Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/6659/ Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 165/2014

Transcript

1 Αθήνα, Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/6659/ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 165/2014 Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε µετά από πρόσκληση του Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση στην έδρα της την , σε συνέχεια της από τακτικής συνεδρίασής της, προκειµένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν οι Π. Χριστόφορος, Πρόεδρος της Αρχής, και τα τακτικά µέλη της Αρχής Λ. Κοτσαλής, Αν. Ιωάν. Μεταξάς,. Μπριόλας, Α. Συµβώνης, ως εισηγητής, και Κ. Χριστοδούλου. Το τακτικό µέλος Π. Τσαντίλας, αν και προσκλήθηκε νοµίµως, δεν προσήλθε λόγω κωλύµατος. Στη συνεδρίαση παρέστησαν, επίσης, µε εντολή του Προέδρου, οι. Ζωγραφόπουλος, Γ. Παναγοπούλου, Φ. Παναγοπούλου ειδικοί επιστήµονες, ως βοηθοί εισηγητή. Επίσης, παρέστη, µε εντολή του Προέδρου, και η Ε. Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του ιοικητικού Οικονοµικού Τµήµατος της Αρχής, ως γραµµατέας. Η Αρχή έλαβε υπόψη της τα παρακάτω: Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα (εφεξής «Αρχή») έλαβε τη µε αρ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/43/ καταγγελία για παράνοµη λειτουργία σύστηµα γεωγραφικού εντοπισµού µε χρήση της τεχνολογίας GPS στα οχήµατα της εταιρείας «Adelco Φαρµακευτική Αφών Κολοκοτρώνη ΑΕ» (υπεύθυνος επεξεργασίας, εφεξής «Αdelco»). Στην καταγγελία αναφέρεται ότι µέσω συστήµατος γεωγραφικού εντοπισµού παρακολουθείται η γεωγραφική θέση των οχηµάτων, τα οποία χρησιµοποιούν οι ιατρικοί επισκέπτες. Η παρακολούθηση της γεωγραφικής θέσης είναι διαρκής, ακόµη και εκτός ωρών εργασίας, καθώς το ωράριο εργασίας των ιατρικών επισκεπτών δεν είναι συνεχές, και χρησιµοποιούν 1

2 το εταιρικό όχηµα και για προσωπικές µετακινήσεις. Επίσης αναφέρεται ότι η αποδοτικότητα των ιατρικών επισκεπτών µπορεί να ελεγχθεί µε ηπιότερα µέσα, όπως ο αριθµός των πωλήσεών τους. Η Αρχή µε το µε αρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/43-1/ έγγραφό της ενηµέρωσε την Adelco σχετικά µε την υποβληθείσα καταγγελία και ζήτησε την παροχή διευκρινίσεων σχετικά µε τα παρακάτω θέµατα: α) την τεχνική περιγραφή του συστήµατος παρακολούθησης της γεωγραφικής θέσης, β) την πολιτική ασφαλείας του συστήµατος, γ) το σκοπό της παρακολούθησης της γεωγραφικής θέσης των εργαζόµενων, δ) εάν η παρακολούθηση των εργαζοµένων είναι µόνιµη (δηλαδή και πέραν του ωραρίου απασχόλησης), ε) εάν οι εργαζόµενοι στην εταιρεία ακολουθούν µε το όχηµά τους προδιαγεγραµµένη πορεία και στ) εάν και µε ποιο τρόπο έχουν ενηµερωθεί οι εργαζόµενοι. Η Αρχή στη συνέχεια κάλεσε µε το µε αρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/43-2/ έγγραφο την Adelco στη συνεδρίαση της Αρχής στις H εταιρεία παρέστη δια των νοµικών