ΚΛΑ ΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 11 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΥΣΙΜΩΝ. Οκτώβριος 2009 Έρευνα-Σύνταξη: ρ αγκαλίδης Αθανάσιος ΜΟΝΑ Α ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΩΝ

Transcript

1 ΚΛΑ ΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 11 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΥΣΙΜΩΝ Οκτώβριος 2009 Έρευνα-Σύνταξη: ρ αγκαλίδης Αθανάσιος 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Περιγραφή - Ταξινόµηση κλάδου 3 2.Θεσµικό Πλαίσιο 4 3. Σηµασία του πετρελαίου στην Ελληνική Οικονοµία ιάρθρωση του κλάδου Εξέλιξη της δραστηριότητας Συνθήκες αγοράς - Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση Οικονοµικά στοιχεία του Κλάδου Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον ιεθνή χώρο Προβλήµατα του κλάδου Συµπεράσµατα-Προοπτικές του κλάδου 33 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου εµπορίας αυτοκινήτων 36 Βιβλιογραφία-πηγές 37 2

3 1. Περιγραφή - Ταξινόµηση κλάδου Από στατιστική άποψη ο κλάδος παραγωγής και εµπορίας καυσίµων υπάγεται στους τοµείς της εξορυκτικής της µεταποιητικής και της εµπορικής δραστηριότητας και σύµφωνα µε την κωδικοποίηση NACE Rev.1 περιλαµβάνει τους ακόλουθους υποκλάδους: Άντληση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου Παραγωγή προϊόντων διύλισης πετρελαίου Λιανική πώληση καυσίµων για οχήµατα Χονδρικό εµπόριο στερεών, υγρών και αερίων καυσίµων και συναφών προϊόντων Σηµειώνεται ότι από το Α τρίµηνο του 2009,έγινε εφαρµογή της νέας στατιστικής ταξινόµησης οικονοµικών δραστηριοτήτων NACE Rev.2, της Eurostat (Κανονισµός (ΕΚ)1893/2006) σύµφωνα µε την οποία, περιλαµβάνονται οι ακόλουθοι υποκλάδοι Άντληση αργού πετρελαίου Παραγωγή προϊόντων διύλισης πετρελαίου Χονδρικό εµπόριο στερεών, υγρών και αερίων καυσίµων και συναφών προϊόντων Λιανικό εµπόριο καυσίµων κίνησης σε ειδικευµένα καταστήµατα Άντληση αργού πετρελαίου Περιλαµβάνει: - την άντληση αργού πετρελαίου - την εξόρυξη βιτουµενιούχων ή πετρελαιούχων σχιστόλιθων και πισσούχων άµµων - την παραγωγή αργού πετρελαίου από τους βιτουµενιούχους σχιστόλιθους και άµµους - τις διαδικασίες λήψης αργού πετρελαίου: µετάγγιση, αφαλάτωση, αφύγρανση, σταθεροποίηση κλπ Από την τάξη αυτή εξαιρούνται: - οι υποστηρικτικές δραστηριότητες για την άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου - η αναζήτηση (έρευνα) πετρελαίου και φυσικού αερίου - η παραγωγή προϊόντων διύλισης πετρελαίου - η ανάκτηση υγροποιηµένων αερίων πετρελαίου που προέρχονται από τη διύλιση του πετρελαίου - η λειτουργία αεριαγωγών και πετρελαιαγωγών Παραγωγή προϊόντων διύλισης πετρελαίου Περιλαµβάνει την παραγωγή υγρών ή αέριων καυσίµων ή άλλων προϊόντων αργού πετρελαίου, βιτουµενιούχων (πισσούχων) ορυκτών ή των προϊόντων διαχωρισµού τους (κλασµατοποίηση). Η διύλιση του πετρελαίου περιλαµβάνει µία ή περισσότερες από τις ακόλουθες δραστηριότητες: διαχωρισµός (κλασµατοποίηση), άµεση απόσταξη του αργού πετρελαίου και πυρόλυση (πυροδιάσπαση). Αυτή η τάξη περιλαµβάνει: - την παραγωγή καυσίµων για κινητήρες: βενζίνη, κηροζίνη κλπ - την παραγωγή καυσίµων: ελαφρό, µέτριο και βαρύ καύσιµο πετρέλαιο, αέρια διυλιστηρίων όπως το αιθάνιο, το προπάνιο, το βουτάνιο κλπ - την παραγωγή λιπαντικών λαδιών ή γράσων µε βάση το πετρέλαιο, συµπεριλαµβανοµένων και των καταλοίπων του πετρελαίου - την παραγωγή προϊόντων για την πετροχηµική βιοµηχανία και για τη διάστρωση των οδών 3

4 - την παραγωγή ποικίλλων προϊόντων: πετρελαϊκός αιθέρας (white spirit), βαζελίνη, κερί παραφίνης, πήκτωµα (γέλη-jelly) πετρελαίου κλπ - την παραγωγή µπρικετών πετρελαίου (πετρελαιοπλίνθων) - την µείξη βιοκαυσίµων, δηλαδή την ανάµειξη αλκοολών µε πετρέλαιο (π.χ. gasohol) Χονδρικό εµπόριο στερεών, υγρών και αερίων καυσίµων και συναφών προϊόντων περιλαµβάνει: - το χονδρικό εµπόριο στερεών, υγρών και αέριων καυσίµων και συναφών προϊόντων Αυτή η τάξη περιλαµβάνει επίσης: - το χονδρικό εµπόριο καυσίµων, γράσων, λιπαντικών, λαδιών για αυτοκίνητα και µηχανές όπως είναι:το κάρβουνο, ο γαιάνθρακας, ο οπτάνθρακας, η καύσιµη ξυλεία, το νέφτι, το ακατέργαστο πετρέλαιο, το µαζούτ, το πετρέλαιο κίνησης, η βενζίνη, το καύσιµο πετρέλαιο, το πετρέλαιο θέρµανσης, η κηροζίνη, το υγροποιηµένο γκάζι, τα αέρια βουτανίου και προπανίου, τα λιπαντικά λάδια και γράσα, τα προϊόντα διυλισµένου πετρελαίου Λιανικό εµπόριο καυσίµων κίνησης σε ειδικευµένα καταστήµατα περιλαµβάνει: - το λιανικό εµπόριο καυσίµων για µηχανοκίνητα οχήµατα και µοτοσικλέτες - το λιανικό εµπόριο λιπαντικών προϊόντων και ψυκτικών προϊόντων για µηχανοκίνητα οχήµατα Από αυτή την τάξη εξαιρούνται: - το χονδρικό εµπόριο καυσίµων - το λιανικό εµπόριο αερίου υγροποιηµένου πετρελαίου για τη µαγειρική ή για τη θέρµανση 2. Θεσµικό Πλαίσιο Λόγω των ιδιαιτεροτήτων των προϊόντων του κλάδου (ρύπανση, επικινδυνότητα, δυνατότητες νοθείας, κ.τ.λ.) το θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας του είναι εξαιρετικά αυστηρό. Καθοριστικό ρόλο έχουν επίσης οι κανονισµοί και οι αποφάσεις της Ε.Ε. για τον περιορισµό της ρύπανσης, την ενίσχυση του ανταγωνισµού και την προστασία των καταναλωτών, προς τις οποίες εναρµονίζεται σχεδόν άµεσα και η Ελληνική νοµοθεσία. Γενικά για την αγορά πετρελαίων Ν. 2289/ Αναζήτηση, έρευνα και εκµετάλλευση υδρογονανθράκων Ν. 2434/ Μέτρα πολιτικής για την απασχόληση και την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση Ν. 2593/ Αναδιοργάνωση (.Ε.Π. Α.Ε.) και των θυγατρικών της εταιριών Ν. 2874/ Προώθηση της απασχόλησης και άλλες διατάξεις Ν. 3054/ Οργάνωση της αγοράς πετρελαιοειδών και άλλες διατάξεις N. 3784/ Αναθεώρηση ιατάξεων του ν. 703/1977 περί Ανταγωνισµού και άλλες διατάξεις. Αγ. ιατ.4/ Τροποποίηση της Α.. 13/ (ΦΕΚ 2129/Β/ ). Π.. 327/ Ρύθµιση θεµάτων πετρελαϊκής πολιτικής εµπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων και λειτουργία εµπορικών καταστηµάτων Υ.Α. 4871/ Ωράριο λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίµων Υ.Α. 7148/ Ωράριο λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίµων Υ.Α. Α / Χορήγηση αδειών κυκλοφορίας βυτιοφόρων αυτοκινήτων Ι.Χ. σε µεταπωλητές πετρελαιοειδών προϊόντων για θέρµανση Υ.Α. Α / Χορήγηση αδειών κυκλοφορίας βυτιοφόρων αυτοκινήτων Ι.Χ. σε πρατηριούχους υγρών καυσίµων Y.Α. Γ 2069/ Ωράριο λειτουργίας καταστηµάτων διανοµής πετρελαίου Υ.Α. ΟΙΚ. 1222/ Καθορισµός ωρών λειτουργίας καταστηµάτων διανοµής πετρελαιοειδών Υ.Α. Φ1-1767/ Συµπλήρωση διατάξεων για τη διακίνηση καυσίµων Μεταφορές επικίνδυνων εµπορευµάτων - ADR Π.. 74/2008: Αρχική επιµόρφωση & περιοδική κατάρτιση των οδηγών ορισµένων οδικών οχηµάτων Α. Β / Κόµιστρα Φ Χ αυτοκινήτων βυτιοφόρων 4

