ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ Β Φάση - Στάδιο Β. 1 Β.1.2 ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟ Υ.Α. ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 2 Αθήνα, Νοέμβριος 2014 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ

2 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ & ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ B ΦΑΣΗ - ΣΤΑΔΙΟ B 1 Β.1.2 ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟ Υ.Α. ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 2 Β.1.2.α: Εισηγητική Έκθεση του Σχεδίου Υ.Α. Β.1.2.β: Σχέδιο Υ.Α. Αναθεώρησης Εξειδίκευσης του Περιφερειακού Πλαισίου ΑΘΗΝΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014 Ευρωπαϊκή Ενωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Η δράση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ και του ΠΕΠ «Μακεδονία -- Θράκη»

3 Β ΦΑΣΗ - ΣΤΑ ΙΟ Β1 ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ ΑΘΗΝΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014 ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ ΙΚΤΥΟ - ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΕ ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΝΩΝΥΜΗ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ ΟΜΑ Α ΜΕΛΕΤΗΣ ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΗΣ ΟΥΜΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΘΥΜΙΟΣ ΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΑΚΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΝΤΟΜΑΡΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΟΚΑΝΟΣ ΖΩΗ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΟΥΤΡΗ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΡΙΓΚΩΝΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΟΥΜΑ ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ ΟΥ ΕΙ ΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Α ΑΜΑΝΤΙΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙ ΗΣ ΗΜΗΤΡΗΣ ΡΩΣΣΑΚΗΣ ΣΤΑΜΑΤΑ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΟΥΚΑΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ ΑΘΗΝΑ ΡΙΤΣΑ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΜΕΛΕΤΗΣ /νση Χωροταξίας / ΥΠΕΚΑ ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΤΕΦΑΝΗ χωροτάκτης - αρxιτέκτων πολεοδόμος υπεύθυνος μελέτης πολεοδόμος - χωροτάκτης αναπληρωτής υπεύθυνος μελέτης αρχιτέκτων - πολεοδόμος χημικός μηχανικός χωροτάκτης - αρχιτέκτων αρχιτέκτων - πολεοδόμος μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης περιβαλλοντολόγος μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης αρχιτέκτων μηχανικός μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης πολιτικός μηχανικός - συγκοινωνιολόγος - χωροτάκτης οικονομολόγος νομικός αρχιτέκτων, επίκουρος καθηγητής πολεοδομίας - χωροταξίας μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης αρχαιολόγος μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξης, υπεύθυνος GIS αρχιτέκτων - πολεοδόμος αρχιτέκτων - πολεοδόμος ρ. μηχανικός χωροταξίας πολεοδομίας και περιφερειακής ανάπτυξη τοπογράφος μηxανικός MSc χωροταξίας - πολεοδομίας Ε ΡΑ ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Βουκουρεστίου 23, Αθήνα τηλ.: , fax: , info@tpa.gr ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ i

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Β.1.2.Α. ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ Υ.Α Β.1.2.α. 1. Εισαγωγή... 1 Β.1.2.α. 2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης... 2 Β.1.2.α. 3. Στρατηγικές κατευθύνσεις του νέου ΠΠΧΣΑΑ... 8 Β.1.2.α. 4. ομή της Υπουργικής Απόφασης Β.1.2.Β. ΣΧΕ ΙΟ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Προοίμιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Γενικές διατάξεις Άρθρο 1: Σκοπός και περιεχόμενο Άρθρο 2: Στόχοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: Θέση και ρόλος της περιφέρειας στο διεθνή, ευρωπαϊκό και εθνικό χώρο Άρθρο 3: Στρατηγικές κατευθύνσεις για την ανάδειξη της θέσης της περιφέρειας στο διεθνές και ευρωπαϊκό χωρικό σύστημα ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: Πρότυπο χωρικής ανάπτυξης Άρθρο 4: Το αναπτυξιακό πρότυπο για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Άρθρο 5: Ειδικότερες επιλογές και υποθέσεις / στρατηγικά μεγέθη για την αναπτυξιακή φυσιογνωμία και εξέλιξη της Περιφέρειας Άρθρο 6: Αρχές οργάνωσης του χωρικού προτύπου για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Άρθρο 7: Βασικοί άξονες και πόλοι ανάπτυξης/ Πύλες του δικτύου μεταφορών ιαμετακομιστικά κέντρα εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας Άρθρο 8: Ευρύτερες χωρικές ενότητες της Περιφέρειας με ομοιογενή αναπτυξιακά χαρακτηριστικά ως προς τις παραγωγικές δραστηριότητες Άρθρο 9: Παραγωγικές δραστηριότητες εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας υνατότητες υποδοχής μεγάλων επενδύσεων Άρθρο 10: Φυσικοί και πολιτιστικοί πόροι και δίκτυα εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας 68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Στρατηγικές κατευθύνσεις χωρικής ανάπτυξης Άρθρο 11: ιάρθρωση του περιφερειακού οικιστικού δικτύου Άρθρο 12: Χωρικός προσδιορισμός των ευρύτερων ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων και εξειδίκευση των κατευθύνσεων στις ενότητες αυτές Άρθρο 13: Βιώσιμες διοικητικές και αναπτυξιακές ενότητες (ΑΝ.Ε.) Άρθρο 14: Κατευθύνσεις για τα βασικά δίκτυα μεταφορικής υποδομής Άρθρο 15: Βασικά δίκτυα λοιπής τεχνικής υποδομής Άρθρο 16: Προγραμματικά πλαίσια για τη χωροθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων Άρθρο 17: Καθορισμός περιοχών για την εφαρμογή ΠΕΧΠ και ΣΟΑΠ Άρθρο 18: Εξειδίκευση των κατευθύνσεων του ΠΠΧΣΑΑ στο «Τόξο υγροβιοτόπων και αρχαιολογικών χώρων» και στο παράκτιο μέτωπο Άρθρο 19: Βασικές προτεραιότητες για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς Άρθρο 20: Κατευθύνσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Άρθρο 21: Κατευθύνσεις στρατηγικής για το Τοπίο Άρθρο 22: Εξειδίκευση των κατευθύνσεων του ΠΠΧΣΑΑ στις επιμέρους αναπτυξιακές και διοικητικές ενότητες ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ ii

5 Άρθρο 23: Εξειδίκευση των κατευθύνσεων του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων και ανάδραση προς το σχεδιασμό Εθνικού Επιπέδου ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΑΡΤΩΝ Α/Α ΤΙΤΛΟΣ σελ. Χάρτης Α.1 ιαγραμματική απεικόνιση της θέσης της Περιφέρειας Ανατολικής 34 Μακεδονίας Θράκης στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο Χάρτης Α.2 ιαγραμματική απεικόνιση της θέσης της Περιφέρειας Ανατολικής 37 Μακεδονίας Θράκης στον Ελληνικό χώρο Χάρτης Α.3 ιαγραμματική απεικόνιση της θέσης της Περιφέρειας Ανατολικής 40 Μακεδονίας Θράκης στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο Π.1.α Πρόταση χωρικής διάρθρωσης του πρωτογενούς τομέα 122 Π.1.δ. Χωρική διάρθρωση της εξόρυξης 125 Π.1.β. Πρόταση χωρικής διάρθρωσης της μεταποίησης 131 Π.1.γ. Πρόταση χωρικής διάρθρωσης του τουρισμού 137 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1: ΑΕΠ κατά κεφαλή ΠΑΜΘ στο σενάριο Σχήμα 2: ΑΕΠ κατά κεφαλή ΠΑΜΘ στο σενάριο Σχήμα 3: Απασχόληση ΠΑΜΘ στο Σενάριο Σχήμα 4: Απασχόληση ΠΑΜΘ στο σενάριο Σχήμα 5: Ανεργία ΠΑΜΘ στο σενάριο Σχήμα 6: Ανεργία ΠΑΜΘ στο σενάριο ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Πληθυσμιακή Εξέλιξη στην ΠΑΜΘ Πίνακας 2: ΑΠΑ σε βασικές τιμές (εκ. Ευρώ), ΠΑΜΘ, Πίνακας 3: Κατά κεφαλή ΑΕΠ, ΠΑΜΘ, Πίνακας 4: Απασχόληση ΠΑΜΘ Πίνακας 5: ιάρθρωση οικιστικού δικτύου στην ΠΑΜΘ Πίνακας 6: Υφιστάμενη δομή διοικητικής οργάνωσης στην ΠΑΜΘ Πίνακας 7 Οικισμοί για τους οποίους θα πρέπει να γίνουν ΕΕΛ ή και αποχετευτικά έργα Πίνακας 8: Περιοχές υδατοκαλλιεργειών (σύμφωνα με το ΕΧΠΣΑΑ) Πίνακας 9: Ομαδοποίηση ΕΖ και ΖΕΠ της ΠΑΜΘ με στόχο τη διαχείρισή τους Πίνακας 10: Κατηγορίες τοπίων με βάση την αξία τους ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ iii

