Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 13, την πρόταση της Επιτροπής ( 1 ),

Transcript

1 L 180/22 Ο ΗΓΙΑ 2000/43/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 29ης Ιουνίου 2000 περί εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 13, την πρόταση της Επιτροπής ( 1 ), τη γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ( 2 ), τη γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής ( 3 ), τη γνώµη της Επιτροπής Περιφερειών ( 4 ), (6) Η Ευρωπαϊκή Ένωση απορρίπτει τις θεωρίες που προσπαθούν να καθορίσουν την ύπαρξη χωριστών ανθρώπινων φυλών η χρησιµοποίηση του όρου «φυλετική καταγωγή» στην παρούσα οδηγία δεν συνεπάγεται την αποδοχή τέτοιων θεωριών. (7) Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του Τάµπερε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999, κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει το συντοµότερο δυνατόν προτάσεις για την εφαρµογή του άρθρου 13 της συνθήκης ΕΚ όσον αφορά την καταπολέµηση του ρατσισµού και της ξενοφοβίας. Εκτιµώντας τα ακόλουθα: (1) Η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση σηµατοδοτεί µια νέα φάση στη διαδικασία µιας ακόµη µεγαλύτερης συνένωσης των λαών της Ευρώπης. (2) Κατά το άρθρο 6, η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται στις αρχές της ελευθερίας, της δηµοκρατίας, του σεβασµού των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών, καθώς και του κράτους δικαίου, αρχές οι οποίες είναι κοινές για όλα τα κράτη µέλη, και σέβεται τα θεµελιώδη δικαιώµατα, όπως κατοχυρώνονται µε την ευρωπαϊκή σύµβαση για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωµάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών και όπως προκύπτουν από τις κοινές συνταγµατικές παραδόσεις των κρατών µελών, ως γενικές αρχές του κοινοτικού δικαίου. (3) Η ισότητα ενώπιον του νόµου και η προστασία όλων των ατόµων έναντι των διακρίσεων αποτελεί οικουµενικό δικαίωµα αναγνωρισθέν από την οικουµενική διακήρυξη των ανθρώπινων δικαιωµάτων, τη σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών για την εξάλειψη κάθε µορφής διάκρισης εις βάρος των γυναικών, τη διεθνή σύµβαση για την εξάλειψη κάθε µορφής φυλετικής διάκρισης, τα σύµφωνα των Ηνωµένων Εθνών για τα ατοµικά και πολιτικά δικαιώµατα και για τα οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώµατα και από την ευρωπαϊκή σύµβαση για την προστασία των ανθρώπινων δικαιω- µάτων και των θεµελιωδών ελευθεριών, συµβαλλόµενα µέρη των οποίων είναι όλα τα κράτη µέλη. (4) Είναι σηµαντικό να γίνονται σεβαστά αυτά τα θεµελιώδη δικαιώµατα και ελευθερίες, συµπεριλαµβανοµένου του δικαιώµατος του συνεταιρίζεσθαι. Είναι επίσης σηµαντικό, όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών, να προστατευθεί η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και οι συναλλαγές που γίνονται στο πλαίσιό της. (5) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκδώσει σειρά ψηφισµάτων για την καταπολέµηση του ρατσισµού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. ( 1 ) εν δηµοσιεύθηκε ακόµα στην Επίσηµη Εφηµερίδα. ( 2 ) Γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 18ης Μαΐου 2000 (δεν δηµοσιεύθηκε ακόµα στην Επίσηµη Εφηµερίδα). ( 3 ) Γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 12ης Απριλίου 2000 (δεν δηµοσιεύθηκε ακόµα στην Επίσηµη