Είναι γνωστό ότι το σημαντικότερο πρόβλημα του

Transcript

1 Παρουσιάσθηκε στο 3o Πανελλήνιο Συνέδριο Ηλεκτρολόγων Το κόστος λειτουργίας ενός συνεργείου και πώς προσδιορίζεται Η έλλειψη ενός συστήματος κοστολόγησης οδηγεί στην κατασπατάληση εργατοωρών και υλικών, με συνέπεια να αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των εμπλεκομένων μερών. Είναι γνωστό ότι το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου επισκευής και συντήρησης,αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών καθώς και το σημείο τριβής μεταξύ πελατών και ασφαλιστικών εταιρειών είναι η εφαρμογή ενός συστήματος αντικειμενικής κοστολόγησης των εργασιών. Η κοστολόγηση των εργασιών ενός συνεργείου επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων, με βάση την μέχρι τώρα εμπειρία, είναι και δύσκολη και αρκετά υποκειμενική, διότι, εκτός από τα συνεργεία και τους πελάτες, εμπλέκονται και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Κατά την διάρκεια της μακρόχρονης λειτουργίας του κλάδου επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών έχει διαπιστωθεί ότι η έλλειψη ενός συστήματος κοστολόγησης οδηγεί στην κατασπατάληση χρόνου και υλικών και αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στις εργασίες επισκευής και συντήρησης αυτο- Του Κων/νου Λυμπερόπουλου 34

2 κινήτων και μοτοσυκλετών. Επίσης, το πρόβλημα της κοστολόγησης οδηγεί πολύ συχνά στη δικαιοσύνη λόγω των αντιπαραθέσεων με τις ασφαλιστικές εταιρείες. Τα συνεργεία καλούνται να εργασθούν σε ένα περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού χωρίς την δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες και εργασίες στις οποίες θα μπορούσαν να βασισθούν για να παρέχουν καλύτερα, μεθοδικότερα και με αξιοπιστία τις υπηρεσίες τους. Αντίθετα η δημιουργία ενός συστήματος κοστολόγησης εργασιών θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη παροχή εργασιών και την πιο οικονομική προσφορά στους πελάτες. Στη παρούσα μελέτη αποτυπώνονται, με ακρίβεια όλες οι παράμετροι οι οποίες επιδρούν στην δαπάνη λειτουργίας συνεργείων επισκευής και συντήρησης αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών ανά ώρα εργασίας. Οι παράμετροι οι οποίοι επιδρούν στην δαπάνη επισκευής και συντήρησης ενός οχήματος κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: Α κατηγορία: Δαπάνη ανά ώρα λειτουργίας συνεργείου Β κατηγορία: Δαπάνη ανταλλακτικών Γ κατηγορία: Δαπάνη χρόνου εργασίας Δ κατηγορία: Δαπάνη υλικών Αναφορικά με την Α κατηγορία, οι παράμετροι οι οποίοι προσδιορίζουν την συνολική δαπάνη ανά ώρα λειτουργίας του συνεργείου, είναι οι ακόλουθοι: Δαπάνες προσωπικού Δαπάνες