Η αδιέξοδη πολιτική της Τουρκίας στην αντιµετώπιση του ΡΚΚ

Transcript

1 1 03 Αυγούστου Η αδιέξοδη πολιτική της Τουρκίας στην αντιµετώπιση του ΡΚΚ Του Χρήστου Μηνάγια Το τελευταίο χρονικό διάστηµα και λίγους µήνες πριν τη διενέργεια δηµοψηφίσµατος για τις συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις, οι τουρκικές δυνάµεις ασφαλείας καλούνται σχεδόν καθηµερινά να αντιµετωπίσουν επιχειρήσεις του ΡΚΚ των οποίων οι στόχοι είναι κατά βάση στρατιωτικά και αστυνοµικά τµήµατα. Άλλωστε, το θέµα αυτό αποτέλεσε και αντικείµενο συζητήσεως κατά τη συνεδρίαση του Συµβουλίου Εθνικής Ασφαλείας στις , όπου αποφασίσθηκε η λήψη πολυδιάστατων διπλωµατικών, οικονοµικών και κοινωνικών µέτρων, καθώς επίσης η λήψη επιπρόσθετων µέτρων ασφαλείας και ψυχολογικών επιχειρήσεων. Παράλληλα µε τις επιχειρήσεις αυτές και σύµφωνα µε έκθεση της Γενικής ιεύθυνσης Ασφαλείας της Τουρκίας, το ΡΚΚ έχει σχεδιάσει την πραγµατοποίηση βοµβιστικών ενεργειών που θα προκαλέσουν µεγάλη αίσθηση, κατά το χρονικό διάστηµα 1 Ιουλίου-10 Αυγούστου Ως στόχοι έχουν επιλεγεί αστυνοµικά τµήµατα, κτήρια του κυβερνόντος κόµµατος ΑΚΡ, αγωγοί φυσικού αερίου, σιδηροδροµικές γραµµές κ.λπ. ιαπιστώνεται λοιπόν µια τάση για µεταφορά των επιχειρήσεων εντός κατοικηµένων περιοχών υπό µορφή αντάρτικου πόλεων, δεδοµένου ότι µε τον τρόπο αυτό αφενός αποστερείται από τις τουρκικές ένοπλες δυνάµεις το πλεονέκτηµα χρησιµοποιήσεως επιθετικών ελικοπτέρων και πολεµικών αεροσκαφών, αφετέρου οι δράστες θα µπορούν να διαφεύγουν µε ασφάλεια. Μια άλλη επισήµανση που κρίνεται σκόπιµη και επιβεβαιώνει τις ανησυχίες της Άγκυρας για κλιµάκωση της έντασης µε το ΡΚΚ αποτελεί η συνέντευξη που έδωσε ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ιλκέρ Μπασµπούγ στο δηµοσιογράφο Uğur DÜNDAR στις τονίζοντας τα εξής: «Οι τροµοκρατικές οργανώσεις όταν δεν πραγµατοποιούν επιθέσεις χάνουν τη δύναµή τους στα µάτια της τουρκικής αλλά και της διεθνούς κοινής γνώµης. Άλλωστε ο βασικός τους σκοπός είναι να προκαλέσουν απαισιοδοξία στον λαό και να πιέσουν την κοινή γνώµη. Επιπρόσθετα, πρέπει να λάβουµε υπόψη και τις εξελίξεις στο Ιράκ εν όψει µάλιστα της αποχώρησης των αµερικανικών στρατευµάτων από αυτό. Η Τουρκία είναι ένα µεγάλο κράτος και τα µεγάλα

2 2 κράτη δεν συνδιαλέγονται µε τροµοκράτες. Στην επόµενη περίοδο θα εκφρασθούν διαφορετικές απόψεις για τον τρόπο δράσης του ΡΚΚ. Σύµφωνα µε πληροφορίες που συλλέξαµε υπάρχει διάσταση απόψεων στην ηγεσία του ΡΚΚ σχετικά µε τον τρόπο συνέχισης των επιχειρήσεων. Συγκεκριµένα η µία οµάδα υποστηρίζει τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων όπως έκανε στο παρελθόν µε σκληρές και συνεχώς αυξανόµενες επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών στόχων, οι οποίες θα κάνουν αίσθηση στην κοινή γνώµη. Η άλλη οµάδα υποστηρίζει τη διεξαγωγή πολυάριθµων επιχειρήσεων από οµάδες των 5 ατόµων σε όλη την τουρκική επικράτεια. Πάντως όποια άποψη και να επικρατήσει, το συµπέρασµα που εξάγεται είναι ότι το επόµενο χρονικό διάστηµα θα υπάρχει µία σηµαντική αύξηση των απειλών. Γι αυτό έχουµε εκδώσει οδηγίες για αύξηση των µέτρων ασφαλείας από όλες τις µονάδες επί 24ώρου βάσεως ) Στη συνέχεια ο Μπασµπούγ αναφέρθηκε στη δύναµη των κληρωτών οπλιτών και στο σχεδιασµό για επάνδρωση µε επαγγελµατίες οπλίτες ευαίσθητων επιχειρησιακά µονάδων στα σύνορα της νοτιοανατολικής Τουρκίας, προκειµένου να αντιµετωπισθούν οι αδυναµίες των ενόπλων δυνάµεων έναντι των ανταρτών του ΡΚΚ: «Στις τουρκικές ένοπλες δυνάµεις υπηρετούν τη θητεία τους περίπου κληρωτοί οπλίτες, ενώ ο αριθµός των επαγγελµατιών οπλιτών ανέρχεται στα άτοµα περίπου Αποφασίσαµε να επανδρώσουµε τις µονάδες συνόρων στη νοτιοανατολική Τουρκία µε επαγγελµατίες οπλίτες, ο αριθµός των οποίων θα ανέλθει στα άτοµα. Με την ολοκλήρωση αυτού του προγράµµατος δεν θα υπηρετούν στις εν λόγω µονάδες κληρωτοί οπλίτες.» Κατά το πρώτο εξάµηνο του 2010 το τουρκικό ΓΕΕΘΑ έχει καταγράψει 314 συµβάντα επιχειρησιακών δραστηριοτήτων του ΡΚΚ, τα οποία κατά βάση έλαβαν χώρα στους νοµούς της νοτιανατολικής και ανατολικής Τουρκίας, ενώ αρκετά από αυτά αφορούν και σε περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, της Κωνσταντινούπολης και της Αττάλειας. Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται ο χάρτης της επιχειρησιακής δραστηριοποίησης του ΡΚΚ από µέχρι σήµερα.

3 3 Η συνολική δύναµη του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ υπολογίζεται ότι κυµαίνεται από άτοµα, ενώ η δύναµη που δραστηριοποιείται στα βουνά της Τουρκίας είναι περίπου Τα µέλη του ΡΚΚ στα ορεινά της Τουρκίας και στο βόρειο Ιράκ διακρίνονται σε 6 κατηγορίες: τους προερχόµενους από την Τουρκία, τους Κούρδους της Συρίας, τους Κούρδους του Ιράκ, τους Κούρδους του Ιράν, τους Αρµένιους και αυτούς που έρχονται από την Ευρώπη. Στην εικόνα 2 παρουσιάζεται χάρτης που απεικονίζει τα στρατόπεδα του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ σύµφωνα µε έκθεση του τουρκικού ΓΕΕΘΑ: Αξιολογώντας τους χάρτες των εικόνων 1 και 2, διαπιστώνεται η συνάφεια που υπάρχει µεταξύ στρατοπέδων του ΡΚΚ και επιχειρήσεων του στη νοτιοανατολική Τουρκία, ειδικά στις περιοχές που βρίσκονται πλησίον των τουρκο-ιρακινών συνόρων. Το συµπέρασµα αυτό σε συνάρτηση µε την αδυναµία των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων να εξαλείψει την απειλή του ΡΚΚ, πολύ συχνά φέρνει στην