Εφηµερίδα). ( 4 ) Γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 31ης Μαΐου 2000 (δεν δηµοσιεύθηκε ακόµα στην Επίσηµη Εφηµερίδα). ( 5 )ΕΕL185 της , σ. 5. (8) Οι κατευθυντήριες γραµµές του 2000 για την απασχόληση, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Σνµβούλιο του Ελσίνκι στις 10 και 11 εκεµβρίου 1999, τονίζουν ότι πρέπει να προωθηθεί η δηµιουργία προϋποθέσεων για µια αγορά εργασίας που θα εννοεί την κοινωνική ένταξη, µε τη διαµόρφωση ενός συνεκτικού συνόλου πολιτικών που θα στοχεύουν στην καταπολέµηση των διακρίσεων εις βάρος οµάδων όπως είναι οι εθνοτικές µειονότητες. (9) Οι διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής µπορούν να υπονοµεύσουν την επίτευξη των στόχων της συνθήκης ΕΚ, ειδικότερα δε την επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής, την οικονοµική και κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. Μπορούν επίσης να υπονοµεύσουν το στόχο ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. (10) Τον εκέµβριο του 1995, η Επιτροπή υπέβαλε ανακοίνωση σχετικά µε το ρατσισµό, την ξενοφοβία και του αντισηµιτισµό. (11) Το Συµβούλιο ενέκρινε, στις 15 Ιουλίου 1996, κοινή δράση (96/443/ ΕΥ) σχετικά µε την καταπολέµηση του ρατσισµού και της ξενοφοβίας ( 5 ), δια της οποίας τα κράτη µέλη αναλαµβάνουν να εξασφαλίσουν αποτελεσµατική δικαστική συνεργασία όσον αφορά τα αδικήµατα που στηρίζονται σε ρατσιστική ή ξενοφοβική συµπεριφορά. (12) Προκειµένου να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη δηµοκρατικών και ανεκτικών κοινωνιών οι οποίες θα επιτρέπουν τη συµµετοχή παντός, ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, µια συγκεκριµένη δράση στον τοµέα των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής πρέπει να εκτείνεται πέρα από την πρόσβαση σε δραστηριότητες απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης και να καλύπτει τοµείς όπως η παιδεία και η κοινωνική προστασία, συµπεριλαµβανοµένης της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονοµικής περίθαλψης, οι κοινωνικές παροχές και η πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και στην παροχή αυτών.

2 EL Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L 180/23 (13) Προς τούτο, πρέπει να απαγορεύεται σε όλη την Κοινότητα κάθε άµεση ή έµµεση διάκριση λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής σε ό,τι αφορά τους τοµείς που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία. Η απαγόρευση των διακρίσεων πρέπει να εφαρµόζεται και σε υπηκόους τρίτων χωρών, αλλά δεν καλύπτει τη διαφορετική µεταχείριση λόγω ιθαγένειας και δεν θίγει τις διατάξεις που ρυθµίζουν την είσοδο και την παραµονή υπηκόων τρίτων χωρών και την πρόσβασή τους στην απασχόληση και την επαγγελµατική δραστηριότητα. (14) Κατά την εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανεξάρτητα από φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, η Κοινότητα θα πρέπει, σύµφωνα µε το άρθρο 3 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ, να επιδιώξει να εξαλείψει τις ανισότητες και να προωθήσετ την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών, ιδίως διότι οι γυναίκες είναι συχνά τα θύµατα πολλαπλών διακρίσεων. (15) Αρµόδια για την εκτίµηση των γεγονότων, από τα οποία µπορεί να συναχθεί άµεση ή έµµεση διάκριση, είναι τα εθνικά δικαστήρια ή άλλοι