διαχείρισης εγκαταστάσεων Δαπάνες εξοπλισμού και οχημάτων Γενικές δαπάνες Δαπάνες αστοχίας εργασίας Όφελος συνεργείου Ειδικότερα οι παραπάνω παράμετροι επιγραμματικά αναλύονται ως: 1. Δαπάνες προσωπικού ((βάση της συλλογικής σύμβασης εργασίας 2008) ημερομίσθιο ανθυγιεινό επίδομα εργασίας 2008) ασφαλιστικές εισφορές ασθένεια επιδόματα γάμου, άδειας & εορτών εκπαίδευση τεχνιτών παροχές σε είδος επίδομα επίβλεψης 2. Δαπάνες διαχείρισης εγκαταστάσεων κόστος ενοικίου κόστος αποσβέσεων 3. Δαπάνες εξοπλισμού & οχημάτων ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις εξοπλισμός και μηχανήματα δαπάνες για ηχορύπανση αξία οχημάτων αποσβέσεις 4. Γενικές δαπάνες διοικητικά έξοδα δαπάνες υποστήριξης λειτουργικά έξοδα διαχείριση περιβάλλοντος 5. Δαπάνες αστοχίας εργασίας 6. Όφελος συνεργείου Στην συνέχεια οι παραπάνω κατηγορίες θα αναλυθούν και θα προσεγγισθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια και ανάλυση. 1. ΔΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1.1. Κόστος Εργασίας Σε αυτό το σημείο αναφερόμαστε μόνο στο κόστος εργασίας που αφορά τους τεχνίτες, σύμφωνα με την Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) του Επειδή σε κάθε μελέτη δεν εξατομικεύεται, αλλά υπολογίζεται με βάση κάποια δεδομένα στον κάθε κλάδο, έτσι και εδώ, όπου έχουμε σχεδόν απόλυτη παρουσία ανδρών και κατά κύριο λόγω νέας ηλικίας (ύστερα από στατιστική έρευνα πρώτου επιπέδου), θα πάρουμε ενδεικτικά τις ακόλουθες κατηγορίες εργαζομένων ως δείγμα: A. έγγαμος με 5ετή προϋπηρεσία και ανθυγιεινό 15. Βασικό ημερ/σθιο: 01/09/08 = 37,22 Επίδομα τριετιών: 01/09/08= 2,23 Επίδομα γάμου 10%: 01/09/08 = 3,95 Ανθυγιεινό 15%: 01/09/08 = 5,58 Σύνολο: 48,98 Άρα η μεικτή αμοιβή (ως ημερομίσθιο για έγγαμο με 5ετή προϋπηρεσία και ανθυγιεινό επίδομα 15%) έως 31/12/08 ήταν 48, Ανθυγιεινό επίδομα Ανάλογα της ειδικότητας και εργασίας υπάρχει 10%, 12%, 15%, 20%, & 25%. Επίδομα 10ετίας στον ίδιο τον εργοδότη, 5% επί του βασικού. Επίδομα επίβλεψης (προϊσταμένου) πλέον 2 ατόμων σε ποσοστό 20% επί του βασικού. Για υπολογισμό του κόστους άλλων υπηρεσιών (κυρίως υποστήριξης) βλέπε παρακάτω στις γενικές δαπάνες. Άλλα κόστη από την ΣΣΕ που αυξάνουν το συνολικό κόστος εργασίας είναι: Δύο φόρμες εργασίας ετησίως, κόστος 60. Δύο ζεύγη παπούτσια ετησίως, κόστος 80. 1/2 λίτρο γάλα την ημέρα, ετήσιο κόστος

