Τοπικέρ ζςνεπγαζίερ για ππάζινερ πόλειρ και πεπιθέπειερ - H Eςπυπαφκή ππυηοβοςλία Green Partnerships

Transcript

1 Τοπικέρ ζςνεπγαζίερ για ππάζινερ πόλειρ και πεπιθέπειερ - H Eςπυπαφκή ππυηοβοςλία Green Partnerships Σηαςπούλα Τοςπνάκη, Αθποδίηη Φυηίος Δξγαζηήξην Αλαλεώζηκσλ θαη Βηώζηκσλ Δλεξγεηαθώλ Σπζηεκάησλ Σρνιή Μεραληθώλ Πεξηβάιινληνο - Πνιπηερλείν Κξήηεο stavroula.tournaki@enveng.tuc.gr Θεοσάπηρ Τζούηζορ Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο Πνιπηερλείνπ Κξήηεο theocharis.tsoutsos@enveng.tuc.gr Πεπίλητη Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο παίδνπλ θαζνξηζηηθό ξόιν ζηε κείσζε ησλ επηπηώζεσλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ηδηαίηεξα εάλ ιεθζεί ππόςε όηη ην 80% ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ησλ εθπνκπώλ CO 2 ζπλδένληαη άκεζα κε ηελ αζηηθή δξαζηεξηόηεηα. Έηζη, νη πεξηθέξεηεο θαη πόιεηο ηεο Μεζνγείνπ πηνζεηνύλ βηώζηκα ελεξγεηαθά ζρέδηα, ζε ηνπηθό επίπεδν, γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί από ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Η πξσηνβνπιία Green Partnerships αθνξά εθαξκνγέο βηώζηκεο ελέξγεηαο ζε 11 πεξηθέξεηεο θαη δήκνπο ηεο Μεζνγείνπ. Πξνηείλεη κέηξα γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ εκπνδίσλ πνπ ζπλαληνύλ νη ηνπηθέο αξρέο θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ ηνπο. Παξάιιεια, ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηθαλώλ ζπλεξγαζηώλ θαη αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ ζε ηνπηθό επίπεδν κε ζηόρν ηελ αιιαγή ζπκπεξηθνξάο ζηελ ηνπηθή θνηλσλία πξνθεηκέλνπ λα πξνσζήζεη ιύζεηο γηα ελεξγεηαθά βηώζηκεο πόιεηο. Απεπζύλεηαη ζηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο, ζηνπο νηθνλνκηθνύο θαη θνηλσληθνύο εηαίξνπο, ζε ηνπηθνύο νξγαληζκνύο αλάπηπμεο θαη επηκειεηήξηα θαη ζε όινπο ηνπο θνξείο πνπ ζρεηίδνληαη κε εθαξκνγέο εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο θαη αλαλεώζηκσλ πεγώλ ελέξγεηαο. Οη πηινηηθέο εθαξκνγέο πνπ έρνπλ πξνβιεθζεί, αθνξνύλ ζε ειηαθά ζπζηήκαηα, ελεξγεηαθό ζρεδηαζκό θηηξίσλ, βηνθιηκαηηθό ζρεδηαζκό εμσηεξηθώλ ρώξσλ, κειέηεο εμνηθνλόκεζεο δεκόζηνπ θσηηζκνύ, εγθαηαζηάζεηο ζέξκαλζεο βηνκάδαο, ζπκπαξαγσγή ζεξκόηεηαο, ηξηπαξαγσγή ζεξκόηεηαο - ςύμεο, πδξνειεθηξηθέο εθαξκνγέο θ.α. Σηα πιαίζηα ηεο πξσηνβνπιίαο έρεη επίζεο πξνβιεθζεί ε πινπνίεζε δξάζεσλ κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο θαη αλάπηπμεο ηθαλνηήησλ πνπ ζα απεπζύλνληαη ζε ππαιιήινπο ηεο πεξηθεξεηαθήο δηνίθεζεο θαη ζα έρνπλ σο ζηόρν όρη κόλν ηελ ηερληθή ηνπο θαηάξηηζε κε ηελ παξνπζίαζε θαιώλ πξαθηηθώλ, αιιά θαη ηελ ελίζρπζε ηεο αληίιεςεο ζρεηηθά κε ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθόηεηα θαη ηελ βηώζηκε αλάπηπμε θαζώο θαη ηελ αληηκεηώπηζε εκπνδίσλ θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ πξνβιεπόκελσλ βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζρεδίσλ. Η πξσηνβνπιία Green Partnerships απνηειεί ρξήζηκν εξγαιείν ηόζν γηα ηε βειηίσζε ησλ ελεξγεηαθά βηώζηκσλ ζηξαηεγηθώλ γηα ηηο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο πνπ ζπκκεηέρνπλ, όζν θαη γηα ηελ επίηεπμε ηθαλώλ ζπλεξγαζηώλ ηνπηθώλ αξρώλ, θνξέσλ θαη επηρεηξήζεσλ κε ζηόρν ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ελεξγεηαθά βηώζηκσλ ζρεδίσλ. Δθηηκάηαη όηη κπνξεί