5 Αποφ. ΥΠ Α / Υιοθέτηση του παραρτήµατος 18 του ιεθνούς Οργανισµού Πολιτικής Αεροπορίας Ν. 2978/ Κύρωση της Συµφωνίας -Πλαισίου για το θεσµικό καθεστώς της δηµιουργίας διακρατικών συστηµάτων µεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου Π.. 106/ Τροποποίηση Π (189Α) Π.. 223/ Τροποποίηση των διατάξεων του Π.. 77/1998 Π.. 256/ σχετικά µε την καθιέρωση ενιαίων διαδικασιών στον τοµέα ελέγχου των οδικών µεταφορών επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α /2001 -για δεύτερη προσαρµογή στην τεχνική πρόοδο της οδηγίας 94/55/ΕΚ Υ.Α /2003 Ορισµός φορέων ελέγχου τεχνικών προδιαγραφών κατασκευής οχηµάτων και δεξαµενών µεταφοράς επικίνδυνων υλικών Υ.Α / Όροι και προϋποθέσεις ορισµού φορέων ελέγχου οχηµάτων µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α / Προσαρµογή της Ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της 2004/104/ΕΚ οδηγίας της επιτροπής Υ.Α / Καθορισµός της τιµής διάθεσης των εγχειριδίων θεωρητικής εκπαίδευσης για τους µεταφορείς επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α / Τροποποίηση της Υ.Α Υ.Α /2007 Καθορισµός διαδικασίας κατάρτισης, εξέτασης και χορήγησης πιστοποιητικού συµβούλων ασφαλούς µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α / Τροποποίηση του Π Υ.Α / Χορήγηση αδειών κυκλοφορίας βυτιοφόρων Υ.Α / Επαγγελµατική κατάρτιση οδηγών οχηµάτων µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α / Προσαρµογή της Ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 96/35/ΕΚ Υ.Α / Ορισµός φορέων ελέγχου τεχνικών προδιαγραφών κατασκευής οχηµάτων και δεξαµενών µεταφοράς επικίνδυνων υλικών Υ.Α / Τροποποίηση και συµπλήρωση της Υ.Α / Προσαρµογή της Ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 2000/61/ΕΚ Υ.Α / Επαγγελµατική κατάρτιση οδηγών οχηµάτων µεταφοράς επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α / Έκδοση πιστοποιητικού εγκρίσεως µεταφοράς επικινδύνων υλικών ADR για βυτιοφόρα διεθνών µεταφορών Υ.Α / Ορισµός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ως φορέα ελέγχου οχηµάτων και δεξαµενών µεταφοράς επικίνδυνων υλικών Υ.Α. ΟΙΚ /2004 Συµπλήρωση της 72411/3149/00/2001 Υ.Α. ΟΙΚ / Τροποποίηση του Π (113Α) Υ.Α. ΟΙΚ / Τεχνικές προδιαγραφές ήδη κυκλοφορούντων οχηµάτων που διενεργούν εθνικές µεταφορές ορισµένων κατηγοριών επικίνδυνων εµπορευµάτων Υ.Α. Φ / Τροποποίηση του Π Υ.Α. Φ / Τροποποίηση του Π Υ.Α. Φ.Γ /2007 Επιµόρφωση εργοδοτών και εργαζοµένων για θέµατα άσκησης καθηκόντων τεχνικού ασφαλείας Υ.Α. Φ.Γ / Πιστοποίηση πραγµατογνωµόνων ADR Υ.Α. Φ / Τροποποίηση της (995Β) Υ.Α. Φ / Τροποποίηση της Κ.Υ.Α. Φ Υ.Α. Φ / Προσαρµογή της ελληνικής νοµοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 2000/30/ΕΚ Υ.Α. Φ / Τροποποίηση της Φ (1523) Υ.Α. Φ / ιαδικασία έκδοσης πιστοποιητικού έγκρισης ADR Υ.Α. ΦΓ / Πιστοποίηση πραγµατογνώµονα ADR Υ.Α. ΦΓ / Τροποποίηση της υπ αριθµ Πετρελαιοειδή απόβλητα Π.. 82/ Αντικατάσταση της Κ.Υ.Α Υ.Α / Συγκέντρωση και διάθεση των πετρελαιοειδών αποβλήτων που παράγονται στους χώρους του µηχανοστασίου των πλοίων Υ.Α / Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων Υ.Α / Επιτήρηση και έλεγχος των διασυνοριακών µεταφορών επικινδύνων αποβλήτων 5

6 Υ.Α /553/88 - Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία των υπόγειων νερών από απορρίψεις ορισµένων επικίνδυνων ουσιών Υ.Α Β ΜΑRΡΟL/108/91/ /92 - Συγκέντρωση και διάθεση πετρελαιοειδών αποβλήτων του Μηχανοστασίου των πλοίων Υ.Α. ΑΠ / Καθορισµός µέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων Υ.Α. 13Ε9321/ Μέτρα κατά της εκποµπής αερίων Υ.Α. ΟΙΚ / Έγκριση του συλλογικού συστήµατος εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων Υ.Α. οικοθεν 11294/ Όροι λειτουργίας και επιτρεπόµενα όρια εκποµπών αερίων αποβλήτων από βιοµηχανικούς λέβητες ατµογεννήτριες, ελαιόθερµα και αερόθερµα που λειτουργούν µε καύσιµο µαζούτ, ντίζελ ή αέριο Προδιαγραφές καυσίµων - Έλεγχος ποιότητας Βενζίνη Αποφ. 9387/ Προδιαγραφές Βενζίνης χωρίς µόλυβδο Υ.Α / Προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου αµόλυβδης Υ.Α / Εναρµόνιση της Ελληνικής Νοµοθεσίας προς την οδηγία 98/70/ΕΚ Υ.Α / Εναρµόνιση της Ελληνικής Νοµοθεσίας προς την οδηγία 98/70/ΕΚ Υ.Α / Αµόλυβδη βενζίνη, προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου Υ.Α / Τροποποίηση της απόφασης ΑΧΣ Υ.Α / Ιχνηθέτηση αµόλυβδης βενζίνης Υ.Α / Καύσιµα αυτοκινήτων, αµόλυβδη βενζίνη, απαιτήσεις και µέθοδοι δοκιµών ΥΑ Ιχνηθέτηση βενζίνης Κηροζίνη Θέρµανσης Υ.Α / Προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου κηροζίνης Υ.Α / Χρωµατισµός και ιχνηθέτηση κηροζίνης θέρµανσης Μαζούτ Π.. 922/ Περί απαγορεύσεως της χρήσης πετρελαίου τύπου Μαζούτ εις κτιριακάς εγκαταστάσεις καύσεως Υ.Α. 4294/ Προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου µαζούτ Υ.Α / Μείωση θείου στο µαζούτ Υ.Α. 8376/ Περί κανονιστικών διατάξεων αφορωσών την χρήσιν του πετρελαίου εξωτερικής καύσεως Μαζούτ Πετρέλαιο Υ.Α / Περί συµπληρώσεως της υπ αριθ Υ.Α / ιαδικασίες χρωµατισµού και ιχνηθέτησης πετρελαίου θέρµανσης Υ.Α / Προδιαγραφές & µέθοδοι ελέγχου πετρελαίου κίνησης Υ.Α / Τεχνικές προδιαγραφές ανιχνευτών διαχωριστικής επιφάνειας πετρελαίου/ νερού Υ.Α / Μέτρα για τον περιορισµό της εκποµπής αερίων και σωµατιδίων Υ.Α / Πετρέλαιο κίνησης, προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου Υ.Α / Προδιαγραφές και µέθοδοι ελέγχου του πετρελαίου θέρµανσης Υ.Α / ιαδικασίες χρωµατισµού και ιχνηθέτησης πετρελαίου θέρµανσης Υ.Α / Προδιαγραφές πετρελαίου θερµάνσεως Υ.Α. 483/ Χρωµατισµός και ιχνηθέτηση πετρελαίου Diesel Υ.Α / Προδιαγραφές και διαδικασίες χρωµατισµού και ιχνηθέτησης πετρελαίου ναυτιλίας Υ.Α / Προδιαγραφές και διαδικασίες χρωµατισµού και ιχνηθέτησης πετρελαίου ναυτιλίας Υ.Α. 597/ Συµπλήρωση του πίνακα 1 της αποφάσεως Α.Χ.Σ. 470/1993 Υ.Α / Μέτρα για τον περιορισµό των εκποµπών αερίων και σωµατιδίων Υ.Α. ΟΙΚ / Συµµόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας 96/1/ΕΟΚ Λοιπά Υ.Α / Έλεγχος της ποιότητας των υγρών καυσίµων Υ.Α. 351/2003 Τροποποίηση της ΑΧΣ 340/2000 Υ.Α / Περί συγκροτήσεως συνεργείων ελέγχου Υ.Α / ιάθεση των χρησιµοποιουµένων ορυκτελαίων Υ.Α. Φ / Τροποποίηση και συµπλήρωση της Φ Υ.Α. Φ , Α.. 1/ Επισήµανση ορυκτελαίων και λιπαντικών Εγκαταστάσεις Πυροπροστασία-Αποθήκευση Κ.Υ.Α 263/ Τροποποίηση της Υ.Α «περί λήψεως µέτρων πυροπροστασίας στις Βιοµηχανικές Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών» 6

7 Κ.Υ.Α / Κανονισµός εγκαταστάσεων, αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίµων σε αεροδρόµια Ν. 3335/ Έλεγχος της διακίνησης και αποθήκευσης πετρελαιοειδών προϊόντων Π.. 44/ Καθορισµός προδιαγραφών διαµόρφωσης, σχεδίασης, κατασκευής και Κ.Υ.Α Τροποποίηση της Υ.Α «περί λήψεως µέτρων πυροπροστασίας στις Βιοµηχανικές Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών» Εταιρείες Εµπορίας Πετρελαιοειδών Προϊόντων Υ.Α. ΙΙ-7086Φ5.2/ Συµπλήρωση της Υπουργικής Απόφασης 34628/1985 (ΦΕΚ 799) /τ.Β ) «καθορισµός τεχνικών προδιαγραφών ασφαλούς λειτουργίας, διαµόρφωσης, σχεδίασης και κατασκευής των εγκαταστάσεων εναποθήκευσης υγρών καυσίµων των εταιρειών εµπορίας πετρελαιοειδών» Υ.Α. Φ / Τροποποίηση της Κ.Υ.Α «Κανονισµοί για την παραγωγή, αποθήκευση και διάθεση σε κατανάλωση εκρηκτικών υλών» Πρατήρια - Αντλίες Β.. 464/ Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων προ πρατηρίων κειµένων εντός εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών Ή εντός εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών ή εντός κατοικηµένων εν γένει περιοχών Π /81 - Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίµων κειµένων εντός εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων ή κωµών ή εγκεκριµένων οικισµών ή εν γένει κατοικηµένων περιοχών Π.. 143/ Τροποποίηση διατάξεων σχετικών µε όρους και προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας αντλιών καυσίµων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών Π.. 270/ Τροποποίηση διατάξεων του Β «Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων προ πρατηρίων κειµένων εκτός των εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών ή εκτός κατοικηµένων εν γένει περιοχών και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών» Π.. 33/ Τροποποίηση του Π.. 143/89 «περί διατάξεων σχετικών µε όρους και προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας αντλιών καυσίµων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών Π.. 401/ Τροποποίηση του Π.. 143/89 µε όρους και προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας αντλιών καυσίµων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών Π.. 455/ Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας σταθµών αυτοκινήτων και εγκαταστάσεως εντός αυτών πλυντηρίων - λιπαντηρίων αυτοκινήτων, αντλιών παροχής καυσίµων ως και προϋποθέσεων χορηγήσεως των προς τούτο απαιτουµένων αδειών Π.. 509/ Τροποποίηση διατάξεων του Β Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων προ πρατηρίων κειµένων εκτός ΤΩΝ εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών ή εκτός κατοικηµένων εν γένει περιοχών και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών Π.. 511/ Περί χορηγήσεως αδειών εκτελέσεως και εγκαταστάσεων καυστήρων υγρών καυσίµων Υ.Α / Καθορισµός της διαδικασίας και του τρόπου σφράγισης των εγκαταστάσεων παροχής υγρών καυσίµων Υ.Α. ΟΙΚ / Καθορισµός όρων, προϋποθέσεων και διαδικασιών για τη διενέργεια: α)επιθεωρήσεων και β)ελέγχων σε εγκαταστάσεις πρατηρίων υγρών καυσίµων, σταθµών αυτοκινήτων και λοιπών συναφών εγκαταστάσεων Π.. 118/ Τροποποίηση του β.δ 465/70 «Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων προ πρατηρίων κειµένων εκτός των εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων και κωµών ή εκτός κατωκηµένων εν γένει περιοχών και περί κυκλοφοριακής συνδέσεως εγκαταστάσεων µετά των οδών» (Α150) και του π.δ 1224/81 «Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίµων κειµένων εντός εγκεκριµένων σχεδίων πόλεων ή κωµών ή εγκεκριµένων σχεδίων οικισµών ή εν γένει κατοικηµένων περιοχών» (Α 303) όπως τροποποιήθηκαν µε το π.δ 509/84 (Α 181), το π.δ 143/89 «Τροποποίηση διατάξεων σχετικών µε όρους και προϋποθέσεις εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίµων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων µετά των οδών» (Α 69), το π.δ 401/93 (Α 170) και το π.δ 125/92 (Α 56) «τροποποίηση και συµπλήρωση του π.δ 143/89 (Α 69)» και κατάργηση διατάξεων του π.δ 327/92 (Α 163) Πυροπροστασία Κ.Υ.Α Τροποποίηση περί λήψεως µέτρων πυροπροστασίας στις Βιοµηχανικές Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών καθώς αποθήκες εύφλεκτων και εκρηκτικών υλών κατά το άρθρο 3 Π.. 374/88: Τροποποίηση και συµπλήρωση του Π.. 71/1988 «Κανονισµός πυροπροστασίας κτιρίων» Π.. 460/76: Περί λήψεως µέτρων πυρασφαλείας υπό βιοµηχανικών και βιοτεχνικών επιχειρήσεων και αποθηκών Π.. 71/88: Κανονισµός πυροπροστασίας των κτιρίων Υ. Α /281/78: Περί κατατάξεως των Βιοµηχανικών και Βιοτεχνικών επιχειρήσεων από απόψεως κινδύνου πυρκαγιάς 7