παραστατών της Θεοδώρου Φιλοθεϊδη και Θεοδόση Παπαµατθαίου, οι οποίοι υπέβαλαν τα µε αρ. πρωτ. Γ/ΕΙΣ/3681/ και Γ/ΕΙΣ/3860/ υποµνήµατά τους προς την Αρχή. Σύµφωνα µε τα αναφερόµενα στα υποµνήµατα, συσκευές γεωγραφικού εντοπισµού έχουν τοποθετηθεί στα εταιρικά οχήµατα των ιατρικών επισκεπτών του τοµέα φαρµάκου της εταιρείας.. Οι ιατρικοί επισκέπτες εργάζονται µε διακεκοµµένο ωράριο από τις 8:00 έως τις 13:00 και από τις 17:00 έως τις 20:00. Τα οχήµατα, στα οποία έχει τοποθετηθεί το GPS, παρέχονται στους εργαζοµένους ως οικειοθελής παροχή για την εξυπηρέτησή τους κατά την άσκηση των εργασιακών καθηκόντων τους και όχι για προσωπική τους εξωεργασιακή χρήση. Ως εκ τούτου, οι ιατρικοί επισκέπτες, οδηγοί των αυτοκινήτων, κατά τις ώρες 13:00 µε 17:00 και 20:00 µε 8:00 (εφόσον κινούνται στον νοµό Αττικής) οφείλουν να επιστρέφουν τα οχήµατα στα γραφεία της εταιρείας. Για τεχνικούς λόγους ο εκτελών την επεξεργασία ανάδοχος του έργου παρακολούθησης του γεωγραφικού στίγµατος δεν µπορεί προς το παρόν να διακόπτει τη λειτουργία του συστήµατος κατά τις ώρες 13:00-17:00, όπου δεν εργάζονται οι ιατρικοί επισκέπτες, µπορεί όµως να µην αποστέλλει αναφορές προς την εταιρεία για αυτό το χρονικό διάστηµα. Η πάροχος εταιρεία τηρεί τα δεδοµένα γεωεντοπισµού για µέγιστο διάστηµα 3 µηνών. Η Adelco επισύναψε στην Αρχή αποδεικτικό έγγραφο ενηµερώσεως των εργαζοµένων πριν από την εγκατάσταση του συστήµατος γεωεντοπισµού. 2

3 ιευκρινίζεται ότι παρακολουθείται η γεωγραφική θέση και η ταχύτητα των οχηµάτων και όχι των εργαζοµένων µε στόχο όχι τον έλεγχο του εργαζόµενου, αλλά α) τον εξορθολογισµό των δαπανών και τον ορθό σχεδιασµό των διαδροµών, β) τον ακριβή έλεγχο και την ασφάλεια του στόλου των εταιρικών οχηµάτων της, τα οποία κατέχει µε συµβάσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης (leasing), γ) την επαλήθευση των δροµολογίων και την πιστή και απρόσκοπτη τήρηση του προγράµµατος, που έχει προαποφασιστεί από τον προϊστάµενο κάθε τµήµατος, δ) την ασφάλεια των φαρµάκων, σκευασµάτων και εν γένει προϊόντων που µεταφέρονται µε τα οχήµατα αυτά µέσω της ορθής πρακτικής διανοµής φαρµάκων για ανθρώπινη χρήση, ε) την ασφάλεια και η προστασία της υγείας και σωµατικής ακεραιότητας των εργαζοµένων που οδηγούν τα οχήµατα αυτά, στ) την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών µέσω της δυνατότητας εντοπισµού της θέσεως των οχηµάτων και της συνακόλουθης εξυπηρέτησης επείγουσας παραγγελίας ή οργανώσεως συναντήσεως, ζ) τον ακριβή καθορισµό κόστους κάθε προϊόντος µέσω της γνώσεως των εξόδων διανοµής η) την περιβαλλοντική πολιτική της εταιρείας και τον περιορισµό του ανθρακικού αποτυπώµατος (CO2) των προϊόντων της εταιρείας στο περιβάλλον. Η Adelco ισχυρίζεται ότι, βάσει του άρθρου 7Α στοιχ. α του ν. 2724/1997, ο υπεύθυνος επεξεργασίας απαλλάσσεται από την υποχρέωση γνωστοποίησης του άρθρου 6 και από