ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

Transcript

1 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής συνεισφοράς. 2] Εκτιμήστε ποιον σκοπό υπηρετεί κάθε βιβλίο. 3] Σας ικανοποιεί κάποιο; Γιατί ναι/όχι Α. ΛΑΖΑΡΟΥ Δ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1940

2 Β. ΕΛΕΝΗΣ ΒΟΥΡΑΖΕΛΗ ΜΑΡΙΝΑΚΟΥ1967 (επαναλαμβάνεται και στο εγχειρίδιο του ) Γ1. ΔΗΜΗΤΡΟΥΚΑΣ, ΙΩΑΝΝΟΥ - Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2007 ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ

3 Η Άλωση τραυμάτισε αρχικά την περηφάνεια των Ελλήνων που θρήνησαν τη μεγάλη συμφορά σε όλους τους τόνους. Ωστόσο, σύντομα άρχισε να διαμορφώνεται η ελπίδα της Ανάστασης του Γένους. Το πνεύμα του Βυζαντίου μεταφέρθηκε από τους λογίους του στη Δύση. [...] Η βυζαντινή ιδεολογία επηρέασε έντονα την ιδεολογία του Μοσχοβίτικου Κράτους. Οι Ρώσοι θεώρησαν ότι ήταν οι μοναδικοί κληρονόμοι της βυζαντινής πνευματικής και πολιτικής παράδοσης [.]Πέραν των Ρώσων και οι ορθόδοξοι βαλκανικοί λαοί επηρεάστηκαν βαθιά από το βυζαντινό πολιτισμό, ενώ η Ορθοδοξία συνέβαλε στη διατήρηση της πνευματικής τους ταυτότητας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Συνολικά η συνεισφορά του Βυζαντίου στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτισμό ήταν πολύ σημαντική. Η αυτοκρατορία διέσωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό από την απειλή των αραβικών κατακτήσεων κατά τον 7ο και 8ο αι. Το Βυζάντιο διαφύλαξε, καλλιέργησε και μετέδωσε στην Ευρώπη την κλασική κληρονομιά, στην οποία ανήκει και η ρωμαϊκή νομική παράδοση. Ανέπτυξε μια μεγάλη και πρωτότυπη τέχνη που επηρέασε Ανατολή και Δύση. Εκτός του ορθόδοξου σλαβικού κόσμου, χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η ιταλική προαναγεννησιακή τέχνη και η οθωμανική αρχιτεκτονική. Ανέπτυξε νέα γραμματειακά είδη (όπως τη χρονογραφία και τη λειτουργική ποίηση) και τις θετικές επιστήμες (όπως την αστρονομία και τα μαθηματικά) και τελειοποίησε την οργάνωση των κρατικών υπηρεσιών, από την οποία επηρεάστηκαν το Χαλιφάτο, τα μεσαιωνικά βαλκανικά κράτη, η Ρωσία και το Οθωμανικό Κράτος. Συνέβαλε επίσης στη διαμόρφωση της θρησκευτικής μουσικής, του μοναστισμού, των ουμανιστικών ή ανθρωπιστικών σπουδών και άλλων εκφάνσεων του πολιτισμού στη δυτική Ευρώπη. ΑΛΛΟΥ Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα η Μεσόγειος αποτελεί τόπο συνάντησης των πολιτισμών. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ ισλαμικού και χριστιανικού κόσμου. Το Βυζάντιο για ένδεκα περίπου αιώνες γνωρίζει αξιόλογη πνευματική άνθηση, δέχεται την επίδραση αλλά και ασκεί την επιρροή του στην ισλαμική Ανατολή και τη χριστιανική Δύση. Τέλος, η επικοινωνία του δυτικού κόσμου από τον 11ο αιώνα με τον ελληνικό πολιτισμό μέσω των σταυροφοριών και των βυζαντινών λογίων, αργότερα, προετοιμάζει την πνευματική και καλλιτεχνική αναγέννηση της Ευρώπης. Γ2. ΔΗΜΗΤΡΟΥΚΑΣ, ΙΩΑΝΝΟΥ, ΜΠΑΡΟΥΤΑΣ -Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2001 ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ Η πνευματική παράδοση του Βυζαντίου δεν έσβησε με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και την υποταγή της αυτοκρατορίας. Η επίδρασή της παρέμεινε αισθητή στα ευρωπαϊκά κράτη, ενώ συνετέλεσε στη διατήρηση της πνευματικής ταυτότητας των Βαλκανικών λαών, Κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου φιλοδόξησε, μετά την Άλωση, να γίνει η Ρωσία. [...]Η Δυτική Ευρώπη, εξάλλου, στα χρόνια του Ανθρωπισμού και της Αναγέννησης, βρήκε στο Βυζάντιο την πηγή, από την οποία γεύθηκε τους καρπούς του αρχαίου πνεύματος. ΑΛΛΟΥ Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ο χώρος της Μεσογείου από πολλές απόψεις αποτελεί και πολιτισμική ενότητα. Στα γράμματα, την επιστήμη, την τεχνολογία και τις τέχνες όλοι οι λαοί που κατοικούν σ' αυτόν το χώρο έχουν να επιδείξουν αξιόλογα επιτεύγματα. Παρά τις εθνικές, δογματικές και λοιπές διαφορές μεταξύ Βυζαντίου και Δύσης, μεταξύ χριστιανικού και ισλαμικού κόσμου, οι πολιτισμικές επικοινωνίες, οι ποικίλες διασταυρώσεις και αλληλεπιδράσεις, που παρατηρούνται σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, διαμορφώνουν ένα κοινό πολιτιστικό πλαίσιο, στο οποίο βρίσκονται οι ρίζες του νεότερου δυτικού πολιτισμού. Στο Βυζάντιο, ο πολιτισμός που αναπτύσσεται είναι συνέπεια μιας πρωτότυπης σύνθεσης ελληνιστικών, ρωμαϊκών και χριστιανικών στοιχείων. Σλάβοι, Βούλγαροι και Ρώσοι θα δεχθούν άμεσα τις βυζαντινές επιρροές...