επικαιρότητα το ερώτηµα κατά πόσο είναι δόκιµο να πραγµατοποιηθεί µία επιχείρηση «θερµής καταδίωξης» ή µία επιχείρηση πέραν των συνόρων και εντός του ιρακινού εδάφους. Σύµφωνα µε την τουρκική πλευρά µία ενδεχόµενη επιχείρηση πέραν των συνόρων ή «θερµή καταδίωξη» αναφέρεται σε 3 συµφωνίες µεταξύ Τουρκίας και Ιράκ: στη Συµφωνία Συνόρων της , στη Συµφωνία Φιλίας και Καλής Γειτονίας και στο Πρωτόκολλο Ασφαλείας της , το οποίο δεν είναι σε ισχύ διότι η διάρκειά του έχει περατωθεί. Σχετικά µε το ενδεχόµενο διεξαγωγής µίας επιχείρησης πέραν των συνόρων στο βόρειο Ιράκ υφίσταται οι παρακάτω τρόποι ενεργείας: ιεξαγωγή µόνο αεροπορικών προσβολών σε επιλεγµένους στόχους µε σκοπό την κάµψη του ηθικού του ΡΚΚ και την εξασφάλιση ψυχολογικής υπεροχής στην τουρκική πλευρά. Τονίζεται ότι οι εν λόγω

4 4 αεροπορικές επιχειρήσεις διεξάγονται συχνά από την τουρκική πολεµική αεροπορία µε τα τουρκικά ΜΜΕ να τις προβάλλουν ιδιαίτερα. ιεξαγωγή µίας ευρείας κλίµακας επιχειρήσεων µε τη συµµετοχή χερσαίων και αεροπορικών δυνάµεων µε σκοπό να αναγκασθούν τα µέλη του ΡΚΚ να τραπούν σε φυγή. ιεξαγωγή επιχειρήσεων τµηµάτων ειδικών δυνάµεων µε ανάλογη αεροπορική υποστήριξη κατά επιλεγµένων στόχων, όπως στρατόπεδα της οργάνωσης και άλλα σηµεία όπου βρίσκονται ηγετικά στελέχη αυτής. Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις παρόµοιων επιχειρήσεων. Επειδή η µορφολογία του εδάφους κατά µήκος των τουρκο-ιρακινών συνόρων είναι ιδιάζουσα, δεδοµένου ότι εξυπηρετεί άµεσα τα τµήµατα του ΡΚΚ να επιχειρούν εντός της Τουρκίας και κατόπιν να διαφεύγουν στις βάσεις στο βόρειο Ιράκ, οι Τούρκοι, πέραν των παραπάνω τρόπων ενεργείας, επιδιώκουν τα εξής: είτε µία εκ νέου χάραξη των συνόρων, είτε τη δηµιουργία µιας περιοχής ασφαλείας εντός του βορείου Ιράκ, σε βάθος µερικών χιλιοµέτρων από τα σύνορά τους, µε ταυτόχρονη µετακίνηση πληθυσµών νοτιότερα, αναλαµβάνοντας και το µεγαλύτερο µέρος του οικονοµικού κόστους. Εµπνευστές της πρότασης αυτής ήταν ο πρώην πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ και ο πρώην πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ, ενώ στη συνέχεια η ίδια πρόταση ήρθε στην επικαιρότητα από τον πρώην αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ισµαήλ Χακί Καρανταγί (σ.σ. διετέλεσε αρχηγός από έως ). Πέραν όµως της µορφολογίας του εδάφους, η αδυναµία των δυνάµεων ασφαλείας της Τουρκίας να εξαλείψει την απειλή του ΡΚΚ προκαλεί πολλά ερωτηµατικά, λαµβάνοντας υπόψη τα υψηλής τεχνολογίας οπλικά συστήµατα που διαθέτουν, καθώς επίσης το µέγεθος των χερσαίων και αεροπορικών δυνάµεων που βρίσκονται στην περιοχή της νοτιοανατολικής και ανατολικής Τουρκίας και οι οποίες αποτελούνται