την υποχρέωση λήψης άδειας του άρθρου 7 του ιδίου νόµου, όταν η επεξεργασία πραγµατοποιείται αποκλειστικά για σκοπούς που συνδέονται άµεσα µε σχέση εργασίας ή έργου ή µε παροχή υπηρεσιών στο δηµόσιο τοµέα και είναι αναγκαία για την εκπλήρωση υποχρέωσης που επιβάλλει ο νόµος ή για την εκτέλεση των υποχρεώσεων από τις παραπάνω σχέσεις και το υποκείµενο έχει προηγουµένως ενηµερωθεί. Η Αρχή, µετά από εξέταση των προαναφεροµένων στοιχείων, αφού έγινε µνεία στα διαµειφθέντα κατά τη συνεδρίαση της , άκουσε τον εισηγητή και τους βοηθούς εισηγητή, οι οποίοι στη συνέχεια αποχώρησαν, και κατόπιν διεξοδικής συζήτησης, ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ 1. Σύµφωνα µε το άρθρο 2 στοιχ. α του ν. 2472/1997, η πληροφορία σχετικά µε τη γεωγραφική θέση, στην οποία βρίσκεται ένα άτοµο σε µία ή περισσότερες χρονικές στιγµές, αποτελεί προσωπικό δεδοµένο, εφόσον το εν λόγω άτοµο µπορεί να αναγνωριστεί µε άµεσο ή έµµεσο τρόπο από τον υπεύθυνο επεξεργασίας ή από τρίτο µε εύλογα µέσα. Ειδικότερα, η ανωτέρω πληροφορία µπορεί να οδηγήσει στον εντοπισµό ή/και στην παρακολούθησή του ατόµου σε πραγµατικό ή µη χρόνο, ενώ µέσω της σύνδεσης της γεωγραφικής θέσης ενός 3

4 ατόµου µε συγκεκριµένες ενέργειες ή δραστηριότητές του, είναι δυνατό να αποκαλύπτονται προσωπικά δεδοµένα σχετικά µε τις συνήθειες ή τις προτιµήσεις του, επιτρέποντας τον χαρακτηρισµό του και τη δηµιουργία προφίλ συµπεριφοράς. Ο προσδιορισµός της γεωγραφικής θέσης µπορεί να γίνει µέσω ηλεκτρονικών συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού που στηρίζονται σε πολλαπλές διαθέσιµες τεχνολογίες, την πιο συνήθη εκ των οποίων αποτελεί το Παγκόσµιο ίκτυο Εντοπισµού Θέσης (GPS) Σύµφωνα µε το άρθρο 2 στοιχ. δ του ν. 2472/1997, κατά τη λειτουργία ενός συστήµατος γεωγραφικού εντοπισµού λαµβάνει χώρα επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων. Τα δεδοµένα αυτά περιλαµβάνουν δεδοµένα γεωγραφικής θέσης, καθώς και άλλα σχετικά µε τη θέση δεδοµένα ατόµων ή/και αντικειµένων που σχετίζονται άµεσα µε άτοµα, των οποίων η ταυτότητα µπορεί να προσδιοριστεί άµεσα ή έµµεσα από τον υπεύθυνο επεξεργασίας ή τρίτο. 3. Σύµφωνα µε το άρθρο 4 ν. 2472/1997, η νοµιµότητα της επεξεργασίας δεδοµένων µέσω συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού εξετάζεται στο πλαίσιο του σκοπού που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας και µε βάση την αρχή της αναλογικότητας. Ως εκ τούτου, η εν λόγω επεξεργασία πρέπει να είναι πρόσφορη και αναγκαία σε σχέση µε τον επιδιωκόµενο σκοπό, ο οποίος δεν µπορεί να επιτυγχάνεται µε ηπιότερα και εξίσου αποτελεσµατικά µέσα. Όταν η λειτουργία συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού αφορά στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, το βασικό ζήτηµα που εγείρεται, κατά την εφαρµογή της αρχής της αναλογικότητας, είναι ο βαθµός θεµιτής παρακολούθησης και εποπτείας, στον οποίο επιτρέπεται να υποβάλεται ο εργαζόµενος κατά τη διάρκεια της εργασίας του (µέσω της παρακολούθησης της γεωγραφικής του θέσης). 