ΕΞΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ:

Transcript

1 ΕΞΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: ΤΟ ΥΦΑΣΜΑ ΩΣ ΝΕΟ ΔΟΜΙΚΟ ΥΛΙΚΟ δρ. Μαρία Βογιατζάκη, αρχιτέκτων μηχανικός, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ. Αν και ο Laugier, υποδεικνύοντας την ξύλινη καλύβα ως απαρχή της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, αναδεικνύει το ξύλο ως το πρωταρχικό δομικό υλικό, η χρήση του υφάσματος και του δέρματος για την προστασία από τη φύση και τη δημιουργία καταλύματος είχε σίγουρα μακρινότερες, χρονικά, αφετηρίες. Ωστόσο, η έννοια του "υφαίνω" ή του "πλέκω", που σημαίνει συγκρατώ υλικά μεταξύ τους προκειμένου να δημιουργήσω επιφάνειες και σχέδια 1 ποτέ δεν ενσωματώθηκε στο λεξιλόγιο της αρχιτεκτονικής ως όρος που αποδίδει την πράξη του οικοδομείν. Άλλα φυσικά υλικά, όπως το ξύλο, η πέτρα και το μέταλλο, εμφανίστηκαν ως πιο αποτελεσματικά στο να καλύψουν τις ανάγκες "στέγασης" και να εκφράσουν στο χώρο τις κοινωνίες που επέλεξαν να τα χρησιμοποιούν. 1 Το ύφασμα πραγματοποιεί μια δυναμική (επαν)εμφάνιση στο προσκήνιο της αρχιτεκτονικής δημιουργίας στη δεκαετία του 60 και διατηρεί μέχρι σήμερα μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δυναμική. Καταλυτικό ρόλο σ αυτήν τη δυναμική διαδραμάτισε ο Frei Otto, ο οποίος διαμόρφωσε μια νέα σχολή σκέψης 2, την αρχιτεκτονική των ελαφριών κατασκευών. Παρατηρώντας (όπως και ο Laugier) την επάρκεια της φύσης να γεφυρώνει μεγάλα ανοίγματα με ελάχιστο υλικό, 3 ο Frei Otto πρότεινε κατασκευές από υφάσματα που εξασφάλιζαν με μεγάλη οικονομία αυτήν τη δυνατότητα. Τα υφάσματα είναι γνωστά για τις μηχανικές τους ιδιότητες, ιδιαίτερα για την αντοχή τους σε εφελκυσμό. Δίνοντας τους κατάλληλα μελετημένες μορφές αποκτούν πρόσθετες αντοχές σε φυσικές καταπονήσεις 2 (ανέμων, χιονιού) ενώ η ευκαμψία και η ελαστικότητά τους διευκολύνει την άμεση προσαρμογή τους στις μεταβολές αυτών των καταπονήσεων. Είναι επίσης γνωστά για το ελάχιστο ίδιον βάρος τους, τη μακροζωία τους (25 έτη ζωής τουλάχιστον) και τη σχετικά καλή συμπεριφορά τους σε θερμοκρασιακές μεταβολές. Η χρήση του υφάσματος στην αρχιτεκτονική ε- νισχύθηκε καθοριστικά από τις εξελίξεις στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής νέων σύνθετων υφασμάτων με νέες ιδιότητες και προδιαγραφές αντοχής. Η έρευνα στον τομέα της ι- στιοπλοΐας, της αυτοκινητοβιομηχανίας και της αεροναυπηγικής υποστήριξε αποφασιστικά αυτήν την παραγωγή. Εφαρμόζοντας νέες τεχνικές, παράγονται σύνθετες μεμβράνες με υψηλό βαθμό διαφάνειας, ικανές να αντεπεξέλθουν Λεπτομέρεια της μεμβράνης στην οροφή του Cargolifter Airship Hangar από τους SIAT. Φωτ.: Palladium, Barbara Burg & O. Schuh, Material World, Innovative structures and finishes for interiors, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, 2003, p , 3. Πυράντοχη, ελαφριά, ευέλικτη διαχωριστική κουρτίνα από αλουμίνιο. Κατασκευαστής: Cascade Coil Drapery. Material World 2, Innovative Materials for Architecture and Design, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, p Εσωτερική εγκατάσταση από μεμβρανοειδές ύφασμα στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής του Καναδά CCA, Μόντρεαλ, φωτ.: Michel Legendre. 182 ΚΤΙΡΙΟΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗDESIGN 2011