3 1.2. Μη μισθολογικό κόστος εργασίας Ασφαλιστικές εισφορές (*) Οι ασφαλιστικές εισφορές γίνονται επί του συνόλου των αποδοχών του εργαζομένου, κανονικά και σε αυτές που δίνονται σε είδος. Όμως στην πράξη γίνεται σε αυτές που αποτελούν τον χρηματικό μισθό. Οι τεχνίτες έχουν ΙΚΑ-ΤΕΑΜ μεικτά ή ΙΚΑ- ΤΕΑΜΒΑΡΕΑ. Ως την 1/3/99 υπήρχε το ΕΤΕΜ (επικουρικό μετάλλου) με την κατάργησή του και την ενσωμάτωσή του στο ΙΚΑ-ΤΕΑΜ παρέμεινε ΤΑΠΕΜ (ταμείο πρόνοιας) το ποσοστό του οποίου 1% επιβαρύνει μόνο τον μισθωτό. Οι γραμματείς έχουν ΙΚΑ-ΤΕΑΜ Οι καθαρίστριες ΙΚΑ-ΤΕΑΜ - ΤΕΑΜ (βαρέα) Τα ποσοστά είναι: ΚΑ-ΤΕΑΜ-ΤΕΑΜ: Εργοδότη 28,06 %. ΙΚΑ-ΤΕΑΜ-ΤΕΑΜ: Βαρέα Εργοδότη 30,22 %. (Επί πλέον εισφορά επαγγελματικών κινδύνων (μόνο οι εργοδότες) 1% για επιχειρήσεις περιοχής πρωτεύουσας, γίνεται 29,06% ή 31,22% αντίστοιχα) Αποζημιώσεις λόγω απόλυσης Σε ένα κλάδο με χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους θα υπάρχει ποσοστό 1% ανά τριετία που απολύεται για διάφορους λόγους. Οι παράμετροι οι οποίοι τεκμηριώνουν τόσο το ποσοστό 1% απολυόμενων ανά τριετία όσο και τον υπολογισμό κόστους απόλυσης είναι: οι αυτοαπασχολούμενοι δεν έχουν τέτοιο ζήτημα. επιχειρήσεις που απασχολούν από 1-2 άτομα απολύουν πολύ δύσκολα τον τεχνίτη ( πολλές φορές ο τεχνίτης είναι αφανής συνεταίρος και φαίνεται ως μισθωτός). οι αμέσως μεγαλύτερες επιχειρήσεις απασχολούν 1 υπάλληλο και 2 εργατοτεχνίτες, οι οποίοι δικαιούνται αποζημίωση. οι τεχνίτες που είναι υπάλληλοι και υπάγονται στο Ν και έχουν αυξημένη αποζημίωση απολύονται πιο δύσκολα από μη έχοντες την υπαλληλική ιδιότητα (π.χ εργατοτεχνίτες) οι οποίοι έχουν πολύ λιγότερη αποζημίωση. (Το σημείο αυτό καθορίζει και το ύψος του προϋπολογιστικού κόστους) Επίδομα αδείας - Δώρα εορτών Στην Ελλάδα ισχύουν οι 14 μισθοί ετησίως. Αυτό προκύπτει γιατί : α. Επίδομα αδείας: Αυτό είναι ίσο με 13 ημερομίσθια ή 1/2 του μισθού. Το επίδομα αδείας είναι 2 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης, αρχίζοντας από τον πρώτο μήνα. Δίνεται με την συμπλήρωση ενός έτους και μετά μαζί με την χορήγηση της άδειας. Αν ο εργαζόμενος διακόψει την εργασία πριν το έτος τότε το επίδομα δίνεται μαζί με την αποζημίωση (αν υπάρχει). β. Δώρο Πάσχα: Για το διάστημα 1/1ου μέχρι 30/4ου κάθε έτους, δηλαδή 120 ημερολογιακές ημέρες ο εργαζόμενος δικαιούται 15 ημερομίσθια ή 1/2 του μισθού Δώρο Πάσχα. Για λιγότερο διάστημα αναλογικά (λόγω απουσιών κλπ) δηλαδή κάθε 8 ημερολογιακές ημέρες 1 ημερομίσθιο ή 1/25 του μισθού Δώρο Πάσχα. γ. Δώρο Χριστουγέννων: Για το διάστημα 1/5ου μέχρι 31/12ου κάθε έτους, δηλαδή για 8 μήνες, ο εργαζόμενος δικαιούται 25 ημερομίσθια ή 1 μισθό Δώρο Χριστουγέννων. Για λιγότερο διάστημα αναλογία (ή λόγω απουσιών κλπ), δηλαδή για κάθε 19 ημερολογιακές ημέρες 2 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού Δώρο Χριστουγέννων. δ. Προσαυξήσεις: Τα δώρα εορτών προσαυξάνονται με τον συντελεστή 0,04166 που είναι η συμμετοχή του επιδόματος αδείας σε αυτά Εκπαίδευση τεχνιτών Η εκπαίδευση των τεχνιτών δεν μπορεί να έχει ιδιαίτερο κόστος. Υπάρχει δυνατότητα για αξιοποίηση του 0,45% το οποίο έτσι και αλλιώς παρακρατείται ως ποσοστό στο ΙΚΑ-ΤΕΑΜ (λογαριασμός ΕΛΠΕΚΕ). 