8 Υ.Α /282/78: Περί εφαρµοστέων µέτρων πυροπροστασίας Bιοµηχανικών και Βιοτεχνικών Επιχειρήσεων Υ.Α. - Λήψη µέτρων πυροπροστασίας σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγρών καυσίµων των επιχειρήσεων που δεν αποτελούν εταιρείες εµπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων Υ.Α / Τροποποίηση και συµπλήρωση του Π.. 71/88 Υ.Α. 5905Φ15839/ Λήψη µέτρων πυροπροστασίας στις βιοµηχανικές-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών καθώς και αποθήκες εύφλεκτων υλικών και εκρηκτικών υλικών Υ.Α. 7376/91: Λήψη µέτρων και µέσων πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις ανάµειξης, συσκευασίας και αποθήκευσης λιπαντικών ελαίων και λιπών Υ.Α. 7755/160/88: Λήψη µέτρων πυροπροστασίας στις Βιοµηχανικές-Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών καθώς και αποθήκες εύφλεκτων και εκρηκτικών υλών Λοιπά Π.. 316/ Τροποποίηση διατάξεων του Π «περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας σταθµών αυτοκινήτων και εγκαταστάσεως εντός αυτών πλυντηρίων -λιπαντηρίων αυτοκινήτων, αντλιών παροχής καυσίµων ως και προϋποθέσεων χορηγήσεως των προς τούτο απαιτουµένων αδειών» Π.. 326/91 - Τροποποίηση του Π.Ν. 455/76 «περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας σταθµών αυτοκινήτων και εγκαταστάσεως εντός αυτών πλυντηρίων - λιπαντηρίων αυτοκινήτων, αντλιών παροχής καυσίµων ως και προϋποθέσεων χορηγήσεως των προς τούτο απαιτουµένων αδειών» (Α-169) Π.. 362/ Εκτέλεση, συντήρηση και επισκευή εγκαταστάσεων καύσης αερίων καυσίµων Π Τροποποίηση του Π (21Α) «εκτέλεση, συντήρηση και επισκευή θερµοϋδραυλικών εγκαταστάσεων» Π.. 59/ Τροποποίηση διατάξεων Π (143Α), που αφορά τις απαιτήσεις απόδοσης για τους νέους λέβητες ζεστού νερού που τροφοδοτούνται µε υγρά ή µε αέρια καύσιµα Υ.Α / Περί συγκροτήσεως συνεργείων ελέγχου καυστήρων πετρελαίου κεντρικών θερµάνσεων κτιρίων Περιβάλλον - Ρύπανση 2004/35/ΕΚ - περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζηµίας Αποφ / Καθορισµός φυσικού αποδέκτη των αποβλήτων της ΑΒΕΕ Ν. 1650/ Για την προστασία του περιβάλλοντος Ν. 3393/ Κύρωση της Σύµβασης για την αστική ευθύνη για ζηµία ρύπανσης από πετρέλαιο ρύπανσης Ν. 3422/ Κύρωση της Σύµβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συµµετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέµατα Π.. 11/ Εθνικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιµετώπιση περιστασιακών ρύπανσης από πετρέλαιο Π.. 197/ Κύρωση του πρωτοκόλλου του έτους 1992 Π.. 270/ Αποδοχή των πρωτοκόλλων των ετών 1976 και 1992 Π.. 286/ Κύρωση της 1 (82) αποφάσεως της νοµικής επιτροπής του ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού Π.. 51/ Καθορισµός µέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωµένη προστασία και διαχείριση υδάτων Υ.Α / προσαρµογή στην τεχνική πρόοδο της οδηγίας 72/306/ΕΚ Υ.Α / Περί καθορισµού προδιαγραφών χηµικών διασκορπιστικών ουσιών Υ.Α / Τροποποίηση του εντύπου της έκθεσης κατασκευής και εξοπλισµού του ιεθνούς Πιστοποιητικού Πρόληψης της Ρύπανσης από Πετρέλαιο (IOPPC) Υ.Α / Καθορισµός του τύπου του ιεθνούς Πιστοποιητικού Πρόληψης Ρύπανσης του Αέρα Υ.Α / Ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στις δηµόσιες αρχές για πληροφορίες σχετικά µε το περιβάλλον Υ.Α. 8668/ Έγκριση Εθνικού Σχεδιασµού ιαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υ.Α. Αριθ. Πρωτ. 195Φ / Καθορισµός τύπου διεθνούς πιστοποιητικού πρόληψης της ρύπανσης από τη µεταφορά επιβλαβών υγρών ουσιών χύµα Υ.Α / Μέτρα κατά της εκποµπής αερίων Υ.Α. 13Ε4056/ Τροποποίηση της Κ.Υ.Α 13E Υ.Α. Η.Π Ε103/2007 Καθορισµός τιµών στόχων και ορίων εκτίµησης Υ.Α. ΟΙΚ / Καθορισµός µέτρων για την ποιότητα της ατµόσφαιρας και ειδικότερα των οριακών τιµών για την περιεκτικότητα της βενζίνης σε µόλυβδο ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΙΑΤΑΞΙΣ Α5/2911/1977: Περί απαγορεύσεως καύσεως µαζούτ κατά την παραγωγικήν διαδικασίαν, δι' αντιµετώπισιν εκτάκτων περιστατικών ρυπάνσεως Πλοία Π.. 146/ Κανονισµός για την ασφαλή µεταφορά χύµα πετρελαίου 8

9 Π.. 380/ Περί τροποποιήσεως του εγκριθέντος δια του Π.. 149/1976 Κανονισµού περί πυροσβεστικών µέσων των πλοίων Υ.Α / Αποδοχή των κωδίκων για την κατασκευή και εξοπλισµό πλοίων που µεταφέρουν επικίνδυνα χηµικά χύµα Υ.Α / Τεχνικές προδιαγραφές συσκευών πρόληψης ρύπανσης από πετρέλαιο Υ.Α / Ηµερολόγιο µέτρων ασφαλείας Υ.Α / Έγκριση Κανονισµού για την κατασκευή και τον εξοπλισµό δεξαµενόπλοιων που µεταφέρουν χύµα υγροποιηµένα αέρια και δεξαµενόπλοιων που µεταφέρουν χύµα επικίνδυνες υγρές χηµικές ουσίες Υ.Α /434/83: Καθιέρωση νέου τύπου βιβλίου πετρελαίου Υ.Α. 205Φ / Καθιέρωση βιβλίου φορτίου για πλοία Υ.Α / Έγκριση του Γενικού Κανονισµού Λιµένα Υ.Α / Τροποποίηση της απόφασης του ΑΧΣ Υ.Α / Καθιέρωση νέου τύπου βιβλίου πετρελαίου Υ.Α / Καθιέρωση βιβλίου φορτίου για πλοία Υ.Α / Έγκριση Γενικού Κανονισµού Λιµένα µε ΑΡ.18 Υ.Α / Έγκριση του Γενικού Κανονισµού Λιµένα µε ΑΡ.9 Υ.Α / Έγκριση του Ειδικού Κανονισµού Λιµένα µε ΑΡ.53 Υ.Α / Έγκριση του Ειδικού Κανονισµού Λιµένα µε ΑΡ.179 Υ.Α / Καθιέρωση νέου τύπου βιβλίου πετρελαίου Υ.Α / Καθορισµός τύπου πιστοποιητικού καταλληλότητας για τη µεταφορά επικίνδυνων χηµικών ουσιών Υ.Α / Τροποποίηση της Αποφάσεις Επιτροπής Ανταγωνισµού: Ιδιαίτερα σηµαντική για την λειτουργία της αγοράς καυσίµων είναι η απόφαση 418/V/2008- «Λήψη απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισµού, σύµφωνα µε το άρθρο 5 παρ.5 του ν.703/77, όπως ισχύει, επί των µέτρων και προτάσεων στον κλάδο της αγοράς και εµπορίας πετρελαιοειδών προϊόντων, µε σκοπό να αξιολογήσει σε συνέχεια των µέτρων και προτάσεων...». Με την απόφαση αυτή εντοπίζονται σηµαντικές δυσλειτουργίες της αγοράς και προτείνονται συγκεκριµένα µέτρα για την αντιµετώπιση τους. Κοινοτικές αποφάσεις: Από τις κοινοτικές αποφάσεις καθοριστικές είναι αυτές που αφορούν τα αυτοκίνητα οχήµατα και τις προδιαγραφές των καυσίµων κίνησης. Ε.Ε.-Πρόταση κανονισµού για την» έγκριση τύπου των µηχανοκίνητων οχηµάτων όσον αφορά τις εκποµπές των βαρέων επαγγελµατικών οχηµάτων», COM(2007) 851 L 263 της 09/10/2007. Ο κανονισµός αποσκοπεί στην ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος από τις εκποµπές ρύπων των εν λόγω οχηµάτων. ιορθωτικό στον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 385/2009 της Επιτροπής, της 7ης Μαΐου 2009, για την αντικατάσταση του παραρτήµατος ΙΧ της οδηγίας 2007/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου για την έγκριση µηχανοκίνητων οχηµάτων και των ρυµουλκούµενών τους, και των συστηµάτων, κατασκευαστικών στοιχείων και χωριστών τεχνικών µονάδων που προορίζονται για τα οχήµατα αυτά («οδηγία πλαίσιο»). Στο πλαίσια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την προστασία του περιβάλλοντος καθορίσθηκαν οι νέες προδιαγραφές περιεκτικότητας σε θείο και άλλες ιδιότητες για τη βενζίνη και το ντήζελ κίνησης που ισχύουν από το Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι νέες προδιαγραφές: ΝΕΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΒΕΝΖΙΝΗΣ & ΝΤΗΖΕΛ(ΣΕ ΙΣΧΥ ΑΠΟ ΤΟ 2009) Αµόλυβδη Βενζίνη Ντήζελ Κίνησης Περιεκτικότητα σε θειούχες ενώσεις (ppm) 10 µέγιστο Πυκνότητα στους 15 o C (kg/l) 0,845 µέγιστο Περιεκτικότητα σε αρωµατικές ενώσεις (%vol) 35 µέγιστο Περιεκτικότητα σε θείο (ppm) 10 µέγιστο Περιεκτικότητα σε ολεφίνες (%vol) 18 µέγιστο Αριθµός κετανίων 51 ελάχιστο Περιεκτικότητα σε βενζόλιο (%vol) 1 µέγιστο Περιεκτ.σε πολυαρωµατικά 11 µέγιστο (%wt) Περιεκτικότητα σε οξυγονούχες ενώσεις (%) 2,7 µέγιστο Απόσταξη στους 95%vol.( o C) 360 µέγιστο 9