6 Β.1.2.α. ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ Υ.Α. Β.1.2.α. 1. Εισαγωγή Σκοπός του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης είναι να προσδιορίσει τη χωρική οργάνωση και να υποστηρίξει τη χωρική ανάπτυξη της Περιφέρειας, σε στρατηγικό επίπεδο και σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Το περιεχόμενο του Περιφερειακού Πλαισίου είναι αυτό που προδιαγράφεται στο άρθρο 8 του ν. 2742/1999. Αποτελεί σύνολο κειμένων και διαγραμμάτων με τα οποία: α) καταγράφεται και αξιολογείται η θέση της περιφέρειας στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, ο ρόλος της σε εθνικό επίπεδο και σε σύγκριση με άλλες περιφέρειες και οι λειτουργίες διαπεριφερειακού χαρακτήρα που έχει ή μπορεί να αναπτύξει, β) καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και διάρθρωση του χώρου στο επίπεδο της περιφέρειας, γ) αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών πολιτικών και προγραμμάτων στο επίπεδο της περιφέρειας και δ) προσδιορίζονται, με προοπτική δεκαπέντε (15) ετών, οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου στο επίπεδο της περιφέρειας, οι οποίες προωθούν την ισότιμη ένταξή της στον ευρύτερο διεθνή, ευρωπαϊκό και εθνικό χώρο. Η παρούσα Υπουργική Απόφαση ΠΕΚΑ αναθεωρεί το αντίστοιχο Πλαίσιο που είχε ε- γκριθεί με το ΦΕΚ 1471/Β / , και έχει ως αφετηρία την κατά το ν. 2742/1999 αξιολόγηση του τελευταίου. Παράλληλα, εναρμονίζεται με τα ισχύοντα σήμερα Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης εθνικού επιπέδου (Γενικό (ΦΕΚ Α /128/ ), και Ειδικά για τα Καταστήματα Κράτησης (ΦΕΚ 1575/Β / ), τη Βιομηχανία (ΦΕΚ ΑΑΠ/151/ ), τον Τουρισμό, όπως ισχύει (ΦΕΚ 3155/Β / ), τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), (ΦΕΚ 2464/Β / ) και τις Υδατοκαλλιέργειες (ΦΕΚ 2505/Β /2011), και εξειδικεύει και συμπληρώνει τις βασικές προτεραιότητες και επιλογές τους, περιλαμβάνοντας όπου απαιτείται και προτάσεις τροποποίησής τους (ανάδραση), η πραγματοποίηση των ο- ποίων μπορεί να γίνει με την κατά νόμο διαδικασία αναθεώρησής των Πλαισίων εθνικού επιπέδου. Έχουν ληφθεί τα υποκείμενα του Περιφερειακού Πλαισίου εγκεκριμένα σχέδια χωρικού χαρακτήρα, καθώς και το νέο ΕΣΠΑ και το υπό τελική διαμόρφωση νέο ΠΕΠ Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Τέλος, έχουν ληφθεί υπόψη οι απόψεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης για την τροποποίηση του Περιφερειακού Πλαισίου και τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αυτού. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 1

7 Β.1.2.α. 2. Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης Η ανάγκη αναθεώρησης του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ και διατύπωσης βασικών προτεραιοτήτων σε σχέση και με την επόμενη προγραμματική περίοδο , προκύπτει τόσο από την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και ειδικότερα των προβλημάτων και των δυσλειτουργιών που εντοπίζονται στην Περιφέρεια ΑΜΘ, όσο και από το σώμα των προοπτικών και των κατευθύνσεων εναλλακτικών προτάσεων που επιλέγονται. Α. Χωροταξική ένταξη Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης βρίσκεται στα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας, αποτελώντας ακριτική Περιφέρεια, ενώ παράλληλα μετασχηματίζεται σταδιακά σε πύλη της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επίτευξη αυτού του στόχου σχετίζεται από τη μία πλευρά με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και, από την άλλη, με την ολοκλήρωση των μεταφορικών υποδομών και των διασυνοριακών συνεργασιών και υπηρεσιών. Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζονται από την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην ΕΕ δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς. Η δυσκολία πρόσβασης στα βασικά κέντρα και τους άξονες ανάπτυξης της Βουλγαρίας, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των έργων που θα συμπληρώσουν τις συνδυασμένες μεταφορές, είναι από τους βασικούς λόγους που δεν έχει απορροφηθεί αυτή η δυναμική. Ταυτόχρονα, οι διαδικασίες ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ φαίνεται να χρονοτριβούν, με δυσμενείς επιπτώσεις στην Περιφέρεια ΑΜΘ. Β. Αναπτυξιακή φυσιογνωμία - Παραγωγικές δραστηριότητες Η Περιφέρεια ΑΜΘ παρουσιάζει διαχρονικά χαμηλά ποσοστά σύγκλισης ως προς τις υπόλοιπες Περιφέρειες της ΕΕ και ως προς τους στόχους της στρατηγικής της Λισσαβόνας, παρά το γεγονός ότι μέσω των διαρθρωτικών ταμείων έχει απορροφήσει σημαντικά κονδύλια για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της, τη βελτίωση της προσπελασιμότητας κ.ά. Στο εθνικό επίπεδο, η ΑΜΘ μαζί με την Κεντρική Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο ανήκουν στις Περιφέρειες που χαρακτηρίζονται ως «βραδυπορούσες» καθώς, μέχρι και το 2009, εμφανίζουν χαμηλότερο ρυθμό αύξησης της απασχόλησης και της ΑΠΑ ως προς τη χώρα. Το αναπτυξιακό πλαίσιο και ο ανάλογος προγραμματισμός που έγινε από το εγκεκριμένο ΠΠΧΣΑΑ, συντάχτηκε σε μια περίοδο ανάπτυξης της οικονομίας και πληθυσμιακής αύξησης, με παράλληλη εισροή μεταναστών από άλλες χώρες. Οι προβλέψεις αντίστοιχα ακολουθούσαν ένα αρκετά αισιόδοξο σενάριο, όπου η χώρα με την ένταξή της στην ΟΝΕ, σταθεροποιούσε μια αναπτυξιακή διαδικασία της περασμένης δεκαετίας και ισχυροποιούσε τη θέση της σε ΕΕ και Βαλκάνια. Οι εξελίξεις όμως που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στο διεθνές περιβάλλον και ιδίως στην Ευρώπη και την Ελλάδα, μετά και την προσφυγή της χώρας στο Μηχανισμό Στήριξης, είχαν αρνητικές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις και σε περιφερειακό επίπεδο, όπως καταδεικνύουν όλοι οι σχετικοί δείκτες της οικονομίας (απασχόλησης, κατανάλωσης, επενδύσεων κλπ) και του πληθυσμού. Η τομεακή διάρθρωση στην ΠΑΜΘ, στο επίπεδο του ΑΕΠ εμφανίζει ως κυρίαρχο τομέα παραγωγής τον τριτογενή (72,1% του ΑΕΠ της Περιφέρειας), στη συνέχεια τον δευτερογενή (22,3%) και τελευταίο τον πρωτογενή (5,6%). Αντίθετα, στο επίπεδο της απασχόλησης κυριαρχούν οι κλάδοι γεωργίας και κτηνοτροφίας με 24,2% επί του συνόλου και ακολουθούν μακράν οι κλάδοι της δημόσιας διοίκησης (11,2%), της μεταποίησης (11,1%), του λιανικού εμπορίου (8,6%) κλπ. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 2

