ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Transcript

1 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Γ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 48Β ( ΚΤΙΡΙΟ ΕΚΑ) Τ.Κ ΑΘΗΝΑ ΜΕΛΟΣ Ε.Κ.Α. - Ο.Ι.Υ.Ε. ΕΙΣΗΓΗΣΗ του ΣΤΕΒ στη ΙΗΜΕΡΙ Α που οργανώνει το ΤΕΕ και το ΕΜΠ µε θέµα: «Οι Μηχανικοί στο ηµόσιο ιάλογο για την Παιδεία. Θέσεις και ράσεις του ΤΕΕ» Αίθουσα Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ (Καραγεώργη Σερβίας 4, 5ος όροφος) 27 και 28 Μαρτίου 2006 Αποτελεί σήµερα αναµφίβολο γεγονός ότι τα επαγγελµατικά δικαιώµατα των ιπλωµατούχων Μηχανικών, ακόµη και των ελεύθερων επαγγελµατιών των παραδοσιακών ειδικοτήτων του κατασκευαστικού κλάδου που µέχρι σήµερα χαρακτηρίζονται για το υψηλό επίπεδο κατοχύρωσής τους, βάλλονται συστηµατικά από εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, και τις παρατηρούµενες τάσεις υποβάθµισης των απαιτούµενων τυπικών και ουσιαστικών επαγγελµατικών προσόντων που συνδέονται άµεσα µε την εκπαίδευση αλλά και την πρακτική εµπειρία. Σε ένα τέτοιο διαµορφούµενο κλίµα, τα επαγγελµατικά δικαιώµατα των µισθωτών ιπλωµατούχων Μηχανικών (ειδικά αυτών που εργάζονται µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου), και τα οποία ανέκαθεν ήταν ανοχύρωτα στη χώρα µας, απαξιώνονται ανησυχητικά µε ορατό τον κίνδυνο του πλήρους αφανισµού τους. Πρέπει βέβαια να σηµειωθεί ότι το θέµα των επαγγελµατικών δικαιωµάτων είναι στενά συνδεδεµένο µε αυτό της πιστοποίησης γνώσεων & δεξιοτήτων, και δεν αφορά φυσικά µόνο τους ιπλωµατούχους Μηχανικούς, αλλά επεκτείνεται (στο χώρο των τεχνικών επαγγελµάτων) στους Πτυχιούχους Μηχανικούς αποφοίτους ΤΕΙ, και ακόµη στους αποφοίτους της Β βάθµιας τεχνικής εκπαίδευσης. Ο ΣΤΕΒ είναι από τους λίγους Συλλόγους, όπου ιπλωµατούχοι και Πτυχιούχοι Μηχανικοί έχουν από καιρό αναγνωρίσει την ανάγκη συσπείρωσης και κοινής αντιµετώπισης των προβληµάτων, ειδικά µάλιστα στο χώρο της ελληνικής βιοµηχανίας. Βασική επιδίωξη του ΣΤΕΒ είναι η διευθέτηση και κατοχύρωση των επαγγελµατικών δικαιωµάτων των Μηχανικών - µελών του Συλλόγου, σύµφωνα µε τις πραγµατικές και ουσιαστικές ευθύνες που συνοδεύουν την εκτέλεση των καθηκόντων τους. 1. Επαγγελµατικά δικαιώµατα ιπλωµατούχων Μηχανικών η αξία της άδειας άσκησης επαγγέλµατος του ΤΕΕ στη µισθωτή εργασία Η έννοια των επαγγελµατικών δικαιωµάτων των µισθωτών Μηχανικών, ιπλωµατούχων πολυτεχνικών σχολών και ισοτίµων του εξωτερικού, που εργάζονται µε συµβάσεις εξαρτηµένης εργασίας στον ιδιωτικό και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, και ειδικότερα στις ελληνικές βιοµηχανίες και συναφείς επιχειρήσεις, απαξιώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. 1 από 5 steb@steb.gr

