Κεφάλαιο 8. Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής

Transcript

1 1 Κεφάλαιο 8 Ο Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής Ανάµεσα στους δασκάλους του Γένους ξεχωρίζουν για τη δράση τους ο λόγιος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής και ο Αδαµάντιος Κοραής, ένας Έλληνας φιλόλογος φηµισµένος ακόµη και στην Ευρώπη. Σχόλιο [j1]: 1. ο,η επιστήµονας, ο.η ειδικός που ασχολείται µε τη φιλολογία: Kλασικός / νεοελληνιστής / λατινιστής ~. ουλεύει µε σχολαστικότητα φιλολόγου. 2. πτυχιούχος, καθηγητής φιλολογίας: Στο γυµνάσιο είχαµε καλό φιλόλογο. Φέτος διορίστηκαν διακόσιοι φιλόλογοι.

2 2 Ο τόπος καταγωγής του Ρήγα Η διαδροµή του στην Κωνσταντινούπολη, στο Βουκουρέστι και στη Βιέννη. Ο Ρήγας, γιος εµπόρου, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, το οποίο στην αρχαιότητα ονοµαζόταν Φερές. Νεαρός ακόµη, µπήκε στην υπηρεσία των Φαναριωτών στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα µετανάστευσε στο Βουκουρέστι, ως γραµµατέας του ηγεµόνα της Βλαχίας. Εκεί επηρεάστηκε από τις ευρωπαϊκές ριζοσπαστικές ιδέες, κάνοντας κύριο στόχο του την απελευθέρωση της πατρίδας. Το 1790 ταξίδεψε στη Βιέννη. Σχόλιο [j2]: αρχαιότητα η : η αρχαία εποχή και ιδιαίτερα η κλασική: H ελληνική / η κλασική / η ρωµαϊκή ~. Σχόλιο [j3]: γραµµατέας ο,η : υπάλληλος επιφορτισµένος µε τη σύνταξη εγγράφων, τη δακτυλογράφηση, την αλληλογραφία κτλ.: Σπούδασε σε ειδική σχολή αγγλοµαθών γραµµατέων. Ψάχνω για καινούρια γραµµατέα. Σχόλιο [j4]: ηγεµόνας ο : ανώτατος άρχοντας, βασιλιάς, αυτοκράτορας κτλ. (κατά κανόνα σε παλαιότερα απολυταρχικά καθεστώτα). Το συγγραφικό έργο του Ρήγα (µυθιστορήµατα, βιβλία, χάρτα) Ο Θούριος Το συγγραφικό και εκδοτικό του έργο είναι µεγάλο. Ο Ρήγας εξέδωσε γαλλικά µυθιστορήµατα µεταφρασµένα στη δηµοτική γλώσσα, ένα βιβλίο Φυσικής για σχολική χρήση, έναν τεράστιο χάρτη της Ελλάδας, την περίφηµη «Χάρτα της Σχόλιο [j5]: εκδοτικός -ή -ό : που έχει ως αντικείµενό του την έκδοση (συγγραφών, βιβλίων κτλ.): Εκδοτική εργασία / δουλειά. Εκδοτικά έξοδα / κέρδη. Εκδοτικοί κανόνες. ~ οίκος / οργανισµός / µηχανισµός. Εκδοτική επιχείρηση / υπηρεσία / εταιρεία.

3 3 Ελλάδος», µια εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πολλά άλλα. Ο Θούριος ήταν ένας φλογερός επαναστατικός ύµνος που συγκίνησε πολλούς νέους της εποχής και έγινε σύµβολο του αγώνα για την ελευθερία. Σχόλιο [j6]: φλογερός -ή -ό : (κυρ. µτφ.) που είναι πολύ έντονος, ζωηρός, θερµός: ~ πατριωτισµός. Το όραµα του Ρήγα Η αντίδραση των Αυστριακών Ο Ρήγας Βελεστινλής οραµατιζόταν τη συνεργασία των υπόδουλων βαλκανικών λαών για την απελευθέρωσή τους από τον οθωµανικό ζυγό και τη δηµιουργία ενός ευνοµούµενου δηµοκρατικού κράτους, όπου θα κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα και παιδεία. Ωστόσο, η δράση του έγινε γρήγορα γνωστή και προκάλεσε την αντίδραση της Αυστρίας, η οποία τότε διατηρούσε καλές σχέσεις µε την Οθωµανική Αυτοκρατορία. Οι Αυστριακοί συνέλαβαν τον Ρήγα και συνεργάτες του το εκέµβριο του Λίγους µήνες αργότερα τον παρέδωσαν µαζί µε επτά συντρόφους του στους Τούρκους, οι οποίοι τους θανάτωσαν και τους έριξαν στον ποταµό ούναβη. Σχόλιο [j7]: οραµατίζοµαι : δηµιουργώ ένα όρα µα, έναν εξιδανικευµένο στόχο στον οποίο επικεντρώνονται οι ελπίδες µου ή αποβλέπουν οι ενέργειές µου: Οραµατίζεται έναν κόσµο χωρίς πολέµους και κοινωνική αδικία.

