ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΕ ΣΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ

Transcript

1 Αντωνίου Αναγνώστου ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΕ ΣΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΑΘΗΝΑ 2015

2 2

3 Αντωνίου Αναγνώστου ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΕ ΣΤΗ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ 3

4 @ Αντώνιος Αναγνώστου ISBN:

5 Κατά τήν παρόρμιση της νιότης, ε- κεί πού νιώθουμε οτι είμαστε τό πάν καί τό σύμπαν μικρό γιά μάς, αποφάσισα νά γράψω «μία ιστορία πού μίλησε στήν καρδιά μου». Είναι η πρώτη σοβαρή καί ολοκληρωμένη δουλειά μου. Πρόκειται γιά μία εντελώς φανταστική ιστορία, οπως εξ' άλλου είναι καί κάθε μυθιστόρημα. Τά πρόσωπα είναι φανταστικά, τά γεγονότα επίσης. Κυρίως δέ απέχει της πραγματικότητας η οικογενειακή σχέση πού περιγράφεται μέ τους φανταστικούς γονείς, καθότι οι κατά σάρκα προπάτορές μου με μεγάλωσαν τόσο εμένα, οσο καί τά αδέλφιά μου με πολύ αγάπη καί σεβασμό. Γι' αυτό καί γώ τούς αφιερώνω αυτό τό πόνημά μου, θέλοντας νά πάρω πρώτα τή δική τους ευχή σάν πρώτο μου έργο. Η έμπνευση μού ηρθε όταν ήμουν στό πρώτο έτος του Πανεπιστημίου καί ολοκλήρωσα το παρόν σύγγραμμα μετά απο ένα μήνα α- 5

6 πό τήν στιγμή πού έβαλα πέννα καί άρχισα νά γράφω. Εκείνο πού μέ λυπεί ιδιαίτερα είναι τό γεγονός οτι τότε ζούσα μακριά από τό Θεό καί τήν Μυστηριακή ζωή της Εκκλησία κι αυτό είναι διάχυτο σέ όλο τό μήκος του μυθιστορήματος. Πάντως τώρα πού γράφω τόν πρόλογο, εικοσιοκτώ χρόνια μετά, αποφάσισα νά μήν αλλοιώσω τό κε- ίμενο καθότι ετσι όπως είναι εκφράζει τήν αποστασία μου από τόν Δημιουργό καί μού δίνει τήν ευκαιρία γιά μεγαλύτερη ταπείνωση καί συντριβή. Τέλος, τό ψευδώνυμο που χρησιμοποίησα δέν ήταν τίποτα άλλο από τό παραφρασμένο όνομα του προπάτορος από τόν οποίο αντλούμε τήν οικογενειακή καταγωγή μας. Αντώνιος Αναγνώστου 6

7 «Όλα μπορείς να τα ξεχάσεις, να τα διώξεις από το δρόμο της ζωής. Όλα εκτός από τα παιδικά χρόνια που σε σημάδεψαν». «Μέσα στη καρδιά μας υπάρχει ο πόλεμος και η ειρήνη. Πότε επικρατεί το ένα και πότε το άλλο. Στη δική μας θέληση είναι νάχουμε για κυρίαρχο τον πόλεμο ή την ειρήνη, γι'αυτό αφιέρωσε όλη την ψυχική σου δύναμη στο υπέρτατο αγαθό, που όλη η γη σα διψασμένη αποζητάει, την ειρήνη». Έ- τσι μου μίλησε η γιαγιά μου Αλεξάνδρα, καθώς με είχε αγκαλιά στα γόνατα της. Κι εγώ, όπως πάντα, κρεμόμουν, στην κυριολεξία, από τα χείλη της. Ήμουν έτοιμος ν' ακούσω κάθετι που θα μου έλεγε κι ας ή- μουν μόλις έξι χρονών. Ναι, την αγαπούσα πολύ την γιαγιά μου και όχι μόνο για τον απλούστατο λόγο που όλα τα παιδιά αγαπάνε τη γιαγιά 7

8 τους, για τα όμορφα παραμύθια της ή για το ότι μπορούσε ν' ασχοληθεί μαζί μου περισσότερο από την υπόλοιπη οικογένεια μου. Την γιαγιά Αλεξάνδρα την αγαπούσα επειδή για μένα ήταν ένα με τα παιδικά μου χρόνια, με έμαθε τόσα πολλά, μα πάνω απ' όλα επειδή η γιαγιά μου ήταν για μένα ένα αίνοιγμα, που ποτέ δεν μπόρεσα να λύσω. Ώρες ατέλειωτες καθόμουν δίπλα στην κουνιστή της πολυθρόνα καί κρατώντας την από το ροζιασμένο της χέρι την θαύμαζα και την άκουγα να μου μιλάει για την πατρίδα της την Ρωσία και για την ζωή της στην Μόσχα μέχρι το 1917, πριν την ρωσική επανάσταση, οπότε α- ναγκάστηκε να εγκαταλείψει για πάντα την τόσο αγαπημένη της χώρα. Αν και η γιαγιά Αλεξάνδρα συνήθιζε να λέει «όπου γής και πατρίς», ήξερα ότι ένα μέρος της ζωής της, ίσως το πιο όμορφο, είχε μείνει στο βορρά και κάθε φορά, που μίλαγε για τα εικοσιδυό της χρόνια στη Μόσχα, ένιω- 8

9 θα κι 'γω το σκίρτημα της καρδιάς της και προσπαθούσα να την παρηγορήσω με το να της υπόσχομαι ότι όταν μεγαλώσω θα την πάω πάλι πίσω να ξαναδεί τα μέρη που τόσο αγάπησε. Ο πατέρας της, ανθυπασπιστής του Τσάρου, είχε μορφώσει την γιαγιά μου κατά πολύ περισσότερο από ότι ήταν οι γυναίκες της εποχής της και της χώρας τους. Η Αλεξάνδρα μιλούσε και έγραφε άπταιστα τέσσερεις ξένες γλώσσες, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, γεωργιανά καί φυσικά ρωσικά. Είχε πάρει μαθήματα χορού και η μουσική της παιδεία, δεν ήταν καθόλου, μα καθόλου, ευκαταφρόνητη! Η ίδια δε, ή- ταν κάτι το αξιοθαύμαστο για την εποχή της. Όλοι οι μεγάλοι κύκλοι της τότε Ρωσίας, είχαν να το λένε για την γιαγιά Αλεξάνδρα. Ακόμη στάθηκε αξιοπρεπής μέχρι την τελευταία της στιγμή και όσοι την γνώρισαν, ακόμη και σήμερα, μιλάνε με σεβασμό γι' αυτήν! Τα περισσότερα από αυτά τα χαρί- 9

10 σματα προσπάθησε να μου τα μεταδώσει η γιαγιά μου, άλλα σε μικρό και άλλα σε μεγάλο βαθμό. Και φυσικά είχε τον δικό της τρόπο για να πετύχει κάτι τέτοιο. Μου μιλούσε με τις ώρες για τις στέππες, για τις πανέμορφες λευκές νύχτες, για τις συναυλίες κλασσικής μουσικής που είχε παρακολουθήσει και, κάθε λίγο και λιγάκι, παρέμβαλε στα λόγια της τη φράση: «Νικόλαε, αν θέλεις κάποτε να προσφέρεις κάτι στην ανθρωπότητα φρόντησε να μορφωθείς και να καλλιεργηθείς και τότε θυμήσου, θα δεις τον κόσμο πολύ διαφορετικά». Κι, εγώ που ήξερα την επιθυμία της, έδινα υποσχέσεις στον εαυτό μου ότι θα προσπαθήσω να συμορφωθώ με την θέληση της, μόνο που υποσχόμουν κρυφά από μέσα μου, μήπως και μ' ακούσει κανείς και όλα χαθούν. Οι μέρες περνούσαν κι εγώ χαιρόμουνα την γιαγιά μου σε όλο της το είναι. Μαζί της έκανα μεγάλους περιπάτους κάτω από τα μεγάλα πλατάνια του χωριού 10

11 μας, στο εξοχικό μας σπίτι, λίγο έξω από την Σπάρτη. Περισσότερο απ' όλα ήμουν ευτυχισμένος, επειδή μονοπωλούσα τη γιαγιά μου και κανείς «δεν είχε πάρε-δώσε» μαζί της, ούτε τ' αδέλφια μου, ούτε τα ίδια της τα παιδιά. Κι εγώ τότε αντλώντας θάρρος από τη σιγουριά που ένιωθα κοντά της δεν με ένοιαζε για κανέναν, ούτε για τα αδέλφια μου ούτε για τους γονείς μου, ούτε για κανέναν από τους συγγενείς μου. Αυτό πιστεύω ήταν και ο κύριος λόγος που τους απομάκρυνε όλους από μένα και δεν πολυασχολούνταν πια μαζί μου. Αλλά εμένα τι με πείραζε; Εγώ, αφού είχα την γιαγιά Αλεξάνδρα τότε, είχα όλο τον κόσμο. Κι ήταν όλα τόσο όμορφα και τόσο τέλεια, σα να' βλεπα όνειρο. Μόλις έφτασε το φθινόπωρο, τότε που θα πήγαινα στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου, η μητέρα μου μαζί με τις αδελφές μου και τον αδελφό μου μετακόμισαν στο εξοχικό μας στην Σπάρτη. Ο πατέρας μου, επειδή ήταν μέτοχος σε με- 11

12 ρικά εργοστάσια που ήταν στην Αθήνα, Λάρισα και Θεσσαλονίκη, έμεινε στο σπίτι μας στα Ιλύσια κι ερχόταν κάθε σαββατοκύριακο και μας έβλεπε. Τότε θυμάμαι η χαρά μου ήταν απέραντη, αφού είχα την γιαγιά μου όλο το χρόνο μαζί μου και όχι μόνο τα καλοκαίρια. Και αλήθεια είχε να μου διδάξει τόσα πολλά αυτή η γυναίκα, πολλά περισσότερα από οποιοδήποτε σχολείο σ' όλο τον κόσμο. Κι αυτό κανείς δε μπορούσε να το αμφισβητήσει, η Αλεξάνδρα είχε δημιουργήσει μια δυναστεία, έναν κολοσσό από ε- πιχειρήσεις που τον σέβονταν και οι πιο φτασμένες ελληνικές εταιρείες. Όμως, τι με σκότιζαν εμένα όλα αυτά; Εγώ ήθελα την γιαγιά μου να μου μιλάει για τα μπαλέτα στο Τσαρικό θέατρο της Μόσχας, για τις δεξιώσεις στο παλάτι, για τις συναυλίες που γέμιζαν τα σαλόνια Μπαχ, Μπετόβεν, Στράους, Βάγκνερ, κ.α. Μα πάνω απ' όλα την υποχρέωνα να μου μιλάει ώρες για την περιπέτεια της με τον Γεωργιανό 12

