Φάκελος περιοχής: GR Όρος Παγγαίο και νότιες υπώρειές του. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Όρος Παγγαίο και νότιες υπώρειές του Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2

3 Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών οριοθέτησης, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

4

5 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR017 Όρος Παγγαίο», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Αριστείδης Χρηστίδης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

6

7 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Χρηστίδης Α. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR017 Όρος Παγγαίο». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Christidis A. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR017 Mount Paggaio». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

8

9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...25 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

10

11 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR017 Όρος Παγγαίο» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR017 Όρος Παγγαίο», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Τα όρια της ΣΠΠ στα ανατολικά περνούν έξω από την πόλη της Ελευθερούπολης ακολουθούν παράλληλα την εθνική οδό Ελευθερούπολης Σερρών μέχρι το ύψος της Νικήσιανης. Από εκεί και μετά ακολουθούν τα όρια του όρους προς τα δυτικά σε μια ισοϋψή των 200 μέτρων περίπου. Στα νότια της Ελευθερούπολης περικλείεται η κοινότητα του Ακροβουνίου με το δάσος πεύκης γύρω της και τα όρια περνούν στο όρος Σύμβολο μέχρι την κορυφογραμμή του. Περικλείονται τα χωριά Εξοχή, ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

12 Μέλισσα, Καραβαγγέλης, και Σιδηροχώρι. Με όριο ένα χείμαρρο τα όρια κλείνουν προς το Παγγαίο στο ύψος της Μουσθένης. Από εκεί ακολουθούν τα όρια της παλιάς εθνικής οδού Καβάλας Θεσσαλονίκης και περνούν από τα χωριά Πλατανότοπο και Ποδοχώρι. Τα όρια εκτείνονται προς τα βόρεια ακολουθώντας δασικούς δρόμους και τέμνουν το όρος με κατεύθυνση προς το Ροδολίβος. Το μεγαλύτερο μέρος της ΣΠΠ ανήκει στο νομό Καβάλας και μικρότερο μέρος στα βορειοδυτικά στο νομό Σερρών. Η Πετροπέρδικα και ο Βουνοφυλλοσκόπος είναι τα είδη της ορνιθοπανίδας για τα οποία η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR017 Όρος Παγγαίο» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του όρους καθώς και μικρό μέρος του όρους Σύμβολο και του κάμπου ανάμεσά τους. Το Παγγαίο καλύπτεται από δάσος Οξιάς μικρής ηλικίας, (Fagus sylvatica) και μεγάλης ηλικίας δάσος βελανιδιάς (Quercus spp) και καστανιές. Νεαρά τεχνητά δάση με κωνοφόρα, μικτά δάση, αυτοφυή κωνοφόρα δάση και με εκτεταμένα αλπικά και υποαλπικά ποολίβαδα. Βραχώδεις εκτάσεις σε αρκετές περιοχές τόσο σε μεγάλο υψόμετρο όσο και χαμηλότερα. Απόκρημνες βραχοπλαγιές συχνά κοντά ή μέσα σε δάση, σπηλιές και βράχια με τρύπες κατάλληλα για φώλιασμα αρπακτικών και νυκτόβιων πουλιών. Πολλά φαράγγια και χείμαρροι με αρκετό νερό που σε πολλές περιπτώσεις δεν στερεύει το καλοκαίρι, με την ανάλογη βλάστηση, αιωνόβια πλατάνια και άλλα υδρόφιλα φυλλοβόλα δέντρα. Οι χείμαρροι αυτοί στα νότια του Παγγαίου, διασχίζουν τον κάμπο και φτάνουν στους πρόποδες του όρους Σύμβολο όπου και τροφοδοτούν έναν μικρό ποταμό τον Μαρμαρά. Αυτός ρέει παράλληλα με το όρος Σύμβολο ως την περιοχή του Ακροπόταμου, και το διασχίζει μέσα από ένα κατάφυτο φαράγγι και στο ύψος των Λουτρών Ελευθερών χύνεται στη θάλασσα. Στα βόρεια και ανατολικά οι χείμαρροι του Παγγαίου τροφοδοτούν τον ποταμό Αγγίτη που είναι παραπόταμος του Στρυμώνα. Η μορφολογία του κάμπου που περιβάλλει το όρος στα βόρεια και νότια είναι χαρακτηριστική με τους μεγάλους φυσικούς φυτοφράκτες με πυκνή βλάστηση από άγρια είδη θάμνων που περιστοιχίζουν τα χωράφια, τις αυτοφυείς συστάδες δέντρων τόσο κατά μήκος των ρεμάτων όσο και αλλού, και αποτελούν πολύ καλό ενδιαίτημα για στρουθιόμορφα αλλά και μικρά ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

13 αρπακτικά. Στα ανατολικά είναι αρκετά πιο εντατική η γεωργία και δεν υπάρχει ανάλογο ενδιαίτημα ενώ στα δυτικά του όρους υπάρχει άγρια βλάστηση, μεγάλο μέρος ανεκμετάλλευτης γης και διασχίζεται από τον ποταμό Στρυμώνα. Ακόμα από το κέντρο του βουνού προς τα ανατολικά του, υπάρχουν πολλά λατομεία σχιστόλιθου (ονομαστή πέτρα Ακροβουνίου) και λατομεία μαρμάρων Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός Κριτήριο BirdLife Phylloscopus orientalis Βουνοφυλοσκόπος Σύνηθες B3 Alectoris graeca Πετροπέρδικα Κοινό B2 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