2 Σχετικά σηµειώνεται ότι η άδεια άσκησης επαγγέλµατος που χορηγεί το ΤΕΕ είναι απαιτητή µόνον αµυδρά µέσα από τις διατάξεις του Π / , το οποίο προβλέπει µεν ότι «πάντες οι µηχανικοί, προκειµένου να ασκήσουν το επάγγελµα του µηχανικού στην Ελλάδα, αποτελούν υποχρεωτικώς Μέλη του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδος», αφήνει όµως ανοιχτή σε πάσης φύσεως ερµηνείες την ουσιαστική σηµασία της άσκησης του επαγγέλµατος του ιπλωµατούχου Μηχανικού στη βιοµηχανία και τις επιχειρήσεις. Από την άλλη µεριά, αυτά καθ αυτά τα επαγγελµατικά δικαιώµατα (και υποχρεώσεις) που απορρέουν από την άδεια άσκησης επαγγέλµατος του ιπλωµατούχου Μηχανικού, και προσδιορίζονται από το Ν. 6422/34, καλύπτουν κατεξοχήν τους (ελεύθερους) επαγγελµατίες µελετητές, εργολήπτες κλπ., οι οποίοι ασκούν την επαγγελµατική τους δραστηριότητα µε άµεση ευθύνη έναντι δηµόσιας αρχής. Ουδόλως όµως κατοχυρώνεται η άσκηση του επαγγέλµατος υπό καθεστώς εξαρτηµένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σε επιχειρήσεις. Εδώ παρατηρούνται τα εξής: Η άσκηση του επαγγέλµατος του µισθωτού Μηχανικού, πολύ συχνά, διέπεται από άλλες διατάξεις / ρυθµίσεις (π.χ. υγιεινής & ασφάλειας, ασφάλειας πτήσεων, προστασίας του περιβάλλοντος), ελληνικές ή κυρίως ευρωπαϊκές, οι οποίες κατά κανόνα δεν προσδίδουν καµία επιπλέον βαρύτητα στην άδεια άσκησης επαγγέλµατος του ιπλωµατούχου Μηχανικού και ουδόλως αναφέρονται στη (λίαν «γηρασµένη») νοµοθεσία που αφορά τους ιπλωµατούχους Μηχανικούς και τα επαγγελµατικά τους δικαιώµατα και υποχρεώσεις. Η τεχνική ευθύνη των Μηχανικών της βιοµηχανίας σπάνια αναγνωρίζεται έναντι νόµου ή δηµόσιας αρχής, τουλάχιστον στα πλαίσια διαµόρφωσης αµοιβών, ενώ τέτοια ευθύνη φαίνεται να τεκµηριώνεται νοµικά µόνον έναντι του εργοδότη, όπως υποστηρίζεται και από σχετική νοµολογία. Από τον κανόνα αυτό, εξαιρούνται βέβαια ορισµένες περιπτώσεις σοβαρών τεχνικών αστοχιών και ατυχηµάτων, όπου αναζητούνται a posteriori υπάλληλοι Μηχανικοί για την απόδοση ευθυνών. Στην πράξη λοιπόν, η άδεια άσκησης επαγγέλµατος που χορηγεί το ΤΕΕ καταλήγει στη µισθωτή εργασία (ειδικά ιδιωτικού δικαίου) να έχει µόνον τυπική σηµασία κατά την πρόσληψη (και αυτό σε µειούµενο βαθµό), ενώ ολοένα και περισσότερο αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των εργοδοτών να αναθέτουν καθήκοντα / ευθύνες ιπλωµατούχου Μηχανικού σε υπαλλήλους που δεν διαθέτουν άδεια άσκησης επαγγέλµατος. Έτσι, παρατηρούνται αυξητικές τάσεις υποκατάστασης των ιπλωµατούχων (αλλά και των Πτυχιούχων) Μηχανικών σε θέσεις / καθήκοντα ευθύνης από άτοµα χαµηλότερου ή / και αµφιβόλου επιπέδου εκπαίδευσης, µε αµφισβητήσιµη τεκµηρίωση και υποκειµενική ερµηνεία των προσόντων τους (π.χ. εµπειρία, πτυχία ιδιωτικών µη αναγνωρισµένων πιστοποιηµένων σχολών, κλπ.). Παράλληλα, διακρίνεται µια απαξιωτική χρησιµοποίηση των Μηχανικών ( ιπλωµατούχων και Πτυχιούχων) σε πολλούς βιοµηχανικούς χώρους, αρκετά έντονα µάλιστα και στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, όπου απόφοιτοι µέσων σχολών βρίσκονται σε διευθυντικές θέσεις και Μηχανικοί εκτελούν καθήκοντα επιπέδου τεχνίτη! Το ΤΕΕ, ως γνωστόν, έχει επανειληµµένα παρέµβει σε ΕΚΟ, ΟΤΑ κλπ., ζητώντας την αποκατάσταση συναδέλφων ιπλωµατούχων Μηχανικών σε παρόµοιες περιπτώσεις. Ανάλογη υποστήριξη, όµως, στον ιδιωτικό και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα δεν έχει παρατηρηθεί µέχρι σήµερα, δεδοµένης και της σχετικής έλλειψης νοµικής κατοχύρωσης της άσκησης του επαγγέλµατος µε σχέση εξαρτηµένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου. 2 από 5 steb@steb.gr