λα επηηεπρζεί εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο έσο θαη 40% ζηηο δεκόζηεο εγθαηαζηάζεηο κε ηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ πηινηηθώλ έξγσλ θαη ηε δηεπθόιπλζε λέσλ επελδύζεσλ ζηνλ ηνκέα απηό. Τέινο, νη εθαξκνγέο θαιήο πξαθηηθήο ζα ζπκβάινπλ ζηε δεκηνπξγία επαλαιήςηκνπ κνληέινπ αιιά θαη θαηάιιειεο κεζνδνινγίαο ε νπνία ζα κπνξεί λα πηνζεηεζεί ζην κέιινλ από άιιεο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο. Λέξειρ κλειδιά: Βηώζηκνο ελεξγεηαθόο ζρεδηαζκόο, Δμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο, Βηώζηκε αλάπηπμε, Πξάζηλε πόιε. 1. Ειζαγυγή Η Δπξσπατθή Έλσζε ην 2009 ζέζπηζε ζεηξά κέηξσλ κε ζθνπό ηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ πνπ είραλ ηεζεί ην Μάξηην ηνπ 2007 γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ηελ εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο κε ρξνληθό νξίδνληα ην Οη ζηόρνη πξνβιέπνπλ 20% κείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ από ηα επίπεδα ηνπ 1990, 20% ζπκκεηνρή ζηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε από αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη 20% βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθόηεηαο. Δλδεηθηηθά κέηξα είλαη: Αλαπξνζαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο εκπνξίαο ξύπσλ. Θέζπηζε εζληθώλ ζηόρσλ γηα κείσζε ησλ εθπνκπώλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην ζύζηεκα εκπνξίαο ξύπσλ, όπσο εθπνκπέο από ηνλ νηθηαθό θαη ηνλ αγξνηηθό ηνκέα, ηνλ ηνκέα δηαρείξηζεο απνβιήησλ θαη ηηο κεηαθνξέο (εθηόο ησλ αεξνκεηαθνξώλ).

2 Θέζπηζε εζληθώλ ζηόρσλ γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ αλαλεώζηκσλ πεγώλ ελέξγεηαο (ΑΠΔ) ζην ελεξγεηαθό κείγκα. Τνλ Ιαλνπάξην ηνπ 2014, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή παξνπζίαζε ην λνκηθό πιαίζην γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή θαη ηελ Δλέξγεηα κε ρξνληθό νξίδνληα ην Η ηειηθή έγθξηζε ηνπ ζα νινθιεξσζεί ηνλ Οθηώβξην ηνπ Σύκθσλα κε απηό ηίζεληαη απζηεξόηεξνη ζηόρνη γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπώλ αεξίνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (40%), ηελ αύμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ (27%) θαη ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθόηεηα. Πξνηείλεηαη έλα λέν ζύζηεκα δηαθπβέξλεζεο βαζηζκέλν ζε εζληθά πιάλα δξάζεο γηα αληαγσληζηηθή, αζθαιή θαη βηώζηκε ελέξγεηα. Τνπο βξαρππξόζεζκνπο ζηόρνπο ηνπ 2020 θαη ηνπ 2030 έξρεηαη λα ζπκπιεξώζεη ν νδηθόο ράξηεο γηα ηε κεηάβαζε ζε νηθνλνκία ρακειώλ εθπνκπώλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ην 2050, ν νπνίνο πξνβιέπεη κείσζε ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 80% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Δπίζεο δείρλεη πσο νη θύξηνη ππεύζπλνη γηα ηηο εθπνκπέο ξύπσλ -ε ειεθηξνπαξαγσγή, ε βηνκεραλία, νη κεηαθνξέο, ηα θηίξηα, ν θαηαζθεπαζηηθόο θαη ν αγξνηηθόο ηνκέαο- κπνξνύλ λα κεηαβνύλ ζε νηθνλνκία ρακειώλ ξύπσλ κε ηνλ πην απνηειεζκαηηθό ηξόπν από ηελ άπνςε ηνπ θόζηνπο. Τν εγρεηξίδην γηα ηελ επξσπατθή ζηξαηεγηθή 2020 γηα πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο πξνζθέξεη αλαιπηηθέο νδεγίεο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ ζηξαηεγηθώλ από ηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο. Τν