14 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Jerrentrup, H, Naziridis, T., Kominos, T and A. Galanaki(compilers) Important Bird Areas in Greece: 017. Mount Pangaio. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Όρος Παγγαίο»με κωδικό ΣΠΠΕ GR017. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Επίσης, στην περιοχή μελέτης, έρευνα και καταγραφή δεδομένων έχει γίνει παλαιότερα από τον Άρη Χρηστίδη, Hans Jerrentrup, Θεόδωρο Ναζηρίδη, Θεόδωρο Κομηνό, και Ben Hallmann, (ΕΟΕ). 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Στους νομούς Καβάλας και Σερρών όπου ανήκει το όρος Παγγαίο, άμεσα ή έμμεσα συνδεόμενα με την ΣΠΠ έχουν θεσμοθετηθεί και οριοθετηθεί έως σήμερα οι εξής προστατευόμενες περιοχές: Καταφύγια Άγριας Ζωής άμεσα συνδεόμενα με την ΣΠΠ: Α) Καταφύγιο Άγριας Ζωής, εκτάρια, που βρίσκονται μέσα στα όρια της σημαντικής περιοχής, και καλύπτουν το κεντρικό ψηλότερο τμήμα του όρους, και ορίζεται από δασικούς δρόμους. Δασαρχείο Καβάλας Σερρών. Β) Μέρος της περιοχής αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής (Κορμίτσας - Ηλιοκόμης, με έκταση εκτάρια. (Δασαρχείο Σερρών) Βρίσκεται εντός ορίων της ΣΠΠ, στα βόρειά της. Καταφύγια Άγριας Ζωής στην ευρύτερη περιοχή έξω από τα όρια της ΣΠΠ. Α) Καταφύγιο Άγριας Ζωής Καλιάς Ηλιοκόμης Πρώτης - Ηλιοκόμης, έκτασης 800 εκταρίων (Δασαρχείο Σερρών). Βρίσκεται εκτός ορίων της ΣΠΠ στα βορειοδυτικά της. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

15 Β) Καταφύγιο Άγριας Ζωής Ροδολίβους Δομίρου Μυρσίνης έκτασης εκτάρια με όριο στα βόρεια τον Ποταμό Αγγίτη. Βρίσκεται εκτός ορίων της ΣΠΠ, στα βορειοδυτικά της. Γ) Καταφύγιο Άγριας Ζωής Μεσολακκιάς- Παλαιοκόμης με έκταση εκτάρια βρίσκεται στα δυτικά του όρους (Δασαρχείο Σερρών). Περιοχή GR «ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΠΑΓΓΑΙΟ» έκτασης ,46 εκταρίων που περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο των προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (ΦΕΚ 1289/Β/98). Εκτείνεται από το κέντρο της ΣΠΠ Βόρεια και ανατολικά και καλύπτει τη μισή έκτασή της. 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), Πρωτίστως έγινε μελέτη της περιοχής από χάρτες, δημοσιεύσεις για το καθεστώς προστασίας και οριοθέτησης των καταφυγίων, των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας και όποια άλλη πληροφορία υπήρχε διαθέσιμη. Έγινε επίσκεψη κατόπιν τηλεφωνήματος στο Δασαρχείο Καβάλας που είναι υπεύθυνο για την διαχείριση της δασικής έκτασης του όρους, με σκοπό να αποκτηθούν δασοπονικοί χάρτες και πληροφορίες για τη βλάστηση και το καθεστώς διαχείρισης, τυχών προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή και τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν. Συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής από την ήδη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και από παρατηρήσεις και αδημοσίευτες αναφορές Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Η έρευνα πεδίου έγινε την Άνοιξη έως και τα μέσα του καλοκαιριού. Κατά την έρευνα πεδίου έγιναν καταγραφές όλων των ειδών, ενώ λόγω του περιορισμένου ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

16 χρόνου της εργασίας πεδίου και της έναρξης της έρευνας μέσα στην αναπαραγωγική περίοδο, δόθηκε έμφαση στη συλλογή στοιχείων για τον εντοπισμό των κρίσιμων ενδιαιτημάτων του Βουνοφυλοσκόπου και της Πετροπέρδικας, είδη που πληρούν τα κριτήρια ένταξης της περιοχής στο δίκτυο των ΖΕΠ σύμφωνα με το BirdLife International (Heath & Evans 2000), καθώς και όσων άλλων ειδών είχαν αξιόλογους πληθυσμούς σε σχέση με τα πληθυσμιακά όρια των κριτηρίων χαρακτηρισμού και οριοθέτησης των ΖΕΠ. Η έρευνα επικεντρώθηκε στην κάλυψη κατά προτεραιότητα των πιθανών περιοχών αναπαραγωγής και τροφοληψίας των παρακάτω ειδών, που σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία είχαν παρατηρηθεί στο Παγγαίο ή είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθούν εκεί: Χρυσαετός, Φιδαετός, Πετρίτης, Χρυσογέρακο, Γερακαετός, Σαΐνι, Βλαχοτσίχλονο και Χαλκοκουρούνα. Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Χατζηχαραλάμπους κ.ά. (2004): Επιλέχτηκαν δειγματοληπτικές διαδρομές στους αντιπροσωπευτικότερους βιότοπους εντός κι εκτός της περιοχής ΙΒΑ Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα και τα μεταναστευτικά και αναγωγή των πληθυσμιακών δεδομένων στον χώρο ή στον χρόνο αντίστοιχα. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά) έγιναν παρατηρήσεις σε όλο το εύρος της περιοχής και καταγράφηκε η παρατηρηθείσα δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλεοποίησης. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 10Χ50 και τηλεσκόπιο 20Χ60, Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (Global Positioning System-GPS) και χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού σε κλίμακα 1: Στους χάρτες καταγράφονταν οι περιοχές τροφοληψίας, θέσεις φωλιάσματος και τα εκτιμώμενα όρια επικρατείων. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