αρµόδιοι φορείς, σύµφωνα µε τους κανόνες του εθνικού δικαίου ή την πρακτική οι κανόνες αυτοί µπορούν να προβλέπουν παν αποδεικτικό µέσο για την έµµεση διάκριση, συµπεριλαµβανόµενων και των στατιστικών στοιχείων. (16) Είναι σηµαντικό να προστατεύονται όλα τα φυσικά πρόσωπα από διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής τα κράτη µέλη πρέπει επίσης να παρέχουν, όταν χρειάζεται και σύµφωνα µε τις εθνικές τους παραδόσεις και πρακτικές, προστασία στα νοµικά πρόσωπα όταν υφίστανται διακριτική µεταχείριση λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής των µελών τους. (17) Η απαγόρευση της διακριτικής µεταχείρισης δεν πρέπει να θίγει τη διατήρηση ή θέσπιση µέτρων που αποσκοπούν στην πρόληψη ή αντιστάθµιση της µειονεκτικής θέσης στην οποία περιέρχονται οµάδες προσώπων συγκεκριµένης φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής τα µέτρα αυτά µπορούν να επιτρέπουν τις οργανώσεις ατόµων συγκεκριµένης φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, όταν ο κύριος σκοπός τους είναι η προαγωγή των ειδικών αναγκών των εν λόγω ατόµων. (18) Σε πολύ περιορισµένες περιπτώσεις, µπορεί να δικαιολογείται διαφορετική µεταχείριση όταν ένα χαρακτηριστικό που αφορά τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή συνιστά ουσιαστική και καθοριστική επαγγελµατική προϋπόθεση, εφόσον ο σκοπός είναι νόµιµος και η επαγγελµατική προϋπόθεση ανάλογη. Οι περιπτώσεις αυτές πρέπει να συµπεριλαµβάνονται στις πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη µέλη στην Επιτροπή. (19) Τα άτοµα που έχουν υποστεί διακριτική µεταχείριση λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής πρέπει να διαθέτουν τα κατάλληλα µέσα έννοµης προστασίας. Προκειµένου να υπάρξει ένα πιο ουσιαστικό επίπεδο προστασίας, ενώσεις ή νοµικά πρόσωπα θα πρέπει επίσης να δύνανται να κινήσουν διαδικασίες, όπως ορίζουν κατ ιδίαν τα κράτη µέλη, είτε εξ ονόµατος κάποιου θύµατος είτε προς υπεράσπισή του, χωρίς να θίγονται εθνικοί δικονοµικοί κανόνες όσον αφορά την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση ενώπιον των δικαστηρίων. (20) Η αποτελεσµατική εφαρµογή της αρχής της ισότητας απαιτεί κατάλληλη έννοµη προστασία έναντι αντιποίνων. (21) Όταν πιθανολογείται διακριτική µεταχείριση, οι κανόνες περί βάρους της αποδείξεως πρέπει να προσαρµόζονται και, προκειµένου να εφαρµοστεί αποτελεσµατικά η αρχή της ίσης µεταχείρισης, το βάρος της αποδείξεως πρέπει να αντιστρέφεται στον εναγόµενο εφόσον προσάγονται αποδείξεις µιας τέτοιας διακριτικής µεταχείρισης. (22) Τα κράτη µέλη δεν υποχρεούνται να εφαρµόζουν τους κανόνες σχετικά µε το βάρος της αποδείξεως σε διαδικασίες κατά τις οποίες εναπόκειται στο δικαστήριο ή σε άλλο αρµόδιο φορέα να διερευνήσει τα πραγµατικά περιστατικά οι προαναφερόµενες διαδικασίες είναι εκείνες στις οποίες δεν απαιτείται από τον ενάγοντα να αποδείξει τα πραγµατικά περιστατικά, η διερεύνηση των οποίων εναπόκειται στο δικαστήριο ή τον αρµόδιο φορέα. (23) Τα κράτη µέλη θα πρέπει να προωθούν το διάλογο µεταξύ των κοινωνικών εταίρων και µε µη κυβερνητικές οργανώσεις για την αντιµετώπιση των διαφόρων µορφών διακρίσεων και την καταπολέµησή τους. (24) Η προστασία έναντι διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής θα πρέπει να ενισχυθεί µε την ίδρυση ενός ή περισσοτέρων φορέων σε κάθε κράτος