10 2. Σηµασία του πετρελαίου στην Ελληνική Οικονοµία Η χώρα µας είναι ιδιαίτερα εξαρτηµένη από το πετρέλαιο λόγω της έλλειψης ή της ανεπαρκούς αξιοποίησης άλλων ενεργειακών πόρων, των χαρακτηριστικών του παραγωγικού της συστήµατος που είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρο και της χαµηλής ανάπτυξης των ηλεκτροκίνητων µέσων µεταφοράς. Αν και η συµµετοχή του πετρελαίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι σχετικά χαµηλή (15,8%), η σηµασία του στην τελική ενεργειακή κατανάλωση είναι σηµαντική αφού καλύπτει το 67% των αναγκών στο σύνολο της οικονοµίας, το 99% στις µεταφορές, το 76% στη γεωργία, το 53% στον οικιακό τοµέα, το 40% στη βιοµηχανία και το 24% στο εµπόριο και τις υπηρεσίες.(πηγή: Εθνικό Πληροφοριακό Σύστηµα Ενέργειας) Συµµετοχή πετρελαίου στην τελική ενεργειακή κατανάλωση της Ελληνικής Οικονοµίας(2007) 120% 100% 100% 100% 99% 80% 67% 76% 64% 60% 53% 40% 20% 40% 24% 0% Σύνολο Βιοµηχανία Γεωργία Οικιακός τοµέας Εµπόριο και ιοίκηση Ακτοπλοϊα Αεροµεταφορές Οδικές µεταφορές Σιδηροδροµικές Τελική Ενεργειακή κατανάλωση κατά τοµέα(σε χιλ.τιπ) Οδικές µεταφορές; Αεροµεταφορές; Ακτοπλοϊα; 660 Εµπόριο και ιοίκηση; Οδικές µεταφορές; Οικιακός τοµέας; Γεωργία; Αεροµεταφορές; Ακτοπλοϊα; 660 Εµπόριο και ιοίκηση; 515 Οικιακός τοµέας; Βιοµηχανία; Σύνολο Γεωργία; 829 Βιοµηχανία; Πετρέλαιο 10

11 3. ιάρθρωση του κλάδου Η Ελληνική αγορά υγρών καυσίµων παρουσιάζει υψηλό βαθµό ολοκλήρωσης µε εξαίρεση τον τοµέα άντλησης όπου η εγχώρια παραγωγή αργού καλύπτει ασήµαντο µέρος των αναγκών(περίπου 1 µε 2%). Το αργό πετρέλαιο µεταφέρεται µε τάνκερ στις εγχώριες µονάδες διύλισης και αφού διυλιστεί, διατίθεται στην ελληνική αγορά ή εξάγεται. Η διακίνηση καυσίµων στο εσωτερικό πραγµατοποιείται αποκλειστικά µέσω των εταιρειών εµπορίας οι οποίες προµηθεύουν τα πρατήρια, τη βιοµηχανία, τα νοικοκυριά κ.λ.π. (εκτός από ένα µικρό αριθµό µεγάλων τελικών καταναλωτών και τις Ένοπλες υνάµεις που προµηθεύονται τα προϊόντα απευθείας από τα διϋλιστήρια). Η δοµή της εγχώριας αγοράς πετρελαίου παρουσιάζεται στο σχήµα που ακολουθεί : οµή της Ελληνικής αγοράς υγρών καυσίµων Πηγή: Motor Oil ιάρθρωση του κλάδου Επιχειρήσεις Απασχόληση Κύκλος εργασιών Άντληση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου Παραγωγή προϊόντων διύλισης πετρελαίου Λιανική πώληση καυσίµων για οχήµατα Χονδρικό εµπόριο στερεών, υγρών και αερίων καυσίµων και συναφών προϊόντων Πηγή:ΕΣΥΕ Στην παραγωγή αργού πετρελαίου δραστηριοποιείται µία εταιρία, η Kavala Oil η οποία εκµεταλλεύεται τα κοιτάσµατα της Θάσου. 11

12 Στη διύλιση πετρελαίου δραστηριοποιούνται 2 εταιρίες µε 4 διυλιστήρια. Τα Ελληνικά Πετρέλαια ελέγχουν τα διυλιστήρια Ασπροπύργου, Ελευσίνας (πρώην ΠΕΤΡΟΛΑ) και Θεσ/νίκης(πρ. ESSO), ενώ η Motor oil Hellas διαθέτει ένα διυλιστήριο στην Κόρινθο. Η συνολική δυναµικότητα των Ελληνικών διυλιστηρίων είναι περίπου 21 εκ. τόνοι και κατανέµεται ως ακολούθως: ΕΛΠΕ Ασπροπύργου 6,7 εκατ. τόνοι, ΠΕΤΡΟΛΑ 5 εκατ. τόνοι (δεν παράγει βενζίνες), Motor Oil Hellas 4,5 εκατ. τόνοι και ΕΛΠΕ Θεσσαλονίκης 3,5 εκατ. τόνοι. Στην εµπορία καυσίµων(χονδρικές πωλήσεις) δραστηριοποιούνται 48 επιχειρήσεις από τις οποίες οι 20 διαθέτουν άδεια τύπου Α µε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης σε όλη τη χώρα. Άδειες Β1 ή/και Β2 για ναυτιλιακά ή / και αεροπορικά καύσιµα διαθέτουν 22 επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ευκολίες ανεφοδιασµού πλοίων σε λιµάνια και σταθµούς ανεφοδιασµού αεροσκαφών σε 25 αεροδρόµια. Από αυτές, οι 13 διαθέτουν και Άδεια τύπου Α. Άδεια Γ (εµπορίας Υγραερίου) διαθέτουν 16 εταιρίες µε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ή και εµφιάλωσης υγραερίων. Από αυτές, οι 4 διαθέτουν και Άδεια τύπου Α. Αδεια τύπου (εµπορίας Ασφάλτου) διαθέτουν 14 εταιρίες εκ των οποίων οι 5 διαθέτουν και Άδεια τύπου Α. Μία εταιρία διαθέτει Άδεια Μεταφοράς µε Αγωγό και δραστηριοποιείται στη µεταφορά Jet fuels από τα ιυλιστήρια στον Αερολιµένα Ε. Βενιζέλος Στο χώρο της λιανικής πώλησης υπάρχουν επιχειρήσεις µε περίπου πρατήρια για καύσιµα κίνησης(στην πλειοψηφία τους µε σήµατα εταιριών) και περίπου µεταπωλητές πετρελαίου θέρµανσης. Για τη διακίνηση των καυσίµων χρησιµοποιούνται περίπου βυτιοφόρα ηµόσιας Χρήσης, 500 βυτιοφόρα Ιδιωτικής Χρήσης των Εταιριών Εµπορίας, µικρά βυτιοφόρα Ιδιωτικής Χρήσης διανοµής θέρµανσης, ενώ υπάρχει και ένας αγωγός (pipeline) για την τροφοδοσία του αεροδροµίου Αθηνών. Όπως είναι λογικό (λόγω της συγκέντρωσης του πληθυσµού και του υψηλού µεταφορικού κόστους) ο κλάδος εµφανίζει υψηλή γεωγραφική συγκέντρωση στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη και τα λοιπά µεγάλα αστικά κέντρα. Ο βαθµός συγκέντρωσης του κλάδου είναι υψηλός αφού η παραγωγή πραγµατοποιείται από 2 εταιρίες οι οποίες µέσω των θυγατρικών τους (ΕΚΟ, AVIN, CYCLON και τα δίκτυα της BP και της Shell που εξαγοράστηκαν πρόσφατα) ελέγχουν επίσης και το 48,3% των πρατηρίων, το 55,2% των λιανικών πωλήσεων καυσίµων(σε όγκο) και το 57% των βενζινών. 120% 100% 100% Συµµετοχή των 2 οµίλων στα συνολικά µεγέθη (ΕΛΠΕ και Motor Oil) 80% 60% 40% 57,05% 55,18% 48,30% 20% 0% ιύλιση Εµπόριο Βενζίνης Εµπορία καυσίµων(σύνολο) Πρατήρια Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Λόγω της υψηλής συγκέντρωσης και των ιδιαιτεροτήτων των προϊόντων(κόστος µεταφοράς και επικινδυνότητα φορτίων) και του υπάρχοντος θεσµικού πλαισίου (προδιαγραφές, υποχρέωση αποθέµατος 90 ηµερών, κ.τ.λ.) η Ελληνική αγορά παρουσιάζει έντονα χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου. Οι σηµαντικότεροι 12

13 παράγοντες που περιορίζουν τον ελεύθερο ανταγωνισµό είναι η τήρηση των αποθεµάτων από τα διυλιστήρια για λογαριασµό των εταιρειών εµπορίας που ουσιαστικά απαγορεύουν τις εισαγωγές η µη απελευθέρωση της αγοράς βυτιοφόρων Χ και η αδυναµία πλήρους και απευθείας πρόσβασης των πρατηριούχων στα διυλιστήρια για τον εφοδιασµό. Η αποθηκευτική ικανότητα σε τοπικό επίπεδο και η γεωγραφική κατανοµή της παρέχει στους 2 µεγάλους οµίλους σηµαντικά συγκριτικά πλεονέκτηµα έναντι των µικρότερων εταιριών και κυρίως αυτών που δεν διαθέτουν αποθηκευτικούς χώρους και είναι απόλυτα εξαρτηµένες. Τα ΕΛΠΕ κατέχουν το 41% της συνολικής αποθηκευτικής ικανότητας, η Motor Oil το 16%, η Jet Oil το 14%, η Bitumina το 5%, η Elinoil το 3% και οι υπόλοιπες µόλις 21%. Αποθηκευτικοί χώροι κατά εταιρία και περιοχή ΕΛΠΕ(ΕΚΟ-BP ) MOTOR OIL(AVIN-SHELL) ΛΟΙΠΕΣ Σύνολο χώρας Νησιά Αιγαίου Μακεδονία-Θράκη Κρήτη Κεντρική Ελλάδα υτική Ελλάδα Πελοπόννησος Θεσσαλονίκη Αττική Πηγή: ΟΒΕ Πρατήρια ανα εταιρία το 2009 (Αριθµός; Ποσοστό %) LEON GAS (µεικτά πρ.); 5 SHELL GAS (µεικτά πρ.); 5 ΒΙΤΟΥΜΙΝΑ; 3; 0% ΠΕΤΡΟΓΚΑΖ (µεικτά πρ.); 4 MEDOIL; 73; 1% ΑΡΓΩ; 88; 1% SUNOIL; 95; 1% ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΚΑΣ (µ. πρ.); 2 JETGAS (µ. π.); 1; 0% Α.Π.(ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΠΡΑΤΗΡΙΑ); 670; 8% ΒΡ; 1.250; 15% KMOIL; 136; 2% CYCLON; 190; 2% ΕΛ ΠΕΤΡΟΛ; 144; 2% ΕΤΕΚΑ; 150; 2% ΚΑΟΙΛ; 203; 2% ΕΚΟ; 1.245; 15% DRACOIL; 234; 3% SILKOIL; 400; 5% REVOIL; 423; 5% SHELL; 757; 9% ΕΛΙΝ; 500; 6% ΑΙΓΑΙΟΝ ΟΙΛ; 537; 6% JETOIL; 600; 7% AVIN; 550; 7% Πηγή: ΣΕΕΠΕ, ΥΠΑΝ, sites Εταιριών 13