17 Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η παρούσα έρευνα έχει επιβεβαιώσει την λίστα των ειδών που είχαν παρατηρηθεί στο Παγγαίο παλαιότερα. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην σχετική σταθερότητα που παρουσιάζει η περιοχή τα τελευταία χρόνια μιας και δεν έχει αλλάξει η σύνθεση της βλάστησης οι δραστηριότητες και η χρήσεις γης στην περιοχή, που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι κτηνοτροφική. Βέβαια τα τελευταία χρόνια στην μέση του κάμπου του Παγγαίου κατασκευάστηκε η Εγνατία Οδός που τέμνει την Σημαντική Περιοχή και έχει καταστρέψει μεγάλο μέρος των ενδιαιτημάτων της ορνιθοπανίδας και εντός της σημαντικής περιοχής στα νοτιοανατολικά, και εκτός της. Ακόμα τελευταία έχουν διανοιχτεί δασικοί δρόμοι που δίνουν εύκολη πρόσβαση στα ψηλότερα του όρους με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί η όχληση. Τα σημαντικότερα προβλήματα της περιοχής φαίνεται να είναι τα λατομεία καθώς καταστρέφουν ανεπανόρθωτα τους βιοτόπους των πουλιών και το υπερβολικό κυνήγι. Οι δραστηριότητες αυτές καθώς και η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην όχληση και την συρρίκνωση των ζωτικών χώρων των πουλιών της περιοχής. Στην μεθοδολογία που ακολουθήθηκε σ αυτή την έρευνα πεδίου, δόθηκε βαρύτητα στην ανοιξιάτικη μετανάστευση, ενώ έγινε εκτενέστερη έρευνα για είδη που υπήρχε πιθανότητα να βρίσκονται στην περιοχή, σύμφωνα με τη μορφολογία των βιοτόπων που ζουν, και να αποτελέσουν είδη κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της και την οριοθέτησή της. Τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης που παρατηρήθηκαν κατά την αναπαραγωγική και μεταναστευτική περίοδο του 2009, είναι διαφορετικά από τα είδη που χρησιμοποιήθηκαν ως κριτήρια για τον χαρακτηρισμό του όρους Παγγαίου ως ΙΒΑ το Ο Βουνοφυλοσκόπος και η Πετροπέρδικα που αποτελούσαν τα είδη κριτήρια για το 2000, καταγράφηκαν, αλλά ο Βουνοφυλλοσκόπος δεν αποτελεί πλέον ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

18 είδος κριτήριο για τον χαρακτηρισμό της περιοχής σύμφωνα με τα κριτήρια του Καταγράφηκε η Αετογερακίνα, η Χαλκοκουρούνα ο Δρυομυγοχάφτης και η Λιοτσιρίδα ως αναπαραγόμενα είδη σε οριακά επαρκής αριθμούς για να αποτελέσουν είδη κριτήρια. Επίσης, εκτός από τα ανωτέρω είδη, σε εθνικό επίπεδο η περιοχή διατηρεί σημαντικό πληθυσμό (>1% του εθνικού πληθυσμού) των ειδών Πετροπέρδικα (Alectoris graeca) Γερακαετός ή Σταυραετός (Hieraaetus pennatus), Φιδαετός (Circaetus gallicus) και Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) που αποτελούν είδη οριοθέτησης της Ζώνης Ειδικής Προστασίας. Κατά συνέπεια, και με κριτήριο τις περιοχές αναπαραγωγής και τροφοληψίας των ειδών - κριτηρίων και οριοθέτησης που φαίνονται στους πίνακες 2 & 3 προκύπτουν οι εξής προτάσεις για την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΖΕΠ: α) επέκταση των ορίων της υφιστάμενης ΣΠΠ στο νοτιοδυτικό τμήμα, β) επέκταση των ορίων της υφιστάμενης ΣΠΠ στο βορειοδυτικό τμήμα Οι διαφορές που παρατηρούνται στα όρια της προτεινόμενης ΖΕΠ σε σχέση αυτά της υφιστάμενης ΣΠΠ κρίνονται ως απαραίτητες για την διατήρηση των ειδών-κριτηρίων που καταγράφηκαν εκεί. Εκτός από τα είδη που προαναφέρθηκαν, υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή διατηρεί αξιόλογο πληθυσμό των ειδών Αμπελουργός (Emberiza melanocephala), Σφηκιάρης (Pernis apivorus) Πετρίτης (Falco peregrinus), Μπούφος (Bubo bubo), καθώς και πολλών στρουθιόμορφων. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

19 πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια οριοθέτησης και αποτελούν τα είδη οριοθέτησης της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

20 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR017 Όρος Παγγαίο» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα 241 Coracias garrulus Χαλκοκουρούνα 353 Ficedula semitorquata Δρυομυγοχάφτης 326 Hippolais olivetorum Λιοστριτσίδα Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 Παγκ. Απειλ. είδος >1% πληθ ΕΕ >1% πληθ ΕΕ >1% πληθ ΕΕ Πίνακας 3. Είδη οριοθέτησης για την περιοχή: «GR017 Όρος Παγγαίο» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 76 Circaetus gallicus Φιδαετός 1% πληθυσμού Ελλάδας 83 Accipiter brevipes Σαΐνι 1% πληθυσμού Ελλάδας 91 Aquila chrysaetos Χρυσαετός. 1% πληθυσμού Ελλάδας 92 Hieraaetus pennatus Γερακαετός 1% πληθυσμού Ελλάδας 109 Alectoris graeca Πετροπέρδικα 1% πληθυσμού Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

21 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Αετογερακίνα (Buteo rufinus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Η Αετογερακίνα εξαπλώνεται κυρίως στην νότια Ελλάδα (ανατολική Στερεά) τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αλλά και ορισμένες περιοχές στην βόρειο Ελλάδα (Μακεδονία και Θράκη). Ο συνολικός πληθυσμός της υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι αναπαράγονται 2 τουλάχιστον ζευγάρια. Οικολογία: Η Αετογερακίνα φωλιάζει πάντα σε βράχια σε δασικά ξέφωτα ή στα όρια δασικών συστάδων αλλά κυρίως σε ανοικτές εκτάσεις με βραχώδεις σχηματισμούς. Είναι αρπακτικό των ανοιχτών εκτάσεων με χέρσα εδάφη και χαμηλή βλάστηση. Ο βιότοπος τροφοληψίας περιλαμβάνει στεπώδης, ημιερημικές περιοχές με φρυγανική βλάστηση, όπου τρέφεται κυρίως με ερπετά και λιγότερο με πουλιά. Η καταστροφή των δασικών ξέφωτων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και η μεταβολή των χρήσεων γης των χέρσων ανοιχτών εκτάσεων που αποδίδονται στην γεωργία ή την οικιστική ανάπτυξη είναι βασικές αιτίες υποβάθμισης του βιοτόπου τροφοληψίας της Αετογερακίνας. Επίσης η μετατροπή χορτολιβαδικών εκτάσεων σε αροτραίες καλλιέργειες ή των ξηρών στεπωδών λιβαδιών σε αρδευόμενες μονοκαλλιέργειες έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις περιοχές κυνηγίου του είδους. Η Χαλκοκουρούνα (Coracias garrullus) είναι ένα πανέμορφο πουλί, τοπικός καλοκαιρινός επισκέπτης και διερχόμενος μετανάστης στην Ελλάδα. Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Ο πληθυσμός στην Ελλάδα εκτιμάται σε 200 ζευγάρια (Tucker & Heath 1994). Παλαιότερα φώλιαζε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα αλλά μειώθηκε δραματικά την δεκαετία του με αποτέλεσμα να σήμερα να ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

