανάπτυξη. της γεωργίας. Απλοποιήσεις της νομοθεσίας, μείωση της γραφειοκρατίας

29 Β ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥ ΚΡΕΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Ο τομέας του κρέατος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς γεωργικής παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από κοινού, τα κυριότερα είδη κρέατος (μοσχαριού, αρνιού, χοιρινoύ και κοτόπουλου) αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο της συνολικής αξίας της γεωργικής παραγωγής. Το κρέας αποτελεί σημαντική πηγή πρωτεϊνών και συνιστά σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού τρόπου διατροφής. Οι πολιτικές της ΕΕ στον τομέα του κρέατος αποσκοπούν στην ενθάρρυνση της παραγωγής αβλαβών, θρεπτικών και οικονομικά προσιτών κρεάτων. Οι πολιτικές προσανατολίζονται όλο και περισσότερο στην ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών, των κτηνοτρόφων και στην προστασία του περιβάλλοντος με ισόρροπο τρόπο. 4.1 Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ Το 2013, η συνολική παραγωγή κρέατος και η κατανάλωση αναμένεται να μειωθεί για δεύτερη συνεχή χρονιά, κυρίως λόγω χαμηλότερων προμηθειών στο τομέα του βοείου και χοιρινού κρέατος. Αντιθέτως, το κρέας των πουλερικών ακολουθεί μια διαφορετική τάση. Οι προοπτικές βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης και οι χαμηλότερες τιμές των σιτηρών θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια μικρή αύξηση στην παραγωγή του κρέατος το Η ΕΕ αποτελεί σημαντικό παραγωγό κρέατος σε παγκόσμια κλίμακα αντιπροσωπεύοντας άνω του 16% της παγκόσμιας παραγωγής όπου και κατέχει σημαντική θέση στο εμπόριο

30 4.1.1 ΒΟΕΙΟ ΚΡΕΑΣ Οι αγορές βόειου κρέατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν εισέλθει σε φάση ανάκαμψης από το 2003, όσον αφορά την κατανάλωση, την παραγωγή και τις εξαγωγές, μετά τις κρίσεις που σημειώθηκαν το 2000 και 2001 λόγω της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών και του αφθώδους πυρετού. Η παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος ακολουθεί κανονικά ένα κυκλικό πρότυπο, με την αύξηση της παραγωγής να οδηγεί σε χαμηλότερες τιμές οι οποίες ακολουθούνται από μείωση της προσφοράς και ανάκαμψη των τιμών, ο δε πλήρης οικονομικός κύκλος ολοκληρώνεται στη διάρκεια δύο ή τριών ετών. Η ΕΕ-27 παράγει 8 εκατ. τόνους βόειου κρέατος ετησίως και η ποσότητα αυτή αντιπροσωπεύει περίπου το 14% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής ανάμεσα στα διάφορα είδη κρέατος. Οι κυριότερες χώρες παραγωγής είναι η Γαλλία