4. Η Αρχή έχει εκδώσει την Οδηγία 115/2001 αναφορικά µε την επεξεργασία των προσωπικών δεδοµένων των εργαζοµένων, στην οποία έχει καθορίσει τις γενικές γραµµές νόµιµης επεξεργασίας προσωπικών δεδοµένων των εργαζοµένων. Ειδικότερα, σύµφωνα µε την ενότητα Ε (προστασία των εργαζοµένων από τη χρήση συστηµάτων ελέγχου και παρακολούθησης) παρ. 1 της ανωτέρω Οδηγίας, «η συλλογή δεδοµένων προσωπικού 1 Το δίκτυο GPS είναι ένα παγκόσµιο σύστηµα προσδιορισµού γεωγραφικής θέσης που βασίζεται στη λειτουργία δορυφόρων, οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από τη γη και εκπέµπουν ένα συγκεκριµένο ραδιοσήµα σε κάθε σηµείο της τροχιάς τους. Ένας δέκτης GPS, µπορεί να λαµβάνει τα παραπάνω ραδιοσήµατα και να υπολογίζει βάσει αυτών κατά προσέγγιση τη γεωγραφική του θέση. Τέτοιοι δέκτες µπορεί να είναι ενσωµατωµένοι σε οχήµατα ή/και ψηφιακές συσκευές. 4

5 χαρακτήρα µε τη χρήση µεθόδων ελέγχου και παρακολούθησης των εργαζοµένων πρέπει να περιορίζεται στα δεδοµένα που συνδέονται άµεσα µε τη σχέση απασχόλησης και να µην επεκτείνεται κατά το δυνατόν στην προσωπική συµπεριφορά, στα προσωπικά χαρακτηριστικά ή στις προσωπικές εσωτερικές και εξωτερικές επαφές των εργαζοµένων. Πρέπει επίσης να προβλέπεται η ύπαρξη χώρων που δεν ελέγχονται ούτε παρακολουθούνται, καθώς και η διάθεση προσιτών στους εργαζόµενους τηλεπικοινωνιακών µέσων για τις προσωπικές επικοινωνίες τους». Τα παραπάνω εφαρµόζονται και στην περίπτωση των συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού. Σύµφωνα δε µε τις παραγράφους 6-8 της Οδηγίας, τα δεδοµένα που συλλέγονται µέσω ενός τέτοιου συστήµατος δεν επιτρέπεται να χρησιµοποιηθούν ως αποκλειστικά κριτήρια για την αξιολόγηση της συµπεριφοράς και της αποδοτικότητας των εργαζοµένων. 5. Η Οµάδα Εργασίας του άρθρου 29 της Ε.Ε. έχει ασχοληθεί µε το ζήτηµα της νοµιµότητας της λειτουργίας συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού στον τοµέα των εργασιακών σχέσεων. Συγκεκριµένα, στη Γνώµη της 5/2005 2, η Οµάδα Εργασίας αναφέρει ότι η νοµιµότητα της συγκεκριµένης επεξεργασίας δεν θα πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στη συγκατάθεση των εργαζοµένων και ότι, ενδεχοµένως, ο πιο ενδεδειγµένος τρόπος εξασφάλισης της συγκατάθεσης θα ήταν µέσω συλλογικών συµβάσεων. Το θέµα αυτό αναλύεται και στη νεότερη Γνώµη 13/ της Οµάδας Εργασίας, όπου, αφού αναγνωρίζεται ότι η συγκατάθεση ως νόµιµος λόγος για την επεξεργασία είναι προβληµατική στο εργασιακό πλαίσιο 4, τονίζεται ότι οι εργοδότες, αντί να επιζητούν τη συγκατάθεση, θα πρέπει να διερευνούν αν µπορούν να αποδείξουν ότι η εποπτεία της ακριβούς θέσης των εργαζοµένων τους είναι αναγκαία και εξυπηρετεί θεµιτό σκοπό, καθώς επίσης και να εξετάζουν αν αυτή