22 αναπαράγεται στη Μακεδονία την Θράκη την Κω την Σάμο ίσως και στη Μυτιλήνη (Χανδρινός Ακριώτης 1997). Στην περιοχή οι χαλκοκουρούνες ζουν στη νότια-νοτιοδυτική πλευρά της σε αγροτικές εκτάσεις με φυτοφράκτες και παλιά δέντρα διάσπαρτα όπου και φωλιάζουν, και στην βόρεια πλευρά, σε αγροτικές εκτάσεις με φυτοφράκτες και ρηχά φαράγγια που τέμνουν το έδαφος και δημιουργούν ζώνες με άγρια βλάστηση και βράχια στα τοιχώματα των φαραγγιών, όπου και φωλιάζουν συνήθως. Οικολογία Φωλιάζει σε τρύπες σε βράχους και δέντρα, σε εγκαταλειμμένα λατομεία, ακόμα και σε κτίρια και γέφυρες. Τρέφεται με μεγάλα έντομα (κυρίως ακρίδες σκαθάρια και κρεμυδοφάγους) και σαύρες που κυνηγά σε μέρη με χαμηλή βλάστηση. Συχνά την βλέπει κανείς να κάθεται σε κάποιο γυμνό κλαδί ή σε κολώνες, σύρματα και φράκτες περιμένοντας να δει κάποιο έντομο που αποτελεί την τροφή της. Πουλί συχνά προσαρμοσμένο να ζει κοντά στον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του, ωστόσο η έλλειψη κατάλληλων θέσεων για φώλιασμα (το κόψιμο παλιών δέντρων) η εντατικοποίηση της γεωργίας, η μονοκαλλιέργειες, η καταστροφή φυτοφρακτών όπου βρίσκει έντομα για να τραφεί και η χρήση φυτοφαρμάκων συντελούν στη μείωση του πληθυσμού της Χαλκοκουρούνας. Παλαιότερα υπήρξε συχνός στόχος κυνηγών με σκοπό την ταρίχευση. Στην περιοχή του Παγγαίου η Χαλκοκουρούνα δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα αλλά σίγουρα η εντατικοποίηση της γεωργίας, ο αναδασμός, η καταστροφή των φυτοφρακτών, οι μονοκαλλιέργειες καθώς και η συρρίκνωση του βιοτόπου της λόγω της αύξησης της ανοικοδόμησης (βιομηχανικής και οικιστικής) στην περιοχή, επιδρούν αρνητικά και απειλούν το μέλλον της ύπαρξης της Χαλκοκουρούνας στην περιοχή. Ο Δρυομυγοχάφτης (Ficedula semitorquata) είναι καλοκαιρινός επισκέπτης με πολύ περιορισμένη κατανομή, κυρίως στη Βόρειο Ελλάδα. Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Από τα λιγότερο μελετημένα είδη. Ο πληθυσμός του στην Ελλάδα είναι άγνωστος και εκτιμάται σε ζευγάρια (Tucker & Heath 1994). Στην περιοχή μελέτης φαίνεται ότι είναι σπανιότερος στην βόρεια πλευρά ενώ στα νότια απαντάται κυρίως σε πλατάνια, καστανιές, καρυδιές και άλλα μεγάλα δέντρα που πλαισιώνουν τα ρέματα και τους φυτοφράκτες που χωρίζουν την αγροτική γη στους πρόποδες του όρους. Ο πληθυσμός του στην περιοχή ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

23 εκτιμάται σε 10 περίπου ζευγάρια και οριακά αποτελεί είδος κριτήριο για τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας. Οικολογία: Ζει σε δασωμένα μέρη πάντα κοντά σε ξέφωτα, σε ώριμα δάση δρυός, καστανιάς, σε παρόχθια δάση πλατύφυλλων (προτιμά τα πλατάνια) αλλά και σε μεικτά ώριμα δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων με χαμηλό και αραιό υποόροφο. Γενικά προτιμούν τα ανοίγματα ανάμεσα σε δέντρα ή αναρριχητικούς θάμνους. Κάθονται σε εκτεθειμένα σημεία απ όπου και ορμούν σε έντομα με χαρακτηριστική ευκινησία. Κινούνται συνεχώς κουνώντας την ουρά τους και τις φτερούγες τους νευρικά, και αφού πετάξουν με επιδεξιότητα να αρπάξουν στον αέρα την ιπτάμενη λεία τους, επιστρέφουν συνήθως στο ίδιο κλαδί ή σε μια νέα θέση προκειμένου να εντοπίσουν το επόμενο θύμα τους. Φωλιάζει σε κοιλότητες δένδρων, συχνά σε τρύπες που έχουν ανοίξει δρυοκολάπτες. Τρέφεται με μικρά έντομα (μύγες, κουνούπια, πεταλούδες, μέλισσες), αράχνες και κάμπιες που συλλαμβάνει σε όλα τα επίπεδα από τον υποόροφο έως την κόμη των δένδρων, στον αέρα, καμιά φορά και στο έδαφος. SPEC 2 Η Λιοστριτσίδα (Hippolais olivetorum) είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην Ελλάδα. Η διασπορά της στον Ελλαδικό χώρο είναι ακανόνιστη και βρίσκεται σε μικρές διάσπαρτες εκτάσεις σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και σε αρκετά νησιά. Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ο συνολικός αναπαραγόμενος πληθυσμός στην Ελλάδα εκτιμάται σε ζευγάρια. Διάσπαρτα απαντάται και στην περιοχή μελέτης στα βόρεια και νότια, ενώ στα ανατολικά και δυτικά φαίνεται ότι λείπει τελείως. Οικολογία: Απαντάται σε εκτεθειμένες στον ήλιο ξηρές περιοχές, σε αραιά δάση βελανιδιάς με θαμνώδη ξέφωτα, οπωρώνες αμυγδαλεώνες και ελαιώνες, συχνά σε βραχώδεις ξηρές λοφοπλαγιές με ψηλή μακκία. Συνήθως κρύβεται στα πυκνά φυλλώματα των δέντρων κοντά στις κορυφές όπου δεν είναι ορατή. Φωλιάζει σε πυκνούς θάμνους ή χαμηλά δέντρα και πλέκει την φωλιά της στις διχάλες των κλαδιών. Τρέφεται κυρίως με μικρά έντομα που βρίσκει πάνω στα δέντρα ή στο έδαφος, και φρούτα. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