από τη 2 η και 3 η Στρατιά, το Σώµα Στρατού Εσωτερικής Ασφαλείας Στρατοχωροφυλακής και τη 2 η Τακτική Αεροπορική ύναµη. Ενδεικτικό παράδειγµα της ανησυχίας και της ενόχλησης των στρατιωτικών για την αδυναµία τους να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους είναι και η αναφορά του νυν τούρκου αρχηγού ΓΕΕΘΑ στγου Ιλκέρ Μπασµπούγ σε διάλεξή του στους σπουδαστές της τουρκικής Σχολής Ευελπίδων όταν ήταν αρχηγός των χερσαίων δυνάµεων: «Το βόρειο Ιράκ αποτελεί το βασικό µας πρόβληµα. εν υπάρχει διάλογος και συντονισµός µεταξύ των δυνάµεων ασφαλείας, των υπηρεσιών πληροφοριών και των πολιτικών φορέων. Το βόρειο Ιράκ βαίνει προς την ανεξαρτησία, ενώ εµείς ασχολούµεθα µόνο µε το ΡΚΚ και δεν δίνουµε την δέουσα σηµασία στο θέµα του βορείου Ιράκ. Τούτο µάλιστα απειλεί και την ακεραιότητα της Τουρκίας. Ο αγώνας κατά της τροµοκρατίας πρέπει να εξετάζει και τις στρατιωτικές αλλά και τις πολιτικές διαστάσεις.» Ένα άλλο στοιχείο που προκαλεί εντύπωση και επιβεβαιώνει τις ανησυχίες των Τούρκων για αδυναµία αντιµετώπισης του ΡΚΚ είναι και η

5 5 πρόσφατη πρόσκληση του Ερντογάν στο ΝΑΤΟ να στηρίξει τον αγώνα της χώρας του εναντίον της απειλής αυτής, η οποία αναβαθµίζεται συνεχώς και κλιµακώνει την ένταση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η εν λόγω κίνηση του Ερντογάν προκάλεσε την αντίδραση Τούρκων διπλωµατών οι οποίοι κάλεσαν το πρωθυπουργό της χώρας τους να πάρει µαθήµατα διεθνών σχέσεων και συγκεκριµένα να εφαρµόζει τις εξής αρχές: Τα κράτη δεν έχουν φίλους αλλά έχουν συµφέροντα. Πρέπει να χρησιµοποιούνται ήπιες και εκλεπτυσµένης εκφράσεις ώστε και στις πιο ακραίες καταστάσεις να υπάρχουν ανοικτές πόρτες. Επίσης, φοβούνται ότι θα διαταραχθούν οι ειδικές τουρκο-αµερικανικές σχέσεις, ενώ καλούν τον Ερντογάν να προσεγγίσει τα κέντρα ισχύος που ελέγχουν και καθοδηγούν το ΡΚΚ. Παράλληλα, Τούρκοι αναλυτές θεωρούν δεδοµένη τη δηµιουργία του Ανεξάρτητου Κράτους του Κουρδιστάν, σε περίπτωση εγκαταστάσεως του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Άλλωστε η πρόταση αυτή διεθνοποιεί το κουρδικό πρόβληµα και έρχεται σε πλήρη αντίθεση µε τον περιφερειακό ρόλο που επιθυµεί να παίξει η Τουρκία καθότι γεννάται το εξής ερώτηµα: «Αφού δεν µπορείς να λύσεις µόνη σου ένα πρόβληµα στο οποίο δίδεις, αποκλειστικά, διαστάσεις ασφαλείας πως µπορείς να παίξεις ένα περιφερειακό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή σου;» Τέλος, η εν λόγω πρόταση έρχεται και σε πλήρη αντίθεση µε το πρόεδρο της ηµοκρατίας Αµπντουλάχ Γκιούλ ο οποίος τον Οκτώβριο του 2009 σε οµιλία που πραγµατοποίησε στο τουρκικό κοινοβούλιο είχε αναφέρει τα εξής: «Η Τουρκία είναι υποχρεωµένη να επιλύει