η αναγκαιότητα παραβιάζει τα θεµελιώδη δικαιώµατα και τις ελευθερίες των εργαζοµένων. Στις περιπτώσεις που η αναγκαιότητα αιτιολογείται κατά τρόπο επαρκή, η νοµική βάση αυτής της επεξεργασίας θα µπορούσε να βασίζεται στο έννοµο συµφέρον του υπευθύνου της επεξεργασίας (άρθρο 7 στοιχείο στ) της Οδηγίας 95/46/ΕΚ. Με βάση τις δύο ανωτέρω Γνώµες, ως θεµιτές περιπτώσεις θεωρούνται αυτές της παρακολούθησης της µεταφοράς ατόµων ή αγαθών ή της βελτίωσης της διανοµής πόρων για υπηρεσίες σε διασκορπισµένες περιοχές ή όταν επιδιώκεται ένας στόχος που αφορά στην 2 Γνώµη 5/2005 της Οµάδας Εργασίας του άρθρου 29 σχετικά µε τη χρήση δεδοµένων γεωγραφικής θέσης για την παροχή υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας. 3 Γνώµη 13/2011 της Οµάδας Εργασίας του άρθρου 29 σχετικά µε τις υπηρεσίες γεωγραφικού εντοπισµού που παρέχονται µέσω έξυπνων κινητών τηλεφώνων. 4 Βλ. και Οδηγία 115/2001 της Αρχής, τµήµα Γ, παρ. 4. 5

6 ασφάλεια του ίδιου του εργαζοµένου ή των εµπορευµάτων ή των οχηµάτων που έχουν ανατεθεί στους εργαζοµένους. Αντίθετα, η επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων κρίνεται υπέρµετρη, όταν οι εργαζόµενοι είναι ελεύθεροι να οργανώσουν τις λεπτοµέρειες της ακολουθούµενης διαδροµής τους ή όταν αυτή πραγµατοποιείται µε αποκλειστικό σκοπό την παρακολούθηση της εργασίας του εργαζοµένου, εφόσον αυτή µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε ηπιότερα µέσα. Σε κάθε περίπτωση, τονίζεται ότι η συλλογή προσωπικών δεδοµένων δεν πρέπει να πραγµατοποιείται πέραν του ωραρίου απασχόλησης, ενώ οι εργοδότες δεν θα πρέπει να χρησιµοποιούν τις συσκευές για τον εντοπισµό ή την παρακολούθηση της συµπεριφοράς ή της θέσης οδηγών ή άλλων µελών του προσωπικού. Τις παραπάνω θέσεις έχουν υποστηρίξει και εθνικές Αρχές Προστασίας εδοµένων µε την έκδοση ανάλογων οδηγιών κατευθυντήριων γραµµών προς τους υπεύθυνους επεξεργασίας για το ίδιο θέµα 5. Στην υπό κρίση περίπτωση, η λειτουργία των συστηµάτων GPS, για τους σκοπούς τους οποίους επικαλείται η εταιρεία, θα πρέπει να ελεγχθεί ως προς τη νοµιµότητα του σκοπού, την προσφορότητα και την αναγκαιότητα του µέσου, καθώς και την αναλογικότητα του µέσου σε σχέση µε την παραβίαση θεµελιωδών δικαιωµάτων και ελευθεριών των εργαζοµένων. Ο εξορθολογισµός των δαπανών και ο ορθός σχεδιασµός των διαδροµών µε χρήση συστήµατος GPS αποτελεί καταρχήν ένα θεµιτό σκοπό για τον υπεύθυνο επεξεργασίας, πρέπει να ελεγχθεί όµως ως προς την προσφορότητα, αναγκαιότητα, και την αναλογικότητα του χρησιµοποιούµενου µέσου. Σχετικά, εξορθολογισµός των δαπανών θα µπορούσε να επιτευχθεί µε ηπιότερα µέσα, όπως π.