3 Είναι πρόδηλο, και πιστεύουµε ότι συµµερίζεστε την άποψή µας αυτή, ότι για την εν λόγω σηµαντική µερίδα µισθωτών ιπλωµατούχων Μηχανικών που αποτελεί και ένα καθόλου αµελητέο ποσοστό των µελών του ΤΕΕ, όπως εξάλλου και για κάθε επαγγελµατική οµάδα, η συµµετοχή σε ένα όργανο της εµβέλειας του ΤΕΕ θα πρέπει να προσφέρει επαγγελµατική κατοχύρωση και να συνοδεύεται από τα ανάλογα οφέλη. Ως εκ τούτου, θεωρούµε άµεση την ανάγκη ενεργειών για: τη νοµική κατοχύρωση των επαγγελµατικών δικαιωµάτων των µισθωτών ιπλωµατούχων Μηχανικών ιδιωτικού δικαίου την αποκατάσταση του επαγγέλµατος του ιπλωµατούχου Μηχανικού από τη συνεχώς διογκούµενη απαξίωσή του στις επιχειρήσεις της χώρας 2. Επαγγελµατικές ακαδηµαϊκές ισοτιµίες Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση και η συστηµατική προώθηση εναρµονισµού των κρατών µελών σε τοµείς όπως της Παιδείας, και της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας (αλλά και της ίδιας της εκπαίδευσης), έχει αναδείξει τα τελευταία χρόνια «ριψοκίνδυνες» για την ελληνική πραγµατικότητα τάσεις, όπως: Επικράτηση των θέσεων των ισχυρών κρατών-µελών, όπου για παράδειγµα η προσθήκη ενός έτους πρακτικής άσκησης στον τριετή κύκλο σπουδών αγγλικών πανεπιστηµίων φαίνεται να έχει καταστήσει το Πτυχίο Bachelor ισότιµο των ιπλωµάτων πολυτεχνικών σχολών µε πενταετή κύκλο σπουδών. Προώθηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης (ακόµη και πανεπιστηµιακού επιπέδου), σε πλαίσια ελεύθερης ανταγωνιστικής αγοράς, που ενδεχοµένως να έχει θετικές επιπτώσεις σε οικονοµικά αναπτυξιακά «ώριµες» κοινωνίες, αλλά επιφυλάσσει υψηλό κίνδυνο (π.χ. πιστοποίησης ανύπαρκτων προσόντων / γνώσεων) σε κοινωνίες όπως η ελληνική. Προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας που και πάλι, σε «ώριµες» κοινωνίες, µπορεί να προσαρµόζεται / εξισορροπεί «αυτόµατα» µέσα από τις πραγµατικές ανάγκες της οικονοµίας και τις συνθήκες προσφοράς & ζήτησης, ενώ σε περιπτώσεις όπως η ελληνική εξακολουθεί να είναι αναγκαίος ένας βαθµός «ρύθµισης» της αγοράς, προς αποφυγή δυσµενών ή και καταστροφικών εκτρόπων (π.χ. στο βωµό της βραχυπρόθεσµης κερδοφορίας, ή της εξυπηρέτησης «γνωστών»). Ως εκ τούτου χρειάζεται προσεκτική αναθεώρηση των διαδικασιών αναγνώρισης ισοτιµιών, προσδίδοντας µεγάλη έµφαση στην αξιοκρατία και την πιστοποίηση πραγµατικών (ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών) προσόντων: Αναφορικά µε τη χορήγηση ακαδηµαϊκών ισοτιµιών, θεωρούµε ότι ορθώς αυτή αποτελεί αρµοδιότητα φορέων του Υπουργείου Παιδείας, η διαδικασία όµως οφείλει να αναβαθµιστεί ουσιαστικά, και να γίνεται σε στενότερη (και θεσµοθετηµένη) συνεργασία µε τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς οργανισµούς (ΑΕΙ, ΤΕΙ), και όχι µε απλή συµµετοχή εκπροσώπων τους σε όργανα όπως το ΟΑΤΑΠ. Παράλληλα, πρέπει να γίνει συστηµατική τεκµηρίωση των ελαχίστων απαιτήσεων ισοτίµησης τίτλων σπουδών του εξωτερικού µε αντίστοιχους των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, ώστε να αποφεύγονται τα γνωστά φαινόµενα άνισης µεταχείρισης υποψηφίων, αλλά και υπερβολικής αυστηρότητας ή, αντίθετα, υπέρµετρης ανοχής κατά την αξιολόγηση. 3 από 5 steb@steb.gr

4 Ως προς τη χορήγηση επαγγελµατικών ισοτιµιών, είναι πλέον σαφές ότι φορείς του Υπ. Παιδείας, όπως το ΣΑΕΙ, είναι ακατάλληλοι για το σκοπό αυτό, δεδοµένων των σηµαντικών προβληµάτων και αντιφάσεων που έχουν προκύψει από τη µέχρι σήµερα λειτουργία του Συµβουλίου. Το ισχύον καθεστώς χαρακτηρίζεται από σηµαντικές ασάφειες στα κριτήρια αναγνώρισης, και οδηγεί πολλές φορές σε αντικρουόµενες αποφάσεις µεταξύ των φορέων. Αυτό αποτυπώνεται και στην αποτίµηση της λειτουργίας του ΣΑΕΙ για το διάστηµα , η οποία δηµοσιεύτηκε στο ενηµερωτικό δελτίο του ΤΕΕ, Τεύχος 2207: το ΣΑΕΙ φαίνεται να απονέµει επαγγελµατικά δικαιώµατα ιπλωµατούχου Μηχ/κού σε περιπτώσεις, όπου το ΤΕΕ αλλά και το ΙΚΑΤΣΑ (σηµερινό ΟΑΤΑΠ) αρνούνται την αντίστοιχη ισοτιµία! Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις Πτυχιούχων του εξωτερικού, στους οποίους το Υπουργείο Παιδείας, µέσω του ΟΑΤΑΠ - πρώην ΙΚΑΤΣΑ και ΙΤΕ - αναγνωρίζει ακαδηµαϊκή ισοτιµία / αντιστοιχία ΤΕΙ, ενώ µέσω του ΣΑΕΙ το ίδιο Υπουργείο χορηγεί επαγγελµατική ισοτιµία ιπλωµατούχου Μηχανικού ΑΕΙ! Έτσι, η χορήγηση επαγγελµατικών ισοτιµιών πρέπει πλέον να συνδεθεί άµεσα µε την πιστοποίηση επαγγελµατικών δεξιοτήτων στα πλαίσια ενός ενιαίου, και κατεξοχήν τεχνικό-τεχνολογικού φορέα, υπό την εποπτεία µάλιστα ενός αντίστοιχου φορέα της Πολιτείας (π.χ. Υπουργείο Ανάπτυξης), βλ. κάτωθι παρ Επαγγελµατικά δικαιώµατα τεχνικών επαγγελµάτων - Πιστοποίηση τεχνικών επαγγελµατικών δεξιοτήτων για όλες τις βαθµίδες τεχνικής εκπαίδευσης Συναφές µε το ζήτηµα της κατοχύρωσης επαγγελµατικών δικαιωµάτων για τους ιπλωµατούχους & Πτυχιούχους Μηχ/κούς, και για όλες γενικότερα τις βαθµίδες εκπαίδευσης, είναι αυτό της ορθής πιστοποίησης των επαγγελµατικών δεξιοτήτων των αποφοίτων των ΑΕΙ - ΤΕΙ, αλλά και της Β θµιας Τεχνικής Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης. Σήµερα, το ΤΕΕ (αν και θεωρείται ο βασικός «τεχνικός σύµβουλος» της Πολιτείας) περιορίζεται στη χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλµατος στους ιπλ. Μηχ/κούς. Η αναγνώριση τεχνικών επαγγελµατικών δικαιωµάτων και η πιστοποίηση αυτών για τους αποφοίτους των άλλων βαθµίδων εκπαίδευσης ανήκει σήµερα σε φορείς του Υπ. Παιδείας (όπως το ΣΑΕΙ, ο ΟΕΕΚ, κλπ.), σε νοµαρχίες, κλπ. Στις περιπτώσεις των αποφοίτων ΤΕΙ, η κατάσταση είναι λίαν συγκεχυµένη, καθώς δεν υπάρχει συγκεκριµένος φορέας χορήγησης άδειας άσκησης επαγγέλµατος, η οποία χορηγείται κατά περίπτωση από διάφορους ανεξάρτητους και µη συνεργαζόµενους φορείς. Όσον αφορά τους