4 4 Αδαµάντιος Κοραής Η διαδροµή του στη Σµύρνη και στη Γαλλία Γνωριµία µε τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης Η ασχολία του µε τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Ο Αδαµάντιος Κοραής καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Χίου, αλλά γεννήθηκε στη Σµύρνη το Φοίτησε αρχικά στην Ευαγγελική Σχολή της Σµύρνης, ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε µόνιµα στη Γαλλία, όπου σπούδασε ιατρική. Εκεί γνώρισε από κοντά τη Γαλλική Επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες της. Ασχολήθηκε κυρίως µε την αντιγραφή, την επιµέλεια και τη δηµοσίευση των χειρογράφων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Σχόλιο [j8]: επιµέλεια η : φροντίδα για κτ. και ιδίως για ένα συγκεκριµένο τοµέα στα πλαίσια µιας εργασίας: H ~ της έκδοσης ενός βιβλίου, φροντίδα για το περιεχόµενο και τη µορφή του. Φιλολογική / καλλιτεχνική ~. Σχόλιο [j9]: δηµοσίευση η: η ενέργεια του δηµοσιεύω, η δηµόσια γνωστοποίηση ιδίως µέσω του τύπου Σχόλιο [j10]: χειρόγραφο: χειρόγραφο βιβλίο πριν από την εφεύρεση της τυπογραφίας: Xειρόγραφο σε πάπυρο / σε περγαµηνή / σε χαρτί. Aρχαία / µεσαιωνικά χειρόγραφα.

5 5 Οι ιδέες του Κοραή για το ρόλο της παιδείας και της χρήσης της νέας ελληνικής γλώσσας Ο Κοραής πίστευε ότι για να ελευθερωθεί το ελληνικό έθνος, έπρεπε πρώτα να φωτιστεί διαµέσου της παιδείας, µε κατάλληλη όµως µέθοδο διδασκαλίας και χρησιµοποιώντας µια νέα ελληνική γλώσσα, µε απλούστερη µορφή από την αρχαία. Η απήχησή του ήταν µεγάλη και πολλοί δάσκαλοι ζητούσαν τις συµβουλές του. Γνωστές είναι επίσης οι θεωρίες του για τη γλώσσα. Ο Κοραής πρότεινε τη χρήση µιας γλώσσας που θα είχε ως βάση της την καθοµιλουµένη γλώσσα της εποχής, από την οποία όµως θα είχαν αφαιρεθεί οι ξένες λέξεις καθώς και οι διάφορες ιδιωµατικές εκφράσεις. Σχόλιο [j11]: απήχηση η : η εντύπωση που προκαλεί κάποιο γεγονός και η επίδραση που ασκεί ή οι αντιδράσεις που προκαλεί: Οι δηλώσεις του βρήκαν µεγάλη / ζωηρή ~. Σχόλιο [j12]: Θεωρία: το µέρος εκείνο µιας επιστήµης ή µιας τέχνης που περιλαµβάνει τις συστηµατικά διατυπωµένες αρχές της, για διδακτικούς κυρίως σκοπούς: H ~ και οι ασκήσεις των µαθηµατικών / της φυσικής. H ~ της µουσικής / του κινηµατογράφου. Οι τεχνικοί διδάσκονται τη ~ και ασκούνται στα εργαστήρια. H ~ της αρχιτεκτονικής και οι εφαρµογές της. Σχόλιο [j13]: καθοµιλουµένη η: η γλώσσα που χρησιµοποιείται από την πλειοψηφία των οµιλητών. Σχόλιο [j14]: ιδιωµατισµός ο: γλωσσικό φαινόµενο που εµφανίζεται σε τοπικές γλώσσες (ιδιώµατα ή διαλέκτους), αλλά δε συνηθίζεται ή είναι άγνωστο στην κοινή µορφή µιας γλώσσας,

6 6 Η Συµβολή του Κοραή στην προετοιµασία της Ελληνικής Επανάστασης Ο Κοραής συνέβαλε σηµαντικά στην ιδεολογική προετοιµασία της Μεγάλης Επανάστασης, π.χ. µε το ποίηµά του «Σάλπισµα Πολεµιστήριον» αλλά και κατά τη διάρκειά της, γράφοντας συµβουλευτικές επιστολές. Συντέλεσε επίσης στην ίδρυση του Ελληνικού Κοµιτάτου στο Παρίσι. Ο Αδαµάντιος Κοραής, όπως οι περισσότεροι από τους εκπροσώπους του Νεοελληνικού ιαφωτισµού, είχε ως βασική φιλοσοφική αρχή την πίστη στη λογική του ανθρώπου. Σχόλιο [j15]: αρχή: θεµελιακός κανόνας στη φύση, στην επιστήµη, στην τέχνη, στην πολιτική κτλ.: H ~ του Aρχιµήδη / των συγκοινωνούντων δοχείων. Οι βασικές / θεµελιώδεις αρχές της επιστήµης / της φυσικής / της θεατρικής τέχνης Γλωσσάρι Θούριος: Επαναστατικό τραγούδι. Οι στίχοι του απευθύνονταν στους υποδούλους και τους καλούσαν να αγωνιστούν για να απαλλαγούν από τη σκλαβιά. Ευνοµούµενος: Αυτός που διοικείται µε δίκαιους νόµους. Ελληνικό Κοµιτάτο: Φιλελληνική οργάνωση που ιδρύθηκε στο Παρίσι.