χ. έγκριση µόνο συγκεκριµένου ποσού για καύσιµα ή πιλοτική µελέτη για ορισµένο χρόνο των καταναλώσεων καυσίµων για συγκεκριµένα δροµολόγια µε σκοπό των υπολογισµό του µέγιστου κόστους καυσίµων. Εξάλλου, η εταιρεία δεν υπέβαλε στην Αρχή µελέτη από την οποία να προκύπτει η µείωση της κατανάλωσης καυσίµων λόγω της εγκατάστασης συστήµατος γεωεντοπισµού. Η περιβαλλοντική πολιτική και η µείωση του ανθρακικού αποτυπώµατος θα µπορούσε να επιτευχθεί µέσω της χάραξης βελτιστοποιηµένης διαδροµής και της µείωσης εξόδων καυσίµων, προκειµένου οι εργαζόµενοι να αναζητούν από µόνοι τους την βέλτιστη δυνατή διαδροµή. εδοµένου ότι οι εργαζόµενοι δεν ακολουθούν προκαθορισµένη διαδροµή, ο συνεχής έλεγχος της γεωγραφικής τους θέσης συνιστά υπέρµετρη παραβίαση της ιδιωτικότητάς τους εν ώρα 5 Βλ. Απόφαση 66/2006 της Γαλλικής Αρχής Προστασίας εδοµένων για την εγκατάσταση συστηµάτων γεωγραφικού εντοπισµού σε οχήµατα. Βλ. επίσης, Κατευθυντήριες γραµµές της Σουηδικής Αρχής Προστασίας εδοµένων για τον γεωγραφικό εντοπισµό στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων (Positioning Technology in Working Life, 2011) 6

7 εργασίας. Για την ικανοποίηση του σκοπού της ασφάλειας και της προστασίας της υγείας και σωµατικής ακεραιότητας των εργαζοµένων που οδηγούν τα οχήµατα, η πρόσβαση στα δεδοµένα γεωγραφικού εντοπισµού, που έχουν ως σκοπό την υποστήριξη του ίδιου του εργαζόµενου (π.χ. µέσω συστήµατος πλοήγησης σε οδικές αρτηρίες ή µέσω παροχής δυνατότητας σήµανσης έκτακτων συµβάντων) µπορεί να περιορίζεται στον οδηγό, και να παρέχεται σε αυτόν η δυνατότητα ενεργοποίησης και απενεργοποίησης του συστήµατος όποτε αυτός το επιθυµεί. Η πρόσβαση του εργοδότη στα δεδοµένα γεωγραφικού εντοπισµού του εργαζοµένου πρέπει να επιτρέπεται µόνο κατόπιν αιτήµατος του ίδιου του εργαζοµένου (π.χ. στην περίπτωση έκτακτου συµβάντος), δηλαδή µέσω της ενεργοποίησης σήµατος πανικού. Η συνεχής πρόσβαση του εργοδότη σε δεδοµένα θέσης του οχήµατος µε σκοπό την προστασία από κλοπή δεν κρίνεται εν προκειµένω αναγκαία, επειδή σε περίπτωση περιστατικού κλοπής, η εταιρεία µέσω της οποίας ο υπεύθυνος επεξεργασίας µισθώνει τα οχήµατα µπορεί να έχει πρόσβαση στη γεωγραφική θέση του οχήµατος, µε ενεργοποίησή της σχετικής υπηρεσίας εφόσον έχει διαπιστωθεί συγκεκριµένο περιστατικό κλοπής (δηλαδή διατηρώντας το σύστηµα σε κατάσταση «λήθης» και ενεργοποιώντας το από απόσταση, όταν συµβεί το περιστατικό). Ο σκοπός της ασφάλειας των φαρµάκων, σκευασµάτων και εν γένει προϊόντων που µεταφέρονται. µέσω της χρήσης συστήµατος GPS στα οχήµατα, δεν επιτυγχάνεται µε τρόπο πρόσφορο και αναλογικό δεδοµένου ότι το σύστηµα έχει εγκατασταθεί στα οχήµατα και δεν παρακολουθεί τα διανεµόµενα φάρµακα. Οι συνθήκες µεταφοράς των φαρµάκων που µπορεί να βλάψουν την ποιότητα ή την ακεραιότητά τους (θερµοκρασία, κτλ) επίσης, δεν ελέγχονται µέσω του συστήµατος GPS στα οχήµατα. Το µέσο δε αυτό δεν φαίνεται να είναι πρόσφορο για το συγκεκριµένο το σκοπό. Ειδικότερα, τα καθήκοντα των ιατρικών επισκεπτών συνίστανται σε ενηµέρωση των επαγγελµατιών υγείας για τα προϊόντα του υπευθύνου επεξεργασίας και λήψη παραγγελιών. Οι