µέλος, αρµοδίων για την ανάλυση σχετικών προβληµάτων, τη µελέτη δυνατών λύσεων και την παροχή συγκεκριµένης υποστήριξης προς τα θύµατα. (25) Η παρούσα οδηγία καθορίζει ελάχιστες προϋποθέσεις, αφήνοντας στα κράτη µέλη τη δυνατότητα θέσπισης ή διατήρησης ευνοϊκότερων διατάξεων. Η εφαρµογή της παρούσας οδηγίας δεν θα πρέπει να χρησιµεύσει ως δικαιολογία για ενδεχόµενη οπισθοδρόµηση σε σχέση µε την σηµερινή κατάσταση στα κράτη µέλη (26) Τα κράτη µέλη θα πρέπει να προβλέψουν ουσιαστικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για την περίπτωση παράβασης των υποχρεώσεων εκ της παρούσας οδηγίας. (27) Τα κράτη µέλη µπορούν να αναθέσουν στους κοινωνικούς εταίρους, εφόσον το ζητήσουν από κοινού, την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας, όσον αφορά τις διατάξεις οι οποίες εµπίπτουν στο πεδίο των συλλογικών συµβάσεων, ενώ τα κράτη µέλη θα λάβουν όλα τα αναγκαία µέτρα ώστε να δύνανται ανά πάσα στιγµή να εγγυηθούν τα αποτελέσµατα που επιβάλλονται από την εν λόγω οδηγία. (28) Σύµφωνα µε τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, όπως ορίζονται από το άρθρο 5 της συνθήκης ΕΚ, ο στόχος της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η εξασφάλιση ενός υψηλού κοινού επιπέδου προστασίας έναντι των διακρίσεων σε όλα τα κράτη µέλη, δεν µπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη µέλη και, εποµένως, λόγω της κλίµακας και του αντίκτυπου της προτεινόµενης δράσης, µπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Κοινότητας. Η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για το σκοπό αυτό,

3 L 180/24 ΕΞΕ ΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ Ο ΗΓΙΑ: ΚΕΦΑΛΑΙΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 Σκοπός Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να θεσπισθεί πλαίσιο για την καταπολέµηση των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, µε στόχο να πραγµατωθεί στα κράτη µέλη η αρχή της Άρθρο 2 Η έννοιατων διακρίσεων 1. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, η αρχή της ίσης µεταχείρισης σηµαίνει την απουσία άµεσης ή έµµεσης διάκρισης λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής. 2. Για τους σκοπούς της παραγράφου 1: α) συντρέχει άµεση διάκριση όταν, για λόγους φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, σε ένα πρόσωπο επιφυλάσσεται µεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν της οποίας τυγχάνει, έτυχε ή θα ετύγχανε ένα άλλο πρόσωπο, σε ανάλογη κατάσταση β) συντρέχει έµµεση διάκριση όταν µια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική µπορεί να θέσει πρόσωπα συγκεκριµένης φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής σε µειονεκτική θέση συγκριτικά µε άλλα πρόσωπα, εκτός εάν η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική αυτή δικαιολογείται αντικειµενικά από ένα θεµιτό σκοπό και τα µέσα επίτευξης αυτού του σκοπού είναι πρόσφορα και αναγκαία. 3. Η παρενόχληση νοείται ως διάκριση κατά την έννοια της παραγράφου 1, εφόσον σηµειώνεται ανεπιθύµητη συµπεριφορά συνδεόµενη µε φυλετική ή εθνοτική καταγωγή µε σκοπό ή αποτέλεσµα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου και τη δηµιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή εmθετικού περιβάλλοντος. Στη συνάρτηση αυτή, η έννοια της παρενόχλησης µπορεί να ορισθεί σύµφωνα µε την εθνική νοµοθεσία και πρακτική των κρατών µελών. 