ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Transcript

1 Σελ. 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η επικαιροποίηση της ανάλυσης της υπάρχουσας κατάστασης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η οποία πραγµατοποιήθηκε από το Σύµβουλο Αξιολόγησης στο πλαίσιο της Ενδιάµεσης Αξιολόγησης του Προγράµµατος έδειξε ελάχιστες µεταβολές των κοινωνικών και οικονοµικών συνθηκών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο διάστηµα που µεσολάβησε µεταξύ κατάρτισης του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος και σήµερα. Οι κυριότερες µεταβολές συνοψίζονται ως εξής: Πίνακας 1: Κυριότερες µεταβολές του κοινωνικοοικονοµικού προφίλ της Κεντρικής Μακεδονίας Πληθυσµιακή αύξηση ( ) Κατά 3,7% Συνέχιση τάσεων αστικοποίησης Αύξηση % αστικού πληθυσµού κατά 1,5% Αύξηση του Περιφ. ΑΕΠ κατά κεφαλή ως % του µ.ο. της Ε.Ε Κατά 1% Πιθανές τάσεις συγκέντρωσης της παραγωγής του Περιφ. ΑΕΠ στο Ν. Θεσσαλονίκης Αύξηση της ανεργίας ( ) Κατά 1,3% Αύξηση της γυναικείας ανεργίας και των µακροχρόνια ανέργων Κατά 1,5% και 3,7% αντίστοιχα Χαµηλότεροι του εθνικού µ.ο. α) ρυθµοί επενδύσεων µεταποιητικών επιχειρήσεων και β) παραγωγικότητα εργασίας Επέκταση του τριτογενούς τοµέα, κυρίως όµως στους παραδοσιακούς κλάδους υπηρεσιών και όχι στους δυναµικούς κλάδους (χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες, τουρισµό, επικοινωνίες, κλπ) Η ανάλυση των Πλεονεκτηµάτων, Αδυναµιών και υνατοτήτων (SWOT) διατηρεί σε µεγάλο βαθµό την εγκυρότητά της. Οι µικρές µεταβολές στα πληθυσµιακά µεγέθη δεν επηρεάζουν τη στρατηγική του ΠΕΠ, αν και οι αυξανόµενες τάσεις αστικοποίησης, µε πρωταρχική συµβολή της Θεσσαλονίκης, εντείνουν τις χωρικές ανισότητες. Η παραπάνω παρατήρηση ισχύει και για τις τάσεις τριτογενοποίησης της οικονοµίας. Παράλληλα παραµένουν οι µέτριες επιδόσεις όπως αυτές εκφράζονται από βασικούς δείκτες της αγοράς εργασίας (κυρίως ως προς το ποσοστό απασχόλησης, την ανεργία των γυναικών και την ανεργία των νέων). Οι µεταβολές αυτές στην ουσία δεν συνιστούν αναστροφή των τάσεων που διαπιστώθηκαν στην φάση κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος και συνεπώς δε αποτελούν παράγοντα για διαφοροποίηση των στρατηγικών επιλογών (στόχων) του Προγράµµατος.