13 πρίγκιπα της Ιμερέτης, τον Μιχαήλ. Ο Μιχαήλ την γνώρισε σ' ένα χορό στη Μόσχα. Την πρόσεξε μόλις μπήκε στη σάλλα μαζί με τον πατέρα της. Από τότε, δεν απομάκρυνε τα μάτια του από πάνω της. Λίγο μετά το δεύτερο χορό την πλησίασε και της ζήτησε να χορέψουν. Η γιαγιά μου δέχτηκε, κι εκεί, μόλις λίγα λεπτά στην αγκαλιά του και η Αλεξάνδρα είχε νικηθεί από τον έρωτα. Μετά το τέλος του χορού βγήκαν στον κήπο του παλατιού και περπάτησαν μαζί. Εκεί ο πρίγκιπας της είπε την ιστορία του, ήταν διάδοχος του θρόνου του πατέρα του αλλά αρνήθηκε να δεχθεί την εξουσία που του πρόσφεραν, επειδή τον περιφρονούσαν ως ποιητή και περιγελούσαν τα ποιήματα του που μιλούσαν για τον πόλεμο και την ειρήνη. Η Αλεξάνδρα ήταν τότε είκοσι χρονών και από τότε μέχρι τα εικοσιδυό της χρόνια, έ- βλεπε τον πρίγκιπα της σχεδόν τρείς φορές την εβδομάδα και μιλούσαν το περισσότερο για την ποίηση, τη λογοτεχνία τη 13

14 μουσική, τον ερωτά τους. Με την έναρξη της Ρωσικής Επανάστασης η γιαγιά μου αφήνοντας πίσω την πατρίδα της για πάντα, άφησε μαζί και την καρδιά της, σαν ύστατο φόρο τιμής στον αγαπημένο της. Απ' ό,τι μου εκμυστηρεύτηκε κάποτε, ποτέ της πάλι δεν αγάπησε πραγματικά. Όταν για πρώτη φορά άκουσα αυτή την ρομαντική ιστορία της γιαγιάς Αλεξάνδρας, επηρεάστηκα τόσο πολύ ώστε την άλλη μέρα έγραψα το πρώτο μου ποίημα. 'Ετσι, πέρασαν, πέντε χρόνια, πέντε χρόνια απέραντης ευτυχίας. Η γιαγιά μου μάθαινε αγγλικά και γερμανικά, μου διάβαζε ποίηση και μου 'παιζε στο πιάνο κομμάτια κλασσικής μουσικής. Η καρδιά μου πέταγε στα σύννεφα, γινόταν ένα μαζί τους, καθώς σκεφτόμουν πόσο τυχερός ή- μουν που είχα έναν τέτοιο άνθρωπο δίπλα μου, να μου συμπαραστέκεται μ' όλο το ψυχικό του σθένος. Και ξαφνικά μια Τρίτη, όταν γύρισα από το σχολείο, μέσα στο δωμάτιο της η 14

15 γιαγιά μου περνούσε τις τελευταίες της στιγμές. Μπήκα μέσα δειλά δειλά και μόλις την αντίκρυσα τα μάτια μου βούρκωσαν και έτρεξα δίπλα της. Έπιασα μέσα στα μικρά χεράκια μου το χέρι της και το φίλησα. Άνοιξε με κόπο τα βλέφαρα της και μου είπε σχεδόν ψυθιριστά: «μικρέ μου Νικόλαε, η ζωή μου σβήνει σαν το κερί σιγά-σιγά. Σε λίγο δεν θα υπάρχω σε τούτη τη ζωή. Τώρα είσαι εννέα χρονών, καταλαβαίνεις ότι πρόκειται να πεθάνω. Το σώμα μου θα αφομειωθεί από το χώμα και θα μείνουν μόνο οστά. Η ψυχή μου, όμως, θα περιπλανιέται. Να ξέρεις κι ας μην με βλέπεις θα είμαι δίπλα σου και θα σου συμπαραστέκομαι σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής σου. Μάθε, όμως και τύπωσε καλά στο μυαλό σου ποια είναι η τελευταία μου επιθυμία: όπως γνωρίζεις, και όπως σου έ- χω ξαναπεί πολλές φορές, μέσα στην καρδιά μας υπάρχει ο πόλεμος και η ειρήνη. Πότε επικρατεί το ένα και πότε το άλλο. Στη δική μας θέληση είναι να κυριαρχίσει ο πόλεμος ή η ειρήνη. Γι' αυτό αφιέρωσε όλη 15

16 σου την ψυχική δύναμη σ' αυτό το υπέρτατο αγαθό που όλη η γη, σα διψασμένη αποζητάει, την ειρήνη». Την κοίταξα με μάτια γεμάτα δάκρυα λύπης μα δε μπόρεσα να της μιλήσω, να της πω τίποτα. Η γλώσσα μου είχε δεθεί κόμπο. Σε λίγο έκλεισε για πάντα τα μάτια της και μαζί της πήρε ότι πιο όμορφο έχω να θυμάμαι από τη μέχρι, τώρα ζωή μου την ειρήνη της καρδιάς μου. Αν μπορούσα τώρα να ξαναφέρω πίσω εκείνη την τελευταία της στιγμή, αυτό που θα της έ- λεγα θα ήταν μια μόνο λέξη, ευχαριστώ. Η κηδεία ήταν μεγαλόπρεπη. Μα και η γιαγιά Αλεξάνδρα μέσα στο φέρετρο της δεν είχε χάσει το αγέρωχο ύφος της, την η- ρεμία του προσώπου της καί την επιβλητικότητα της. Η ρώσικη μπόλια που έπεφτε στα μαλλιά της θύμιζε κάτι παραπάνω α- πό μια πραγματική αρχόντισα. θύμιζε την καλή νεράΐδα που έφευγε, αφού είχε εκπληρώσει όλες τις καλές της πράξεις. Ναι, όλοι αγαπούσαν και σέβονταν την Αλε- 16

17 ξάνδρα. Μα πάνω απ' όλους, έδειχναν να λυπούνται πιο πολύ εκείνοι, που η κέρινη μορφή του φέρετρου, τους είχε βοηθήσει είτε με χρήματα είτε με ζεστά λόγια αγάπης. Με μόνο κυρίαρχο το συναίσθημα της βαθιάς λύπης ακολούθησα την νεκρική πομπή μέχρι την τελευταία κατοικία της γιαγιάς Αλεξάνδρας. Σε λίγο ήξερα ο- τι όλα θα έπαιρναν ένα τέλος καί εγώ θα' μένα μόνος μου... Μόνος μαζί με τα τελευταία λογία της γιαγιάς μου να ηχούν ακόμη παράξενα στ' αυτιά μου... Όταν γύρισα σπίτι πήγα στο δωμάτιο μου και κάθησα στο κρεββάτι μου κοιτάζοντας αφηρημένα στο «πουθενά». Ένιωθα ένα κρύο πάγωμα στη καρδιά μου, κι άρχισα να αισθάνομαι υπερβολικά μονός. θόρυβοι ακούγονταν από όλες τις μεριές του εξοχικού μας, μα εμένα μου φαίνονταν όλα ξένα πολύ και απόμακρα. Σηκώθηκα σιγά-σιγά κι άρχισα να μαζεύω ότι πράγματα είχα της γιαγιάς Αλεξάνδρας 17

18 και τα τοποθέτησα σ' ένα κουτί δίπλα από το κομοδίνο μου. Αύριο το πρωί θ' άνοιγα το χρηματοκιβώτιο του πατέρα μου να πάρω ότι πολύτιμο έγγραφο είχε σχέση μ' ε- κείνη, για να την κρατήσω όσο πιο ζωντανή στη μνήμη μου. Το κλειδί είχα δει τον πατέρα μου να το βάλει, στο κουτί με τις ασφάλειες του ηλεκτρικού ρεύματος. Όλα θα γίνονταν κρυφά χωρίς κανένας να καταλάβει, τίποτα. Εξ άλλου, τι σημασία είχε γι' αυτούς το πιστοποιητικό γεννήσεως καί η ληξιαρχική πράξη γάμου της γιαγιάς Αλεξάνδρας; Για τους άλλους ήταν μια νεκρή και μόνο η περιουσία, που άφηνε πίσω της, τους ένοιαζε. Εγώ, όμως, είχα ανάγκη από οτιδήποτε είχε σχέση με την γιαγιά μου γιατί θα έγραφα κάποτε την ι- στορία της και δεν ήθελα να απέχει πρλύ από την πραγματικότητα. Τι κρίμα! Την άλλη μέρα το πρωί ή- ταν ακόμη κόσμος πολύς σπίτι μας και δεν μπόρεσα ν'ανοίξω το χρηματοκιβώτιο. Μια εβδομάδα, περίπου, μετά το θάνατο 18

19 της γιαγιάς Αλεξάνδρας ήμουν επιτέλους μόνος σπίτι και βρήκα την ευκαιρία να ψάξω στο «απαγορευμένο κουτί» της οικογένειας μου. Καθώς ξεφυλούσα τα διάφορα χαρτιά, τα μάτια μου αντίκρυσαν κάτι το τρομερό ένα πιστοποιητικό υιοθεσίας. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά, λες και ήταν έτοιμη να σπάσει καθώς είδα ότι η ημερομηνία δεν ήταν άλλη από την ημερομηνία γεννήσεως μου 11 Νοεμβρίου Όλα άρχισαν να τρεμοπαίζουν μπρος στα μάτια μου. Τελικά, βρήκα το κουράγιο και διάβασα το πιστοποιητικό υιοθεσίας μου. Συγκεκριμένα έγραφε: «το αγνώστου πατρός και μητρός βρέφος, δύο ημερών περίπου, το οποίο βρέθηκε σήμερα στα σκαλοπάτια της κλινικής μας υιοθετείται...».τά μάτια μου δεν πίστευαν σε οτι έ- βλεπαν. Δεν ήταν δυνατόν να μην είχα γονείς, τους γονείς μου... Τώρα καταλάβαινα, γιατί η γιαγιά Αλεξάνδα είχε πει μια φορά στον πατέρα μου, όταν με είχε χτυπήσει, ότι «αυτό το παιδί είναι περισσότερο δικό μου παιδί παρά δικό σου, γι' αυτό 19

20 σε παρακαλώ μην ξανασηκώσεις χέρι πάνω του». Αφού τοποθέτησα γρήγορα τα χαρτιά μέσα στο χρηματοκιβώτιο πάλι, έτρεξα στο δωμάτιο μου καί ξέσπασα σε κλάματα. Μου 'ρχόταν ν' αυτοκτονήσω, να σηκωθώ να φύγω από το σπίτι μου. Δεν ήξερα τι να κάνω! Η μια μέρα διαδεχόταν την άλλη και 'γω προσπαθούσα να ζήσω με την ιδέα ότι ήμουν υιοθετημένος. Αλλά σαν να μην έ- φτανε αυτό, διαπίστωσα και μια τρομερή αλλαγή στη συμπεριφορά των άλλων γύρω μου. Εκεί που πρώτα υπήρχε η αδιαφορία στο πρόσωπο τους, τώρα φώλιαζε το μίσος ή ίσως και η εκδίκηση. Τα παιδικά μου μάτια, σίγουρα, δεν είχαν πέσει έξω σ' αυτό που αντίκρυζαν. Άρχισε για μένα έ- νας Γολγοθάς υπομονής και αυτοσυγκράτησης, Πολλές φορές είχα σκεφτεί να φύγω από το σπίτι μου, μα πάντοτε κάτι με κρατούσε πίσω. Εγώ που πρώτα μπορούσα να βαδίσω με ψηλά το κεφάλι και ν' 20