24 O Φιδαετός (Circaetus gallicus) είναι μεταναστευτικός μεσαίου μεγέθους αετός. Είναι ο πιο συνηθισμένος αετός τους καλοκαιρινούς μήνες. Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Κατά τη μετανάστευση μεγάλοι αριθμοί περνούν από τους υγροτόπους της βορείου Ελλάδας και ακολουθώντας τα φαράγγια των ποταμών όπου βρίσκουν ανοδικά ρεύματα διαχέονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο αναπαραγωγικός πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Hallman 1985a) και είναι κατανεμημένος σε όλη την επικράτεια. Οικολογία: Φωλιάζει κυρίως σε παλιά δέντρα σε δάση κωνοφόρων, πλατύφυλλων και μεικτά δάση, σπανιότερα δε και σε βράχια. Διανύει μεγάλες αποστάσεις για να βρει την τροφή του που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από ερπετά (φίδια και σαύρες). Κυνηγά στις ανοικτές με χαμηλή βλάστηση περιοχές, τα ξέφωτα, τους θαμνώνες τις αγροτικές εκτάσεις και τους υγροτόπους. Μπορεί να μείνει αιωρούμενος στο ίδιο σημείο εποπτεύοντας το έδαφος για θήραμα. Φωλιάζει σε βραχώδεις θέσεις και σε δάση πλατύφυλλων. Στην περιοχή του Παγγαίου φωλιάζουν 3-5 ζευγάρια στα δρυοδάση και τα δάση οξιάς. Η παρουσία των φιδαετών είναι συχνή στους κάμπους στα νότια τα δυτικά και βόρεια ενώ πηγαίνουν για εύρεση τροφής και στο όρος Σύμβολο στα νότια του Παγγαίου. Στα δυτικά του όρους η χαμηλή βλάστηση στις ομαλές με μικρή κλίση πλαγιές ο Στρυμώνας με τις λιμνοθάλασσες και τις λιμνούλες που σχηματίζει και κυρίως στα νοτιοδυτικά όπου υπάρχουν ακαλλιέργητες εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση καθώς και αγροτεμάχια με μεγάλους φυτοφράκτες με πυκνή βλάστηση από άγρια είδη θάμνων είναι άριστος βιότοπος και ενδιαίτημα τροφοληψίας. Το Σαΐνι (Accipiter brevipes) είναι καλοκαιρινός επισκέπτης με περιορισμένη κατανομή, κυρίως στη Μακεδονία και Θράκη και λιγότερο σε Ήπειρο και Θεσσαλία. Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Είναι αρκετά σπάνιο αλλά στις περιοχές που απαντάται μπορεί να είναι κοινό (τοπικά κοινό). Ο πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Χανδρινός Ακριώτης 1997). Στην περιοχή μελέτης απαντάται στα βόρεια, τα δυτικά και νοτιοδυτικά, πάντα σε χαμηλό υψόμετρο. Οικολογία: Πρόκειται για ένα μικρόσωμο δασόβιο αρπακτικό που ζει σε πεδινές εκτάσεις σε δάση, σε συστάδες δέντρων, συχνά κοντά σε νερό. Αρκετά συχνά κοντά σε κατοικημένες περιοχές ακόμα και σε άλση μέσα στις πόλεις. Ελίσσεται ανάμεσα ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

25 στα κλαδιά των δέντρων για να πιάσει τη λεία του που αποτελείται κυρίως από μικρά πουλιά. Τρέφεται ακόμα και με μικρά θηλαστικά, ερπετά (κυρίως σαύρες) και έντομα που πιάνει σε ανοικτό έδαφος ή σε φυτοφράκτες. Δεν είναι σπάνιο να το δει κανείς να κάθεται εκτεθειμένο σε κάποιο γυμνό κλαδί ή ακόμα και σε σύρματα, κολώνες και φράκτες, αλλά συνήθως παραμένει κρυμμένο στις φυλλωσιές των δέντρων. Ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) είναι πολύ μεγάλος δυνατός επιδημητικός αετός. Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Χρυσαετού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004). Κατά την διάρκεια της παρούσης έρευνας παρατηρήθηκε Χρυσαετός αλλά δεν εντοπίστηκαν θέσεις φωλιάσματος εντός των ορίων της σημαντικής περιοχής για τα πουλιά ενώ εντοπίστηκε ενεργή φωλιά σε άλλη περιοχή 10 χιλιόμετρα ανατολικά των ορίων της σημαντικής περιοχής. Ωστόσο είναι γνωστό ότι υπάρχουν τουλάχιστον 2 ζευγάρια τα οποία έχουν παρατηρηθεί να τρέφονται στα βόρεια του όρους, στην αλπική ζώνη και στα δυτικά-νοτιοδυτικά κοντά στο ποταμό Στρυμώνα, ενώ στα ανατολικά της περιοχής φτάνει η επικράτεια του άλλου ζευγαριού, που φωλιάζει εκτός ορίων της περιοχής μελέτης, στο όρος Λημνιά. Οικολογία. Ο Χρυσαετός αναπαράγεται στις αδιατάρακτες ορεινές περιοχές. Χρησιμοποιεί συνήθως μικρά ζωνάρια σε ορθοπλαγιές για να φτιάξει τη φωλιά του, αλλά και μεγάλα δέντρα αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα βράχια. Ο Χρυσαετός χρησιμοποιεί ανοιχτές εκτάσεις ως ενδιαιτήματα τροφοληψίας ανάμεσα σε φυσικές περιοχές με δάσος και θάμνους ή γυμνές ράχες και ανοιχτούς βοσκοτόπους. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από μικρά και μεσαίου μεγέθους θηλαστικά, πουλιά, ερπετά (κυρίως χελώνες) ενώ μεγάλο μέρος της τροφής του αποτελείται από ψοφίμια. Το είδος αυτό είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην ενόχληση κατά την περίοδο της αναπαραγωγής και σε πολλές περιπτώσεις πλήττονται παραδοσιακές επικράτειες του Χρυσαετού από την ανεξέλεγκτη διάνοιξη δασικών δρόμων κοντά στις θέσεις φωλεοποίησης. Μέτρα ενίσχυσης για τον Χρυσαετό θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνουν το κλείσιμο με μπάρα, ή ακόμη και την κατάργηση δρόμων κοντά και γύρω από τις πιθανές θέσεις φωλεοποίησης, καθώς και ο αποκλεισμός της υλοτομίας στις περιοχές αυτές. Άλλη απειλή που αντιμετωπίζουν άμεσα οι Χρυσαετοί στο ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