31 με συμμετοχή (19,8%) στη συνολική παραγωγή, η Γερμανία με (15,8%) η Ιταλία με (14,4%) το Ηνωμένο Βασίλειο με (9,1%) και η Ισπανία με (8,9%). Η Ελλάδα, με 731 χιλιάδες βοοειδή καλύπτει το 0,82% των βοοειδών της ΕΕ-27. Η παραγωγή βόειου κρέατος στη Ν. Ζηλανδία προβλέπεται να αυξηθεί με στόχο τη συνέχιση των εξαγωγών τόσο στις αγορές της Ασίας, όσο και σε εκείνες των ΗΠΑ και του Καναδά. Η ξηρασία στην Αυστραλία μείωσε την παραγωγή δημητριακών και σανών, με αποτέλεσμα να υπάρξουν προβλήματα στον παραγόμενο όγκο ζωοτροφών. Στις αρχές του 2012, υπήρχαν καλά περιθώρια κέρδους για τους παραγωγούς, αλλά αυτά μειώθηκαν κατά τους επόμενους μήνες λόγω των αυξημένων δαπανών εκτροφής και των πρόσθετων αυξήσεων στις τιμές των ζωοτροφών, τον Ιούνιο. Η ΕΕ εξήγαγε τόνους και εισήγαγε τόνους από τον Ιανουάριο έως Σεπτέμβριο του Οι εξαγωγές της ΕΕ προς την Τουρκία και τη Ρωσία, επηρεάστηκαν αρνητικά από τη μειωμένη προσφορά και από την απαγόρευση που θεσπίστηκε από την Τουρκία για υγειονομικούς λόγους. Η Ουρουγουάη έχει γίνει ένας σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια αγορά αφότου η Βραζιλία και η Αργεντινή μείωσαν ελαφρώς τις εξαγωγές τους λόγω της μειωμένης παραγωγής ΠΡΟΒΕΙΟ ΚΡΕΑΣ Το πρόβειο κρέας τυγχάνει ιδιαίτερης εκτίμησης από τους καταναλωτές λόγω του φυσικού τρόπου εκτροφής των ζώων αυτών, και της γεύσης του. Ανάλογα με το κλίμα και την περιοχή εντός της ΕΕ, τα πρόβατα είναι δυνατόν να διατηρούνται σε εσωτερικούς χώρους και να διατρέφονται με παρασκευασμένες ζωοτροφές(π.χ. σιτηρά). Στην ΕΕ καταναλώνονται περίπου 1,4 εκατ. τόνοι κρέατος ετησίως, οι αιχμές δε στην κατανάλωση συνδέονται συχνά με ειδικές εορταστικές εκδηλώσεις όπου αυτό έχει ιδιαίτερη επίδραση στα εποχικά πρότυπα παραγωγής, τιμών και εισαγωγών. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η παραγωγή πρόβειου κρέατος αποτελεί διεθνώς τη βασική παραγωγική κατεύθυνση των προβατοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Κύρια χώρα παραγωγής είναι η Κίνα, ενώ τη δεύτερη θέση σε παραγωγή πρόβειου κρέατος καταλαμβάνει παγκοσμίως η Ε.Ε. Η εκτροφή προβάτων για παραγωγή κρέατος παρουσιάζει ενδιαφέρον για τις βόρειες χώρες της Ε.Ε. όπου τα πρόβατα εκτρέφονται σχεδόν αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Η παραγωγή πρόβειου κρέατος μειώθηκε ελαφρά κατά 2,7 % σε αριθμό ζώων και κατά (1,1% σε τόνους) αλλά σε ορισμένες

32 χώρες διαπιστώνεται μια τάση για παραγωγή μεγαλύτερων αρνιών. Ένας λόγος για τη μείωση της παραγωγής πρόβειου κρέατος, ως επί το πλείστον στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, ήταν το γεγονός μεταξύ άλλων ότι έχουν αυξηθεί οι εξαγωγές ζώντων ζώων από τις χώρες αυτές προς την Τουρκία. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του συνόλου των σφαγίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εισαγωγές πρόβειου κρέατος την περίοδο από Ιανουάριο έως και Ιούλιο του 2013, μειώθηκαν σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2012, μεταξύ άλλων και από τη Νέα Ζηλανδία. Οι εξαγωγές προς τη Λιβύη και το Βιετνάμ αυξήθηκαν ελαφρά, ιδιαίτερα των ζώντων ζώων ΧΟΙΡΕΙΟ ΚΡΕΑΣ Η παραγωγή χοίρειου κρέατος κυριαρχείται από συστήματα διαχείρισης των εκμεταλλεύσεων που βασίζονται στο στάβλισμα των χοίρων και στη διατροφή με έτοιμες ζωοτροφές οι οποίες περιλαμβάνουν όλα τα θρεπτικά και λοιπά απαιτούμενα συστατικά. Τα εν λόγω συστήματα δεν βασίζονται στο έδαφος και η διατροφή των ζώων αποτελεί τη μεγαλύτερη δαπάνη για τους παραγωγούς ως εκ τούτου η ΕΕ παρέχει στους παραγωγούς περιορισμένα μέτρα στήριξης της αγοράς. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει συνδέονται λιγότερο με την κοινή γεωργική πολιτική και περισσότερο με την ποιότητα του κρέατος, τις σωστές συνθήκες διαβίωσης των ζώων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εκτροφής χοίρων. Η υποστήριξη των παραγωγών χοιρείου κρέατος από την ΕΕ είναι περιορισμένη και αφορά κυρίως στην περιστασιακή ενίσχυση της ιδιωτικής αποθεματοποίησης και σε επιστροφές από εξαγωγές, όταν οι συνθήκες της αγοράς το απαιτούν. Επομένως, τα εισοδήματα των παραγωγών χοιρείου κρέατος, εξαρτώνται μόνο από την ανταγωνιστικότητα των χοιροτροφείων και κυρίως, από τη δυνατότητα παραγωγής ζωοτροφών φυτικής προέλευσης καλής ποιότητας και χαμηλού κόστους. Η ΕΕ παράγει 23 εκατ. τόνους χοίρειου κρέατος(2012) ετησίως είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο μετά την Κίνα. H μέση κατανάλωση χοίρειου κρέατος ανέρχεται σε 41,8(kg/άτομο)και αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,4 %. Η μέση τιμή σφαγίου στην ΕΕ έχει αυξηθεί σταθερά από τον Ιανουάριο, φθάνοντας σε τιμές που δεν έχουν σημειωθεί κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων

33 ετών. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται σαφώς στη χαμηλότερη παραγωγή χοίρειου κρέατος σε ολόκληρη την ΕΕ και την αύξηση του κόστους παραγωγής. Οι συνολικές εξαγωγές της ΕΕ αναμένεται να μειωθούν κατά 8%. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012, οι μεγαλύτερες αγορές για τις εξαγωγές της ΕΕ ήταν η Ρωσία με τόνους (8% πτώση), η Κίνα με τόνους (62% πτώση) και το Χονγκ Κονγκ με τόνους (25% πτώση). Οι εξαγωγές ζώντων ζώων μειώθηκαν κατά 24,5% αντικατοπτρίζοντας τα προβλήματα που οι εξαγωγείς της ΕΕ αντιμετωπίζουν με τη Ρωσία. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιουργεί η λειτουργία των χοιροτροφείων αναμένεται ότι θα προσδιορίσουν συστηματικότερες προσπάθειες για καλύτερη περιβαλλοντική προσαρμογή. Επομένως, οι παραγωγοί θα υποχρεωθούν τόσο από τη νομοθεσία της ΕΕ όσο και από τις εθνικές νομοθεσίες να συμμορφώνονται με όλο και αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα. Οι απαιτήσεις των καταναλωτών θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ενώ οι καταναλωτικές και οικολογικές οργανώσεις θα απαιτούν τη θέσπιση καλύτερων συνθηκών διαχείρισης και σταυλισμού των ζώων, που προσδιορίζουν αυξημένο κόστος παραγωγής ΚΡΕΑΣ ΠΟΥΛΕΡΙΚΩΝ Η παραγωγή του κρέατος των πουλερικών λαμβάνει συνήθως χώρα σε στεγασμένους χώρους ή άλλου είδους κλειστές εγκαταστάσεις προκειμένου να επιτραπεί ο καλύτερος έλεγχος των ασθενειών και των παρασίτων καθώς και για να καταστεί αποδοτικότερη η παραγωγή. Το ποσοστό στην ΕΕ ανέρχεται στο 70% και αφορά κυρίως το κρέας του κοτόπουλου. Η συμβολή της ΕΕ στη χρηματοδότηση του τομέα είναι περιορισμένη, αφορά δε περισσότερο το εμπόριο, την υγεία, το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση. Ο κύκλος παραγωγής στον εν λόγω τομέα είναι ταχύς. Ο πληθυσμός των πτηνών και οι διαθέσιμες ποσότητες μπορούν να αυξηθούν ταχέως. Η εβδομαδιαία μέση τιμή κρέατος κοτόπουλου στην Ε.Ε. είναι σήμερα υψηλή και θα εξακολουθεί να αυξάνεται (περίπου 200 /100 kg) αποδιδόμενη στην αύξηση του κόστους παραγωγής. Η παραγωγή κρέατος κοτόπουλου αναμένεται να αυξηθεί ελαφρά κατά 1,2% το Οι εισαγωγές κρέατος πουλερικών από τρίτες χώρες, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013, μειώθηκαν κατά 2,2% σε σύγκριση με την

34 ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Η Βραζιλία και η Ταϊλάνδη ήταν οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς κρέατος πουλερικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται αύξηση στην κατανάλωση του κρέατος πουλερικών, εν μέρει λόγω της ανταγωνιστικότητας της τιμής σε σχέση με άλλα είδη κρέατος, αλλά επίσης και λόγω των ανησυχιών των καταναλωτών αναφορικά με άλλα είδη κρέατος