εργαζόµενοι έχουν καθηµερινώς συγκεκριµένο πρόγραµµα επισκέψεων. Η διαδροµή η οποία ακολουθείται δεν είναι προκαθορισµένη, δεν υπάρχει δε λόγος να είναι, αφού το ζητούµενο είναι η διεκπεραίωση του προγράµµατος επισκέψεων µέσα στην ηµέρα. Για τη φύση των υπηρεσιών που παρέχουν οι ιατρικοί επισκέπτες δεν είναι κρίσιµη η γνώση εκ µέρους του εργοδότη της συνεχούς θέσης του οχήµατος που οδηγούν. Επίσης, η χρήση του συστήµατος GPS φαίνεται σε πολλές περιπτώσεις να µην είναι και πρόσφορο µέσο, αφού από τη θέση στην οποία έχει σταθµεύσει το όχηµά του ο ιατρικός επισκέπτης δεν προκύπτει 7

8 η ζητούµενη πληροφορία σχετικά µε την πραγµατοποίηση ή µη της συγκεκριµένης επίσκεψης. Θα πρέπει συνεπώς ο υπεύθυνος επεξεργασίας να προσφύγει σε άλλα µέσα, περισσότερο αποτελεσµατικά, αλλά λιγότερο επαχθή που δεν παραβιάζουν την ιδιωτικότητα του εργαζοµένου (π.χ. έλεγχος παραδοτέων, αριθµός παραγγελιών, υπολογισµός µέσου χρόνου εκτέλεσης συγκεκριµένων διαδροµών και επισκέψεων). Θα ήταν δυνατόν να γίνει δεκτή και χρήση εφαρµογής στην οποία ο ίδιος ο εργαζόµενος καταχωρίζει τα απαραίτητα στοιχεία για την επίσκεψη που πραγµατοποίησε, σε συνδυασµό µε την γεωγραφική του θέση η οποία καταχωρείται αυτόµατα µέσω συστήµατος GPS Ο σκοπός της εξυπηρέτησης επείγουσας παραγγελίας ή επείγοντος ραντεβού είναι καταρχήν θεµιτός, τo σύστηµα όµως GPS εξετάζεται ως προς την αναγκαιότητά του εν γένει, δεδοµένου ότι οι έκτακτες αυτές περιπτώσεις είναι µεµονωµένες, ο δε αριθµός των οχηµάτων του στόλου είναι µικρός,. Θα µπορούσε ο υπεύθυνος επεξεργασίας µέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας ή χρήσης εφαρµογής που δεν περιέχει GPS να ενηµερώσει τον εργαζόµενο σχετικά µε την ανάγκη εξυπηρέτησης επείγουσας παραγγελίας ή επείγοντος ραντεβού, χωρίς να έχει συνεχώς πρόσβαση στα δεδοµένα θέσης των οχηµάτων. Τέλος, η οικειοθελής παροχή εκ µέρους του εργοδότη του οχήµατος δεν µπορεί να αποτελέσει νόµιµο λόγο υποχρεωτικής εγκατάστασης συστήµατος γεωεντοπισµού, καθώς αυτή συνιστά µέρος του συνόλου των παροχών του εργοδότη προς τον εργαζόµενο, οι οποίες αποτελούν µέρος των απολαβών του. Το αυτό ισχύει και στην περίπτωση παροχής συγκατάθεσης εκ µέρους του εργαζοµένου, η οποία, όταν υπάρχει σχέση εργαζοµένου προς εργοδότη δεν µπορεί να εκληφθεί ως έγκυρη συναίνεση, κατά τα αναφερόµενα ανωτέρω στη σκέψη 5. Συνεπώς η συνεχής λειτουργία συστήµατος GPS στα παραχωρούµενα από την εταιρεία αυτοκίνητα στους ιατρικούς επισκέπτες δεν δικαιολογείται από την άποψη της αναγκαιότητας και αναλογικότητας του µέσου και εποµένως δεν κρίνεται, κατά πλειοψηφία, νόµιµη. Σύµφωνα όµως µε τη γνώµη ενός µέλους της Ολοµέλειας, η εν λόγω επεξεργασία ικανοποιεί το έννοµο συµφέρον του υπεύθυνου επεξεργασίας χωρίς να θίγει υπέρµετρα το δικαίωµα στην προστασία των προσωπικών δεδοµένων των εργαζοµένων και, εποµένως, µπορεί να επιτραπεί, σύµφωνα µε το άρθρο 5 παρ. 2 στοιχ. ε ν. 2472/1997, µε την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι λοιπές επιταγές του ίδιου νόµου, ιδίως αναφορικά µε τον χρόνο τήρησης των δεδοµένων, τη διαβίβασή τους σε τρίτους, το απόρρητο και την ασφάλεια της επεξεργασίας, την ενηµέρωση των εργαζοµένων, καθώς και την άσκηση του δικαιώµατος πρόσβασής τους στα δεδοµένα που τους αφορούν..και τούτο διότι µε τη χρήση 8