8 ότι η μεγάλη συγκέντρωση της απασχόλησης συνδυάζεται με σχετικά περιορισμένη παραγωγικότητα. Ως προς τη μεταποίηση είναι γενικώς παραδεκτό ότι η Περιφέρεια βιώνει μια φάση αποβιομηχάνισης. Οι κατασκευές παρουσίασαν την τελευταία δεκαετία ενίσχυση, μετά την κατάρρευση όμως της αγοράς ακινήτων από το 2008 και έπειτα, οι προοπτικές και σε αυτό τον κλάδο δεν είναι ευοίωνες. Η πορεία τριτογενοποίησης που ακολούθησε η ΠΑΜΘ τα τελευταία είκοσι χρόνια στηρίχθηκε σημαντικά σε κλάδους που συνδέονται με την απασχόληση στον δημόσιο τομέα και την κατανάλωση στα αστικά κέντρα. Η εξελισσόμενη βίαιη ανατροπή του μοντέλου αυτού δημιουργεί έναν επιπρόσθετο προβληματισμό, συμπαρασύροντας προς τα κάτω όλους τους κλάδους που βασίζονται στην καταναλωτική δαπάνη. Οι παραπάνω διαπιστώσεις δείχνουν ότι η Περιφέρεια ΑΜΘ στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό σε δραστηριότητες που είτε βρίσκονται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης, παρουσιάζοντας κάμψη, είτε φαίνονται αρκετά ευάλωτες στην τρέχουσα περίοδο της οικονομικής κρίσης της χώρας. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, προκύπτει η ανάγκη σημαντικής αναδιάρθρωσης της τοπικής παραγωγικής διαδικασίας, στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας. Γ. Πρότυπο Χωρικής Ανάπτυξης Η συνάρθρωση του παραγωγικού προτύπου της ΠΑΜΘ εμφανίζει τάσεις συγκέντρωσης στα πεδινά, τις μεγάλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις και τις μονοκαλλιέργειες, εκεί που γίνεται και η καθετοποίηση της παραγωγής, ενώ τα αστικά κέντρα αναπτύσσονται ως κέντρα εμπορίου και υπηρεσιών. Στο ισχύον ΠΠΧΣΑΑ ουσιαστικά ενσωματώθηκε η υπάρχουσα ισχυρή δομή, γύρω από τον άξονα της Εγνατίας Οδού, ενισχύοντας τις αναπτυξιακές διαφορές μεταξύ ορεινών και πεδινών. Η συγκέντρωση στα κύρια αστικά κέντρα του μεγαλύτερου ποσοστού της απασχόλησης και του ΑΕΠ, κυρίως μέσω της ανάπτυξης του τριτογενή τομέα, ενίσχυσε τις εξαρτήσεις από αυτά, αλλά δεν δημιούργησε βιώσιμες λειτουργικές ενότητες σε περιοχές εκτός του άξονα ανάπτυξης. Η παρατηρούμενη ενίσχυση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων αναδεικνύει την ανάγκη αναθεώρησης αυτής της δομής. Γ1. Οικιστικό δίκτυο Στη σημερινή κατάσταση έχει παραχθεί κυρίαρχα ένας διαφοροποιημένος αναπτυξιακός άξονας, ως αποτέλεσμα της δυναμικής της Εγνατίας Οδού. Σε αυτόν περιλαμβάνονται τα αστικά κέντρα που αποτελούν τις έδρες των Περιφερειακών Ενοτήτων (Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη και σε μικρότερο βαθμό η, ευρισκόμενη εκτός της ζώνης άμεσης επιρροής του άξονα, πόλη της ράμας), τα ο- ποία έχουν αναλάβει τον ρόλο αναπτυξιακών πόλων μιας ευρύτερης ενδοχώρας. Η μείωση της χρονοαπόστασης βελτίωσε τις σχέσεις των σημαντικών αστικών κέντρων μεταξύ τους χωρίς όμως να παράγει κάποια ιδιαίτερη και στοχευμένη συμπληρωματικότητα. Επίσης, δεν έχει επιδιωχθεί ιδιαίτερα κάποια δικτύωση σε παραγωγικό επίπεδο ή στο επίπεδο των κοινωνικών υποδομών. Αντίστοιχα, ο ειδικός ρόλος που αποδίδεται από το υφιστάμενο ΠΠΧΣΑΑ σε κάθε ένα από τα κύρια αστικά κέντρα δεν επιβεβαιώνεται. Όσον αφορά τους οικισμούς χαμηλότερου επιπέδου, το κύριο στοιχείο που διαφοροποιεί την υφιστάμενη κατάσταση από τις προβλέψεις του Περιφερειακού Πλαισίου είναι η νέα διοικητική μεταρρύθμιση, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις ανέδειξε ως έδρες των Καλλικράτειων ήμων οικισμούς για τους οποίους δεν προβλεπόταν κάποιος ρόλος τοπικού κέντρου. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 3

9 Γ2. Οργάνωση εξωαστικού χώρου και δραστηριοτήτων Η εξειδίκευση των χωρικών ρυθμίσεων του εγκεκριμένου ΠΠΧΣΑΑ μέσω του υποκείμενου σχεδιασμού αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα της χωρικής οργάνωσης της Περιφέρειας. Η ελλιπής / πλημμελής προώθηση του υποκείμενου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού ανάγεται σε δομικό πρόβλημα του συστήματος χωρικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο, το οποίο στην περίπτωση της ΠΑΜΘ εμφανίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλες Περιφέρειες της χώρας. Ο χωρικός σχεδιασμός σε επίπεδο Καποδιστριακού ήμου στην Περιφέρεια ΑΜΘ εμφανίζει δραματική καθυστέρηση. Παραπέρα, η εξέταση των προτάσεων των υπό εκπόνηση μελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ δείχνει την τάση να προσεγγίζουν κατά το δυνατόν τις προβλέψεις του ΠΠΧΣΑΑ με σημαντικές όμως εξαιρέσεις σε δύο βασικά ζητήματα: Στην εφαρμογή του θεσμού των ΠΕΡΠΟ, που χρησιμοποιείται ευρέως από την πλειοψηφία των υπό εκπόνηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ τόσο για ΠΕΡΠΟ Β κατοικίας όσο και για ΠΕΡΠΟ Τουρισμού-Αναψυχής ενώ το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ προέβλεπε περιορισμένη χρήση του θεσμού στην Περιφέρεια. Επιπλέον, η κατεύθυνση του ΠΠΧΣΑΑ, ότι «στις περιοχές ευαίσθητων οικοσυστημάτων και προστατευόμενων περιοχών, η ανάπτυξη των χρήσεων τουρισμού και αναψυχής θα πρέπει να περιοριστεί στους υφιστάμενους οικισμούς» δεν τηρείται αυστηρά, στο πλαίσιο των μελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ. Στις ρυθμίσεις για τις περιοχές γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας όπου, σύμφωνα με τις προτάσεις των υπό εκπόνηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ, επιτρέπονται διάφορες χρήσεις εκτός γεωργίας, ακόμη και τουριστικές. Επιπλέον, σε γενικότερο επίπεδο, καταγράφεται η μη ενεργοποίηση διάφορων άλλων εργαλείων (ΠΕΧΠ, ΣΟΑΠ κ.ά.) που προβλέπονταν ως κατεύθυνση στο ΠΠΧΣΑΑ. Η υφιστάμενη προβληματική κατάσταση είναι πάντως δυνατόν να αντιστραφεί, καθώς ο μικρός αριθμός μελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ του Ν.2508/97 που εκπονείται στην παρούσα χρονική συγκυρία αφήνει περιθώρια μεγαλύτερου βαθμού σύγκλισης ανάμεσα στις κατευθύνσεις του νέου ΠΠΧΣΑΑ και των μελλοντικών μελετών ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ, καθώς οι τελευταίες θεσμικά υποχρεούνται να εναρμονίζονται με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό. Σημαντική έλλειψη του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ είναι η απουσία ολοκληρωμένων κατευθύνσεων οργάνωσης του αγροτικού χώρου, με αποτέλεσμα να μην αναδεικνύονται επαρκώς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει (κατάληψη εκτάσεων του αγροτικού από τον αστικό χώρο, αυθαίρετη δόμηση, συγκρούσεις χρήσεων γης, κατακερματισμός ιδιοκτησιών κλπ.) και να προκύπτει σημαντικό έλλειμμα ως προς τη ρύθμιση της χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης αυτής της σημαντικής και ιδιαίτερα εκτεταμένης λειτουργικής ενότητας της Περιφέρειας (π.χ. σε σχέση με την ένταξη άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων στον αγροτικό χώρο, την ανάπτυξη υποδομών, τη σχέση των οικισμών με τον περιαστικό τους χώρο, κ.ά.). Ενώ, αντίθετα, το ΠΠΧΣΑΑ προέβλεπε κατευθύνσεις ρύθμισης του παράκτιου χώρου (λόγω και των σημαντικών πιέσεων που συγκεντρώνει), τα ζητήματα οικιστικού ελέγχου και οικιστικής ανάπτυξης δεν έχουν επιλυθεί στην πράξη, είτε λόγω βραδυπορίας στην υλοποίηση του υποκείμενου σχεδιασμού, είτε λόγω ασυμφωνιών των υπό εκπόνηση μελετών με τις προβλέψεις του ΠΠΧΣΑΑ. Στην περίπτωση του νησιωτικού χώρου, τα προβλήματα εντοπίζονται στη Θάσο, ό- που η απουσία χωροταξικού σχεδιασμού σε ένα ήμο που συγκεντρώνει το 50% της τουριστικής κίνησης και υποδομής της Περιφέρειας, έχει σαφώς δημιουργήσει πιέσεις προς το περιβάλλον και συγκρούσεις χρήσεων γης. Η απουσία οριοθέτησης και διαχειριστικού σχεδίου στις περιοχές Natura 2000 εντείνει τα προβλήματα, ιδιαίτερα με ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 4

