clara voce: clariorum vocum incredibile: incredibili, incredibilium fines: finis, finium infestο animo: infestis animis domus: domui, domo penates:

Transcript

1 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 25/ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Α. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί ήρθαν για να συλλάβουν αυτόν τον ίδιο, εγκατέστησε στο σπίτι φρουρά από δούλους του σπιτιού. Αυτό μόλις οι ληστές παρατήρησαν, αφού κατέθεσαν τα όπλα, πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στον Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα!) ότι είχαν έρθει, για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι του σπιτιού ανέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχτούν οι πόρτες και αυτοί να μπουν μέσα. Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες της πόρτας σαν ιερό ναό και με πάθος φίλησαν το δεξί (χέρι) του Σκιπίωνα. Β. Δεν σου πέρασε η οργή, όταν πατούσες τα σύνορα της πατρίδας (σου); Παρόλο που είχες φτάσει με εχθρική και απειλητική διάθεση, γιατί, όταν είδες τη Ρώμη, δεν σου ήρθε στο μυαλό: «μέσα σε εκείνα τα τείχη βρίσκονται το σπίτι και οι θεοί μου, η μητέρα, η σύζυγος και τα παιδιά»; Αν λοιπόν εγώ δεν σε είχα γεννήσει, η Ρώμη δεν θα πολιορκούνταν αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ελεύθερη πατρίδα. Εγώ τίποτε πια δεν μπορώ να πάθω και ούτε θα είμαι τόσο δυστυχισμένη για πολύ καιρό αλλά αντίθετα αυτούς, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακρόχρονη σκλαβιά. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις ή φράσεις: praesidium: ονομαστική και δοτική πληθυντικού αριθμού: praesidia, praesidiis praedones : ονομαστική και αιτιατική ενικού αριθμού: praedo, praedonem ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

2 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ clara voce: γενική πληθυντικού αριθμού της συνεκφοράς με το επίθετο στο συγκριτικό βαθμό: clariorum vocum incredibile: αφαιρετική ενικού και γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος: incredibili, incredibilium fines:γενική ενικού και πληθυντικού αριθμού: finis, finium infestο animo: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό: infestis animis domus: δοτική και αφαιρετική ενικού αριθμού: domui, domo penates: γενική και αφαιρετική πληθυντικού αριθμού: penatium, penatibus mater: γενική ενικού και πληθυντικού αριθμού: matris, matrum filium: κλητική ενικού και πληθυντικού αριθμού: fili, filii Β2. Να σχηματίσετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω επίθετα και επιρρήματα: minaci: τον ίδιο τύπο στο συγκριτικό και υπερθετικό βαθμό: minaciore, minacissimo libera: αιτιατική ενικού αριθμού συγκριτικού και υπερθετικού βαθμού στο ίδιο γένος: liberiorem, liberrimam diu: τον ίδιο τύπο στους υπόλοιπους βαθμούς: diutius, diutissime Β3. Να σχηματίσετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες: ipsum: γενική πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος: ipsarum nihil: γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος: nullius rei illa: δοτική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος: illis mei: τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό στο δεύτερο πρόσωπο για πολλούς κτήτορες: vester Β4. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους ακόλουθους ρηματικούς τύπους (για τους περιφραστικούς τύπους να λάβετε υπόψη το υποκείμενο): captum: β ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα και οριστικής μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: capias, capies existimasset: β ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα και μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: existima, existimato animadverterunt: απαρέμφατο ενεστώτα και στις δύο φωνές: animadvertere, animadverti abiectis: αφαιρετική σουπίνου και γενική γερουνδίου: abiectu, abiciendi ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ rettulerunt: β ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα και απαρέμφατο μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: refer, relaturos esse reserari: τον ίδιο τύπο στην ενεργητική φωνή: reserare iussit: β ενικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα και στις δύο φωνές: iube, iubere osculati sunt: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική μέλλοντα και υπερσυντελίκου: osculaturi sint, osculati essent ingredienti: γ ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού και παρακειμένου: ingrederetur, ingressus sit cecidit: αιτιατική σουπίνου και δοτική γερουνδίου: casum, cadendo perveneras: γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής και προστακτικής μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: pervenient, perveniunto peperissem: απαρέμφατο μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: parituram esse mortua: β πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής ενεστώτα και γ ενικό πρόσωπο υποτακτικής μέλλοντα: morimini, moritura sit possum: β ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα και παρακειμένου: possis, potueris futura sum: τον ίδιο τύπο στην οριστική παρακειμένου και στην υποτακτική παρατατικού: futura fui, futura essem Γ1α.Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: Scipioni (Α): είναι έμμεσο αντικείμενο στο nuntiaverunt auditu (Α): είναι αφαιρετική του σουπίνου που δηλώνει αναφορά στο incredibile se (το 2 ο του πρώτου κειμένου): είναι υποκείμενο στο ειδικό απαρέμφατο venisse (ταυτοπροσωπία-λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου) ira (B): είναι υποκείμενο στο cecidit mei (B): είναι ονοματικός, ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο penates pati (Β): είναι τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο possum Γ1β. «Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?»: Να αναγνωρίσετε πλήρως την μετοχή συμπληρώνοντας με τα ανάλογα στοιχεία τον πίνακα και στη συνέχεια να την αναλύσετε στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο dum. ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