τα προβλήµατα µόνη της. Εάν υπάρχουν προβλήµατα που διαβρώνουν το εσωτερικό µίας χώρας, αυτά αφήνουν ανοικτό το πεδίο δράσης σε άλλα κράτη για να παρέµβουν.» Η στρατηγική του Τούρκου πρωθυπουργού στηρίζεται σε 2 άξονες: ο πρώτος απευθύνεται στην Ουάσιγκτον, ενώ ο δεύτερος αποσκοπεί στο σχεδιασµό µιας επιχείρησης εναντίον του ΡΚΚ από τις τουρκικές ένοπλες δυνάµεις, µε τη συµµετοχή αµερικανών στρατιωτικών και την υποστήριξη του ηγέτη της περιφερειακής διοίκησης των Κούρδων του βορείου Ιράκ Μεσούτ Μπαρζανί. Από τις Ηνωµένες Πολιτείες ζητούνται η εκκένωση των στρατοπέδων του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ, η αποκοπή της λογιστικής του υποστήριξης, η αναγραφή του ΡΚΚ στη κατάσταση των οργανώσεων που δραστηριοποιούνται µε την εµπορία ναρκωτικών και λαθρεµπορίου, καθώς επίσης και η αποκήρυξη του ΡΚΚ από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπρόσθετα, οι Τούρκοι απαιτούν από το Μπαρζανί να λάβει τα εξής µέτρα: πρώτον να παρεµποδίσει τα συστήµατα επικοινωνίας του ΡΚΚ και αντιµετώπισης όλων των αναγκών του σε θέµατα υποδοµών. Και δεύτερον να αποκόψει όλες τις διόδους εφοδιασµού του ΡΚΚ και διακίνησης ανταρτών. Όµως, ο Μπαρζανί δεν επιθυµεί να εµπλακεί σε µία ένοπλη αντιπαράθεση µε το ΡΚΚ τονίζοντας ότι: «Η Τουρκία µε 1 εκατοµµύριο στρατό και σύγχρονα οπλικά συστήµατα δεν µπορεί να τα καταφέρει. Εποµένως, δεν πρέπει να περιµένει κανείς από εµάς να επιφορτισθούµε αυτό το βάρος.»

6 6 Το κουρδικό κόµµα της Τουρκίας BDP παρακολουθεί από κοντά τις επιχειρησιακές δραστηριότητες του ΡΚΚ και ανάλογα θα επανακαθορίσει τον οδικό του χάρτη, ο οποίος θα έχει ως γενική κατεύθυνση την κυβέρνηση του Ερντογάν και τον κρατικό µηχανισµό, χωρίς φυσικά να κάνει οποιαδήποτε αναφορά στις τυχόν σχέσεις του µε το ΡΚΚ. Το ΡΚΚ µέχρι να πετύχει τους πολιτικούς του στόχους δεν πρόκειται να σταµατήσει τον ένοπλο αγώνα. Μεταξύ των πολιτικών στόχων περιλαµβάνονται: Η συνταγµατική εγγύηση της κουρδικής ταυτότητας. Η αυτονοµία της νοτιοανατολικής Τουρκίας για την οποία ενδέχεται, σύντοµα, το ΡΚΚ να κάνει σχετική διακήρυξη. Κατά τον Οτσαλάν ο όρος αυτονοµία περιλαµβάνει τη δηµιουργία κουρδικού κοινοβουλίου, την ίδρυση κουρδικού στρατού ο οποίος θα προέλθει από το µετασχηµατισµό του ΡΚΚ, τη δηµιουργία κουρδικών δικαστηρίων, καθώς επίσης και την παραχώρηση αρµοδιοτήτων σε θέµατα οικονοµίας και διαχείρισης πόρων (εισπράξεις φόρων-εκτέλεσης δαπανών). Ο τερµατισµός των εχθροπραξιών υπό την επίβλεψη του Ο.Η.