1.3 Συνολική αποτίμηση του ετήσιου χρόνου εργασίας Η συνολική αμοιβή του ετήσιου χρόνου εργασίας αποτιμάται με βάση τους 14 μισθούς ως αναφέρθηκε παραπάνω. Σε αυτό το κόστος προστίθεται το μη μισθολογικό κόστος (εργοδοτικές εισφορές, χαρτόσημο). Ακόμη προστίθενται τα λοιπά έξοδα του λογιστικού λογαριασμού 60. (αμοιβές και έξοδα προσωπικού). Έτσι έχουμε το συνολικό κόστος για κάθε θέση εργασίας. Παρακάτω θα δούμε το συνολικό κόστος (ετησίως) για θέση εργασίας με ημερομίσθιο 01/09/08 = 48,98 (έγγαμος με 5ετή προϋπηρεσία και ανθυγιεινό 15). Το έτος έχει 365 ημέρες εκ των οποίων είναι Σαββατοκύριακα. Οι επίσημες αργίες ιδιωτικού τομέα είναι 1/1, 6/1, 25/3, 28/10, 25/12, 26/12 και Μεγάλη Παρασκευή, δηλαδή σύνολο 8 ημέρες. α) Η ετήσια άδεια είναι ως εξής:. Για τον 1ο χρόνο εργασίας 20 εργάσιμες ημέρες Για τον 2ο χρόνο εργασίας 21 εργάσιμες ημέρες Από τον 3ο - 12ο χρόνο εργασίας 22 εργάσιμες ημέρες. 36

4 Από τον 10ο χρόνο εργασίας και άνω στον ίδιο εργοδότη ή 12 έτη προϋπηρεσίας ανεξάρτητα. εργοδότη 25 εργάσιμες ημέρες (ΕΓΣΣΕ 2000, ΠΚ Υπ. Εργασίας 31/ άρθρο 6). β) Λοιπές άδειες Εκλογικές άδειες για Βουλευτικές - Ευρωεκλογές - Δημαρχιακές: κατά Μ.Ο., 1 ημέρα ετησίως Ονομαστική εορτή: 1 ημέρα ετησίως Γονικές ή σχολικές: Ώς 4 ημέρες ετησίως ή 32 ώρες, όσοι έχουν παιδιά 6-16 ετών σε σχολική ηλικία Άδειες ασθενείας: Κατά στατιστική μελέτη στον κλάδο, περίπου 4 ημέρες κατά Μ.Ο, ετησίως. Άδεια λόγω ατυχημάτων: Κατά Μ.Ο. 2 ημέρες ετησίως. Από τις παραπάνω άδειες, ασθένειες κλπ. συνάγεται ότι κατά Μ.Ο. η πραγματική παροχή εργασίας είναι, εκτός σαββατοκύριακων και επίσημων αργιών, μειωμένη κατά Μ.Ο., 35 ημέρες ετησίως. Έχουμε λοιπόν πραγματική εργασία, λαμβάνοντας ως βάση το έτος 2009, τις ώρες ετησίως. Αφαιρούμε λόγω αδειών κλπ. 35 ημέρες x 8ώρες/ημέρα = 280 ώρες. Υπόλοιπο εργασίας ώρες/έτος 280 ώρες = ώρες/έτος (με αυξομείση λόγω μεταβολών Μ.Ο. ασθενειών ή ατυχημάτων). Λαμβάνοντας υπόψη και το υποχρεωτικό διάλειμμα των 15 ανά ημέρα εργασίας σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε, οι πραγματικές ώρες εργασίας ανέρχονται σε: 1760 ώρες/έτος - 55(*) ώρες/έτος ανάπαυση = ώρες πραγματικής εργασίας, ήτοι 1760 ημέρες διά 8 ώρες = 220 εργάσιμες ή 220 οκτάωρα εργασίας. Σε κάθε οκτάωρο, λαμβάνεται ως χρόνος ανάπαυσης: 15 = 0,25 ώρες. Έτσι ανά έτος ο συνολικός χρόνος ανάπαυσης είναι: 0,25 Χ 220=55 ώρες. (*) Ετήσιο κόστος θέσης εργασίας (με ημερομίσθιο 48,98, 