14 5. Εξέλιξη της δραστηριότητας Οι δείκτες παραγωγής του κλάδου παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια ικανοποιητική εξέλιξη λόγω της αύξησης της εγχώριας αλλά σε κάποιο βαθµό και της διεθνούς ζήτησης. Η παραγωγή αργού (άντληση) κινείται σε χαµηλά επίπεδα και µειώνεται λόγω της σταδιακής εξάντλησης του κοιτάσµατος Πρίνου. Εξέλιξη εικτών Παραγωγής(2000=100) ,8 98,7 100,8 101,1 98,7 101,2 98, ,3 100,4 99,6 100,1 74,1 68,7 110,9 102,2 105,8 98,5 108,0 92,2 60, ,9 53, ,6 34,9 28,5 23, Άντληση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου 23 Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα Γενικός είκτης ΒΠ Πηγή: ΕΣΥΕ Η κατανάλωση καυσίµων παρουσίασε σηµαντική αύξηση την περίοδο , λόγω κυρίως της µεγέθυνσης του στόλου των αυτοκινήτων, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µία σχετική σταθεροποίηση. Εσωτερική αγορά Βενζίνες Πετρέλαιο Θέρµανσης Πετρέλαιο Κίνησης Μαζούτ Υγραέρια Κηροζίνη Άσφαλτος Σύνολο Εσωτερικής Αγοράς ιεθνής Αγορά Αεροπορικά καύσιµα Πετρέλαιο ναυτιλίας Ναυτιλιακό µαζούτ Σύνολο ιεθνούς Αγοράς ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: Σύνδεσµος εταιριών εµπορίας πετρελαιοειδών Ελλάδος 14

15 Την 5ετία η συνολική κατανάλωση καυσίµων παρουσίασε µέση µείωση κατά -0,4% λόγω κυρίως του περιορισµού της ζήτησης για µαζούτ και πετρέλαιο θέρµανσης. Η κατανάλωση βενζίνης αυξήθηκε µε µέσο ετήσιο ρυθµό 1,5%, πετρελαίου κίνησης κατά 5,2% και αεροπορικών καυσίµων κατά 4,6%. Η κατανάλωση πετρελαίου ναυτιλίας παρουσιάζει µείωση κατά -5,6% λόγω κυρίως του εκσυγχρονισµού των πλοίων και της υποκατάστασης πετρελαίου από µαζούτ ναυτιλίας. Παρά την αύξηση της κατανάλωσης την τελευταία 20ετία η διυλιστική ικανότητα της χώρας παρέµεινε σταθερή αλλά σηµειώθηκε σηµαντικός εκσυγχρονισµός της λόγω κυρίως των αυστηρότερων προδιαγραφών καυσίµων που τέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θετική εξέλιξη αποτελεί επίσης η µείωση της υπερβάλλουσας παραγωγικής δυναµικότητας των διυλιστηρίων και η αύξηση της ευελιξίας τους λόγω των σηµαντικών επενδύσεων εκσυγχρονισµού. 25,0 Εξέλιξη κατανάλωσης πετρελαίου και διυλιστικής ικανότητας της χώρας( ) 22,1 22,1 22,2 20,0 15,6 20,9 20,3 20,8 21,1 20,1 20,1 20,1 20,1 15,0 15,8 18,3 16,7 19,2 17,6 20,1 20,1 18,5 18,7 20,1 20,5 20,5 21,2 19,9 20,3 21,4 21,4 21,2 15,0 13,2 14,7 12,4 11,9 11,4 12,0 10,0 9,9 10,8 10,0 7,4 Κατανάλωση Πετρελαίου υναµικότητα διύλησης 5,7 6,2 5,0 4,4 1,8 4,4 4,5 5,2 0, *Σε εκ. τόνους αργού πετρελαίου Πηγή: BP Statistical Review of World Energy June 2009 Στη διύλιση πετρελαίου τα ΕΛΠΕ διατηρούν την κυρίαρχη θέση τους αλλά το µερίδιο τους στη συνολική παραγωγή µειώθηκε από 72,5% το 2005 στο 64,4% το 2008 Επεξεργασία πετρελαίου από τα Ελληνικά ιυλιστήρια(σε χιλ. τόνους) ιυλιστήριο Ασπρόπυργος Θεσσαλονίκη Ελευσίνα Σύνολο ΕΛΠΕ MOTOR OIL Κορίνθου Σύνολο* * εν έχουν ληφθεί υπόψη οι ενδοεπιχειρησιακές µεταφορές Πηγή: Ετήσιες εκθέσεις εταιριών Από την ανάλυση της παραγωγής κατά προϊόν προκύπτει ότι το µερίδιο των ΕΛΠΕ είναι 64,8% στις βενζίνες, 60,3% στο ντήζελ, 62,4% στα πετρέλαια, 82,2% στα υγραέρια, 67,6% στα καύσιµα αεροπορίας και 57,8% στα λοιπά προϊόντα. 15

16 Ανάλυση παραγωγής κατά προϊόν Εταιρίες ΕΛΠΕ MOTOR OIL ΣΥΝΟΛΟ Ετος Βενζίνες Ντήζελ Πετρέλαιο(Κίν. Θέρµ.) Υγραέριο Καύσιµα Αεροπορίας Λοιπά Σύνολο Παραγωγής Πηγή: Ετήσιες εκθέσεις εταιριών 6. Συνθήκες αγοράς - Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση - Ανταγωνισµός Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Ζήτηση Οι µεταφορές αποτελούν την µεγαλύτερη αγορά του κλάδου αφού καλύπτουν συνολικά το 52% της συνολικής κατανάλωσης σε ισοδύναµους τόνους πετρελαίου(οι οδικές µεταφορές το 40%, οι αεροπορικές το 7,8%, οι ακτοπλοϊκές το 3,9% και οι σιδηροδροµικές το 0,2%). Ακολουθούν ο οικιακός τοµέας µε 16,8%, η παραγωγή ηλεκτρισµού µε 12,1%, η βιοµηχανία µε 11%, η γεωργία µε 5% και η διοίκηση µε το εµπόριο 3,1%. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση για καύσιµα είναι το διαθέσιµο εισόδηµα, η οικονοµική συγκυρία, τα δηµογραφικά και οικονοµικά χαρακτηριστικά των νοικοκυριών(ηλικία, φύλο, µέγεθος οικογένειας, τόπος κατοικίας ή εργασίας, είδος και επιφάνεια κατοικίας), οι κλιµατικές συνθήκες, το ισχύον φορολογικό καθεστώς, τα επιτόκια και οι όροι του τραπεζικού δανεισµού, η εµπορική πολιτική των εταιριών και οι κρατικές πολιτικές( περιορισµού της ρύπανσης, καταπολέµησης της νοθείας και του λαθρεµπορίου, φορολογία, κ.τ.λ.) Κατανάλωση Πετρελαίου κατά χρήση(2007) Σιδηροδροµικές 0,2% Παραγωγή ηλεκτρισµού 12,1% Βιοµηχανία 11,0% Γεωργία 5,0% Οικιακός τοµέας 16,8% Οδικές µεταφορές 40,0% Εµπόριο και ιοίκηση 3,1% Ακτοπλοϊα 3,9% Αεροµεταφορές 7,8% Πηγή: ΥΠΑΝ, Ενεργειακά Ισοζύγια 16

17 Στα καύσιµα Ι.Χ. αυτοκινήτων(βενζίνη και diesel) οι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση είναι ο αριθµός και το είδος των αυτοκινήτων (ιπποδύναµη, κυβικά, χρησιµοποιούµενο καύσιµο κινητήρα), η ανάγκη µετακίνησης µε ΙΧ(για εργασία, διασκέδαση και άλλες καθηµερινές δραστηριότητες), το µέγεθος και ο κύκλος ζωής της οικογένειας, η ηλικία το φύλο και το επάγγελµα. Ο στόλος αυτοκινήτων, παρά την κάµψη των πωλήσεων που παρατηρήθηκε µετά τη λήξη του προγράµµατος απόσυρσης, παρουσίασε στη συνέχεια υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης για να σταθεροποιηθεί την τελευταία 2ετία σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Η ωρίµανση της αγοράς την περίοδο συνοδεύεται από βελτίωση των χαρακτηριστικών της, µε στροφή σε αυτοκίνητα καλύτερης ποιότητας, µεγαλύτερης ιπποδύναµης (ασφαλέστερα) και αύξηση των αποσύρσεων λόγω παλαιότητας. Τους τελευταίους µήνες του 2008 και κυρίως το πρώτο 3µηνο του 2009 οι πωλήσεις µειώθηκαν δραµατικά λόγω της αρνητικής ψυχολογίας που προκάλεσε η παγκόσµια οικονοµική κρίση αλλά µετά τη µείωση των τελών ταξινόµησης παρουσιάσε προσωρινή ανάκαµψη που συνεχίστηκε µέχρι τις αρχές Αυγούστου (παύση ισχύος του µέτρου στις 7 Αυγούστου). Από τις ταξινοµήσεις επιβατικών κατά κατηγορία(segment) προκύπτει σηµαντική αύξηση των 4Χ4 (από 5,5% το 2000 σε 13,2% το 2008 και 14,6% το 2009), και µείωση στις κατηγορίες B,C,D. Με το τελευταίο πρόγραµµα απόσυρσης που είναι σε ισχύ από το Σεπτέµβριο αναµένεται αντικατάσταση πολλών παλαιών ρυπογόνων αυτοκινήτων µε κάποιες αρνητικές επιπτώσεις στη συνολική κατανάλωση καυσίµων Επιβατικά Εξέλιξη στόλου αυτοκινήτων Φορτηγά-Λεωφορεία Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ Μία ιδιαιτερότητα της Ελληνικής αγοράς είναι η απαγόρευση κυκλοφορίας πετρελαιοκίνητων ΙΧ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη µε αποτέλεσµα τα πολύ χαµηλά ποσοστά του diesel στη συνολική κατανάλωση καυσίµων (σε αντίθεση µε τις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες όπου τα περισσότερα αυτοκίνητα είναι πετρελαιοκίνητα). Στα καύσιµα.χ. αυτοκινήτων(diesel) οι σηµαντικότεροι παράγοντες είναι η πορεία της οικονοµικής δραστηριότητας, τα χαρακτηριστικά των οχηµάτων (παλαιότητα, ιπποδύναµη, κ.τ.λ.) και η ύπαρξη εναλλακτικών τρόπων µεταφοράς(σιδηροδροµική, θαλάσσια) 17