Σύκθσλν ησλ Γεκάξρσλ (Covenant of Mayors) είλαη ε θπξηόηεξε επξσπατθή θίλεζε ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο, νη νπνίεο δεζκεύνληαη εζεινληηθά λα απμήζνπλ ηελ ελεξγεηαθή απόδνζε θαη ηε ρξήζε ησλ ΑΠΔ ζηηο πεξηνρέο ηνπο. Με ηε δέζκεπζή ηνπο, νη ππνγξάθνληεο ην Σύκθσλν ζθνπεύνπλ λα επηηύρνπλ θαη λα ππεξβνύλ ην ζηόρν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα κείσζε ησλ εθπνκπώλ CO 2 θαηά 20% έσο ην Πξνθεηκέλνπ λα κεηαηξέςνπλ ηελ πνιηηηθή δέζκεπζή ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλα κέηξα θαη έξγα, νη ππνγξάθνληεο ην Σύκθσλν αλαιακβάλνπλ λα ζπληάμνπλ κηα Βαζηθή Απνγξαθή Δθπνκπώλ θαη λα ππνβάινπλ Σρέδην Γξάζεο γηα ηε Βηώζηκε Δλέξγεηα ζην νπνίν πεξηγξάθνληαη νη βαζηθέο δξάζεηο θαη κέηξα πνπ ζρεδηάδνπλ λα αλαιάβνπλ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ, θαζώο θαη ην ζρεηηθό ρξνλνδηάγξακκα θαη νη αξκόδηνη θνξείο/όξγαλα. Δθηόο από ηελ εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο, ηα απνηειέζκαηα ησλ δξάζεσλ αθνξνύλ δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, πγηέζηεξν πεξηβάιινλ θαη πνηόηεηα δσήο, βειηησκέλε νηθνλνκηθή αληαγσληζηηθόηεηα θαη κεγαιύηεξε ελεξγεηαθή αλεμαξηεζία. 90 δήκνη ζηελ Διιάδα είραλ ππνγξάςεη ην Σύκθσλν ησλ Γεκάξρσλ σο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2014 θαη ήδε πινπνηνύλ Βηώζηκα Δλεξγεηαθά Σρέδηα. Η αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζηε βηώζηκε αλάπηπμε θαη ηελ ελεξγεηαθή απηνλνκία ηεο ρώξαο. Σπγθεθξηκέλα, ε ζπλνιηθή ζπλεηζθνξά ηνπο ζηελ κεηθηή ελεξγεηαθή θαηαλάισζε ην 2011 ήηαλ 11,5% πνζνζηό πνπ ππεξβαίλεη ειάρηζηα ηνπο ζηόρνπο πνπ έρνπλ ηεζεί από ην Δζληθό Σρέδην Γξάζεο γηα ηηο ΑΠΔ. Τα δύν Δζληθά Σρέδηα Γξάζεο Δλεξγεηαθήο Απόδνζεο πνπ εθπνλήζεθαλ ην 2008 θαη 2011 παξνπζηάδνπλ αληίζηνηρα ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα πηνζεηεζνύλ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ελδεηθηηθόο εζληθόο ζηόρνο ελεξγεηαθήο εμνηθνλόκεζεο ηνπ 9% κέρξη ην 2016, ζε όινπο ηνπο ηνκείο ηειηθήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνλ νηθηαθό ηνκέα, ηε βηνκεραλία, ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα θαη ηηο κεηαθνξέο (Πίλαθαο 1). Η αλάπηπμε ελόο έμππλνπ ζπζηήκαηνο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο παξαγσγήο θαη δήηεζεο ελέξγεηαο ζα κπνξνύζε λα πξνσζήζεη ηε δεκηνπξγία απνθεληξσκέλνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο ελέξγεηαο πνπ ζα επηηξέπεη ηε βέιηηζηε εθκεηάιιεπζε ησλ ΑΠΔ θαη ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθόηεηαο. Πίνακαρ 1: Σπλνιηθή εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο αλά ηνκέα θαηά ηελ ηειηθή ρξήζε από ηελ εθαξκνγή κέηξσλ ζην πιαίζην ηεο Οδεγίαο 2006/32/ΔΚ (Δζληθό Σρέδην Γξάζεο Δλεξγεηαθήο Απόδνζεο, 2011) Τνκέαο Σηόρνο εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο θαηά ηελ ηειηθή ρξήζε (TWh) Δύξνο εθηηκώκελεο εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο θαηά ηελ ηειηθή ρξήζε (TWh) Δθηηκώκελε εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο θαηά ηελ ηειηθή ρξήζε ζύκθσλα κε κεζνδνινγία ΔΔ (TWh) Οηθηαθόο 1,68 1,76-7,23 7,83 Βηνκεραληθόο 0,13 0,37-1,87 1,98 Τξηηνγελήο 1,53 0,05 0,11 Μεηαθνξέο 1,79 7,12-10,71 11,45 Σύνολο 5,12 9,24-19,87 21,37 Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ αλαπηπμηαθνύ ζρεδηαζκνύ ηεο ρώξαο ζύκθσλα κε ην Δζληθό Σηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο ηελ πεξίνδν , ε Διιάδα ρσξίδεηαη ζε πέληε πεξηθεξεηαθέο ελόηεηεο. Παξάιιεια νξίδνληαη 9 ηνκείο επηρεηξεζηαθώλ πξνγξακκάησλ κέζα ζηνπο νπνίνπο θαη ν ηνκέαο ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη Αεηθόξνπ Αλάπηπμεο. Σύκθσλα ην Δζληθό Σηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο

3 πξνηεξαηόηεηα δίλεηαη, κεηαμύ άιισλ ηνκέσλ, ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε κέζσ ησλ Πεξηθεξεηαθώλ Δπηρεηξεζηαθώλ Πξνγξακκάησλ θαη ησλ Πξνγξακκάησλ Δπξσπατθήο Δδαθηθήο Σπλεξγαζίαο θαη ζηνπο ηνκείο Δλέξγεηα θαη Πεξηβάιινλ κέζσ ηνπ Τνκεαθνύ Δπηρεηξεζηαθνύ Πξνγξάκκαηνο Πεξηβάιινλ θαη Αεηθόξνο Αλάπηπμε. Ο ζρεδηαζκόο ηνπ Δζληθνύ Σηξαηεγηθνύ Πιαηζίνπ αλαθνξάο γηα ηε λέα πξνγξακκαηηθή πεξίνδν βξίζθεηαη αθόκε ζε εμέιημε, ε ελέξγεηα θαη ε αεηθόξνο αλάπηπμε πξνβιέπεηαη όηη ζα είλαη ζηηο βαζηθέο πξνηεξαηόηεηεο. 2. Η ππυηοβοςλία Green Partnerships Η πξσηνβνπιία Green Partnerships, «Τνπηθέο ζπλεξγαζίεο γηα πξάζηλεο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο», ππνζηεξίδεηαη από ηελ Δπξσπατθή Έλσζε σο εξγαιείν πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο κέζσ ηνπ MED, ηνπ δηαθξαηηθνύ Πξνγξάκκαηνο Δπξσπατθήο Δδαθηθήο Σπλεξγαζίαο πόιεσλ θαη πεξηθεξεηώλ ηεο Μεζνγείνπ. Σπγθεθξηκέλα εληάζζεηαη ζηνλ άμνλα πξνηεξαηόηεηαο 2, ζηελ ελόηεηα 2.2 πνπ ζηνρεύεη ζηελ πξνώζεζε θαηλνηόκσλ ιύζεσλ ζηηο ΑΠΔ θαη ζηελ εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο γηα έμππλεο θαη βηώζηκεο Μεζνγεηαθέο πόιεηο. Σσήμα 1: Λνγόηππν πξσηνβνπιίαο Green Partnerships Κύξηνο ζηόρνο ηεο πξσηνβνπιίαο είλαη λα ππνζηεξίμεη ηηο ηνπηθέο αξρέο ηεο Μεζνγείνπ ζηελ αλάπηπμε θαη πινπνίεζε απνηειεζκαηηθώλ βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ θαη ζηελ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ κέηξσλ εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο κε ζηόρν ηελ αεηθόξν αλάπηπμε ηνπηθώλ θνηλνηήησλ, κε: > ηελ αλάπηπμε θνηλήο πιαηθόξκαο αλάπηπμεο πξνηάζεσλ θαη πξαθηηθώλ ιύζεσλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ εκπνδίσλ πνπ ζπλαληνύλ νη ηνπηθέο αξρέο θαηά ηελ πινπνίεζε βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζρεδίσλ, > ηελ αλάπηπμε ηθαλώλ ζπλεξγαζηώλ θαη ηε δεκηνπξγία ηνπηθώλ νκάδσλ εξγαζίαο γηα ηελ πινπνίεζε κέηξσλ ελεξγεηαθήο εμνηθνλόκεζεο ζε ηνπηθό επίπεδν. Η πξσηνβνπιία αθνξά εθαξκνγέο βηώζηκεο ελέξγεηαο ζε 11 πεξηθέξεηεο θαη δήκνπο ηεο Μεζνγείνπ θαη πεξηιακβάλεη 13 εηαίξνπο (Πίλαθαο 2) θαη 8 ζπλεξγαδόκελεο ηνπηθέο/πεξηθεξεηαθέο αξρέο. Πξνσζείηαη ε ζπλεξγαζία κεηαμύ παιηώλ θαη λέσλ κειώλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ππνςήθησλ πξνο έληαμε ρσξώλ, ελώ ζπγθεληξώλνληαη εκπεηξίεο από πεξηνρέο δηαθνξεηηθήο ηππνινγίαο πνπ θαιύπηνπλ ηόζν ηηο παξαιηαθέο, λεζησηηθέο πόιεηο όζν θαη ηελ ελδνρώξα, δηαζθαιίδνληαο ηε κεηαθνξά θαιώλ πξαθηηθώλ γηα επεκβάζεηο εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο θαη ΑΠΔ ζε δηαθνξεηηθέο γεσγξαθηθέο/ θιηκαηηθέο ζπλζήθεο. Πίνακαρ 2: Σπλεξγαδόκελνη θνξείο ζην έξγν Green Partnerships Φοπέαρ Slovene Chamber of Agriculture and Forestry, Institute of Agriculture and Forestry Maribor (Σπληνληζηήο Έξγνπ) Agricultural University of