21 αντιμετωπίσω τον οποίονδήποτε, τώρα ή- μουν ένας υπηρέτης για όλους τους άλλους, το παιδί για όλες τις δουλειές. Οι συγγενείς μου έφερναν δώρα στ' αδέλφια μου, μα εμένα δεν με θυμόντουσαν. Κάποιος θείος μου είχε φτάσει μάλιστα στο σημείο να μου πει: «ξέρεις έφερα στα α- δέλφια σου από ένα δώρο, σε σένα, όμως, δεν έφερα τίποτα». Άλλη μια φορά, ο πατέρας μου είχε έρθει και με είχε πάρει με το αυτοκίνητο από την πλατεία που έπαιζα με τα άλλα παιδιά ποδόσφαιρο. Αφού με χαστούκησε μου είπε: «μην σε ξαναδώ να χάνεις το χρόνο σου έτσι άσκοπα, γιατί τότε αλλοίμονό σου». Τότε διαπίστωσα την πικρή αλήθεια όλοι είχαν στραφεί εναντίον μου. Ήμουν ολομόναχος ενάντια σ' ό- λους τους άλλους. Άραγε Θεέ μου θα τα κατάφερνα να προχωρήσω και να φτάσω εκεί που η γιαγιά Αλεξάνδρα, μου είχε υ- ποσχεθεί; Από τη στιγμή που έμαθα ότι ήμουν υιοθετημένος ένιωθα υποχρέωση απέναν- 21

22 τι στους γονείς μου και στην οικογένεια μου, που με έστελνε σχολείο. Από τα φροντιστήρια είχα κρατήσει μόνο τ' αγγλικά, ενώ άφησα κατά μέρος τα γερμανικά και τη κλασσική μουσική που η γιαγιά Α- λεξάνδρα είχε αρχίσει να μου μαθαίνει. Εξ' αιτίας της δύσκολης θέσης που βρισκόμουνα μέσα στο ίδιο μου το σπίτι υ- πάκουα στις εντολές των άλλων χωρίς δεύτερη κουβέντα με αποτέλεσμα, οταν οι απαιτήσεις τους ήταν μεγάλες, να νοιώθω τον εαυτό μου ισοπεδωμένο και κατά πολύ ταπεινομένο. Μια μέρα, θυμάμαι, ξάπλωσα στο κρεβάτι, έκλεισα τα μάτια μου και παρακαλούσα την γιαγιά Αλεξάνδρα να 'ρθει να με πάρει μαζί της. Επειδή, κι από τότε που ήμουν παιδί, αισθανόμουν την ανάγκη να βρίσκω άλλα ενδιαφέροντα, για να ξεφύγω από τις αντίξοες συνθήκες της ζωής, και τότε στα δέκα μου χρόνια απέκτησα έναν πολύ καλό μου φίλο, τον Γιώργο και προσπάθησα να δεθώ μαζί του. Ο Γιώργος για μένα τό- 22

23 τε είχε παίξει το ρόλο του πατέρα, του α- δελφού, του φίλου. Μαζί πηγαίναμε σχολείο, μαζί ζωγραφίζαμε ώρες ατέλειωτες στο ατελιέ μου, ένα δωμάτιο στο πίσω μέρος του σπιτιού μας, που κανείς δεν το χρησιμοποιούσε, μαζί πηγαίναμε εκδρομές στη καλύβα μας, ένα πρόχειρο κατασκεύασμα από ξύλα που το χρησιμοποιούσαμε σα καταφύγιο. Μέσα εκεί σχεδιάζαμε με τον Γιώργο την ζωή που ο καθένας μας ήθελε να κάνει. Όλα έμοιαζαν τόσο ό- μορφα καθώς τώρα, τα βλέπω με το νοσταλγικό μάτι της μνήμης μου. Όλα ήταν υπέροχα, μέχρι που να' ρθει η στιγμή να μου πει ο Γιώργος, μετά δυο χρόνια, πως, ο πατέρας του, του είπε, ότι δεν πρέπει να βλεπόμαστε άλλο, γιατί διαφέρουν οι πολιτικές πεποιθήσεις μας και εγώ θέλω το κακό τους. Μα πως ήταν δυνατόν ένα παιδί δώδεκα χρόνων να έχει διαμορφώσει τέτοια πολιτική συνείδηση, ώστε να μπορεί να βλάψει τους άλλους; 23

24 Όταν διακόψαμε τις φιλικές σχέσεις με τον Γιώργο, μετά από λίγο καιρό, είχα το πρώτο καρδιοχτύπι της ζωής μου. Την λέγανε θυμάμαι Ολυμπία και για ένα χρόνο πηγαίναμε στο ίδιο σχολείο. Τα α- θώα της χαμόγελα, οι αγνές εκφράσεις του προσώπου της, είχαν συγκινήσει την καρδιά μου και προσπαθούσα όσο πιο πολύ ώρα μπορούσα να βρίσκομαι δίπλα της. Απ' ό,τι καταλάβαινα τότε, και στην Ολυμπία της άρεσα κάπως και έδειχνε ν'- ανταποκρίνεται λίγο κι αυτή. Η τελευταία φορά που την είδα ήταν όταν το σχολείο μας έκανε μια αποχαιρετιστήρια συγκέντρωση και 'κει πίσω από μιά πόρτα τη φίλησα για πρώτη και τελευταία φορά στη ζωή μου. Από τότε δεν την ξαναείδα και ό- ταν τον Σεπτέμβριο γύρισα και την έψαχνα παντού, δεν την βρήκα πουθενά. Έ- μαθα ότι είχε φύγει για την Λάρισα. Τότε αισθάνθηκα πιο πολύ μόνος και άρχισα να νιώθω ότι όλοι οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να με εγκαταλείπουν. 24

25 Η ζωή μου είχε αρχίσει να με κουράζει κι ένιωθα τους πάντες να με εξουσιάζουν. Ήμουν άραγε τόσο πολύ ευαίσθητος γι'αυτό ένιωθα το γύρω περιβάλλον να με πνίγει. Ας ήταν για λίγο να γυρνάγανε τα πρώτα παιδικά μου χρόνια πίσω. Ας ήταν μια στιγμή να 'νιωθα ευτυχισμένος. Το «πεπρωμένο», όμως, παίζει τρελλά παιχνίδια γύρω μας και 'κει που 'μαστε ευτυχισμένοι μας κάνει δυστυχισμένους και 'κει που 'μαστε δυστυχισμένοι μας δίνει μια σπρωξιά και βρισκόμαστε στα τάρταρα της δυστυχίας. Ήταν Κυριακή πρωί γύρω στις 11 ό- ταν χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτας. Οι δικοί μου έλειπαν όλοι. Είχαν πάει σε κάποιον γάμο στο Ναύπλιο. Εγώ έπρεπε να μείνω σπίτι, για ν' απαντάω στο τηλέφωνο, γιατί ο πατέρας μου περίμενε ένα τηλέφωνο από κάποιον συναίτερό του στην Ελβετία. Τι να γίνει, εγώ ήμουν ο ά- τυχος, της υπόθεσης και ενώ οι άλλοι θα διασκέδαζαν μέχρι το βράδυ, εγώ θα περί- 25

26 μενα το τηλέφωνο του κυρίου «Μυστήριου», καθότι τότε δεν υπήρχαν κινητά... Έτρεξα άνοιξα την πόρτα να δω ποιος ήταν ο επισκέπτης. Είδα τον Μάκη, φίλο του πατέρα μου και του είπα να περάσει. Τον οδήγησα στο καθιστικό κι ενώ κατευθυνόμουν προς την κουζίνα, για να του ψήσω καφέ, του είπα ότι οι γονείς μου έ- λειπαν σε γάμο στο Ναύπλιο και ότι θα γύριζαν το βράδυ. «Λυπάμαι, του είπα, σήμερα δεν θα πιείτε ουζάκι και δεν θα παίξετε τάβλι με τον πατέρα μου». Δεν άκουσα να μου απαντάει τίποτα και παραξενεύτηκα. Πάλι στις «κακές του» θα 'ναι σκέφτηκα. Οταν του σέρβιρα τον καφέ, βρήκα τήν ευκαιρία νά τοῦ μιλήσω, άγαργμπα θα έλεγα, γιά κάτι πού σχολίαζαν ο περίγυρός του για τήν προσωπική του ζωή. Η γιαγιά Αλεξάνδρα δέν υπήρχε πιά, αλλά μέ ειχε μάθει νά είμαι ειλικρινής. «Σά μικρός σας φίλος», του είπα, «θά ηθελα μέ ό- λο τό θάρρος να σας προειδοποιήσω γιά κά- 26

27 τι. Αφορά βεβαια τήν προσωπική σας ζωή, αλλά νομίζω οτι πρέπει νά το κάνω». «Αφού αφορά τήν προσωπική μου ζωή, καλύτερα μήν ασχοληθείς» μου απάντησε. «Τότε ξερουμε καί οι δύο γιατί μιλάμε. Προσωπικά δέν νομίζω ότι είναι σωστό να έχετε σχέσεις μέ μιά άλλη γυναίκα, τη στιγμή πού η σύζυγός σας σας είναι τόσο α- φοσιωμένη». Αισθανόμουν τό βλέμμα του να ναι καρφωμένο πάνω μου μέ μιά εκφραση πολύ εκδικητική σά να ήθελε να με σκοτώσει. «Δέ θέλω νά σας κάνω τό δάσκαλο αλλά νά σώσω καί τίς δύο οικογένειες, αφού καί η ερωμένη σας είναι παντρεμένη. Μπορεί νά μή σεβόσαστε τήν γυναίκα σας, αλλά τά παιδιά σας δεν χρωστάνε τίποτα νά εχουν ένα πατέρα, πού δέν μπορεί να ελέγξει τίς ορμές του». Αυτό ήταν! Ο τρόπος που είπα τα παραπάνω τώρα πού ξαναθυμάμαι τό γεγονός ίσως νά μήν η- ταν σωστός. Μπορεί νά άρπαξα τήν ευκαιρία νά ελευθερώσω πάνω σέ κάποιον άλλον, όλο αυτό τόν καταπιεσμένο φορτίο πού κουβαλούσα μέσα μου μετά τό θάνα- 27