18 Τάσεις της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής αγοράς % DIESEL Ελλάς % DIESEL Ε.Ε. 4Χ4 Ελλάς 4Χ4 Ε.Ε. κυβισµός Ελλάς κυβισµός Ε.Ε. 60% % % 47% 49% % 50% 51% 54% % % 20% 10% 0% % 11% 10% 10% 11% 11% 11% 9% 6% 6% 7% 8% 9% 8% 3% 2% 2% 2% 3% 4% 3% Πηγή:ΣΕEΑ και ACEA Στο πετρέλαιο θέρµανσης καθοριστικοί παράγοντες είναι η δριµύτητα του χειµώνα και οι υπάρχουσες σε κάθε περιοχή δυνατότητες υποκατάστασης του πετρελαίου από φυσικό αέριο ή άλλα καύσιµα. Στα καύσιµα πλοίων και αεροπλάνων καθοριστικός παράγοντας είναι η πορεία της τουριστικής δραστηριότητας και της οικονοµίας γενικότερα. Η ζήτηση είναι ανελαστική στα καύσιµα κίνησης (σε επίπεδο χώρας) και επηρεάζεται σε πολύ µικρό βαθµό από τις διακυµάνσεις των τελικών τιµών ενώ στο πετρέλαιο θέρµανσης παρατηρείται µεγαλύτερη ελαστικότητα λόγω της ύπαρξης υποκατάστατων (φυσικό αέριο, ξύλα, βιοµάζα, κ.τ.λ.). Σε τοπικό όµως επίπεδο ο παράγοντας τιµή είναι σηµαντικός για τα καύσιµα κίνησης, αφού ο τελικός καταναλωτής(οδηγός) έχει δυνατότητα επιλογής σήµατος ή πρατηρίου που προσφέρει καλύτερες τιµές. Αυτό συµβαίνει συνήθως σε ορισµένες τοπικές αγορές (περιφέρεια µεγάλων πόλεων, συνοικίες, κ.τ.λ.) όπου λειτουργεί ο ανταγωνισµός, ενώ αντίθετα σε κάποιες άλλες (νησιά, εθνικές οδοί, κ.τ.λ.) παρατηρούνται εναρµονισµένες πρακτικές µε αποτέλεσµα αδικαιολόγητα υψηλές τιµές. Στις ανταγωνιστικές αγορές η ικανότητα προσφοράς ελκυστικών τιµών πρατηρίου εξαρτάται από την εµπορική πολιτική των εταιριών(µε στόχο τη διείσδυση στην τοπική αγορά ή την προώθηση των ιδιόκτητων πρατηρίων), τις εκπτώσεις που παρέχει η εταιρία στο πρατήριο (που εξαρτώνται από τον τζίρο που πραγµατοποιεί) και τέλος από την επιλογή του πρατηριούχου να συµπιέσει το περιθώριο κέρδους του µε αντιστάθµισµα υψηλότερες πωλήσεις και κέρδη. Ο τρόπος διαµόρφωσης των τιµών λιανικής πάντως δεν αφήνει σηµαντικά περιθώρια άσκησης επιθετικής τιµολογιακής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, αφού οι τιµές είναι περίπου ίδιες για όλους τους εµπλεκόµενους. 18

19 Παράδειγµα διαµόρφωσης λιανικής τιµής αµόλυβδης στην εσωτερική αγορά Πηγή: ΙΟΒΕ-Οι προσδιοριστικοί παράγοντες διαµόρφωσης των τιµών των πετρελαιοειδών, 2009 Στην επιλογή πρατηρίου και κατά συνέπεια σήµατος σηµαντικότατος παράγοντας είναι η εµπιστοσύνη των καταναλωτών στον πρατηριούχο αφού περίπου το ένα τρίτο(27%) των οδηγών είναι πεπεισµένοι ότι τα καύσιµα που χρησιµοποιούν είναι νοθευµένα (σύµφωνα µε έρευνα του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών το 2006). Λόγω της εκτεταµένης νοθείας στα καύσιµα που εκτιµάται σε 8% για τις βενζίνες και σε 16% στα πετρέλαια κίνησης οι καταναλωτές είναι αναγκασµένοι να αναζητούν πρατήρια τα οποία µπορούν να εµπιστευτούν. Σύµφωνα µε την έρευνα το 19% των οδηγών εφοδιάζονται µόνο από ένα πρατήριο, το 47% κυρίως από ένα ή από συγκεκριµένα πρατήρια που γνωρίζουν, ενώ το 31% θεωρεί ότι όλα είναι το ίδιο και δεν επιλέγει. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει σηµειωθεί κάποια πρόοδος λόγω της κοινοποίησης των πρατηρίων ή των εταιριών που διακινούν νοθευµένα καύσιµα, οι περισσότεροι καταναλωτές παραµένουν απροστάτευτοι λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης στην πληροφόρηση (internet και έντυπα µέσα). 50% 40% 30% 20% 47% Πρατήριο που προτιµούν 31% 19% Καθόλου; 41% Χρόνος αναζήτησης πρατηρίου σε λεπτά πάνω από 10 λεπτά; 23% 10% 0% Από ένααπ αυτά που ξέρω Όλα τα ίδια είναι Από ένα µόνο πρατήριο 3% εν απαντώ Λιγότερο από 5 λεπτά; 8% 5-10 λεπτά; 28% Πηγή: Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Η Νοθεία και το Λαθρεµπόριο Καυσίµων Η Οικονοµία των Καυσίµων Μια Ποσοτική και Ποιοτική Προσέγγιση, Ο ανταγωνισµός είναι όπως προαναφέρθηκε ολιγοπωλιακός, µε τις µεγάλες εταιρίες να εκµεταλλεύονται τη δεσπόζουσα θέση τους για αύξηση των µεριδίων ή της κερδοφορίας τους. Οι µεγάλες επιχειρήσεις έχουν 19

20 κατηγορηθεί κατά καιρούς για σύσταση καρτέλ ή εναρµονισµένες εµπορικές πρακτικές µε αποτέλεσµα η Επιτροπή Ανταγωνισµού να διεξάγει έρευνες, οι οποίες κατέληξαν στην επιβολή σηµαντικών προστίµων το 2007(4,9 εκατ. ευρώ στα ΕΛΠΕ, 2,5 εκατ. στη Motor Oil και 1,6 εκ. στην Petrola για εναρµονισµένες πρακτικές στα αεροπορικά καύσιµα) και το 2008 (30 εκ. ευρώ στην BP και 19,6 στην Shell). Με την απόφαση 418/V/2008 η Επιτροπή Ανταγωνισµού πρότεινε για πρώτη φορά µέτρα (εφαρµόσιµα εντός 30 ηµερών) που αφορούν τα διυλιστήρια και τις εταιρίες εµπορίας και σχετίζονται µεταξύ άλλων µε την εκπτωτική πολιτική των εταιριών εµπορίας υγρών καυσίµων προς τα πρατήρια, την προµήθεια καυσίµων των ανεξάρτητων πρατηρίων απευθείας από τα διυλιστήρια καθώς και µέτρα ενίσχυσης της διαφάνειας των τιµών. Παρά τις αντίξοες συνθήκες αγοράς οι µεσαίες επιχειρήσεις εµπορίας καυσίµων επιδεικνύουν ευελιξία και αυξάνουν τα µερίδια τους σε βάρος κυρίως των µεγαλύτερων εταιριών, ενώ αντίθετα τα µερίδια των περισσότερων µικρών εταιριών µειώνονται. Το 2009 το δίκτυο της EL PETROL µεταβιβάστηκε στη JET OIL ενώ η SUNOIL ανέστειλε τον εφοδιασµό των πρατηρίων της. Μερίδια αγοράς των εταιριών (Άδεια τύπου Α) ΜΕΡΙ ΙΑ % ΒΕΝΖΙΝΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (6µηνο) EKO - EΛ A 15,42% 15,85% 17,63% 17,28% 15,58% BP 17,88% 15,80% 14,88% 13,72% 12,40% SHELL 18,99% 16,20% 13,64% 13,06% 13,12% AVIN 6,38% 6,73% 8,74% 8,49% 8,47% JET OIL 5,45% 6,13% 7,47% 7,99% 8,21% AEGEAN 8,50% 9,25% 7,51% 7,91% 8,45% ΕΛΙΝ 4,82% 5,40% 6,63% 6,69% 6,45% REVOIL 4,99% 5,46% 4,98% 5,35% 6,30% ETEKA 4,37% 5,16% 3,66% 4,08% 4,38% SILK OIL 3,05% 3,18% 3,34% 3,37% 3,75% CYCLON 2,14% 2,47% 2,37% 2,63% 3,18% DRACOIL 1,46% 1,35% 2,18% 2,07% 2,82% KAOIL 1,26% 1,43% 1,93% 2,01% 2,40% ELPETROL* 2,17% 2,11% 1,84% 1,72% SUNOIL* 1,00% 1,06% 1,19% 1,19% 1,16% KMOIL 0,88% 0,87% 0,79% 0,78% 0,72% GALLON-OIL 0,05% 0,65% 0,16% 0,72% 1,44% ΑΡΓΩ 0,57% 0,54% 0,56% 0,56% 0,55% MEDOIL 0,38% 0,31% 0,33% 0,29% 0,29% BITOUMINA 0,25% 0,07% 0,18% 0,09% 0,10% ΧΡΥΣΟΙΛ 0,23% Πηγή: ΣΕΕΠΕ 20

21 7. Οικονοµικά στοιχεία του Κλάδου Από την ανάλυση των ισολογισµών του 2 εταιριών του κλάδου διύλισης για την περίοδο προκύπτει αύξηση πωλήσεων κατά +3,9% το 2007 και κατά 23,7% το Οι δείκτες αποδοτικότητας παρουσιάζουν σηµαντική χειροτέρευση λόγω της δυσανάλογης αύξησης του κόστους ά υλών(άνοδος τιµών πετρελαίου). Η δανειακή επιβάρυνση διατηρείται σε σχετικά χαµηλά επίπεδα αλλά ο δείκτης κάλυψης χρηµατοοικονοµικών δαπανών παρουσιάζει σηµαντική επιδείνωση. Οι αριθµοδείκτες ρευστότητας, κινούνται σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας βελτιώνονται. Παρά τη µείωση των πωλήσεων (σε όγκο και αξία) που αναµένεται για το 2009, η κατάσταση στον κλάδο διύλισης δεν εµπνέει ανησυχίες διότι η χρηµατοοικονοµική διάρθρωση των εταιριών έχει ισχυροποιηθεί λόγω της µείωσης του βραχυπρόθεσµου δανεισµού, ενώ αναµένεται βελτίωση της αποτελεσµατικότητας το τελευταίο 3µηνο του έτους(λόγω αύξησης των περιθωρίων διύλισης και της σχετικής σταθερότητας των συναλλαγµατικών ισοτιµιών). ΙΥΛΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 19,84 23,86-1,95 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 14,76 17,90-1,43 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 5,72 7,09 1,23 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 3,93 4,82 0,35 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 4,18 5,11-0,29 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 3,53 3,50 4,88 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι ΙΟΥ ΚΕΦ. X 4,75 4,67 6,63 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 2,35 2,40 1,88 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,90 1,10 1,29 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΑΠΑΝΩΝ:1 12,92 12,88 2,42 ΣΧΕΣΗ Ι ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,74 0,75 0,74 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,83 1,62 1,28 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,70 0,59 0,59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ ,799 ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 28,55 34,34 16,29 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 14,27 31,50 22,19 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 44,66 59,15 30,19 Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισµών Από την ανάλυση των ισολογισµών των εταιριών που δραστηριοποιούνται στη χονδρική πώληση καυσίµων, προκύπτει επίσης σηµαντική µείωση των δεικτών αποδοτικότητας το 2008 οι οποίοι όµως παραµένουν θετικοί. Οι λοιποί δείκτες (ρευστότητας, κυκλοφοριακής ταχύτητας, κ.τ.λ.) κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η σχέση κερδοφόρων προς ζηµιογόνες εταιρίες βελτιώθηκε ελαφρά (από 2,08 το 2007 σε 2,29 το 2008) αλλά η σχέση κερδών/ζηµίες παρουσίασε σηµαντική υποχώρηση (από 12,66 το 2007 σε 2,12 το 2008) λόγω κυρίως των ζηµιών που παρουσίασε η Shell. 21