10 τις λατομικές περιοχές που αποτελούν σημαντικό πόρο για το νησί. Η ρύθμιση της σχέσης της εξορυκτικής δραστηριότητας με τις τουριστικές χρήσεις επίσης παραμένει ένα μείζον θέμα για το νησί. Οι κατευθύνσεις που αφορούν στον δευτερογενή τομέα περιορίστηκαν στον προγραμματισμό της δημιουργίας ενός αριθμού ΒΙΟΠΑ χωρίς να προσδιορίζουν περαιτέρω χαρακτηριστικά για την ανάπτυξη της βιομηχανικής δραστηριότητας. Το Ειδικό Πλαίσιο για τη Βιομηχανία έχει προτείνει αναλυτικότερα πρότυπα ανάπτυξης ανά περιοχή, τα οποία χρειάζεται να εξεταστούν / συνεκτιμηθούν σε σχέση και με άλλες πολιτικές και εργαλεία, όπως ο Ν.3982/2011 για τα Επιχειρηματικά Πάρκα, αλλά και τις ισχύουσες κατευθύνσεις για την προστασία της αγροτικής γης (με έμφαση στην αντιμετώπιση της διάσπαρτης χωροθέτησης). Γ3. Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον - Τοπίο Το φυσικό περιβάλλον της Περιφέρειας αποτελεί ένα από τα βασικά συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Εξέχουσα θέση κατέχουν οι προστατευόμενες περιοχές και τα εθνικά πάρκα ιδίως τα δάση του ορεινού όγκου, οι λίμνες και λιμνοθάλασσες, οι ποταμοί με τις εκβολές και έλτα τους. Στο διάστημα που μεσολάβησε από την έγκριση του ΠΠΧΣΑΑ, στην Περιφέρεια θεσμοθετήθηκαν τέσσερα Εθνικά Πάρκα (ΕΠ άσους αδιάς Λευκίμμης Σουφλίου, Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο έλτα Έβρου, ΕΠ ΑΜΘ [Νέστος, Βιστωνίδα, Ισμαρίδα] και ΕΠ Οροσειράς Ροδόπης). Η θεσμοθέτηση των Εθνικών Πάρκων δεν κατάφερε εντούτοις να επιλύσει τα προβλήματα συγκρούσεων χρήσεων γης και ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης εντός των ορίων τους, όπως προκύπτει από τα στοιχεία των διαχειριστικών τους σχεδίων. Σε κάθε περίπτωση, το περιεχόμενο των επιτρεπόμενων χρήσεων γης που προβλέπεται από τις αντίστοιχες ΚΥΑ των Πάρκων αποτελεί συχνά αντικείμενο ενστάσεων εκ μέρους των τοπικών κοινωνιών και γενικότερης αμφισβήτησης που, με τη σειρά της, τροφοδοτεί ακολούθως τα φαινόμενα παράνομης χωροθέτησης χρήσεων. Επιπλέον, το καθεστώς προστασίας παραμένει ανολοκλήρωτο, καθώς για τα Εθνικά Πάρκα εκκρεμεί η έκδοση των προβλεπόμενων από την νομοθεσία προεδρικών διαταγμάτων, μετά από εκπόνηση ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης, καθώς και η θεσμοθέτηση διαχειριστικών σχεδίων. Ειδικά για τον χαρακτηρισμό του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ, ως εξαιρετικά σημαντικό αρνητικό δεδομένο έχουμε την ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας της ΚΥΑ 44549/2008 (ΦΕΚ 497/ /2008) με αποτέλεσμα μέχρι την έκδοση σχετικού προεδρικού διατάγματος, ως ισχύον θεσμικό πλαίσιο να επανέρχεται η παλαιότερη ΚΥΑ 5796/1996 (ΦΕΚ 854/Β/ ). Συνολικά, η παρατηρούμενη δυσαναλογία μεταξύ της ενίσχυσης της θεσμικής προστασίας και της ελλειπούς διαχείρισης και ανάδειξης των οικοσυστημάτων έχει οδηγήσει σε υποβάθμιση του ρόλου τους ως πόρων για την περιοχή. Ταυτόχρονα, πολλές είναι οι περιπτώσεις όπου το φυσικό τοπίο έχει υποστεί έντονες αλλοιώσεις από την ανάπτυξη έργων και δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα την υποβάθμισή του ως περιβαλλοντικού πόρου, αλλά και ως εν δυνάμει τουριστικού πόρου. Οι ελλείψεις περιβαλλοντικών υποδομών, παρά την πρόοδο που συντελέστηκε τα προηγούμενα χρόνια, επιτείνουν τα προβλήματα ρύπανσης των αποδεκτών, με αιχμή το θέμα της ολοκλήρωσης του ΠΕΣ Α, αλλά και τη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων σε πολλές βιομηχανικές συγκεντρώσεις θεσμοθετημένες και, συνηθέστερα, άτυπες. Όσον αφορά στο πολιτιστικό περιβάλλον, διακρίνεται ένα δίπολο μεταξύ της εντατικής προσπάθειας αφενός για την ανάδειξη των κύριων και γνωστότερων αρχαιολογικών χώρων και αφετέρου για την προβολή των μνημειακών συνόλων στα ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 5

11 αστικά κέντρα. Στο σύνολο της Περιφέρειας γίνεται αντιληπτή μια έντονη τάση αναγνώρισης κυρίως βυζαντινών και νεώτερων διατηρητέων μνημείων. Παρά το γεγονός ότι πλήθος έργων που εντάχθηκαν στα διάφορα χρηματοδοτικά πλαίσια αφορούσαν τους αρχαιολογικούς χώρους δεν έχει επιτευχθεί η σύνδεση των παραπάνω στοιχείων σε μια ενότητα με ιδιαίτερο χαρακτήρα και συγκεκριμένη φυσιογνωμία με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη μη προώθηση της πρότασης του ΠΠΧΣΑΑ για τη δημιουργία «Τόξου Υγροβιοτόπων και Αρχαιολογικών χώρων». Αντίστοιχα, παρά τη μεγάλη προσπάθεια διατήρησης και προστασίας του αρχιτεκτονικού πλούτου της Παλιάς Πόλης της Ξάνθης και τα εξαιρετικά αποτελέσματα που είχε, δεν επιτεύχθηκε η προώθηση μιας εναλλακτικής μορφής τουρισμού με αξιοποίηση και σύνδεση των παραδοσιακών οικισμών, κυρίως του ορεινού χώρου. Είναι πάντως φανερό ότι η Περιφέρεια, σύμφωνα με το δυναμικό που διαθέτει, θα μπορούσε να αποτελέσει πολιτιστικό και τουριστικό πόλο αν προχωρήσει σε ανάδειξη των ιστορικών της τόπων με οργανωμένο σχεδιασμό και συνεργασία μεταξύ των φορέων. Γ4. Μεταφορικές υποδομές Η Περιφέρεια ΑΜΘ έχει επενδύσει στρατηγικά σε μεγάλο βαθμό στην ένταξή της στα διεθνή δίκτυα μεταφορών. Κύριος παράγοντας στη διαδικασία αυτή είναι η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού. Εντούτοις η καθυστέρηση στην ανάπτυξη των κάθετων αξόνων και των συνδυασμένων μεταφορών μειώνει αρκετά τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα ι δίως από τη στιγμή που τα λιμάνια της Καβάλας («Φίλιππος Β») και της Αλεξανδρούπολης δεν είναι επαρκώς αξιοποιημένα και στερούνται κατάλληλων υποδομών. Σύμφωνα με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ιευρωπαϊκά ίκτυα Μεταφορών (TEN-T), δεν προβλέπεται η ένταξη κάποιου κόμβου ή άξονα της ΠΑΜΘ στο δίκτυο «κορμού» (core). Η μειωμένη σημασία που φαίνεται να αποδίδεται στην Περιφέρεια οφείλεται μάλλον σε συγκυριακούς παράγοντες ή και σε ελλείψεις των υφιστάμενων υποδομών και δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές δυνατότητες των βασικών κόμβων και δικτύων της ΠΑΜΘ ιδιαίτερα των δύο λιμένων της, που έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε σημαντικούς κόμβους διατροπικών μεταφορών. Σήμερα και σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, η ένταξη της ΠΑΜΘ στα ευρύτερα διεθνή δίκτυα μεταφορών, περνά από την αναβάθμιση του άξονα Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο (οδικό και σιδηροδρομικό) και τη σύνδεσή του με τον άξονα IX των πανευρωπαϊκών αξόνων. Σε συνέχεια αυτής της δυναμικής, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι δυνατόν να προσελκύσει διαφοροποιημένη εμπορευματική κίνηση αξιοποιώντας τις δυνατότητες σύνδεσης με το λιμάνι του Μπουργκάς, γεγονός που δημιουργεί προοπτικές εναλλακτικής διόδου μεταξύ Μαύρης Θάλασσας και Μεσογείου. Η ένταξη του λιμένα της Καβάλας στο εκτεταμένο δίκτυο των ΤΕΝ-Τ, δημιουργεί τη δυνατότητα ροών προς και από τα Βαλκάνια, κυρίως μέσω της μελλοντική σύνδεσης του λιμανιού με τον κύριο διευρωπαϊκό διάδρομο Orient / East Med, μέσω του οδικού άξονα Ε61 (σύνδεση Καβάλας Σερρών - Προμαχώνα) καθώς και με την ένταξη του οδικού άξονα Κομοτηνής - Haskovo, μέσω Νυμφαίας, στο εκτεταμένο δίκτυο. Αντίστοιχα, οι στρατηγικοί στόχοι για τα αεροδρόμια της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης δεν έχουν επιτευχθεί. Κυρίως όμως προβληματίζει η απαξίωση των σιδηροδρομικών μεταφορών καθώς καθυστερεί η σύνδεση του λιμανιού της Καβάλας με το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο ενώ δεν έχουν δρομολογηθεί οι απαραίτητες εργασίες βελτίωσης της υφιστάμενης γραμμής στο τμήμα Ξάνθης-Αλεξανδρούπολης. Στο διαπεριφερειακό και ενδοπεριφερειακό επίπεδο, η συμβολή της Εγνατίας δεν περιορίζεται στην εξυπηρέτηση του μεταφορικού έργου, αλλά συμβάλλει στην ενίσχυση ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 6

