ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Transcript

1 Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών Aγίων Αναργύρων Υπεύθυνος Εργαστ. Κέντρου : Χαρακόπουλος Καλλίνικος Επιµέλεια Παρουσίαση : Καραγιάννης Πέτρος ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1. Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Απαιτούµενα όργανα υλικά µπαταρία ελάσµατα µετάλλων ( σιδήρου, αλουµινίου, χαλκού, µαγνησίου ) καλώδια (κροκοδειλάκια) οδοντογλυφίδα λαµπτήρας πλαστικό καλαµάκι λύχνος Bunsen γυάλινη ράβδος µαχαίρι σιδερένια ράβδος µεταλλικό στήριγµα σφικτήρας κερί Α. Χαρακτηριστική λάµψη Ελάσµατα σιδήρου, χαλκού και µαγνησίου αποξύνονται επιφανειακά, ώστε να αποµακρυνθεί η οξειδωµένη επίστρωση και να αποκαλυφθεί επιφάνεια καθαρού µετάλλου, της οποίας και διαπιστώνεται η χαρακτηριστική λάµψη. Β. Ηλεκτρική αγωγιµότητα Ελάσµατα και σύρµατα µετάλλων σιδήρου, αλουµινίου, χαλκού και µαγνησίου συνδέονται διαδοχικά σε απλό ηλεκτρικό κύκλωµα που περιλαµβάνει πηγή, καλώδια και λαµπτήρα, από τη φωτοβολία του οποίου διαπιστώνεται η αγωγιµότητα τους. Η ίδια διαδικασία επαναλαµβάνεται µε υλικά όπως γυαλί, ξύλο και πλαστικό και τα χρησιµοποιούµενα υλικά διακρίνονται σε αγωγούς και µονωτές. Γ. Θερµική αγωγιµότητα Στο άκρο σιδερένιας ράβδου, οριζόντια στερεωµένης, αποχύνεται λιωµένο κερί και αφήνεται να στερεοποιηθεί. Το άλλο άκρο της ράβδου θερµαίνεται και παρατηρείται, σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, το λιώσιµο του κεριού, λόγω αγωγής της θερµότητας διαµέσου της ράβδου. Το πείραµα επαναλαµβάνεται µε γυάλινη ράβδο, ώστε να διαπιστωθεί η διαφορά µεταξύ αγωγού και µονωτή. 2. ΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΟΥΣΙΩΝ ΣΕ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΑΙΘΑΝΟΛΗ δοκιµαστικοί σωλήνες διηθητικό χαρτί σπαθίδες κουταλάκια NaCI (s), ζάχαρη, Ι 2(s), CuSO 4(s), κιµωλία, µαρκαδόρος, διαρκείας, απιονισµένο νερό αιθανόλη Πειραµατικό µέρος Σε επτά δοκιµαστικούς σωλήνες τοποθετούνται µικροποσότητες από χλωριούχο νάτριο, ζάχαρη, µεταλλικό ιώδιο, γαλαζόπετρα, θρυµµατισµένη κιµωλία, κηλίδα από µαρκαδόρο και κηλίδα από στυλό διαρκείας αντίστοιχα ( οι κηλίδες σηµειωµένες στο άκρο λωρίδας διηθητικού χαρτιού). Σε κάθε σωλήνα προσθέτονται 3-5 ml νερού και µετά από ανατάραξη αφήνονται σε ηρεµία, παρατηρείται η διαλυτότητα κάθε ουσίας και καταγράφεται. Το πείραµα επαναλαµβάνεται σε επτά νέους δοκιµαστικούς σωλήνες, µε τις ίδιες ουσίες και οινόπνευµα ως διαλύτη. Τα αποτελέσµατα επίσης καταγράφονται και συγκρίνονται µε τα αντίστοιχα του προηγούµενου πειράµατος.

2 3.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΓΚΟΥ ζυγός ποτήρια ζέσεως των 100 ml και 250 ml ύαλοι ωρολογίου ογκοµετρική φιάλη των 250 ογκοµετρικός κύλινδρος των 250 σιφώνιο των 5, πουάρ γυάλινη ράβδος NaCI (s) απιονισµένο νερό ακετόνη α. περιεκτικότητα 0 / 0 w / w Για παρασκευή 150 ml διαλύµατος χλωριούχου νατρίου 3 0 / 0 w / w υπολογίζονται οι απαιτούµενες ποσότητες NaCI (4,5 g) και νερού (145,5 g ), οι οποίες και ζυγίζονται σε προζυγισµένη ύαλο ωρολογίου και ποτήρι ζέσεως των 250 ml (αν η µάζα ποτηριού-νερού υπερβαίνει το όριο ζύγισης του ηλεκτρονικού ζυγού, τότε η ζύγιση γίνεται σε δύο δόσεις).το αλάτι προστίθεται άπαξ και το µίγµα αναδεύεται µέχρι πλήρους διαλύσεως, µεταφέρεται στη συνέχεια σε πλαστικό δοχείο και επισηµαίνεται µε ετικέτα. β. περιεκτικότητα 0 / 0 w / v Για παρασκευή 250 ml διαλύµατος χλωριούχου νατρίου 0,9 0 / 0 w / v η απαιτούµενη ποσότητα NaCI (2,25 ) ζυγίζεται σε ποτήρι ζέσεως των 100 ml, διαλύεται σε λίγο νερό και µεταφέρεται σε ογκοµετρική φιάλη των 250 ml. Το ποτήρι πλένεται διαδοχικά µε λίγο νερό, το οποίο και µεταφέρεται επίσης στο ογκοµετρικό δοχείο και συµπληρώνεται µε νερό έως τη χαραγή (τον επιθυµητό τελικό όγκο). Το διάλυµα µεταφέρεται σε καθαρό δοχείο και επισηµαίνεται µε ετικέτα. γ. περιεκτικότητα 0 / 0 v / v Για παρασκευή 200 ml διαλύµατος ακετόνη 2,5 0 / 0 v / v η απαιτούµενη ποσότητα ακετόνης παραλαµβάνεται µε σιφώνιο των 5 ml και προστίθεται σε ογκοµετρικό κύλινδρο των 250 ml Στη συνέχεια προστίθεται νερό έως συνολικού όγκου 200 ml, το µίγµα αφήνεται να οµογενοποιηθεί και φυλάσσεται κατά τα γνωστά. 4. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΙΓΜΑΤΩΝ ζυγός διαχωριστική χοάνη σκόνη σιδήρου σπάτουλες- κουταλάκια λύχνος Bunsen σκόνη θείου γουδί- γουδοχέρι τρίποδας θέρµανσης κιµωλία µαγνήτης µεταλλικό πλέγµα απιονισµένο νερό χαρτί λευκό (Α 4 ) αποστακτική φιάλη των 250 ml ηλιανθίνη διηθητικό χωνί ψυκτήρας βενζίνη διηθητικό χαρτί πώµατα µε οπές χλωριούχο νάτριο ποτήρια ζέσεως των 100 ml και 250 ml υδατόλουτρο ακετόνη ογκοµετρικές φιάλες των 100 ml και 250 ml συνδετήρες αιθανόλη καλαµάκι ξύλινο ή πλαστικό ποτήρι ζέσεως των 1000 ml µελάνες µαρκαδόρων Α. Ετερογενή µίγµατα α. στερεών 1,7g σκόνης σιδήρου και 1 g σκόνης θείου τοποθετούνται σε ιγδίο και αναµειγνύονται. Στη συνέχεια µεταφέρεται το µίγµα σε φύλλο χαρτιού και µε µαγνήτη (τυλιγµένο µε χαρτοπετσέτα) συλλέγεται ο σίδηρος. Η διαδικασία επαναλαµβάνεται ορισµένες φορές, ώστε να επιτευχθεί καλύτερος διαχωρισµός. β. υγρού στερεού Μικρή ποσότητα κιµωλίας θρυµµατίζεται και τοποθετείται σε ποτήρι ζέσεως των 100 ml στο οποίο προσθέτονται ~50 ml νερού. Το µίγµα αφού ηρεµήσει διηθείται και το ίζηµα συλλέγεται στον ηθµό, ενώ το διήθηµα σε ογκοµετρική φιάλη των 250 ml και εάν χρειάζεται επαναδιηθείται. γ. υγρών Σε ποτήρι ζέσεως των 250 ml εισάγονται ~50 ml νερού στο οποίο έχει προστεθεί µία σταγόνα ηλιανθίνης και ~50 ml βενζίνης. Το µίγµα µεταφέρεται σε διαχωριστική χοάνη και οι δύο φάσεις συλλέγονται διαδοχικά σε δύο κωνικές φιάλες των 100 ml.

3 Β. Οµογενή µίγµατα α. υγρού - στερεού Σε ποτήρι ζέσεως των 100 ml που περιέχει ~ 50 ml νερού προσθέτονται 2 g NaCI και το µίγµα αναδεύεται µέχρι πλήρους διαλύσεως. Στη συνέχεια µεταφέρεται σε τρίποδα θέρµανσης και µε βοήθεια λύχνου αποµακρύνεται ο διαλύτης και παραλαµβάνεται το στερεό. (Αν απαιτούνταν η παραλαβή και των δύο συστατικών, το µίγµα θα έπρεπε να διαχωριστεί µε απόσταξη) β. υγρών Σε αποστακτική φιάλη των 250 ml εισάγονται 100 ml από το υδατικό διάλυµα ακετόνης που παρασκευάστηκε προηγούµενα, στη φιάλη προσαρµόζεται πλάγιος ψυκτήρας και θερµόµετρο και το µίγµα θερµαίνεται σε υδατόλουτρο. Αρχικά αποστάζει η ακετόνη ( ~53 0 C, στην πραγµατικότητα µίγµα ακετόνης νερού λόγω αζεοτροπικού φαινόµενου) και στη συνέχεια το υδατόλουτρο αποµακρύνεται και αποστάζει το νερό. Γ. ιαχωρισµός µε χρωµατογραφία χάρτου Σε δύο ταινίες διηθητικού χαρτιού διαστάσεων 2cm x 15cm τοποθετούνται, σε ύψος ~ 2cm από το άκρο, κηλίδες από µαρκαδόρους διαφορετικού χρώµατος (κίτρινο και µπλε), ενώ σε µια τρίτη ταινία σχηµατίζεται κηλίδα και από τα δύο είδη µελάνης. Οι ταινίες στηρίζονται σε λεπτό ξυλάκι µε συνδετήρες και τοποθετούνται σε ποτήρι ζέσεως των 500 ml, το οποίο περιέχει µικρή ποσότητα αιθανόλης ( η στάθµη 0,5 cm), ώστε οι κηλίδες αρχικά να µην βυθιστούν. Μετά την ανάπτυξη του µετώπου του διαλύτη, συγκρίνονται οι αποστάσεις που διένυσε η κάθε χρωστική στις δύο πρώτες ταινίες και παρατηρείται ο διαχωρισµός τους στην τρίτη. Το παραπάνω πείραµα µπορεί να πραγµατοποιηθεί και µε καθοδική χαρτοχρωµατογραφία και διαλύτη ανάπτυξης νερό. 5. ΜΕΛΕΤΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΩΝ Α. Αυθόρµητες αντιδράσεις Αντιδράσεις που απαιτούν ενέργεια ενεργοποίησης α. επίδραση υδροχλωρικού οξέος σε µέταλλο. δοκιµαστικοί σωλήνες µεταλλικό στήριγµα σφικτήρας ρινίσµατα ψευδαργύρου διάλυµα HCI 2M Ρινίσµατα ψευδαργύρου τοποθετούνται σε δοκιµαστικό σωλήνα, στον οποίο προσθέτονται ~5ml διαλ. HCI 2M. Παρατηρείται έντονος αφρισµός και το εκλυόµενο αέριο συλλέγεται σε ανεστραµµένο σωλήνα. Μετά από µικρό χρονικό διάστηµα, µε βοήθεια φλόγας,ανιχνεύεται µέσω χαρακτηριστικού κρότου («κροτούν αέριο». Zn + 2 HCI ZnCI 2 + H 2 2 H 2 + O 2 2 H 2 O β. σχηµατισµός θειούχου σιδήρου δοκιµαστικός σωλήνας ποτήρι ζέσεως των 250 ml ξύλινη λαβίδα λύχνος γουδί - γουδοχέρι σπαθίδα τσιµπίδα γάντια µαγνήτης σκόνη σιδήρου σκόνη θείου νερό βρύσης Μικρή ποσότητα από το µίγµα σιδήρου θείου που σχηµατίστηκε σε προηγούµενο πείραµα τοποθετείται σε δοκιµαστικό σωλήνα και θερµαίνεται σε λύχνο (προσοχή στο στόµιο, να είναι στραµένο προς ασφαλή κατεύθυνση) µε βοήθεια ξύλινης λαβίδας. Μόλις το µίγµα πυρωθεί και παρατηρηθεί έκλυση αερίου, η θέρµανση διακόπτεται και µετά από λίγο διάστηµα ο δοκιµαστικός σωλήνας βυθίζεται βίαια σε ποτήρι που περιέχει ~ 100 ml νερού βρύσης, ώστε να σπάσει και το προϊόν της αντίδρασης λαµβάνεται µε προσοχή (απαραίτητα γάντια). Με τη βοήθεια µαγνήτη διαπιστώνεται ότι δεν έχει µαγνητικές ιδιότητες σε αντίθεση µε τον στοιχειακό σίδηρο. Fe + S FeS

4 Β. Ταχύτητα αντίδρασης επίδραση θερµοκρασίας στην ταχύτητα αντίδρασης δοκιµαστικοί σωλήνες αραιά διαλύµατα NaCI, KI, AgNO 3, Pb(CH 3 COO) 2, Na 2 S 2 O 3 λύχνος Bunsen ( 0,1 M) τρίποδας θέρµανσης- µεταλλικό πλέγµα διάλυµα HCI 2M ποτήρι ζέσεως των 250 ml µαρκαδόρος Σε δύο δοκιµαστικούς σωλήνες εισάγονται ~ 5 διαλυµάτων ιωδιούχου καλίου και χλωριούχου νατρίου αντίστοιχα, στον πρώτο προσθέτονται σταγόνες διαλύµατος οξικού µολύβδου, ενώ στον δεύτερο προσθέτονται σταγόνες διαλύµατος νιτρικού αργύρου. Παρατηρείται η άµεση καταβύθιση ιζηµάτων, χαρακτηριστικού χρώµατος. Σε άλλο δοκιµαστικό σωλήνα εισάγονται ~5 διαλύµατος θειοθειικού νατρίου και προσθέτονται σταγόνες υδροχλωρικού οξέος. Μετά την πάροδο λίγου χρόνου παρατηρείται θόλωµα, λόγω σχηµατισµού στοιχειακού θείου σε κολλοειδή διασπορά. Ο χρόνος ολοκλήρωσης της αντίδρασης µπορεί να υπολογιστεί αν στο δοκιµαστικό σωλήνα σηµειωθεί ένα χαρακτηριστικό σηµάδι ( Χ ) και µετρηθεί το χρονικό διάστηµα έως ότου πάψει να είναι ορατό από την απέναντι πλευρά. Το προηγούµενο πείραµα επαναλαµβάνεται µε δύο δοκιµαστικούς σωλήνες και θέρµανση του ενός διαλύµατος θειοθειικού νατρίου σε υδατόλουτρο, πριν την προσθήκη του υδροχλωρικού οξέος. Οι αντίστοιχοι χρόνοι σχηµατισµού της κολλοειδούς διασποράς συγκρίνονται και διαπιστώνεται η επίδραση της θερµοκρασίας στην ταχύτητα της αντίδρασης. 2 KI + Pb(CH 3 COO) 2 PbI CH 3 COOΚ NaCI + AgNO 3 AgCI + NaNO 3 Na 2 S 2 O HCI 2 NaCI + S + SO 2 + H 2 O 6. ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΚΑΥΣΗΣ Α. Καύση σε κλειστό δοχείο κρυσταλλωτήριο ποτήρι ζέσεως των 100 ml κερί σε µεταλλική βάση νερό βρύσης ηλιανθίνη Σε κρυσταλλωτήριο που περιέχει νερό, χρωµατισµένο µε σταγόνες ηλιανθίνης, τοποθετείται χαµηλό κερί µε µεταλλική βάση και καλύπτεται µε ανεστραµµένο ποτήρι ζέσεως των 100 ml. Παρατηρείται ότι η στάθµη εντός και εκτός του ποτηριού βρίσκεται στο ίδιο ύψος. Το ποτήρι αποµακρύνεται, ανάβεται το κερί και ξανακαλύπτεται, οπότε παρατηρείται διακοπή της καύσης µετά από λίγα δευτερόλεπτα και ανύψωση της στάθµης του υγρού στο εσωτερικό του ποτηριού, λόγω µείωσης της πίεσης σε σύγκριση µε την ατµοσφαιρική, οφειλόµενης στην κατανάλωση του οξυγόνου κατά την καύση της παραφίνης.(τα καυσαέρια έχουν µερική πίεση µικρότερη της αντίστοιχης του αρχικά περιεχόµενου οξυγόνου). B. Καύση και οξείδωση σιδήρου λύχνος Bunsen λεπτό σύρµα σιδήρου κερί σκόνη σιδήρου ξύλινη λαβίδα ύαλος ωρολογίου Λεπτό σύρµα σιδήρου βρέχεται και αφήνεται για αρκετές ώρες εκτεθειµένο στον ατµοσφαιρικό αέρα. Παρατηρείται µε την πάροδο του χρόνου µεταβολή του χρώµατος, λόγω οξείδωσης. Λεπτό σύρµα σιδήρου πλησιάζεται, µέσω ξύλινης λαβίδας, σε φλόγα οπότε παρατηρείται καύση του σιδήρου η οποία διατηρείται για λίγο διάστηµα και µετά την αποµάκρυνση του σύρµατος από τη φλόγα. Η καύση του σιδήρου