Ε. Σε περίπτωση που αυτό δεν γίνει αποδεκτό, τότε το επόµενο βήµα θα είναι η ανακήρυξη της αυτονοµίας του Κουρδιστάν έχοντας ως πρότυπο το Κοσσυφοπέδιο 1. Ένα άλλο στοιχείο που θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής είναι οι απόψεις του Κούρδου δικηγόρου Hüseyin Yıldırım ο οποίος ήταν ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Αµπντουλάχ Οτσαλάν. Ο Yıldırım ισχυρίζεται ότι υπάρχουν διασυνδέσεις µεταξύ ΡΚΚ και της τουρκικής οργάνωσης Εργκενεκόν η οποία είχε ως στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης του Ερντογάν. Συγκεκριµένα αναφέρει τα εξής: «Ο Οτσαλάν είναι κυρίαρχος. Όµως και το βαθύ κράτος είναι κυρίαρχο. Ο Οτσαλάν προκειµένου να σώσει τη ζωή του ήρθε σε συµφωνία µε το βαθύ κράτος στη φυλακή του Ιµραλί όπου κρατείται. Του έδωσαν ένα πρόγραµµα και αυτό υλοποιεί. Ο Οτσαλάν έχει σαν στόχο να σώσει τη ζωή του. Το τελευταίο χρονικό διάστηµα προσπαθεί να πείσει τον κουρδικό λαό να αγαπήσει τον Μουσταφά Κεµάλ και τον κεµαλισµό. Χαρακτήρισε τις πρώην εξεγέρσεις του Κουρδιστάν ως οπισθοδροµικές ανταρσίες. Άλλωστε αυτό δεν επιθυµεί το βαθύ κράτος; Στην καρδία του κάθε Κούρδου βρίσκεται το ανεξάρτητο Κουρδιστάν. Όµως µε τα λόγια δεν λύνεται το πρόβληµα. Αν κάνετε µία δηµοσκόπηση στο Κουρδιστάν το 90% των Κούρδων θα πει ότι δεν επιθυµεί να αποσχισθεί από την Τουρκία. Κατ εµέ η πιο ορθολογιστική λύση είναι η οµοσπονδία. Όµως αντί για οµοσπονδία αν προταθεί και κάποια άλλη λύση, εγώ δεν θα ήµουν αντίθετος. Η Εργκενεκόν επιδιώκει να φέρει σε αντιπαράθεση τους Τούρκους µε τους Κούρδους. Η Εργκενεκόν αιχµαλώτισε τον Οτσαλάν και ο Οτσαλάν αιχµαλώτισε το όρος Καντίλ (σ.σ. περιοχή του βορείου Ιράκ όπου εδρεύει το ΡΚΚ). Το ΡΚΚ δεν 1 Εφημερίδα Radikal/ , δήλωση του αρχηγού του ΡΚΚ Murat Karayılan

7 7 εξηγεί στον κουρδικό λαό όλες τις πτυχές του προβλήµατος. Είµαι 73 ετών και επειδή δεν γνωρίζω πόσο θα ζήσω ακόµη αποφάσισα να σας πω τις απόψεις µου.» 2 Εν κατακλείδι, επειδή η Τουρκία εισήλθε σε µία προεκλογική ατµόσφαιρα, η κλιµάκωση των επιθέσεων του ΡΚΚ θα πρέπει να θεωρείται δεδοµένη διότι µε αυτόν τον τρόπο θα δείξει ότι αντιπαρατίθεται µε την κυβέρνηση, αποκοµίζοντας όπως είναι φυσικό σηµαντικά πολιτικά οφέλη. Συγκεκριµένα επιδιώκει να θέσει υπό τον πολιτικό του έλεγχο τον κουρδικό πληθυσµό, ειδικά της νοτιοανατολικής Τουρκίας, εµφανιζόµενο ως η πιο αποτελεσµατική δύναµη της περιοχής, η οποία µπορεί να κατευθύνει τους ψηφοφόρους. Παράλληλα, τα αποτελέσµατα του δηµοψηφίσµατος της που θα διεξαχθεί στην Τουρκία λόγω των συνταγµατικών µεταρρυθµίσεων, πιθανόν θα χαράξουν και το νέο χάρτη της νοτιοανατολικής Τουρκίας αναφορικά µε τον κουρδικό παράγοντα της περιοχής. (Ο Χρήστος Μηνάγιας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τουρίκη και βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε πρωτογενείς τουρκικές πηγές.) 2 Εφημερίδα Zaman/