2 Σελ. 2 Καταδεικνύουν σε κάθε περίπτωση των κατεύθυνση των βασικών «ανισοτήτων» που η αναθεώρηση του Προγράµµατος θα πρέπει να λάβει υπόψη. Η λογική και η στρατηγική, όπως εντοπίζεται στους γενικούς στρατηγικούς στόχους και στους άξονες προτεραιότητας, εξακολουθούν να ισχύουν και να έχουν αλληλουχία. Επισηµαίνεται όµως (στην Έκθεση Ενδιάµεσης Αξιολόγησης του Προγράµµατος) ότι η επίτευξη των στρατηγικών στόχων που υπηρετεί ο άξονας προτεραιότητας 1 «Ανάδειξη του µητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και ενθάρρυνση της καινοτοµίας και της επιχειρηµατικότητας» εξαρτάται καθοριστικά και από τις λοιπές παρεµβάσεις του ΚΠΣ και του Ταµείου Συνοχής. Επίσης, η αποτελεσµατικότητα του άξονα προτεραιότητας 5 «Μείωση της ανεργίας και παροχή ίσων ευκαιριών στη γνώση και τις δεξιότητες» επηρεάζεται καθοριστικά και από άλλους παράγοντες (π.χ. διάρθρωση των τοµέων και κλάδων της οικονοµίας καθώς και της αγοράς εργασίας). Η εξέταση της πορείας υλοποίησης εµφανίζει γενικά ικανοποιητικές επιδόσεις σε επίπεδο ενεργοποίησης των κατηγοριών πράξεων του Προγράµµατος. Εντοπισµένες καθυστερήσεις στην κοινοποίηση / έγκριση καθεστώτων ενίσχυσης και την επίλυση θεσµικών προβληµάτων για την υλοποίηση παρεµφερών δράσεων σε περιφερειακό επίπεδο, δηµιουργούν ανυπέρβλητα προβλήµατα στην υλοποίηση των επιχειρησιακών στόχων του άξονα προτεραιότητας 1. Πολύ καλές κρίνονται οι επιδόσεις (σε σύγκριση και µε το µέσο όρο των ΕΠ του ΚΠΣ) σε επίπεδο ένταξης πράξεων στο Πρόγραµµα, όπου οι µέσοι χρόνοι ένταξης κινούνται στα καθοριζόµενα πλαίσια της εγκυκλίου σχετικά µε τις διαδικασίες ένταξης πράξεων στα ΕΠ. Η συµβασιοποίηση των πράξεων εµφανίζει µεγάλες καθυστερήσεις. Έτσι απαιτούνται κατά µέσο όρο 6,5 µήνες για την υπογραφή της σύµβασης από την ένταξη της πράξης στο Πρόγραµµα. Το γεγονός αυτό επηρεάζει δυσµενώς την απορροφητικότητα και την αποτελεσµατικότητα της υλοποίησης του Προγράµµατος. Έτσι, η µέχρι σήµερα υλοποίηση του Προγράµµατος, ανέδειξε την ανάγκη αναπροσαρµογής συγκεκριµένων προτεραιοτήτων και επιχειρησιακών στόχων (Μέτρων), ούτως ώστε να διασφαλίζονται στο µέγιστο δυνατό (α) ρεαλιστικές προϋποθέσεις (χρηµατοδοτικές, οργανωτικές, θεσµικές) υλοποίησης των έργων και δράσεων του Προγράµµατος, µε την απαιτούµενη ποιότητα, και (β) αποτελεσµατική υλοποίηση του Προγράµµατος για την αποφυγή απώλειας πόρων. Η πρόταση ενδιάµεσης αναθεώρησης του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, που ακολουθεί, επιβάλλεται για την βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του Προγράµµατος και συνοψίζεται σε:

3 Σελ. 3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Συγχώνευση του Μέτρου 1.7 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων» στο Μέτρο 1.6 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε διεθνή µεταφορικό κόµβο» Η προτεινόµενη συγχώνευση είναι αποτέλεσµα της αλλαγής του χρηµατοδοτικού σχήµατος του Μέτρου 1.7 (απαλοιφή της ιδιωτικής συµµετοχής του Μέτρου). Η µη κοινοποίηση έως τώρα καθεστώτων ενίσχυσης για δράσεις που δεν εµπίπτουν στις «υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος» οδηγεί στην µη δυνατότητα υλοποίησης των δράσεων αυτών εντός του χρονικού ορίζοντα του Προγράµµατος. Οι ειδικοί στόχοι του Μέτρου 1.7 δεν µεταβάλλονται (ποιοτικά και ποσοτικά), ενώ οι σχετικοί δείκτες