28 το της γιαγιάς Αλεξάνδρας. Πάντως γεγονός είναι ότι, όταν τέλειωσα τίς τελευταίες λέξεις, ο φίλος του πατέρα μου, δέν άντεξε άλλο καί μου τραβάει δύο τρία ξεγυρισμένα χαστούκια γιά νά αντιμετωπίσει τήν αυθάδειά μου. Δέν ξέρω άν θέλησε να με φοβίσει «γιά νά μου κλείσει τό στόμα», πάντως στή προσπάθεια μου νά αμυνθώ, συνέχισε νά με χτυπάει μέ μίσος. Ένιωσα τά μάγουλά μου να με καίνε και το κεφάλι μου έτοιμο να σπάσει. Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά καί η τρομάρα ήταν διάχυτη στα γκρίζα μου μάτια. Δέν άντεξα στά δυνατά χτυπήματα, έβαλα τα κλάματα και ούρλιαξα δυνατά «βοήθεια». Συνέχισε, να με χτυπάει αλύπητα στο πρόσωπο και τότε, εντελώς απρόοπτα έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν συνήλθα, είδα ότι το φως της μέρας είχε λιγοστέψει. Πρέπει νά ήμουν αναίσθητος γιά αρκετή ώρα, πεσμένος πάνω στό αραχοβίτικο χαλί του καθιστικού. Όλο μου το σώμα πονούσε τρομερά. Με την ψυχή στα δόντια, περπατώντας στα τέσσερα έφτασα στη πόρτα 28

29 του δωματίου μου και αφού μπήκα μέσα την κλείδωσα. Έφτασα μέ δυσκολία στο κρεββάτι μου, ξάπλωσα πάνω και άρχισα ένα σιωπηλό κλάμα. Τα δάκρυα μου έτρεχαν από τα μάτια μου ασταμάτητα και ευχόμουν μέσα μου να 'χα πεθάνει. Ένιωθα πολύ δυστυχισμένος και ανακατεμένος εσωτερικά, προφανώς από την αυθάδεια μου πού ξεπέρασε κάθε όριο. Μετά τό επεισόδιο αυτό ο κύριος Μάκης αραίωσε τις επισκέψεις στο σπίτι μας, αφήνωντας σε απορία τους δικούς μου για το τι έχει πάθει. Λίγο πριν γυρίσουν οι δικοί μου πήγα στό μπάνιο, γέμισα τήν μπανιέρα νερό και άφησα το μελανιασμένο μου κορμί στο απαλό χάδι του ζεστού νερού. Όταν βγήκα από το μπάνιο οι δικοί μου είχαν επιστρέψει. Η μητέρα μου με ρώτησε γιατί είχα μελανιές γύρω από το αριστερό μου μάτι. Της είπα ότι είχα γλυστρήσει και είχα χτυπήσει στο τραπέζι της κουζίνας. Αφού έφαγα κάτι πρόχειρο, τους καληνύχτησα και πήρα το δρόμο 29

30 για το δωμάτιο μου. Καθώς ανέβαινα τα σκαλιά ένιωθα τη καρδιά μου να χτυπάει ρυθμικά κάτι σαν πένθιμο εμβατήριο. Δε με ένοιαζε, όμως, καθόλου μα καθόλου για το κορμί μου. Ναι, ήξερα, ότι μετά λίγες, το πολύ, μέρες θα ήταν εντάξει. Ε- κείνο που με ανησυχούσε ήταν η θλιβερή ανάμνηση που δημιούργησε το πρωινό ε- πεισόδιο. Ήξερα πολύ καλά ότι σάν θλιβερό περιστατικό θά τό κουβαλούσα μιά ζωή μέσα μου, σιωπηλό μάρτυρα τών τύψεων πού θά μέ βασάνιζαν καθώς ανακατεύθηκα σε κάτι που δεν μου έπεφτε λόγος Την άλλη μέρα το απόγευμα, πήγα, στον τάφο της γιαγιάς μου και έκλαψα. Κάθησα εκεί δίπλα της αρκετή, ώρα, με το μυαλό μου να στροβιλίζεται από διάφορες σκέψεις. Η καρδιά μου ήταν κενή, γυμνή από αισθήματα εκείνες, τις στιγμές. Ο τσουχτερός χειμωνιάτικος αέρας με μπάτσιζε στο πρόσωπο κι ένιωθα τα μάγουλά μου κόκκινα. Είχα κάπως ηρεμήσει, όταν παρατήρησα ότι τα χέρια μου σιγότρεμαν. 30

31 Πρώτη φορά μου συνέβαινε κάτι τέτοιο καί παραξενεύτηκα. Αργότερα, κατάλαβα ότι μου είχε μείνει ένα είδος, περιοδικού σπασμού, που με κυρίευε, όταν ήμουν νευριασμένος, ή πολύ στενοχωρημένος. Ένας περιοδικός σπασμός που από εκείνη τη μέρα δεν θα με εγκατέλειπε ποτέ για το υ- πόλοιπο της ζωής μου. Γνώριζα πια, πολύ καλά, πως θα με επισκεπτόταν που και που, ως σιωπηλή ανάμνηση εκείνου του α- πρόσεκτου πρωινού. Την επομένη έγραψα ένα ποίημα που από τους στίχους του φαίνεται η ψυχολογική κατάσταση μου εκείνων των η- μερών και ο πρόσφατος χωρισμός μου με την Ολυμπία. Ακόμη και σήμερα μετά α- πό τόσα χρόνια, δάκρυα ανεβαίνουν στα μάτια μου και η καρδιά μου χτυπάει λυπημένα. Ο τίτλος, του ήταν: «Της καρδιάς μου τα νιάτα» Της καρδιάς, μου τα νιάτα, ποιά πουλιά πεθαμένα, δε μου λένε πως πάντα 31

32 με προσμένουνε ξένα. Μυρωδιά πια του χάδι, δε νιώθουνε μόνο, τη στιγμή κάθε ελπίδας που προσμένει η ώρα. Δε νιώθουνε μόνο μιας αγάπης καημό, αλλά είναι κι ο πόνος της καρδιά τους κρυφός. Την αγάπη που πάντα η καρδιά τους ποθεί μες τ' άγρια νιάτα ίσως να 'ναι ντροπή. Στεναγμό ή χάδι, που νιώθουν κρυφά, αποδιώχνει ο κόσμος, που τρέχει πεζά. Γερασμένα τα χείλη, ας τρέμουν κρυφά, δεν θ' αστράψουν ποτέ την στιγμή της χαράς... 32

33 «Όταν προσπαθείς να ξεχάσεις το παρελθόν είναι σα να θέλεις να ξεγράψεις ένα κομμάτι της ζωής που έζησες. Κι όμως, μερικές φορές επιβάλλεται να γίνει κάτι τέτοιο» Η είσοδος μου στην εφηβεία έγινε βίαια, με ένα γεγονός που σχεδόν κατάστρεψε την γκρεμισμένη μου καρδια. Μία μέρα, Σαββατο ήτανε θαρρώ, ά- κουσα ένα μικρό γδούπο στην μπαλκονόπορτα του δωματίου μου. Σηκώθηκα, ά- νοιξα και είδα ένα μικρό περιστέρι χωρίς πούπουλα και με μάτια κλειστά να περιφέρεται απροσδιόριστα κοντά στη πόρτα μου. Τότε το μυαλό μου σαν να δέχτηκε α- στραπή, σκέφτηκε πως το περιστεράκι ί- σως ήταν κάποιο θεϊκό δώρο, που ήρθε ν' απαλύνει τη δυστυχία της καρδιάς μου. Πήρα στα δυό μου χέρια το μικρό περιστέ- 33

34 ρι και το έβαλα σ'ένα χαρτοκούτι, μέσα στο δωμάτιο μου. Ούτε καν τόλμησα να σκεφτώ ότι έπρεπε να το επιστρέψω στη φωλιά του. θα το κρατούσα για τον εαυτό μου. Αισθανόμουν τότε σαν να το υιοθετούσα. Έτσι κάποτε είχαν υιοθετήσει και μένα! Μόνο που εγώ θα του έδειχνα άπειρη αγάπη και προστασία, δεν θα άφηνα κανέναν να του κάνει κακό. Το καλοκαίρι είχε έρθει κι ο Φοίβος είχε γίνει ένα χαριτωμένο λευκό με καφετιές αποχρώσεις περιστέρι. Η αυλαία της δυστυχίας άρχισε να σηκώνεται δίνοντας τη θέση της στις πρώτες ευτυχισμένες νότες της εφηβικής μου ζωής. Τώρα που είχε τελειώσει το σχολείο για τις καλοκαιρινές διακοπές, περνούσα μαζί με τον Φοίβο ώ- ρες ατέλειωτες. Του έλεγα για την πρότερη ζωή μου, μα και για τη ζωή που θα ήθελα να κάνω στο μέλλον. Κι ο Φοίβος σα να με καταλάβαινε, όταν του μίλαγα για το παρελθόν με κοιτούσε μ ένα λυπημένο και σκεφτικό ύφος. Κι όταν πάλι του μι- 34

35 λούσα για τα όνειρα του μέλλοντος, σήκωνε τις φτερούγες του και τις χτυπούσε διινατά. Τότε ήταν που του έλεγα, πως ποτέ δεν θα τον ξεχάσω και σαν φανεί η ώρα που θα γίνω διάσημος θα τον δείξω σ' ό- λους τους ανθρώπους και θα πω αυτό το περιστέρι έγινε ένα με τους αγώνες, τις λύπες και τις ακούραστες προσπάθειες της ζωής μου. Και να τώρα, στέκεται δίπλα μου, ως νικητής μαζί μου, για να χαρεί τη δικαίωση του αγώνα μου. Μια φορά είχα χάσει τον Φοίβο ένα ολόκληρο πρωινό και τότε κατάλαβα τι μου είχε προσφέρει. Βαθιά λυπημένος γυρνούσα στις γειτονιές και τον φώναζα. Ώσπου σε κάποια στιγμή τον είδα να 'ρχεται μαζί μ'ένα άλλο περιστέρι. Φαντάστηκα ότι ίσως είχε βρεί κάποιο ταίρι καί άρχισα να ζηλεύω. Ο Φοίβος ήρθε και κάθησε στην αγαπημένη του θέση πάνω στον ώμο μου, ενώ τ' άλλο περιστέρι μας προσπέρασε. Προσπάθησα να πνίξω τον θυμό μου και άρχισα να του χαϊδεύω το κεφάλι. 35