4. Εντολή για την εφαρµογή διακριτικής µεταχείρισης λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής νοείται ως διάκριση κατά την έννοια της παραγράφου 1. Άρθρο 3 Πεδίο εφαρµογής 1. Εντός των ορίων των εξουσιών που απονέµονται στην Κοινότητα, η παρούσα οδηγία εφαρµόζεται σε όλα τα πρόσωπα, στον δηµόσιο και στον ιδιωτικό τοµέα, συµπεριλαµβανόµενων των δηµόσιων φορέων, όσον αφορά: α) τους όρους πρόσβασης στην απασχόληση, την αυτοαπασχόληση και την εργασία, συµπεριλαµβανοµένων των κριτηρίων επιλογής και των όρων πρόσληψης, ανεξάρτητα από τον κλάδο δραστηριότητας και σε όλα τα επίπεδα της επαγγελµατικής ιεραρχίας, συµπεριλαµβανοµένων των προαγωγών β) την πρόσβαση σε όλα τα είδη και όλα τα επίπεδα επαγγελµατικού προσανατολισµού, επαγγελµατικής κατάρτισης, επι- µόρφωσης και επαγγελµατικού αναπροσανατολισµού, συµπεριλαµβανόµενης της απόκτησης πρακτικής επαγγελµατικής πείρας γ) τις εργασιακές συνθήκες και τους όρους απασχόλησης, συµπεριλαµβανοµένων των απολύσεων και των αµοιβών δ) την ιδιότητα του µέλους και την συµµετοχή σε µια οργάνωση εργαζοµένων ή εργοδοτών ή σε οποιαδήποτε οργάνωση τα µέλη της οποίας ασκούν ένα συγκεκριµένο επάγγελµα, συµπεριλαµβανοµένων των πλεονεκτηµάτων που χορηγούνται από τέτοιες οργανώσεις ε) την κοινωνική προστασία, συµπεριλαµβανόµενης της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονοµικής περίθαλψης στ) τις κοινωνικές παροχές ζ) την εκπαίδευση η) την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που είναι διαθέσιµα στο κοινό, και στην παροχή αυτών, συµπεριλαµβανόµενης της στέγασης. 2. Η παρούσα οδηγία δεν καλύπτει τη διαφορετική µεταχείριση λόγω υπηκοότητας και δεν θίγει τις διατάξεις και ττς προϋποθέσεις που αφορούν την εισδοχή και την παραµονή υπηκόων τρίτων χωρών και απατρίδων στην επικράτεια των κρατών µελών, ούτε τη µεταχείριση που απορρέει από τη νοµική κατάσταση των εν λόγω υπηκόων τρίτων χωρών ή απατρίδων. Άρθρο 4 Ουσιαστικές και καθοριστικές επαγγελµατικές προϋποθέσεις Κατά παρέκκλιση του άρθρου 2 παράγραφοι 1 και 2, τα κράτη µέλη µπορούν να προβλέπουν ότι η διαφορετική µεταχείριση που βασίζεται σε ένα χαρακτηριστικό σχετικό µε τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή δεν συνιστά διάκριση όταν, λόγω της φύσης των συγκεκριµένων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων ή του πλαισίου εντός του οποίου διεξάγονται αυτές, ένα τέτοιο χαρακτηριστικό αποτελεί ουσιαστική και καθοριστική επαγγελµατική προϋπόθεση, εφόσον ο στόχος είναι θεµιτός και η προϋπόθεση είναι ανάλογη. Άρθρο 5 Θετική δράση Προκειµένου να πραγµατωθεί η πλήρης ισότητα, η αρχή της ίσης µεταχείρισης δεν εµποδίζει τα κράτη µέλη να διατηρήσουν ή να θεσπίσουν ειδικά µέτρα µε σκοπό την πρόληψη ή την αντιστάθµιση µειονεκτηµάτων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής. Άρθρο 6 Ελάχιστες προϋποθέσεις 1. Τα κράτη µέλη µπορούν να θεσπίζουν ή να διατηρούν διατάξεις που είναι ευνοϊκότερες για την προστασία της αρχής της ίσης µεταχείρισης από αυτές που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία. 2. Η εφαρµογή της παρούσας οδηγίας δεν µπορεί σε καµία περίπτωση να αποτελέσει αφορµή µείωσης του επιπέδου προστασίας έναντι των διακρίσεων το οποίο παρέχεται ήδη από τα κράτη µέλη στους τοµείς που καλύπτονται από την οδηγία.