4 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Πώς ονομάζεται το Βυζάντιο στο Α (εκτός από Βυζάντιο); 2. Πώς ονομάζεται στο Β; 3. Πώς ονομάζεται στα Γ1,2; 4. Σε ποια χρησιμοποιείται και το α πρόσωπο; 5. Ποιο είναι το πιο έντονο σε ύφος και συναισθήματα; 6. Ποιο έχει ύφος πιο ουδέτερο και αρτιότερη τεκμηρίωση; 7. Σε ποιο/ποια εμφανίζονται πολώσεις ανάμεσα σε αντίθετα, που θυμίζουν κατηγοριοποιήσεις του τύπου καλό κακό ; 8. Σε ποιο/ποια τονίζονται μονοσήμαντα οι επιρροές του Βυζαντίου προς άλλους; 9. Σε ποιο/ποια εμφανίζονται σε ένα πλαίσιο αλληλεπιδράσεων; 10. Σε ποιο /ποια τονίζεται ιδιαίτερα το θέμα της θρησκείας; 11. Σε ποιο εξαφανίζεται; 12. Σε ποια/ποια επισημαίνεται η συνεισφορά του Βυζ. στην ευρωπαϊκή αναγέννηση και ευρύτερα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό; 13. Σε ποιο /ποια επισημαίνεται πιο πολύ η ανάσχεση της επέκτασης των ασιατικών λαών ως σημείο συνεισφοράς του Βυζαντίου στον ευρωπαϊκό δυτικό κόσμο; 14. Σε ποιο/ποια επισημαίνεται ιδιαίτερα η σημασία της Τέχνης στην αποτίμηση της αξίας του Βυζαντίου; 15. Σε ποιο/ποια επισημαίνεται η επιρροή του Βυζαντίου στους σλαβικούς λαούς, βαλκάνιους και Ρώσους; 16. Σε ποιο/ποια το Βυζάντιο εντάσσεται στη συνέχεια της μακραίωνης ελληνικής ιστορίας ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε αρχαιότητα και νεότερη εποχή; 17. σε ποιο διατυπώνεται με σαφήνεια ότι ο πολιτισμός του Βυζαντίου αποτελούσε σύνθεση διαφόρων στοιχείων, από τα οποία απουσιάζει η λέξη ελληνικός ;

5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ κυκλώστε το σωστό Αρα: Φαίνεται πως α) τα σχολικά βιβλία σταθερά προβάλλουν ότι το Βυζάντιο επηρέασε τον Σλαβικό κόσμο (Βαλκάνιους και Ρώσους), την Ευρωπαϊκή Αναγέννηση και την Ευρώπη γενικότερα αλλά και τον κόσμο της Ανατολής β) τα σχολικά βιβλία τείνουν όσο περνάει ο καιρός 1] να είναι πιο / λιγότερο ουδέτερα σε ύφος και πιο/λιγότερο πλούσια σε συναίσθημα και διδάγματα -2] να επιμένουν πιο πολύ/ πιο λίγο στην τεκμηρίωση των κρίσεων παρά στην εντυπωσιακή διατύπωσή τους 3] να συνδέουν όλο και πιο πολύ/ πιο λίγο το Βυζάντιο με τους Έλληνες και την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού μέσα στο χρόνο 4] να συνδέουν όλο και πιο πολύ/ πιο λίγο το Βυζάντιο με τον Χριστιανισμό 5] να τονίζουν όλο και πιο πολύ / πιο λίγο ότι το Βυζάντιο επηρέασε τους υπολοίπους και πιο πολύ / πιο λίγο τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ Βυζαντίου και υπολοίπων 6] να βλέπουν όλο και πιο πολύ/ πιο λίγο την προσφορά του Βυζαντίου μέσα σε ένα συγκρουσιακό πλαίσιο δυνάμεων του σκότους και του φωτός και πιο πολύ /πιο λίγο μέσα σε ένα πλαίσιο συνθέσεων διαφορετικών πολιτισμών της Μεσογείου - 7] να τονίζουν πιο πολύ /πιο λίγο τα στοιχεία του πολιτισμού και της Τέχνης στην προσπάθεια της αποτίμησης. ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΤΕ αυτές οι τάσεις δεν προκύπτουν τόσο από τις αλλαγές στις επιστημονικές ιστορικές γνώσεις ούτε από...το χρόνο που κυλά κι όλα τα αλλάζει ΑΛΛΑ από το σκοπό που υπηρετεί κάθε φορά η σχολική ιστορία ανάλογα με την κυρίαρχη παιδαγωγική θεωρία ή και την κυρίαρχη ιδεολογία! ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΘΗΚΗ 1940 ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΦΑΣΙΣΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1967 ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΨΥΧΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2001, 2007 Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΛΟΙΠΟΝ Α. Ποιον ιδιαίτερο σκοπό εξυπηρετούν τα βιβλία αυτά (ξεχωριστά ή ομαδοποιημένα, όπως θέλετε), αν παραβλέψουμε το αυτονόητο: την παροχή ιστορικών γνώσεων στους μαθητές; Β. Ποια οπτική θεωρείτε ως (γνωστικά και παιδαγωγικά) πιο ωφέλιμη για τους μαθητές (ποια τάση σας ικανοποιεί); Αν δεν σας ικανοποιεί κάποια, αποσαφηνίστε τι ακριβώς θα θέλατε.