ενσωµατώνονται και αυτοί στο Μέτρο 1.6. Το Μέτρο 1.6 που θα προκύψει από την συγχώνευση διατηρεί την ονοµασία και των δυο προηγούµενων Μέτρων, ήτοι «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε διεθνή µεταφορικό κόµβο & θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων». Από την συγχώνευση των Μέτρων 1.6 & 1.7 αποδεσµεύονται συνολικοί πόροι ηµόσιας απάνης ύψους , ως εξής: Α. Τα θεσµικά προβλήµατα που σχετίζονται µε την υλοποίηση των δράσεων στο Λιµάνι Θεσσαλονίκης και η αδυναµία κοινοποίησης του καθεστώτος ενίσχυσης επιβάλουν την µείωση του προϋπολογισµού του Μέτρου 1.7 ως προς το ποσό της ιδιωτικής συµµετοχής (αλλαγή χρηµατοδοτικού σχήµατος Μέτρου) και συγχώνευσή του µε το Μέτρο 1.6. εν απαιτείται αντίστοιχη αύξηση των δεσµεύσεων του Μέτρου 1.6 για την χρηµατοδότηση των δράσεων στα πλαίσια του 1.7, καθώς υπάρχουν αδιάθετοι πόροι που υπερκαλύπτουν την αναγκαία δηµόσια δαπάνη (από προϊόντα έκπτωσης των ενταγµένων του Μέτρου 1.6). Β. εν υπάρχει προγραµµατικό αντικείµενο στο Μέτρο 1.6 προς υλοποίηση διότι: Το επώνυµο έργο «Κ16-6ος Προβλήτας» συνολικού προϋπολογισµού , που αναφέρεται στο ΠΕΠ, είναι υπό ένταξη στο INTERREG ΙΙΙ. Το επώνυµο µεγάλο έργο της «Ανατολικής Περιφερειακής», εντάχθηκε στο Πρόγραµµα µε προϋπολογισµό µικρότερο του προγραµµατιζόµενου κατά , καθώς ποσοστό των απαλλοτριώσεων πληρώνονται από εθνικούς πόρους. Σύµφωνα µε δήλωση της ΕΡΓΟΣΕ το έργο Σύνδεση 6ου Προβλήτα ΟΛΘ µε Εµπορευµατικό Σταθµό Θεσσαλονίκης, θα πραγµατοποιηθεί από ίδιους πόρους, εκτός ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας.

4 Σελ. 4 Μεταφορά πόρων από το Μέτρο 1.6 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε διεθνή µεταφορικό κόµβο & θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων» στο Μέτρο 2.1 «Ολοκλήρωση των υποδοµών διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων, ύδρευσης και αποχέτευσης». Προτείνεται η µεταφορά πόρων ύψους , για την ενίσχυση της χρηµατοδότησης κυρίως έργων αποκατάστασης χώρων ηµι-ελεγχόµενης και ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριµµάτων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσµα την αναπροσαρµογή (αύξηση) του προγραµµατικού στόχου από 3 σε 70 χώρους ηµι-ελεγχόµενης και ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριµµάτων. Το γεγονός αυτό αντισταθµίζει την µείωση του προγραµµατικού στόχου που αναφέρεται στην δηµιουργία ή ολοκλήρωση Χώρων Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (καθώς τα συγκεκριµένα έργα χρηµατοδοτούνται πλέον από το Ταµείο Συνοχής). Συνολικά, η αναπροσαρµογή του στόχου λειτουργεί συµπληρωµατικά και συντονίζεται µε τις δράσεις του Ταµείου Συνοχής. Μεταφορά πόρων από το Μέτρο 1.6 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε διεθνή µεταφορικό κόµβο & θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων» στο Μέτρο 3.1 «Βελτίωση-συµπλήρωση του µεταφορικού δικτύου στην Κεντρική Μακεδονία», αντίστοιχα. Προτείνεται η µεταφορά πόρων, ύψους Η προτεινόµενη µεταφορά πόρων (α) εξισορροπεί τις επιδιώξεις στοχεύσεις του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, που σχετίζονται µε το δίπολο «ανάδειξη του µητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και επίτευξη ισόρροπης ανάπτυξης στην Περιφέρεια», ιδιαίτερα αν λάβουµε υπόψη και το σύνολο των παρεµβάσεων στον