Tirana Hydro Engineering Institute Sarajevo Institute for Physical Planning of Koprivnica Κrizevci County Γήκνο Λαθαηάκηαο Group for the Environment, Renewable Energy and Solidarity, GERES Kyoto Club Πνιπηερλείν Κξήηεο, Σρνιή Μεραληθώλ Πεξηβάιινληνο, Δξγαζηήξην Αλαλεώζηκσλ θαη Βηώζηκσλ Δλεξγεηαθώλ Σπζηεκάησλ Institute for Strategic Studies and Prognoses Agencia Regional de Energia e Ambiente do Notre Alentejano e Tejo, AREANATejo Energy agency of Podravje Granollers City Council Χώπα Σινβελία Αιβαλία Βνζλία θαη Δξδεγνβίλε Κξναηία Κύπξνο Γαιιία Ιηαιία Διιάδα Μαπξνβνύληo Πνξηνγαιία Σινβελία Ιζπαλία

4 2.1. Μεθοδολογία Τν πιάλν δξάζεο ηνπ Green Partnerships αθνξά ζηελ ηερληθή ππνζηήξημε ησλ πεξηθεξεηώλ θαη δήκσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην έξγν γηα ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή πνιηηηθώλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθόηεηα θαη ηε βηώζηκε αλάπηπμε θαζώο θαη γηα ηελ αληηκεηώπηζε εκπνδίσλ θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζρεδίσλ ηνπο θαη πεξηιακβάλεη: ηε κεηαθνξά ηερλνγλσζίαο θαη θαιώλ πξαθηηθώλ ζε επξσπατθό επίπεδν, ηελ αλάπηπμε 2-3 πηινηηθώλ έξγσλ ζε θάζε πεξηνρή κε ηελ πινπνίεζε ώξηκσλ ηερληθώλ κειεηώλ, ηε δεκηνπξγία ηνπηθώλ νκάδσλ εξγαζίαο θαη πξαγκαηνπνίεζε δξάζεσλ θαηάξηηζεο θαη δηθηύσζεο ηνπ ηερληθνύ αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ ησλ ηνπηθώλ αξρώλ, ηελ αλάπηπμε εξγαιείσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ ηνπηθώλ αξρώλ ζηελ εθαξκνγή ησλ Βηώζηκσλ Δλεξγεηαθώλ Σρεδίσλ Γξάζεο, θαη ηε δηάρπζε ησλ ζηόρσλ ελεξγεηαθά βηώζηκεο αλάπηπμεο θαη ησλ απνηειεζκάησλ. Τα ζηάδηα πινπνίεζεο παξνπζηάδνληαη ζην Σρήκα 2. Π.Ε.1: Γηνίθεζε, δηαρείξηζε πξνγξάκκαηνο Π.Ε.2: Πιεξνθόξεζε, επαηζζεηνπνίεζε, δηάδνζε θαη θεθαιαηνπνίεζε απνηειεζκάησλ Π.Ε.3: Κνηλή πξνζέγγηζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθόηεξε πινπνίεζε ηνπηθώλ ελεξγεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ Π.Ε.4: Μεηαθνξά ηερλνγλσζίαο θαη αλάπηπμε ηθαλνηήησλ ησλ ηνπηθώλ αξρώλ γηα ηελ πινπνίεζε ηνπηθώλ δξάζεσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο Π.Ε.5: Πηινηηθή εθαξκνγή ελεξγεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ κε ηε δεκηνπξγία ηνπηθώλ ζπλεξγαζηώλ Σσήμα 2: Γηάγξακκα πινπνίεζεο ηεο πξσηνβνπιίαο Green Partnerships Τν έξγν απεπζύλεηαη ζηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο, ζηνπο νηθνλνκηθνύο θαη θνηλσληθνύο εηαίξνπο, ζε ηνπηθνύο νξγαληζκνύο αλάπηπμεο θαη επηκειεηήξηα, θαη ζε όινπο ηνπο θνξείο πνπ ζρεηίδνληαη κε εθαξκνγέο εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο θαη AΠΔ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην πιάλν δξάζεο ηνπ Green Partnerships πεξηιακβάλεη: Τελ αλάπηπμε θνηλήο δηαθξαηηθήο κεζνδνινγίαο γηα πην απνδνηηθή πινπνίεζε ηνπηθώλ ελεξγεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ. Σην πιαίζην απηό, θαζνξίδεη ηε δεκηνπξγία νκάδσλ εξγαζίαο εκπεηξνγλσκόλσλ νη νπνίεο εξγάδνληαη γηα ηε δηακόξθσζε νδεγηώλ γηα απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε εκπνδίσλ θαηά ηελ πινπνίεζε έξγσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο, ηελ αλάπηπμε πιηθνύ θαηάξηηζεο ζε ζρεηηθνύο ζεκαηηθνύο ηνκείο (όπσο βηνκάδα, ειηαθή ελέξγεηα, ελεξγεηαθή απνδνηηθόηεηα θηηξίσλ, δεκόζηνο