4 EL Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων L 180/25 ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΙ ΕΝ ΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ Άρθρο 7 Υπεράσπιση των δικαιωµάτων 1. Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι κάθε πρόσωπο που θεωρεί εαυτό ζηµιωθέν από τη µη τήρηση της αρχής της ίσης µεταχείρισης, ακόµη και εάν η σχέση στο πλαίσιο της οποίας εικάζεται ότι σηµειώθηκε η διάκριση έχει λήξει, έχει πρόσβαση σε δικαστικές ή/και διοικητικές διαδικασίες, συµπεριλαµβανόµενων, όπου κρίνεται ενδεδειγµένο, διαδικασιών συνδιαλλαγής, για την πραγµάτωση των υποχρεώσεων εκ της παρούσας οδηγίας. 2. Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι ενώσεις, οργανώσεις ή άλλα νοµικά πρόσωπα, τα οποία έχουν, σύµφωνα µε τα κριτήρια της εθνικής τους νοµοθεσίας, ένοµο συµφέρον να διασφαλίσουν ότι τηρούνται οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας, µπορούν να κινήσουν, είτε εξ ονόµατος του ενάγοντος/αιτούντος είτε προς υπεράσπισή του, και µε την έγκρισή του, κάθε δικαστική ή/και διοικητική διαδικασία, προβλεποµένη για την πραγµάτωση των υποχρεώσεων εκ της παρούσας οδηγίας. 3. Οι παράγραφοι 1 και 2 δεν θίγουν τις εθνικές διατάξεις περί των προθεσµιών ασκήσεως αγωγής σχετιζοµένης µε την αρχή της Άρθρο 8 Βάρος της αποδείξεως 1. Τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα, σύµφωνα µε την εθνική δικονοµία, προκειµένου να διασφαλίζονν ότι όταν ένα πρόσωπο που θεωρεί εαυτό ζηµιωθέν από τη µη τήρηση της αρχής της ίσης µεταχείρισης προσάγει, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρµόδιας αρχής, πραγµατικά περιστατικά, από τα οποία τεκµαίρεται η ύπαρξη άµεσης ή έµµεσης διάκρισης, θα εναπόκειται στον εναγόµενο να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της 2. Η παράγραφος 1 δεν εµποδίζει τα κράτη µέλη να εισάγουν κανόνες περί αποδείξεως ευνοϊκότερους για τους ενάγοντες. 3. Η παράγραφος 1 δεν ισχύει για ποινικές διαδικασίες. 4. Οι παράγραφοι 1, 2 και 3 ισχύουν επίσης για κάθε διαδικασία κινηθείσα σύµφωνα µε το άρθρο 7 παράγραφος Τα κράτη µέλη δεν υποχρεούνται να εφαρµόζουν την παράγραφο 1 σε διαδικασίες στις οποίες εναπόκειται στο δικαστήριο ή στον αρµόδιο φορέα να διερευνήσει τα πραγµατικά περιστατικά της υπόθεσης. Άρθρο 9 Προστασία έναντι αντιποίνων Τα κράτη µέλη εισάγουν στην έννοµη τάξη τους τα απαιτούµενα µέτρα προστασίας των εργαζοµένων κατά τυχόν δυσµενούς µεταχείρισης ή δυσµενούς επίπτωσης, ως αντίδρασης σε κάποια καταγγελία ή διαδικασία που