4 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Είδος μετοχής επιρρηματική χρονική Χρονική Υποκείμενο Συνημμένη ή Βαθμίδα μετοχής Απόλυτη σύγχρονο tibi συνημμένη στην δοτική προσωπική tibi Αντικείμενο μετοχής fines Ανάλυση σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση: dum ingrederis/-re fines patriae Γ2α. cum se ipsum captum venisse eos existimasset / Quamvis infestο et minaci animo perveneras: να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω δευτερευουσών προτάσεων (μονάδες 2), να δικαιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς τους (μονάδες 4) και να δηλώσετε τον συντακτικό τους ρόλο (μονάδες 2). cum se ipsum captum venisse eos existimasset: δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, εκφέρεται με έγκλιση υποτακτική, γιατί η αιτιολογία είναι το αποτέλεσμα μιας εσωτερικής, λογικής διεργασίας, συγκεκριμένα χρόνου υπερσυντελίκου (existimasset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (conlocavit: ιστορικός παρακείμενος) και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα εξάρτησης conlocavit. Quamvis infestο et minaci animo perveneras: δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση, εκφέρεται με έγκλιση οριστική αντί υποτακτικής (χρήση ποιητική και μετακλασική), γιατί εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης, συγκεκριμένα χρόνου υπερσυντελίκου (perveneras), γιατί αναφέρεται στο παρελθόν (προτερόχρονο). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης στο ρήμα εξάρτησης succurrit. Γ2β. «Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur»: α) Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου (μονάδα 1) και β) να αντικαταστήσετε τη δευτερεύουσα υποθετική πρόταση με αντίστοιχη επιρρηματική μετοχή (μονάδες 3). ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

5 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ α) πρόκειται για απλό, μεικτό και ανεξάρτητο υποθετικό λόγο. Η υπόθεση εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο nisi γιατί είναι αρνητική και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου (peperissem) ενώ η απόδοση εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (oppugnaretur). Ο υποθετικός λόγος ανήκει στο β είδος και εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα, με την υπόθεση να αναφέρεται στο παρελθόν και την απόδοση στο παρόν (εναλλαγή χρονικών σχέσεων). β) (te) non parto a me Δ1α. is fores reserari eosque intromitti iussit: να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική και να δικαιολογήσετε την χρήση του ενεργητικού και του παθητικού απαρεμφάτου αντίστοιχα στη σύνταξη του ρήματος iubeo. Is domesticos fores reserare eosque intromittere iussit (ενεργητική σύνταξη). Τo ρήμα iubeo συντάσσεται: α) με ενεργητικό απαρέμφατο, όταν επιδιώκουμε να δώσουμε έμφαση στο υποκείμενο, το οποίο βρίσκεται σε πτώση αιτιατική, β) με παθητικό απαρέμφατο, όταν δεν επιδιώκουμε να δηλώσουμε το υποκείμενο, αλλά δίνουμε έμφαση στην ενέργεια / πράξη. Η χρήση του παθητικού απαρεμφάτου χρησιμοποιείται συνήθως σε στρατιωτικές εντολές που γνωρίζουμε ότι απευθύνονται σε στρατιώτες. Δ1β. «Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit?»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση Mater quaerit ex suo filio. Mater quaerit ex suo filio nonne illi ingredienti fines patriae ira ceciderit. Δ1γ. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit: να επισημάνετε στην περίοδο τον τύπο που δηλώνει σκοπό και να τον αντικαταστήσετε με εμπρόθετο γερούνδιο σε γενική. (se ipsum) captum: o σκοπός δηλώνεται με σουπίνο σε αιτιατική (προέρχεται από μεταβατικό ρήμα με αντικείμενο το se ipsum) se ipsum capiendi causa/gratia ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

6 ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Έχουμε υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη γιατί υπάρχει εμπρόθετος τύπος του γερουνδίου (γενική + causa/gratia) με αντικείμενο σε αιτιατική (se) Γερουνδιακή έλξη: sui ipsius capiendi causa/gratia Δ1δ. virtutem eius: να δηλώσετε την κτήση με ισοδύναμη έκφραση και να επισημάνετε την διαφορά στην σύνταξη. virtutem suam (το suam εκφράζει κτήση με αυτοπάθεια και λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο virtutem, ενώ το eius δηλώνει κτήση χωρίς αυτοπάθεια και λειτουργεί ως γενική κτητική στο virtutem). ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