Έρευνα Δράσης: μια ποιοτική μορφή έρευνας στην εκπαίδευση

Transcript

1 Έρευνα Δράσης: μια ποιοτική μορφή έρευνας στην εκπαίδευση ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΑΚΗ The time is now, break free ad fly if you have the courage

2 Ορίζοντας ρζ την έρευνας δράσης «Ένας πρακτικός τρόπος να εξετάσει κάποιος την πρακτική του με στόχο να ελέγξει αν είναι όπως θα ήθελε και στη συνέχεια να τη βελτιώσει» «Μια Μ συστηματική σπουδή των προσπαθειών να βελτιώσουμε την εκπαιδευτική πραγματικότητα, που γίνεται από ομάδα συμμετεχόντων μέσω των δικών τους πρακτικών δράσεων και μέσω του δικού τους στοχασμού στις συνέπειες αυτών των δράσεων» «Η Η μελέτη μιας κατάστασης ασης με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας οό της δράσης μέσα σε αυτή» «Ένας τρόπος να ορίσουμε και να εφαρμόσουμε τη σχετική επαγγελματική ανάπτυξη Μπορεί να καταλήξει στη διαμόρφωση μιας αυτοκριτικής κοινότητα: επαγγελματίες με διευρυμένες ικανότητες «Μια μορφή αναστοχαστικής διερεύνησης που έχουν αναλάβει οι συμμετέχοντες σε κοινωνικές (συμπεριλαμβανομένων και των εκπαιδευτικών) καταστάσεις με σκοπό να βελτιώσουν τη λογική και τη δικαιοσύνη Ένας όρος για να περιγράψει μια ομάδα δραστηριοτήτων στην ανάπτυξη ΑΠΣ, στην επαγγελματική εξέλιξη του εκπαιδευτικού, στα προγράμματα σχολικής βελτίωσης και στη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής

3 Κύρια Χαρακτηριστικά της έρευνας δράσης 1. Ο συμμετοχικός και συνεργατικός της χαρακτήρας 2. Η διαπλοκή έρευνας & δράσης, θεωρίας & πράξης 3. Η σπειροειδής της διάταξη 4. Ο στοχαστικός & κριτικός της χαρακτήρας 5. Η σχέση της με την επαγγελματική ανάπτυξη 6. Η ποιοτική ερευνητική της διάσταση

4 Τι δεν είναι έρευνας δράσης Δεν είναι συνηθισμένες σκέψεις που κάνουν οι δάσκαλοι για τη διδασκαλία τους απλώς επίλυση προβλημάτων έρευνα πάνω σε τρίτους «επιστημονική μέθοδος», εφαρμοσμένη στη διδασκαλία. μέθοδος των «ιστορικών επιστημών

5 Ιστορική εξέλιξη- ξη Σχολές «Σχολή του Lewin»: Πρώτος εμπνευστής της Ε.Δ. Της Μ Βρετανίας με κέντρο το Πανεπιστήμιο του East Anglia και ηγετική φυσιογνωμία τον Elliot Της Αυστραλίας, με κέντρο το Πανεπιστήμιο του Deakin και κεντρική μορφή τον Kemmis. Η προσέγγιση του Schon (1988, 1987, 1983)

6 Οι μορφές της έρευνας δράσης και οι επιστημολογικές τους βάσεις Η έρευνα δράσης χαρακτηρίζεται ανάλογα με το είδος της δράσης που προάγει. Τεχνική έρευνα δράσης Πρακτική έρευνα δράσης Κριτική/Χειραφετική έρευνα δράσης