2 στις καταπονήσεις από τον άνεμο και το χιόνι. Οι τεχνικές αυτές εξελίχθηκαν σε δύο παράλληλες κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορούσε στην ενίσχυση των υφασμάτων με την προσθήκη στην πλέξη ινών από ανθρακονήματα 4 ή υαλονήματα (glass fiber) και άλλα συναφή υλικά, με στόχο τη βελτίωση των μηχανικών τους ιδιοτήτων. Επίσης, αφορούσε στην ενίσχυση της αντοχής και της ασφάλειας των στηρίξεων με περτσίνια, ειδικές κόλλες και τομές με laser. Με τον έλεγχο της πλέξης, τα νέα υφάσματα μπορούν να εξασφαλίζουν την ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ του ε- σωτερικού μικροκλίματος και του εξωτερικού περιβάλλοντος, το βαθμό διείσδυσης ηλιακής α- κτινοβολίας, το βαθμό διαφάνειας, το βαθμό υ- δατοπερατότητας, τη θερμοκρασιακή συμπεριφορά, την πίεση και την τριβή. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορούσε στην παραγωγή σύνθετων υφασμάτων που προκύπτουν από την επάλειψη - επίστρωση πολυμερών υλικών πάνω σε υφάσματα. Είτε οι στρώσεις κολλιούνται μεταξύ τους με συνδετικό κολλητικό υλικό είτε μια από τις στρώσεις έχει κολλητικό υλικό μέσω της ίδιας της σύνθεσής της. Με αυτόν τον τρόπο προκύπτουν μεμβράνες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς το ύφασμα προσδίδει τις μηχανικές ιδιότητες της μεμβράνης ενώ το πολυμερικό υλικό τις χημικές της ιδιότητες. Διαφορετική σύνθεση των στρώσεων δίδει διαφορετικές ιδιότητες στη μεμβράνη, η οποία πλέον σχεδιάζεται όχι μόνο ως προς τα μορφολογικά της χαρακτηριστικά αλλά και ως προς τις μηχανικές και χημικές της ιδιότητες. Έτσι, παράγονται μεμβράνες που έχουν ενσωματωμένα ηλεκτρικά πεδία, LEDs, αισθητήρες και ενεργοποιητές, καθώς και νανοϋλικά που ενσωματώνονται στις ίνες. Με αυτόν τον τρόπο, οι μεμβράνες αποκτούν προϋποθέσεις διαδραστικότητας και, ως εκ τούτου, προσφέρονται ως ένα ενδιαφέρον υλικό στους πειραματισμούς της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας. Οι νέες τεχνικές βιομηχανικής παραγωγής συνθετικών υφασμάτων και μεμβρανών έδωσαν μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων με ένα μεγάλο φάσμα ιδιοτήτων. Τις ιδιότητες τους αυτές μπορούμε να τις κατατάξουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: α) ιδιότητες που προσδίδουν στα υ- φάσματα τη δυνατότητα παθητικής αντίδρασης, β) ιδιότητες που τους προσδίδουν δυνατότητες ενεργητικής αντίδρασης και τέλος γ) ι- διότητες που τα καθιστούν ευφυή. Με τις ιδιότητες της πρώτης περίπτωσης τα υ- φάσματα "αισθάνονται" το περιβάλλον. Λειτουργούν ως αισθητήρες. Τα υφάσματα με ι- διότητες ενεργητικής αντίδρασης δεν αισθάνονται μόνο το περιβάλλον, αλλά αντιδρούν σε αυτό ως ενεργοποιητές και επεξεργαστές. Τέλος, τα υφάσματα που ενσωματώνουν ευφυείς ιδιότητες έχουν τη δυνατότητα να αισθάνονται, να αντιδρούν και να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στο περιβάλλον. Εμπεριέχουν στη δομή τους ηλεκτρικά πεδία, επεξεργαστές δεδομένων ή και συσκευές μετάδοσης. Το εξωτερικό ερέθισμα μετατρέπεται σε ανταπόκριση μέσα από χημικές αντιδράσεις, υγρασία, ηλεκτρισμό, μαγνητισμό, φως, ήχο