θσηηζκόο, ζπκκεηνρή εκπιεθόκελσλ θνξέσλ, ελεξγεηαθή πνιηηηθή θαη λνκνζεζία, ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία, επηθνηλσλία), θαζώο θαη γηα ηελ αληαιιαγή εκπεηξηώλ θαη θαιώλ πξαθηηθώλ κεηαμύ εηαίξσλ θαη ρσξώλ. Τε ζύζηαζε ηνπηθώλ νκάδσλ δξάζεο θαη ηελ πινπνίεζε δξάζεσλ κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο θαη αλάπηπμεο ηθαλνηήησλ ησλ ηνπηθώλ αξρώλ ζηηο 11 ζπλεξγαδόκελεο ρώξεο. Οη ηνπηθέο νκάδεο δξάζεο απνηεινύληαη από εθπξνζώπνπο ησλ ελδηαθεξόκελσλ νκαδσλ stakeholders (θνξείο ιήςεο απόθαζεο/ηνπηθέο αξρέο, ππεξεζίεο ελέξγεηαο, εηαηξείεο παξνρήο πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ ΑΠΔ θαη ΔΞΔ, ρξεκαηνδνηηθνί νξγαληζκνί, εξεπλεηέο, εκπεηξνγλώκνλεο, ελώζεηο πνιηηώλ) θαη ζπληνλίδνληαη

5 από ηνλ εζληθό ζπλεξγαδόκελν θνξέα. Τν Σρήκα 3 παξνπζηάδεη ελδεηθηηθή ζύλζεζε ηνπηθήο νκάδαο δξάζεο γηα ηελ πινπνίεζε ελεξγεηαθά βηώζηκσλ έξγσλ ζε ηνπηθέο θνηλσλίεο. Οη ηνπηθέο νκάδεο δξάζεο ζηνρεύνπλ λα παξέρνπλ ηερλνγλσζία θαη ζηήξημε θαηά ηε δηάξθεηα πινπνίεζεο ησλ πηινηηθώλ έξγσλ ζε θάζε πόιε/πεξηθέξεηα θαη λα εμαζθαιίζνπλ όηη νη δηαθνξεηηθέο γλώκεο αθνύγνληαη θαη ιακβάλνληαη ππόςε. Σσήμα 3: Δλδεηθηηθή ζύλζεζε ηνπηθήο νκάδαο δξάζεο γηα ηελ πινπνίεζε ελεξγεηαθά βηώζηκσλ έξγσλ ζε ηνπηθέο θνηλσλίεο Σην πιαίζην ηεο πξσηνβνπιίαο ζπζηάζεθαλ έληεθα (11) ηνπηθέο νκάδεο δξάζεο κε ζπλνιηθά 121 κέιε. Πεξηζζόηεξνη από 85 νξγαληζκνί (Σρήκα 4) ζπκκεηέρνπλ ζε ηαθηηθέο ζπλαληήζεηο εξγαζίαο θαη ζηηο δηαδηθαζίεο αλάπηπμεο ησλ πηινηηθώλ έξγσλ. Από ην αξρηθό ζηάδην, ηα κέιε ησλ ηνπηθώλ νκάδσλ δξάζεο ζπκκεηέρνπλ ελεξγά θαη έρνπλ δεζκεπζεί ζηελ ππνζηήξημε ησλ ζρεδίσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο. Πξνβιέπεηαη αθόκα ε νξγάλσζε εξγαζηεξίσλ θαηάξηηζεο ησλ ηνπηθώλ αξρώλ, κε αληηθείκελν ζηνρεπκέλν ζηα πηινηηθά έξγα πνπ έρνπλ πξνγξακκαηηζηεί γηα θάζε πεξηνρή αιιά θαη ζηηο αλάγθεο ησλ ζπκκεηερόλησλ. Τα εξγαζηήξηα έρνπλ ζηόρν ηελ ελίζρπζε ηεο ηνπηθήο ηθαλόηεηαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ζρεδίσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο θαη ζα παξέρνπλ πιεξνθόξεζε γηα ηηο θαηάιιειεο ηερλνινγίεο ΑΠΔ θαη εμνηθνλόκεζεο ελέξγεηαο πξνθεηκέλνπ λα ελδπλακώζνπλ ηνπο ππεύζπλνπο θαη ην πξνζσπηθό ησλ ηνπηθώλ αξρώλ γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ, ηελ αλάπηπμε, εθαξκνγή, θαη παξαθνινύζεζε θαηάιιεισλ ηερληθώλ ιύζεσλ ή/θαη ηνπ ηνπηθνύ ζρεδίνπ δξάζεο. Σσήμα 4: Σύλζεζε ηνπηθώλ νκάδσλ δξάζεο ζηηο ρώξεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξσηνβνπιία Green Partnerships Υινπνίεζε πηινηηθώλ έξγσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο ζηηο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο Green Partnerships. Πεξηιακβάλεηαη ε αλάπηπμε ηνπηθώλ ζπλεξγαζηώλ γηα ηελ εθπόλεζε ώξηκσλ κειεηώλ έξγσλ πνπ πξνσζνύλ ηε ρξήζε ΑΠΔ θαη ηελ ελεξγεηαθή απόδνζε κέζσ ηεο εθαξκνγήο βέιηηζησλ πξαθηηθώλ. Σηελ Διιάδα πξνβιέπνληαη ηξία πηινηηθά έξγα πνπ αθνξνύλ ηελ ελεξγεηαθή αλαβάζκηζε δεκόζηνπ θσηηζκνύ, ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απόδνζεο αληιηνζηαζίσλ θαη ην βηνθιηκαηηθό ζρεδηαζκό εμσηεξηθνύ ρώξνπ ζε αζηηθή πεξηνρή γηα ηε δεκηνπξγία πξάζηλεο γεηηνληάο. Τα παξαπάλσ έξγα ζπληνλίδνληαη από ην Δξγαζηήξην Αλαλεώζηκσλ θαη Βηώζηκσλ Δλεξγεηαθώλ Σπζηεκάησλ ηνπ Πνιπηερλείνπ Κξήηεο.