7 Μοντέλα οργάνωσης της έρευνας δράσης: μια αέναη διαδικασία Μοντέλο του K. Lewin: μια σπειροειδή κίνηση με τέσσερις φάσεις. Σχεδιασμό- δράση-παρατήρηση-στοχασμό Μοντέλο του J. Elliot: αλλεπάλληλες φάσεις με συνεχή εμβάθυνση μέσω της βαθύτερης κατανόησης της πρακτικής («αναγνώριση της γενικής ιδέας»- «εφαρμογή κάθε βήματος δράσης») Μοντέλο του St. Kemmis: επαλληλία κύκλων σπείρας σε ένα σχήμα που εξελίσσεται σπειροειδώς Μοντέλο της J. McNiff : παραγωγικού τύπου έρευνα δράσης με ένα κεντρικό σχήμα που αφορά στο βασικό πρόβλημα και μια σειρά επάλληλους κύκλους που διερευνούν δευτερεύοντα προβλήματα

8 Τομείς αξιοποίησης της εκπαιδευτικής έρευνας δράσης Ευρύτερα θέματα Εισαγωγική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Ανάπτυξη, αξιολόγηση και αναμόρφωση ΑΠΣ Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Εισαγωγή καινοτομιών και αλλαγών στην εκπαίδευση Εξειδικευμένα θέματα Ποιότητα της διδασκαλίαςδ Διαδικασία της μάθησης Συγκεκριμένες εκπαιδευτικές μεθόδους Συγκεκριμένα εκπαιδευτικά προβλήματα

9 Δυσκολίες διεξαγωγής Έρευνας-Δράσης Αμφισβήτηση των βεβαιοτήτων του επαγγέλματος Αντίσταση παραδοσιακής εκπαίδευσης στην καινοτομία Θετικιστική αντίληψη για την έρευνα Συνεργατικές, επικοινωνιακές δεξιότητες Μορφές ομαδικής στοχαστικής αυτοδιερεύνησης Χρόνος, ψυχικά αποθέματα εκπαιδευτικών, εμπειρίες, γνώσεις

10 Κίνδυνοι κατά την οργάνωση και διεξαγωγή της έρευνας δράσης Η αξιοποίηση της έρευνας δράσης με σκοπό τη χειραγώγηση του εκπαιδευτικού Ενδιαφέρον έρευνας για το προϊόν της διδασκαλίας με σκοπό το αποτελεσματικό εκπαιδευτικό και την επιτυχία Ενοχοποίηση εκπαιδευτικού για τα προβλήματα της εκπαίδευσης

11 Εργαλεία Έρευνας Δράσης Ποιοτικά & Ποιοτικά Ερευνητικά εργαλεία Portfolio Αυτοβιογραφίες Ημερολόγια διδακτικών Παρατήρηση Ερωτηματολόγια συνεντεύξεις

12 Διαδικασίες & Μέθοδοι εγκυρότητας και αξιοπιστίας Έλεγχος αξιοπιστίας με αξιολόγηση θεματικών κατηγοριών Έλεγχος εγκυρότητας με συσχέτιση κατηγοριών-κειμένωνκειμένων Έλεγχος αξιοπιστίας με συσχέτιση ανάλυσης περιεχομένου κατηγοριών του ερευνητή- αποδοχή ανάλυσης περιεχομένου από τους εκπαιδευτικούς

13 Μέθοδος ανάλυσης δεδομένων Θεμελιακή Θεωρία (Grounded theory) Αποτελεί μια μέθοδο έρευνας αλλά και ανάλυσης δεδομένων, όπου δε δοκιμάζεται μια υπόθεση αλλά ανακαλύπτεται, αναπτύσσεται και προσωρινά επαληθεύεται μέσα από τη συστηματική συλλογή και ανάλυση των δεδομένων που αναφέρονται στο συγκεκριμένο φαινόμενο (Strauss & Corbin 1990).

14 Τελειώνοντας «Η έρευνα -δράση είναι ανατρεπτική, γιατί θέτει υπό αμφισβήτηση αυτό που θεωρείται δεδομένο Οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί θα πρέπει να κατορθώσουν να δουν τη διδακτική πρακτική και το πλαίσιό της ως πολιτισμικά κατασκευάσματα και όχι ως κοινωνικά δεδομένα». (Hutchinson & Whitehouse,1986)