26 Παγγαίο είναι το κυνήγι, καθώς υπήρχαν περιστατικά θανάτωσης Χρυσαετών στο παρελθόν και έμμεσα, με την ενόχληση λόγω της μεγάλης έντασης που ασκείται, σε μεγάλο μέρος του βουνού και στην ευαίσθητη εποχή που ξεκινούν τη διαδικασία για φώλιασμα (Δεκέμβριο-Ιανουάριο). Ο Γερακαετός ή Σταυραετός (Hieraaetus pennatus) είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην Ελλάδα. Είναι ο πιο μικρόσωμος αετός, πολύ ευέλικτος, κομψός και άριστος κυνηγός. Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο συνολικός αναπαραγόμενος πληθυσμός τις Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Tucker & Heath 1994) που είναι κατανεμημένα κυρίως στην Θράκη, Μακεδονία Ήπειρο ενώ λίγα ζευγάρια υπάρχουν στην Θεσσαλία και τη Στερεά. Οικολογία. Είναι δασόβιο είδος. Θέλει ώριμα δάση κωνοφόρων, πλατύφυλλων ή μεικτά δάση, σε μικρό υψόμετρο. Κατοικεί στα πιο αραιά τμήματα των δασών. Φωλιάζει πάνω στα δένδρα σε μικρό σχετικά υψόμετρο (κάτω από 600 μέτρα). Τρέφεται με μικρά τρωκτικά, μικρά πουλιά, βατράχια, σαύρες και φίδια που κυνηγά με μεγάλη επιδεξιότητα, ακροβατικούς ελιγμούς και μεγάλη δύναμη παρά το μικρό του μέγεθος. Στην περιοχή μας εντοπίστηκε στα δυτικά και βόρεια της σημαντικής περιοχής αλλά θέσεις φωλεοποίησης δεν υπήρξε δυνατό να εντοπιστούν. Εκτιμάται ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα αναπαραγόμενο ζευγάρι. Η Πετροπέρδικα (Alectoris graeca) επιδημητικό εδαφόβιο πτηνό. Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ζει σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα καθώς και σε νησιά του Ιονίου την Εύβοια και τα Κύθηρα, συνήθως σε πετρώδη εδάφη, συνήθως πάνω από 300 μέτρα υψόμετρο κι εώς τις κορυφές τω βουνών. Ο πληθυσμός της εκτιμάται σε (Tucker &Heath 1994) ενώ άλλες αισιόδοξες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε ζευγάρια (Papaevangelou). Πιθανώς ο πραγματικός αριθμός βρίσκεται κάπου στο ενδιάμεσο. Στην περιοχή του Παγγαίου η πετροπέρδικα απαντάται στη νότια και την ανατολικά κυρίως πλευρά ακόμα και σε χαμηλό υψόμετρο στους θαμνότοπους, και στην αλπική και υποαλπική ζώνη. Η διάνοιξη δρόμων, η ενόχληση από την τουριστική ανάπτυξη και η υπερβολική θήρευση φαίνεται ότι είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

27 πληθυσμός της Πετροπέρδικας στην περιοχή, με αποτέλεσμα να είναι εμφανής η συρρίκνωση της περιοχής όπου ζούσε η πέρδικα παλιότερα, και ο πληθυσμός της. Οικολογία: Ζει σε θαμνώδεις εκτάσεις, στις παρυφές των δασών, στην αλπική και υποαλπική ζώνη, σε ξέφωτα, συνήθως σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα. Χαρακτηριστικό πουλί της υποαλπικής ζώνης, προτιμά τις βραχώδεις και πετρώδεις ηλιόλουστες νότιες πλαγιές. Φωλιάζει και τρέφεται στα ορεινά λιβάδια. Η τροφή της είναι κυρίως φυτική και κατά ένα μικρό μέρος ζωική. Αποτελείται από σπόρους φυτών, χλόη, χυμώδεις καρπούς, σκουλήκια, έντομα, σαλιγκάρια κλπ. Είναι κοινωνικό πουλί και ζει κατά οικογενειακές ομάδες ατόμων ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορούν να συνενωθούν δύο οι περισσότερες τέτοιες ομάδες και να φτάσουν τα 40 άτομα. Τον χειμώνα κατεβαίνει σε χαμηλότερο υψόμετρο. Φωλιάζει στο έδαφος κάτω από θάμνους ή σε κοιλότητες του εδάφους στρώνοντας ξερά φύλλα, χόρτα και λίγα πούπουλα. Οι κυριότεροι φυσικοί της εχθροί είναι οι αλεπούδες, κουνάβια, τα γεράκια, οι αγριόγατες. Σε μερικές περιοχές θηρεύεται πολύ έντονα και αυτός θεωρείται ένας από τους λόγους που τας τελευταία χρόνια έχει μειωθεί ο πληθυσμός της στην Ελλάδα. Μάλιστα από μερικά νησιά του Ιονίου (Κέρκυρα και Ζάκυνθο) έχει εξαφανιστεί λόγω του ανεξέλεγκτου κυνηγιού. Άλλες απειλές φαίνεται να είναι η συνεχείς ενόχληση της από την τουριστική ανάπτυξη των βουνών, οι διανοίξεις δρόμων καθώς και οι απελευθερώσεις νησιώτικης πέρδικας για εμπλουτισμό θηραμάτων, σε περιοχές όπου υπάρχει η πετροπέρδικα γιατί τα δύο αυτά είδη υβριδίζουν. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί η ύπαρξη Χρυσογέρακου (Falco biarmchus) σε κοντινή περιοχή του Παγγαίου στα δυτικά, (20 χιλιόμετρα δυτικά των ορίων της ΣΠΠ), στην περιοχή βόρεια της Ασπροβάλτας στο Κερδύλιο όρος, και να επισημανθεί η πιθανότητα να εμπλουτισθεί η ορνιθοπανίδα του Παγγαίου με το είδος αυτό στο μέλλον, ενώ η περιοχή διατηρεί σημαντικό αριθμό από Σταχτοκεφαλάδες (Lanius minor) αλλά στην παρούσα έρευνα ο πληθυσμός αυτός δεν αξιολογήθηκε αρκετός ώστε να αποτελέσει ο Σταχτοκεφαλάς είδος κριτήριο. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