6 Γεκηνπξγία νδεγνύ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ηνπηθώλ δξάζεσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο θαη πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο ζηξαηεγηθήο ησλ πεξηνρώλ πνπ ζπκκεηέρνπλ, κε βάζε ηελ εκπεηξία θαη γλώζε πνπ απνθηήζεθε από ηελ ιεηηνπξγία ησλ ηνπηθώλ νκάδσλ δξάζεο, ηελ αλάπηπμε ησλ ηνπηθώλ ζπλεξγαζηώλ θαη ηελ πινπνίεζε ησλ πηινηηθώλ έξγσλ. 2.2 Αναμενόμενα αποηελέζμαηα Η πξσηνβνπιία Green Partnerships ζα ζπκβάιεη ζηε βειηίσζε ησλ ελεξγεηαθά βηώζηκσλ ζηξαηεγηθώλ ζηηο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην έξγν θαη ζηελ επίηεπμε ηθαλώλ ζπλεξγαζηώλ ηνπηθώλ αξρώλ, θνξέσλ θαη επηρεηξήζεσλ κε ζηόρν ηελ απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ελεξγεηαθά βηώζηκσλ ζρεδίσλ. Δθηηκάηαη όηη κπνξεί λα επηηεπρζεί εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο έσο θαη 40% ζηηο δεκόζηεο εγθαηαζηάζεηο κε ηελ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ πηινηηθώλ έξγσλ θαη ηε δηεπθόιπλζε λέσλ επελδύζεσλ ζηνλ ηνκέα απηό. Τα αλακελόκελα απνηειέζκαηα είλαη: Βηβιηνζήθε θαιώλ πξαθηηθώλ θαη κεζνδνινγηώλ γηα έξγα βειηίσζεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθόηεηαο. Οδεγόο γηα απνηειεζκαηηθή πινπνίεζε ελεξγεηαθώλ πνιηηηθώλ κε αλάπηπμε ηνπηθώλ ζπλεξγαζηώλ. 11 ηνπηθέο νκάδεο δξάζεο θαη 11 αλαιπηηθά ζρέδηα δξάζεο γηα ηελ εθαξκνγή κέηξσλ βηώζηκεο ελέξγεηαο θαη ηελ αλάπηπμε θαηάιιεισλ ππνδνκώλ. 24 πηινηηθά έξγα ζε 11 πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ, 28 κειέηεο ηερληθώλ ιύζεσλ γηα ζπγθεθξηκέλα έξγα πνπ εληάζζνληαη ζην βηώζηκν ελεξγεηαθό ζρεδηαζκό ησλ ηνπηθώλ αξρώλ. 22 ζπλαληήζεηο εξγαζίαο κε ηνπηθνύο θνξείο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ελέξγεηαο. 45 εκεξίδεο ελεκέξσζεο θαη θαηάξηηζεο. 3. Σςμπεπάζμαηα Η Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα αληαγσληζηηθή, αζθαιή θαη βηώζηκε ελέξγεηα κεηαθέξεηαη ζε εζληθό, πεξηθεξεηαθό θαη ηνπηθό επίπεδν. Οη ηνπηθέο θνηλσλίεο παίδνπλ θαζνξηζηηθό ξόιν γηα ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απόδνζεο θαη ηελ αύμεζε ηεο ρξήζεο ΑΠΔ, γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ γηα ην Οη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο είλαη ππεύζπλεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ελέξγεηαο ιακβάλνληαο ππόςε ην δπλακηθό ηεο πεξηνρήο γηα βηώζηκε αλάπηπμε. Έηζη, νη πόιεηο θαη νη πεξηθέξεηεο ηεο Μεζνγείνπ πξνεηνηκάδνπλ ηνπηθέο ελεξγεηαθέο ζηξαηεγηθέο θαη ζρέδηα δξάζεο βηώζηκεο ελέξγεηαο, αληηκεησπίδνπλ όκσο ζπρλά εκπόδηα θαηά ηελ πινπνίεζε ηνπο. Η επξσπατθή πξσηνβνπιία Green Partnerships - Τνπηθέο Σπλεξγαζίεο γηα Πξάζηλεο Πόιεηο θαη Πεξηθέξεηεο ζηνρεύεη λα ππνζηεξίμεη ηηο ηνπηθέο αξρέο ζηελ αλάπηπμε θαη πινπνίεζε ησλ βηώζηκσλ ελεξγεηαθώλ ζρεδίσλ ηνπο πξνηείλνληαο κέηξα γηα ηελ αληηκεηώπηζε πθηζηάκελσλ εκπνδίσλ. Σπλδέεη ηηο πόιεηο θαη ηηο πεξηθέξεηεο από 11 ρώξεο ηεο Μεζνγείνπ κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ελόο δηαθξαηηθνύ δηθηύνπ αληαιιαγήο ηερλνγλσζίαο θαη δηάδνζεο θαιώλ πξαθηηθώλ θαη ζπκβάιιεη ζελ αλάπηπμε ηθαλώλ ζπλεξγαζηώλ ηνπηθώλ αξρώλ, θνξέσλ θαη επηρεηξήζεσλ γηα ηελ πινπνίεζε ζπγθεθξηκέλσλ πηινηηθώλ έξγσλ, ηελ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηερλνινγηώλ ΑΠΔ θαη ΔΞΔ θαη ηε δηεπθόιπλζε λέσλ επελδύζεσλ ζηνλ ηνκέα απηό. 24 πηινηηθά έξγα θαη αληίζηνηρεο κειέηεο ηερληθώλ ιύζεσλ γηα ζπγθεθξηκέλα έξγα πνπ εληάζζνληαη ζην βηώζηκν ελεξγεηαθό ζρεδηαζκό ησλ ηνπηθώλ αξρώλ έρνπλ πξνβιεθζεί, κε ζηόρν ηελ εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο ζηηο δεκόζηεο εγθαηαζηάζεηο έσο θαη 40%. Οη εθαξκνγέο θαιήο πξαθηηθήο ζα ζπκβάινπλ ζηε δεκηνπξγία επαλαιήςηκνπ κνληέινπ θαη θαηάιιειεο κεζνδνινγίαο ε νπνία ζα κπνξεί λα πηνζεηεζεί κε επηηπρία από άιιεο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο ηεο Μεζνγείνπ. Σημαντική σημείωση: Η εξγαζία απηή ππνζηεξίδεηαη από ην πξόγξακκα MED ζην πιαίζην ηεο επξσπατθήο πξσηνβνπιίαο Green Partnerships - Τνπηθέο Σπλεξγαζίεο γηα Πξάζηλεο Πόιεηο θαη Πεξηθέξεηεο. Τελ απνθιεηζηηθή επζύλε γηα ην πεξηερόκελν ηεο εξγαζίαο θέξνπλ νη ζπγγξαθείο ηνπ. Οη απόςεηο πνπ εθθξάδνληαη ζην παξόλ θείκελν δελ απερνύλ θαη αλάγθελ ηηο απόςεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Η Δπξσπατθή Δπηηξνπή δελ αλαιακβάλεη νπνηαδήπνηε επζύλε όζνλ αθνξά ηε ρξήζε ή ηελ όπνηα βιάβε κπνξεί λα πξνθύςεη σο απνηέιεζκα ηεο ρξήζεο ησλ πιεξνθνξηώλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζε απηό. Βιβλιογπαθία Domingo Virginia, Valentar Veronika, Dolinar Urska, 2014, Forming Local GREEN PARTNERSHIPS for greener Cities and Regions. European Commission, 2011, A Roadmap for moving to a competitive low carbon economy in European Union, Committee of the Regions, Delivering on the Europe 2020 Strategy, Handbook for Local and Regional Authorities.