και θερμοκρασία. Η αντίδραση σε ερεθίσματα μπορεί να ο- δηγήσει σε αλλαγές στην αγωγιμότητα του υλικού, στις ηλεκτρικές ιδιότητες, στη μορφή, στο χρώμα, στο φως ή στη δομή του. Τα ευφυή υ- φάσματα έχουν ευφυείς παράγοντες ενσωματωμένους στις ίνες τους ή άλλες επιστρώσεις ή επαλείψεις. Αυτές οι ιδιότητες μπορούν να προσδοθούν και μέσω πλέξης, αλλά και με ε- κτύπωση, ράψιμο ή κέντημα πάνω στο ύφασμα. Τα σύνθετα υφάσματα είναι ένας καινούργιος συναρπαστικός κόσμος για τους αρχιτέκτονες. Προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες σε μορφές και χειρισμούς και σε συνδυασμό με τις εξελιγμένες μορφές λογισμικών μπορούν να αποδώσουν τις μη τυπικές γεωμετρίες, πάνω στις οποίες πειραματίζεται η σύγχρονη αρχιτεκτονική. Από το μεγάλο φάσμα τέτοιων υλικών τα περισσότερο γνωστά στους σύγχρονους αρχιτεκτονικούς πειραματισμούς είναι τα υφάσματα Chromic, Conductive, υφάσματα που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, υφάσματα που αλλάζουν κατάσταση (Phase Changing Materials, PCMs), υφάσματα που αλλάζουν μορφή (Shape Changing Materials, SCMs) Υψηλής αντοχής σύνθετα ανθρακονήματα χρησιμοποιούνται για τον οπλισμό, την επιδιόρθωση και την προστασία σκυροδέματος και τοιχοποιίας. Tyfo Fibrwrap, Material World, Innovative structures and finishes for interiors, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, 2003, p Παράδειγμα κυψελοειδούς δομής, βασισμένης σε συνεχή θερμοκόλληση πολλαπλών φύλλων από πολυμερή. Κατασκευαστής: Wacotech. Material World 2, Innovative Materials for Architecture and Design, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, p D (τρισδιάστατο) ύφασμα από πολυεστέρα, πολυαμίδιο και πολυπροπυλένιο. Κατασκευαστής: Tissavel. Material World 2, Innovative Materials for Architecture and Design, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, p

3 Οι μεμβράνες Chromic Οι μεμβράνες chromic αντιδρούν αλλάζοντας, εξαλείφοντας, ακτινοβολώντας χρώμα ή και αλλάζοντας άλλες φυσικές ιδιότητες. Ονομάζονται "μεμβράνες χαμαιλέοντες" όρος που περιγράφει ακριβώς τη συμπεριφορά τους: αλλάζουν χρώμα αντιδρώντας στις αλλαγές κάποιων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών. Η έρευνα στα χρωμικά υλικά χρονολογείται στα Οι πιο διαδομένες είναι οι φωτοχρωμικές μεμβράνες που αντιδρούν στο φως και οι θερμοχρωμικές που αλλάζουν χρώμα με την αλλαγή της θερμοκρασίας. Ωστόσο, υπάρχουν και οι ηλεκτροχρωμικές μεμβράνες που αντιδρούν στο ηλεκτρικό ρεύμα, οι πιεζοχρωμικές που αντιδρούν στην πίεση και οι υδροχρωμικές που αλλάζουν χρώμα με την παρουσία υγρών. Η αλλαγή είναι αναστρέψιμη. Τα φωτοχρωμικά συστατικά διακρίνονται σε οργανικά και ανόργανα. Τα ανόργανα συστατικά βασίζουν την τεχνολογία τους σε σωματίδια αργύρου. Τα οργανικά συστατικά συχνά συνδυάζονται με πολυμερή. Υπάρχουν υλικά στα οποία η αλλαγή είναι αναστρέψιμη και σε άλλα που δεν είναι. Υ- πάρχουν διάφοροι σχετικοί μηχανισμοί και διαφορετικά υλικά, οργανικές και ανόργανες ε- νώσεις, πολυμερή και γέλες. Οι δραματικές αλλαγές στο χρώμα επιτυγχάνονται στα υφάσματα με την αλλαγή της κρυσταλλικής δομής ή της αναδιάταξης των μορίων των οργανικών τους ενώσεων. Αγώγιμα υλικά (Conductive materials) Τα υφάσματα που λειτουργούν μέσω της ηλεκτρικής αγωγιμότητάς τους λέγονται ηλεκτροϋφάσματα (electrotextiles). Τα αγώγιμα υλικά μπορούν να μεταφέρουν ηλεκτρική ενέργεια. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται πλαστικά, καθώς και μέταλλα όπως το αλουμίνιο, ο χαλκός, ο χάλυβας και ο άνθρακας. Υφάσματα με ηλεκτρικά κυκλώματα ενσωματωμένα στη δομή τους επιτρέπουν στο υλικό να ενσωματώσει η- λεκτρονικές συσκευές στη δομή του. Οπτικές ίνες, όπως για παράδειγμα τα υαλονήματα, είναι δυνατό να μεταφέρουν σήματα υπό μορφή παλμών φωτός σε μεγάλες αποστάσεις. Τα δεδομένα μεταφέρονται μέσω υπολογιστών. Μπορούν επίσης να μεταφερθούν και η- χητικά κύματα. Τα ευφυή υφάσματα μπορούν να ενσωματώσουν στην ύφανσή τους οπτικές ί- νες ή LEDs ώστε να επιτυγχάνεται ο φωτισμός της κατασκευής μέσω του ίδιου του κτιριακού στοιχείου από ύφασμα. 5 Υφάσματα που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια Ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να παραχθεί από υ- λικά που ανταποκρίνονται σε χημικές και θερμοκρασιακές μεταβολές, καθώς και σε αλλαγές πίεσης και φωτισμού. Τυπικό παράδειγμα είναι τα φωτοβολταϊκά που μπορούν να παραγάγουν ηλεκτρική ενέργεια από την ηλιακή. Τα ευέλικτα φωτοβολταϊκά φύλλα είναι ιδανικό να ενσωματωθούν σε υφάσματα, που μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν και σε άλλα μέρη μιας κατασκευής, πέραν από υπόστεγα. Τυπικό παράδειγμα είναι τα υφάσματα PET (polyethylene teraphtalate) που έχουν ενσωματωμένο φίλτρο κατά των υπεριωδών ακτίνων του ήλιου. 6 Υφάσματα που αλλάζουν φάση (Phase Changing Materials, PCMs) Τα υφάσματα που αλλάζουν φάση ή κατάσταση περιέχουν μικροκάψουλες που αποθηκεύουν και απελευθερώνουν ενέργεια αλλάζοντας φάση. Με τον όρο "αλλαγή φάσης" εννοούμε την αλλαγή κατάστασης από στερεή σε υγρή ή Τα υφάσματα XLS ρυθμίζουν και ελέγχουν αλλαγές στην ενέργεια και στις κλιματικές συνθήκες. Χρησιμοποιούνται κυρίως στη γεωπονία. Material World, Innovative structures and finishes for interiors, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, 2003, p , 10. Πυράντοχο 3D ύφασμα. Κατασκευαστής: Mayser. φωτ.: ΚΤΙΡΙΟΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗDESIGN 2011

4 αντίστροφα. Τα υλικά που παράγουν αυτές τις ι- διότητες επαλείφονται πάνω στο ύφασμα. Χρησιμοποιούνται ως επικαλύψεις στεγών, υποστέγων ή"κουρτινών" που είτε αποθηκεύουν ηλιακή ενέργεια είτε συμβάλλουν στη θερμομόνωση. Μια πρόσφατη εφαρμογή σε υφάσματα - ρυθμιστές θερμοκρασιακών μεταβολών είναι αυτή που περιλαμβάνει ένα σάντουιτς από επίστρωση νανογέλης μέσα στην ίδια του τη δομή. Η στρώση αυτή εμποδίζει την απώλεια θερμότητας ή την επιβάρυνση από θερμικά φορτία μέσω του υλικού. Το ύφασμα είναι από PTFE (polytetra fluoro ethylene) και προστίθεται σε αυτό στρώση νανογέλης. Ανάλογα με την πρόσμιξη έχουμε και διαφορετικά αποτελέσματα στις ιδιότητες του νέου υλικού. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας βασίζεται στην ιδιότητα της νανογέλης να αλλάζει κατάσταση. Επιπλέον, η πρόσθεση επάλειψης από διοξείδιο του Τιτανίου (TiO 2 ) καθιστά το ύφασμα αυτοκαθαριζόμενο. Η πρόσμιξη πολυαλκοόλης (polyalcohol) στο βαμβάκι το καθιστά αδιάβροχο ενώ η πρόσμιξη κεραμικών ινών εμποδίζει τη διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η πρόσμιξη μετάλλων σταματά τη διείσδυση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων και ραδιενέργειας και η πρόσμιξη α- λουμινίου ή χαλκού εμποδίζει την ακτινοβολία να διαπεράσει το ύφασμα. Τέλος, σ αυτή την κατηγορία ανήκουν και τα μεταλλικά συστήματα όψης που αποτελούνται από τρισδιάστατες μεμβράνες, εμποτισμένες με ένα σταθεροποιητικό σύστημα ρητίνης. Τα υφάσματα είναι από πολυεστέρα, πολυαμίδη ή βαμβάκι. 7 Υφάσματα που " θυμούνται" τη μορφή τους (Shape Memory Materials, SMMs) Τα υλικά αυτά αλλάζουν μορφή καθ όλη τη διάρκεια ενός εξωτερικού ερεθίσματος. Μετά επανέρχονται στην αρχική τους μορφή και σχήμα. Τα εξωτερικά ερεθίσματα μπορεί να δημιουργούνται μέσω ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, θερμοκρασίας, οξύτητας (PH) ή υπεριώδους φωτός. Η αντίδραση μπορεί να σχετίζεται με ι- διότητες, όπως η τριβή, η ιδιοσυχνότητα, η θέση, η μορφή, η ακαμψία ήη διείσδυση ατμού. Γνωστά για την ικανότητά τους να αλλάζουν μορφή είναι τα κεραμικά υλικά (SMC), τα κράματα μετάλλων (SMA) και τα πολυμερή (SPM). Ειδικότερα, τα ευφυή αυτά υφάσματα αποτελούνται από διηλεκτρικά ελαστομερείς μαλακές μεμβράνες με ενσωματωμένες συσκευές από ηλεκτρόδια. Μόλις περάσει ρεύμα από τα ηλεκτρόδια, αυτά έλκονται ελαττώνοντας το πάχος της μεμβράνης. Επειδή είναι ελαστικά, παραμορφώνονται με σταθερό όγκο, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της επιφάνειας της πολυμερούς μεμβράνης. Αντίθετα, οι φορτίσεις στα η- λεκτρόδια απομακρύνουν το ένα από το άλλο επιμηκύνοντάς τα. Ενσωματωμένη είναι μια διεργασία ενίσχυσης (amplifier), ώστε όταν μειώνεται το πάχος να αυξάνεται η ένταση. 8 Επίλογος Είναι προφανές ότι τα ευφυή υφάσματα με τις τεχνικές δυνατότητές τους ανοίγουν νέες δυνατότητες και προοπτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Ωστόσο, η εκτεταμένη τους χρήση εμποδίζεται από μια σειρά παραμέτρων, από τις οποίες τέσσερις είναι οι πιο σημαντικές. Η πρώτη παράμετρος είναι η υπό συνεχή εξέλιξη έρευνα που δημιουργεί νέες αναμονές, που αποθαρρύνουν την παραγωγή και τη χρήση προϊόντων, τα οποία γρήγορα θα ξεπεραστούν. Η δεύτερη είναι το υψηλό τους κόστος. Το γεγονός ότι τα ευφυή υφάσματα σε μεγάλο βαθμό ελέγχουν την ενεργειακή συμπεριφορά , 12. "Basic House", Martin Ruiz de Azua, στο Richardson Ph., Dietrich Lucas (ed.), Big Ideas, Small Buildings, Thames & Hudson, Ύφασμα από φυτικά νήματα, κυρίως για εσωτερική χρήση. Κατασκευαστής: Precious pieces. φωτ.: 185

5 των χώρων που στεγάζουν, άρα και την ενεργειακή τους κατανάλωση, μετριάζει το κόστος εγκατάστασης μέσα από την οικονομική διαχείριση της ενέργειας. Η τρίτη παράμετρος είναι η εφήμερη φύση των υφασμάτων, που δεν τους επιτρέπει να διεισδύσουν στην πολιτισμική συνείδηση των δυτικών κοινωνιών, που θέλει τo αρχιτεκτονικό έργο να διαρκεί για πάντα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ελαφριές κατασκευές είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στον αραβικό κόσμο. Τέλος, η τέταρτη αφορά στο γεγονός ότι η έρευνα για τις δυνατότητες των ευφυών υφασμάτων διεξάγεται κυρίως από