28 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια ΤΚΣ και ΖΕΠ πλησίον ή εντός της περιοχής μελέτης. Η πρόταση οριοθέτησης της περιοχής μελέτης ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας διαμορφώθηκε έτσι ώστε να περιλάβει τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού για όλες τις εποχές που αυτά χρησιμοποιούν την περιοχή, καθώς και τα αντίστοιχα ενδιαιτήματα των ειδών οριοθέτησης, σύμφωνα με τις προδιαγραφές οριοθέτησης ΖΕΠ (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Πιο αναλυτικά η Αετογερακίνα, η Χαλκοκουρούνα, ο Δρυομυγοχάφτης και η Λιοστριτσίδα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του γενικού πλαισίου της προτεινόμενης οριοθέτησης, περιλαμβάνοντας τις γνωστές θέσεις όπου έχουν καταγραφεί ως τώρα. Επιπλέον αυτών λήφθηκαν υπόψη τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών Πετροπέρδικα, Γερακαετός (Σταυραετός), Φιδαετός, Χρυσαετός και Σαΐνι. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ είναι μεγαλύτερα των ορίων της περιοχής μελέτης (δηλαδή της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) στο νοτιοδυτικό και το βορειοδυτικό τμήμα της, σε θέσεις οι οποίες σχετίζονται με κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ εκτείνονται πέραν των ορίων της ΣΠΠ για να περιληφθούν στην ΖΕΠ και τα κρίσιμα ενδιαιτήματα της Χαλκοκουρούνας, του Δρυομυγοχάφτη και της Λιοστριτσίδας αλλά ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

29 και των άλλων ειδών οριοθέτησης του Χρυσαετού, του Γερακαετού του Φιδαετού και του Σαϊνιού. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ επιδιώχθηκε, στο μέτρο της ακρίβειας που παρέχουν οι ασπρόμαυροι χάρτες της ΓΥΣ, να είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από τους υπεύθυνους για τη διαχείριση της περιοχής, με βάση φυσιογραφικά (ρέματα, κορυφογραμμές) ή άλλα γνωρίσματα (π.χ. δρόμοι, μονοπάτια) της περιοχής (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Ξεκινώντας δυτικά το όριο της Προτεινόμενης ΖΕΠ ξεκινά στα νοτιοανατολικά όρια του χωριού Ροδολίβος και συνεχίζει ανατολικά προς την βουνοκορυφή Πηγαδούλι. Στο υψόμετρο 1000μ συναντά το όριο του υφιστάμενου ΤΚΣ με κωδικό GR , το οποίο στην συνέχεια ακολουθεί βόρεια και ανατολικά μέχρι τον οικισμό Αντιφίλιπποι τον οποίο παρακάμπτει. Στην συνέχεια ακολουθεί ρεματιά έως βόρεια του οικισμού Νέο Χορτοκόπιο και ακολουθώντας μονοπάτι προς τα δυτικά συναντά εκ νέου το όριο του ΤΚΣ έως το ρέμα του Τρανού Λάκκου περικλείοντας τον ορεινό όγκο του Παγγαίου Όρους από δυτικά, βόρεια και ανατολικά. Από εκεί ακολουθεί το ρέμα του Τρανού Λάκκου μέχρι την Γέφυρα Αυλής. Ακολουθεί τον περιφερειακό δρόμο Πλατανότοπος Ελευθερούπολη βορειοανατολικά μέχρι την τοποθεσία Πλάκες, περικλείει το χωριό Κηπία από ανατολικά και συνεχίζει από τον τοπικό δρόμο μέχρι το χωριό Ακροβούνι περικλείοντας το από νότια και ανατολικά. Παρακάμπτει την Παναγιά και ακολουθεί τον δρόμο προς Ελευθερές έως την διασταύρωση με ρεματιά. Από εκεί συνεχίζει προς τα νοτιοδυτικά ακολουθώντας την κορυφογραμμή Μύτικας και περικλείοντας τον ορεινό όγκο του Λόφου Κούμου Σύμβολο έως βόρεια της κορυφής Αγριάδα και στην συνέχεια έως το χωριό Σιδηροχώρι. Από εκεί συνεχίζει βορειοδυτικά φτάνοντας στο περιφερειακό δρόμο Πλατανότοπος Ελευθερούπολη το οποίο ακολουθεί δυτικά μέχρι το χωριό Πλατανότοπος, το περικλείει από δυτικά και νότια και συνεχίζει με νότια κατεύθυνση ακολουθώντας αγροτικούς δρόμους μέχρι τον ποταμό Μαρμαρά τον οποίο ακολουθεί έως να παρακάμψει το λόφο Κουμαριά παρακάμπτοντας το χωριό Ακροπόταμος έως την οδό που συνδέει τα χωριά Κοκκινοχώρι Ποδοχώρι. Συνεχίζει δυτικά μέχρι το χωριό Παλαιοκώμη περικλείοντας την βουνοκορυφή της Λοχίας από νότια και παρακάμπτοντας τους οικισμούς Νέα φυλή και Μικρό Σούλι ακολουθεί τον περιφερειακό δρόμο μέχρι το Ροδολίβο. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