36 Αργότερα σπίτι μου, κάθησα και σκέφτηκα ποιος ήμουν, άραγε, εγώ, που είχα δικαιώματα στο Φοίβο ώστε να τον κρατήσω για πάντα κοντά μου, φυλακισμένο των δικών μου παράλογων απαιτήσεων; Την άλλη, μέρα το πρωΐ, άφησα την μπαλκονόπορτα ανοιχτή, και είδα τον Φοίβο να φεύγει γρήγορα προς την ελευθερία. Παρατήρησα το φευγιό του με ρίγη συγκίνησης καθώς άκουγα την καρδιά μου, με τους ακανόνιστους χτύπους της, να συμερίζεται τη δύσκολη θέση που βρισκόμουνα. Όμως, όσο καλά είχα αρχίσει να μαθαίνω τους ανθρώπους τόσο δεν ήξερα καθόλου από τή συμπεριφορά των ζώων. Ο Φοίβος επέστρεφε, και κάθε μέρα έφευγε και ερχόταν. Εγώ, όταν τον έβλεπα να γυρίζει πίσω κάθε μεσημέρι, ένιωθα απέραντα ευτυχισμένος. Η χαρά μου κορυφώθηκε, όταν στις έξι Ιανουαρίου, ημέρα των Θεοφανίων, άφησα τον Φοίβο να πετάξει μέσα στην εκκλησία του μικρού μας χω- 36

37 ριού. Ολοι κοίταζαν έκπληκτοι και γεμάτοι θαυμασμό. Στο τέλος της θείας λειτουργίας, πολλοί ήταν εκείνοι που μου έ- διναν συγχαρητήρια για την πρωτότυπη ι- δέα μου. Πολλοί ήταν κι εκείνοι που με ρωτούσαν πως είχα καταφέρει και είχα δαμάσει ένα περιστέρι. Κι όμως δεν ήξεραν ότι ένα πουλί ε- ξουσιάζεται από τον άνθρωπο πιο εύκολα, απ' ότι ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να εξουσιάσει τη σκέψη του και τα συναισθήματα του. Αλήθεια, τι όμορφες που ήταν οι στιγμές μου με τον Φοίβο! Καθόταν με τις ώρες ο κακομοίρης και τον ζωγράφιζα. Ή- ταν επίσης, ο μοναδικός μου ακροατής στα κομμάτια πιάνου που έπαιζα, μα ήταν κι ο πιο υπομονετικός συνομιλητής που είχα ποτέ. Ναι, για μένα ο Φοίβος ήταν σαν άνθρωπος. Μιλούσε στη καρδιά μου μπορώ να πω περισσότερο απ' οποιονδήποτε άλλο. Οι πιο ευτυχισμένες, μας στιγμές, ό- μως, ήταν όταν πάνω στο ποδήλατο μου 37

38 τρέχαμε να πιάσουμε τον ήλιο που έδυε... Πόσο ειρηνικά, έμοιαζαν όλα τότε!!! Μερικές φορές πάλι, μου περνούσε από το μυαλό η σκέψη πως ο Φοίβος θα μπορούσε να ήταν κι άνθρωπος. Μα αμέσως με έπιανε κάτι σαν πανικός και προσπαθούσα να σκεφτώ διάφορα άλλα πράγματα, Θεέ μου, τώρα, διαπιστώνω πόσο μ' είχαν βλάψει οι άνθρωποι... Μακάρι τουλάχιστον να σταματούσαν εκεί και να μην μου έκαναν άλλο κακό... Η καρδιά μου σκίρτησε, όταν ένα α- πόγευμα ο Φοίβος ήρθε σπίτι με την μια φτερούγα ματωμένη από τις σφαίρες. Α- φού σήκωσα το αγαπημένο μου περιστέρι μέσα στις δυό μου παλάμες προσπάθησα να συγκρατήσω την ψυχραιμία μου και να δω τι μπορούσα να κάνω. Φώναξα τους δικούς μου και εξετάσαμε τον Φοίβο εξωνυχιστικά. Σε λίγο είδα τα μάτια του να σιγοκλείνουν και το στόμα του μιά να είναι ανοιχτό, μια κλειστό. Κατάλαβα πως οι τελευταίες του στιγμές είχαν έρθει και ότι 38

39 κάθε προσπάθεια διάσωσης ήταν μάταιη. Πήρα ένα μεταξωτό μαντήλι καί τον τύλιξα. Ύστερα με άστατο βήμα προχώρησα προς τον κήπο μας. Μόλις άνοιξα, τη καγκελόπορται, αντίκρυσα το επιβλητικό μαυσωλείο της γιαγιάς Αλεξάνδρας. Εκεί πάνω απέθεσα τον Φοίβο ενώ τα καυτά δάκρυα που από λίγο πιο πριν είχαν αρχίσει να τρέχουν, έπεφταν πάνω του και γίνονταν ένα με το αίμα του. Ζούσα τα τελευταία δευτερόλεπτα της ζωής του μικρού μου περιστεριού και η καρδιά μου ή- ταν γεμάτη αστήρευτη λύπη. Τότε ήταν που τα έβαλα για πρώτη φορά με το Θεό. Κοίταξα προς τον ουρανό καί του 'δειξα το πρόσωπο μου με τα δάκρυα. Αυτή, η κίνηση νομίζω ότι έλεγε πολλά περισσότερο α- πό οτιδήποτε άλλο... Το αγαπημένο μου περιστέρι το σκέπασε το απαλό χώμα της ησυχίας και της ειρήνης. Δεν ήξερε, όμως ότι φεύγοντας με άφηνε σ' ένα κόσμο που δεν φρόντισε για την ευτυχία και τη γαλήνη της καρδιάς μου. 39

40 Προσπάθησα να ξεφύγω από το παρελθόν που με κυνηγούσε σαν εφιάλτης. Προσπάθησα πολύ αλλά δεν ξέρω κατά πόσο το πέτυχα ή όχι. Είναι αλήθεια, ό- μως, ότι το σχολείο με βοήθησε να ξεφύγω λίγο από τα προβλήματα μου. Εξ' άλλου δεν μου είχε βγεί καθόλου από το μυαλό η τελευταία επιθυμία της γιαγιάς μου. Έτσι γνωρίζοντας ότι για να αφιερώσω τη ζωή μου στην ειρήνη, έπρεπε πρώτα να μορφωθώ και να καλλιεργηθώ, ρίχτηκα με πείσμα στο διάβασμα. Στην αρχή δι- άβαζα μόνο τα σχολικά βιβλία. Ύστερα άρχισα να διαβάζω και λίγο εξωσχολικά. Τι κρίμα, βέβαια, που το καλοκαίρι δούλευα κι έτσι δε μπορούσα ν' ασχοληθώ πιο πολύ με την λογοτεχνία και την ποίηση που τόσο μ' ενδιέφεραν. Όσον αφορά στο σχολείο, ήμουν ένα αρκετά ήσυχο παιδί και προσπαθούσα να μην δημιουργώ προβλήματα σε κανέναν. Στην αρχή είχα μια πολύ εξωπραγματική ιδέα για τό εκπαιδευτικό μας σύστημα και 40

41 τους καθηγητές. Ερχόμενος όμως σε επαφή έξι χρόνια μαζί τους, τελικά αναγκάστηκα να προσγειωθώ. Έτσι το γυμνάσιο και το λύκειο από στίβος εκπαίδευσης και καλλιέργειας, είχαν γίνει αρρένα βαθμοκυνηγιού. Οι δε καθηγητές με το ήθος, την αξιοπρέπεια και την φιλική διάθεση απέναντι στους μαθητές, είχαν πάρει τη θέση απλών ανθρώπων, που η μόρφωση, και η καλλιέργεια τους δεν τους εμπόδιζε μερικές φορές να φανερώνουν τα ελλατώματά τους. Ναί, μέχρι και η ιδέα μου για την εκπαίδευση είχε γκρεμιστεί. Τώρα πια το σχολείο για μένα ήταν ένα μέσο για να πετύχω το σκοπό μου, ένα σκοπό που και μόνο η σκέψη τον έκανε περήφανο. Λίγο πριν τελειώσω το Γυμνάσιο είχα και την πρώτη μου σαρκική εμπειρία με γυναίκα. Ήταν μια μαθήτρια, της τάξης μου που έβλεπα πως από μέρες με «γλυκοκοίταζε». Την λέγανε Ειρήνη κι ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν ήταν ολιγάριθμοι αυτοί που καυχιούνταν για μια ερωτική 41

42 περίπτυξη μαζί της. Για να πω την αλήθεια ίσως περισσότερο βρέθηκα σαρκικά με την Ειρήνη για να πείσω τον εαυτό μου ότι η απαισιοδοξία της ψυχής μου λόγω των συσσωρευμένων θλιβερών γεγονότων ήταν πια ένα ξεχασμένο παρελθόν. Όπως και να' χει το πράγμα, η πραγματικότητα είναι ότι όταν βρέθηκα μαζί της αισθάνθηκα γεμάτος αισιοδοξία και πίστεψα ότι τέλειωσαν οι θλίψεις στή ζωή μου. Στο λύκειο, ως γλυκιά ανάμνηση των προπαρασκευαστικών χρόνων για το πανεπιστήμιο έρχεται η Ελπίδα, μια κοπέλα με πολύ ωραίο σώμα και ελκυστικό πρόσωπο. Με την Ελπίδα, ποτέ δεν ολοκληρώσαμε σχέσεις αλλά θα μου μείνουν αξέχαστα τα δεκάλεπτα διαλλείματα που την κοίταγα στα μάτια, καθώς κάναμε βόλτες πάνω κάτω στο προαύλιο. Αυτό ή- ταν και το πιο μακροχρόνιο και ρομαντικό ειδύλιο της ζωής μου. Όμως, φαίνεται που δεν έπρεπε να ξεσυνηθήσω από τις απογοητεύσεις της ζωής τόσο γρήγορα και έ- 42

43 τσι όταν της πρότεινα να βλεπόμαστε πιο συχνά και να' χουμε κάποιο δεσμό, διαπίστωσα πως κι αυτή, που τόσο αγαπούσα τότε, είχε έρθει στη ζωή μου για να παίξει. Τέλος, στο Λύκειο, άρχισα να προετοιμάζομαι πυρετωδώς για το πανεπιστήμιο. Οι πανελλαδικές εξετάσεις έφτασαν και περίμενα να βγω νικητής. Όμως, μελανιασμένη κηλίδα των τελευταίων ημερών μου στο Λύκειο ήταν η συμπεριφορά των δίκων μου που μου είχαν αποκλίσει το ενδεχόμενο να γράψω καλά και να πετύχω σε κάποιο πανεπιστήμιο. Το καλοκαίρι εκείνο ήταν γεμάτο άγχος, αγωνία και όταν πλησίαζε στο τέλος του δημοσιεύτηκαν τ' αποτελέσματα των επιτυχόντων στις εφημερίδες... εγώ ήμουν άτυχος! 43