12 ενός ευρύτερου δικτύου κοινωνικο-οικονομικών, εμπορικών, τουριστικών και άλλων δραστηριοτήτων. Πάντως, η δυναμική αυτή αφορά κυρίως τη ζώνη επιρροής της Ε- γνατίας Οδού και μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από αυτή. Γ5. Ενέργεια Οι εκτιμήσεις για ανάδειξη της ΠΑΜΘ ως ενεργειακού κόμβου διεθνούς σημασίας δεν επαληθεύονται, κυρίως λόγω της εγκατάλειψης του σχεδίου για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. Επίσης, η διέλευση μέσω της ΠΑΜΘ του διακρατικού αγωγού TAP δεν παρουσιάζει ισχυρές αναπτυξιακές προοπτικές, αν και οδηγεί στην αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Περιφέρειας Στους υπόλοιπους τομείς της ενέργειας, η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης δείχνει ότι, σε γενικές γραμμές, υλοποιήθηκαν οι κατευθύνσεις και προβλέψεις του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ. Τα μεγάλα έργα της ΕΗ δηλαδή τα υδροηλεκτρικά έργα στον Νέστο (σύστημα φραγμάτων) και η μονάδα ηλεκτροπαραγωγής (εντός της ΒΙΠΕ Κομοτηνής) με φυσικό αέριο λειτουργούν ήδη και καλύπτουν σημαντικό ποσοστό των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια, τόσο της Περιφέρειας όσο και της χώρας. Επιπλέον, το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας συνδέεται με τα αντίστοιχα δίκτυα της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Ανάλογη πρόοδος έχει σημειωθεί και σε ό,τι αφορά το δίκτυο φυσικού αερίου. Έχει υλοποιηθεί ο κεντρικός αγωγός που διασχίζει κατά μήκος την Περιφέρεια φτάνοντας στην Κεντρική Μακεδονία, ενώ βρίσκεται σε διαδικασία αδειοδότησης η κατασκευή ενός νέου υπεράκτιου σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου νοτιανατολικά της Αλεξανδρούπολης. Προγραμματίζεται επίσης η κατασκευή αγωγού μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας ενώ υπάρχει πρόβλεψη για ένα νέο διακρατικό αγωγό από την Κομοτηνή έως τα παράλια της Θεσπρωτίας και με υποθαλάσσιο τμήμα έως το Οτράντο της Ιταλίας. Ιδιαίτερα δυναμικές είναι οι επενδύσεις σε εγκαταστάσεις παραγωγής αιολικής ενέργειας. Σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο των ΑΠΕ, μια από τις τρεις εθνικές Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) εντοπίζεται στην Περιφέρεια ΑΜΘ. Η διαχρονική αύξηση των αιτήσεων αδειοδότησης αιολικών πάρκων αποδεικνύει την τάση για τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση των σχετικών δυνατοτήτων της Περιφέρειας. Το ζήτημα σχετίζεται άμεσα με την επίσπευση της σύνταξης και έγκρισης ιαχειριστικών Σχεδίων για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 ώστε να αρθούν οι συγκρούσεις που αναφύονται επί του πεδίου. Ως προς το τελευταίο σημείο, παρατηρείται επίσης ότι η κατεύθυνση του ισχύοντος ΠΠΧΣΑΑ για εξέταση των αναμενόμενων επιπτώσεων από τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων στα υπό εξαφάνιση είδη πανίδας δεν έχει βρει εφαρμογή. Μεγάλη ζήτηση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια και η ανάπτυξη φωτοβολταϊκών (Φ/Β) σταθμών. Το ζήτημα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, καθώς δημιουργεί ευθεία σύγκρουση με τη γεωργική χρήση του αγροτικού χώρου της Περιφέρειας. Τέλος, υλοποιούνται σταδιακά σε σημαντικό βαθμό οι προβλέψεις για την ανάπτυξη της γεωθερμίας, με τον εντοπισμό αρκετών πεδίων κυμαινόμενης ποιότητας. Με την ολοκλήρωση των προβλεπόμενων βασικών υποδομών, σύμφωνα με τις σχετικές κατευθύνσεις του θεσμοθετημένου ΠΠΧΣΑΑ, η Περιφέρεια ΑΜΘ εξελίσσεται σταδιακά σε νέο ενεργειακό κέντρο της χώρας, εκμεταλλευόμενη σε μεγάλο βαθμό την γκάμα των διατιθέμενων ενεργειακών της πόρων. Για να γίνει αυτή η εξέλιξη πραγματικότητα χωρίς να επιβαρυνθούν άλλοι πόροι και δραστηριότητες, πρέπει να υπάρξει εξειδίκευση των κατευθύνσεων του Ειδικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, αντιμετω- ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 7