αποφοίτους Β βάθµιας Τεχνικής Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης (ΤΕΕ), αυτοί δεν πιστοποιούνται επαγγελµατικά, ενώ οι απόφοιτοι φορέων επαγγελµατικής κατάρτισης (ΙΕΚ) πιστοποιούνται από τον ΟΕΕΚ. Είναι λοιπόν προφανές ότι απαιτείται κοινή προσέγγιση του θέµατος της πιστοποίησης των επαγγελµατικών δεξιοτήτων και δικαιωµάτων: το ΤΕΕ πρέπει και µπορεί να αποτελέσει έναν από τους κύριους µετόχους ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης των διαδικασιών πιστοποίησης επαγγελµατικών δεξιοτήτων και χορήγησης αδειών άσκησης επαγγέλµατος, στα πλαίσια λειτουργίας του οποίου θα πρέπει να διαµορφωθούν αξιοκρατικά πρότυπα πιστοποίησης µέσα από τη στενή συνεργασία επαγγελµατικών και εκπαιδευτικών φορέων. 4 από 5 steb@steb.gr

5 Σε αυτήν την περίπτωση, δεδοµένου ότι το ΤΕΕ έχει να διαδραµατίσει σηµαντικότατο ρόλο, προϋποτίθεται σοβαρή αναβάθµιση των διαδικασιών / εξετάσεων χορήγησης άδειας άσκησης επαγγέλµατος, η οποία θα πρέπει να εµπεριέχει και αξιολόγηση της σχετικής πρακτικής επαγγελµατικής εµπειρίας, πέραν του επιπέδου των ακαδηµαϊκών προσόντων των υποψηφίων. Ως βάση αναφοράς για µια εξελιγµένη µορφή επαγγελµατικής πιστοποίησης, ο ΣΤΕΒ υιοθετεί τη διαµόρφωση µιας ενιαίας κλίµακας πιστοποίησης επαγγελµατικών δεξιοτήτων για όλες τις βαθµίδες τεχνικής εκπαίδευσης, µε τα ακόλουθα βασικά στάδια: Χορήγηση αρχικής άδειας άσκησης επαγγέλµατος (αµέσως µετά την αποφοίτηση), επιπέδου και ειδικότητας σύµφωνα µε το βασικό τίτλο σπουδών του υποψηφίου, εφόσον αυτός είναι (αξιοκρατικά) αναγνωρισµένος ισοτιµηµένος από τα αρµόδια όργανα. Η άδεια άσκησης επαγγέλµατος θα αναφέρεται σε βασικές τεχνικές ειδικότητες, π.χ. για τους ιπλωµατούχους Μηχανικούς, θα επιλέγεται η ειδικότητα που αντιστοιχεί στις σπουδές του / της υποψηφίου µεταξύ των (επί του παρόντος εννέα) βασικών ειδικοτήτων του ΤΕΕ. Τακτική καταχώρηση στην άδεια άσκησης επαγγέλµατος τυχόν πρόσθετης (και πιστοποιηµένης) εξειδίκευσης ή πρακτικής εµπειρίας που µπορεί να προκύπτει: o είτε από µεταπτυχιακές σπουδές o είτε από σχετική προϋπηρεσία o είτε από δια βίου κατάρτιση / πρόσθετη εκπαίδευση Μετά την πάροδο συγκεκριµένου ελάχιστου χρόνου άσκησης του επαγγέλµατος (από τη χορήγηση της ως άνω αρχικής άδειας), και ανάλογα µε τα πιστοποιηµένα πρόσθετα προσόντα περαιτέρω εκπαίδευσης / εξειδίκευσης / εµπειρίας, δυνατότητα υποβολής σε εξετάσεις από τον αρµόδιο φορέα πιστοποίησης για την αναβάθµιση της άδειας επαγγέλµατος σε υψηλότερο επίπεδο. Σηµαντικότατο στοιχείο, βέβαια, στην επιτυχία ενός αξιοκρατικού συστήµατος πιστοποίησης επαγγελµατικών δεξιοτήτων, είναι η νοµική κατοχύρωση αντίστοιχων (τεχνικών) επαγγελµατικών δικαιωµάτων, όχι µόνον στο ηµόσιο Τοµέα (δηµοπρατούµενα έργα / µελέτες ή κάλυψη θέσεων εργασίας), αλλά ευρύτερα στο σύνολο της τεχνικής επαγγελµατικής δραστηριότητας, είτε πρόκειται για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλµατος, είτε για σχέση εξαρτηµένης εργασίας. Από το.σ. του ΣΤΕΒ Μάρτιος από 5 steb@steb.gr