επιστήμονες υλικών (Material scientists) κι όχι α- πό αρχιτέκτονες. Έτσι η αρχιτεκτονική, μια πράξη που εμπεριέχει κοινωνική ευθύνη, ερευνάται με την ίδια βαρύτητα που ερευνάται ο σχεδιασμός συσκευών και ένδυσης με χρήση ευφυών υφασμάτων. Η σύγχρονη αρχιτεκτονική πρωτοπορία εξάρει τη σπουδαιότητα της ευελιξίας, της προσαρμοστικότητας και της μεταβλητότητας. Παράλληλα, η ανάγκη να περιορίσουμε την κατανάλωση 14 φυσικών πόρων για να εξασφαλίσουμε άνεση στο κτισμένο περιβάλλον συνιστά μια έντονη κοινωνική απαίτηση. Οι δύο αυτοί λόγοι καθιστούν τη χρήση των υφασμάτων και των μεμβρανών μια καινοτόμα επιλογή που υπόσχεται σημαντικά πλεονεκτήματα στο σχεδιασμό των αρχιτεκτονικών μορφών. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βιβλία και άρθρα σε περιοδικά Oscarsson, L., et al, Flat Knitting of a Light Emitting Textile with Optical Fibres, Autex Research Journal, Vol. 9, No 2, June 2009, pp Beukers, A. and Hinte, E., Lightness, 010 Publishers, Rotterdam, 1998 Stattman, N., Ultra Light-Super Strong, Birkhaueser, Frankfurt 2003 Vollard, P., et al, Smart Architecture, 010 Publishers, Rotterdam, 2003 Otto, F., Occupying and Connecting, Axel Menges, Stuttgart, 2009 Bechtholdt, M., Innovative Surface Structures- Technologies and Applications, Taylor & Francis, 2008 Ιστότοποι How to dress buildings up Materia.nl, Els Zijlstra, Architectural textiles Rachna, Textile and Architecture Smart textiles as actors and actuators of the 15 domestic space, Aurιlie Mossé, Centre for IT & Architecture Royal Danish Academy of Fine Arts, School of Architecture Philip de Langes alle Copenhagen, Denmark 3D-Tex PES/PP KHF by Alan Hooper. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. Στα λατινικά, ο όρος "πλέκω" αποδίδεται με το ρήμα texere, από το οποίο προκύπτει ο όρος textile και ο πιο σύγχρονος textile architecture. 2. Η σχολή του Frei Otto άφησε πολλά αξιόλογα παραδείγματα ελαφρών κατασκευών από ύφασμα, όπως το IL στη Στουτγάρδη, κτίρια του Ολυμπιακού Πάρκου του Μονάχου, το πάρκο στο Mannheim και πολλά άλλα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τις ΗΠΑ και αλλού. 3. Είναι γνωστή η έρευνά του που βασίστηκε στην παρατήρηση μορφών και δομών της φύσης, όπως των ιστών αράχνης, της ανατομίας σκουληκιών, καμπιών και άλλων ασπόνδυλων, σαπουνόφουσκων κλπ. 4. Η χρήση άνθρακα στην ύφανση χρονολογείται στα 7000 π.χ. 5. Mediamesh στο = /TheBigPixel_jump.jpg, στο archives/990/newmediamesh-and-illumesh-technologies-turn-entire-buildings-into-led-ads.html και στο Ενδιαφέρον είναι να παρατηρήσουμε ότι αυτή η τεχνολογία εξελίσσεται κατά τη δεκαετία του 70 από τη NASA. 8. Ενδιαφέρον είναι να παρατηρήσουμε ότι αυτή η τεχνολογία εξελίσσεται από τη δεκαετία του Μεταλλικό ύφασμα στον εσωτερικό χώρο της εκκλησίας Herz-Jesu από τους Allmann Sattler Wappner στο Μόναχο. Translucent Materials, Kaltenbach, F. (ed.), Birkhauser, Edition Detail, 2004, p , 16. Παράδειγμα νανογέλης, γνωστής και ως "μπλε καπνός". Κατασκευαστής: Cabot. Material World 2, Innovative Materials for Architecture and Design, FRAME, Birkhauser, Amsterdam, p ΚΤΙΡΙΟΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗDESIGN 2011