13 πίζοντας τις διάφορες ενδεχόμενες συγκρούσεις και διευκολύνοντας την ανάπτυξη των εγκαταστάσεων. Β.1.2.α. 3. Στρατηγικές κατευθύνσεις του νέου ΠΠΧΣΑΑ Α. Κατευθύνσεις για το νέο αναπτυξιακό πρότυπο της ΠΑΜΘ Από τη μέχρι τώρα ανάλυση της πορείας της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με τις ε- φαρμοσμένες πολιτικές και τις θέσεις και εκτιμήσεις των διαφόρων φορέων και των κοινωνικών εταίρων, αναγνωρίζεται μία συστηματική σύγκλιση πάνω σε ένα διαφαινόμενο πρότυπο. Το πρότυπο αυτό στηρίζεται στην ενίσχυση του ενδογενούς αναπτυξιακού δυναμικού της Περιφέρειας και στη στοχευμένη προσέλκυση αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και επενδύσεων, αξιοποιώντας τη γεωγραφική θέση, τα φυσικά και παραγωγικά πλεονεκτήματα και τις υποδομές της Περιφέρειας. Σύμφωνα με αυτό το πρότυπο, οι υφιστάμενες παραγωγικές και κοινωνικές δομές στηρίζονται και σταδιακά εκσυγχρονίζονται, αποδίδοντας στην ουσία ενδογενές αναπτυξιακό κεφάλαιο που θα βοηθήσει να καταστεί η Περιφέρεια ελκυστική σε ένα διευρυμένο οικονομικό χώρο. Το σενάριο αυτό προσβλέπει σε μια πολυπαραγοντική ανάπτυξη, που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας και θα προωθεί κυρίως τις διασυνδέσεις που θα αυξήσουν την προστιθέμενη αξία, την εξωστρέφεια και την αυτοδυναμία της αναπτυξιακής διαδικασίας. ημιουργείται με αυτό τον τρόπο η απαραίτητη αναπτυξιακή δυναμική και η στόχευση, που θα νοηματοδοτήσουν τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί και θα καταστήσουν τους πόλους της ΠΑΜΘ ανταγωνιστικούς στη διεκδίκηση μια θέσης - κόμβου στις διαπεριφερειακές και διασυνοριακές συναλλαγές. Στο σενάριο αυτό, οι δράσεις του ΠΠΧΣΑΑ (αλλά και των εθνικών σχεδίων), αξιοποιώντας τις ενδογενείς αναπτυξιακές προοπτικές και δημιουργώντας σταθερές βάσεις για μια αυτοδύναμη και εξωστρεφή ανάπτυξη, θα μπορέσουν, μέσα στην επόμενη πενταετία, να σταθεροποιήσουν τα φθίνοντα σήμερα οικονομικά και δημογραφικά μεγέθη. Στη συνέχεια, είναι δυνατόν να επιτύχουν την επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Αναμένεται ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα με αναδιάρθρωση προϊόντων, μεθόδων παραγωγής και καθετοποίηση, του τουρισμού (κλασικού τύπου στην αρχή και πολυπαραγοντικού στη συνέχεια), καθώς και των καινοτόμων επιχειρήσεων του δευτερογενή και του τριτογενή τομέα, εν μέρει δε και του πρωτογενή. Ακόμη, μπορεί να αναμένεται αύξηση του διαμετακομιστικού εμπορίου μέσω της αξιοποίησης των γεωπολιτικών χαρακτηριστικών και των λιμανιών της ΑΜΘ. Από το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ, το Γενικό Πλαίσιο, αλλά και από τα αναπτυξιακά προγράμματα της προηγούμενης περιόδου, προτείνεται διαχρονικά αφενός η αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Περιφέρειας ΑΜΘ, είτε ως ενεργειακός είτε ως διαμετακομιστικός κόμβος, αφετέρου η αξιοποίηση του συνόλου των ενδογενών αναπτυξιακών της χαρακτηριστικών, είτε μέσω της ανασυγκρότησης του αγροτικού τομέα είτε μέσω της ανάπτυξης του τριτογενή, με βάση στον εναλλακτικό τουρισμό. Σύμφωνα με το διαφαινόμενο αναπτυξιακό πρότυπο, στα εντοπισμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας περιλαμβάνονται: το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, η φυσική παραγωγικότητα της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες καθετοποίησης της παραγωγής, ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 8

14 η γεωπολιτική θέση της Περιφέρειας και οι υφιστάμενες μεταφορικές υποδομές, σε αλληλεπίδραση με τις υφιστάμενες και διαφαινόμενες τάσεις ως προς τις διεθνείς οικονομικές ροές, και σε συνδυασμό με πολιτικές εθνικής εμβέλειας. Το παραπάνω αναπτυξιακό πρότυπο πρέπει να τοποθετηθεί στο ευμετάβλητο περιβάλλον της κρίσης και της ύφεσης, καθώς και στις υπάρχουσες δυνατότητες άσκησης περιφερειακής πολιτικής, και να γίνουν οι πιθανές προβλέψεις ώστε να προκύψουν η στρατηγική και οι κατευθύνσεις που πρέπει να εφαρμοστούν στο χωρικό πρότυπο. Με βάση τις παρατηρήσεις οι οποίες συνοπτικά παρατέθηκαν νωρίτερα, οι κατευθύνσεις για τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης θα πρέπει εκ των πραγμάτων να κινηθούν σε ένα διπλό πλαίσιο στόχων: Στο πρώτο επίπεδο, οφείλουν να δρομολογήσουν διαδικασίες υποστήριξης πληττόμενων ομάδων του πληθυσμού και ενίσχυσης των θετικών προοπτικών και δυνατοτήτων της Περιφέρειας ΑΜΘ, με άμεσο στόχο την ανάσχεση, κατά το δυνατόν, της ύφεσης και της ανεργίας και την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και, μεσοπρόθεσμα, τη συγκράτηση και ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού της Περιφέρειας και τη διατήρηση του δυναμισμού των αστικών κέντρων. Στο δεύτερο επίπεδο, οφείλουν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας και την εξισορρόπηση των περιφερειακών ανισοτήτων. Τα δύο αυτά επίπεδα δεν μπορεί βεβαίως να είναι α- νεξάρτητα μεταξύ τους, αλλά οφείλουν να βασίζονται σε έναν συνεκτικό σχεδιασμό, ο οποίος θα αναπροσανατολίζει και θα ιεραρχεί συνολικούς και ενδιάμεσους στόχους και δράσεις. Το διπλό αυτό πλαίσιο στόχων, έρχεται να συμπληρώσει το όραμα της Περιφέρειας όπως εκφράζεται και στο νέο ΕΣΠΑ: «Η σταδιακή ανασυγκρότηση και ο εκσυγχρονισμός του παραγωγικού προτύπου της Περιφέρειας, η διατήρηση, και κατά το δυνατόν εμβάθυνση, της κοινωνικής συνοχής σε περιβάλλον αυξανόμενου ανταγωνισμού, ύφεσης και κρίσης, με την αξιοποίηση των πόρων της Περιφέρειας, την κινητοποίηση των υφισταμένων αλλά και νέων κοινωνικών συλλογικοτήτων και την αξιοποίηση της γεωγραφικής της θέσης». 1 Στο πρώτο επίπεδο κρίνεται απαραίτητο να αναληφθούν δράσεις: για την ενίσχυση των αστικών κέντρων με στόχο τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, για τη μείωση του κόστους διαβίωσης των πληττόμενων ομάδων του πληθυσμού, για τη διεύρυνση και βελτίωση της παροχής υπηρεσιών συλλογικής κατανάλωσης, για την προώθηση δικτύων αλληλέγγυας και κοινωνικής οικονομίας. Ταυτόχρονα είναι απαραίτητη η μεγιστοποίηση της απορροφητικότητας των πάσης φύσεως χρηματοδοτικών μέσων, είτε αυτά απευθύνονται σε ιδιώτες ή σε δημόσιους φορείς. Στη συγκεκριμένη συγκυρία έχει μεγάλη σημασία η σωστή προετοιμασία του περιφερειακού αναπτυξιακού προγραμματισμού της περιόδου , αλλά και η συνεργασία σε αυτό το επίπεδο με το νέο ΠΠΧΣΑΑ. Σε αυτό το πλαίσιο σημαντικός παράγοντας είναι η εισαγωγή της καινοτομίας σε όλες τις προτεινόμενες δράσεις, ώ- στε να καταστούν περισσότερο επιλέξιμες. 1 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου , Οκτώβριος ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 9