στοχεύει στην πραγµάτωση της αρχής της Άρθρο 10 Ενηµέρωση Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι οι διατάξεις που θεσπίζονται κατ εφαρµογή της παρούσας οδηγίας, καθώς και οι ήδη ισχύουσες σχετικές διατάξεις, τίθενται υπόψη των ενδιαφεροµένων µε κάθε πρόσφορο µέσο σε όλο το έδαφός τους. Άρθρο 11 Κοινωνικός διάλογος 1. Τα κράτη µέλη, σύµφωνα µε τις εθνικές παραδόσεις και πρακτικές, λαµβάνουν τα κατάλληλα µέτρα ίσχυσης του κοινωνικού διαλόγου µεταξύ των δύο κοινωνικών εταίρων µε σκοπό την προώθηση της ίσης µεταχείρισης, συµπεριλαµβανόµενης της παρακολούθησης των πρακτικών στον εργασιακό χώρο, των συλλογικών συµβάσεων, των κωδίκων δεοντολογίας, της έρευνας ή της ανταλλαγής εµπειριών και ορθών πρακτικών. 2. Όταν συνάδει προς τις εθνικές παραδόσεις και πρακτικές, τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους, χωρίς να θίγεται η αυτονοµία τους, να συνάπτουν στο ενδεδειγµένο επίπεδο, συµφωνίες για τη θέσπιση κανόνων κατά των διακρίσεων στους τοµείς του άρθρου 3 που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των συλλογικών διαπραγµατεύσεων. Οι συµφωνίες αυτές τηρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρούσα οδηγία και τα εθνικά µέτρα εφαρµογής. Άρθρο 12 ιάλογος µε µη κυβερνητικές οργανώσεις Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν το διάλογο µε τις κατάλληλες µη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες έχουν, σύµφωνα µε το εθνικό τους δίκαιο και πρακτική, έννοµο συµφέρον να συµβάλλουν στην καταπολέµηση των διακρίσεων για λόγους φυλετικής και εθνοτικής καταγωγής, µε σκοπό την προώθηση της ΚΕΦΑΛΑΙΟΙΙΙ ΦΟΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΟΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Άρθρο Τα κράτη µέλη ορίζουν ένα φορέα ή φορείς για την προώθηση της αρχής της ίσης µεταχείρισης όλων των προσώπων χωρίς διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής. Οι φορείς αυτοί µπορεί να αποτελούν µέρος οργανισµών επιφορτισµένων σε εθνικό επίπεδο µε την προάσπιση των ανθρώπινων ή των ατοµικών δικαιωµάτων. 2. Τα κράτη µέλη περιλαµβάνουν στις αρµοδιότητες των εν λόγω φορέων : παροχή ανεξάρτητης συνδροµής προς τα θύµατα διακρίσεων όταν καταγγέλλουν διακριτική µεταχείριση, µε την επιφύλαξη του δικαιώµατος των θυµάτων και των ενώσεων, οργανισµών ή άλλων νοµικών προσώπων που αναφέρονται στο άρθρο 7 παράγραφος 2, διενέργεια ανεξάρτητων ερευνών για τις διακρίσεις, δηµοσίευση ανεξάρτητων εκθέσεων και διατύπωση συστάσεων για κάθε θέµα που αφορά τέτοιες διακρίσεις.

