ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Να µεταφράσετε το παρακάτω κείµενο: Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt; quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit: <<intra illa moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique>>? Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet. Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις : sententiis : την αφαιρετική του ενικού, iste : τη γενική του ενικού στο ίδιο γένος και την αιτιατική του ενικού του ουδετέρου, castris : την αιτιατική του πληθυντικού, exsulem : την αφαιρετική του ενικού, moenia : τη γενική του πληθυντικού, (Μονάδες 40) 1

2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Φροντιστήριο domus : την αιτιατική του πληθυντικού, mater : τη γενική του πληθυντικού, mei : τη γενική του ίδιου αριθµού, nihil : τη γενική του ενικού, servitus : την αιτιατική του ενικού. (Μονάδες 11) β.mollibus, primum, libera (δεύτερο), diu : Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους βαθµούς (όπου αυτό είναι δυνατόν). (Μονάδες 4) 2. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους : potuisti : το ίδιο πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού, populari : το β ενικό της προστακτικής του ενεστώτα και το α πληθυντικό της υποτακτικής του ενεστώτα, genuit : το β πληθυντικό της οριστικής του µέλλοντα στην άλλη φωνή, aluit : το γ πληθυντικό της οριστικής του παρατατικού στην άλλη φωνή, cecidit : την αιτιατική ενικού του γερουνδίου, perveneras : το γ ενικό της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή. (Μονάδες 7) β. peperissem : το α ενικό της υποτακτικής του παρακειµένου στην ίδια φωνή, την αφαιρετική ενικού του σουπίνου, το β ενικό της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή, το γ πληθυντικό της προστακτικής του µέλλοντα στην ίδια φωνή και το β πληθυντικό της υποτακτικής του µέλλοντα στην ίδια φωνή (να διατηρηθεί το γένος του υποκειµένου), fateatur : το ενεργητικό απαρέµφατο όπως στα πρότυπα της γραµµατικής, pati : τη µετοχή του ενεστώτα στην ονοµαστική του πληθυντικού του ουδετέρου, futura sum : τον αντίστοιχο τύπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου. 2

3 3. α. Να γίνει ο ευθύς λόγος κάθε περιόδου πλάγιος µε εξάρτηση αυτή που δίνεται κάθε φορά στην παρένθεση: <<Num sum? (εξάρτηση : Mater quaesivit a filio)>>, <<contra hos manet. (εξάρτηση : Mater dicit filio )>> β. <<si pergis manet>> : Να µετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να δηλώνει ανοικτή υπόθεση για το µέλλον, υπόθεση αντίθετη προς την πραγµατικότητα για το παρόν και υπόθεση δυνατή ή πιθανή. (Μονάδες 3,5) γ. Να γίνει ο εξαρτηµένος υποθετικός λόγος του κειµένου ανεξάρτητος και να γραφεί το είδος του. (Μονάδες 5) 4. α.<<qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt >>: Να µετατρέψετε το ρήµα της παραπάνω πρότασης σε απαρέµφατο εξαρτώ- µενο από το ρήµα debuerunt και εν συνεχεία να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να δηλώσετε το ποιητικό αίτιο. (Μονάδα 1,5) β. Να γράψετε το είδος της παρακάτω δευτερεύουσας πρότασης και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της : <<ut viderem>>. γ.<<nascentem>>: Να αναλύσετε τη µετοχή σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση και σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση εισαγόµενη µε τον ιστορικό σύνδεσµο cum. (Μονάδες 4) 3