15 Μια κρίσιμη παράμετρος που αφορά στην υποστήριξη των πληττόμενων ομάδων, είναι η διεύρυνση της βάσης της απορρόφησης πόρων σε ένα διαφοροποιημένο πλαίσιο, ώστε να καλυφθούν κατά το δυνατόν περισσότερες ανάγκες. Στόχος είναι η άμεση βελτίωση της ρευστότητας και η μείωση της ανεργίας, παράλληλα με την έ- ναρξη δημιουργίας των βάσεων για την παραγωγική προσαρμογή και ανασυγκρότηση. Παράλληλα, η συγκράτηση και ενίσχυση του δυναμισμού των αστικών κέντρων σε αυτό το επίπεδο κρίνεται απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων του δευτέρου επιπέδου. Στο δεύτερο επίπεδο, η επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας θα πρέπει να συνδέεται με τη στροφή σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των υφιστάμενων παραγωγικών δομών, δημιουργώντας όμως ταυτόχρονα τις δυνατότητες ανασυγκρότησής τους. Η στροφή της παραγωγής και της απασχόλησης από τον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών και της κατανάλωσης σε μια παραγωγική διάρθρωση που θα αξιοποιεί τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του πρωτογενή τομέα της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες στοχευμένης ανάπτυξης του τουρισμού και του εμπορίου, θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση αυτής της διαδικασίας. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι δομές που αυξάνουν την προστιθέμενη αξία και τη συνέργεια μεταξύ των επιμέρους παραγωγικών δομών. Οι υποδομές που θα στηριχθούν στην Περιφέρεια, μέσα και από τα αναπτυξιακά προγράμματα, θα πρέπει να είναι αυτές που μετατρέπουν την αναπτυξιακή αυτή δυναμική σε ουσιαστικό συγκριτικό πλεονέκτημα, στηρίζοντας την εξωστρέφεια των παραγωγικών δραστηριοτήτων και συμβάλλοντας στην αύξηση των εμπορευματικών ροών με στοχευμένο τρόπο. Για να μπορέσει η Περιφέρεια να διεκδικήσει ενεργό ρόλο στη σκακιέρα των διεθνών ροών και στον ανταγωνισμό των διαφόρων πόλων για προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, θα πρέπει να έχει δημιουργήσει καταρχήν ένα αυτοδύναμο αναπτυξιακό δυναμικό που θα την καταστήσει ελκυστική. Στο δεύτερο επίπεδο κρίνεται απαραίτητο να αναληφθούν δράσεις: για την ενίσχυση και ανασυγκρότηση του πρωτογενή τομέα, 2 για την ενίσχυση και ανασυγκρότηση του τουρισμού και την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού, για την αξιοποίηση των σημαντικών φυσικών και πολιτιστικών πόρων ως μέρος της ταυτότητας της Περιφέρειας για την αξιοποίηση των σημαντικών τοπικών ενεργειακών πόρων και υποδομών σε όλους τους τομείς, για την ενίσχυση της διασύνδεσης των διαφόρων παραγωγικών τομέων, για την ενίσχυση των εμπορευματικών υποδομών και την περαιτέρω εξαγωγική δραστηριότητα, για την εισαγωγή της καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα. Β. Η δομή του χωρικού προτύπου της ΠΑΜΘ Από την διατύπωση των κατευθύνσεων για την αναπτυξιακή φυσιογνωμία της Περιφέρειας ΑΜΘ, αναδεικνύεται η ανάγκη ενίσχυσης του ενδογενούς αναπτυξιακού δυναμικού και της στοχευμένης προσέλκυσης αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και ε- πενδύσεων, μέσω της αξιοποίησης της γεωγραφικής θέσης, των φυσικών και παραγωγικών πλεονεκτημάτων και των υποδομών της Περιφέρειας. 2 Βλ. και ΠΑΜΘ, Αγροτικός σχεδιασμός Επιστολή προς το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης, παράρτημα. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 10

16 Οι γενικοί αυτοί στόχοι που καθορίζουν το αναπτυξιακό πλαίσιο του προτύπου χωρικής ανάπτυξης συγκεκριμενοποιούνται στο χώρο: Με τη συγκρότηση ενός ισόρροπου και διαφοροποιημένου δικτύου πόλων διαπεριφερειακής σημασίας. Με την οργάνωση της ανάπτυξης της ενδοχώρας της Περιφέρειας μέσω της συγκρότησης λειτουργικών αναπτυξιακών ενοτήτων, για την εξισορρόπηση των ανισοτήτων στρατηγική που πραγματοποιείται ιδιαίτερα μέσω: o Της στοχευμένης ανάπτυξης του ορεινού χώρου, o o Της ενίσχυσης, βελτίωσης και ισχυροποίησης των αστικών κέντρων σε όλα τα επίπεδα, Της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συμπλέγματος παραγωγικών δραστηριοτήτων που θα ενισχύσει τη βιωσιμότητα των αναπτυξιακών ενοτήτων, o Της ενίσχυσης της προσπελασιμότητας των οικιστικών κέντρων, με κατάλληλες κατά περίπτωση συνδέσεις που αξιοποιούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις υφιστάμενες μεταφορικές υποδομές. Με την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων περιοχών. Με τη συγκρότηση ενός δικτύου ανάδειξης και προστασίας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Με τη βιώσιμη αξιοποίηση του δυναμικού ΑΠΕ της ΠΑΜΘ. Με την αξιοποίηση και τη στοχευμένη ανάπτυξη των μεταφορικών υποδομών και των διασυνοριακών διασυνδέσεων. Με την ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας. Η προτεινόμενη δομή του προτύπου χωρικής ανάπτυξης ως έκφραση αυτών των επιλογών, οργανώνεται γύρω από τον παραδοσιακό άξονα ανάπτυξης της Περιφέρειας, Ανατολής - ύσης, και συμπληρώνεται από τους δυο κάθετους άξονες Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο και Καβάλα - ράμα - Εξοχή, ώστε να ενισχυθεί η ενδοπεριφερειακή συνοχή και επιπροσθέτως να εκφραστεί η διασυνοριακή και διαπεριφερειακή δυναμική της Περιφέρειας. Στους κόμβους των κάθετων αυτών αξόνων με τον βασικό, εγκάρσιο, άξονα, βρίσκονται οι διεθνείς λιμενικές πύλες της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, που ενισχύουν τον ρόλο των αξόνων αυτών ως απόληξη των διασυνοριακών δικτύων, ενώ η σύνδεση της Κομοτηνής με το Haskovo αυξάνει τις ροές προς τις δύο πύλες. Από αυτές τις πύλες γίνεται και η κύρια σύνδεση με τα νησιά της Θάσου και της Σαμοθράκης, αλλά και με το Βόρειο Αιγαίο. Πάνω σε αυτή την ισχυρή δομή συναρτώνται, στον παράκτιο και στον ορεινό χώρο, δευτερεύοντες άξονες περιφερειακής εμβέλειας που συνδέουν τους βασικούς πόλους της Περιφέρειας με μικρότερα αστικά κέντρα. Οι βιώσιμες αναπτυξιακές ενότητες στον παράκτιο και στον ορεινό χώρο συγκροτούνται γύρω από αυτά τα κέντρα, τα οποία αναλαμβάνουν ειδικό ρόλο ανάλογα και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, σε μια κατά βάση αξονική διάταξη κατά μήκος των δευτερευόντων περιφερειακών αξόνων. Στον πεδινό χώρο, οι βασικοί πόλοι της Περιφέρειας οργανώνουν γύρω τους ένα ι- σχυρό δίκτυο εξαρτήσεων αναπτυξιακού χαρακτήρα, όπου συγκροτούνται τα δίκτυα αλληλοσυμπλήρωσης των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Αυτή η οργάνωση διαχέεται σε μικρότερα οικιστικά κέντρα, γύρω από τα οποία συγκροτούνται οι βιώσιμες αναπτυξιακές ενότητες του αγροτικού χώρου. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 11

17 Οι βασικοί αναπτυξιακοί άξονες στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με μεταφορικούς άξονες που έχουν αποκτήσει ή προβλέπεται να αποκτήσουν ιδιαίτερη αναπτυξιακή δυναμική σε συνδυασμό με το μεταφορικό τους ρόλο και τη διασύνδεση συγκεκριμένων αναπτυξιακών πόλων. Κύριος διαμήκης αναπτυξιακός άξονας ανατολής δύσης. Κύριος αναπτυξιακός άξονας διαπεριφερειακής εμβέλειας με εθνικά και διευρωπαϊκά χαρακτηριστικά και σημασία. Προβλέπεται η ενίσχυσή του ώστε να λειτουργήσει ως συστατικό στοιχείο προώθησης τόσο της εσωτερικής συνοχής της Περιφέρειας όσο και της εξωστρέφειάς της. ευτερεύων αναπτυξιακός άξονας Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο Ορίζεται ως αναπτυξιακός άξονας ενδοπεριφερειακής εμβέλειας με ισχυρό εθνικό και διεθνή προσανατολισμό και προβλέπεται η κατά προτεραιότητα ενίσχυσή του. Η σημαντική δυναμική του προκύπτει από τη δυνατότητα των υφιστάμενων μεταφορικών δικτύων (οδικό, σιδηροδρομικό) να ενταχθούν στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών και, σε συνδυασμό με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, να δημιουργήσουν διάδρομο παράκαμψης των στενών των αρδανελίων στην εμπορευματική διασύνδεση των χωρών της Βαλκανικής και της Μαύρης Θάλασσας με τη Μεσόγειο. ευτερεύων αναπτυξιακός άξονας Καβάλα - ράμα - Κάτω Νευροκόπι - Εξοχή Ο υπόψη άξονας, δε μπορεί να θεωρηθεί ως διευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Στο πλαίσιο του παρόντος ΠΠΧΣΑΑ ορίζεται ως αναπτυξιακός άξονας ενδοπεριφερειακής εμβέλειας και προβλέπεται η ενίσχυσή του. ευτερεύων αναπτυξιακός άξονας Καβάλα Σέρρες Ο οδικός άξονας Καβάλα Σέρρες (Ε61), που εντάχθηκε στο εκτεταμένο δίκτυο των διευρωπαϊκών οδικών αξόνων, παρέχει τη δυνατότητα άμεσης και ουσιαστικής ένταξης της Καβάλας στο κύριο διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών, μέσω της σύνδεσής του με τον άξονα Σέρρες - Σιδηρόκαστρο - Santanski - Blagoevgrad - Sofia, που αποτελεί μέρος του κύριου (core) διευρωπαϊκού διαδρόμου Orient / East Med. Με αυτό τον τρόπο υποστηρίζεται καθοριστικά η προοπτική ενίσχυσης της λιμενικής πύλης της Καβάλας στο πλαίσιο των διεθνών εμπορευματικών και οικονομικών ροών. Θαλάσσιος άξονας βορείου και ανατολικού Αιγαίου Ο άξονας αυτός δεν έχει μέχρι σήμερα σημαντική υπόσταση και κρίνεται σκόπιμο να ενισχυθεί και να αποκτήσει χαρακτηριστικά άξονα διεθνών θαλάσσιων μεταφορών, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση του ρόλου του λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Τόξο Υγροβιοτόπων και Αρχαιολογικών Χώρων, ιατηρείται η πρόβλεψη του υφιστάμενου ΠΠΧΣΑΑ για τη συγκρότηση ενός Τόξου Υγροβιοτόπων και Αρχαιολογικών Χώρων, και προβλέπεται η ενίσχυσή του. Το τόξο που αναπτύσσεται κατά μήκος του παράκτιου χώρου της ΑΜΘ, περιλαμβάνει το Εθνικό Πάρκο ΑΜΘ και επεκτείνεται μέχρι και τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μαρώνειας. Τόξο Ποταμού Νέστου / Ορεινής Ροδόπης, Στο πλαίσιο της οργάνωσης μίας στρατηγικής «οικοανάπτυξης» επιλέγεται η συγκρότηση ενός «τόξου» το οποίο συνδέει τους ορεινούς θύλακες του Εθνικού Πάρκου της Οροσειράς της Ροδόπης κατά μήκος του άνω ρου του ποταμού Νέστου, με τα Στενά του Νέστου και την ευρύτερη περιοχή των εκβολών. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 12