5 L 180/26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΤΕΛΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 14 Συµµόρφωση µε την οδηγία Τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα απαραίτητα µέτρα ώστε να : α) καταργηθεί κάθε νοµοθετική, κανονιστική ή διοικητική διάταξη αντιβαίνουσα στην αρχή της ίσης µεταχείρισης, β) κηρύσσονται ή µπορούν να κηρυχθούν άκυρες ή να τροποποιούνται οποιεσδήποτε διατάξεις αντίθετες προς την αρχή της ίσης µεταχείρισης οι οποίες περιέχονται στις ατοµικές ή συλλογικές συµβάσεις ή συµφωνίες, τους εσωτερικούς κανονισµούς των επιχειρήσεων, τα καταστατικά κερδοσκοπικών ή µη κερδοσκοπικών οργανώσεων, και τα καταστατικά ανεξάρτητων επαγγελµατικών οργανώσεων και συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζοµένων και των εργοδοτών. Άρθρο 15 Κυρώσεις Τα κράτη µέλη καθορίζουν τους κανόνες επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης των εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται κατ εφαρµογή της παρούσας οδηγίας και λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα εφαρµογής τους. Οι κυρώσεις, οι οποίες µπορεί να περιλαµβάνουν την καταβολή αποζηµίωσης στο θύµα, πρέπει να είναι αποτελεσµατικές, ανάλογες µε την παράβαση και αποτρεπτικές. Τα κράτη µέλη κοινοποιούν τις εν λόγω διατάξεις στην Επιτροπή έως τις 19 Ιουλίου 2003 το αργότερο και κοινοποιούν κάθε µεταγενέστερη τροποποίηση το συντοµότερο δυνατόν. Άρθρο 16 Εφαρµογή Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τις νοµοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι αναγκαίες για τη συµµόρφωση προς αυτή το αργότερο έως τις 19 Ιουλίου 2003 ή µπορούν να αναθέσουν στους κοινωνικούς εταίρους, εφόσον οι κοινωνικοί εταίροι το ζητήσουν από κοινού, την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας όσον αφορά τις διατάξεις που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των συλλογικών συµβάσεων. Σε αυτή την περίπτωση, τα κράτη µέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι έως τις 19 Ιουλίου 2003 το αργότερο, οι κοινωνικοί εταίροι θα έχουν λάβει τα απαραίτητα µέτρα µέσω συµφωνιών, ενώ παράλληλα τα κράτη µέλη πρέπει να έχουν λάβει όλα τα αναγκαία µέτρα ώστε να δύνανται ανά πάσα στιγµή να εξασφαλίζουν τα αποτελέσµατα που επιβάλλονται από την παρούσα οδηγία. Ενηµερώνουν αµέσως σχετικά την Επιτροπή. Όταν τα κράτη µέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, οι τελευταίες περιέχουν παραποµπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόµοια παραποµπή κατά την επίσηµη δηµοσίευσή τους. Οτρόπος της παραποµπής καθορίζεται από τα κράτη µέλη. Άρθρο 17 Έκθεση 1. Τα κράτη µέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή, έως τις 19 Ιουλίου 2005 και στη συνέχεια ανά πενταετία, όλες τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες προκειµένου να συντάξει η Επιτροπή έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο για την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας. 2. Στην έκθεση της Επιτροπής λαµβάνονται υπόψη, ανάλογα µε τις περιπτώσεις, οι απόψεις του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για το Ρατσισµό και την Ξενοφοβία, καθώς και οι απόψεις των κοινωνικών εταίρων και των σχετικών µη κυβερνητικών οργανώσεων. Σύµφωνα µε την αρχή της ένταξης της ισότητας των δύο φύλων, στην έκθεση αυτή θα υπάρχει, µεταξύ άλλων, αξιολόγηση των επιπτώσεων των ληφθέντων µέτρων στις γνναίκες και τους άνδρες. Με βάση τις λαµβανόµενες πληροφορίες, η έκθεση αυτή θα περιλαµβάνει, εφόσον χρειάζεται, προτάσεις για την αναθεώρηση και την ενηµέρωση της παρούσας οδηγίας. Άρθρο 18 Έναρξη ισχύος Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την ηµέρα δηµοσίευσής της στην Επίσηµη Εφηµερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Άρθρο 19 Αποδέκτες Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη µέλη. Λουξεµβούργο, 29 Ιουνίου Για το Συµβούλιο Ο Πρόεδρος M. ARCANJO