01/09/08) 48,98 Χ 26 ημ. = 1.273,48 Χ 14 μισθοί = , ,72 Χ 28,06% (ΙΚΑ-ΤΕΑΜ, όχι βαρέα) = 5.002,74. Ετήσιο κόστος (φόρμες + παπούτσια + γάλα) = 360. Γενικό Σύνολο = ,46 ετησίως Ωρομίσθιο/Ώρες πραγματικής υπηρεσίας ,46 :1.760 ώρες = 13,18 /ώρα Παρατήρηση: Αν υπολογιστεί συντελεστής πληρότητα Χ%, τότε διαιρείται το ωριαίο κόστος με το Χ. Για παράδειγμα, με συντελεστή πληρότητας 95% έχουμε στις πιο πάνω περιπτώσεις: 13,18 /ώρα: 0,90 = 14,64 /ώρα (χωρίς να υπολογισθεί το διάλειμμα 15 λεπτών). 2. ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1. Ενοίκιο ή αποσβέσεις Ανάλογα με τα m2 και την αντικειμενική αξία κάθε περιοχής είναι το κόστος ενοικίου. Μπορεί να βγει μέσος όρος για κάθε περιοχή. Από το ερωτηματολόγιο θα καταγραφούν πόσοι είναι ενοικιαστές και πόσοι ιδιοκτήτες συνεργείων. Για ενοικιαστές το κόστος (κατά μέσο όρο) είναι 6% επί της αντικειμενικής αξίας, αν και στα αντικειμενικά κριτήρια άρχισε από 6% η μισθωτική αξία, πήγε στο 7% και για το 1999 ανήλθε στο 7,25% και για το 2008 ανήλθε στο 8,5 %. Αναπροσαρμοζόμενο ενοίκιο τουλάχιστον 5% κατ έτος Για ιδιόκτητη εγκατάσταση έχουμε κόστος αποσβέσεων κάθε έτος. Με βάση το Π.Δ 100/1998 και τον Ν.2556/97 είναι υποχρεωτικές και ακολουθούνται δύο μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων. Σταθερή μέθοδος Φθίνουσα μέθοδος (πρώτη φορά, για νέες εγκαταστάσεις από ). Ο συντελεστής φθίνουσας μεθόδου είναι τουλάχιστον 3πλάσιος του αντίστοιχου της σταθερής μεθόδου. Επειδή όμως τα περισσότερα (ή σχεδόν όλα) τα συνεργεία έχουν εγκαταστάσεις πριν από το έτος 1998 θα υπολογίσουμε τις αποσβέσεις με την σταθερή μέθοδο. Για κτιριακές εγκαταστάσεις ο συντελεστής απόσβεσης είναι 8% (επί της αξίας του κτιρίου και όχι του οικοπέδου. Αν έχει αγορασθεί μαζί γίνεται διαχωρισμός αξίας κτιρίου και οικοπέδου). Στις ατομικές επιχειρήσεις, φυσικά πρόσωπα και στα πρόσωπα της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του Ν.2238/94, υπάρχει αφαίρεση ποσοστού 5% (επί του ετήσιου τεκμαρτού μισθώματος X 5% - συντελεστής αποσβέσεων - άρθρο 23 του Ν. 2238/94). 3. ΔΑΠΑΝΕΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις (θέρμανση, κλιματισμός, ύδρευση, αποχέτευση, πυρασφάλεια, πυροπροστασία, εγκατάσταση πεπιεσμένου αέρα, ηλεκτρολογική εγκατάσταση, εγκατάσταση τεχνικού φωτισμού, εγκατάσταση ανελκυστήρα οχημάτων, εγκατάσταση εξαερισμού). 38