22 ΧΟΝ ΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % 12,66 13,04 3,50 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % 8,90 8,42 2,12 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 7,59 7,41 5,85 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 0,86 0,92 0,15 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(1) % 1,05 1,04 0,23 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 8,49 8,11 9,37 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι ΙΟΥ ΚΕΦ. X 12,08 12,56 15,47 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,73 1,79 1,74 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 2,21 2,58 2,51 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΑΠΑΝΩΝ(2) :1 3,20 2,90 1,47 ΣΧΕΣΗ Ι ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,70 0,65 0,61 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,16 1,20 1,21 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,93 0,95 0,98 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ 243, , ,675 ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 43,72 50,36 32,66 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 24,88 30,10 19,29 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 8,84 10,22 6,12 Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισµών Στη λιανική πώληση παρατηρείται σηµαντική βελτίωση των δεικτών αποδοτικότητας και σε µικρότερο βαθµό σχεδόν όλων των λοιπών αριθµοδεικτών. Θα πρέπει να διευκρινισθεί όµως ότι το δείγµα δεν είναι αντιπροσωπευτικό διότι περιλαµβάνει µόνο τις ΑΕ και ΕΠΕ (50 εταιρίες) που δηµοσιεύουν ισολογισµούς, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για τις µικρότερες επιχειρήσεις οι οποίες όµως αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του συνολικού αριθµού των επιχειρήσεων του κλάδου. ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι ΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % 11,16 17,21 36,33 ΑΠΟ ΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ(1) % 9,19 11,28 27,17 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 9,78 10,29 10,51 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ % 0,67 0,96 1,48 ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ(1) % 0,64 0,88 1,44 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 14,32 12,75 18,86 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ Ι ΙΟΥ ΚΕΦ. X 17,39 19,47 25,21 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,00 1,34 1,17 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 3,01 3,26 2,90 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΑΠΑΝΩΝ(2) :1 2,44 3,12 4,79 ΣΧΕΣΗ Ι ΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,82 0,66 0,75 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,89 1,04 0,96 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,71 0,80 0,72 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ -5,265 2,1-1,725 ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΣΕ ΧΙΛ. ΕΥΡΩ 20,16 29,624 23,336 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 23,94 20,22 17,22 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 37,26 32,72 19,19 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 9,95 11,39 8,40 Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισµών 22

23 8. Η κατάσταση στον ιεθνή και τον Ευρωπαϊκό χώρο Τα παγκόσµια αποθέµατα πετρελαίου ανέρχονταν τον Ιανουάριο του 2009 σε 1.342,2 δισεκατοµµύρια βαρέλια ποσότητα που επαρκεί µε βάση τη σηµερινή κατανάλωση για 44 έτη ακόµη. Το 55,6% των αποθεµάτων βρίσκεται στην Μέση και την Εγγύς Ανατολή, το 15,6% στη Βόρεια Αµερική(περιλαµβανοµένου του Μεξικού), το 9,1% στη Νότια Αµερική, το 8,7% στην Αφρική, το 7,5% στην Ανατολική Ευρώπη, το 2,5% στην Άπω Ανατολή και µόλις το 0,9% στην Ευρώπη. Παγκόσµια αποθέµατα πετρελαίου(2009) 746 Σε δισ. βαρέλια την 1η Ιανουαρίου 2009 : Επάρκεια σε έτη Μέση+Εγ. Βόρεια Νότια Αµερική Αφρική Ανατολική Απω Ανατολή υτ. Ευρώπη ΑνατολήΑµερική(+Μεξικό) Ευρώπη Πηγή: UFIP Μεγαλύτεροι πετρελαιοπαραγωγοί το 2008 ήταν η Ρωσία µε 11,6% της µέσης ηµερήσιας παγκόσµιας παραγωγής, η Σαουδική Αραβία µε 10,3%, οι ΗΠΑ µε 8,7%, το Ιράν µε 4,5%, η Κίνα µε 4,4%, ο Καναδάς µε 3,7%, τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα µε 3%, η Νορβηγία µε 2,8% και η Βραζιλία, η Βενεζουέλα και το Κουβέιτ µε 2,7% η κάθε µία. Το µερίδιο των χωρών του ΟΠΕΚ ήταν 41,5%, των χωρών του ΟΟΣΑ 22,3% και των λοιπών χωρών 36,2%. Μεγαλύτεροι πετρελαιοπαραγωγοί το ,00 35,00 30,00 Ηµερήσια Παραγωγή σε εκατ. βαρέλια/ηµέρα 28,66 35,90 31,30 25,00 20,00 19,32 15,00 10,00 10,00 8,90 7,52 5,00 3,90 3,79 3,22 2,59 2,46 2,37 2,35 2,31 1,95 1,85 1,72 1,56 1,37 0,00 Ρωσία Σαουδική Αραβία ΗΠΑ Ιράν Κίνα Καναδάς Ην. Αραβικά Εµιράτ Νορβηγία Βραζιλία Βενεζουέλα Κουβέιτ Νιγηρία Αγκόλα Λιβύη Ηνωµένο Βασίλειο Αλγερία Λοιπές χώρες ΟΠΕΚ ΟΟΣΑ Λοιποί εκτός ΟΠΕΚ Πηγή:UFIP 23

24 Σηµαντικότερες Παγκόσµιες Ροές Πετρελαίου το 2008 (σε εκ. τόνους) Πηγή:BP Statistical of world Energy, 2009 Ο βαθµός χρησιµοποίησης της παραγωγικής δυναµικότητας των διυλιστηρίων µειώνεται την τελευταία τριετία ιδιαίτερα στις ανεπτυγµένες χώρες λόγω των επιπτώσεων της οικονοµικής κρίσης αλλά και της αύξησης της παγκόσµιας διυλιστικής ικανότητας κατά 6% την τελευταία 5ετία. Εξέλιξη βαθµού χρησιµοποίησης παραγωγικής δυναµικότητας διυλιστηρίων ( ) 24

25 9. Προβλήµατα του κλάδου Αρνητικές εξελίξεις των εξωγενών παραγόντων κερδοφορίας του κλάδου: Οι σηµαντικότεροι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την κερδοφορία του τοµέα διύλισης και εµπορίας πετρελαιοειδών είναι: α) Η εξέλιξη των διεθνών τιµών αργού πετρελαίου και προϊόντων, β)τα περιθώρια διύλισης και γ) Η συναλλαγµατική ισοτιµία Ευρώ/US$ αφού τα περιθώρια διύλισης εκφράζονται σε US$. Κατά το Α εξάµηνο του 2009 οι εξωγενείς αυτοί παράγοντες διαµορφώθηκαν ως ακολούθως. Τιµές: Από τα µέσα του 2008 οι διεθνείς τιµές αργού και πετρελαϊκών προϊόντων παρουσίασαν σηµαντική υποχώρηση λόγω της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης και της µείωσης της ζήτησης. Το Α εξάµηνο του 2009, η µέση τιµή του αργού πετρελαίου Brent διαµορφώθηκε στα $51,60/Bbl έναντι $109,14/Bbl του 2008, παρουσιάζοντας µείωση της τάξεως του 52,5%. Από τα µέσα Ιουλίου 2009 οι τιµές σηµείωσαν κάποια µικρή άνοδο αλλά συνέχισαν να κινούνται σε σχετικά χαµηλά επίπεδα (µεταξύ 64 και 75 δολαρίων το βαρέλι). 100,0 90,0 89,4 Εξέλιξη τιµής BRENT( $/bbl) 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 75,0 66,5 61,0 57,2 51,1 48,1 49,3 50,5 52,0 51,8 42,7 43,3 43,5 44,2 43,4 44,6 45,2 50,3 45,3 39,9 42,3 37,4 34,1 56,4 58,8 56,1 74,5 74,1 70,8 68,0 70,8 69,1 63,8 68,4 70,0 71,6 65,2 65,3 58,7 66,0 70,7 64,8 20,0 10,0 0,0 3/10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/2008 9/1/ /1/2009 6/2/ /2/2009 6/3/ /3/2009 3/4/ /4/2009 1/5/ /5/ /5/ /6/ /6/ /7/ /7/2009 7/8/ /8/2009 4/9/ /9/2009 Περιθώρια διυλιστηρίου: Το ενδεικτικό περιθώριο ενός σύνθετου διυλιστηρίου στη Μεσόγειο διαµορφώθηκε κατά το Α εξάµηνο του 2009 σε $4,69/Bbl έναντι $6,16/Bbl το 2008 ενώ τα περιθώρια των απλών διυλιστηρίων κινήθηκαν προς στην αντίθετη κατεύθυνση. Έτσι, ο µέσος όρος των Hydroshimming περιθωρίων το Α εξάµηνο 2009 ήταν $ 0,39/bbl έναντι $ -2,64/bbl το 2008, και των topping περιθωρίων ήταν $ -1,85/bbl το Α εξάµηνο 2009 έναντι $ -5,28/bbl το 2008, παρουσιάζοντας δηλαδή αύξηση. Τα περιθώρια των σύνθετων διυλιστηρίων µειώθηκαν και κατά το 3 ο τρίµηνο του 2009 ενώ δεν αναµένεται κάποια ουσιαστική βελτίωση για τους επόµενους µήνες. 25

26 Εξέλιξη περιθωρίου Μεσογειακών διυλιστηρίων Med($/bbl) 9,00 8,36 8,21 8,00 7,67 7,60 7,00 6,89 6,00 5,00 4,00 3,00 1,87 2,00 1,00 3,94 3,69 3,46 3,263,24 3,19 2,53 2,28 2,47 2,63 2,28 3,61 2,89 3,09 2,50 2,20 1,93 1,992,03 2,00 1,871,90 2,09 1,97 1,87 1,59 1,68 1,68 1,72 1,74 1,68 1,45 1,22 1,29 1,19 1,03 0,94 0,80 0,66 4,30 3,993,95 3,25 2,95 2,74 2,44 2,18 1,88 1,49 1,551,49 1,34 1,25 0,83 0,40 5,47 5,60 5,75 5,41 3,93 4,07 4,08 5,05 4,26 2,70 5,21 5,04 4,72 4,10 5,55 3,56 2,55 2,15 0,00 1Q90 4Q90 3Q91 2Q92 1Q93 4Q93 3Q94 2Q95 1Q96 4Q96 3Q97 2Q98 1Q99 4Q99 3Q00 2Q01 1Q02 4Q02 3Q03 2Q04 1Q05 4Q05 3Q06 2Q07 1Q08 4Q08 3Q09 Πηγή: BP's regional refining margins Sept 2009 Συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Κατά τη διάρκεια του Α εξαµήνου 2009 η µέση ισοτιµία του Ευρώ έναντι του ολαρίου (ΗΠΑ) κυµάνθηκε περί τα 1,3322 ολάρια, µειωµένη κατά 13,0% σε σχέση µε το Α εξάµηνο του 2008 (1,5309 ολάρια) Εξέλιξη ισοτιµίας ολαρίου/ευρώ 1,500 1,469 1,450 1,452 1,460 1,400 1,350 1,300 1,250 1,356 1,366 1,340 1,255 1,282 1,253 1,393 1,406 1,390 1,412 1,394 1,347 1,363 1,351 1,365 1,348 1,337 1,333 1,322 1,319 1,329 1,297 1,305 1,296 1,288 1,279 1,271 1,277 1,267 1,263 1,406 1,395 1,427 1,419 1,411 1,395 1,431 1,200 1,150 1,100 3/10/ /10/ /10/ /11/ /11/ /12/ /12/2008 9/1/ /1/2009 6/2/ /2/2009 6/3/ /3/2009 3/4/ /4/2009 1/5/ /5/ /5/ /6/ /6/ /7/ /7/2009 7/8/ /8/2009 4/9/ /9/