7 Tsoutsos Theocharis, Coroyannakis Panagiotis, Lizides Andreas, Pharconides Christodoulos, Vlachakis Petros, Paliaga Bruno, Bombelli Virgina, Liarikos Constantinos, 2007, Rerina - A practical guide for insular and ecologically sensitive areas. Τournaki Stavroula, Christina Brebou, Theocharis Tsoutsos, Fotiou Afroditi, 2014, Report on the constitution and operation of the local action groups, Technical University of Crete. Απόθαζε αξηζ. 406/2009/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ Σπκβνπιίνπ, 2009, Πεξί ησλ πξνζπαζεηώλ ησλ θξαηώλ κειώλ λα κεηώζνπλ ηηο νηθείεο εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ, ώζηε λα ηεξεζνύλ νη δεζκεύζεηο ηεο Κνηλόηεηαο γηα κείσζε ησλ εθπνκπώλ κέρξη ην Οδεγία 2009/28/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ Σπκβνπιίνπ, 2009, Σρεηηθά κε ηελ πξνώζεζε ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο από αλαλεώζηκεο πεγέο θαη ηελ ηξνπνπνίεζε θαη ηε ζπλαθόινπζε θαηάξγεζε ησλ νδεγώλ 2001/77/ΔΚ θαη 2003/30/ΔΚ. Σπκβνύιην νηθνλνκηθώλ εκπεηξνγλώκσλ, Υπνπξγείν νηθνλνκηθώλ, Υπνπξγείν Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, 2013, Δζληθό πξόγξακκα κεηαξξπζκίζεσλ. Υπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, 2011, 2 ν Δζληθό Σρέδην Γξάζεο Δλεξγεηαθήο Απόδνζεο ζην πιαίζην ηεο Οδεγίαο 2006/32/ΔΚ. last assessed March ec.europa.eu/europe2020/who-does-what/regional-and-local-authorities, last assessed March last assessed March last assessed March last assessed March Local Partnerships for Greener Cities and Regions - The European initiative Green Partnerships Stavroula Tournaki, Afroditi Fotiou Renewable and Sustainable Energy Systems Laboratory School of Environmental Engineering Technical University of Crete stavroula.tournaki@enveng.tuc.gr Theocharis Tsoutsos Associate Professor, Technical University of Crete theocharis.tsoutsos@enveng.tuc.gr Abstract Local communities have a significant role to the fight against the climate change effects, as 80% of energy consumption and CO 2 emissions are directly related to urban activity. Thus, Mediterranean cities and regions adopt sustainable energy action plans in local level to achieve the targets set from European Union. The Green Partnerships initiative involves sustainable energy projects in 11 Mediterranean regions and municipalities. It proposes measures to address barriers that local authorities face during the implementation of sustainable energy strategies. At the same time, it contributes to the development of local partnerships and enhances the capacity of public authorities supporting the sustainable energy development in local communities. It addresses the local and regional authorities, economic and social partners, development organizations, chambers and all stakeholders involved to energy efficiency and renewable energy applications. The initiative promotes the transfer of technical knowledge and capacity building of stakeholders involved, in order to provide not only technical training but also to enhance understanding in energy efficiency and sustainable development, to inspire presenting best practices and to address common barriers in the implementation of sustainable energy action plans. Green Partnerships is a useful tool for the improvement of sustainable energy action plans of cities and regions involved and for the creation of local partnerships between local authorities, stakeholders and companies in order to effectively implement sustainable energy projects. It is estimated that up to 40% energy savings can be achieved by implementing specific pilot projects and facilitating new investments in the public sector. Finally, the implementation of pilot cases will contribute in the development of an appropriate methodology and a model that could be replicated in the future from other cities and regions. Keywords: Sustainable energy planning, Energy efficiency, Sustainable development, Green city.