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η ΑΓΟΡΑ ΚΡΕΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η κτηνοτροφία συμβάλει καθοριστικά στην περιφερειακή αγροτική ανάπτυξη και στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού στην ύπαιθρο. 5.1 ΚΡΕΑΣ ΤΟ ΠΡΟΙΟΝ Το κρέας αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια σημαντικό μέρος του ευρωπαϊκού τρόπου διατροφής, προσφέροντας μια υψηλής ποιότητας πηγή πρωτεϊνών για την κάλυψη των αναγκών των ευρωπαίων καταναλωτών. Το «ερυθρό κρέας» (μοσχαριού και αρνιού) και το «λευκό κρέας»(χοιρινό και πουλερικών) προσφέρουν μια ποικιλία ωφέλιμων χαρακτηριστικών και μια επιλογή γεύσεων και υφής ΚΡΕΑΣ ΜΟΣΧΑΡΙΟΥ Η κρεατοπαραγωγός βοοτροφία στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό μονάδων, σχετικά μικρής δυναμικότητας, διεσπαρμένων σε όλη τη χώρα. Το ποσοστό συμμετοχής των συστηματικών μονάδων στο σύνολο της παραγωγής κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Οι βοοτροφικές επιχειρήσεις κρεατοπαραγωγής ασχολούνται συνήθως με την πάχυνση ζώων που εισάγονται σε μικρή ηλικία και εν συνεχεία με την σφαγή αυτών. Η βόσκηση για τα βοοειδή είναι περιορισμένη στις περισσότερες περιοχές της χώρας και κατά συνέπεια η παραγωγή βοείου κρέατος γίνεται με βάση τα δημητριακά, λόγω της έλλειψης βοσκοτόπων. Η Ελλάδα, με παραγωγή 61,7 χιλιάδες τόνους ετησίως, αντιπροσωπεύει το (0,79%) του βόειου κρέατος στην ΕΕ. Καθίσταται προφανές ότι η συμβολή της χώρας μας στον κλάδο της βοοτροφίας στην ΕΕ είναι μικρή. Παρά ταύτα, ο κλάδος παραμένει δεύτερος σε συμμετοχή στην ακαθάριστη αξία της κτηνοτροφικής παραγωγής στη χώρα με ποσοστό 19,2%. Επειδή η παραγωγή μοσχαριών δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών της χώρας γίνονται αθρόες εισαγωγές μοσχαριών, είτε από ευρωπαϊκές όπως οι Κάτω Χώρες, η Γερμανία, η Ρουμανία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Πολωνία και η Γαλλία είτε από τρίτες χώρες. Κατά την τελευταία δεκαετία, οι εισαγωγές ήταν σχετικά σταθερές και ανερχόταν στο 68% περίπου της εγχώριας ζήτησης

36 5.1.2 ΚΡΕΑΣ ΑΡΝΙΟΥ Η προβατοτροφία αποτελεί παραδοσιακά έναν από τους πιο δυναμικότερους κλάδους στη χώρα μας, συμβάλλοντας κατά 18% περίπου στο συνολικό αγροτικό εισόδημα. Η παραγωγική αυτή κατεύθυνση στηρίχθηκε στους άφθονους φυσικούς πόρους και προσαρμόστηκε στις ιδιαίτερες κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της χώρας μας. Το κρέας του αρνιού αποτελεί μία βασική κατηγορία προϊόντος με μεγάλη οικονομική σημασία κυρίως για τους κατοίκους των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών. Το δυναμικότερο σημείο του τομέα είναι η υψηλή ποιότητα του παραγόμενου κρέατος ως αποτέλεσμα μιας σειράς παραμέτρων που χαρακτηρίζουν την ελληνική πραγματικότητα όπως το εκτατικό σύστημα εκτροφής, οι εγχώριες φυλές και οι χορηγούμενες ζωοτροφές. Σε πολύ μεγάλο ποσοστό στη χώρα μας εφαρμόζεται σύστημα ποιμενικής-εκτατικής εκτροφής, ένα σύστημα που χαρακτηρίζεται από χαμηλές εισροές. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια τάση για ανάπτυξη της συστηματικής - σταβλισμένης προβατοτροφίας σε ορισμένες πεδινές περιοχές με γενετικά βελτιωμένα ζώα και σύγχρονη τεχνολογία. Παρά αυτόν τον μετασχηματισμό προς μεγαλύτερα αγροκτήματα, ο τομέας της προβατοτροφίας αποτελείται ακόμα από έναν μεγάλο αριθμό μικρών παραγωγών χωρίς σημαντική δύναμη αγοράς, ενώ οι χονδρέμποροι διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην αλυσίδα προσφοράς πρόβειου κρέατος. Η Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πρόβειου κρέατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ). Επιπλέον, η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) θέτει ένα κοινό καθεστώς για την παραγωγή πρόβειου κρέατος στις χώρες της ΕΕ προκειμένου να υποστηριχθούν οι τιμές και μέσω αυτών το εισόδημα των κτηνοτρόφων ΚΡΕΑΣ ΧΟΙΡΙΝΟ Η χοιροτροφία στην Ελλάδα θεωρείται από τους δυναμικούς κλάδους της κτηνοτροφίας και της αγροτικής οικονομίας. Η χώρα μας παράγει το ποιοτικότερο χοίρειο κρέας στον κόσμο, καθότι η διατροφή των χοίρων είναι αποκλειστικά φυτικής προέλευσης, με τους δημητριακούς καρπούς στο σιτηρέσιο να αποτελούν ποσοστό της τάξης του 70% σε αντίθεση με τη διατροφή των χοίρων στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη