ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ «ΣΤΟΧΟΣ» ΗΡΑΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Transcript

1 ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΜΠΤΗ 29 ΜΑÏΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ι ΑΓΜΕΝΟ Α. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ʹΕτσι λοιπόν κάθε ειδήμονας αποφεύγει από τη μια την υπερβολή και την έλλειψη, από την άλλη ψάχνει να βρει το μέσο και αυτό επιλέγει, όμως όχι το από καθαρά ποσοτική άποψη μέσο, αλλά το (μέσο) σε σχέση με μας. Αν λοιπόν κάθε επιστήμη έτσι εκπληρώνει σωστά το έργο της, αποβλέποντας στο μέσο και σ αυτό οδηγώντας τα έργα (γι αυτό συνηθίζουν να λένε στο τέλος για τα καλά έργα ότι δεν είναι δυνατόν ούτε να αφαιρέσει ούτε να προσθέσει κανείς τίποτα, με την ιδέα ότι η υπερβολή και η έλλειψη καταστρέφουν το τέλειο, ενώ η μεσότητα το σώζει, και οι καλοί τεχνίτες, όπως λέμε, εργάζονται αποβλέποντας σ αυτό), και (εάν) η αρετή είναι ακριβέστερη και καλύτερη κάθε τέχνης, όπως ακριβώς και η φύση, μπορεί να έχει για στόχο το μέσο. Εννοώ βέβαια την ηθική γιατί αυτή σχετίζεται με πάθη και πράξεις, και σ αυτά υπάρχει υπερβολή και έλλειψη και το μέσο. Β1. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ἐν παντί συνεχεῖ καὶ διαιρετῷ, δηλαδή σε κάθε ον ή έννοια που παρουσιάζει συνοχή και μπορεί να διαιρεθεί μπορεί να υπάρξει τὸ πλεῖον, τὸ ἔλαττον και το μέσον. Το μέσον μπορεί να γίνει αντιληπτό είτε «κατά τὸ πρᾶγμα» είτε «πρός ἡμᾶς». Οι όροι αυτοί χρησμοποιούνται στην προσπάθεια του φιλοσόφου να διαμορφώσει κατάλληλη ορολογία που δεν υπήρχε εκείνη την εποχή, δηλαδή τις έννοιες αντικειμενικότητα και υποκειμενικότητα. ʹΕτσι με τον όρο «κατά τὸ πράγμα» ο Αριστοτέλης εννοεί το αντικειμενικό μέσο. Πρόκειται για μέσο μαθηματικό, που απέχει εξίσου από δύο άκρα, σύμφωνα με τις διδασκαλίες της αριθμητικής (κατά τήν ἀριθμητικήν ἀναλογίαν). Αυτό είναι ένα και κοινό για όλους, σταθερό και αμετάβλητο. Ανάγεται στη σφαίρα της επιστημονικής γνώσης που καταλήγει σε πορίσματα κατ ανάγκην αποδεκτά και τα οποία δεν επιδέχονται παρερμηνείες. Με τον όρο «πρὸς ἡμᾶς» ο φιλόσοφος περιγράφει το υποκειμενικό μέσον, το οποίο είναι διαφορετικό για τον κάθε άνθρωπο και εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητές του, τις ανάγκες, τις απόψεις, την ιδιότητα, την κατάσταση, τον τόπο, το χρόνο κ.λ.π. Μέσο «πρός ἡμᾶς» είναι αυτό που δεν είναι ούτε υπερβολικό ούτε ελλιπές, αφού αυτές οι ιδιότητες ορίζονται διαφορετικά για τον καθένα. Το υποκειμενικό μέσο επομένως συνίσταται στην αποφυγή της υπερβολής και της έλλειψης και είναι αποτέλεσμα ελεύθερης προαίρεσης και επιλογής. Β2. Στα πλαίσια ενός υποθετικού συλλογισμού ο Αριστοτέλης, κατακλείδα τού οποίου είναι ότι η ηθική αρετή μπορεί να έχει ως στόχο της το μέσο, προβαίνει στη διαδικασία σύγκρισης

2 τριών φαινομενικά ασύμμετρων μεταξύ τους εννοιών. Πρόκειται για τις έννοιες Αρετή, Τέχνη και Φύση. Το κοινό σημείο των τριών εννοιών (φύσης τέχνης αρετής) είναι ότι και οι τρεις δημιουργούν μορφές. H τέχνη μορφοποιεί την ύλη, η φύση δίνει μορφή σε κάθε ον και η ηθική αρετή μορφοποιεί την ίδια την ουσία του ανθρώπου, τον χαρακτήρα του. Βάσει του συγκεκριμένου αποσπάσματος ο Αριστοτέλης εξισώνει την αρετή και τη φύση σε σχέση με την ανωτερότητά τους έναντι της τέχνης «ἡ δ ἀρετὴ πάσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων ἐστὶν ὥσπερ καὶ ἡ φύσις». Πιο συγκεκριμένα και λαμβάνοντας υπ όψιν μας γενικότερες απόψεις του Αριστοτέλη από το σύνολο του έργου του μπορούμε να πούμε τα ακόλουθα: Κάθε φυσική ύπαρξη τείνει προς την τελειότερη μορφή της, την ολοκλήρωσή της αφού στη φύση τίποτε δε γίνεται τυχαία, αλλά τα πάντα βαίνουν προς την επίτευξη κάποιου σκοπού. Η τέχνη είναι κατώτερη, γιατί μιμείται τη φύση και γιατί το έργο τέχνης είναι στατικό, παύει να εξελίσσεται και να μεταβάλλεται από τη στιγμή που τελειώνει η δημιουργία του. Η αρετή είναι ανώτερη από την τέχνη, γιατί διαμορφώνει την προσωπικότητα του ανθρώπου και την ολοκληρώνει. ʹΕτσι λοιπόν η ηθική αρετή δεν είναι μόνο επιφανειακή διαμόρφωση της ύλης, αλλά διαμόρφωση της ουσίας του ανθρώπου και γι αυτό χαρακτηρίζεται «ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων πάσης τέχνης». Β3. Σχολικό βιβλίο φιλοσοφικός λόγος: Ηθικά Νικομάχεια σελ «Ο Αριστοτέλης χρειαζόταν... διανοητικές.» Β4. αναλογία: λογύδριο, λογοκρισία ληπτέον: ανάληψη, παραλήπτης αἱρεῖται: συναίρεση, αιρετικός ἂγουσα: άγημα, καταγωγή προσθεῖναι: διάθεση, θέμα ΑΔΙΔΑΚΤΟ Γ. Εγώ λοιπόν όσο καλύτερα μπορούσα, έχω διατυπώσει την κατηγορία και γνωρίζω καλά, ότι από την μία άλλοι από τους ακροατές απορούν, πώς τέλος πάντων μπόρεσα να ανακαλύψω με τόσο μεγάλη ακρίβεια τα σφάλματα τους, αυτός όμως με περιγελά, επειδή δεν έχω αναφέρει ούτε το ελάχιστο μέρος απ όσα παραπτώματα έχουν διαπράξει αυτοί. Εσείς συνεπώς αφού πρώτα αναλογισθείτε και αυτά που έχουν ειπωθεί και αυτά που έχουν παραληφθεί, καταδικάστε τον πολύ περισσότερο αφού λάβετε υπόψη ότι είναι ένοχος γι αυτήν την έγγραφη καταγγελία, είναι όμως μεγάλη ευτυχία να απαλλαγεί η πόλη από τέτοιου είδους πολίτες. Διάβασέ τους τους νόμους και τους όρκους και την έγγραφη καταγγελία. Γ.1.α.) καταγελῷεν εἴπετε: ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο συγκεκριμένος τύπος δεν απαντά γι αυτό και δανείζεται τον τύπο «εἴπατε» από τον αόριστο α «εἶπα» ἐξευρίσκειν καταψηφιοῦνται (καταψηφισθήσονται) παραλέλειπται

3 Γ.1.β) ταύταις ἁμαρτήμασι μάλα μεγίστας πόλι Γ2Α) ὅπως ποθ οὕτως ἀκριβῶς ἐδυνήθην ἐξευρεῖν τὰ τούτων ἁμαρτήματα: ΕΙΔΟΣ: Δευτερεύουσα ονοματική, ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση, κρίσεως, καταφατική, ελλιπής ως προς το υποκείμενο και επαυξημένη. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Με το αναφορικό επίρρημα «ὃπως» και είναι μερικής άγνοιας ΕΚΦΟΡΑ: Με απλή οριστική παθητικού αορίστου για να δηλώσει το πραγματικό στο παρελθόν. ΧΡΗΣΗ: Λειτουργεί ως αντικείμενο στο προσωπικό ρήμα απορίας «θαυμάζουσιν» απ όπου και εξαρτάται ὅτι οὐδὲ πολλοστὸν μέρος εἴρηκα τῶν τούτοις ὑπαρχόντων κακῶν. ΕΙΔΟΣ: Δευτερεύουσα επιρρηματική, αιτιολογική πρόταση, κρίσεως, αποφατική, ελλιπής ως προς το υποκείμενο και επαυξημένη. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Με τον αιτιολογικό σύνδεσμο «ὃτι» γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία. ΕΚΦΟΡΑ: Με απλή οριστική παρακειμένου που δηλώνει το πραγματικό, συντελεσμένο στο παρόν. ΧΡΗΣΗ: Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο προσωπικό ρήμα «καταγελᾷ» από το οποίο και εξαρτάται. Γ2Β) τῶν ἀκροωμένων: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός σε θέση γενικής διαιρετικής στο «ἂλλοι», επιθετική μετοχή ἐξευρεῖν: αντικείμενο του ρήματος «ἐδυνήθην», τελικό απαρέμφατο (ταυτοπροσωπία) τούτων: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός σε θέση γενικής υποκειμενικής στο «ἁμαρτήματα» αὐτοῦ: αντικείμενο του ρήματος «καταψηφίσασθε» ἐνθυμηθέντες: Επιρρηματική αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος «καταψηφίσασθε» ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο δικανικό ρήμα τοιούτων: ομοιόπτωτος ονοματικός επιθετικός προσδιορισμός στο «πολιτῶν» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΖΑΡΚΑΔΑ ΕΦΗ ΚΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

4

5

6

7