τοµέα των µεταφορών που ολοκληρώνουν τις συνδέσεις της Θεσσαλονίκης και υλοποιούνται µέσω άλλων Προγραµµάτων (ΚΠΣ, Ολυµπιακά έργα), (β) δεν επιφέρει µεταβολές στους ειδικούς στόχους των Αξόνων Προτεραιότητας, όπως αυτοί διατυπώθηκαν στην φάση σχεδιασµού του Προγράµµατος και συνεχίζουν να παραµένουν επίκαιροι στην τρέχουσα φάση αναθεώρησης του Προγράµµατος, (γ) δεν υποβαθµίζει το επίπεδο του επιδιωκόµενου στόχου και (δ) επιβάλλεται από την επανεξέταση του προγραµµατισµού ένταξης συγκεκριµένων έργων στα πλαίσια των Μέτρων 1.6 και 3.1. Ο προγραµµατισµός ένταξης έργων για το Μέτρο 3.1, έχει ως ακολούθως:

5 Σελ. 5 Το υπόλοιπο του Μέτρου 3.1, µετά τις εντάξεις, ανέρχεται σε , ενώ οι προγραµµατικές δεσµεύσεις στη βάση αποφάσεων Νοµαρχιακών και Περιφερειακών Συµβουλίων σε , µετά την ολοκλήρωση των µελετών. ιαγράφεται το επώνυµο έργο Λευκώνας Προµαχώνας το οποίο ήδη εκτελείται µέσω INTERREG. Εκτιµάται ότι δεν θα υλοποιηθεί το σύνολο του έργου Ηλεκτροκίνηση γραµµής Πολύκαστρο Ειδοµένης, ευθύνης ΕΡΓΟΣΕ εντός χρονοδιαγράµµατος ΠΕΠ. Εν κατακλείδι, οι προτεινόµενες τροποποιήσεις του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας συνοψίζονται στα ακόλουθα: Συγχώνευση του Μέτρου 1.7 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων» στο Μέτρο 1.6 «ιαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε διεθνή µεταφορικό κόµβο», µε παράλληλη αποδέσµευση πόρων ηµόσιας απάνης ύψους Η προτεινόµενη συγχώνευση είναι αποτέλεσµα της αλλαγής του χρηµατοδοτικού σχήµατος του Μέτρου 1.7 (απαλοιφή της ιδιωτικής συµµετοχής του Μέτρου) και της αδυναµίας υλοποίησης δράσεων που δεν εµπίπτουν στις «υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος». Οι ειδικοί στόχοι του Μέτρου 1.7 δεν µεταβάλλονται (ποιοτικά και ποσοτικά), ενώ οι σχετικοί δείκτες ενσωµατώνονται στο Μέτρο 1.6. Μεταφορά πόρων ύψους από την Άξονα Προτεραιότητας 1: «Ανάδειξη του Μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και ενθάρρυνση της καινοτοµίας και της επιχειρηµατικότητας» στον Άξονα Προτεραιότητας 3: «Μείωση των ενδο-περιφερειακών ανισοτήτων στην Κεντρική Μακεδονία». Η µεταφορά πόρων από το νέο Μέτρο 1.6 αποδυναµώνει σχετικά τον στόχο που σχετίζεται µε την διαµόρφωση της Θεσσαλονίκης σε θαλάσσια πύλη των Βαλκανίων στα πλαίσια του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας. Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί σε συνέργεια µε έργα και παρεµβάσεις που θα υλοποιηθούν εκτός ΠΕΠ, ως εξής: (α) χρηµατοδότηση του επώνυµου έργου του Προγράµµατος «Σύνδεση (οδική) Κ16 µε 6ο Προβλήτα» από την Κ.Π. INTERREG, και (β) χρηµατοδότηση του έργου σιδηροδροµική σύνδεσης του 6ου Προβλήτα του Λιµανιού Θεσσαλονίκης, από ίδιους πόρους της ΕΡΓΟΣΕ. Μεταφορά πόρων ύψους από τον Άξονα Προτεραιότητας 1: «Ανάδειξη του Μητροπολιτικού ρόλου της Θεσσαλονίκης και ενθάρρυνση της καινοτοµίας και της επιχειρηµατικότητας» στον Άξονα Προτεραιότητας 2: «Προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος στην Κεντρική Μακεδονία» Η προτεινόµενη µεταφορά πόρων ενισχύει την χρηµατοδότηση δράσεων που σχετίζονται µε την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος στην Κεντρική Μακεδονία και αναβαθµίζει την στόχευση για βελτίωση της ποιότητας ζωής, αποκατάστασης του περιβάλλοντος και αειφορική ανάπτυξη των αστικών κέντρων και αγροτικών περιοχών.