30 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION During the present fieldwork, the list of observed bird species for Paggaio Mountain has been confirmed. This is a result of the relative stability of the area, since most part of the habitat has not changed over the years. Furthermore, during the current fieldwork a different methodology was used, emphasising on spring migration and on the localization and investigation of the populations of the most possible speciescriteria. The selection and delimitation species that were observed during breeding and migration periods of 2009 were different than those originally used for the designation of Paggaio as an IBA in the year Thus, according to the breeding and foraging areas of the new species-criteria (Tables 2 & 3), the proposed SPA appears the following differences as compared to the existing IBA: Extension of the IBA boundaries to the southwest Extension of the IBA boundaries to the northwest The proposed boundary changes are necessary for the conservation of all speciescriteria that were observed during the most recent census. The international ornithological importance of the studied area is evident by the presence of a significant breeding population of Roller (Coracias garrulus) and marginal breeding populations of Long-legged Buzzard (Buteo rufinus), Semi - collared Flycatcher (Ficedula semitorquata) and Olive tree Warbler (Hippolais olivetorum). Additionally, on a national level, the area holds a significant populations (>1% of the national population) of Short - toed Eagles (Circaetus gallicus), Levant Sparrowhawks (Accipiter brevipes), Golden Eagles (Aquila chrysaetos), Booted Eagles (Hieraaetus pennatus) and Rock Partridge (Alectoris graeca). There is strong evidence that, apart from the aforementioned species, the area holds significant populations of other species such as Peregrine Falcons (Falco peregrinus), Eagle Owls and other nocturnal raptors. There is also evidence that it is a migratory ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

31 transition area for species such as Honey Buzzard (Pernis apivorus), Black Stork (Ciconia nigra) and many passerines. From the data that was collected during this study it was not possible to determine wether the area fulfills the criteria 4 and 5 as they are prescribed in Phase B of this project (see Dimalexis A., E. Bourdakis and E. Hadjicharalambous 2004). A firm conclusion, especially regarding criterion 5 (for migratory species and raptors) can only be reached after more specific field work during the migratory periods. The latter was not feasible in the framework of the present study. Map 3 in the CD-ROM (scale 1: ) depicts the boundaries of the proposed Special Protection Area. The boundaries have been designed so as to include all critical habitats of selection species during all seasons that they are using the area. Additionally and in accordance with the specifications for the delimitation of SPAs (see Dimalexis A., E. Bourdakis and E. Hadjicharalambous 2004) all habitats of delimitation species have also been included in the porposed SPA. Specifically Roller, Long-legged Buzzard, Semi collared Flycatcher and Olive tree Warbler were the key species that generally shaped the proposed boundaries, which include all known localities where they have been observed so far. These habitats are also used by other delimitation species such as Rock Partridges, Levant Sparrowhawks, Golden Eagles, Short toed Eagles and Boted Eagles. Biology, dominions and foraging areas of these species were taken into consideration. The proposed boundaries of the SPA are identical for the most part to the existing IBA. At the northwest and southwest of the area the poposed boundaries are extended beyond the existing IBA so that the crucial habitats for the delimitation speciescriteria to be included and protected. Areas not related to the critical habitats of species-criteria are not included to the delimitation. The proposed SPA boundaries were drawn on the closest possible precision based on the available black and white topographic maps using natural landlines and landmarks (coastline, rivers, crescents) or other landscape characteristics (roads, trails) of the area (see Dimalexis A., E. Bourdakis and H. Hadjicharalambous 2004). Villages, inhabited and agricultural areas were not included within the boundaries of the SPA, as long as they didn't form part of any critical habitat for priority species. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

32 The proposed SPA has a diverse ecological character since it includes farmlands, inhabited areas, uncultivated flatlands and the highly diversiform Paggaio Mountain. It also includes part of the Marmaras river, which accumulates the water of dozens of torrents springing in Paggaio, and part of Symvolo Mountain. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

33 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας: Μια γνωριμία με τους σημαντικούς βιοτόπους της Ελλάδας. Ειδική Έκδοση, Αθήνα. 272 σ. Χρηστίδης Άρης Παγγαίο πολύδωρον όρος / Η Πανίδα του Παγγαίου. Εκδόσεις: Πολιτιστικός σύλλογος Ελευθερούπολης / Ελληνικός ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας. 210 σ. Hagemeijer, E.J.M. and M.J. Blair (Editors) The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T & A D Poyser, London. Handrinos, G. and Akriotis, T The Birds of Greece. London, UK: Helm Publ. Heredia, B., L. Rose, and M. Painter. 1996: Globally threatened birds in Europe. Action Plans. Birdlife International, Council of Europe, Germany. Snow, D. and Perrins, C. M. (eds.) (1998) The Birds of the Western Palearctic, Concise Edition. Vol. 2. Oxford University Press, Oxford. Tucker, G. M. and Heath, M. F. (eds.) (1994) Birds in Europe: Their Conservation Status. BirdLife International, Cambridge (BirdLife Conservation Series No. 3). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

34 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

36 Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης για την περιοχή «GR017 Όρος Παγγαίο» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus Υ 8 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 6 Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo Υ Phalacrocorax aristotelis Υ Phalacrocorax pygmeus Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus P Υ Nycticorax nycticorax Υ Ardeolla ralloides Υ Egretta garzetta Υ Casmerodius albus Υ Ardea cinerea P Υ 6 27 Ardea purpurea Υ Ciconia nigra P Υ Π 1 1 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Αφροδίτης 15, 15235, Βριλήσσια, Τηλ: , adimal@tee.gr 28

37 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 29 Ciconia ciconia Υ Π Plegadis falcinellus Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber Υ Cygnus olor Υ 1 37 Anser albifrons R 620 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 5300 / 250 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis 60 ind. / regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna Υ 1 44 Anas penelope Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca Υ 47 Anas platyrhynchos P Υ 1 48 Anas acuta Υ 49 Anas querquedula Υ 0 51 Anas clypeata Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina Υ 0 55 Aythya nyroca 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29

38 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) Υ 3 67 Pernis apivorus non br > Α Milvus migrans 300 Α Haliaeetus albicilla P Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus 3-5 P 54 Α Circus aeruginosus 290 Α Circus cyaneus P 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α 80 Circus pygargus 94 Α Accipiter brevipes non br >10 10 Α 84 Buteo buteo > Α Buteo rufinus >2 2 Α Aquila pomarina 70 Α Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α Aquila chrysaetos Α 1 1 Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 30