44 «Μην πιστεύεις σε άλλους παρά μόνο στον εαυτό σου και μην πιστέψεις στον εαυτό σου αν δεν νιώσεις βαθιά μέσα σου ότι κάποτε μπορεί να γίνεις κάτι άλλο καλύτερο από αυτό που είσαι τώρα» Μετά, την αποτυχία μου στις εισαγωγικές εξετάσεις υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι τώρα θα προσπαθούσα πιο σκληρά για να μπω στο πανεπιστήμιο. Παρ' όλη την αίσιοδοξία μου, ένιωθα, το περιβάλλον, τόσο το οικογενειακό όσο και το φιλικό να με πνίγει στην κυριολεξία. Α- ποφάσισα, τότε, να μετακομίσω στην Α- θήνα στο τριάρι διαμέρισμα που μου είχε αφήσει ως κληρονομιά η γιαγιά Αλεξάνδρα. Ευτυχώς που από τον ίδιο λόγο είχα κι ένα βιβλιάριο στην Τράπεζα, με πέντε εκατομύρια διακόσιες πενήντα χιλιάδες δραχμές. Το μικρό μου διαμέρισμα στη Μιχα- 44

45 λακοπούλου, το επίπλωσα με όχι και τόσο λιτά έπιπλα, αλλά κατά τέτοιο τρόπο, που το περιβάλλον να είναι κάτι παραπάνω α- πό «ζεστό» πιο πολύ, θα έλεγα, μυστηριώδες. Το κρεββάτι μου είναι Ιαπωνικού «στυλ», δηλαδή πολύ χαμηλό και με πολλά πολύχρωμα μαξιλάρια πάνω του. Δίπλα από το κρεββάτι ένα δέρμα τίγρης, ε- νώ μια πολυθρόνα από «μπαμπού» κι ένα ανάλογο τραπεζάκι βοίσκονται τοποθετημένα απέναντι από το κρεββάτι μου. Στο υπνοδωμάτιο μου έχω κι ένα πολύφωτο, που κατεβαίνει μέχρι ένα μέτρο πάνω από το πάτωμα. Στο δίπλα δωμάτιο τοποθέτησα ένα γραφείο, μια μεγάλη, βιβλιοθήκη, ένα αρμόνιο κι ένα καβαλέτο για ζωγραφική. Αυτό το δωμάτιο το έχω επιλέξει επίτηδες για πνευματική εργασία επειδή έχει πολύ φως. Στους τοίχους κρέμασα μερικούς πίνακες που είχα ζωγραφήσει ο ίδιος. Στο τρίτο δωμάτιο κυριαρχεί το κλασσικού τύπου σαλονάκι μου, μαζί με 45

46 το καρυδένιο σύνθετο. Στη μια πλευρά του τοίχου είναι ένας ζωγραφισμένος πίνακας τού Σπύρου Βασιλείου, με θέμα ένα ηλιοβασίλεμα και απέναντι ένα κεφάλι ταράνδου. Το περσικό χαλί, για περσικό τό 'χα πληρώσει, ταιριάζει πολύ με τα έπιπλα και δεν χτυπάει ακαλαίσθητα ως προς τα φυτά εσωτερικού χώρου και το ενυδρείο με τα τροπικά ψάρια, που έχω τοποθετήσει. Μέσα σ' αυτό το μικρό μου βασίλειο οργανώθηκα, κι άρχισα, μια καινούργια ζωή. Μια πραγματικά καινούργια ζωή. Πρώτ' απ' όλα, βρήκα έναν καθηγητή να μου κάνει ιδιαίτερο φροντιστήριο στην έκθεση, αφού μόνο σ' αυτό το μάθημα θα έ- κανα αναβαθμολόγηση, ενώ στην συνέχεια, γράφτηκα σε κάποιο φροντιστήριο στον Χολαργό για αγγλικά και γερμανικά. Ο πατέρας μου μου έστελνε, το πενιχρό για την οικονομική του άνεση, ποσό των πενήντα χιλιάδων δραχμών το μήνα. Ε- κτός από αυτές τις αλλαγές, εκείνο που 46

47 μέτρησε περισσότερο για μένα τότε ήταν το ότι ήμουν τελείως ελεύθερες από το οικογενειακό μου περιβάλλον και έτοιμος να πάρω την ζωή μου στα δικά μου χέρια. Στο μεταλυκειακό που πήγαινα, πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, άρχισα να γνωρίζω πολλά παιδιά και να κάνω παρέα μαζί τους. Συνήθως, μετά το μάθημα, πηγαίναμε σε μια γνωστή καφετέρια στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Έτσι απέκτησα μια δεκαπενταμελή περίπου παρέα, μέσα από την οποία ξεχώρισα δύο πρόσωπα τον Παύλο, που έγινε ο καλύτερος μου φίλος και την Λία, που μετά δύο εβδομάδες ήταν η κοπέλα μου. Τον Παύλο τον βλέπαμε μαζί με την Λία δύο με τρείς φορές την εβδομάδα, αλλά τον έβλεπα και αρκετές φορές μόνος μου και τα λέγαμε. Είχα αρχίσει να πιστεύω πάλι στην αληθινή φιλία και οι πρώτες ελπίδες, για μία «σωστή» φιλική σχέση, είχαν αρχίσει να φαίνονται στον ο- ρίζοντα. Δεν προσπάθησα εκείνο τον και- 47

48 ρό να δεθώ με άλλα άτομα, γιατί ο τύπος μου είναι να κάνω στενή παρέα με λίγα ά- τομα και να τους δίνω όση φιλία και αγάπη μπορώ, ενώ με τα άλλα παιδιά της παρέας οι σχέσεις μας ήταν εντελώς συμβατικές. Με τον Παύλο πηγαίναμε στην Πλάκα αρκετές φορές και γευόμαστε την λαχταριστή ποικιλία που συνόδευε το ουζάκι μας, κουβεντιάζοντας ταυτόχρονα για διάφορα ψυχολογικά, φιλοσοφικά, και προσωπικά θέματα. Μαζί, εγώ, η Λία και ο Παύλος, θυμάμαι είχαμε γυρίσει όλα τα μουσεία της Αθήνας, ενώ δεν ήταν λίγες οι επισκέψεις μας στην Εθνική Πινακοθήκη. Επίσης, οι τρείς μας παρακολουθήσαμε πολλές κινηματογραφικές και αρκετές, θεατρικές παραστάσεις. Αυτή τη χρονιά χάρηκα πάρα πολύ την ελευθερία μου κι είχα αρχίσει να νιώθω ευτυχισμένος. Η ευτυχία μου έφτανε στο απόγειό της, όταν χαιρόμουνα την παρέα της Λίας και το πνευματώδες χιούμορ 48

49 της. Με την Λία, φυσικά, είχαμε πολλές ι- διαίτερες στιγμές, που πραγματικά έδιναν όμορφη χροιά στη σχέση μας. Περνούσαμε ώρες μ' ένα ποτό στο χέρι ακούγοντας μουσική. Άλλες φορές πάλι καθόταν και της έφτιαχνα το πορταίτο, της αφιέρωνα κάποιο μουσικό κομμάτι στο αρμόνιο, ενώ είχαμε μείνει δύο Σαββατοκύριακα στην Πάρνηθα και τέσσερα σ' ένα ξενοδοχείο κοντά στήν Ερέτρια στην Εύβοια. Οφείλω εδώ να εκμυστηρευτώ ότι η υπόσχεση μου στην γιαγιά Αλεξάνδρα είχε ξεχασθεί εντελώς. Η προετοιμασία μου για τις εξετάσεις πιστεύω ότι ήταν σωστή και αρκετή, αφού είχα πολύ χρόνο ελεύθερο και διάβασα πάρα πολλά λογοτεχνικά βιβλία. Η ποίηση, οπωσδήποτε, δεν μπορούσε να περιμένει, γι' αυτό άρχισα να διαβάζω νεοέλληνες και ξένους ποιητές. Η κλεψύδρα του χρόνου άδειαζε και παραμονές των ε- ξετάσεων βρέθηκα στη Σπάρτη γιατί θα έ- δινα στο λύκειο από το οποίο αποφοίτησα. 49

50 Όταν έφτασε η τελευταία μέρα, χαρακτηριστικά θυμάμαι, ότι για να κοιμηθώ το βράδυ, ήπια τέσσερα ποτήρια κρασί, ενώ η ώρα είχε πάει τρείς... Αφού έγραψα την έκθεση την άλλη μέρα... περίμενα με ανυπομονησία τ' αποτελέσματα. Στή Σπάρτη, έμεινα μέχρι είκοσι Ιουλίου, για να μάθω το βαθμό έκθεσης και να δω και τους δικούς μου. Η σχέση, μου με την οικογένεια μου χαρακτηρίστηκε ό- πως και πριν, αδιάφορη και ελλείψεως ε- πικοινωνίας. Παρά ταύτα, όμως, όταν έ- μαθα ότι οι γονείς μου χώρισαν, κάτι έ- σπασε μέσα μου και λυπήθηκα πολύ. Ιδιαίτερα με στενοχώρησε ο λόγος χωρισμού τους ο πατέρας μου είχε εξωσυζυγικές σχέσεις με κάποια άλλη γυναίκα στην Α- θήνα. Πράγματι, τί συναισθηματικό χτύπημα κι αυτό τότε! Προς το τέλος Ιουλίου γύρισα στην Αθήνα, σίγουρος πλέον για την επιτυχία μου στο πανεπιστήμιο, αφού είχα γράψει καλά έκθεση. Πέρασα από το σπίτι του 50

51 καθηγητή μου για να κουβεντιάσω τα της εκθέσεως, ο οποίος ύστερα από πολύωρη κουβέντα, παρεπιπτόντως μου ζήτησε για εξυπηρέτηση, να κατέβω στην πλατεία Κλαυθμώνος, να του πάρω μπαταρίες για την αριθμομηχανή του. Όταν κατέβηκα α- πό το τρόλλεϋ στην Ακαδημίας, βλέπω μπροστά μου τη Λία και τον Παύλο να προχωράνε αγκαλιά και να φιλιούνται. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Έμοιαζε να' τανε ψέμματα, σαν ένα κακό παραμύθι. Έλεγα μέσα μου, Θεέ μου... όχι... δεν θα τ' αντέξω... Τους ακολούθησα και για μια στιγμή που δεν το περίμεναν βρίσκομαι μπροστά τους. Τα 'χασαν. Η Λία, όμως, είχε το θράσος να μου πεί «συγνώμη, θα στο λέγαμε, όταν γύριζες». Όλα άρχισαν να γυρίζουν τριγύρω μου. Συγκράτησα τα νεύρα μου και γυρνώντας τους την πλάτη έφυγα, σχεδόν τρέχοντας. Το κεφάλι μου κόντευε να σπάσει. Το μυαλό μου βούιζε, λες και κάποιο πυκνό μελίσσι είχε εγκατασταθεί εκεί μέσα. Γιατί να γίνονται τα πάντα σε μένα; Οι εικόνες των ιδανικών 51