5 σε λεπτό διαµερισµό µπορεί να διαπιστωθεί και µε απόχυση σκόνης σιδήρου σιγά σιγά ( µε προσοχή ) πάνω από φλόγα και δηµιουργία χαρακτηριστικών σπινθήρων. 2 Fe + O 2 2 FeO 4 Fe + 3 O 2 4 Fe 2 O 3 Γ. Καύση σε περιβάλλον εµπλουτισµένο σε οξυγόνο δοκιµαστικός σωλήνας µεγάλος MnO 2(s) (πυρολουσίτης) µεταλλικό άγκιστρο διαλ. H 2 O / 0 ( οξυζενέ ) ξύλινο καλαµάκι χαρτί σύρµα σιδήρου Μικρή ποσότητα πυρολουσίτη ( µε την άκρη της σπαθίδας ) τοποθετείται σε ευρύστοµο δοκιµαστικό σωλήνα και προσθέτονται λίγα ml οξυζενέ. Παρατηρείται αφρισµός, λόγω έκλυσης οξυγόνου, ενώ µε εισαγωγή ξύλινης ακίδας, στην άκρη της οποίας έχει δηµιουργηθεί καύτρα, παρατηρείται αναζωπύρωση της φλόγας ίδια διαδικασία επαναλαµβάνεται µε χαρτί και λεπτό σύρµα σιδήρου, προσαρµοσµένο σε µεταλλικό άγκιστρο και παρατηρείται το ίδιο αποτέλεσµα. 7. ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ποτήρια ζέσεως των 100 ml δοκιµαστικοί σωλήνες ογκοµετρικοί κύλινδροι των 50 ml ογκοµετρικός κύλινδρος των 10 ml γυάλινες ράβδοι ανάδευσης νερό βρύσης απιονισµένο νερό CuSO 4 (s) υγρό καθαρισµού κουζίνας δείκτης σκληρότητας Σε ποτήρι ζέσεως των 250 ml τοποθετούνται 0,2 g CuSO 4 και διαλύονται σε100 ml νερού, ώστε να δηµιουργηθεί ένα δείγµα σκληρού νερού. Στη συνέχεια προσθέτονται σε τρεις δοκιµαστικούς σωλήνες ~ 5 ml απιονισµένου νερού, νερού βρύσης και σκληρού νερού αντίστοιχα. Σε κάθε δοκιµαστικό σωλήνα προσθέτονται δύο σταγόνες υγρού καθαριστικού κουζίνας και αναδεύονται. Στο δοκιµαστικό σωλήνα που περιέχει το σκληρό νερό παρατηρείται εµφανώς µειωµένος αφρισµός ( κόψιµο του σαπουνιού ) και θόλωµα, λόγω σχηµατισµού δυσδιάλυτων αλάτων µεταξύ των ανιοντικών τασενεργών του σάπωνα και των κατιόντων µαγνησίου. Στη συνέχεια σε τρία ποτήρια ζέσεως τοποθετούνται 50 ml απιονισµένου νερού, νερού βρύσης και σκληρού νερού αντίστοιχα και στο κάθε ένα προσθέτονται σταγόνες του δείκτη σκληρότητας, υπό ανάδευση ( οι σταγόνες προσθέτονται µία µία και µετρώνται ). Όταν το χρώµα του δείγµατος µετατραπεί από ροζ σε µπλε η προσθήκη σταµατά και από τον αριθµό των σταγόνων, µέσω σχετικών πινάκων υπολογίζεται η σκληρότητα κάθε δείγµατος ( ως συνολική ποσότητα CaCO 3 ) και χαρακτηρίζεται ως προς την καταλληλότητα του. Σηµ. : για µικρότερη κατανάλωση δείκτη µπορεί ποσότητα δείγµατος του σκληρού νερού να αραιωθεί µε συγκεκριµένη αναλογία ( π.χ. 1:10 ) και η σκληρότητα να υπολογιστεί µε αναγωγή στην αρχική συγκέντρωση.