4 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Φροντιστήριο ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Υπάρχουν µερικοί σε αυτή τη Σύγκλητο, οι οποίοι ή δεν βλέπουν αυτά, που πλησιάζουν απειλητικά, ή προσποιούνται ότι δε βλέπουν αυτά που βλέπουν (που είτε δε βλέπουν την απειλή που πλησιάζει είτε κλείνουν τα µάτια σε αυτά που βλέπουν): αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του Κατιλίνα µε τις επιεικείς αποφάσεις τους και ενίσχυσαν τη συνωµοσία που γεννιόταν µε το να µην πιστεύουν στην ύπαρξη της (µε το να µη πιστεύουν ότι γεννιέται) πολλοί όχι µόνο φαύλοι (αχρείοι) αλλά και άπειροι, ενεργώντας κάτω από την επιρροή αυτών, εάν τον είχα τιµωρήσει, θα έλεγαν ότι αυτό έγινε σκληρά και τυραννικά. Τώρα καταλαβαίνω ότι, αν αυτός φτάσει στο στρατόπεδο του Μάνλιου, όπου κατευθύνεται, κανείς δε θα είναι τόσο ανόητος, που (ώστε) να µη βλέπει ότι έγινε συνωµοσία, (ότι δε θα είναι) κανείς τόσο αχρείος, που (ώστε) να µην οµολογεί (ότι έγινε συνωµοσία). Μήπως ήρθα σε εχθρό και είµαι αιχµάλωτη στο στρατόπεδό σου; Σε τέτοιο σηµείο µε έσυρε (µε κατάντησε) η µακρόχρονη ζωή (µακροζωία) και τα δυστυχισµένα (έρµα) γερατειά, ώστε πρώτα εξόριστο και ύστερα εχθρό να σε δω; Πώς µπόρεσες να λεηλατήσεις (ερηµώσεις) αυτή τη χώρα, που σε γέννησε και σε ανάθρεψε; εν σου πέρασε η οργή, την στιγµή που (όταν) πατούσες τα σύνορα της πατρίδας; Παρόλο που είχες φτάσει µε εχθρική και απειλητική διάθεση, γιατί, όταν είδες τη Ρώµη, δε σου πέρασε αυτή η ιδέα από το µυαλό σου (δε σου ήρθε στο µυαλό αυτή η σκέψη): <<µέσα σε εκείνα τα τείχη είναι το σπίτι και οι θεοί του σπιτιού µου, η µητέρα, η σύζυγος και τα παιδιά µου>>; Αν λοιπόν εγώ δε σε είχα γεννήσει, η Ρώµη δε θα βρισκόταν πολιορκηµένη αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα λεύτερη σε λεύτερη πατρίδα. Εγώ τίποτα πια δεν µπορώ να πάθω κι ούτε θα είµαι για πολύ τόσο δυστυχισµένη αντίθετα όµως αυτούς, αν συνεχίσεις, περιµένει ή πρόωρος θάνατος ή µακρόχρονη σκλαβιά. 4

5 Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. α. sententia, istius, istud, castra, ex(s)ule, moenium, domos, matrum, meorum, nullius rei, servitutem β. [mollibus], mollioribus, mollissimis, (prae), prius, [primum, primo], [libera], liberiore, liberrima, [diu], diutius, diutissime 2. α. posses, populare, populemur, gignemini, alebantur, cadendum, perveniat β. pepererim, partu, pare, pariunto, pariturae sitis, fassurum,-am,-um,-os,- as,-a esse, patientia, futura fuissem 3. α.<<mater quaesivit a filio nonne ad hostem venisset et captiva in castris illius esset.>>, <<Mater dicit filio contra illos, si pergat, aut immaturam mortem aut longam servitutem manere.>> β. si perges (perrexeris) manebit, si pergeres maneret, si pergas maneat γ. Ανεξάρτητος ο υποθετικός λόγος γίνεται : Υπόθεση : si pervenerit (οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση : erit(erit) (οριστική µέλλοντα) / 1 ο είδος, ανοικτή υπόθεση για το µέλλον. 4. α.<<qui spem Catilinae mollibus sententiis debuerunt alere / quibus spes Catilinae mollibus sententiis alenda fuit >> β. <<ut viderem>> : ευτερεύουσα συµπερασµατική επιρρηµατική πρόταση εκφέρεται µε υποτακτική γιατί το αποτέλεσµα στη λατινική θεωρείται πάντα µια υποκειµενική κατάσταση, χρόνου παρατατικού viderem (για το παρελθόν) γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (traxit: παρακείµενος) υπάρχει ιδιοµορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων, συγχρονισµός ανάµεσα στην κύρια και στη δευτερεύουσα πρόταση (το αποτέλεσµα είναι ιδωµένο τη στιγµή που εµφανίζεται στο µυαλό του οµιλητή και όχι τη στιγµή της πιθανής πραγµατοποίησής του). γ. <<quae nascebatur >>, <<cum nasceretur>>. Επιµέλεια : Ροδόλφου Κορίνα 5