27 Λόγω της αρνητικής διαµόρφωσης των εξωγενών παραγόντων η κερδοφορία των εταιριών διύλισης και εµπορίας παρουσίασε σηµαντική επιδείνωση κατά το 1 ο εξάµηνο του έτους, ενώ δεν αναµένεται κάποια ουσιαστική βελτίωση µέχρι το τέλος του έτους. Υποκατάσταση πετρελαίου από φυσικό αέριο: Μακροπρόθεσµα υπάρχει σαφέστατη τάση υποκατάστασης του πετρελαίου από φυσικό αέριο λόγω των πλεονεκτηµάτων (ευκολία µεταφοράς µέσω αγωγών, µικρή ρύπανση, κόστος, ενεργειακή αποδοτικότητα, κ.τ.λ.). Είναι χαρακτηριστικό ότι η παγκόσµια κατανάλωση φυσικού αερίου που το 1965 ήταν στο 38,8% της αντίστοιχης κατανάλωσης πετρελαίου (σε ισοδύναµους τόνους πετρελαίου) ανήλθε το 2008 σε 69,4%. Οι εξελίξεις ήταν ιδιαίτερα θεαµατικές στις χώρες της Ε.Ε.(όπου υπάρχει µεγαλύτερη ευαισθησία σε θέµατα περιβάλλοντος) όπου η προαναφερθείσα σχέση από 8,8% το 1965 ανήλθε σε 62,8% το Στην χώρα µας ή χρήση φυσικού αερίου άρχισε να επεκτείνεται κυρίως από το 1998 και την τελευταία 5ετία η κατανάλωση αυξάνεται µε µέσο ετήσιο ρυθµό 12% (έναντι 1,8% του πετρελαίου). Το 2008 η σχέση φυσικού αερίου/πετρέλαιο ανήλθε στο 17,7% από µόλις 0,5% το 1997 και την επόµενη δεκαετία αναµένεται να φτάσει τα επίπεδα των λοιπών Ευρωπαϊκών χωρών Εξέλιξη παγκόσµιας κατανάλωσης πετρελαίου και φυσικού αερίου φυσικό αέριο Πετρέλαιο Πηγή: BP Statistical Review of World Energy June

28 25,0 Εξέλιξη κατανάλωσης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα φυσικό αέριο Πετρέλαιο 20,1 19,7 21,4 22,2 21,4 20,0 15,0 13,2 15,0 15,8 16,7 17,6 18,5 18,7 12,4 11,9 11,4 12,0 10,0 10,0 9,9 10,8 7,4 5,7 6,2 5,0 4,4 1,81,81,9 2,22,42,52,9 1,3 0,8 0,10,10,1 0,10,10,10,1 0,10,10,10,1 0,10,10,2 3,8 3,6 0, Πηγή: BP Statistical Review of World Energy June 2009 Υπερβολικός αριθµός πρατηρίων: Ο αριθµός πρατηρίων στη χώρα µας είναι πολύ υψηλός σε σχέση µε τα µεγέθη της αγοράς(στόλος αυτοκινήτων, κάτοικοι, διανυθέντα χιλιόµετρα) Πυκνότητα Πρατηρίων σε Ευρωπαϊκές χώρες (2008) Βέλγιο Γερµανία Γαλλία Ολλανδία Ιταλία Ηνωµένο Βασίλειο Ελλάδα Αριθµός Πρατηρίων Αριθµός κατοίκων/ Πρατήριο Αριθµός Αυτοκινήτων/πρατήριο Ογκος πωλήσεων/πρατήριο (m3) Πηγή:Wood Mackenzie / Opal 28

29 Παρατηρώντας τις εξελίξεις στις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες και λαµβάνοντας υπόψη τον πολύ µεγάλο αριθµό πρατηρίων για το µέγεθος της Ελληνικής αγοράς, εκτιµούµε ότι τα επόµενα χρόνια θα υπάρξει σηµαντική µείωση του αριθµού τους. Εξέλιξη Αριθµού πρατηρίων σε Ευρωπαϊκές χώρες ( ) Ιταλία Γερµανία Γαλλία Ηνωµένο Βασίλειο Ισπανία Βέλγιο- Λουξεµβούργο Πηγές: UFIP και CPDP (Europe) Κορύφωση της παγκόσµιας παραγωγής(peak oil) τα επόµενα χρόνια: Τα παγκόσµια αποθέµατα πετρελαίου δεν είναι ανεξάντλητα και µελλοντικά αναµένεται µείωση της παραγωγής µε σηµαντική αύξηση τιµών. Σύµφωνα µε την καµπύλη Hubbert (peak oil theory) πολλοί ειδικοί προβλέπουν την κορύφωση της παγκόσµιας παραγωγής µεταξύ 2020 και 2035, ενώ οι πιο απαισιόδοξοι για την επόµενη 5ετία. Υπενθυµίζεται ότι το 1956 ο Αµερικανός γεωφυσικός Marion King Hubbert προέβλεψε µε µεγάλη ακρίβεια την κορύφωση της Αµερικανικής παραγωγής πετρελαίου για το 1970 (πρόβλεψη που επαληθεύτηκε µε διαφορά ενός έτους) και της παγκόσµιας παραγωγής µεταξύ (που δεν επαληθεύτηκε λόγω της µείωσης της χρήσης πετρελαίου που προκλήθηκε από την ενεργειακή κρίση). Σύµφωνα µε το τελευταίο σενάριο της ASPO (Association for the Study of Peak Oil & Gas) που στηρίχθηκε στα διαθέσιµα στοιχεία του 2006 η ηµεροµηνία κορύφωσης της παγκόσµιας παραγωγής πλησιάζει, αλλά είναι πιθανόν να µετατεθεί οριακά λόγω των επιπτώσεων της οικονοµικής κρίσης στη ζήτηση. Το 2009 ο IEA (International Energy Agency) ανακοίνωσε ότι η κορύφωση της παγκόσµιας παραγωγής είναι πιθανή περί το 2020(αναφέροντας για πρώτη φορά επίσηµα τη θεωρία του Hubbert), εκφράζοντας παράλληλα την ανησυχία ότι και το σενάριο της ASPO (peak το 2010) ίσως επαληθευθεί αν συνεχιστούν οι τάσεις της παγκόσµιας ζήτησης. 29

30 Τελευταίο Σενάριο της ASPO για κορύφωση της παγκόσµιας παραγωγής(peak oil) Πηγή: ASPO Την επόµενη 10ετία πάντως, ανεξάρτητα από την ηµεροµηνία κορύφωσης, αναµένεται αύξηση της παγκόσµιας παραγωγής λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και της ανόδου των τιµών που θα καταστήσουν πολλά κοιτάσµατα εκµεταλλεύσιµα (από τεχνική και οικονοµική άποψη). Είναι χαρακτηριστικό ότι καθ όλη τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας η επάρκεια σε έτη παραµένει υψηλότερη των 40 ετών (από 30 το 1980). Μακροπρόθεσµα(40-50 χρόνια) το πιθανότερο σενάριο είναι ότι το πετρέλαιο θα υποκατασταθεί από άλλους ενεργειακούς πόρους (ΑΠΕ, πυρηνική σύντηξη, κ.τ.λ.) πριν προλάβει να εξαντληθεί 30

31 Ετήσια κατανάλωση, Βεβαιωθέντα αποθέµατα καί έτη επάρκειας Κατανάλωση Αποθέµατα Επάρκεια σε έτη Πηγή: International Energy Agency, Μικρά περιθώρια ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς: Τα επόµενα χρόνια, τα περιθώρια ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς είναι περιορισµένα λόγω των τεχνολογικών και λοιπών εξελίξεων (οικονοµικότεροι κινητήρες µεταφορικών µέσων, υποκατάσταση από φυσικό αέριο ή ηλεκτρισµό, βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας κτιρίων, κ.τ.λ.). Στον τοµέα των οδικών µεταφορών που παρουσιάζει και το µεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον κλάδο υγρών καυσίµων, αναµένεται σύντοµα κορεσµός της αγοράς. Λόγω της ταχύτατης ανάπτυξης της τελευταίας 10ετίας, η Ελληνική αγορά ωριµάζει και η πυκνότητα αυτοκινήτων ανά 1000 κατοίκους πλησιάζει ή και ξεπερνά πλέον τα επίπεδα των ανεπτυγµένων αγορών. Αν ληφθούν µάλιστα υπόψη και οι επιπτώσεις του µέτρου της απόσυρσης στην κατανάλωση καυσίµων(λιγότερα κυβικά, οικονοµικότεροι κινητήρες, πιθανή µείωση του στόλου) ίσως πρέπει να αναµένεται ακόµη και µικρή µείωση της ζήτησης για την επόµενη 5ετία(σε ποσότητα) Αυτοκίνητα ανά 1000 κατοίκους Ε.Ε.16 Ελλάδα Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων CCFA 31

32 Αναµενόµενη αύξηση της φορολογίας στα καύσιµα: Το κόστος κατοχής και χρήσης Ι.Χ. αυτοκινήτου στη χώρα µας είναι ήδη υψηλό και αναµένεται να αυξηθεί τα επόµενα χρόνια λόγω των φορολογικών επιβαρύνσεων, των αυξηµένων ασφαλίστρων και της προβλεπόµενης ανόδου της τιµής των καυσίµων. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της έρευνας οικογενειακών προϋπολογισµών 2004/5, τα καύσιµαλιπαντικά αποτελούσαν το 48,3% του συνολικού κόστους χρήσης, τα ασφάλιστρα το 18,8%, η συντήρηση το 12,5%, τα ανταλλακτικά το 10,7%, τα τέλη κυκλοφορίας το 6,4% και οι λοιπές δαπάνες (κυρίως parking) το 3,4%. Μέχρι σήµερα η φορολογία της βενζίνης διαµορφώνονταν στη χώρα µας σε χαµηλότερα επίπεδα συγκριτικά µε το µέσο όρο της Ε.Ε. των 27 µε συνέπεια την σχετικά χαµηλότερη τελική τιµή. Την τελευταία 4ετία ( ) η φορολογική επιβάρυνση της αµόλυβδης βενζίνης ήταν περίπου κατά 37% χαµηλότερη και του πετρελαίου κίνησης κατά 28% από το µέσο όρο της Ε.Ε. των 27, ενώ η µέση τελική τιµή της αµόλυβδης φθηνότερη κατά -17,8% (του diesel µόλις κατά 0,8%) το Φόροι και ασµοί Αµόλυβδης βενζίνης στην Ελλάδα και την Ε.Ε. των 27( ) 1,80 1,60 1,40 1,20 Τελικές τιµές αµόλυβδης βενζίνης και πετρελαίου κίνησης (µ.ο. 2008) Αµόλυβδη Diesel 1,37 1,23 1,22 1,13 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Κύπρος Λετονία Ρουµανία Λιθουανία Μάλτα Εσθονία Βουλγαρία Σλοβενία Ελλάδα Ισπανία Λουξεµβούργο Ουγγαρία Ιρλανδία Τσεχία Αυστρία Σλοβακία Πολωνία Ιταλία Σουηδία Πορτογαλία Ε.Ε. 27 ανία Γαλλία Ηνωµένο βασίλειο Βέλγιο Φινλανδία Γερµανία Ολλανδία Πηγή: EC, Oil Bulletin Με δεδοµένη την επικρατούσα τάση στην Ε.Ε. για µεγαλύτερη επιβάρυνση της χρήσης(και όχι της αγοράς αυτοκινήτου) και τις αυξανόµενες ανάγκες του Ελληνικού δηµοσίου για φορολογικά έσοδα, αναµένεται τα 32