18 Β.1.2.α. 4. ομή της Υπουργικής Απόφασης Η παρούσα Υπουργική Απόφαση διαρθρώνεται ως εξής: Στο Προοίμιο περιλαμβάνοντας τρία επιμέρους τμήματα. Στο Τμήμα «Εχοντας υπόψη» αναφέρονται τα βασικά εγκεκριμένα χωρικά σχέδια που έχουν άμεση σχέση με το νέο Περιφερειακό Πλαίσιο, οι προδιαγραφές με τις οποίες αυτό εκπονήθηκε, η διαβούλευση, και συναφή θέματα. Στο Τμήμα «Λαμβάνοντας υπόψη» προγράμματα και πολιτικές που έχουν ληφθεί υπόψη. Στο Τμήμα «Εκτιμώντας, ιδίως, τα ακόλουθα» καταγράφονται συνοπτικά οι βασικές διαπιστώσεις της μελέτης αναθεώρησης και τροποποίησης του Περιφερειακού Πλαισίου, οι οποίες παίζουν ρόλο αιτιολόγησης του των προτάσεων του Περιφερειακού Πλαισίου. Το τμήμα αυτό διαρθρώνεται σε υποενότητες οι οποίες αντιστοιχούν στην οργάνωση του Περιφερειακού Πλαισίου σε Κεφάλαια. Το κυρίως σώμα της Υπουργικής Απόφασης περιλαμβάνει δύο άρθρα. Με την παράγραφο (α) του Άρθρου Πρώτου, εγκρίνεται η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την τροποποίηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, ενώ με την παράγραφο (β) εγκρίνεται αυτή καθεαυτή η τροποποίηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης. Το Άρθρο εύτερο αναφέρεται στη διαδικασία των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του Περιφερειακού Πλαισίου Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης. Πιο αναλυτικά, η παράγραφος (β) του Άρθρου Πρώτου, δηλ. ουσιαστικά το νέο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, διαρθρώνεται ως εξής: Το Κεφάλαιο Α περιλαμβάνει γενικές διατάξεις και αποτελείται από δύο άρθρα. Το άρθρο 1 αναφέρει το σκοπό και το περιεχόμενο του Περιφερειακού Πλαισίου. Το άρθρο 2 αναφέρει τους γενικούς στόχους του Περιφερειακού Πλαισίου. Το Κεφάλαιο Β έχει ως αντικείμενο τη θέση και το ρόλο της Περιφέρειας στο διεθνή, ευρωπαϊκό και εθνικό χώρο και περιλαμβάνει ένα άρθρο. Το άρθρο 3 περιλαμβάνει τις στρατηγικές κατευθύνσεις για την ανάδειξη της θέσης της περιφέρειας στο εθνικό, διεθνές και ευρωπαϊκό χωρικό σύστημα. Το Κεφάλαιο Γ περιλαμβάνει το Πρότυπο Χωρικής Ανάπτυξης της Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης. Αποτελείται από επτά άρθρα. Το άρθρο 4 περιλαμβάνει το αναπτυξιακό πρότυπο για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το άρθρο 5 περιλαμβάνει τις στρατηγικές εκτιμήσεις για τα οικονομικά και τα δημογραφικά μεγέθη και την απασχόληση από την εφαρμογή του ΠΠΧΣΑΑ. Το άρθρο 6 περιλαμβάνει τις αρχές οργάνωσης του χωρικού προτύπου για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Το άρθρο 7 περιλαμβάνει την περιγραφή του συστήματος των βασικών αξόνων και πόλων ανάπτυξης, των πυλών του δικτύου μεταφορών και των διαμετακομιστικών κέντρων εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας. Το άρθρο 8 περιλαμβάνει την περιγραφή των ευρύτερες χωρικών ενοτήτων της Περιφέρειας με ομοιογενή αναπτυξιακά χαρακτηριστικά ως προς τις παραγωγικές δραστηριότητες ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 13

19 Το άρθρο 9 περιλαμβάνει την περιγραφή της χωρικής διάρθρωσης των παραγωγικών δραστηριοτήτων εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας και τις δυνατότητες υποδοχής μεγάλων επενδύσεων Το άρθρο 10 περιλαμβάνει τη διάρθρωση στο χώρο των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και των αντίστοιχων δικτύων εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας. Το Κεφάλαιο περιλαμβάνει τις στρατηγικές κατευθύνσεις χωρικής ανάπτυξης, που εξειδικεύουν και αναπτύσσουν τις επιλογές του Προτύπου Χωρικής Ανάπτυξης. Αποτελείται από δεκατρία άρθρα. Το άρθρο 11 περιλαμβάνει τη διάρθρωση του περιφερειακού οικιστικού δικτύου. Το άρθρο 12 περιλαμβάνει το χωρικός προσδιορισμός των ευρύτερων ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων και την εξειδίκευση των κατευθύνσεων στις ενότητες αυτές. Το άρθρο 13 περιγράφει τη διάρθρωση των βιώσιμων διοικητικών και αναπτυξιακών ενοτήτων όπως καθορίζονται από το παρόν ΠΠΧΣΑΑ. Το άρθρο 14 περιλαμβάνει τις κατευθύνσεις για την οργάνωση των βασικών δικτύων μεταφορικής υποδομής. Το άρθρο 15 περιλαμβάνει τις κατευθύνσεις για τα βασικά δίκτυα λοιπής τεχνικής υποδομής. Το άρθρο 16 περιλαμβάνει τα προγραμματικά πλαίσια για τη χωροθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Το άρθρο 17 καθορίζει τις περιοχές για την εφαρμογή ΠΕΧΠ και ΣΟΟΑΠ Το άρθρο 18 εξειδικεύει τις κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ στο «Τόξο υγροβιοτόπων και αρχαιολογικών χώρων» και στο παράκτιο μέτωπο. Το άρθρο 19 θέτει τις βασικές προτεραιότητες για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς. Το άρθρο 20 θέτει τις κατευθύνσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το άρθρο 21 θέτει τις κατευθύνσεις στρατηγικής για το Τοπίο. Το άρθρο 22 εξειδικεύει τις κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ στις επιμέρους αναπτυξιακές και διοικητικές ενότητες. Το άρθρο 23 περιλαμβάνει το Πρόγραμμα ράσης για την υλοποίηση των κατευθύνσεων του ΠΠΧΣΑΑ. ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΕΜ / ΔΙΚΤΥΟ ΑΕ / ΕΥΡΩΤΕΚ ΑΕ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 14