5 Εξοπλισμός και μηχανήματα (υποχρεωτικός σύμφωνα με το Π.Δ 78/88 και Π.Δ 38/96 και προαιρετικός εξοπλισμός). Δαπάνες περιορισμού της ηχορύπανσης. Αξία οχημάτων. Αποσβέσεις (μηχανημάτων-εξοπλισμού) με συντελεστή 15% κατ έτος. 4. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 4.1. Διοικητικά έξοδα και δαπάνες υποστήριξης Στα παραπάνω ανήκουν : Η λογιστική παρακολούθηση Η εποπτεία Η αγορά ή εκτύπωση τιμολογίων, δελτίων αποστολής βιβλίων και βοηθητικών βιβλίων Λειτουργικά έξοδα ΟΤΕ: Mέσος όρος ανά έτος... Θέρμανση και πετρέλαιο: Mέσος όρος ανά έτος.... ΕΥΔΑΠ - ΔΕΗ: Mέσος όρος ανά έτος Αλλες δαπάνες Δαπάνη διοικητικού προσωπικού ή γραμματειακής υποστήριξης. Εάν υπάρχει και ο ακριβής αριθμός των ατόμων, αναλόγως του όγκου των εργασιών του συνεργείου. (βλ ως κόστος την ΣΣΕ γραμματέων, Υπαλλήλων Π.Υ). Δαπάνη διαχείρισης υπολειμμάτων και υποπροϊόντων. Ασφάλειες της επιχείρησης και έξοδα φύλαξης (Security). Λειτουργικά έξοδα μέσων μεταφοράς (σε περίπτωση που η επιχείρηση διαθέτει οχήματα εργασίας). Τραπεζικά έξοδα (τόκοι, για τυχόν ληφθέντα δάνεια με σκοπό εξοπλισμού, ή αγορά / βελτίωση κτιριακών εγκαταστάσεων). Ταχυδρομικά, εκτυπώσεις (κάρτες σε πελάτες π.χ εορτών) Καθαρισμός χώρων Εγγραφές και Συνδρομές ετήσιες σε επιμελητήρια ή άδειες απ αυτά. Δημοτικά τέλη (εντός λογ. ΔΕΗ). Δαπάνες διαφήμισης. Φίλτρα για σύστημα αντιρύπανσης (όπου χρειάζεται). 5. ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΣΤΟΧΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η αστοχία έχει την έννοια ότι κάποιες εργασίες είναι δυνατόν να επαναληφθούν λόγω μη επιτυχίας ή διαφωνίας με πελάτη ή για οποιοδήποτε λόγο. Το κόστος αυτό βαρύνει το σύνολο της εκμετάλλευσης του συνεργείου. Ποσοστό αυτών όχι άνω του 5% ετησίως. (Το κόστος αυτό είναι ανώμαλο έξοδο. Για το λόγο αυτό έχει κατά προσέγγιση Μ.Ο του κλάδου ). 6. ΟΦΕΛΟΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟΥ Σήμερα υπάρχει: λογιστικός προσδιορισμός οφέλους (κερδών) επιχείρησης αμιγώς Παροχής Υπηρεσιών (μόνο επισκευή αυτοκινήτων) εξωλογιστικός με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια εξωλογιστικός με βάση το Μεικτό Συντελεστή Καθαρών Κερδών (ΜΣΚΚ) Σήμερα το συνεργείο επισκευής (μόνο Παροχής Υπηρεσιών) έχει με κωδικό επαγγέλματος 8202, ΜΣΚΚ = 32% επί των εσόδων. Αν ασκείται και εμπορία τότε : Εμπορία καινούριων ανταλλακτικών και εξαρτημάτων, 16%. Εμπορία παλαιών ανταλλακτικών και εξαρτημάτων 16%. Η πρόταση για ΜΣΚΚ είναι...% Γενικές σημειώσεις Όλες οι παραπάνω δαπάνες ανάγονται στις παραγωγικές ώρες εργασίας ανά έτος, προκειμένου να προσδιοριστεί το κόστος λειτουργίας ανά ώρα εργασίας. Στις παραπάνω δαπάνες θα πρέπει να υπολογισθεί το κόστος: ½ ατόμου ως γραμματειακή υποστήριξη, όταν στο συνεργείο απασχολούνται 1-3 άτομα. 1 ατόμου ως γραμματειακή υποστήριξη όταν στο συνεργείο απασχολούνται 3-5 άτομα. 2 ατόμων ως γραμματειακή υποστήριξη όταν στο συνεργείο απασχολούνται από 5-8 άτομα. 39