52 ανθρώπων και των ιδανικών σχέσεων είχαν γκρεμιστεί μια για πάντα μέσα μου. Τά χέρια μου έτρεμαν και παρατήρησα ότι δεν μπορούσα να κλάψω. Ένας οδοστρωτήρας, που τον οδηγούσαν ο Παύλος και η Λία, είχε περάσει και μου είχε κουρελιάσει τα συναισθήματα μου. Για μια στιγμή σκέφτηκα την αυτοκτονία, ακόμη, και σήμερα δεν ξέρω τι με σταμάτησε. Νομίζω πια ότι ήταν καιρός, ν' αρχίσω ν' αμφιβάλλω για τις αγαθές υποστάσεις των ανθρώπων. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου για την δική μου προσωπικότητα; Ήμουν ένας συμβατικός, ανάμεσα σε συμβατικούς ανθρώπους; Στις, 17 Αυγούστου 1984 πληροφορήθηκα το θάνατο του Παύλου. Είχε πεθάνει από καρδιακή, προσβολή. Ξέρω πως τον συγχώρεσα τότε και θυμάμαι πως πόνεσα πολύ για το χαμό ενός φίλου, που κάποτε υπήρξε πολυαγαπημένος. Έτσι, υποσχέθηκα, στον εαυτό μου αν κάποτε αποκτούσα, κάποιο φίλο, θα ήμουν πολύ προ- 52

53 σεχτικός... κάτι τέτοιο, όμως, προς, το παρόν δεν μπορούσα ούτε να το σκεφτώ καν, γιατί η καρδιά μου ήταν ήδη πολύ ραγισμένη Ραγισμένη και υπερβολικά πληγωμένη... 53

54 «Αγαπημένε μου Γκιμπράν, ζω μονάχος, σ'ένα κόσμο έρημο από αγάπη, λειψό από κατανόηση, γι'αυτό σ' έχω ανάγκη και σε χρειάζομαι» Ο Σεπτέμβριος, με βρήκε στην Νομική Αθηνών. Η χαρά μου, που είχα μπεί στο πανεπιστήμιο ήταν μεγάλη. Επιτέλους, ένα όνειρο μου θα γινόταν πραγματικότητα. Τα νομικά, μαθήματα ήταν πολύ ενδιαφέροντα και έτσι άρχισα να παρακολουθώ όλες τις παραδόσεις. Σε μια διάλεξη ενός καθηγητή του Εμπορικού, γνώρισα και την Μύριαμ. Αρχίσαμε να βγαίνουμε όλο και πιό συχνά, ώσπου καταλήξαμε να βλεπόμαστε από το πρωί ως το βράδυ. Εκείνη την περίοδο ένιωθα πολύ ευτυχισμένος, γιατί η ζωή μου είχε αρχίσει να παίρνει κάποιο νόημα. Τόσο η νομική, όσο και η Μύριαμ, μου είχαν αναπτερώσει 54

55 το ηθικό. Από τον τρόπο διασκέδασης μου, διαπίστωσα ότι είχε αλλάξει και η εσωτερική μου ζωή. Είχαμε αρχίσει να πηγαίνουμε με την Μύριαμ και μερικούς άλλους συμφοιτητές σε διάφορες ταβέρνες στην Ηπείρου και στην Πλάκα, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές, που μαζί με την Μύριαμ, α- φήναμε πίσω μας, την Αθήνα, και πηγαίναμε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ρόδο, Σκιάθο, Σαντορίνη, Μύκονο. Τώρα που γράφω, αναπολώ την κάθε στιγμή εκείνης της ζωής μου. Αλήθεια, τότε ήταν που είχα ευχηθεί να έμενα τόσο ευτυχισμένος και στην υπόλοιπη ζωή μου. Μόνο τέσσερους μήνες δεσμού με την Μύριαμ και όλα μια μέρα εξαφανίστηκαν. Καθώς πήγαινα στο διαμέρισμα στο θυρωρείο της πολυκατοικίας είδα ένα γράμμα που α-πευθυνόταν στην γλυκιά μου εβραιοπούλα. Δεν μπόρεσα να μην μπω στον πειρασμό και το άνοιξα. Το α- χόρταγο βλέμμα μου διάβασε την σελίδα 55

56 διψασμένα και η καρδιά μου είχε αρχίσει να χτυπάει τρελλά... Η Μύριαμ με κορόιδευε... Αγαπούσε κάποιον ομόθρησκο της στην Θεσσαλονίκη και εμένα δεν μου είχε πει τίποτα. Πήρα το γράμμα και το 'βαλα στη τσέπη μου και βγήκα έξω στο κρύο, μόνο που δεν κρύωνα καθόλου όπως πριν, γιατί τώρα η καρδιά μου είχε γίνει πάγος. Στη Μυριαμ ποτέ δεν είπα για το γράμμα και συνέχισα να την βλέπω σα να μη συνέβαινε τίποτα. Μόνο που τώρα είχα αρχίσει να προσποιούμαι, έτσι τουλάχιστον μου φαινότανε τότε. Τι ήταν εκείνο που με κράτησε και δεν χωρίσαμε με την Μύριαμ, ακόμη δεν έχω ανακαλύψει. Ί- σως, τελικά, να μην ήμουν, ερωτευμένος μαζί της αλλά, να την αγαπούσα πολύ λίγο, να την είχα συνηθίσει! Οι μέρες έκαναν τα καθημερινά τους δρομολόγια και ένιωθα τη ζωή μου ν' αλλάζει τρομερά. Με την Μύριαμ βρισκόμαστε τις ώρες που παρακολουθούσαμε μα- 56

57 θήματα στη νομική και λίγο το βραδάκι στο διαμέρισμα μου. Οι άλλες μου ώρες ή- ταν επενδυμένες στη μουσική, την ποίηση, την ζωγραφική και τα λογοτεχνικά βιβλία. Ως προς τα τελευταία, τρία εξωπανεπιστημιακά βιβλία είχαν πάρει την πρώτη θέση στη καρδιά μου: «Η ασκητική» του Καζαντζάκη, «Η έκσταση» του Λουντέμη και «Ο προφήτης και ο κήπος του προφήτη» του Χαλίλ Γκιμπράν. Τότε ήταν η πρώτη, φορά που πρωτοδιάβασα Γκιμπράν και έ- νιωσα τα λόγια του να γεμίζουν την καρδιά μου από συμπαράσταση, αγάπη, κατανόηση. Αυτός ο τόσο παραστατικός Λιβανέζος συγγραφέας με είχε συγκινήσει αφάνταστα και μου είχε ανοίξει την πόρτα στο δυσκολοδιάβατο μονοπάτι της λογοτεχνίας. Τώρα ήμουν σίγουρος πως είχα ένα φίλο που θα τον έβρισκα όποτε ήθελα εγώ στη βιβλιοθήκη μου και θα καθόμουν με τις ώρες πάνω στην παχιά φλοκάτη του δωματίου μου ν'απορροφήσω ασυγκράτητα τα τόσο εύστοχα λόγια του. 57

58 Τόση ήταν η αγάπη μου για τόν Χαλίλ Γκιμπράν, που τα προβλήματα της χώρας του έγιναν δικά μου προβλήματα. Η συμπαράσταση προς τους καταπιεσμένους ομοεθνείς του με βρήκε στο πλάι του. Ο Γκιμπράν ήταν εκείνος που με έσπρωξε ν' αγαπήσω μια χώρα που ποτέ δεν είχα ε- πισκεφτεί και που όμως τόσο πολύ με είχε συγκινήσει, ώστε ο ίσκιος των μεγαλόπρεπων κέδρων της είχε αρχίσει να δροσίζει την φλογισμένη μου καρδιά. Φυσικά εκείνο που τελικά έχει μεγαλύτερη σημασία ήταν ότι βρήκα ένα μοναδικό φίλο, που θα μ' ακολουθήσει σ' όλη μου τη ζωή και που ξέρω ότι ποτέ δεν θα με απογοητέψει, α- φού τα καυτά του λόγια είναι οι αλήθειες της ζωής, που τυπώθηκαν τόσο παραστατικά στα χαρτιά. 58

59 «Έφερες την φιλία στη καρδιά μου, σου 'πα τις σκέψεις μου, τις ιδέες, μου και σ' ένιωσα φίλο μου Είμαι στα πρόθυρα του θανάτου και φεύγεις μακριά μου Θέλω ' να πάρω εκδίκηση για την φτηνή σου φιλία, γι' αυτό... σε συγχωρώ...» Το καλοκαίρι του 1986 το πέρασα στην Καλαμάτα υπηρετώντας δύο μήνες φαντάρος στα Θερινά Κέντρα Εκαπαίδευσης, τα οποία για πρώτη φορά λειτουργούσαν. Τα θ.ε.κ.ε ήταν δίμηνη στρατιωτική εκπαίδευση για τους φοιτητές. Έτσι, βρίσκοντάς το εξυπηρετικό, αυτό το καινούργιο νομοθετικό μέτρο, κατατάγηκα εθελοντικά για ένα δίμηνο στον Ελληνικό Στρατό. Εκφράζοντας, την προσωπική μου άποψη, τα θ.ε.κ.ε, είχαν μεγάλη επιτυχία, αλλά ο οτρατός είναι πάντα στρατός. Βέβαια, αν και είχα «μέσον» να τύχω ιδιαίτερης μεταχείρησης από τους άλλους φαντάρους, δεν επιδίωξα κάτι τέτοιο, για- 59

60 τί τότε θα 'ταν σα να υποβίβαζα τους συναδέλφους μου, μα και τον ίδιο μου τον ε- αυτό, αφού πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν ίσες δυνατότητες για διάκριση. Εκείνο, πάντως, που έχω να θυμάμαι σαν γλυκιά ανάμνηση του καλοκαιριού, σ' αντίθεση με την ισοπέδωση της προσωπικότητας και τον ψυχολογικό πόλεμο του στρατού, ήταν η φιλία μου με τον Αντρέα. Με τον Αντρέα είμαστε πολλές ώρες τη μέρα μαζί και πίστευα, τότε τουλάχιστον, ότι είχα βρεί έναν αληθινό φίλο και αδελφό συμπαραστάτη. Του μίλαγα για την Μύριαμ και τον παράξενο συμβιβαστικό δεσμό μας, για το πανεπιστήμιο και τη ζω- ή μου στην Αθήνα, για την πολιτική, στην Ελλάδα και για ότι θέμα μπορεί να φανταστεί κανείς... Αλήθεια, πόσο παράξενα είναι τα νιάτα... Μπορούν να έχουν ευχάριστες αναμνήσεις ακόμη και μέσα στο στρατο! Το μοναδικό ελλάτωμα που μπόρεσα 60