9 του συγκεκριµένου συστήµατος, η εταιρεία θα έχει τη δυνατότητα να προγραµµατίζει σε πραγµατικό χρόνο τις βέλτιστες δυνατές διαδροµές. Όπως, άλλωστε, έχει δεχθεί η Αρχή στην υπ αριθµ. 162/2014 απόφασή της (σκ. 7), «µία τέτοια στόχευση µπορεί να πραγµατοποιηθεί µόνο εφόσον είναι γνωστή η θέση του οχήµατος σε κάθε χρονική στιγµή, τόσο για την βελτιστοποίηση των διαδροµών που ακολουθούνται., όσο και για την καλύτερη επιλογή του οχήµατος για εξυπηρέτηση εκτάκτων αιτηµάτων για διανοµή δελτίων». Εν προκειµένω δε, τυχόν έκτακτα αιτήµατα αποβλέπουν στη ορθολογική και έγκαιρη διανοµή φαρµάκων, σκοπός εξίσου σηµαντικός µε (αν όχι σηµαντικότερος από) τη διανοµή δελτίων. Για το λόγο αυτό, το µέσο θα πρέπει να θεωρηθεί και πρόσφορο και αναγκαίο εν όψει του επιδιωκόµενου σκοπού επεξεργασίας. Περαιτέρω, και στην προκειµένη περίπτωση τα δροµολόγια των οχηµάτων είναι προκαθορισµένα ως προς τη γεωγραφική τους περιοχή και πραγµατοποιούνται αυστηρά εντός συγκεκριµένων ωρών εργασίας που ορίζονται από την εταιρεία. Εποµένως, και εδώ «η παρακολούθηση της θέσης γίνεται εντός των ορίων της συγκεκριµένης προκαθορισµένης διαδροµής που αποτελεί, εν τέλει, µέρος του αντικειµένου της συγκεκριµένης εργασίας» (βλ. απόφαση 162/2014 και 163/2014). Είναι δε προφανές πως ο εργαζόµενος δεν χρησιµοποιεί το ειδικό όχηµα εκτός των ανωτέρω ωρών εργασίας. Στο µέτρο δε που η εταιρεία παρέχει στους εργαζόµενους την ευχέρεια να µην χρησιµοποιήσουν εταιρικό όχηµα και να εκτελέσουν τη συγκεκριµένη εργασία µε δικό τους όχηµα χωρίς οιαδήποτε δυσµενή γι αυτούς συνέπεια, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι η εν λόγω επεξεργασία είναι νόµιµη πρωτίστως ως ερειδόµενη στη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 του ν. 2472/1997. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η Αρχή επιβάλει στην «Adelco Φαρµακευτική Αφών Κολοκοτρώνη ΑΕ» αυστηρή προειδοποίηση για παράνοµη επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα των ιατρικών επισκεπτών, κατά παράβαση του άρθρου 4 παρ. 1 στοιχ. α και β του ν. 2472/2997 και για την µη υποβολή γνωστοποίησης τήρησης αρχείου, κατά παράβαση του άρθρου 6 του ν. 2472/2997. Η Αρχή διατάσσει τη διακοπή της επεξεργασίας δεδοµένων του υπάρχοντος συστήµατος γεωεντοπισµού των ιατρικών επισκεπτών καθώς και την καταστροφή του τηρούµενου αρχείου µε δεδοµένα γεωεντοπισµού. Ο Πρόεδρος Η γραµµατέας Πέτρος Χριστόφορος Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου 9