6 8. ΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΕΠΙΜΕΤΑΛΛΩΣΗ Α. ραστικά και αδρανή µέταλλα φιάλη βρασµού των 250 ml µεταλλικό νάτριο σπαθίδα τσιµπίδα νερό διηθητικό χαρτί Σε φιάλη βρασµού των 250 ml προσθέτονται ~ 100 ml νερού και στο εσωτερικό της ρίχνεται µικρό κοµµάτι µεταλλικού νατρίου, πρόσφατα κοµµένου. Παρατηρείται βίαιη αντίδραση, µε έντονο αφρισµό και ανάφλεξη του εκλυόµενου αερίου. Χηµικές αντιδράσεις 2 Na + 2 H 2 O 2 NaOH + H 2 2 H 2 + O 2 2 H 2 O Β. Κατάταξη των µετάλλων Fe, Cu, Ag κατά σειρά δραστικότητας ποτήρια ζέσεως των 100 ml ελάσµατα σιδήρου και χαλκού ζυγός αρ. διαλύµατα CuSO 4 και AgNO 3 Σε ~ 50 ml διαλ. CuSO 4 βυθίζεται σιδερένιο έλασµα και στην επιφάνεια του παρατηρείται µεταβολή του χρώµατος, καθώς επικάθεται σε αυτή στοιχειακός χαλκός, µετά από αναγωγή του από τον δραστικότερο σίδηρο. Η παραπάνω διαδικασία επαναλαµβάνεται µε διάλυµα AgNO 3 και έλασµα χαλκού, στο οποίο παρατηρείται επάργυρη επίστρωση καθώς ο δραστικότερος χαλκός ανάγει τα κατιόντα αργύρου, ενώ το διάλυµα χρωµατίζεται κυανό, από το σχηµατισµό κατιόντων δισθενούς χαλκού. Χηµικές αντιδράσεις Fe + CuSO 4 FeSO 4 + Cu Cu + 2 AgNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + Ag Γ. Επιµετάλλωση ποτήρια ζέσεως των 100 ml ελάσµατα σιδήρου και χαλκού ζυγός αρ. διάλυµα CuSO 4 µπαταρία καλώδια (κροκοδειλάκια) Με βοήθεια πηγής, καλωδίων και λαµπτήρα,σχηµατίζεται κύκλωµα µε ηλεκτρόδια έλασµα χαλκού, συνδεδεµένο µε το θετικό πόλο της πηγής(άνοδος) και έλασµα σιδήρου, συνδεδεµένο µε τον αρνητικό πόλο (κάθοδος). Τα ηλεκτρόδια βυθίζονται σε διάλυµα θειικού χαλκού και µε την πάροδο του χρόνου παρατηρείται επιχάλκωση του σιδερένιου ελάσµατος. Με ζύγιση των ηλεκτροδίων πριν και µετά µπορεί να διαπιστωθεί πως η µείωση της µάζας του ηλεκτροδίου της ανόδου ισούται µε την αύξηση της µάζας του ηλεκτροδίου της καθόδου. ( µε την παραδοχή ότι όλη η ποσότητα του αναγόµενου στην κάθοδο χαλκού επικάθεται στο ηλεκτρόδιο). Χηµικές αντιδράσεις άνοδος (+) : Cu 0 Cu e κάθοδος (-) : Cu 2+ +2e Cu 0