61 τότε να βρω στον Αντρέα, ήταν ότι δε μιλούσε πολύ. Ο σοβαρός κι ολιγομίλητος χαρακτήρας του, όμως, ίσως ήταν αυτό το κάτι που μου κεντρούσε το ενδιαφέρον και με έσπρωχνε να επιδιώκω τη φιλία του. Ε- κτός από δύο τρείς φορές, που είχαμε βγεί μαζί με κάτι άλλους, φαντάρους, εγώ κι ο Αντρέας, τις υπόλοιπες ώρες που είχαμε έ- ξοδο τις περνούσαμε στην παραλία της Καλαμάτας, κάνοντας θαλάσσιο «σκί» ή πηγαίναμε σε καμιά καφετέρια ή σε κάποια ταβέρνα, χώροι που τον ενέπνεαν ι- διαίτερα να μου μιλάει για την κοπέλα του την Κυριακή και τα όνειρα τους. Δυστυχώς, απ' ότι φαίνεται το πεπρωμένο μου έχει αποφασίσει να μην έχω κάποιο φίλο που να ενδιαφέρεται πραγματικά για μένα. Αυτό όμως, που έγινε με τον Αντρέα, δεν θα το ξεχάσω ποτέ σ' όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Μετά το δίμηνο στην Καλαμάτα, επέστρεψα στην Αθήνα για να συνεχίσω τις σπουδές μου στο τρίτο έτος της Νομικής. Ο Αντρέας, αφού έμενε 61

62 κι αυτός Αθήνα, επικοινώνησα μαζί του την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου και βγήκαμε μαζί με την Μύριαμ. Περάσαμε μια ωραία βραδιά και οι τρείς σε κάποια ταβέρνα στην Πλάκα. Τις τρεις επόμενες εβδομάδες μιλάγαμε απ' το τηλέφωνο, αλλά δε μας δόθηκε η ευκαιρία, ή καλύτερα δεν του δόθηκε η ευκαιρία να τα πούμε α- πό κοντά. Έτσι πέρασε ένας, μήνας... Στις 4 Οκτωβρίου η Μύριαμ, εντελώς ξαφνικά, μου ζήτησε να χωρίσουμε, γιατί δεν έβρισκε πια ενδιαφέρον στη σχέση μας. Οφείλω να ομολογήσω ότι με πίκρανε το γεγονός πάρα πολύ, μάλλον επειδή πληγώθηκε ο εγωισμός μου, αλλά πίστευα ότι είχα έναν καλό φίλο, που θα με βοηθούσε να το ξεπεράσω. Από την ίδια μέρα βομβάρδιζα, καθημερινά σχεδόν τον Αντρέα με τηλεφωνήματα για να βρεθούμε. Όμως, δεν μπορούσε να κλέψει λίγη ώρα από τις προσωπικές του στιγμές για να με δεί και να μιλήσουμε. Και σαν να μην μου έφτανε αυτό, μου παρουσιάστηκε κι ένα 62

63 πρόβλημα υγείας. Άρχισε να ματώνει πολύ συχνά η μύτη μου, σε σημείο μάλιστα να χάνω πολύ αίμα και να νιώθω αδύναμος. Επισκέφτηκα κάποιο γιατρό και με συμβούλεψε να κάνω εξετάσεις αίματος. Ήταν Παρασκευή απόγευμα, 17 Οκτωβρίου, όταν ο γιατρός μου έκανε γνωστό ότι τα λευκά αιμοσφαίρια στο αίμα μου πολλαπλασιάζονταν σε βάρος των ερυθρών κατά πολύ επικίνδυνο ποσοστό και αν η ό- λη κατάσταση δέν ανατρεπόταν, τότε, ο καρκίνος του αίματος θα 'ταν η αιτία να πεθάνω στα εικοσιέννα μου χρόνια. Απελπισία, κατάθλιψη και μια ελπίδα στον ο- ρίζοντα... να πάρω τον Αντρέα τηλέφωνο... να του μιλήσω... Πήρα τον αριθμό τηλεφώνου του και όταν τον άκουσα να λέει «εμπρός», του είπα ότι ήταν ανάγκη να '- τον δω αμέσως. Συμφωνήσαμε να βρεθούμε στην πλατεία Βίκτωρίας, σε δυο ώρες. Πήγα μισή ώρα νωρίτερα και περίμενα, και όταν τον είδα να 'ρχεται ένιωσα ανακούφιση. Πρίν καλά καλά προλάβω να τον χαιρετήσω με μια απάθεια και εμφα- 63

64 νή, αδιαφορία γυρνάει και μου λέει: «Μου επιβλήθηκες στο να έρθω να σε συναντήσω και αυτό δεν μου αρέσει καθόλου εγώ τους φίλους μου τους χαίρομαι όποτε θέλω εγώ και όχι όποτε μου το επιβάλλουν εκείνοι». Ένιωσα το βλέμμα του στραμένο πάνω μου καθώς γύρισα και έφυγα... Άρχισα ν' ανεβαίνω την αρχή της Λεωφόρου Αλεξάνδρας με πνιγμένα δάκρυα στα μάτια μου, βήματα κουραστικά και καρδιά βυθισμένη στη λύπη. Εκείνη την ώρα α- κούστηκε από κάποιο ανοιχτό παράθυρο το τραγούδι «epitaph» κι άρχισα να κλαίω με λυγμούς,... Πόσο ήθελα εκείνη την ώρα να νιώσω το μητρικό χέρι να μου χαϊδεύει τις τούφες τα μαλλιά μου. Δε με πείραζε, ας ήταν κι εκείνο το χέρι που πριν απο χρόνια με είχε αφήσει άσπλαχνα έξω από κάποια κλινική... Θεέ μου, πόσο ανάγκη είχα τη στιγμή εκείνη την μητέρα μου δίπλα μου! Ύστερα από λίγο, ήρθαν στο μυαλό μου οι φίλοι που είχαν γκρεμίσει τα όμορφα όνειρα της ζωής μου, ήρθαν και οι κοπέλες μου, λίγες βέβαια, αλλά αρκετές 64

65 για να σβήσουν την φλόγα της αγάπης και τόν έρωτα από την καρδιά μου. Ήμουν μόνος, ολομόναχος, χωρίς, στοργή, χωρίς φιλία, χωρίς αγάπη. Γιατί άραγε έπρεπε, να μ' εγκαταλείψουν όλοι από την στιγμή που γεννήθηκα μέχρι τις τελευταίες στιγμές της ζωής μου; Και τότε συνειδητοποίησα ότι είχαν περάσει τόσα χρόνια χωρίς ν' αφήνω τίποτα από τον εαυτό μου πίσω. Σε λίγο καιρό θα πέθαινα και δεν θα με θυμόταν κανείς... Κι αυτό γιατί δεν είχα κανέναν... Ε, λοιπόν τότε όσο πιό γρήγορα πέθαινα τόσο τό καλύτερο... Ναί, τώρα παρακαλούσα το θάνατο να συντομέψει το δρόμο του, για να λυτρωθώ και γω από την αδιαφορία του κόσμου μας. Ενός κόσμου που πρωταρχικό κανόνα στη ζωή του έχει τον πόλεμο για το χρήμα, τον πόλεμο για τα συμφέροντα του, τον πόλεμο παντού και για όλα Τον πόλεμο αντί την ειρήνη Τον πόλεμο αντί την ειρήνη......τον πόλεμο αντί την ειρήνη... 65

66 Και τότε θυμήθηκα την γιαγιά Αλεξάνδρα και μ' έπιασαν τύψεις, γιατί έφευγα από αυτό τον άχαρο κόσμο χωρίς να εκπληρώσω την τελευταία της επιθυμία... 66

67 «Όταν ανακαλύψεις τον υπέρτατο σκοπό της ζωής σου, αγωνίσου μέχρι να τον πετύχεις. Πολέμισε πάνω στο δρόμο της αλήθειας, της ειρήνης, της δικαιοσύνης και μη φοβάσαι στη σφαίρα της ηθικής δεν μετράει μόνο το αποτέλεσμα αλλά και η προσπάθεια» Οι επόμενοι δύο μήνες κυλούσαν, χωρίς να ξέρω πόσο θα ζούσα ακόμη. Η ζωή μου άλλαξε ριζικά καθώς προσπαθούσα να ζήσω κάθε χιλιοστό αέρα που ανέπνεα. Γύρναγα μιά εδώ και μια εκεί α- πό το πιο αριστοκρατικό εστιατόριο, στο πιο κακόφημο μπαράκι, από το πιο ακριβοπληρωμένο θεατρικό έργο, στο πιο «βρώμικο» κινηματογραφικό φίλμ. Είχα τόσο πολύ συνειδητοποιήσει ότι θα πέθαινα, ώστε όταν ο γιατρός μου είπε ότι οι δεύτερες εξετάσεις αίματος απέδειξαν ότι τα ερυθρά αιμοσφαίρια είχαν επανέλθει στην κανονική τους ποσότητα, τον κοίτα- 67

68 ξα αδιάφορα και του είπα: «Δηλαδή, πόσες μέρες ζωής μου δίνεται ακόμη;» Εκείνη η μέρα θα μείνει βαθιά χαραγμένη μέσα μου, σαν μια από τις πιο ό- μορφες μέρες της ζωής μου. Και δεν λέω η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου, γιατί η ε- πόμενη μέρα, που με βρήκε στο δρόμο για την Σπάρτη, διεκδίκησε και κέρδισε δίκαια τον τίτλο της περισσότερο όμορφης μέρας που έζησα ποτέ. Κι αυτό γιατί στις τρείς Δεκεμβρίου το απόγευμα, όταν ο ήλιος έ- δυε, στον κρύο χειμωνιάτικο αγέρα, εγώ με δάκρυα στα μάτια, μπρος από τον τάφο της γιαγιάς Αλεξάνδρας, έδινα τον δικό μου όρκο: Με το χέρι στη καρδιά μου, ορκίζομαι σ' ένα στόχο να βλέπουν τα ιδανικά μου. Το νέο μυαλό μου πίστεψε και έταξε το σκοπό σου, σκοπό μου! Ετσι γονατιστός τώρα κλαίω, τα δάκρυα, σα δάκρυα ειρήνης, στα μάγουλα τρέχουν και ο πόλεμος έγινε με μιας εχθρός μου. 68

69 Το θάρρος σου δός μου, ειρήνη της καρδιάς μου, κι οι τύψεις ας φύγουν από μπρός μου, ας φύγουν μακριά μου. Αλήθεια σου λέω, ορκίζομαι, κι ας κλαίω, υπερασπιστής, της ειρήνης, οπαδός της ομόνοιας, της αγάπης, της γαλήνης. Προφήτης του κόσμου δεν υπήρξα εγώ, αλλά θέτω σκοπό μου την ειρήνη να υπερασπιστώ, στη μικρή μας τη χώρα, που οι άνθρωποι μπρος μου τρέχουν και με παρωπίδες στα μάτια, την ειρήνη δε βλέπουν. Η καρδιά μου ας γίνει χίλια κομμάτια και το δρόμο ας δείξει σ' όσους θέλουν να «να δουν» και κήρυκες της ειρήνης νά ονομαστούν... 69

70 1. Πρόλογος σελ Κεφάλαιο Α σελ Κεφάλαιο Β σελ Κεφάλαιο Γ σελ Κεφάλαιο Δ σελ Κεφάλαιο Ε σελ Επίλογος σελ. 67 ISBN: