ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΣΥΓΚΡΙΣΗ Κ.Εν.Α.Κ ΜΕ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ

Transcript

1 ` ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ Κ.Εν.Α.Κ ΜΕ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΧΟΥΣΕΙΝ ΟΥΜΙΤ Α.Ε.Μ.: 4499 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΓΙΣ Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ: ΜΑΡΙΝΟΣ ΚΑΡΤΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2012

2 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ 5. Υπεύθυνος: Καθ. Άγις Μ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 6. Αρμόδιος Παρακολούθησης: Μαρίνος Καρτέρης 7. Τίτλος εργασίας: ΣΥΓΚΡΙΣΗ Κ.Ε.ν.Α.Κ ΜΕ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ 8. Ονοματεπώνυμο φοιτητή: ΧΟΥΣΕΙΝ ΟΥΜΙΤ 9. Αριθμός μητρώου: Θεματική περιοχή: 11. Ημερομηνία έναρξης: 12. Ημερομηνία παράδοσης: 13. Αριθμός εργασίας: Ενέργεια και κτίριο 11/ / Περίληψη: Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ενεργειακή επιθεώρηση των κατοικιών στη Τουρκία και στην Ελλάδα βάσει της νομοθεσίας και μεθοδολογίας της εκάστοτε χώρας. Για να εμφανιστούν όλες οι διαφορές και ομοιότητες κατά τη διαδικασία επιθεώρησης και την εξαγωγή αποτελεσμάτων για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων, εξετάζεται μία τυπική διπλοκατοικία. Η μελέτη θα πραγματοποιηθεί με τα επίσημα υπολογιστικά εργαλεία των χωρών και ακολούθως συγκρίνονται τα δύο λογισμικά, τα απαιτούμενα δεδομένα εισαγωγής και τα αποτελέσματα που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά της διπλοκατοικίας. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται εισαγωγικά στο ζήτημα των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων. Στο δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο αναλύονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν το κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας και της Ελλάδας. Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μέθοδοι αποτίμησης της ενεργειακής απόδοσης. Στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφεται το θεωρητικό υπόβαθρο υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στη συνέχεια, στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται και συγκρίνονται οι Κανονισμοί Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και η αναλυτική μεθοδολογία υπολογισμών της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το έβδομο κεφάλαιο αφορά την περιγραφή των λογισμικών ενεργειακών υπολογισμών, ενώ το όγδοο κεφάλαιο περιλαμβάνει την διαδικασία υπολογισμού μέσω του λογισμικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ και BEP-TR για τον προσδιορισμό της ενεργειακής κλάσης. Στο ένατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης και οι ενεργειακές καταναλώσεις της διπλοκατοικίας και ακολουθεί η σύγκριση των αποτελεσμάτων. Τέλος στο δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα συμπεράσματα. 15. Στοιχεία εργασίας: Αρ. Σελίδων: 135 Αρ. Εικόνων: 101 Αρ. Διαγραμμάτων: - Αρ. Πινάκων: 10 Αρ. Παραρτημάτων: - Αρ. Παραπομπών: Λέξεις κλειδιά: 17. Σχόλια: 18. Συμπληρωματικές παρατηρήσεις: 19. Βαθμός:

3 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 3 Πρόλογος Η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή απεξάρτηση από τρίτες χώρες και η αναγκαιότητα αναβάθμισης του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος οδήγησαν την Ευρώπη στην έκδοση της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ περί ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ενεργειακή επιθεώρηση των κατοικιών στη Τουρκία και στην Ελλάδα βάσει της νομοθεσίας και μεθοδολογίας της εκάστοτε χώρας. Για να εμφανιστούν όλες οι διαφορές και ομοιότητες κατά τη διαδικασία επιθεώρησης και την εξαγωγή αποτελεσμάτων για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων, εξετάζεται μία τυπική διπλοκατοικία. Η μελέτη θα πραγματοποιηθεί με τα επίσημα υπολογιστικά εργαλεία των χωρών και ακολούθως συγκρίνονται τα δύο λογισμικά, τα απαιτούμενα δεδομένα εισαγωγής και τα αποτελέσματα που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά της διπλοκατοικίας. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται εισαγωγικά στο ζήτημα των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων. Στο δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο αναλύονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν το κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας και της Ελλάδας. Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μέθοδοι αποτίμησης της ενεργειακής απόδοσης. Στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφεται το θεωρητικό υπόβαθρο υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στη συνέχεια, στο έκτο κεφάλαιο παρουσιάζονται και συγκρίνονται οι Κανονισμοί Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και η αναλυτική μεθοδολογία υπολογισμών της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το έβδομο κεφάλαιο αφορά την περιγραφή των λογισμικών ενεργειακών υπολογισμών, ενώ το όγδοο κεφάλαιο περιλαμβάνει την διαδικασία υπολογισμού μέσω του λογισμικού ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ και BEP-TR για τον προσδιορισμό της ενεργειακής κλάσης. Στο ένατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης και οι ενεργειακές καταναλώσεις της διπλοκατοικίας και ακολουθεί η σύγκριση των αποτελεσμάτων. Τέλος στο δέκατο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα συμπεράσματα. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Άγι Μ. Παπαδόπουλο του Εργαστηρίου Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής, για την ανάθεση της παρούσας διπλωματικής εργασίας καθώς και για τη σημαντική συμβολή και την αμέριστη συμπαράστασή του κατά την εκπόνησή της. Επίσης θερμές ευχαριστίες οφείλονται στον υποψήφιο διδάκτορα κ. Μαρίνο Καρτέρη για την πολύτιμη βοήθεια του στη παροχή βιβλιογραφικού υλικού και στην επίβλεψη της παρούσας διπλωματικής εργασίας.

4 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 4 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή Στοιχεία ενεργειακής κατανάλωσης στα κράτη μέλη της Ευρώπης Κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας Δομή του κτιριακού αποθέματος Κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται η κατοικία Χρονολογία κατασκευής Θερμομόνωση Κατανάλωση και τύποι ενέργειας στα κτίρια Κτιριακό Απόθεμα της Ελλάδας Δομή του κτιριακού αποθέματος Συνολικός αριθμός κατοικιών ανά κλιματική ζώνη Χρονολογία κατασκευής Θερμομόνωση Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες Ηλεκτρική και θερμική κατανάλωση βάσει τύπου κατοικίας και κλιματικής ζώνης Βασικές μέθοδοι αποτίμησης της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Μέθοδος αποτίμησης παγίων Μέθοδος αποτίμηση λειτουργίας Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των μεθόδων αποτίμησης Θεωρητικό υπόβαθρο υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Ελλάδας και Τουρκίας Ενεργειακή απόδοση κτιρίων στην Ελλάδα Κτίριο αναφοράς - οι ελάχιστες απαιτήσεις Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης και πιστοποίησης κτιρίου Ενεργειακή απόδοση κτιρίων στη Τουρκία Κτίριο αναφοράς - οι ελάχιστες απαιτήσεις Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης και πιστοποίησης κτιρίου Συνθήκες λειτουργίας του κτιρίου στο Κ.Εν.Α.Κ και στο ΒΕΡ Ωράριο και περίοδος λειτουργίας του κτιρίου ή των ανεξάρτητων θερμικών ζωνών Επιθυμητές εσωτερικές συνθήκες χώρων Κατανάλωση Ζεστού Νερού Χρήσης Εσωτερικά κέρδη από χρήστες και εξοπλισμό Αναλυτική μεθοδολογία υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Ελλάδας και Τουρκίας Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων της Ελλάδας (Κ.Εν.Α.Κ)...37

5 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού Εγκαταστάσεις φωτισμού Συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων της Τουρκίας (BEP) Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης ψύξης και ζεστό νερό χρήσης Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και φωτισμός Συμπαραγωγή και χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Σύγκριση των κανονισμών Ελλάδας και Τουρκίας Τεχνικά χαρακτηριστικά των κτιρίων αναφοράς Καθορισμός των θερμικών ζωνών του κτιρίου Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης ψύξης και ζεστού νερού χρήσης Εγκαταστάσεις φωτισμού Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Περιγραφή λογισμικών ενεργειακής απόδοσης Ελλάδας και Τουρκίας Εισαγωγή Λογισμικό Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίων Μάσκα εισαγωγής δεδομένων Δεδομένα κτιρίου Δεδομένα θερμικής ζώνης Δεδομένα μη θερμαινόμενου ή ηλιακού χώρου Υπολογισμοί και Αποτελέσματα Λογισμικό Τουρκίας BEP-TR Πρόσβαση στο λογισμικό BEP-TR Καταχώρηση δεδομένων στο λογισμικό Ορισμός γεωμετρίας κλειδιού και Σκίαση από απέναντι εμπόδιο Ζώνες κτιρίου...87

6 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Καταχώρηση δεδομένων της κάθε ζώνης Καταχώρηση χαρακτηριστικών των δωματίων Θερμογέφυρες Χαρακτηριστικά ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων Αποτελέσματα υπολογισμών και ενεργειακή κατάταξη Εφαρμογή στα λογισμικά Ελλάδας και Τουρκίας Εισαγωγή Εφαρμογή με το λογισμικό της Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Επιθεώρηση Γενικά στοιχεία του κτιρίου Καθορισμός των κατασκευαστικών στοιχείων της διπλοκατοικίας Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Συστήματα Μη θερμαινόμενος χώρος Εφαρμογή με το λογισμικό της Τουρκίας BEP-TR Γενικές πληροφορίες για το κτίριο Γενικά στοιχεία του κτιρίου Τρόπος καταχώρησης δεδομένων Προσανατολισμός και οροφή Προσθήκη και χαρακτηρισμός κάθε ορόφου Θερμογέφυρες Γεωμετρίες κλειδιά των ορόφων και διαστάσεις τους Ορισμός θερμικών ζωνών και μη θερμαινόμενων χώρων Καταχώρηση τοιχοποιίας Καταχώρηση δαπέδων Καταχώρηση οροφών Καταχώρηση δωματίων Καταχώρηση φόρμας και διαστάσεων κάθε δωματίου Καταχώρηση παραθύρων κάθε δωματίου Καταχώρηση εξωτερικών πόρτων Καταχώρηση φωτιστικών κάθε δωματίου Προσθήκη ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων Αποτελέσματα Αποτελέσματα από το λογισμικό της Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Ενεργειακή κλάση Απαιτήσεις και καταναλώσεις Αποτελέσματα από το λογισμικό της Τουρκίας BEP-TR...125

7 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Σύγκριση αποτελεσμάτων Δυσλειτουργίες των λογισμικών Λογισμικό της Ελλάδας Λογισμικό της Τουρκίας Αξιολόγηση των λογισμικών και μεθοδολογιών Λογισμικό και μεθοδολογία της Ελλάδας Λογισμικό και μεθοδολογία της Τουρκίας Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές πηγές...135

8 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 8

9 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 9 1 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας. Όσον αφορά τα κτίρια η προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας που γίνεται έχει σαν σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης θερμικής, ηλεκτρικής, ψυκτικής και εν γένει οποιασδήποτε άλλης μορφής ενέργειας με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση των λειτουργικών εξόδων. Η εξοικονόμηση αυτή της ενέργειας οδηγεί ταυτόχρονα και στην ελάττωση της εκπομπής ρύπων προς το περιβάλλον γεγονός πολύ σημαντικό για τη Γη. Έχει υπολογιστεί ότι με την καύση ενός τόνου ισοδύναμου πετρελαίου υγρού καυσίμου εκπέμπονται τουλάχιστον τρεις τόνοι CO2 στο περιβάλλον με αποτέλεσμα την όξυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Κατά συνέπεια τα μέτρα και εν γένει η τεχνική εξοικονόμησης ενέργειας, είναι από τις βασικές επεμβάσεις οι οποίες υποστηρίζουν τη διατήρηση καθαρού περιβάλλοντος συμβάλλοντας στην προστασία της δημόσιας υγείας ενώ συγχρόνως μειώνονται τα λειτουργικά έξοδα του κτιρίου. Από το Σχήμα 1.1 συμπεραίνεται ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της ενέργειας καταναλώνεται στα κτίρια (36%) και αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας στο συγκεκριμένο τομέα. Επιπρόσθετα, πολλές ευρωπαϊκές μελέτες υποδεικνύουν ότι υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, κυρίως μειώνοντας την κατανάλωση σε νοικοκυριά και σε κτίρια του τριτογενή τομέα, γίνεται αντιληπτό πόσο αναγκαία είναι η εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα. 23% 36% 41% Μεταφορές Κτίρια Βιομηχανία Σχήμα 1.1: Κατανομή της καταναλωθείσας ενέργειας *Πηγή: Eurostat (2007) Γι αυτό το λόγο τα τελευταία χρόνια, το θέμα της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων έχει τεθεί σε υψηλή προτεραιότητα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από μια σειρά σχετικών αποφάσεων και οδηγιών, μεταξύ των οποίων η Οδηγία 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και η Οδηγία 2006/32 για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες. Η Οδηγία 2002/91 ορίζει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόσουν μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων βάσει κάποιων γενικών προδιαγραφών που ορίζει η Ε.Ε. Ενθαρρύνεται επίσης η χρήση του δείκτη εκπομπών CO2 ώστε να γίνεται φανερή η συνεισφορά στη μείωση των εκπομπών από τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που τυχόν εφαρμόζονται.

10 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 10 Για να συνειδητοποιηθεί η ανάγκη στην ενεργειακή επιθεώρηση των κτιρίων πρέπει να μελετηθεί η απόδοση των κτιριακών συγκροτημάτων καθώς και το ποσοστό της συνολικής ενέργειας που καταναλώνουν. Πιο αναλυτικά για τα κτίρια ισχύει ότι: Η ολική κατανάλωση ενέργειας σε αυτά αντιπροσωπεύει το 35-40% της παραγόμενης ενέργειας. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 30% του συνόλου, λίγο πιο κάτω από τη βιομηχανία. Η θέρμανση αντιπροσωπεύει πάνω από το μισό της συνολικής ενέργειας στις κατοικίες. Με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου η αυξανόμενη χρήση κλιματιστικών επιδεινώνει τα φορτία αιχμής και το κόστος λειτουργίας των κτιρίων. Περίπου το 45% του CO2 προέρχονται από τα κτίρια. Το CO2 επιδρά στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου και στην αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος. 1.1 Στοιχεία ενεργειακής κατανάλωσης στα κράτη μέλη της Ευρώπης Όσον αφορά τα 27 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στατιστικές μελέτες της Eurostat δείχνουν ότι το 2005 η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 2756 TWh και οι 802 TWh αντιστοιχούσαν στον οικιακό τομέα, δηλαδή το 29%. Η ηλεκτρική κατανάλωση στον οικιακό τομέα έχει αυξηθεί 12% κατά τα έτη (αύξηση 2% κάθε χρόνο). Επίσης έχει αυξηθεί και η ενεργειακή κατανάλωση ανά κάτοικο αφού σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat από το 2000 έως το 2005 αυξήθηκε η κατανάλωση ανά κάτοικο κατά 5,3% φθάνοντας τις 7350 kwh/κάτοικο. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της ΕΕ των 27 χώρων έχει αυξηθεί κατά 8,5% από το 2000 ως το 2005 (Eurostat, 2007). Ως εκ τούτου, η ενεργειακή ζήτηση στον οικιακό τομέα έχει αυξηθεί γρηγορότερα από το ΑΕΠ και δεν εξηγείται από την αύξηση πληθυσμού που ήταν 1,8% κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου. Εκτός από την ανάπτυξη της οικονομίας και του πληθυσμού, άλλοι σημαντικοί παράγοντες στην εξέλιξη της κατανάλωσης οικιακής ενέργειας είναι ο αριθμός οικογενειών και η αύξηση των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια. Στα επόμενα κεφάλαια της παρούσας διπλωματικής παρουσιάζονται και συγκρίνονται οι ενεργειακές καταναλώσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας στο κτιριακό τομέα.

11 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 11 2 Κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας Είναι σημαντικό για τους αρμόδιους εμπειρογνώμονες να έχουν μια πλήρη εικόνα για το πώς το οικιακό κτιριακό απόθεμα συμπεριφέρεται ως προς την κατανάλωση ενέργειας. Η καταγραφή αυτή είναι σημαντική δεδομένου ότι θα βοηθήσει τους αρμόδιους φορείς να χαράξουν πολιτικές διατυπώνοντας συγκεκριμένα μέτρα με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης αλλά και την εναρμόνιση με τις ισχύουσες νομικές απαιτήσεις που προβλέπονται από την ευρωπαϊκή οδηγία 2002/91/ΕΚ. Μέχρι πρόσφατα στη Τουρκία δεν υπήρχε αυστηρά νομοθετικά μέτρα σχετικά με τη μόνωση των κτιρίων. Ο νόμος που υπήρχε για θερμομόνωση των κτιρίων αναθεωρήθηκε το 08/05/2000 και έφερνε την υποχρεωτική μόνωση στα κτίρια, όμως χωρίς περαιτέρω έλεγχο σε συνδυασμό με τα παράνομα κτισμένα κτίρια μέχρι σήμερα παρατηρείται ότι από το συνολικό κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας που είναι περίπου 9 εκατομμύρια μόνο το 10% είναι μονωμένο. Η ασυδοσία που προέκυψε σε συνδυασμό με την έλλειψη πληροφόρησης οδήγησε στο να υπάρχουν πολύ χαμηλής ενεργειακής απόδοσης κτίρια. Η ευρωπαϊκή επιτροπή όρισε γενικούς στόχους για την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και καθορισμό μιας γενικότερης στρατηγικής για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Όλοι αυτοί οι στόχοι που πρέπει να υλοποιηθούν συμπεριλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή οδηγία 2002/91/ΕΚ. Στα πλαίσια αυτής της οδηγίας ψηφίστηκε στη βουλή της Τουρκίας ο νόμος για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (BEP 05/12/2008) που ισχύει από το 01/01/2011. Ο προσδιορισμός των μέγιστων ορίων στην ενεργειακή κατανάλωση και οι προδιαγραφές των ενεργειακών κατηγοριών όπως προβλέπονται από το νόμο 05/12/2008 προϋποθέτει τη καλή γνώση της συμπεριφοράς του οικιακού κτιριακού αποθέματος. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι για τη θερμομόνωση των υφιστάμενων κτιρίων το κράτος πρέπει να δημιουργήσει κάποια κίνητρα έτσι ώστε η Τουρκία να εναρμονιστεί με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η πραγματοποίηση του συγκεκριμένου στόχου θα βοηθήσει τη Τουρκία στο να μειώσει τη χρήση των συμβατικών καυσίμων κάτι που θα επιφέρει και περιβαλλοντικά αλλά και οικονομικά οφέλη. Σταδιακά θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την δημιουργία μιας πιο ολοκληρωμένης ενεργειακής πολιτικής στα κτίρια που σε αυτή θα συμμετέχουν και οι ίδιοι οι πολίτες. 2.1 Δομή του κτιριακού αποθέματος Ο πληθυσμός της Τουρκίας σύμφωνα με τις ενδείξεις της στατιστικής υπηρεσίας (TUIK) το 1990 από 56,5 εκατομμύρια μέχρι το 2009 έχει φθάσει σε 72,5 εκατομμύρια. Η αύξηση του πληθυσμού στις πόλεις έχει αυξήσει και την ανάγκη σε κτιριακό απόθεμα. Στη καταμέτρηση που έγινε το 2000 από την TUIK φαίνονται τα κτίρια ανά χρήση στο κτιριακό απόθεμα της Τουρκίας σχήμα 2.1.

12 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 12 ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ 11% 6% 1% 2% 5% 75% κατοικίες κατοικίες με εμπορικά εμπορίου εκπαίδευσης βιομηχανίας Σχήμα 2.1: Ποσοστό κτιρίων στο κτιριακό απόθεμα με βάσει το σκοπό χρήσης τους *Πηγή: Tulin Keskin (2010) Κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται η κατοικία Η κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται η κατοικία είναι σημαντική καθώς επηρεάζει τόσο την τεχνοτροπίααρχιτεκτονική όσο και την ενεργειακή συμπεριφορά της κατοικίας. Σημειώνεται ότι η Υπηρεσία Ενέργειας, για σκοπούς που αφορούν την εφαρμογή της Οδηγίας 2002/91/ΕΚ, έχει προχωρήσει στο διαχωρισμό της Τουρκίας σε 4 κλιματικές ζώνες οι οποίες αφορούν διάφορες περιοχές όπως φαίνονται και στο χάρτη του σχήματος 2.2. Σχήμα 2.2: Κλιματικές ζώνες της Τουρκίας Χρονολογία κατασκευής Η χρονολογία κατασκευής είναι ακόμη μια παράμετρος η οποία επηρεάζει την ενεργειακή συμπεριφορά των κατοικιών καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, τους εκάστοτε κτιριακούς κανονισμούς και τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούσαν ανά εποχή.

13 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 13 Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω αποφασίστηκε η κατηγοριοποίηση ως προς τη χρονολογία κατασκευής σε: - κτίρια που κτίστηκαν πριν το κτίρια που κτίστηκαν μεταξύ του χρονικού διαστήματος κτίρια που κτίστηκαν μεταξύ του χρονικού διαστήματος κτίρια που κτίστηκαν μετά το 2000 ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 46% 14% 18% 22% κτίρια που κτίστηκαν πριν το 1964 κτίρια που κτίστηκαν μεταξύ κτίρια που κτίστηκαν μεταξύ κτίρια που κτίστηκαν μετά το Θερμομόνωση Σχήμα 2.3: Διαχωρισμός κτιριακού αποθέματος βάσει χρονολογίας κατασκευής *Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Τουρκίας (TUIK) Με βάση τα δεδομένα και τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν, δεν έχουν θερμομόνωση στους εξωτερικούς τοίχους περίπου 90% του συνολικού κτιριακού αποθέματος της Τουρκίας έτσι γίνεται σαφές το πρόβλημα στην ενεργειακή συμπεριφορά των συγκεκριμένων κτιρίων. Στη Τουρκία οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ιδιαίτερες με τη θερμοκρασία να κυμαίνεται από C σε κάποιες περιοχές τους καλοκαιρινούς μήνες ενώ από C σε κάποιες περιοχές τους χειμερινούς μήνες και με δεδομένο τη μη ύπαρξη θερμομόνωσης τα ψυκτικά και τα θερμικά φορτία να είναι πολύ υψηλά. Ο διαχωρισμός του κτιριακού αποθέματος σε επίπεδα θερμομόνωσης φαίνεται στο σχήμα 2.4.

14 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 14 ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΜΟΝΩΣΗΣ 5% 5% 90% Χωρίς μόνωση Ελλιπής μόνωση Πλήρης μόνωση Σχήμα 2.4: Διαχωρισμός κτιριακού αποθέματος βάσει επιπέδων θερμομόνωσης *Πηγή: Tulin Keskin (2010) 2.2 Κατανάλωση και τύποι ενέργειας στα κτίρια Το πιο διαδεδομένο σύστημα θέρμανσης είναι ο λέβητας με καύσιμο το φυσικό αέριο όπου φαίνεται και από κατανάλωση ενέργειας 26%. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ήλιος, γεωθερμία, βιομάζα και άλλα παίρνουν μέρος 8 % της συνολικής κατανάλωσης. Ενώ η θέρμανση στα κτίρια επιτυγχάνεται με τα καύσιμα, για ψύξη, ηλεκτρικές συσκευές και φωτισμό χρησιμοποιείτε ο ηλεκτρισμός και είναι δεύτερη στη σειρά κατανάλωσης μετά το φυσικό αέριο. ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 13% 8% 6% 15% 4% 3% 1% 26% 24% Φυσικό αέριο Ηλεκτρισμός Άνθρακας Ξύλα Λιγνίτης Πετρέλαιο Βιομάζα Γεωθερμιά και άλλα Σχήμα 2.5: Διαχωρισμός βάσει του τύπου και κατανάλωσης ενέργειας *Πηγή: Tulin Keskin (2010)

15 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 15 3 Κτιριακό Απόθεμα της Ελλάδας Έχει αποδειχτεί ότι μέχρι και 30% περισσότερη κατανάλωση ενέργειας απαιτείται για τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών θερμικής άνεσης και ποιότητας αέρα στα κτίρια της Ελλάδας, τα οποία διαπιστώνεται ότι στην πλειονότητα τους «πάσχουν» από έλλειψη επαρκούς μόνωσης, ιδιαίτερα όσα κατασκευάστηκαν πριν από το Από τα πλέον ενεργοβόρα στην Ε.Ε., τα ελληνικά κτίρια έχουν θερμικές απώλειες από πόρτες και παράθυρα, με αποτέλεσμα να κατασπαταλείται πολύτιμη ενέργεια και χρήματα και να επιβαρύνεται η ατμόσφαιρα με επικίνδυνους ρύπους υπεύθυνους για το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Σε αριθμούς αυτό μεταφράζεται ως εξής: ο κτιριακός τομέας εκπέμπει το 45% του διοξειδίου του άνθρακα της χώρας και απορροφά το 35-40% της συνολικής της ενέργειας. Μάλιστα, μόνο μέσα στην τελευταία πενταετία αυξήθηκε κατά 25% το ποσοστό ενέργειας που χρειάζονται τα κτίρια στην Ελλάδα για να θερμανθούν, να ψυχθούν και να ηλεκτροδοτηθούν. Η ενεργειακή θερμική κατανάλωση μάλιστα είναι πολύ μεγαλύτερη αναλογικά από χώρες με ψυχρό κλίμα, όπως η Γερμανία, η Βρετανία και η Δανία. Όπως διαπιστώθηκε από ευρωπαϊκές μελέτες, το ποσοστό ενέργειας που δαπανάται για τη θέρμανση ενός κτιρίου στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ενός νεότευκτου κτιρίου στη Δανία. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι εάν η νομοθεσία της Δανίας εφαρμοζόταν στην Ελλάδα θα υπήρχε κατά 45% εξοικονόμηση ενέργειας. 3.1 Δομή του κτιριακού αποθέματος Στον πίνακα 3.1 παρουσιάζεται το συνολικό κτιριακό απόθεμα της Ελλάδας με στοιχεία που θα αναλυθούν εξάγοντας σημαντικά συμπεράσματα και πληροφορίες για την υπάρχουσα κατάσταση. Πίνακας 3.1 : Ελληνικό κτιριακό απόθεμα *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011)

16 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 16 Με βάση τον πίνακα 3.1 παρατηρείται ότι στο σύνολο του ελληνικού κτιριακού αποθέματος τα περισσότερα κτίρια δεν έχουν θερμομόνωση στην εξωτερική τοιχοποιία αλλά ούτε στην οροφή με αποτέλεσμα να κατατάσσονται ως κακής ενεργειακής απόδοσης Συνολικός αριθμός κατοικιών ανά κλιματική ζώνη Παράμετροι όπως κλιματολογικά δεδομένα, μορφολογία εδάφους εκφράζονται μέσω της κλιματικής ζώνης στην οποία βρίσκεται η κατοικία και επηρεάζουν την ενεργειακή τους κατανάλωση. Επίσης ανάλογα με την κλιματική ζώνη συνήθως αλλάζει και η μορφή της κατοικίας. Στο σχήμα 3.1 παρουσιάζεται το σύνολο κατοικιών ανά κλιματική ζώνη καθώς και οι βαθμοημέρες θέρμανσης. Σχήμα 3.1: Συνολικό κτιριακό απόθεμα ανά κλιματική ζώνη *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011) Χρονολογία κατασκευής Με βάση τα στοιχεία από το Υπουργείο Ανάπτυξης αλλά και από την αρμόδια Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ) διακρίνονται οι κατοικίες βάσει της χρονολογίας κτίσης τους. Η συγκεκριμένη παράμετρος είναι σημαντική γιατί καθορίζει την ύπαρξη επιπέδων θερμομόνωσης.

17 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 17 ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ 18% 11% 5% 10% 17% < % 20% Θερμομόνωση Σχήμα 3.2: Διαχωρισμός οικιακού κτιριακού αποθέματος βάσει το έτος κτίσης *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011) Τα περισσότερα κτίρια στην Ελλάδα είναι μεταξύ 30 και 40 χρονών και εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι στα κτίρια αυτά δεν υπάρχει θερμομόνωση. Τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν το 1980 (από το 1979 ισχύει ο κανονισμός θερμομόνωσης στην Ελλάδα) χρειάζονται κατά μέσο όρο 150kWh/m 2 σε ετήσια βάση για να θερμανθούν, ενώ θα δαπανούσαν μόνο 80kWh/m 2, σε περίπτωση που θα εφαρμοζόταν ο κανονισμός θερμομόνωσης. ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΜΟΝΩΣΗΣ 10% 70% 20% Πλήρης μόνωση Ελλιπής μόνωση Χώρις μόνωση Σχήμα 3.3: Διαχωρισμός βάσει των επιπέδων θερμομόνωσης *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011) Με βάση το σχήμα 3.3 μόνο το 30 % στο σύνολο του οικιακού κτιριακού αποθέματος διαθέτει θερμομόνωση με ότι αυτό συνεπάγεται στην ενεργειακή κατανάλωση. Συγκεκριμένα, πρόκειται για αυτά που κατασκευάστηκαν την περίοδο και αντιπροσωπεύουν το 10,13%, καθώς και αυτά που κατασκευάστηκαν από 1986 έως σήμερα 18,31%, όπως και τα υπό κατασκευή 1,44% των κτιρίων.

18 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 18 Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης το 70% των ελληνικών κτιρίων μέχρι το 2001 δεν είχαν μόνωση και μόνο το 29% είχε κτιστεί μετά το Τα κτίρια κατοικιών αντιπροσωπεύουν το 76% του συνολικού κτιριακού αποθέματος της Ελλάδας. Οι δυνατότητες εξοικονόμησης είναι αρκετές αν λάβει κανείς υπόψη του ότι σύμφωνα με στοιχεία μέχρι το 2001: 20% έχουν μόνωση εξωτερικών τοίχων (αφού το 29% κτίσθηκε μετά το 1981 όπου από τότε άρχισε να ισχύει ο κανονισμός θερμομόνωσης) 2,1% έχουν διπλά τζάμια 30,4% έχουν μόνωση δώματος 12,7% έχουν μόνωση πυλωτής 1,5% έχουν μόνωση δαπέδου 4,2% έχουν μόνωση σωληνώσεων στην εγκατάσταση θέρμανσης 3.2 Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες Στο σχήμα 3.4 καταγράφεται η κατανομή της κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα. Η θέρμανση αποτελεί την κυριότερη παράμετρο αφού το 61% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται χρησιμοποιείται για τη θέρμανση. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον οικιακό τομέα ο δροσισμός αποτελείται από ένα πολύ μικρό ποσοστό του 2%. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΑ ΧΡΗΣΗ 5% 3% 2% 13% 10% 6% 61% Θέρμανση χώρων Δροσισμός Φωτισμός Διατήρηση τροφίμων Μαγείρεμα Ζεστό νερό χρήσης Λοιπές χρήσεις Σχήμα 3.4: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011)

19 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Ηλεκτρική και θερμική κατανάλωση βάσει τύπου κατοικίας και κλιματικής ζώνης Η ηλεκτρική και η θερμική κατανάλωση εξαρτώνται από τη κλιματική ζώνη στην οποία βρίσκεται η κατοικία. Είναι φυσικό ότι οι κατοικίες που βρίσκονται στο βορειότερο τμήμα της χώρας να έχουν μεγαλύτερες θερμικές και ηλεκτρικές καταναλώσεις σε σχέση με άλλα τμήματα της χώρας. Επίσης ο τύπος της κατοικίας παίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή απόδοση. Όπως είναι φυσικό οι μονοκατοικίες και διπλοκατοικίες λόγω του ότι εκτίθενται περισσότερο από καιρικά φαινόμενα σε σχέση με τα διαμερίσματα σε πολυκατοικίες παρουσιάζουν υψηλότερες θερμικές και ηλεκτρικές καταναλώσεις. Η διπλοκατοικία που θα μελετηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο της παρούσας διπλωματικής βρίσκεται στην Αλεξανδρούπολη και στη κλιματική ζώνη Γ και σύμφωνα με το πιο κάτω διάγραμμα η μέση κατανάλωση μονοκατοικιών στη συγκεκριμένη ζώνη είναι 145 kwh/m².a για θερμικά φορτία και 35 kwh/m².a για ηλεκτρικά φορτία. Σχήμα 3.5: Ηλεκτρική και θερμική κατανάλωση βάσει τύπου κατοικίας και κλιματικής ζώνης *Πηγή: Αθηνά Γάγλια (2011)

20 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 20

21 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 21 4 Βασικές μέθοδοι αποτίμησης της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Οι βασικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της ενεργειακής απόδοσης είναι δύο και διακρίνονται βάσει των παραμέτρων που λαμβάνουν υπόψη. α) Μέθοδος αποτίμησης παγίων β) Μέθοδος αποτίμηση λειτουργίας 4.1 Μέθοδος αποτίμησης παγίων Η μέθοδος αποτίμησης παγίων βασίζεται στην αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια λαμβάνοντας ως κριτήρια στοιχεία όπως τον αριθμό των κατοίκων, τη κλιματική ζώνη, τη θέρμανση, τη ψύξη, το ζεστό νερό και τον αερισμό σύμφωνα με την οδηγία για τον προσδιορισμό ενεργειακής κατανάλωσης στα κτίρια. Η μέθοδος αποτίμησης παγίων (υπολογιστική προσέγγιση) ταξινομείται σε 3 κατηγορίες. 1. Η σταθερή αποτίμηση ενέργειας η οποία βασίζεται σε πραγματικά στοιχεία για το κτίριο και σε σταθερά δεδομένα αναφορικά με τη χρήση του. 2. Η σχεδιαστική εκτίμηση ενέργειας η οποία βασίζεται σε δεδομένα που αφορούν το σχεδιασμό του κτιρίου. 3. Σταθερή και προσαρμοσμένη ενεργειακή αποτίμηση η οποία βασίζεται στον υπολογισμό της ενέργειας εισάγοντας πραγματικά στοιχεία για το κτίριο και πραγματικά κλιματικά δεδομένα. 4.2 Μέθοδος αποτίμηση λειτουργίας Η μέθοδος αποτίμησης λειτουργίας η οποία βασίζεται σε μετρήσεις στη χρήση ενέργειας για όλους τους σκοπούς σε πραγματικές συνθήκες. Η μέθοδος λαμβάνει ως παραμέτρους το γκάζι που καταναλώνεται για το μαγείρεμα και τη θέρμανση, το ηλεκτρικό ρεύμα που καταναλώνεται για διάφορες χρήσεις και το πετρέλαιο που καταναλώνεται κυρίως για τη θέρμανση. Τα κράτη μέλη της Ευρώπης επέλεξαν τη μεθοδολογία που αποτελούσε την καταλληλότερη για την εκάστοτε χώρα με κριτήρια όπως το κόστος αλλά και την αποτελεσματικότητα της μεθόδου αποτίμησης. Χώρες οι οποίες υιοθέτησαν και τις 2 προσεγγίσεις καθίστανται προφανές ότι τα αποτελέσματα των μεθόδων εξετάζονται ξεχωριστά και δεν είναι συγκρίσιμα το ένα με το άλλο. Ωστόσο η γενική σύγκριση αποτελεσμάτων των 2 μεθόδων είναι ενδιαφέρουσα όχι μόνο από ακαδημαϊκής πλευράς διότι παρέχει την δυνατότητα στους αρμόδιους μηχανικούς να εξάγουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση στο κτίριο, τα συστήματα, τις συνθήκες λειτουργίας και τη θερμική άνεση. Με τη κατάλληλη επεξεργασία των παραπάνω πληροφοριών μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα των δεδομένων εισόδου που χρησιμοποιούνται από τις μεθόδους αποτίμησης και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα τους.

22 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 22 Θέρμανση Φυσικό αέριο Ψύξη Ηλεκτρικό ρεύμα Ζεστό νερό Φώς Πετρέλαιο Αερισμός Άλλα Αποτίμηση παγίων Αποτίμηση λειτουργίας Σχήμα 4.1: Σύγκριση μεθόδων αποτίμησης *Πηγή: Απόστολος Ευθυμιάδης (2006) 33% αποτίμηση παγίων 53% αποτίμηση λειτουργίας και οι 2 14% Σχήμα 4.2: Ποσοστό χρήσης των 2 μεθόδων από τα κράτη μέλη *Πηγή: Απόστολος Ευθυμιάδης (2006) Η μέθοδος που υιοθετήθηκε στη Τουρκία και στην Ελλάδα, συνεπώς και στην παρούσα μελέτη, είναι η αποτίμηση παγίων με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων. Η υπολογιστική προσέγγιση στηρίζεται στη σύγκριση του κτιρίου αναφοράς της κάθε χώρας με το αντίστοιχο κτίριο προς μελέτη. Το κτίριο αναφοράς έχει την ίδια γεωμετρία, θέση, μέγεθος και λειτουργική βάση με το κτίριο προς μελέτη αλλά διαφέρει στις τιμές αναφοράς της απόδοσης συστήματος θέρμανσης, αερισμού, κλιματισμού και

23 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 23 στα επίπεδα θέρμανσης. Η μεθοδολογία απαιτεί η διαδικασία υπολογισμού να γίνει 2 φορές, μια για το «ιδεατό» κτίριο και μια για το πραγματικό. Όταν ένα νέο κτίριο πρόκειται να μελετηθεί τότε το αποτέλεσμα που προκύπτει μέσω της σύγκρισης με το κτίριο αναφοράς αφορά τη σχεδιαστική αξιολόγηση ενώ στη περίπτωση που μελετάται υφιστάμενο κτίριο που πρόκειται να αγοραστεί ή να ενοικιαστεί το αποτέλεσμα αφορά την επεξεργασμένη ενεργειακή αξιολόγηση. Σχήμα 4.3: Μέθοδοι αποτίμησης *Πηγή: Απόστολος Ευθυμιάδης (2006) 4.3 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των μεθόδων αποτίμησης Τα κράτη μέλη της Ευρώπης έχουν κάποιο χρονικό περιθώριο να εναρμονιστούν και να αποφανθούν ποιες από τις 2 προσεγγίσεις είναι οι καταλληλότερες στην αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Το υπολογιστικό μοντέλο που βασίζεται σε μετρούμενα στοιχεία (αποτίμηση λειτουργίας) χαρακτηρίζεται από την απλότητα στην εφαρμογή του με αποτέλεσμα να είναι και πιο φθηνό συγκριτικά με την μέθοδο αποτίμησης παγίων. Πρακτικά όμως έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα, ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε νεόκτιστα κτίρια λόγω της έλλειψης δεδομένων που αφορούν τη λειτουργία του κτιρίου. Η ευκολία στη χρήση του το καθιστά κατάλληλο για τα υφιστάμενα και πολύπλοκα κτίρια. Επίσης χρησιμοποιεί στοιχεία που αφορούν τη χρήση και τη διαχείριση ενέργειας στο κτίριο με αποτέλεσμα να αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τους χρήστες καθώς λαμβάνει παραμέτρους τις οποίες οι ίδιοι μπορούν να ελέγξουν. Το πιο πάνω χαρακτηριστικό το καθιστά κατάλληλο σε δημόσια κτίρια. Ένα σημαντικό μειονέκτημα της αποτίμησης λειτουργίας είναι ότι στη περίπτωση που δεν υπάρχουν τα κατάλληλα μετρητικά όργανα αφαιρεί τη

24 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 24 δυνατότητα του εμπειρογνώμονα να μειώσει την ενεργειακή κατανάλωση, να εκτιμήσει το κόστος και να δώσει αποτελεσματικές συμβουλές για την εξοικονόμηση ενέργειας. Από την άλλη πλευρά η αποτίμηση παγίων (υπολογιστικό πρότυπο) σχετίζεται άμεσα με το υψηλό κόστος και την πολυπλοκότητα ασχέτως με ποια μεθοδολογία υπολογισμού ακολουθηθεί. Ωστόσο αξιολογεί την ουσιαστική ενεργειακή απόδοση του κτιρίου σε τυποποιημένες συνθήκες και παρέχει χρήσιμες και απαραίτητες πληροφορίες του εκάστοτε κτιρίου σε μελλοντικούς αγοραστές. Επιπλέον είναι κατάλληλη η εφαρμογή και σε υφιστάμενα και σε νεόκτιστα κτίρια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη σύνδεση της ενεργειακής απόδοσης με την άδεια της κατασκευής. Η μέθοδος αποτίμησης παγίων δίνει την δυνατότητα στους εμπειρογνώμονες να έχουν μια πλήρη εικόνα της λειτουργικότητας του κτιρίου και τα αποτελέσματα του υπολογιστικού κομματιού να είναι πιο συγκρίσιμα από την προηγούμενη μέθοδο. Επίσης το υπολογιστικό πρότυπο λόγω του ότι παρέχει στους εμπειρογνώμονες πληροφορίες σχετικά με την υπάρχουσα κατάσταση του κτιρίου τους βοηθά στο να προτείνουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας. Σχήμα 4.4: Διάγραμμα μεθοδολογίας υπολογισμού *Πηγή: Απόστολος Ευθυμιάδης (2006)

25 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 25 Στο σχήμα 4.4 φαίνεται το διάγραμμα της μεθοδολογίας υπολογισμού και παρακάτω επεξηγούνται τα διάφορα μεγέθη του διαγράμματος. [1] Είναι οι ενεργειακές ανάγκες (απαιτήσεις) του χρήστη για θέρμανση, ψύξη, φωτισμός, ζεστό νερό και εξαερισμό, παράμετροι που πρέπει να καθοριστούν για τους σκοπούς υπολογισμού [2] Είναι τα ενεργειακά κέρδη που προέρχονται από την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πόρων μέσω των ηλιακών παθητικών συστημάτων, του φυσικού δροσισμού του κτιρίου, εκμετάλλευση του φυσικού φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας κτλ. [3] Η συνολική ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου προέρχεται βάσει των [1] και [2] αλλά και από τα χαρακτηριστικά του κτιρίου [4] Είναι η συνολική παραδιδόμενη ενέργεια η οποία διαχωρίζεται ανάλογα με την ενεργειακή χρήση όπως θέρμανση, ψύξη, ζεστό νερό κτλ. αλλά στο σύνολο της υπάρχει και η βοηθητική η οποία προέρχεται από τις ανανεώσιμες [5] Είναι η ενέργεια που προέρχεται μόνο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [6] Είναι η παραγόμενη ενέργεια ( μέρος της προέρχεται από το [5] ) [7] Αντιπροσωπεύει την κατανάλωση σε πρωτογενή ενέργεια και τις εκπομπές CO2 που σχετίζονται με το κτίριο [8] Αντιπροσωπεύει την πρωτογενή ενέργεια και τις εκπομπές CO2 που σχετίζονται με τη παραγωγή στα τμήματα επί τόπου και δεν αφαιρείται από το [7] [9] Αντιπροσωπεύει τα κέρδη στη πρωτογενή ενέργεια και στη μείωση των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την εξαγόμενη ενέργεια η οποία αφαιρείται από το [7]

26 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 26

27 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 27 5 Θεωρητικό υπόβαθρο υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Ελλάδας και Τουρκίας 5.1 Ενεργειακή απόδοση κτιρίων στην Ελλάδα Η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμμετέχει στην αναβάθμιση του κτιριακού τομέα με σκοπό την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε σαφές το μέτρο ότι τα κράτη μέλη θα θεσπίσουν τις δικές τους οδηγίες λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές κλιματολογικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Έτσι συστάθηκε ο Κ.Εν.Α.Κ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Η πρώτη προσπάθεια της Ελλάδας για εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα εμφανίστηκε το 1979 με τον Κανονισμό Θερμομόνωσης Κτιρίων (ΚΘΚ) και στην συνέχεια με την σύσταση του Κανονισμού Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ) Ο Κ.Εν.Α.Κ είναι η πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια από ελληνικής πλευράς όσον αφορά τον καθορισμό όλων των παραμέτρων που επιδρούν στην ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου. Ειδικότερα εστιάζεται στην μείωση της κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, φωτισμό και παραγωγή Ζεστού Νερού Χρήσης(ΖΝΧ). Αναφέρεται σε τεχνικές όπως ο Ενεργειακός Σχεδιασμός του Κελύφους, τα αποδοτικά δομικά υλικά που πρέπει να χρησιμοποιούνται, τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, τις ΑΠΕ και την Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας (ΣΗΘ) Κτίριο αναφοράς - οι ελάχιστες απαιτήσεις Σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ, κάθε νέο κτίριο, καθώς και κάθε υφιστάμενο κτίριο που ανακαινίζεται ριζικά πρέπει να πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Οι ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης ικανοποιούνται όταν το κτίριο πληροί όλες τις ελάχιστες προδιαγραφές που περιγράφονται στο άρθρο 8 του Κ.Εν.Α.Κ και: A. είτε η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου είναι μικρότερη από τη συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς ή ίση με αυτήν. B. είτε το εξεταζόμενο κτίριο έχει τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά με το κτίριο αναφοράς τόσο ως προς το κτιριακό κέλυφος, όσο και ως προς τις ηλεκτρομηχανολογικές του εγκαταστάσεις στο σύνολό τους. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ο υπολογισμός της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας με την εκπόνηση ενεργειακής μελέτης, προκειμένου να προσδιοριστεί η ενεργειακή απόδοση και η κλάση του κτιρίου. Σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ, οι ελάχιστες απαιτήσεις για τα νέα και ριζικώς ανακαινιζόμενα κτίρια, αναφέρονται στο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του κτιρίου, στη θερμομόνωση του κτιριακού κελύφους και στις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Το «κτίριο αναφοράς»: καθορίζεται να είναι το ίδιο με το υπό μελέτη κτίριο θεωρείται πως έχει τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το εξεταζόμενο κτίριο

28 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 28 πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές, και έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του, όσο και στις Η/Μ εγκαταστάσεις που αφορούν στη Θέρμανση Ψύξη Κλιματισμό των εσωτερικών χώρων, στην παραγωγή ΖΝΧ και στο φωτισμό Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης και πιστοποίησης κτιρίου Σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ, η μεθοδολογία υπολογισμών για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων, είναι ημισταθερής κατάστασης μηνιαίου βήματος και βασίζεται στα παρακάτω ευρωπαϊκά πρότυπα: ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSΟ Ε2 (2009) ΕΛΟΤ ΕΝ IS Ε2 (2009) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙS Ε2 (2009) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSΟ Ε2 (2009) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙS (2009) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSΟ (2009) ΕΝ ΙSΟ (2006) ΕΛΟΤ ΕΝ (2007) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSΟ (2004) Πίνακας 5.1. Ευρωπαϊκά πρότυπα για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων Υπολογισμός ενεργειακής ζήτησης κτιρίου για θέρμανση και ψύξη (μηνιαία μέθοδος) Ενεργειακή επίδοση κτιρίων -Υπολογισμός των απαιτήσεων ενέργειας για τη θέρμανση και την ψύξη χώρων. Θερμική επίδοση κτιρίων -Συντελεστές μεταφοράς θερμότητας σχετικά με μετάδοση και αερισμό - Μέθοδος υπολογισμού. Υπολογισμός της ενεργειακής ζήτησης του κτιριακού κελύφους με τη μέθοδο ημι-σταθερής κατάστασης μηνιαίου βήματος. Υπολογισμός των απωλειών θερμότητας κτιρίου προς το περιβάλλον μέσω των διαφανών και αδιαφανών δομικών στοιχείων, καθώς και μέσω του αερισμού του κτιρίου (διείσδυσης αέρα, φυσικού ή μηχανικού αερισμού). Κτιριακά μέρη και στοιχεία -Θερμική αντίσταση και θερμοπερατότητα - Μέθοδος υπολογισμού. Θερμικές επιδόσεις κτιρίων -Μετάδοση θερμότητας μέσω του εδάφους - Μέθοδοι υπολογισμού. Θερμογέφυρες σε κτιριακές κατασκευές -Γραμμική θερμική μετάδοση - Απλοποιημένες μέθοδοι και τιμές προεπιλογής. Θερμογέφυρες στις κτιριακές κατασκευές-ροές θερμότητας και επιφανειακές θερμοκρασίες - Λεπτομερείς υπολογισμοί. Θερμική επίδοση παραθύρων, θυρών και εξώφυλλων - Υπολογισμός θερμικής μετάδοσης - Μέρος 1: Απλοποιημένη μέθοδος. Θερμική επίδοση τοιχοπετασμάτων -Υπολογισμός της θερμικής μετάδοσης. Αερισμός κτιρίων - Μέθοδοι υπολογισμού ενεργειακών απωλειών σε εμπορικής χρήσης κτίρια λόγω αερισμού και διήθησης. Υδροθερμικές επιδόσεις κτιρίων -Υπολογισμός και Παραδοχές και υπολογισμοί για παρουσίαση κλιματικών δεδομένων - Μέρος 1: Μέσες κλιματικά δεδομένα. μηνιαίες και ετήσιες τιμές μετεωρολογικών στοιχείων Ενεργειακή επίδοση κτιρίων -Ενεργειακές απαιτήσεις για Υπολογισμός εσωτερικών κερδών φωτισμό. από φωτισμό. ΕΛΟΤ ΕΝ 15193(2008) Υπολογισμός ενεργειακής κατανάλωσης κτιρίου για θέρμανση και ψύξη Μελέτη ενεργειακής απόδοσης (μηνιαία μέθοδος) ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSΟ Ενεργειακή επίδοση κτιρίων -Υπολογισμός των απαιτήσεων Ε2 (2009) ενέργειας για τη θέρμανση και την ψύξη χώρων. ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 1: Γενικά. Υπολογισμός κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση και ψύξη βάσει της ενεργειακής ζήτησης του κτιριακού κελύφους και των αποδόσεων των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης. Υπολογισμός της απόδοσης του συστήματος θέρμανσης. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού απαιτήσεων συστημάτων ενέργειας και απόδοση συστημάτων - Μέρος 2-1: Συστήματα εκπομπών θέρμανσης χώρων.

29 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 29 ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2010) ΕΛΟΤ ΕΝ 15243(2008) ΕΛΟΤ ΕΝ 15232(2007) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) Υπολογισμός της απόδοσης του συστήματος θέρμανσης Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 2-3: Συστήματα διανομής για τη θέρμανση χώρων. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 4-1: Συστήματα παραγωγής θέρμανσης χώρων. Συστήματα καύσης (λέβητες). Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των απαιτήσεων συστημάτων ενέργειας και απόδοση συστημάτων - Μέρος 4-2: Συστήματα παραγωγής θέρμανσης χώρων, συστήματα αντλιών θερμότητας. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού απαιτήσεων συστημάτων ενέργειας και απόδοση συστημάτων - Μέρος 4-3: Συστήματα παραγωγής θερμότητας, θερμικά ηλιακά. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 4-4: Συστήματα παραγωγής θέρμανσης χώρων. Συστήματα συμπαραγωγής, ενσωματωμένα στο κτίριο. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 4-5: Συστήματα παραγωγής θέρμανσης χώρων. Απόδοση και ποιότητα συστημάτων τηλεθέρμανσης και συστημάτων μεγάλου όγκου. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 4-6: Συστήματα παραγωγής θέρμανσης χώρων. Φωτοβολταϊκά συστήματα. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού απαιτήσεων συστημάτων ενέργειας και απόδοση συστημάτων - Μέρος 4-7: Συστήματα παραγωγής θερμότητας χώρων, συστήματα καύσης βιομάζας. Αερισμός κτιρίων - Υπολογισμός θερμοκρασίας χώρου και του φορτίου και της ενέργειας κτιρίων εξοπλισμένων με σύστημα κλιματισμού. Ενεργειακή λειτουργία των κτιρίων -Επίδραση του αυτοματισμού κτιρίων, των συσκευών ελέγχου και της διαχείρισης κτιρίων. Υπολογισμός απόδοσης συστήματος ψύξης. Υπολογισμός εξοικονομούμενης ενέργειας από διατάξεις αυτομάτου ελέγχου. Υπολογισμός ενεργειακής κατανάλωσης κτιρίου για Ζεστό Νερό Χρήσης (Ζ.Ν.Χ.) και φωτισμό Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 3-1: Συστήματα ζεστού νερού χρήσης. Χαρακτηρισμός αναγκών (απαιτήσεις άντλησης). ΕΛΟΤΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ (2008) ΕΛΟΤ ΕΝ 15193(2008) Υπολογισμός κατανάλωσης ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης (Ζ.Ν.Χ.). Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 3-2: Συστήματα ζεστού νερού χρήσης, διανομή. Συστήματα θέρμανσης σε κτίρια -Μέθοδος υπολογισμού των ενεργειακών απαιτήσεων και της απόδοσης των συστημάτων - Μέρος 3-3: Συστήματα ζεστού νερού χρήσης, παραγωγή. Ενεργειακή επίδοση κτιρίων -Ενεργειακές απαιτήσεις για φωτισμό. Υπολογισμός κατανάλωσης ενέργειας για τεχνητό φωτισμό. Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων προσδιορίζεται με βάση τη συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας. Η μεθοδολογία υπολογισμού περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία: Τη χρήση του κτιρίου, τις επιθυμητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασία και σχετική υγρασία αέρα, αερισμό), τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και τον αριθμό χρηστών. Τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής του κτιρίου (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, ταχύτητα ανέμου και ηλιακή ακτινοβολία).

30 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 30 Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους (σχήμα και μορφή κτιρίου, διαφανείς και μη διαφανείς επιφάνειες, σκίαστρα κ.ά.) σε σχέση με τον προσανατολισμό και τα χαρακτηριστικά των εσωτερικών δομικών στοιχείων (χωρίσματα κ.ά.), καθώς και τα θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων και υλικών του κτιριακού κελύφους (θερμοπερατότητα, θερμική μάζα, απορροφητικότητα ηλιακής ακτινοβολίας, κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης θέρμανσης χώρων (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης ψύξης / κλιματισμού χώρων (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης μηχανικού αερισμού (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης παραγωγής ζεστού νερού χρήσης (τύπο συστημάτων, δίκτυο διανομής, απόδοση συστημάτων κ.ά.). Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης φωτισμού για τα κτίρια του τριτογενούς τομέα. Τα παθητικά ηλιακά συστήματα, εάν υπάρχουν στο κτίριο. Επίσης στη μεθοδολογία υπολογισμού συνεκτιμάται η θετική επίδραση των ενδεχόμενων ακόλουθων συστημάτων: Ενεργητικά ηλιακά συστήματα, καθώς και άλλα συστήματα παραγωγής θερμότητας, ψύξης και ηλεκτρισμού με τη χρήση των ΑΠΕ. Συστήματα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας / ψύξης (ΣΗΘ). Κεντρικά συστήματα θέρμανσης ή/και ψύξης σε κλίμακα περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου (τηλεθέρμανση). Αξιοποίηση φυσικού φωτισμού. Για τον υπολογισμό της συνολικής κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας εφαρμόζεται η ίδια μεθοδολογία τόσο στο υπό επιθεώρηση κτίριο, όσο και στο αντίστοιχο κτίριο αναφοράς. Η αναγωγή της υπολογιζόμενης τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε πρωτογενή γίνεται με τη χρήση των συντελεστών μετατροπής του πίνακα 5.2. Επίσης στον ίδιο πίνακα αναγράφονται και οι εκλυόμενοι ρύποι ανά μονάδα ενέργειας. Πίνακας 5.2. Συντελεστής αναγωγής της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου σε πρωτογενή ενέργεια Πηγή ενέργειας Συντελεστής μετατροπής Εκλυόμενοι ρύποι ανά μονάδα ενέργειας (kgcο2/kwh) σε πρωτογενή ενέργεια Φυσικό αέριο 1,05 0,196 Πετρέλαιο θέρμανσης 1,10 0,264 Ηλεκτρική ενέργεια 2,90 0,989 Υγραέριο 1,05 0,238 Βιομάζα 1,00 Τηλεθέρμανση από Δ.Ε.Η. 0,70 0,347

31 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Ενεργειακή απόδοση κτιρίων στη Τουρκία Η Τουρκία στα πλαίσια αρμονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση ανέπτυξε τον κανονισμό για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων (BEP) που ισχύει από το 1/1/2011. Ο κανονισμός αυτός είναι ένα σημαντικό βήμα στην εξοικονόμηση ενέργειας στο κτιριακό τομέα της Τουρκίας. Ο σχεδιασμός των νέων κτιρίων, η ανακαίνιση των υφιστάμενων που το κόστος ξεπερνά 25% της συνολικής αξίας του κτιρίου και η αλλαγή ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων θα γίνουν σύμφωνα με το κανονισμό BEP. Η μεθοδολογία υπολογισμού που αναπτύχτηκε για την ενεργειακή κατηγοριοποίηση του κτιρίου συλλέγει όλους τους παραμέτρους που επηρεάζουν την κατανάλωση ενέργειας του κτιρίου και τα συγκρίνει με ένα κτίριο αναφοράς που έχει τις ελάχιστες απαιτήσεις ώστε το κτίριο να είναι ενεργειακά αποδοτικό Κτίριο αναφοράς - οι ελάχιστες απαιτήσεις Το κτίριο αναφοράς έχει την ίδια τοποθεσία, γεωμετρία και προσανατολισμό με το πραγματικό κτίριο επίσης έχει τις ελάχιστες επιτρεπτές προδιαγραφές από πλευράς μηχανολογικών συστημάτων και θερμοφυσικών ιδιοτήτων των δομικών στοιχείων. Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς θα παρουσιαστούν αναλυτικότερα στο 6 ο κεφάλαιο Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης και πιστοποίησης κτιρίου Σύμφωνα με το κανονισμό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων της Τουρκίας (BEP) η μεθοδολογία υπολογισμού είναι η απλή ανά ώρα μέθοδος και βασίζεται στα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα του πίνακα 5.3. IEC, ISO, EN,TS No EN EN EN15251 TS 825 ΕN ISO EN BS EN BR 443 TS 2164 Πίνακας 5.3: Ευρωπαϊκά και Εθνικά πρότυπα για τη ενεργειακή απόδοση κτιρίων Ονομασία (Αγγλικά) Energy performance of buildings Calculation of energy use for space heating and cooling Thermal performance of buildings Transmission heat loss coefficient Calculation method (ISO 13789: 1999). Indoor environment criteria for design and calculation of energy performance of buildings Thermal bridges in building construction- Linear thermal transmittance- Simplified Methods and default values (ISO 14683:2007) Building materials and products Hygrothermal properties Tabulated design values and procedures for determining declared and design thermal values Building materials and products. Hygrothermal properties. Tabulated design values Conventions for U-value calculations Ονομασία (Τουρκικά) tst EN ISO Ενεργειακή απόδοση των κτιρίων - Υπολογισμός χρήσης ενέργειας για θέρμανση και ψύξη χορών. TS EN ISO Θερμική αποδοτικότητα των κτιρίων- Μεθοδολογία υπολογισμού TS EN Σχεδιασμός ενεργειακής απόδοσης και αξιολόγηση εσωτερικών προδιαγραφών του κτιρίου Κανόνες θερμομόνωσης TS EN ISO AC Θερμογέφυρες σε κτιριακές κατασκευές - Γραμμική θερμική μετάδοση - Απλοποιημένες μέθοδοι και τιμές εκ των προτέρων TS EN ISO Οικοδομικά υλικά και προϊόντα - Μέθοδοι σχεδιασμού θερμικών αξίων. TS EN Οικοδομικά υλικά και προϊόντα Πινακοποιημένες τιμές σχεδιασμού θερμοϋδραυλικής Κανόνες σχεδιασμού τερματικών

32 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 32 DIN EN Energy efficiency of buildings Energy efficiency of buildings - Calculation of the net, final and primary energy demand for heating, cooling, ventilation, domestic hot water and lighting Thermal performance of buildings Heat transfer via the ground Calculation methods μονάδων TS EN ISO Θερμικές επιδόσεις κτιρίων - Μετάδοση θερμότητας μέσω του εδάφους - Μέθοδοι υπολογισμού ASHRAE Fundamentals Handbook EN Luminaires Συσκευές EN Electrical supply track systems or luminaires Ηλεκτρικές συνδέσεις για συσκευές EN Lamp control gear Αυτόματος έλεγχος λάμπας EN Light and lighting Sports Lighting Φώς και Φωτισμός Φωτισμός στον αθλητισμό EN Light and lighting Lighting of work places Φώς και φωτισμός Φωτισμός των εργασιακών χορών EN Lighting applications Measurement and presentation of photometric data of lamps and luminaires Part 1: Measurement and file format Εφαρμογές φωτισμού Μέτρηση και παρουσίαση της απόδοσης συσκευών και φωτιστικών Μέρος 1 : Μέτρηση και επαναφορά φακέλου EN 1838 Lighting applications emergency lighting EN15193 Energy performance of buildings Energy requirements for lighting Εφαρμογές φωτισμού Φωτισμός έκτακτης ανάγκης Ενεργειακή απόδοση κτιρίων Ενεργειακές απαιτήσεις φωτισμού Στον πίνακα 5.4 παρουσιάζονται οι συντελεστές αναγωγής της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου σε πρωτογενή ενέργεια και οι εκλυόμενοι ρύποι ανά μονάδα ενέργειας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι πηγές ενέργειας εκτός από ηλεκτρική έχουν συντελεστή μονάδα. Ενώ ο συντελεστής μετατροπής για ηλεκτρική ενέργεια θα οριστεί από την αρμόδια υπηρεσία. Πίνακας 5.4. Συντελεστής αναγωγής της κατανάλωσης ενέργειας του κτιρίου σε πρωτογενή ενέργεια Πηγή ενέργειας Συντελεστής μετατροπής σε πρωτογενή ενέργεια Εκλυόμενοι ρύποι ανά μονάδα ενέργειας (kgcο2/kwh) Πετρέλαιο θέρμανσης 1,00 0,330 Φυσικό αέριο 1,00 0,234 Αέρια(προπάνιο, μεθάνιο, βουτάνιο, βιοαέριο) 1,00 0,277 Άλλα ορυκτά καύσιμα 1,00 0,320 Άνθρακας 1,00 0,394 Λιγνίτης 1,00 0,433 Βιομάζα 1,00 0,014 Ρεύμα από υδροηλεκτρικό σταθμό * 0,007 Ρεύμα από σταθμό πυρηνικής ενέργειας * 0,016 Ρεύμα από λιγνητικό σταθμό * 1,340 Ρεύμα από σταθμό φυσικού αερίου * 0,819 Ανακατεμένο ρεύμα * 0,617 Πριονίδια 1,00 0,004

33 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 33 Η μεθοδολογία υπολογισμού της καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία: Κλιματολογικές πληροφορίες Γεωμετρία του κτιρίου Θερμικές και ιδιότητες αερισμού του κτιρίου Εσωτερικά κέρδη και ιδιότητες συνδεόμενα με τα κέρδη από την ηλιακή ενέργεια Ορισμός οικοδομικών υλικών και στοιχείων του κτιρίου Εσωτερικές συνθήκες άνεσης του κτιρίου (επίπεδα υγρασίας, θερμοκρασίας και ποσότητα αερισμού) Μέθοδοι διαχωρισμού ζωνών σχετικά με τη τυπολογία των κτιρίων και πληροφορίες ζώνης Η ενεργειακή ισορροπία στο επίπεδο της θερμικής ζώνης περιλαμβάνει τους παρακάτω κανόνες: Η θερμοπερατότητα μεταξύ θερμικής ζώνης και εξωτερικού χώρου υπολογίζεται ως θερμότητα που διαπερνά το δομικό στοιχείο που διαχωρίζει τους δύο χώρους με συγκεκριμένη θερμοκρασιακή διαφορά. Η θερμοπερατότητα από αερισμό υπολογίζεται ως θερμότητα που διαπερνά από τους αρμούς μεταξύ θερμικής ζώνης και εξωτερικού χώρου. Η θερμοπερατότητα με ροή και αερισμό μεταξύ θερμικής ζώνης και μη θερμαινόμενου χώρου υπολογίζεται λαμβάνοντας έναν συντελεστή μείωσης. Τα εσωτερικά κέρδη είναι αυτά που λαμβάνονται από ανθρώπους, συσκευές, φωτισμό και από συστήματα ΖΝΧ. Τα κέρδη από την ηλιακή ενέργεια είναι αυτά λαμβάνονται απευθείας από τα παράθυρα και από τα δομικά στοιχεία με αποθήκευση θερμότητας. Η θερμοχωρητικότητα των δομικών στοιχείων λαμβάνεται στον υπολογισμό της ενεργειακής ισορροπίας. Η απαιτούμενη ενέργεια για θέρμανση είναι αυτή που καταναλώνει το σύστημα θέρμανσης για να φέρει την εσωτερική θερμοκρασία στις ελάχιστες προδιαγραφές. Η απαιτούμενη ενέργεια για ψύξη είναι αυτή που καταναλώνει το σύστημα ψύξης για να φέρει την εσωτερική θερμοκρασία στις ελάχιστες προδιαγραφές. 5.3 Συνθήκες λειτουργίας του κτιρίου στο Κ.Εν.Α.Κ και στο ΒΕΡ Οι πραγματικές συνθήκες λειτουργίας ενός κτιρίου μπορεί να διαφέρουν κατά περίπτωση, ανάλογα με τη χρήση και τους χρήστες του κτιρίου. Επομένως, είναι απαραίτητο να καθοριστούν και να «τυποποιηθούν» σε εθνικό επίπεδο οι αποδεκτές, κατά τα πρότυπα, συνθήκες λειτουργίας ενός κτιρίου συγκεκριμένης χρήσης, προκειμένου να προσδιορίζεται πιο εύκολα και με μικρότερη επίδραση της υποκειμενικότητας του μελετητή η εκτιμώμενη κατανάλωση ενέργειας, η οποία και τελικά θα χαρακτηρίζει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου.

34 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 34 Να σημειωθεί ότι σε ειδικές περιπτώσεις κτιρίων ή/και ειδικών χώρων κτιρίων και γενικότερα σε περιπτώσεις που χρήζουν πιο λεπτομερούς αντιμετώπισης, οι συνθήκες λειτουργίας καθορίζονται από τις συνθήκες σχεδιασμού κατά περίπτωση. Οι ειδικές συνθήκες λειτουργίας των επί μέρους χώρων ενός κτιρίου (WC, διαδρόμων, αποθηκών, κ.ά.) λαμβάνονται υπόψη μόνο κατά το σχεδιασμό του κτιρίου ή κατά το σχεδιασμό της θερμικής ζώνης, ενώ κατά την ενεργειακή μελέτη για κάθε παράμετρο (θερμοκρασία, σχετική υγρασία κ.ά.) λαμβάνεται υπόψη μια ενιαία τιμή, η οποία αντιστοιχεί στη γενική χρήση του κτιρίου Ωράριο και περίοδος λειτουργίας του κτιρίου ή των ανεξάρτητων θερμικών ζωνών Οι δύο κανονισμοί έχουν περίπου ίδιο ωράριο λειτουργίας για τις βασικές κατηγορίες κτιρίων εκτός από κάποιες διαφορές που παρουσιάζονται στα κτίρια υγείας και κοινωνικής πρόνοιας συγκεκριμένα στην αίθουσα των ασθενών όπου σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ είναι 12 ενώ στο ΒΕΡ είναι 23 ώρες. Επίσης στα κτίρια εκπαίδευσης ώρες λειτουργίας σύμφωνα με το ΒΕΡ είναι 9 ώρες για όλα τα είδη και όχι 8. Οι περίοδοι και ημέρες λειτουργίας είναι ίδια και στους δύο κανονισμούς Επιθυμητές εσωτερικές συνθήκες χώρων Οι δύο κανονισμοί έχουν περίπου τις ίδιες επιθυμητές θερμοκρασίες εσωτερικών χώρων. Η διαφορά παρουσιάζεται στη σχετική υγρασία των εσωτερικών χώρων που σύμφωνα με το Κ.Εν.Α.Κ δίνεται στο πίνακα 2.2 της Τεχνικής οδηγίας /2010 διάφορες τιμές σχετικά με τις χρήσεις των κτιρίων ή θερμικών ζωνών μεταξύ 35 με 50% για χειμερινή και θερινή περίοδο. Ενώ στο ΒΕΡ η σχετική υγρασία είναι σταθερή στο 50% για όλες τις χρήσεις των κτιρίων ή των θερμικών ζωνών και δεν υπάρχει διαχωρισμός χειμερινού θερινού περιόδου. Ως αναφορά στον απαιτούμενο νωπό αέρα των εσωτερικών χώρων οι δύο κανονισμοί χρησιμοποιούν διαφορετικά πρότυπα. Ο Κ.Εν.Α.Κ υπολογίζει τον νωπό αέρα σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ 15251:2007 ενώ ο Τουρκικός κανονισμός σύμφωνα με το ΕΝ Σχετικά με τη στάθμη φωτισμού οι κανονισμοί χρησιμοποιούν πάλι διαφορετικά πρότυπα ο Κ.Εν.Α.Κ είναι σύμφωνα με το ΕΛΟΤ ΕΝ :2002 ενώ η μεθοδολογία της Τουρκίας σύμφωνα με ΕΝ Η μέση ελάχιστη στάθμη φωτισμού (lx) ανά χρήση χώρου δεν διαφέρει σημαντικά στους δύο κανονισμούς σε διάφορες χρήσεις των κτιρίων, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο κανονισμός της Τουρκίας παρουσιάζει περισσότερες χρήσεις κτιρίων Κατανάλωση Ζεστού Νερού Χρήσης Η κατανάλωση του ΖΝΧ εφαρμόζεται διαφορετικά στους δύο κανονισμούς. Συγκεκριμένα στο Κ.Εν.Α.Κ για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας για παραγωγή ΖΝΧ καθορίστηκε η ημερήσια κατανάλωση του ΖΝΧ ανά άτομο του υπό μελέτη κτιρίου ή της υπό μελέτης ζώνης, καθώς επίσης και η ετήσια κατανάλωση ανά υπνοδωμάτιο για τις κατοικίες, ανά κλίνη για τα κτίρια προσωρινής διαμονής και περίθαλψης και ανά μονάδα δομημένης επιφάνειας για όλες τις υπόλοιπες χρήσεις κτιρίων. Στο κανονισμό της Τουρκίας δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο με τα υπνοδωμάτια, στις πολυκατοικίες η κατανάλωση ζεστού νερού θεωρείται 45 l/άτομο/ημέρα ενώ στις μονοκατοικίες 60 l.οι τιμές για τα κτίρια κατοικιών στον ελληνικό κανονισμό είναι 50 l/άτομο/ημέρα και 27,3 m3/υπν./έτος.

35 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Εσωτερικά κέρδη από χρήστες και εξοπλισμό Οι δύο κανονισμοί υπολογίζουν τα εσωτερικά κέρδη σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ ISO όμως ο κανονισμός της Ελλάδας παρουσιάζει αναλυτικότερα τα φορτία που λαμβάνονται από ανθρώπους και εξοπλισμό για διάφορες χρήσεις κτιρίων σε πίνακες. Ενώ ο κανονισμός της Τουρκίας τα παρουσιάζει συντομότερα μόνο για κατοικίες και κτίρια γραφείων. Η εκλυόμενη θερμότητα από χρήστες σύμφωνα με το κανονισμό της Τουρκίας χωρίζεται σε αισθητό (75 W/άτομο) και λανθάνον (55 W/άτομο) φορτίο. Η εκλυόμενη θερμότητα από εξοπλισμό κτιρίου γραφείων ή της θερμικής ζώνης σύμφωνα με το κανονισμό της Τουρκίας φαίνεται στο πίνακα 5.5. Πίνακας 5.5. Εκτιμώμενη θερμική ισχύς εξοπλισμού στα κτίρια γραφείων σύμφωνα με το ΒΕΡ Παρουσία ανθρώπων Μικρή Μέση Μεγάλη Πολύ μεγάλη m 2 /άτομο 15,5 11,6 9,3 7,8 W/m 2 5,4 10,8 16,1 21,5 Τα συνολικά εσωτερικά κέρδη με τα κρυφά κέρδη από εξοπλισμό για τις κατοικίες υπολογίζονται στο ΒΕΡ σύμφωνα με το πρότυπο 2001 ASHRAE Handbook. Ως αναφορά για τα εσωτερικά κέρδη από χρήστες και εξοπλισμό στο Κ.Εν.Α.Κ όπως αναφέρθηκε και παραπάνω παρουσιάζονται πιο αναλυτικά για όλες τις χρήσεις των κτιρίων. Για σύγκριση με το κανονισμό της Τουρκίας αναφέρεται η θερμική ισχύς ανά άτομο που είναι 80 W/άτομο για κατοικίες και γραφεία καθώς και η ισχύς εξοπλισμού για τα κτίρια γραφείων που είναι 15 W/m 2 και δεν έχει σχέση με τη παρουσία ανθρώπων στο συγκεκριμένο χώρο όπως στο ΒΕΡ.

36 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 36

37 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 37 6 Αναλυτική μεθοδολογία υπολογισμών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων Ελλάδας και Τουρκίας 6.1 Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων της Ελλάδας (Κ.Εν.Α.Κ) Με τον Κ.Εν.Α.Κ ενσωματώνεται πλέον η έννοια του ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού στη μελέτη των κτιρίων, που θα συμβάλλει ιδιαίτερα στη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος. Με τη θέσπιση του Κ.Εν.Α.Κ τίθενται δύο βασικές υποχρεώσεις: Α) η υποχρέωση υποβολής Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων για έκδοση οικοδομικής άδειας, Β) η υποχρέωση διενέργειας Ενεργειακών Επιθεωρήσεων Κτιρίων, Λεβήτων και Εγκαταστάσεων Θέρμανσης και Εγκαταστάσεων Κλιματισμού. Για την υποστήριξη της εφαρμογής του Κ.Εν.Α.Κ εγκρίθηκαν οι παρακάτω Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ: α) ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης», β) ΤΟΤΕΕ /2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτιρίων», γ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών», δ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού» Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς Σχεδιασμός κτιρίου Το κτίριο αναφοράς έχει τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το εξεταζόμενο κτίριο. Κτιριακό κέλυφος Θερμομόνωση και θερμικά χαρακτηριστικά των δομικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους: Το κτίριο αναφοράς διαθέτει θερμομονωμένα εξωτερικά δομικά στοιχεία, σύμφωνα με τις ελάχιστες προδιαγραφές. Το κτίριο αναφοράς περιλαμβάνει εξωτερικές επιφάνειες με συντελεστή απορροφητικότητας ηλιακής ακτινοβολίας 0,40 για τοιχοποιίες, 0,40 για δώματα και 0,60 για επικλινείς στέγες. Αντίστοιχα, ο συντελεστής εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας για τις εξωτερικές επιφάνειες του κτιρίου αναφοράς είναι 0,80. Τα ανοίγματα του κτιρίου αναφοράς διαθέτουν τα απαραίτητα σταθερά εξωτερικά σκίαστρα (πρόβολοι, περσίδες, πέργκολες, μπαλκόνια κ.α.), λόγω των οποίων ο μέσος συντελεστής σκίασής τους κατά τη θερινή περίοδο είναι τουλάχιστον 0,70 για τις νότιες όψεις και 0,75 για τις όψεις με

38 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 38 δυτικό και ανατολικό προσανατολισμό. Για τη χειμερινή περίοδο ο μέσος συντελεστής σκίασης προκύπτει ανάλογα με τον τύπο σκιάστρου και όπως καθορίζεται με σχετική ΤΟΤΕΕ. Τα εσωτερικά σκίαστρα (κουρτίνες, περσίδες) των ανοιγμάτων και τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα, τα οποία δε θεωρούνται σταθερά σκίαστρα, δε λαμβάνονται υπόψη. Η σκίαση του κτιρίου αναφοράς λόγω εξωτερικών εμποδίων (κτίρια, ανάγλυφο εδάφους κ.α.) λαμβάνεται ίδια με του εξεταζόμενου κτιρίου. Για το κτίριο αναφοράς ορίζεται ο συντελεστής διαπερατότητας των υαλοπινάκων στην ηλιακή ακτινοβολία g = 0,76. Ο μέσος συντελεστής σκίασης των αδιαφανών κάθετων επιφανειών του κτιρίου αναφοράς, τόσο κατά τη θερινή όσο και κατά τη χειμερινή περίοδο, ορίζεται σε 0,90. Ο αερισμός μέσω χαραμάδων για το κτίριο αναφοράς ορίζεται σε 5,5 m 3 /h και ανά m 2 κουφώματος. Ο αερισμός μέσω τυποποιημένων θυρίδων αερισμού για το κτίριο αναφοράς, λαμβάνεται όπως και στο σχεδιαζόμενο κτίριο. Τυπικές τιμές ορίζονται με σχετική ΤΟΤΕΕ. Η θερμική μάζα του κτιρίου αναφοράς λαμβάνεται ίση με 250 kj/(k.m 2 ) θερμαινόμενης επιφάνειας κτιρίου. Ηλεκτρομηχανολογικές Εγκαταστάσεις Εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης: Το κτίριο αναφοράς διαθέτει κεντρικό σύστημα θέρμανσης με λέβητα πετρελαίου σε λειτουργία υψηλής θερμοκρασίας. Εφόσον στην περιοχή οικοδόμησης του κτιρίου υπάρχει υποδομή για τηλεθέρμανση, τότε στο κτίριο αναφοράς θα λαμβάνονται υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εναλλάκτη θερμότητας τηλεθέρμανσης. Τα γενικά χαρακτηριστικά του συστήματος κεντρικής θέρμανσης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: - Ο κεντρικός λέβητας είναι πιστοποιημένος με βαθμό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***). - Η διαστασιολόγηση της εγκατάστασης θέρμανσης καθορίζεται με σχετικές ΤΟΤΕΕ, ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης κάλυψη των φορτίων, ακόμα και στις πιο δυσμενείς ημέρες του χειμώνα. Το κτίριο αναφοράς διαθέτει θερμοστατικό έλεγχο της θερμοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόμενη θερμική ζώνη του. Το κτίριο αναφοράς διαθέτει σύστημα αντιστάθμισης. Σε περίπτωση που το εξεταζόμενο κτίριο δε διαθέτει σύστημα θέρμανσης, τότε θεωρείται ότι θερμαίνεται όπως ακριβώς και το κτίριο αναφοράς. Σε περίπτωση που το εξεταζόμενο κτίριο κατοικίας θερμαίνεται με τη χρήση αντλιών θερμότητας, θεωρείται ότι και το κτίριο αναφοράς διαθέτει τοπικά συστήματα (αντλίες θερμότητας ενός ή πολλαπλών εσωτερικών στοιχείων), με συντελεστή συμπεριφοράς COP= 3,2. Σε περίπτωση που το εξεταζόμενο κτίριο τριτογενή τομέα θερμαίνεται με τη χρήση αντλιών θερμότητας, θεωρείται ότι και το κτίριο αναφοράς διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήματα θέρμανσης με συντελεστή συμπεριφοράς COP=3,2 για αερόψυκτα συστήματα και COP=4,3 για υδρόψυκτα.

39 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 39 Εγκατάσταση ψύξης/κλιματισμού: Σε περίπτωση που το εξεταζόμενο κτίριο δε διαθέτει σύστημα ψύξης/κλιματισμού, τότε θεωρείται ότι κλιματίζεται όπως ακριβώς και το κτίριο αναφοράς. Το κτίριο αναφοράς για τις κατοικίες διαθέτει τοπικά συστήματα (αντλίες θερμότητας ενός ή πολλαπλών εσωτερικών στοιχείων) που καλύπτουν τμήμα των εσωτερικών χώρων της κατοικίας. Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήματος ψύξης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: - Τοπικά συστήματα ψύξης με βαθμό ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. - Διαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύμφωνα με σχετικές ΤΟΤΕΕ. - Η ενεργειακή κατανάλωση του συστήματος ψύξης για το κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με το 50% της κατανάλωσης που υπολογίζεται με βάση την καθαρή συνολική επιφάνεια της κατοικίας. Το κτίριο αναφοράς για τον τριτογενή τομέα διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήματα ψύξης που καλύπτουν όλους του εσωτερικούς χώρους. Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήματος ψύξης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: - Μονάδες παραγωγής ψύξης τοπικές ή κεντρικές (ψύκτες, αντλίες θερμότητας, τοπικά κλιματιστικά) με βαθμό ενεργειακής απόδοσης EER = 2,8 για τοπικές ή κεντρικές αερόψυκτες μονάδες και EER = 3,8 για υδρόψυκτες μονάδες. - Διαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύμφωνα με σχετικές ΤΟΤΕΕ. Τερματικές μονάδες κεντρικής θέρμανσης και κλιματισμού και δίκτυα διανομής θέρμανσης ψύξης του κτιρίου αναφοράς: Ο τύπος των τερματικών μονάδων, καθώς και η διάταξη και το μήκος των σωληνώσεων διανομής θέρμανσης και ψύξης των χώρων λαμβάνονται όπως στο εξεταζόμενο κτίριο. Για τις τερματικές μονάδες του κτιρίου αναφοράς (σώματα καλοριφέρ, μονάδες στοιχείου ανεμιστήρα -fancoils, Κεντρικές Κλιματιστικές Μονάδες ΚΚΜ) ισχύουν τα εξής: - Για τις ΚΚΜ του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τομέα η ισχύς των ανεμιστήρων (προσαγωγής ή επιστροφής) λαμβάνεται ίση με 1,5 kw/( m 3 /s). Σε ειδικές περιπτώσεις όπου απαιτείται διάταξη ειδικών φίλτρων, ή/και υπάρχει σύστημα ύγρανσης, ή/και σύστημα ανάκτησης θερμότητας, η ισχύς των ανεμιστήρων για το κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με 2,5 kw/( m 3 /s). - Όλες οι ΚΚΜ του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τομέα με παροχή νωπού αέρα 60%, διαθέτουν σύστημα ανάκτησης θερμότητας με εναλλάκτη θερμότητας και με συντελεστή ανάκτησης ηr= 0,5. - Το σύστημα ύγρανσης αέρα του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τομέα είναι ίδιο με εκείνο του εξεταζόμενου κτιρίου, και μπορεί να είναι ενσωματωμένο στην ΚΚΜ ή όχι. - Για τις μονάδες στοιχείου ανεμιστήρα (fancoils), η ισχύς του ανεμιστήρα για το κτίριο αναφοράς είναι ίδια με αυτή του εξεταζόμενου κτιρίου. - Οι αεραγωγοί διανομής κλιματιζόμενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας) του κτιρίου αναφοράς διαθέτουν θερμομόνωση. - Για το κτίριο αναφοράς του τριτογενή τομέα οι αντλίες των κυκλωμάτων διανομής είναι ρυθμιζόμενων στροφών με αντιστάθμιση φορτίου με σταθερή πτώση πίεσης (Δp) και υδραυλικά

40 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 40 ανεξάρτητες. Η ισχύς των αντλιών στο κτίριο αναφοράς λαμβάνεται ίση με αυτή του εξεταζόμενου κτιρίου. - Για το κτίριο αναφοράς, τα δίκτυα διανομής διαθέτουν θερμομόνωση σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις. Σύστημα Εξαερισμού ή Μηχανικού Αερισμού Κτιρίου Αναφοράς: Για το κτίριο αναφοράς στις κατοικίες θεωρείται ότι εφαρμόζεται φυσικός αερισμός σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις όπως καθορίζονται με σχετική ΤΟΤΕΕ. Για το κτίριο αναφοράς του τριτογενή τομέα το σύστημα μηχανικού αερισμού έχει τα εξής χαρακτηριστικά: - Προσαγωγή και απαγωγή νωπού αέρα σύμφωνα με σχετικές ΤΟΤΕΕ. - Το σύστημα μηχανικού αερισμού διαθέτει εναλλάκτη ανάκτησης θερμότητας με συντελεστή ανάκτησης θερμότητας ηr= 0,5. - Η ειδική απορρόφηση ισχύος των ανεμιστήρων εξαερισμού λαμβάνεται ίση με 1,0 kw/(m³/s). Σύστημα Ζεστού Νερού Χρήσης (ΖΝΧ): Το κτίριο αναφοράς καλύπτει τις ανάγκες για ΖΝΧ, μέσω του κεντρικού λέβητα θέρμανσης χώρων ή ξεχωριστού συστήματος λέβητα (πετρελαίου ή τηλεθέρμανσης), με παράλληλη χρήση ηλιακών συλλεκτών και ηλεκτρικής αντίστασης για εφεδρεία. Τα χαρακτηριστικά του συστήματος παραγωγής ΖΝΧ για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: - Το ποσοστό του ηλιακού μεριδίου σε ετήσια βάση είναι 15% επί των αναγκών για ΖΝΧ. - Ο κεντρικός λέβητας παραγωγής ΖΝΧ είναι πιστοποιημένος με βαθμό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***). - Τα δίκτυα διανομής ΖΝΧ διαθέτουν θερμομόνωση σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις. - Στο κτίριο αναφοράς επιτρέπεται η χρήση αποκεντρωμένων συστημάτων, μόνο σε εμπορικά καταστήματα ή παρόμοιες χρήσεις με περιορισμένη κατανάλωση ΖΝΧ. Στις περιπτώσεις αυτές η παραγωγή ΖΝΧ, μπορεί να γίνεται τοπικά με ταχυθερμοσίφωνα αερίου. Εάν το φυσικό αέριο δεν είναι διαθέσιμο, η παραγωγή ΖΝΧ, μπορεί να γίνεται με ηλεκτρικό θερμοσίφωνα, ή ταχυθερμοσίφωνα με συνολικό μήκος αγωγών έως 6 m. Σύστημα φωτισμού κτιρίου αναφοράς τριτογενή τομέα: Η στάθμη και η αντίστοιχη εγκατεστημένη ισχύς γενικού φωτισμού λαμβάνονται όπως ορίζεται με σχετική ΤΟΤΕΕ. Η ενεργειακή απόδοση των φωτιστικών είναι 55 lumen/w. Για επιφάνεια μεγαλύτερη από 15 m 2 ο τεχνητός φωτισμός ελέγχεται με χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους με φυσικό φωτισμό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαμπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. Ο γενικός φωτισμός παρέχεται από λαμπτήρες φθορισμού, οι οποίοι διαθέτουν ηλεκτρονικό στραγγαλιστικό πηνίο με δείκτη ενεργειακής απόδοσης (EEI) κατηγορίας A3 σύμφωνα με κατάταξη της Επιτροπής της Ένωσης Ευρωπαίων Κατασκευαστών Φωτιστικών (CELMA) και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/55/ΕΕ.

41 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 41 Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι με ειδικές απαιτήσεις λειτουργικού φωτισμού, όπως αυτοί προσδιορίζονται με σχετική ΤΟΤΕΕ, όπου ο φωτισμός του κτιρίου αναφοράς λαμβάνεται όπως στο εξεταζόμενο κτίριο. Διατάξεις ελέγχου εγκαταστάσεων κτιρίου αναφοράς τριτογενή τομέα: Το κτίριο αναφοράς ξενοδοχείου διαθέτει σύστημα ελέγχου ηλεκτροδότησης δωματίων μέσω ηλεκτρονικών καρτών, επιτυγχάνοντας 5% εξοικονόμηση επί της υπολογιζόμενης κατανάλωσης τελικής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό. Το κτίριο αναφοράς τριτογενή τομέα, με επιφάνεια πάνω από m 2, διαθέτει σύστημα ενεργειακής διαχείρισης κτιρίου (BΕMS), για τον κεντρικό έλεγχο της λειτουργίας των Η/Μ εγκαταστάσεων, επιτυγχάνοντας 10% εξοικονόμηση επί της υπολογιζόμενης τελικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Για την εκτίμηση της ενεργειακής απόδοσης το κτίριο χωρίζεται σε θερμικές ζώνες δηλαδή σε χώρους με παρόμοια χρήση (ίδιο προφίλ λειτουργίας) ή και κοινά ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα. Για το διαχωρισμό του κτιρίου σε θερμικές ζώνες ακολουθούνται οι παρακάτω γενικοί κανόνες: Ο διαχωρισμός του κτιρίου να γίνεται στο μικρότερο δυνατό αριθμό ζωνών, προκειμένου να επιτυγχάνεται οικονομία στο πλήθος των δεδομένων εισόδου και στον υπολογιστικό χρόνο. Κατά τη μελέτη ή την επιθεώρηση ο προσδιορισμός των θερμικών ζωνών να γίνεται καταγράφοντας την πραγματική εικόνα λειτουργίας του κτιρίου. Τμήματα του κτιρίου με όγκο μικρότερο από το 10% του συνολικού όγκου του κτιρίου να εξετάζονται ενταγμένα σε άλλες θερμικές ζώνες, κατά το δυνατόν παρόμοιες, ακόμη και αν οι συνθήκες λειτουργίας τους δικαιολογούν τη θεώρηση τους ως ανεξάρτητων ζωνών Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Ο ορθός σχεδιασμός ενός κτιρίου είναι το πρώτο βήμα για την ελαχιστοποίηση των απαιτούμενων θερμικών και ψυκτικών φορτίων. Ο μελετητής πρέπει να σχεδιάζει το κτίριο με στόχο τη βέλτιστη ενεργειακή λειτουργία του, αξιοποιώντας όλες τις τεχνικές θωράκισης του κτηριακού κελύφους και περιορίζοντας τις θερμικές και ψυκτικές απώλειες. Στο Κ.Εν.Α.Κ. εκτός από τις ελάχιστες προδιαγραφές (απαιτήσεις) για το κτιριακό κέλυφος των νέων και ριζικώς ανακαινιζόμενων κτιρίων, ορίζονται και οι προδιαγραφές του κτιρίου αναφοράς, με το οποίο συγκρίνεται και αξιολογείται ενεργειακά το κτίριο. Ο μελετητής μπορεί πάντα να εφαρμόσει στο κτίριο τεχνολογίες και πρακτικές δόμησης με καλύτερες προδιαγραφές από τις ελάχιστες απαιτούμενες και από αυτές του κτιρίου αναφοράς, ώστε η τελική ενεργειακή κλάση του κτιρίου να είναι τουλάχιστον κατηγορίας Β. Στα περισσότερα κτίρια, υπάρχει πάντα η δυνατότητα ενσωμάτωσης τεχνολογιών αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας στο κτιριακό κέλυφος και της διαμόρφωσης του μικροκλίματος με φύτευση του περιβάλλοντος χώρου. Σ' αυτή την ενότητα καθορίζονται όλες οι παράμετροι που σχετίζονται με το κέλυφος ενός κτιρίου και χρησιμοποιούνται για τους υπολογισμούς της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, σύμφωνα με το πρότυπο

42 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 42 ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 13790:2009. Οι βασικότερες παράμετροι που απαιτούνται για τους υπολογισμούς αφορούν κυρίως στις θερμοφυσικές ιδιότητες των δομικών υλικών και στοιχείων (θερμοπερατότητα, θερμογέφυρες, θερμοχωρητικότητα κ.ά.), στη σκίαση και στον αερισμό του κτιρίου. Προσδιορισμός αδιαφανών επιφανειών Σε αυτό το πεδίο προσδιορίζονται όλες οι αδιαφανείς επιφάνειες που αποτελούν μέρος του κελύφους. Καθορίζονται η εξωτερική τοιχοποιία, δοκοί, υποστυλώματα και πόρτες δηλαδή ο τύπος του δομικού στοιχείου που είναι σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης είναι αναγκαίο ο προσδιορισμός των συντελεστών θερμοπερατότητας του κάθε δομικού στοιχείου όπως επίσης και το συνολικό εμβαδόν της αδιαφανούς επιφάνειας λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές διαστάσεις της κατασκευής (τα ανοίγματα δεν περιλαμβάνονται). Η γωνία γ αναφέρεται στον προσανατολισμό και βάσει σύμβασης επιφάνειας με προσανατολισμό προς Βορά η τιμή είναι 0, προς Ανατολή 90, προς Νότο 180 και προς Δύση 270. Η γωνία β αναφέρεται στην κλίση του δομικού στοιχείου, μετρούμενη μεταξύ της καθέτου στην επιφάνεια και της κατακόρυφου (ζενίθ περιοχής). Ένας κατακόρυφος τοίχος έχει κλίση 90, μια επίπεδη οροφή 0. Σε αυτή την ενότητα πρέπει να προσδιοριστεί συντελεστής απορροφητικότητας α στην ηλιακή ακτινοβολία στην εξωτερική πλευρά της επιφάνειας του δομικού στοιχείου. Εξαρτάται από τον τύπο του δομικού στοιχείου, το υλικό και το χρώμα των τελικών επιστρώσεων, σύμφωνα με τις τυπικές τιμές από την ΤΟΤΕΕ. Επίσης καθορίζεται και ο συντελεστής εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας ε στην εξωτερική πλευρά της επιφάνειας του δομικού στοιχείου όπου σύμφωνα με τις τυπικές τιμές από την ΤΟΤΕΕ. Αδιαφανή δομικά στοιχεία σε επαφή με μη θερμαινόμενους ή ηλιακούς χώρους Οι μη θερμαινόμενοι χώροι και οι ηλιακοί χώροι (αίθρια), είναι χώροι ενεργειακά αδρανείς, που γειτνιάζουν με την υπό μελέτη ή επιθεώρηση θερμική ζώνη, με την οποία έχουν θερμική σύζευξη. Τα αδιαφανή δομικά στοιχεία της θερμικής ζώνης, που είναι σε επαφή με μη θερμαινόμενο ή ηλιακό χώρο, κατά τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου λαμβάνονται ως μη αδιαβατικά. Ο συντελεστής διόρθωσης της θερμοκρασίας προσδιορίζεται όπως και στην ενεργειακή μελέτη. Επισημαίνεται ότι κατά την διαδικασία ενεργειακής επιθεώρησης τμήματος κτηρίου (π.χ. διαμέρισμα), το οποίο εφάπτεται με μη θερμαινόμενους χώρους (π.χ. κλιμακοστάσιο, μη προσβάσιμο τμήμα υπογείου κλπ.), για τους υπολογισμούς της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου, θεωρείται κατά παραδοχή πως εφάπτεται με τον εξωτερικό αέρα. Στην περίπτωση αυτή, όλα τα αδιαφανή δομικά στοιχεία του τμήματος κτηρίου που εφάπτονται με τον μη θερμαινόμενο χώρο (τοιχοποιίες, δάπεδα, κ.ά.), περιγράφονται ως εφαπτόμενα με τον εξωτερικό αέρα αλλά με συντελεστή θερμοπερατότητας (U) μειωμένο κατά το ήμισυ του υπολογιζόμενου και με πλήρη σκίαση (0) χειμώνακαλοκαίρι. Δομικά στοιχεία σε επαφή με το έδαφος Η ροή θερμότητας από ένα δομικό στοιχείο που έρχεται σε επαφή με το έδαφος είναι ένα σύνθετο τρισδιάστατο φαινόμενο που εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, βασικότερες των οποίων είναι η θερμική αγωγιμότητα του εδάφους, το πάχος του στρώματος εδάφους που το διαχωρίζει από τον εξωτερικό αέρα, η γεωμετρία του κτιρίου και η ίδια η θερμική αντίσταση του δομικού στοιχείου.

43 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 43 Για να γίνει εφικτή η απλοποιητική παραδοχή της μονοδιάστατης ροής θερμότητας, γίνεται χρήση του ισοδύναμου συντελεστή θερμοπερατότητας U, ο οποίος όταν πρόκειται για οριζόντιο δομικό στοιχείο υπολογίζεται συναρτήσει: του ονομαστικού συντελεστή θερμοπερατότητας U του δομικού στοιχείου, του βάθους έδρασης z του δομικού στοιχείου και της χαρακτηριστικής διάστασης της πλάκας (Β ) ενώ όταν πρόκειται για κατακόρυφο δομικό στοιχείο υπολογίζεται συναρτήσει: του ονομαστικού συντελεστή θερμοπερατότητας U του δομικού στοιχείου και του βάθους z, μέχρι το οποίο φτάνει το δομικό στοιχείο. Προσδιορισμός διαφανών επιφανειών Ο συντελεστής θερμοπερατότητας ενός κουφώματος Uw εξαρτάται από το υλικό του πλαισίου, τον υαλοπίνακα που φέρει, το ποσοστό του πλαισίου επί του κουφώματος και το μήκος της θερμογέφυρας που σχηματίζεται στα σημεία ένωσης της υάλωσης με το πλαίσιο. Συνεπώς, κουφώματα που αποτελούνται από τον ίδιο τύπο υαλοπίνακα και πλαισίου, αλλά είναι διαφορετικού μεγέθους μπορεί να έχουν διαφορετικό συντελεστή θερμοπερατότητας. Διαφανή δομικά στοιχεία σε επαφή με μη θερμαινόμενους ή ηλιακούς χώρους Για την ενεργειακή μελέτη ο συντελεστής θερμοπερατότητας του ανοίγματος (διαφανές δομικό στοιχείο) που είναι σε επαφή με μη θερμαινόμενο ή προσαρτημένο θερμοκήπιο (ηλιακό χώρο) και ο συντελεστής διόρθωσης της θερμοκρασίας προσδιορίζονται με βάση τη μεθοδολογία που αναλύεται στην τεχνική οδηγία «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της θερμομονωτικής επάρκειας των κτηρίων». Τα κουφώματα της θερμικής ζώνης, που είναι σε επαφή με μη θερμαινόμενο ή ηλιακό χώρο, κατά τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου λαμβάνονται ως μη αδιαβατικά. Συντελεστές σκίασης α) Συντελεστής σκίασης ορίζοντα Fhor Αυτός ο συντελεστής προσδιορίζει τη σκίαση που προκύπτει στις επιφάνειες του κτηρίου από την ύπαρξη φυσικών εμποδίων (π.χ. λόφων) ή τεχνητών (π.χ. υψηλών κτιρίων). Όταν ο ορίζοντας είναι ελεύθερος ο συντελεστής ισούται με τη μονάδα (Fhor =1), ενώ για πλήρη σκίαση παίρνει την τιμή μηδέν (Fhor=0). Για τον προσδιορισμό του συντελεστή σκίασης ορίζοντα μιας επιφάνειας είναι απαραίτητος ο υπολογισμός της γωνίας θέασης α του εμποδίου ανά δομικό στοιχείο και προσανατολισμό. Ανάλογα με τη γωνία α διαμορφώνονται οι συντελεστές για περίοδο ψύξης και θέρμανσης.

44 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 44 (α) Σχήμα 6.1: Γραφική απεικόνιση της γωνίας θέασης α που σχηματίζουν τα εμπόδια για τον υπολογισμό της σκίασης που προκαλούν σε ένα κατακόρυφο αδιαφανές δομικό στοιχείο (α) και σε ένα διαφανές δομικό στοιχείο (β). *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 β) Συντελεστής σκίασης από προβόλους και τέντες Fov Ο συντελεστής σκίασης οριζόντιων προστεγασμάτων (Fov) προσδιορίζει τη σκίαση των επιφανειών του κτηρίου λόγω ύπαρξης οριζόντιων προεξοχών (εξωστών, προστεγασμάτων, υπέρθυρων ανοιγμάτων). Στην περίπτωση που δεν υπάρχει οριζόντια προεξοχή ο συντελεστής ισούται με την μονάδα (Fov = 1), ενώ όταν η σκίαση είναι πλήρης ο συντελεστής γίνεται ίσος με μηδέν (Fov = 0). Για την εκτίμηση του συντελεστή σκίασης από προβόλους και τέντες είναι απαραίτητος ο υπολογισμός της γωνίας β. Ο υπολογισμός γίνεται ανά προσανατολισμό και ανά δομικό στοιχείο του κτιρίου ή της εξεταζόμενης ζώνης. Στην περίπτωση ύπαρξης τέντας, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η προστασία που προσφέρει κατά τη θερινή περίοδο. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου θεωρείται ότι δεν υπάρχει σκίαση λόγω τέντας. Κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, όταν υπάρχει παράλληλη σκίαση λόγω τέντας και λόγω προβόλου, η σκίαση λόγω προβόλου αγνοείται. (β)

45 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 45 (α) Σχήμα 6.2: Γραφική απεικόνιση της γωνίας β, που σχηματίζει πρόβολος (α) και τέντα (β) με την κατακόρυφη επιφάνεια, για τον υπολογισμό της σκίασης που προκαλεί σε ένα κατακόρυφο αδιαφανές ή διαφανές δομικό στοιχείο. *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 γ) Συντελεστές σκίασης από πλευρικές προεξοχές Ffin Ο συντελεστής σκίασης από πλευρικές προεξοχές (Ffin) προσδιορίζει τη σκίαση των επιφανειών του κτιρίου λόγω ύπαρξης κατακόρυφων προεξοχών (πλευρικών προεξοχών, τμημάτων του ιδίου του κτιρίου, διπλανών κτιρίων). Στην περίπτωση που δεν υπάρχει πλευρική προεξοχή ο συντελεστής ισούται με μονάδα (Ffin = 1), ενώ όταν η σκίαση είναι πλήρης ο συντελεστής γίνεται ίσος με μηδέν (Ffin = 0). Για την εκτίμηση του συντελεστή σκίασης από πλευρικές προεξοχές είναι απαραίτητος ο υπολογισμός της γωνίας γ της πλευρικής προεξοχής. Σ' αυτήν την περίπτωση η γωνία γ αντιστοιχεί στη γωνία που σχηματίζεται από το κατακόρυφο επίπεδο που διέρχεται από το μέσο της εξεταζόμενης όψης και της ευθείας που ενώνει το μέσο της όψης με πλευρικής προεξοχής. (β)

46 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 46 (α) Σχήμα 6.3: Γραφική απεικόνιση της γωνίας γ που σχηματίζει η πλευρική προεξοχή για τον υπολογισμό της σκίασης που προκαλεί σε ένα κατακόρυφο αδιαφανές δομικό στοιχείο (α) και σε ένα διαφανές δομικό στοιχείο (β). *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 Υπολογισμός θερμογέφυρων Θερμογέφυρες ονομάζονται οι θέσεις στο κέλυφος ενός κτηρίου στις οποίες εμφανίζεται σε σχέση με τις γειτονικές τους διαφοροποίηση στη θερμική αντίσταση των δομικών στοιχείων είτε λόγω ασυνέχειας της στρώσης θερμομόνωσης είτε λόγω διαφοροποίησης του υλικού κατά μήκος του δομικού στοιχείου είτε λόγω αλλαγής της γεωμετρίας της διατομής. Σ' αυτές τις θέσεις παρατηρείται μεταβολή στη ροή θερμότητας και στην εσωτερική επιφανειακή θερμοκρασία σε σχέση με τις γειτονικές τους. Οι θερμογέφυρες αποτελούν τα "ασθενή" σημεία του κτηριακού περιβλήματος και λειτουργούν επιβαρυντικά στη θερμική του προστασία. Επηρεάζουν την ενεργειακή του συμπεριφορά και επιφέρουν μείωση της αίσθησης της θερμικής άνεσης στο εσωτερικό του χώρου. Συχνά καταλήγουν να είναι πρόξενοι ποικίλων φθορών και καταστροφών, ενίοτε ασήμαντων και επουσιωδών, κατά το πλείστον όμως επικίνδυνων και σοβαρών. Οι περισσότερες φθορές οφείλονται στην επιφανειακή συμπύκνωση των υδρατμών, λόγω της πτώσης της επιφανειακής θερμοκρασίας των δομικών στοιχείων σε τιμή χαμηλότερη της θερμοκρασίας δρόσου. Από μελέτες έχει αποδειχθεί ότι οι θερμογέφυρες προσαυξάνουν κατά μέσο όρο την πραγματική ενεργειακή κατανάλωση του συνολικού κελύφους του κτηρίου συγκριτικά με τη θεωρητικά υπολογιζόμενη, θεωρούμενης της θερμικής ροής στον υπολογισμό κατά παραδοχή ως μονοδιάστατο μέγεθος και κάθετο στην επιφάνεια του εξεταζόμενου δομικού στοιχείου, σε ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 5% και 30%. Αυτό το ποσοστιαίο εύρος έχει να κάνει με το μέγεθος του κτηρίου, τα γεωμετρικά του χαρακτηριστικά, τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία και κατ' επέκταση με το πλήθος των εμφανιζόμενων θερμογεφυρών. (β)

47 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 47 Οι θερμογέφυρες μπορούν να διακριθούν σε δύο τύπους: στις γραμμικές και στις σημειακές. Οι γραμμικές θερμογέφυρες έχουν ομοιόμορφη διατομή κατά μία διάσταση και οφείλονται στη δημιουργία θέσεων στις οποίες η ροή θερμότητας παρουσιάζει έντονα δισδιάστατη φύση και η παραδοχή της μονοδιάστατης ροής θερμότητας παύει να ισχύει. Οι σημειακές θερμογέφυρες εμφανίζονται στις ενώσεις των γραμμικών θερμογεφυρών, στις οποίες η ροή θερμότητας έχει τρισδιάστατη φύση. Οι σημειακές θερμογέφυρες δεν έχουν καμία διάσταση, ενώ η επίδρασή τους στις θερμικές ανταλλαγές θεωρείται πρακτικά αμελητέα γι' αυτό και δεν λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς. Αντίθετα, οι γραμμικές θερμογέφυρες λαμβάνονται υπόψη και συγκριτικά με τις σημειακές έχουν μεγαλύτερη επίδραση στη θερμική συμπεριφορά του κελύφους. Ως προς τις αιτίες δημιουργίας τους οι γραμμικές θερμογέφυρες διακρίνονται σε τρεις τύπους: στις γεωμετρικές, στις κατασκευαστικές, σε συνδυασμό των δύο παραπάνω τύπων. Στόχος είναι να υπολογισθούν οι θερμικές απώλειες κατά μήκος της κάθε θερμογέφυρας. Για τον υπολογισμό τους απαιτούνται : ο κάθε τύπος θερμογέφυρας, που εκφράζεται με ένα συντελεστή γραμμικής θερμοπερατότητας Ψ, μετρούμενο σε W/(m. K) και το συνολικό μήκος του κάθε τύπου θερμογέφυρας που αναπτύσσεται στο περίβλημα του κτιρίου, μετρούμενο σε m. Ανάλογα με τη θέση εμφάνισής τους στο κτίριο, οι θερμογέφυρες απαντώνται: α)στη συναρμογή των κατακόρυφων δομικών στοιχείων (κατακόρυφες θερμογέφυρες) β) στη συναρμογή των οριζόντιων δομικών στοιχείων με τα κατακόρυφα δομικά στοιχεία (οριζόντιες θερμογέφυρες) γ) στη συναρμογή των κουφωμάτων με τα συμπαγή δομικά στοιχεία (θερμογέφυρες κουφωμάτων). Οι κατακόρυφες θερμογέφυρες εντοπίζονται στις κατόψεις του κτηρίου, Δεδομένου ότι η κύρια διάστασή τους αναπτύσσεται καθ ύψος, το μήκος τους μετράται με βάση τα σχέδια των τομών. Διακρίνονται τρεις υποκατηγορίες: θερμογέφυρες εξωτερικών γωνιών (ΕΞΓ) θερμογέφυρες εσωτερικών γωνιών (ΕΣΓ) θερμογέφυρες ένωσης δομικών στοιχείων (ΕΔΣ)

48 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 48 Σχήμα 6.4: Θερμογέφυρες εξωτερικών και εσωτερικών γωνιών που εμφανίζονται *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 Οι οριζόντιες θερμογέφυρες εντοπίζονται στις τομές του κτιρίου. Δεδομένου ότι η κύρια διάστασή τους αναπτύσσεται κατά μήκος των δομικών στοιχείων, το μήκος τους μετράται με βάση τα σχέδια των κατόψεων. Διακρίνονται επτά υποκατηγορίες : θερμογέφυρες δώματος ή οροφής σε προεξοχή (Δ) θερμογέφυρες δαπέδου σε προεξοχή ή δαπέδου επάνω από πυλωτή (ΔΠ) θερμογέφυρες οροφής σε εσοχή (ΟΕ) θερμογέφυρες δαπέδου σε εσοχή (ΔΕ) θερμογέφυρες ενδιάμεσου δαπέδου (ΕΔΠ) θερμογέφυρες περίδεσμου ενίσχυσης (ΠΡ) θερμογέφυρες δαπέδου που εδράζεται σε έδαφος (ΕΔ)

49 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 49 Σχήμα 6.5: Ενδεικτικές θέσεις εμφάνισης οριζόντιων θερμογεφυρών *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010 Τα βασικά βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο μελετητής είναι τα εξής: Επιλογή του τύπου της θερμογέφυρας ανάλογα με τη θέση εμφάνισής της στο κτηριακό κέλυφος. Επιλογή της βασικής κατηγορία θέσης ανάλογα με τη θέση της θερμομόνωσης. Λήψη της αντίστοιχης τιμής του συντελεστή γραμμικής θερμοπερατότητας Ψ από τον πίνακα και προσδιορισμός του μήκους εμφάνισης της συγκεκριμένης θερμογέφυρας. Σύγκριση των γενικών συνθηκών που ορίζει η βασική κατηγορία ανάλογα με τη θέση της θερμομόνωσης σε σχέση με αυτές που αποτυπώνονται στα αρχιτεκτονικά σχέδια. Λήψη της αντίστοιχης προσαύξησης / μείωσης του συντελεστή γραμμικής θερμοπερατότητας και υπολογισμός του αντίστοιχου μήκους l, για το οποίο ισχύει η συνθήκη. Άθροισμα των γινομένων των επί μέρους συντελεστών γραμμικής θερμοπερατότητας επί τα μήκη των αντίστοιχων θερμογεφυρών.

50 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού Σ' αυτήν την ενότητα καθορίζονται όλες οι παράμετροι που σχετίζονται με τις εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης, κλιματισμού και ζεστού νερού χρήσης και που απαιτούνται στους υπολογισμούς της ενεργειακής απόδοσής του κτιρίου, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι παράμετροι των συστημάτων Θ.Ψ.Κ. και Ζ.Ν.Χ. που απαιτούνται στους υπολογισμούς αφορούν κυρίως στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στις συνθήκες λειτουργίας των εγκαταστάσεων όπως στη θερμική και ψυκτική ισχύ, στις αποδόσεις και στις απώλειες επί μέρους συστημάτων, σε συστήματα διαχείρισης λειτουργίας κ.ά. Οι αποδόσεις διαμορφώνονται ανάλογα με τη διαστασιολόγηση των συστημάτων, την ποιότητα κατασκευής τους, την παλαιότητα τους, τη συντήρησή τους, αλλά και την ορθολογική χρήση τους. Επίσης, οι επί μέρους διατάξεις αυτόματου ελέγχου και η ρύθμιση των παραμέτρων λειτουργίας των συστημάτων επιδρούν σημαντικά στην τελική απόδοσή τους. Σύστημα εγκατάστασης θέρμανσης Το σύστημα ή τα συστήματα θέρμανσης που εξυπηρετούν ένα κτίριο ή τμήμα αυτού, σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται έτσι, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις θέρμανσης στις δυσμενέστερες εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος (συνθήκες σχεδιασμού χειμώνα), όπως αυτές προδιαγράφονται στους σχετικούς κανονισμούς και οδηγίες (τεχνική οδηγία του Τ.Ε.Ε. «Κλιματικά δεδομένα για ελληνικές περιοχές»). Ο σχεδιασμός του συστήματος θέρμανσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα και να προβλέπει την κάλυψη των μερικών φορτίων με κατά το δυνατόν αυξημένο βαθμό απόδοσης λειτουργίας, ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, το ωράριο λειτουργίας και τη διακύμανση των θερμικών αναγκών του κτιρίου. Στη περίπτωση της μελέτης της μονοκατοικίας θεωρήσαμε ότι για την χειμερινή περίοδο το σύστημα θέρμανσης λειτουργεί σε πλήρες φορτίο (1). Για κάθε σύστημα θέρμανσης του κτιρίου ή μίας θερμικής ζώνης του κτιρίου, πρέπει να προσδιορίζονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά που εισάγονται ως δεδομένα στους υπολογισμούς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για τη θέρμανση των χώρων. Οι παράμετροι που πρέπει να καθοριστούν για το σύστημα θέρμανσης χώρων είναι οι αποδόσεις των μονάδων παραγωγής θερμότητας, του δικτύου διανομής και των τερματικών μονάδων εκπομπής (απόδοσης) θερμότητας. Σχήμα 6.6: Διάγραμμα διαδικασίας σχεδιασμού εγκατάστασης θέρμανσης / ψύξης *Πηγή: Τεχνική οδηγία τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010

51 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 51 Σύστημα εγκατάστασης ψύξης Το σύστημα ή τα συστήματα ψύξης χώρων, που καλύπτουν ένα κτίριο ή τμήμα αυτού, σχεδιάζονται και διαστασιολογούνται έτσι, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις ψύξης σε δυσμενείς εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος (συνθήκες σχεδιασμού θέρους), όπως αυτές προδιαγράφονται στους σχετικούς κανονισμούς και στις σχετικές οδηγίες (τεχνική οδηγία του Τ.Ε.Ε. «Κλιματικά δεδομένα για ελληνικές περιοχές»). Κατά την περίοδο ψύξης οι εξωτερικές συνθήκες περιβάλλοντος μεταβάλλονται συνεχώς τόσο στη διάρκεια της ημέρας, όσο και από ημέρα σε ημέρα και αποκλίνουν σημαντικά από τις συνθήκες σχεδιασμού για κάθε κλιματική ζώνη. Ο σχεδιασμός του συστήματος ψύξης θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προβλέπεται η κάλυψη των μερικών φορτίων με τον κατά το δυνατόν καλύτερο βαθμό απόδοσης, ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, το ωράριο λειτουργίας και τη διακύμανση των ψυκτικών αναγκών του κτιρίου. Κάθε μονάδα παραγωγής ψυκτικής ενέργειας καλύπτει μέρος ή το σύνολο του απαιτούμενου ψυκτικού φορτίου της εκάστοτε θερμικής ζώνης. Όταν το απαιτούμενο ψυκτικό φορτίο για μια θερμική ζώνη καλύπτεται με περισσότερες από μία μονάδες παραγωγής ψύξης (εκτός των εφεδρικών), το ποσοστό κάλυψης του φορτίου ανά μονάδα ψύξης κατανέμεται βάσει της αποδιδόμενης ψυκτικής ισχύος του εκάστοτε συστήματος παραγωγής ψύξης. Ιδιαίτερα για τα συστήματα ψύξης των κτηρίων κατοικίας, το ποσοστό κάλυψης του συνολικού ψυκτικού φορτίου μπορεί να περιοριστεί μέχρι και 50%, όπως και στο κτήριο αναφοράς. Σύστημα εγκατάστασης ζεστού νερού Ο αρχικός σχεδιασμός της εγκατάστασης ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προβλέπεται η κάλυψη των μερικών φορτίων (π.χ. κατά τη θερινή περίοδο) ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, το ωράριο λειτουργίας και την διακύμανση της ζήτησης ΖΝΧ του κτιρίου χωρίς σπατάλη ενέργειας. Για κάθε εγκατάσταση ΖΝΧ που χρησιμοποιείται σε ένα κτίριο ή σε μια θερμική ζώνη πρέπει να προσδιορίζονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά που εισάγονται ως δεδομένα για τους υπολογισμούς της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για ΖΝΧ Οι παράμετροι που πρέπει να καθοριστούν για την εγκατάσταση ΖΝΧ είναι η απόδοση των μονάδων παραγωγής ΖΝΧ, οι απώλειες των δικτύων διανομής ΖΝΧ και των τερματικών μονάδων. Στις μονοκατοικίες ο σχεδιασμός απλοποιείται αφού υπάρχει μόνον ένας τελικός χρήστης και μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθεί ένα συνδυασμένο σύστημα θερμαντήρα διπλής ή τριπλής ενέργειας. Για κτήρια πολυκατοικιών ο πιο αποδοτικός σχεδιασμός είναι η εγκατάσταση ενός κεντρικού λέβητα, ο οποίος θα τροφοδοτεί με ΖΝΧ τους θερμαντήρες διπλής ή τριπλής ενέργειας των επί μέρους διαμερισμάτων με σύγχρονη καταγραφή (μέτρηση) της κατανάλωσης του ΖΝΧ που αναλίσκεται σε κάθε θερμαντήρα με δυνατότητα επιλεκτικής λειτουργίας για κάθε διαμέρισμα. Ο λέβητας μπορεί να είναι κοινός και για τη θέρμανση με ξεχωριστή καταγραφή (μέτρηση) των θερμικού φορτίου, το οποίον απορροφά κάθε διαμέρισμα για τη θέρμανση χώρου. Σε περίπτωση μη διαθέσιμου ΖΝΧ από το λέβητα ή από τον ηλιακό συλλέκτη, ο χρήστης μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του μέσω της ηλεκτρικής αντίστασης του ατομικού θερμαντήρα.

52 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Εγκαταστάσεις φωτισμού Για τα κτήρια κατοικίας τα φορτία φωτισμού δεν συνυπολογίζονται στην τελική ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, αλλά λαμβάνονται υπόψη ως εσωτερικά κέρδη στον υπολογισμό των ψυκτικών φορτίων του κτηρίου. Παράμετροι φωτισμού Για το σύστημα φωτισμού, σε κάθε ζώνη αλλά και στο σύνολο του κτηρίου καταγράφονται οι εξής παράμετροι: Η εγκατεστημένη ισχύς των λαμπτήρων και των φωτιστικών του χώρου (W). Η φωτεινή δραστικότητα [lm/w] των λαμπτήρων, ανά τύπο λαμπτήρα, όπως αναγράφεται στις τεχνικές προδιαγραφές. Τα σύστημα ελέγχου λειτουργίας φωτισμού, όπως αισθητήρες στάθμης φωτισμού [lx], αισθητήρες παρουσίας, χρονοδιακόπτες (ανάλογα με το ωράριο λειτουργίας του κτηρίου), σκίαση κ.ά. Το ποσοστό του χώρου που λαμβάνεται ως ζώνη φυσικού φωτισμού. Εκτιμάται το ποσοστό του κτηρίου ή της θερμικής ζώνης για το οποίο οι απαιτήσεις φωτισμού μπορούν να καλυφθούν με φυσικό φως από τα διαθέσιμα ανοίγματα. Η δυνατότητα αξιοποίησης του φυσικού φωτισμού σε ένα χώρο. Ανάλογα με τις ώρες λειτουργίας του κτηρίου ή της θερμικής ζώνης εκτιμώνται οι ώρες που υπάρχει διαθέσιμος φυσικός φωτισμός ΤD. Η απαίτηση για τεχνητό φωτισμό σε ένα χώρο. Ανάλογα με τη χρήση του κτηρίου και τις ώρες λειτουργίας του κτηρίου ή μιας ζώνης εκτιμώνται οι ώρες ΤN που δεν υπάρχει διαθέσιμος φυσικός φωτισμός και είναι απαραίτητη η χρήση τεχνητού φωτισμού του χώρου Συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Η μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης κτηρίου, λαμβάνει υπόψη την συνεισφορά των ηλιακών συλλεκτών και φωτοβολταϊκών συστημάτων. Το ποσοστό αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας, ορίζεται ως το ποσοστό της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας στο συλλέκτη που μετατρέπεται σε θερμική και αξιοποιείται τελικά για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης ή για τη θέρμανση χώρων, δηλαδή είναι η μέση ετήσια απόδοση του ηλιακού συλλέκτη. Η μέση ετήσια απόδοση μιας εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών εξαρτάται από: τον τύπο των ηλιακών συλλεκτών (απλοί επίπεδοι, επίπεδοι με επιλεκτική επιφάνεια, συλλέκτες κενού κ.ά.) και τα τεχνικά χαρακτηριστικά που δίνει ο κατασκευαστής, τη χρήση των ηλιακών συλλεκτών: ζεστού νερού χρήσης ή/και θέρμανσης χώρων κ.ά., τις απώλειες εγκατάστασης λόγω παλαιότητας, φθοράς, κακής συντήρησης κ.ά. Τα φωτοβολταϊκά (Φ/Β) συστήματα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι φωτοβολταϊκών στοιχείων που μπορούν να εγκατασταθούν σε ένα κτήριο, ανάλογα τη χρήση και τη διαθέσιμη επιφάνεια εγκατάστασης. Για τον υπολογισμό της συνεισφοράς ενός φωτοβολταϊκού συστήματος, καταγράφονται τα απαραίτητα δεδομένα από

53 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 53 τις τεχνικές προδιαγραφές του κατασκευαστή, καθώς και από την επιθεώρηση της εγκατάστασης. Τα απαιτούμενα δεδομένα είναι: Η απόδοση του Φ/Β συστήματος ή συντελεστής ηλιακής αξιοποίησης, ανάλογα τον τύπο του συστήματος: μονοκρυσταλλικό, πολυκρυσταλλικό κ.ά.. Η εγκατεστημένη επιφάνεια των Φ/Β πλαισίων (m 2 ), Οι παράμετροι θέσης εγκατάστασης, ο προσανατολισμός και η κλίση των Φ/Β Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης Στο σχήμα 6.7 παρουσιάζεται το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία της Ελλάδας. Το πιστοποιητικό ονομάζεται Δελτίο Ενεργειακής Ταυτότητας Κτιρίου (ΔΕΤΑ). Ο δείκτης RR είναι ίσος με την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτηρίου αναφοράς. Σχήμα 6.7: Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης βάσει της ελληνικής νομοθεσίας Η ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτηρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της ενεργειακής κλάσης Β. Κτήρια με χαμηλότερη ή υψηλότερη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κατατάσσονται στην αντίστοιχη ενεργειακή κατηγορία.

54 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 54 Όταν ένα κτήριο είναι μεικτής χρήσης, δηλαδή διαθέτει περισσότερα από ένα τμήματα που ανήκουν σε διαφορετικές βασικές κατηγορίες κύριας χρήσης τότε κάθε τμήμα από αυτά εξετάζεται μεμονωμένα και αντίστοιχα, εκδίδεται ΠΕΑ για κάθε βασική κατηγορία κύριας χρήσης του κτηρίου ξεχωριστά. Για παράδειγμα, σε κτήριο κατοικιών με ισόγειο κατάστημα θα πρέπει να εξετασθούν ξεχωριστά το κατάστημα και το τμήμα με τις κατοικίες. Θα πρέπει δηλαδή να εκδοθούν κατ' ελάχιστον δύο ΠΕΑ, ένα για το κατάστημα και ένα για τις κατοικίες. 6.2 Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων της Τουρκίας (BEP) Ο κανονισμός ενεργειακής απόδοσης κτιρίων (BEP) της Τουρκίας δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως την 5/12/2008 και αντικαθιστά τον κανονισμό που υπήρχε από το 2000.Ο καινούριος κανονισμός προβλέπει την αποτελεσματική χρήση της ενέργειας στα κτίρια με κατάλληλο σχεδιασμό και εφαρμογή. Επίσης κατηγοριοποιεί τα κτίρια ως προς την ενεργειακή αποδοτικότητα και εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ώστε να συνεισφέρει και στη προστασία του περιβάλλοντος. Στα πλαίσια του κανονισμού στις 7/12/2010 παρουσιάστηκε η μεθοδολογία υπολογισμού με τις παρακάτω τεχνικές οδηγίες: BEP-HY (I) «Ενεργειακή απόδοση κτιρίου-υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». 1) «Εσωτερικά κέρδη και θερμική άνεση, ωράριο και περίοδος λειτουργίας των χορών» 2) «Θερμογέφυρες» 3) «Βιβλιοθήκη των δομικών στοιχείων» BEP-HY (IΙ) «Ενεργειακή απόδοση κτιρίου-υπολογισμός απαραίτητης ενέργειας για φωτισμό». BEP-HY (IΙΙ) «Ενεργειακή απόδοση κτιρίου-υπολογισμός απαραίτητης ενέργειας για μηχανικά συστήματα». BEP-HY (IV) «Ενεργειακή απόδοση κτιρίου-ορισμός κτιρίου αναφοράς». BEP-HY (V) «Ενεργειακή απόδοση κτιρίου-απλοποιημένος μέθοδος για τα υφιστάμενα κτίρια» Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς Γεωμετρία Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς είναι ίδια με το υπάρχον κτίριο, οι επιφάνειες που εισάγονται στο σχέδιο και στα είδη των οροφών για το υπάρχον κτίριο θεωρούνται ακριβώς ίδια για το κτίριο αναφοράς. Θέση και κλιματολογικές συνθήκες Το κτίριο αναφοράς έχει την ίδια θέση, προσανατολισμό και κλιματολογικά δεδομένα με το υπάρχον κτίριο. Κτιριακό κέλυφος Τα δομικά στοιχεία του κτιρίου αναφοράς έχουν συντελεστές θερμοπερατότητας και συντελεστή απορροφητικότητας ηλιακής ακτινοβολίας από διαφανές επιφάνειες σύμφωνα με της ελάχιστες απαιτήσεις

55 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 55 του κανονισμού. Τα κτίρια όπου το 60% και πάνω της συνολικής έκτασης των κάθετων εξωτερικών επιφανειών είναι παράθυρα τότε ο συντελεστής θερμοπερατότητας (Up) στα παράθυρα θα πρέπει να είναι κάτω από 2,1 W/ m 2 K ενώ οι άλλες επιφάνειες που χάνουν θερμότητα, οι συντελεστές τους θα πρέπει να είναι μικρότερο κατά 25% από τους συντελεστές που αναφέρονται στο κανονισμό. Όλες οι διαστάσεις των δομικών στοιχείων του κτιρίου αναφοράς είναι ίσα με αυτά του πραγματικού κτιρίου. Επίσης η σκίαση του κτιρίου αναφοράς από ορίζοντα θεωρείται ίδιο με αυτό του πραγματικού κτιρίου. Μηχανικά συστήματα θέρμανση-ψύξη-αερισμός Το καύσιμο που χρησιμοποιείται για τη θέρμανση του κτιρίου αναφοράς είναι το φυσικό αέριο με κεντρική θέρμανση και θερμοκρασίες σχεδιασμού είναι 90/70 C. Στο κτίριο αναφοράς οι αποδόσεις των συστημάτων είναι ελάχιστες δυνατές σε ποσοστό που επιτρέπει ο κανονισμός. Ο αερισμός του κτιρίου αναφοράς που χρησιμοποιείται ως κατοικία είναι φυσικός ενώ στα κτίρια αναφοράς εκτός κατοικίας έχουμε μηχανικό αερισμό. Το κτίριο αναφοράς που χρησιμοποιείται ως κατοικία διαθέτει ατομικό σύστημα ψύξης ενώ τα κτίρια αναφοράς εκτός κατοικίας διαθέτουν κεντρικό σύστημα ψύξης με fan coils και σύστημα αέρα-αέρα. Όταν δεν υπάρχει σύστημα στο υπάρχον ή στο υφιστάμενο κτίριο θεωρείται ότι υπάρχει ίδιο σύστημα με αυτό του κτιρίου αναφοράς. Ζεστό νερό χρήσης Το κτίριο αναφοράς που χρησιμοποιείται ως κατοικία διαθέτει σύστημα ζεστού νερού με λέβητα φυσικού αερίου ενώ τα κτίρια αναφοράς εκτός κατοικίας διαθέτουν κεντρικό σύστημα ζεστού νερού με καύσιμο το φυσικό αέριο. Σύστημα φωτισμού Το σύστημα φωτισμού του όγκου που μελετάται θεωρείται απευθείας φωτισμού. Ο συντελεστής εκπομπής της ακτινοβολίας φωτός της εσωτερικής τοιχοποιίας είναι 50% ενώ της οροφής είναι 70%. Επίσης ο φωτισμός του κτιρίου αναφοράς τύπου κατοικίας παρέχεται κατά 70% από λαμπτήρες πυρακτώσεως και 30% από λαμπτήρες φθορισμού ενώ στα εμπορικά κτίρια παρέχεται κατά 70% από λαμπτήρες φθορισμού και 30% από λαμπτήρες πυρακτώσεως. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και συστήματα συμπαραγωγής Στο κτίριο αναφοράς δεν χρησιμοποιείται κάποιο σύστημα συμπαραγωγής ή ανανεώσιμης πηγής ενέργειας Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Οι μεθοδολογία καθορισμού των θερμικών ζωνών αλλάζει αναλόγως με τον τύπο και τη χρήση του κτιρίου. Κάθε όροφος θεωρείται ως μια ανεξάρτητη και ξεχωριστή θερμική ζώνη αν και οι όροφοι έχουν παρόμοιες εσωτερικές συνθήκες και πληρούν τα κριτήρια για μια ενιαία ζώνη. Μονοκατοικίες Στις μονοκατοικίες η επιθυμητή θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων λαμβάνεται ίση με 19,4 C. Ως μη θερμαινόμενος χώρος θεωρείται το ανεξάρτητο υπόγειο. Για τις μονοκατοικίες παράδειγμα του διαχωρισμού των θερμικών ζωνών παρουσιάζεται στο σχήμα 6.8.

56 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 56 Πολυκατοικίες Σχήμα 6.8: Παράδειγμα διαχωρισμού θερμικών ζωνών στις μονοκατοικίες *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». Αν έχει γίνει διαχωρισμός θερμικών ζωνών της πολυκατοικίας ανά διαμέρισμα τότε οι τοιχοποιίες που υπάρχουν μεταξύ των διαμερισμάτων θεωρούνται αδιαβατικές και κάθε διαμέρισμα είναι μια ανεξάρτητη θερμική ζώνη. Παράδειγμα διαχωρισμού των θερμικών ζωνών της πολυκατοικίας παρουσιάζεται στο σχήμα 6.9. Άλλοι τύποι κτιρίων Σχήμα 6.9: Παράδειγμα διαχωρισμού θερμικών ζωνών στις πολυκατοικίες. *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». Στα κτίρια γραφείων, εκπαίδευσης, εμπορικά και εξυπηρέτησης κοινού και στα νοσοκομεία κάθε όροφος λαμβάνεται ως μια ανεξάρτητη και ξεχωριστή θερμική ζώνη. Ενώ οι όροφοι διαχωρίζονται σε ξεχωριστές ζώνες σχετικά με τις χρήσεις των συγκεκριμένων χώρων τους Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Αδιαφανή δομικά στοιχεία Οι τοιχοποιίες, τα πατώματα και οι οροφές έχουν 10 τύπους θερμοπερατότητας αναλόγως με τους 2 χώρους που διαχωρίζουν. Στον ορισμό των δομικών στοιχείων πρέπει να προσδιοριστεί και ο τύπος θερμοπερατότητας, στο σχήμα 6.10 παρουσιάζονται αυτοί οι 10 τύποι με επεξήγηση εσωτερικών και εξωτερικών θερμικών αντιστάσεων ανά τύπο. και τις τιμές

57 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 57 TiP=ΤΥΠΟΣ, iklimlendirilmeyen ZON=ΜΗ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟΣ ΧΩΡΟΣ IKLiMLENDiRiLEN ZON=ΘΕΡΜΙΚΗ ΖΩΝΗ, SERA=ΗΛΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΝΟΥΜΕΡΟ ΤΥΠΟΣ 1 ΤΥΠΟΣ 2 ΤΥΠΟΣ ΔΟΜΙΚΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ (ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΑΕΡΑ αδιαφανές και διαφανές επιφάνειες θερμαινόμενου ή μη θερμαινόμενου χώρου σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΜΗ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΗ ΖΩΝΗ αδιαφανές και διαφανές επιφάνειες θερμαινόμενης ζώνης σε επαφή με μη θερμαινόμενο χώρο R_sİ (m²k/w) R_se (m²k/w) 0,13 0,04 0,13 0,08 ΤΥΠΟΣ 3 ΤΥΠΟΣ 4 ΤΥΠΟΣ 5 ΤΥΠΟΣ 6 ΤΥΠΟΣ 7 ΤΥΠΟΣ 8 ΤΥΠΟΣ 9 ΤΥΠΟΣ 10 (ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΤΟΙΧΟΣ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ εξωτερικός τοίχος θερμαινόμενου υπογείου σε επαφή με το έδαφος 0,13 0 (ΠΑΤΩΜΑ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ πάτωμα θερμαινόμενο ή μη θερμαινόμενου χώρου σε επαφή με το έδαφος 0,17 0 (ΠΑΤΩΜΑ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΘΕΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΟΓΚΟ 0,17 0,17 πάτωμα θερμαινόμενου χώρου σε επαφή με άδειο όγκο του θεμελίου (ΠΑΤΩΜΑ) πάτωμα θερμικής ζώνης σε επαφή με το έδαφος 0,17 0 (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ)-ΗΛΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ επιφάνειες θερμικής ζώνης σε επαφή με ηλιακό χώρο 0,13 0,08 (ΠΑΤΩΜΑ)-ΠΥΛΩΤΗ πάτωμα θερμικής ζώνης σε επαφή με το εξωτερικό αέρα 0,17 0,04 (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ)- ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΜΗ ΘΕΡΜΑΙΝΟΜΕΝΟ ΧΩΡΟ επιφάνειες θερμικής ζώνης σε επαφή με μη θερμαινόμενο και χωρίς επαφή με εξωτερικό αέρα χώρο 0,13 0,13 (ΠΑΤΩΜΑ)-ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΑΛΛΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΖΩΝΗ πάτωμα θερμικής ζώνης σε επαφή με άλλη ζώνη 0,13 0,13 Σχήμα 6.10: Παρουσίαση και επεξήγηση των τύπων θερμοπερατότητας *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη».

58 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 58 Διαφανείς επιφάνειες Ο υπολογισμός του συντελεστή θερμοπερατότητας των διαφανών επιφανειών πραγματοποιείται ως εξής: 1)Πρώτα επιλέγεται το υλικό του υαλοπίνακα από τους πίνακες. Από αυτούς τους πίνακες διαλέγεται ο συντελεστής θερμοπερατότητας του υαλοπίνακα (Ugl). Στους πίνακες περιλαμβάνεται και ο συντελεστής διαπερατότητας της ηλιακής ακτινοβολίας του υαλοπίνακα (ggl). 2)Επιλέγεται το είδος του πλαισίου. Οι συντελεστές θερμοπερατότητας των πλαισίων (UF) φαίνονται στο παρακάτω πίνακα. ΤΥΠΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ UF(W/m²K) ΞΥΛΟ 3,4 ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ 1,8 ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ 2,6 3)Ο συντελεστής θερμοπερατότητας των κουφωμάτων (Uwin) επιλέγεται από τον σχετικό πίνακα και εξαρτάται από το είδος πλαισίου (UF) και από τον τύπο του υάλινου κομματιού (Ugl). *Οι μπαλκονόπορτες κατά τον υπολογισμό θεωρούνται παράθυρα. Εξώπορτες Οι συντελεστές θερμοπερατότητας (Udo) για τις εξώπορτες δίνονται στον παρακάτω πίνακα. ΕΙΔΗ ΥΛΙΚΩΝ Udo(W/m²K) ΞΥΛΟ, ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ 3,5 ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΜΕ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ 4 ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΧΩΡΙΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗ 5,5 Υπολογισμός χαρακτηριστικής διάστασης πλάκας της θερμικής ζώνης Ως χαρακτηριστική διάσταση της πλάκας Β σε m ορίζεται το διπλάσιο του λόγου του καθαρού εμβαδού της πλάκας Α σε m 2 προς την εκτεθειμένη περίμετρό της P σε m. B = 2 * A/P Προσδιορισμός των ισοδύναμων παχών των δομικών στοιχείων της θερμικής ζώνης Το ισοδύναμο πάχος χρησιμεύει στον απλοποιημένο υπολογισμό των συντελεστών θερμοπερατότητας σε περίπτωση επαφής της θερμικής ζώνης με το έδαφος. Η θερμική αντίσταση των δομικών στοιχείων περιγράφεται με αυτό το πάχος. df= Wop + λg *(Rsi + Rf + Rse) df : συνολικό ισοδύναμο πάχος της πλάκας [m]

59 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 59 Wop λg Rsi Rf Rse : συνολικό πάχος του τοίχου (περιλαμβάνει όλες τις στρώσεις) [m] : θερμική αγωγιμότητα του εδάφους [W/m.K] : εσωτερική θερμική αντίσταση της πλάκας [m 2.K/W] : θερμική αντίσταση όλων των στρώσεων της πλάκας [m 2.K/W] : εξωτερική θερμική αντίσταση της πλάκας [m 2.K/W] dw= λg *(Rsi + Rbw + Rse) dw Rbw : ισοδύναμο πάχος της τοιχοποιίας του υπογείου σε επαφή με το έδαφος [m] : θερμική αντίσταση της τοιχοποιίας του υπογείου [m 2.K/W] dg= Wop + λg *(Rsi + Rg + Rse) dg Rg : συνολικό ισοδύναμο πάχος του θεμελίου [m] : θερμική αντίσταση θεμελίου του υπογείου [m 2.K/W] Η εξωτερική τοιχοποιία του θερμαινόμενου υπογείου σε επαφή με το έδαφος Σε περίπτωση που η θερμική ζώνη βρίσκεται κάτω από το έδαφος χρησιμοποιείται ο τύπος 3 της θερμοπερατότητας όπως φαίνεται στο σχήμα Ενώ ο συντελεστής προσδιορίζεται από τους παρακάτω εξισώσεις. dw > df Ubw = 2λ/(πz)(1+0,5df/(df+z))ln(z/df+1) dw < df Ubw = 2λ/(πz)(1+0,5dw/ (dw+z))ln(z/dw+1) Ubw λ z : συντελεστής θερμοπερατότητας της τοιχοποιίας του υπογείου [W/ m 2.K] : θερμική αγωγιμότητα του εδάφους [W/m.K] : το βάθος μέσα στο έδαφος της πλάκας του υπογείου [m]

60 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 60 Σχήμα 6.11: Ο τύπος 3 του συντελεστή θερμοπερατότητας *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». Κάθε τύπος του συντελεστή θερμοπερατότητας υπολογίζεται ξεχωριστά, όπως παρουσιάστηκε παραπάνω για τον τύπο 3 και για τους άλλους τύπους όμως με διαφορετικές εξισώσεις. Συντελεστές σκίασης Σκίαση από γύρω κτίρια Εάν το κτίριο που μελετάται σκιάζεται από γύρω κτίρια η θερμότητα που φεύγει με την ανάκλαση της ακτινοβολίας από τις όψεις του κτιρίου προς τον ουρανό αγνοείται. Η γωνία θέασης που δημιουργείται από γύρω κτίρια φαίνεται στο σχήμα 6.12 και προσδιορίζεται για κάθε παράθυρο ξεχωριστά. Έτσι ο συντελεστής σκίασης από γύρω κτίρια μπορεί να προσδιοριστεί για κάθε όροφο και παράθυρο : Γραφική απεικόνιση της γωνίας θέασης α που σχηματίζουν τα διπλανά κτίρια με το παράθυρο *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη».

61 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 61 Ο συντελεστής σκίασης από γύρω κτίρια Fhor υπολογίζεται ως εξής: Sh : γωνία ύψωσης ηλίου Sh > α τότε Fhor = 1 Sh < α τότε Fhor = 1-(Idir/Isol,k) Idir : Ένταση της απευθείας ηλιακής ακτινοβολίας σχετικά με την κλίση και προσανατολισμό της όψης του κτιρίου. Isol,k : Ένταση της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας σχετικά με την κλίση και προσανατολισμό της όψης του κτιρίου. Σκίαση από προβόλους 6.13: Γραφική απεικόνιση της γωνίας α που σχηματίζει ο πρόβολος με το κατακόρυφο παράθυρο *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». Ο συντελεστής σκίασης από προβόλους Fov υπολογίζεται από τη σχέση ανάμεσα στη γωνία που σχηματίζεται μεταξύ του οριζόντιου επιπέδου που διέρχεται από το μέσο του ανοίγματος και της ευθείας που ενώνει το κέντρο του ανοίγματος με το πέρας του προβόλου με τη γωνία ζενίθ. Οι εξισώσεις υπολογισμού παρουσιάζονται παρακάτω: Fov,dir = max(0 ; 1-(0,5*tanαov/tanθz)) Fov,dif = 1-(αov/(π/2)) Fov = (Fov,dir * Rdir + Fov,dif * Rdif + 1-Rtot)/Rtot Fov Fov,dir Fov,dif αov θz : συντελεστής σκίασης από πρόβολο : συντελεστής σκίασης απευθείας ακτινοβολίας από πρόβολο : συντελεστής σκίασης διάχυτης ακτινοβολίας από πρόβολο : γωνία προβόλου : γωνία ζενίθ

62 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 62 Rdir : ποσοστό απευθείας ηλιακής ακτινοβολίας ως προς τη συνολική ηλιακή ακτινοβολία σχετικά με την κλίση και προσανατολισμό της όψης. Rdif : ποσοστό διάχυτης ηλιακής ακτινοβολίας ως προς τη συνολική ηλιακή ακτινοβολία σχετικά με την κλίση και προσανατολισμό της όψης. Rtot : άθροισμα ποσοστού απευθείας και διάχυτης ηλιακής ακτινοβολίας σχετικά με την κλίση και προσανατολισμό της όψης. Σκίαση από πλευρικές προεξοχές 6.14: Γραφική απεικόνιση της γωνίας β που σχηματίζει η πλευρική προεξοχή με το κατακόρυφο παράθυρο *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». Οι συντελεστές σκίασης από κατακόρυφα δομικά στοιχεία Ffin υπολογίζεται από τη σχέση ανάμεσα στη γωνία που σχηματίζει το κέντρο του ανοίγματος με το εμπόδιο και της γωνίας ζενίθ. Οι εξισώσεις υπολογισμού παρουσιάζονται παρακάτω. γs,fin,l = π/2 γs + γ Ffin,dir,l = 1 0,5 * tanβfin,l/tanγs,fin,l Ffin,dif,l = 1 (βfin,l/(π/2)) γfin,l = (Ffin,dir,l * Rdir + Ffin,dif,l * Rdif + (1-Rtot))/Rtot γs,fin,r = π/2 + γs+γ Ffin,dir,r = 1 0,5 * tanβfin,r/tanγs,fin,r Ffin,dif,r = 1 (βfin,r/(π/2)) Ffin = Ffin,r * Ffin,l γs γ γs,fin βfin Ffin,dir : γωνία ζενίθ του ηλίου : γωνία ζενίθ της επιφάνειας (γωνία προσανατολισμού) : γωνία ζενίθ του κατακόρυφου εμποδίου : γωνία του κατακόρυφου εμποδίου : συντελεστής σκίασης απευθείας ακτινοβολίας του κατακόρυφου εμποδίου

63 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 63 Ffin,dif Ffin,l Ffin,r : συντελεστής σκίασης διάχυτης ακτινοβολίας του κατακόρυφου εμποδίου : συντελεστής σκίασης του αριστερού κατακόρυφου εμποδίου :συντελεστής σκίασης του δεξιού κατακόρυφου εμποδίου Υπολογισμός θερμογέφυρων Στη μεθοδολογία υπολογισμού οι θερμογέφυρες υπολογίζονται σύμφωνα με τις προδιαγραφές ISO 14683:2007. Για τον προσδιορισμό των γραμμικών θερμογεφύρων που σχηματίζονται στις ενώσεις των δομικών στοιχείων αναπτύχτηκε ένας απλοποιημένος μέθοδος. Σε αυτήν τη μέθοδο και οι σημειακές θερμογέφυρες περιλαμβάνονται μέσα στις γραμμικές. Στο παρακάτω σχήμα 6.15 παρουσιάζονται διάφοροι τύποι θερμογεφύρων με τους συντελεστές θερμοπερατότητας τους : Γραφική απεικόνιση των θερμογέφυρων που παρουσιάζονται στις οροφές *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη»2) «Θερμογέφυρες».

64 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ : Γραφική απεικόνιση των θερμογέφυρων που παρουσιάζονται στις γωνίες και στα μπαλκόνια *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη»2) «Θερμογέφυρες». Στα σχήματα 6.15 και 6.16 απεικονίζονται κάποιοι από τους τύπους θερμογέφυρων αντίστοιχα υπάρχουν και για πυλωτές, εσωτερικούς τοίχους, κολώνες-υποστυλώματα, μεσαίους ορόφους και πλάκα σε επαφή με το έδαφος Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης ψύξης και ζεστό νερό χρήσης Συστήματα θέρμανσης σχεδιασμός και εφαρμογή Ο σχεδιασμός των συστημάτων θέρμανσης γίνεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές TS Στα νέα κτίρια αν ο συνολικός χώρος χρήσης είναι πάνω από 2000 m² εφαρμόζεται σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Στα κτίρια που έχουν ως καύσιμο αέριο με κεντρική θέρμανση ή ο χώρος χρήσης τους είναι πάνω από 250 m² με αυτόνομη θέρμανση χρησιμοποιούνται συσκευές θέρμανσης τύπου συμπύκνωσης. Στους ανεξάρτητους χώρους των κτιρίων με κεντρικό σύστημα θέρμανσης πρέπει να χρησιμοποιούνται θερμοστάτες ελέγχου του χώρου, εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Οι ομάδες αντλιών των εγκαταστάσεων θέρμανσης στους ανεξάρτητους χώρους των κτιρίων με κεντρική θέρμανση διαλέγονται μεταβλητών στροφών σύμφωνα με το χρόνο, τη πίεση και τη ροή του υγρού. Στα κτίρια με κεντρική θέρμανση για καταμερισμό των δαπανών ανάλογα με το ποσό χρήσης της θέρμανσης χρησιμοποιούνται κατάλληλες συσκευές σε σύνδεση με τις θερμοστάτες ελέγχου. Οι λέβητες στα κτίρια με κεντρική θέρμανση πρέπει να έχουν απόδοση τουλάχιστον 75% αυτά που χρησιμοποιούν στερεό καύσιμο, ενώ αυτά με υγρό ή αέριο καύσιμο θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 2 αστέρων(από το νόμο 5/6/2008).

65 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 65 Στα συστήματα κεντρικής θέρμανσης με υγρό καύσιμο και εμφυσημένο καυστήρα χρησιμοποιούνται: α) Καυστήρες με 2 στάδια ή αναλογικά ελεγχόμενους για λέβητες μέχρι 100 kw. β) Με 2 στάδια ή αναλογικά ελεγχόμενους καυστήρες για λέβητες από 100 kw μέχρι 1200 kw ενώ για λέβητες πάνω από 1200 kw μόνο αναλογικά ελεγχόμενους. γ)καυστήρες με σύστημα ελέγχου καυσαερίων για λέβητες πάνω από 3000 kw. Στα συστήματα κεντρικής θέρμανσης με αέριο καύσιμο και εμφυσημένο καυστήρα χρησιμοποιούνται: α) Καυστήρες με 2 στάδια ή αναλογικά ελεγχόμενους για λέβητες μέχρι 100 kw. β) Με 2 στάδια ή αναλογικά ελεγχόμενους καυστήρες για λέβητες από 100 kw μέχρι 600 kw ενώ για λέβητες πάνω από 600 kw μόνο αναλογικά ελεγχόμενους. γ)καυστήρες με σύστημα ελέγχου καυσαερίων για λέβητες πάνω από 3000 kw. Σε υδραυλικές εγκαταστάσεις λεβήτων άνω των 500 kw πρέπει να χρησιμοποιούνται συστήματα αποσκλήρυνσης νερού ώστε να μην πέσει η ενεργειακή απόδοση του λέβητα. Στο λεβητοστάσιο για κάθε τύπο καυσίμου πρέπει να υπάρχει επαρκής αερισμός έτσι ώστε να απομακρύνονται τα καυσαέρια και να προσάγεται νωπός αέρας. Στους λέβητες γίνεται έλεγχος των καυσαερίων και γενική συντήρηση του συστήματος στην αρχή της περιόδου λειτουργίας και μια φόρα το έτος και όλα αυτά αρχειοθετούνται. Στα κεντρικά συστήματα θέρμανσης για έλεγχο θερμοκρασίας καυσαερίων από τον διαχειριστή τοποθετείται βαθμονομημένο θερμόμετρο στην καμινάδα. Στα κεντρικά συστήματα θέρμανσης παίρνονται μέτρα έτσι ώστε η εσωτερική θερμοκρασία των θερμαινόμενων χώρων να μην είναι κάτω από 15 C. Συστήματα ψύξης σχεδιασμός και εφαρμογή Στα κτίρια εκτός κατοικίας με ανάγκες ψύξης μεγαλύτερο από 250 kw σχεδιάζονται κεντρικές κλιματιστικές μονάδες. Τα χαρακτηριστικά λειτουργίας και ενεργειακή οικονομία των συστημάτων ψύξης θα πρέπει να ρυθμιστούν σωστά. Συστήματα προετοιμασίας και διανομής του ζεστού νερού χρήσης Σχεδιασμός γίνεται σύμφωνα με το TS EN ενώ οι υπολογισμοί για ετήσια ανάγκη ενέργειας σύμφωνα με pr EN Στα ξενοδοχεία, νοσοκομεία, εστίες, αθλητικά κέντρα και παρόμοια κτίρια εκτός κατοικίας όπου ο συνολικός χώρος χρήσης τους είναι πάνω από 2000 m 2 ο σχεδιασμός των συστημάτων ζεστού νερού χρήσης είναι υποχρεωτικά και έτσι ώστε η θερμοκρασία νερού να μην ξεπερνάει τους 60 C. Σε περίπτωση χρήσης εναλλάκτη θερμότητας για αποθήκευση νερού χρησιμοποιείται δεξαμενή συσσώρευσης. Η μόνωση συσκευών και δικτύου διανομής έτσι ώστε η θερμοκρασία των επιφανίων να μην ξεπερνά κατά 5 C τη θερμοκρασία του χώρου και πρέπει να υπάρχει έλεγχος και αρχειοθέτηση κάθε χρόνο από τον διαχειριστή του κτιρίου. Θα πρέπει να υπάρχει ξεχωριστός λέβητας για καλοκαιρινή χρήση. Στο σύστημα θέρμανσης των κτιρίων τύπου κατοικίας αν χρησιμοποιείται ατμός τότε για σύστημα ζεστού νερού επιλέγεται συστήματα που ζεσταίνουν το νερό γρήγορα και εύκολα χωρίς δεξαμενή αποθήκευσης.

66 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και φωτισμός Κατανάλωση ενέργειας από φωτισμό σύμφωνα με προδιαγραφές ΕΝ Φυσικός φωτισμός Αισθητήρα φωτός Αισθητήρα κίνησης Ρύθμιση χρόνου Βολβοί (50 αυλού /κύκλωμα και Watt) Κατάλληλες πηγές για γενικό φωτισμό Νάτριο υψηλής πίεσης Μεταλλικό αλογόνο Επαγωγής Σχήμα σωλήνα φθορισμού Συμπαγής φθορισμού Τα άλλα Όλες οι κατηγορίες και τα είδη Όλες οι κατηγορίες και τα είδη Όλες οι κατηγορίες και τα είδη Λαμπτήρες 26mm διαστάσεων (T8),16mm διαστάσεων(t5) και(t12) με μάκρος 2400mm. Όλες οι κατηγορίες πάνω από 11W και όλα τα είδη πάνω από 50 αυλού /κύκλωμα και Watt. Όλες οι κατηγορίες και τα είδη όπου η ενεργειακή αποδοτικότητα τους είναι πάνω από 50 αυλού /κύκλωμα και Watt Συμπαραγωγή και χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Στα νέα κτίρια όπου ο χώρος χρήσης είναι πάνω από m 2 γίνεται έρευνα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών στη θέρμανση, ψύξη, αερισμός, παραγωγή ζεστού νερού, ηλεκτρισμού και φωτισμού ολόκληρο ή κάποιο ποσοστό να καλύπτεται με την υδραυλική, αιολική, ηλιακή γεωθερμική ενέργεια, βιομάζα, βιοαέριο, ενέργεια κυμάτων και παλιρροιών. Οι έρευνες υποβάλλονται με μια έκθεση στην σχετική αρχή που λαμβάνει υπόψη τους τρόπους αξιοποίησης των ΑΠΕ Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης ισχύει για 10 χρόνια μετά την επιθεώρηση και είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι των άδειων οικοδομής. Το ενεργειακό πιστοποιητικό το διαθέτει ο διαχειριστής ενέργειας του κτιρίου και ένα αντίγραφο αναρτάται σε ένα εμφανές σημείο του κτιρίου. Σε περίπτωση αλλαγής κάποιου εξοπλισμού ή ανακαίνισης του κτιρίου το ΠΕΑ ανανεώνεται μέσα σε ένα χρόνο σύμφωνα με τον υπάρχοντα νόμο. Το ΠΕΑ μπορεί να εφαρμοστεί και για ξεχωριστά μέρη του κτιρίου διαμερίσματα και ορόφους. Επίσης όταν ενοικιάζεται ή πωλείται ένα διαμέρισμα δίνεται και σε αυτούς το ΠΕΑ του κτιρίου. Στα σχήματα 6.17 και 6.18 παρουσιάζονται οι δείκτες κλάσεις και το ΠΕΑ της Τουρκίας. Η ετήσια συνολική

67 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 67 κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης C. Τι περιλαμβάνει το Π.Ε.Α: Γενικές πληροφορίες για το κτίριο Πληροφορίες για επιθεώρηση και επιθεωρητή Χώρος χρήσης του κτιρίου (m 2 ) Ο σκοπός χρήσης του κτιρίου Συνολική ανάγκη σε ενέργεια (kwh/έτος) για θέρμανση, ψύξη, κλιματισμό, αερισμό και για το ζεστό νερό χρήσης του κτιρίου Την πρωτογενή ενέργεια που καταναλώνεται για κάθε είδος ενέργειας Κατηγοριοποίηση μεταξύ A και G της κατανάλωσης πρωτογενής ενέργειας ανά περιοχή χρήσης του κτιρίου Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την κατανάλωση ενέργειας ανά περιοχή χρήσης του κτιρίου (kg CO2/ m 2 έτος) Κατηγοριοποίηση μεταξύ A και G των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα ανά περιοχή χρήσης του κτιρίου (kg CO2/ m 2 έτος) Ενέργεια που καταναλώνεται για το φωτισμό του κτιρίου Ενεργειακή κατηγορία σχετικά με κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας Ενεργειακή κατηγορία διοξειδίου του άνθρακα σχετικά με κατανάλωση ενέργεια Ποσοστό χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του κτιρίου Ενεργειακή κατηγορία κτιρίου A B C D E F G Δείκτη κλάσης για κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (EP) EP < 0,4*RG 0,4*RG EP <0,8*RG 0,8*RG EP < RG RG EP < 1,20*RG 1,20*RG EP < 1,40*RG 1,40*RG EP < 1,75*RG 1,75*RG EP Σχήμα 6.17: Δείκτες κλάσης βάσει της τουρκικής νομοθεσίας

68 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 68 Σχήμα 6.18: Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης βάσει της τουρκικής νομοθεσίας *Πηγή: BEP-HY (I) «Υπολογισμός απαραίτητης καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη». 6.3 Σύγκριση των κανονισμών Ελλάδας και Τουρκίας Στα πλαίσια της οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16 ης Δεκεμβρίου 2002 «Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων» οι δύο χώρες ανέπτυξαν το δικό τους κανονισμό και τεχνικές οδηγίες. Στην Ελλάδα ο Κ.Εν.Α.Κ ισχύει από τον Οκτώβριο του 2010 ενώ ο Τούρκικος κανονισμός BEP ισχύει από την 1/1/2011, η αναλυτική μεθοδολογία υπολογισμού των δύο κανονισμών παρουσιάζει ομοιότητες και σημαντικές διαφορές. Οι ομοιότητες και οι διαφορές αυτές περιγράφονται στις παρακάτω ενότητες Τεχνικά χαρακτηριστικά των κτιρίων αναφοράς Τα κτίρια αναφοράς των δύο κανονισμών είναι ίδια ως προς τον σχεδιασμό του κτιρίου ενώ διαφέρουν σημαντικά ως προς κτιριακό κέλυφος και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Τα χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς του ελληνικού κανονισμού είναι περισσότερα, πιο αναλυτικά και λίγο αυστηρότερες σε σχέση με το κανονισμό της Τουρκίας. Με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν κάποιες διαφορές στην ενεργειακή

69 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 69 κατανάλωση των κτιρίων αναφοράς των δύο κανονισμών. Παρακάτω περιγράφονται η σημαντικότερες διαφορές και κάποιες ομοιότητες που παρουσιάζουν τα δύο κτίρια αναφοράς. Κτιριακό κέλυφος Στο κανονισμό της Τουρκίας στα κτίρια όπου το 60% και πάνω της συνολικής έκτασης των κάθετων εξωτερικών επιφανειών είναι παράθυρα τότε ο συντελεστής θερμοπερατότητας (Up) στα παράθυρα θα πρέπει να είναι κάτω από 2,1 W/m 2 K ενώ οι άλλες επιφάνειες που χάνουν θερμότητα οι συντελεστές τους θα πρέπει να είναι μικρότερο κατά 25% από τους συντελεστές που αναφέρονται στο κανονισμό. Οι συντελεστές θερμοπερατότητας των κτιρίων αναφοράς για Γ ζώνη στην Ελλάδα και 2 η ζώνη στη Τουρκία που έχουν παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες παρουσιάζονται στο σχήμα Συντελεστής θερμοπερατότητας Συντελεστής θερμοπερατότητας Εκτεθειμένο στοιχείο (W/m²K) (W/m²K) Τουρκίας-2 ζώνη Ελλάδας- Γ ζώνη Οροφή (κεκλιμένη ή μη) Τοίχος Πάτωμα Πάτωμα ισογείου Παράθυρα, παράθυρα οροφής φωταγωγοί Αν κάποιο στοιχείο της οροφής έχει κλίση ίση ή μεγαλύτερη των 70 τότε θεωρείται τοίχος Σχήμα 6.19: Συντελεστές θερμοπερατότητας των κτιρίων αναφοράς Στο κτίριο αναφοράς του κανονισμού της Ελλάδας αναφέρονται κάποιες τιμές στους συντελεστές απορροφητικότητας ηλιακής ακτινοβολίας για τις εξωτερικές επιφάνειες ενώ το κτίριο αναφοράς της Τουρκίας δεν λαμβάνει αυτούς τους συντελεστές. Οι συντελεστές σκίασης του κτιρίου αναφοράς από ορίζοντα είναι ίδιο με το υπάρχον κτίριο και στους δύο κανονισμούς ενώ ο κανονισμός της Τουρκίας δεν λαμβάνει υπόψη τα κατακόρυφα και οριζόντια σταθερά εξωτερικά σκίαστρα στο κτίριο αναφοράς αντιθέτως με αυτό της Ελλάδας που τα λαμβάνει. Ο συντελεστής διαπερατότητας των υαλοπινάκων στην ηλιακή ακτινοβολία για την Ελλάδα είναι σταθερό g=0,76 ενώ στη Τουρκία αλλάζει ανά κλιματική ζώνη στη 1 η και 2 η ζώνη g_gl*=0,75 ενώ στη 3 η και 4 η ζώνη g_gl*=0,3. Ο μέσος συντελεστής σκίασης των αδιαφανών επιφανίων του κτιρίου αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ είναι 0,9 ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας δεν λαμβάνεται. Ο αερισμός μέσω χαραμάδων για το κτίριο αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ είναι 5,5 m 3 /h και ανά m 2 κουφώματος ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας δεν λαμβάνεται.

70 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 70 Η θερμική μάζα του κτιρίου αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ λαμβάνεται ίση με 250 kj/(k.m 2 ) ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας δεν λαμβάνεται. Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις Το κτίριο αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ διαθέτει λέβητα με καύσιμο το πετρέλαιο θέρμανσης ενώ ο κανονισμός της Τουρκίας έχει ως καύσιμο το φυσικό αέριο και τα δύο συστήματα έχουν κεντρική θέρμανση. Ο κεντρικός λέβητας θέρμανσης του κτιρίου αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ είναι πιστοποιημένος με βαθμό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***) ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας είναι δύο αστέρων (**). Στα κτίρια αναφοράς κατοικίας και στους δύο κανονισμούς εφαρμόζεται φυσικός αερισμός. Στο Κ.Εν.Α.Κ το ποσοστό του ηλιακού μεριδίου στην παραγωγή ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου αναφοράς είναι 15% σε ετήσια βάση ενώ κάτι τέτοιο δεν εφαρμόζεται στο κανονισμό της Τουρκίας. Ο φωτισμός του κτιρίου αναφοράς στο Κ.Εν.Α.Κ παρέχεται από λαμπτήρες φθορισμού ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας παρέχεται κατά 70% από λαμπτήρες πυρακτώσεως και 30% από λαμπτήρες φθορισμού για κατοικίες, επίσης κατά 70% από λαμπτήρες φθορισμού και 30% από λαμπτήρες πυρακτώσεως στα εμπορικά κτίρια αναφοράς Καθορισμός των θερμικών ζωνών του κτιρίου Ο Κ.Εν.Α.Κ διαφέρει σημαντικά στο καθορισμό των θερμικών ζωνών σχετικά με το BEP. Συγκεκριμένα στο Κ.Εν.Α.Κ για τους υπολογισμούς των απαιτούμενων φορτίων θέρμανσης και ψύξης το κτίριο μελετάται ως μια ενιαία θερμική ζώνη ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας χωρίζεται κατά περίπτωση σε περισσότερες θερμικές ζώνες. Η μέθοδος των πολλών ζωνών πολλαπλασιάζει σημαντικά τόσο την είσοδο δεδομένων στο μοντέλο του κτιρίου όσο και τον υπολογιστικό χρόνο χωρίς ωστόσο αντίστοιχα να επιτυγχάνει σημαντική βελτίωση της ακρίβειας των αποτελεσμάτων. Επιπρόσθετα αυξάνει και την πιθανότητα σφάλματος στα πεδία εισόδου. Ο Ελληνικός κανονισμός χρησιμοποιεί μια ενιαία θερμική ζώνη που αποτελεί απλουστευμένο μοντέλο συγκριτικά με το Τούρκικο κανονισμό Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Αδιαφανή δομικά στοιχεία Στο κανονισμό της Ελλάδας οι συντελεστές θερμοπερατότητας των αδιαφανών δομικών στοιχείων μπορούν να ληφθούν ίσοι με τις τιμές που προβλέπονται από τη μελέτη θερμομόνωσης που συνοδεύει την οικοδομική άδεια, εφόσον διαπιστωθεί ότι αυτή εφαρμόστηκε στη φάση κατασκευής. Ως προς την έκδοση της οικοδομικής άδειας ο διαχωρισμός γίνεται σε 3 γενικές κατηγορίες 1 η πριν το 1979, 2 η μεταξύ και 3 η μετά το Στην περίπτωση που η οικοδομική άδεια δεν υπάρχει, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι τιμές που δίνονται στους πίνακες των σχετικών ΤΟΤΕΕ για τους τρεις κατηγορίες. Στο κανονισμό της Τουρκίας υπάρχουν 10 τύποι θερμοπερατότητας για αδιαφανές επιφάνειες και ανάλογα με την περίπτωση διαλέγεται ο συγκεκριμένος τύπος και υπολογίζεται ο συντελεστής με τρόπο που παρουσιάστηκε στο προηγούμενο υποκεφάλαιο. Επίσης υπάρχει απλοποιημένος μέθοδος για τα υφιστάμενα κτίρια όπου γίνεται διαχωρισμός σε

71 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 71 τέσσερεις κατηγορίες σχετικά με τις χρονολογίες κατασκευής των κτιρίων 1 η πριν το 1985, 2 η , 3 η και 4 η μετά το Ανάλογα με την κατηγορία του κτιρίου διαλέγεται από το σχετικό πίνακα η τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητας για το αδιαφανές δομικό στοιχείο. Διαφανή δομικά στοιχεία Στον ελληνικό κανονισμό ο συντελεστής θερμοπερατότητας των διαφανών επιφανίων εξαρτάται από το υλικό του πλαισίου, τον υαλοπίνακα που φέρει, το ποσοστό πλαισίου επί του κουφώματος και το μήκος της θερμογέφυρας. Ενώ στο Τουρκικό κανονισμό εξαρτάται μόνο από τον υαλοπίνακα και το πλαίσιο δηλαδή δεν λαμβάνεται το ποσοστό του πλαισίου και το μήκος της θερμογέφυρας. Οι δύο κανονισμοί διαφέρουν και στις τιμές συντελεστών θερμοπερατότητας για τα ίδια υλικά των πλαισίων για παράδειγμα το ξύλινο στο Κ.Εν.Α.Κ έχει συντελεστή 2,2 (W/m 2.K) ενώ στο κανονισμό της Τουρκίας είναι 3,4 (W/ m 2.K). Επίσης ο Κ.Εν.Α.Κ παρουσιάζει περισσότερες επιλογές στα είδη των πλαισίων και στους τύπους των υαλοπινάκων. Εξωτερικές πόρτες Στο Κ.Εν.Α.Κ για ξύλο και συνθετικό υλικό έχουμε συντελεστή θερμοπερατότητας 3,5 (W/m 2.K) όπως και στο κανονισμό της Τουρκίας. Η διαφορά παρουσιάζεται στο μέταλλο που στο Κ.Εν.Α.Κ είναι 6 (W/m 2.K) και στο κανονισμό της Τουρκίας χωρίζεται με και χωρίς θερμομόνωση 4 και 5,5 (W/m 2.K) αντίστοιχα. Συντελεστές σκίασης Στο κανονισμό της Τουρκίας οι συντελεστές σκίασης υπολογίζονται από κάποιες εξισώσεις που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο υποκεφάλαιο σε αντίθεση με το Κ.Εν.Α.Κ που δίνονται έτοιμα σε μορφή πινάκων για κάθε γωνία, προσανατολισμό και περίοδο θέρμανσης ή ψύξης. Επίσης ο κανονισμός της Τουρκίας δεν λαμβάνει υπόψη τη σκίαση στα αδιαφανή δομικά στοιχεία, δεν λαμβάνει τη περίπτωση ύπαρξης τέντας και δεν διαχωρίζει τις περιόδους θέρμανσης και ψύξης. Υπολογισμός θερμογέφυρων Στο κανονισμό της Τουρκίας ο υπολογισμός των θερμογέφυρων γίνεται με έναν απλοποιημένο μέθοδο που περιλαμβάνει τις σημειακές θερμογέφυρες μέσα στις γραμμικές. Οι τιμές των συντελεστών θερμοπερατότητας των θερμογέφυρων δίνονται σε πίνακες ανά τύπο και περίπτωση που σχηματίζεται. Στο Κ.Εν.Α.Κ ο υπολογισμός των θερμογέφυρων περιγράφεται πιο αναλυτικά και υπάρχουν περισσότεροι τύποι θερμογέφυρων ενώ για τα παλιά κτίρια οι θερμογέφυρες μπορούν να παραλειφθούν Προδιαγραφές εγκαταστάσεων θέρμανσης ψύξης και ζεστού νερού χρήσης Οι δύο κανονισμοί παρουσιάζουν αρκετές διαφορές ως προς τα συστήματα θέρμανσης ψύξης και ΖΝΧ. Οι διαφορές αυτές εντοπίζονται στις ελάχιστες προδιαγραφές και στα κριτήρια που λαμβάνονται για τις τιμές των υπολογιστικών μεγεθών που έχουν να κάνουν με τις αποδόσεις των συστημάτων, του δικτύου διανομής και των τερματικών μονάδων κ.τ.λ.. Η περιγραφή των συστημάτων για τους κανονισμούς έχει γίνει στα προηγούμενα υποκεφάλαια όπου φαίνεται η διαφορετική μεθοδολογία υπολογισμού της καθεμιάς.

72 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Εγκαταστάσεις φωτισμού Οι δύο κανονισμοί διαφέρουν σε κάποιες πηγές γενικού φωτισμού και η μεθοδολογία υπολογισμού κατανάλωσης ενέργειας από φωτισμό διαφέρει σημαντικά. Ο κανονισμός της Τουρκίας παρουσιάζει πιο αναλυτικά τις εγκαταστάσεις φωτισμού και δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ενέργεια που χάνεται από το κλάδο αυτό Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Στον κανονισμό της Τουρκίας γίνεται μόνο έρευνα αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αυτό στη περίπτωση των νέων κτιρίων που ο συνολικός χώρος χρήσης ξεπερνά τα m 2. Ενώ στο κανονισμό της Ελλάδας δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός με τα τετραγωνικά του κατοικημένου χώρου. Στο Κ.Εν.Α.Κ η μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, λαμβάνει υπόψη την συνεισφορά των συστημάτων ηλιακών συλλεκτών και φωτοβολταϊκών. Επίσης ιδιαίτερη σημασία δίνεται στους ηλιακούς συλλέκτες όπου στο κτίριο αναφοράς το 15% της ενέργειας που καταναλώνεται στο ζεστό νερό χρήσης θα πρέπει να προέρχεται από το συλλέκτη κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στο κανονισμό της Τουρκίας Πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Το πιστοποιητικό που αφορά την Ελλάδα ονομάζεται Δελτίο Ενεργειακής Ταυτότητας Κτιρίου (ΔΕΤΑ) και περιλαμβάνει περισσότερες ενεργειακές κατηγορίες σε σχέση με το πιστοποιητικό της Τουρκίας. Επίσης παρατηρείται ότι τα όρια των ενεργειακών κατηγοριών της Τουρκίας είναι πιο στενά από τη κατηγορία C και κάτω. Επίσης το πιστοποιητικό της Τουρκίας δεν συνεχίζει μέχρι τις πολύ χειρότερες ενεργειακές κατηγορίες για αυτό το λόγο έχει λιγότερες κατηγορίες από το ΔΕΤΑ. Περαιτέρω σύγκριση των 2 πιστοποιητικών θα γίνει σε μεταγενέστερο στάδιο όταν θα προκύψουν τα αποτελέσματα των υπολογισμών για τη διπλοκατοικία που θα μελετηθεί. Το κτίριο αναφοράς της Ελλάδας κατατάσσεται στο άνω όριο της κατηγορίας Β ενώ το κτίριο αναφοράς της Τουρκίας αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας C.

73 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 73 7 Περιγραφή λογισμικών ενεργειακής απόδοσης Ελλάδας και Τουρκίας 7.1 Εισαγωγή Στα πλαίσια ενεργειακής κατηγοριοποίησης των κτιρίων και οι δύο χώρες αναπτύξανε λογισμικά για υπολογισμό ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Το λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ είναι το αντίστοιχο εργαλείο υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων για την περίπτωση της Ελλάδας. Το ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ δημιουργήθηκε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα, τον κανονισμό ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίων και τις σχετικές Τεχνικές Οδηγίες Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΟΤΕΕ) που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο. Το αντίστοιχο λογισμικό στην περίπτωση της Τουρκίας είναι το BEP-TR και αυτό δημιουργήθηκε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και εθνικά πρότυπα, τον κανονισμό ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίων και τις σχετικές τεχνικές οδηγίες που περιγράφτηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο. 7.2 Λογισμικό Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Το Λογισμικό ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τους μηχανικούς για την ενεργειακή επιθεώρηση και πιστοποίηση των κτιρίων, την επιθεώρηση λεβήτων, εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού. Αναπτύχθηκε από την Ομάδα Εξοικονόμησης Ενέργειας, του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στα πλαίσια του προγράμματος συνεργασίας με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ). Το ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ αποτελείται από 5 ανεξάρτητα μεταξύ τους λογισμικά, τα οποία είναι δομημένα σε περιβάλλον παραθύρων (windows) με παρεμφερείς μάσκες εισαγωγής δεδομένων: Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίου Ενεργειακή Μελέτη Ενεργειακή Επιθεώρηση Λέβητα Ενεργειακή Επιθεώρηση Εγκατάστασης Θέρμανσης Ενεργειακή Επιθεώρηση Εγκατάστασης Κλιματισμού ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίων Το ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Ενεργειακή Επιθεώρηση Κτιρίων χρησιμοποιείται για την εκπόνηση υπολογισμών της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου σύμφωνα με τις απαιτήσεις και προδιαγραφές του Κανονισμού Ενεργειακή Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ) και της σχετικής Τεχνικής Οδηγίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΟΤΕΕ). Το συγκεκριμένο λογισμικό, με τον τρόπο που είναι δομημένο και το περιβάλλον του, καθοδηγεί τον επιθεωρητή με συγκεκριμένα και σαφή βήματα για την εκτέλεση του έργου του ζητώντας από αυτόν με λογική σειρά την καταχώρηση όλων των απαραίτητων παραμέτρων. Να σημειωθεί ότι κάποιες παραμέτρους χρειάζεται ο επιθεωρητής να τις έχει ήδη υπολογίσει από πριν, όπως π.χ. τους συντελεστές θερμοπερατότητας επιφανειών, ενώ άλλες από αυτές συμπληρώνονται αυτόματα από το λογισμικό, π.χ. οι επιθυμητές εσωτερικές συνθήκες μιας θερμικής ζώνης καταχωρούνται αυτόματα στο πρόγραμμα, εφόσον προηγουμένως ο μελετητής έχει ορίσει απλά και μόνο την χρήση της ζώνης.

74 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 74 Με την ολοκλήρωση της εισαγωγής δεδομένων για το προς επιθεώρηση κτίριο ή τμήμα κτιρίου, το λογισμικό δημιουργεί αυτόματα το κτίριο αναφοράς με το οποίο συγκρίνεται το υπάρχον κτίριο. Το κτήριο αναφοράς είναι το ίδιο με το υπό επιθεώρηση κτήριο. Συγκεκριμένα, θεωρείται πως έχει τα ίδια γεωμετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισμό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας με το υπάρχον κτήριο. Το κτήριο αναφοράς πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές και έχει καθορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του, όσο και στις Η/Μ εγκαταστάσεις που αφορούν στη Θέρμανση Ψύξη Κλιματισμό (ΘΨΚ) των εσωτερικών χώρων, στη παραγωγή ΖΝΧ και στο φωτισμό. Στην συνέχεια, γίνεται μια περιήγηση στο λογισμικό, καθώς περιγράφεται εν συντομία ο τρόπος λειτουργίας και χειρισμού του Μάσκα εισαγωγής δεδομένων Η μάσκα του λογισμικού χωρίζεται σε δύο τμήματα: 1. Στο αριστερό τμήμα της οθόνης υπάρχει ένα δέντρο πλοήγησης με το οποίο ο χρήστης «ορίζει» το προς επιθεώρηση κτίριο ή τμήμα κτιρίου. Κάθε στοιχείο του κτιρίου (π.χ. κέλυφος, συστήματα) είναι διαθέσιμο (ενεργοποιείται) απλά επιλέγοντάς το με το ποντίκι (αριστερό κλικ). 2. Στο δεξί τμήμα της οθόνης, ανάλογα με την επιλογή στοιχείου του κτιρίου στη δομή δέντρου, εμφανίζεται η αντίστοιχη οθόνη για την εισαγωγή των δεδομένων. Σχήμα 7.1: Μάσκα εισαγωγής δεδομένων Γενικά στοιχεία κτιρίου.

75 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Δεδομένα κτιρίου Στην προηγούμενη οθόνη «Γενικά στοιχεία κτιρίου», ο επιθεωρητής συμπληρώνει βασικά την χρήση του κτιρίου ή του υπό επιθεώρηση τμήματος του κτιρίου, καθώς και την περιοχή στην οποία βρίσκεται, ώστε να συμπληρωθεί αυτόματα η κλιματολογική ζώνη στην οποία ανήκει το κτίριο. Στην ακόλουθη οθόνη «Κτίριο», ο επιθεωρητής συμπληρώνει κάποια βασικά στοιχεία του κτιρίου, πάνω στα οποία θα βασιστεί στην συνέχεια ολόκληρη η επιθεώρηση. Είναι το σημείο στο οποίο «χτίζει» ουσιαστικά το κτίριο και διαμορφώνει με αυτό τον τρόπο το δέντρο του αριστερού τμήματος της οθόνης. Σχήμα 7.2: Γενικά στοιχεία του κτιρίου (ανελκυστήρες, ύδρευση, αποχέτευση και άρδευση) -Τεχνικά χαρακτηριστικά ΣΗΘ φωτοβολταϊκών συστημάτων και ανεμογεννητριών αστικού περιβάλλοντος. Στο παραπάνω σχήμα συμπληρώνεται αν το κτίριο διαθέτει κάποιο σύστημα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας (ΣΗΘ) ή κάποιο φωτοβολταϊκό σύστημα, καθώς και όλες οι λοιπές πληροφορίες που φαίνονται παραπάνω. Παρακάτω φαίνεται πως διαμορφώνεται το «δέντρο» του κτιρίου, ανάλογα με τον αριθμό των θερμικών ζωνών, των μη θερμαινόμενων χώρων και των ηλιακών χώρων που θα ορίσει ο επιθεωρητής. Κατόπιν, εισάγει τα δεδομένα για κάθε στοιχείο του κτιρίου στην αντίστοιχη μάσκα που εμφανίζεται στο δεξί τμήμα της οθόνης.

76 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 76 Σχήμα 7.3: Σχηματισμός «δέντρου» κτιρίου. Η γενική δομή για την εισαγωγή δεδομένων στο λογισμικό για το προς επιθεώρηση κτίριο / τμήμα κτιρίου είναι η ακόλουθη δομή: Ενεργειακή επιθεώρηση Γενικά στοιχεία Κλιματολογικά δεδομένα Κτίριο Γενικά Ύδρευση, Αποχέτευση, Άρδευση Ανελκυστήρες Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Φωτοβολταϊκά Ανεμογεννήτριες αστικού περιβάλλοντος Θερμική Ζώνη Γενικά Κέλυφος Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες Παθητικά ηλιακά Εσωτερική Γενικά διαχωριστική επιφάνεια Αδιαφανείς επιφάνειες Διαφανείς επιφάνειες Συστήματα Θέρμανση Ψύξη Ύγρανση ΚΚΜ ΖΝΧ Ηλιακός συλλέκτης Φωτισμός Μη θερμαινόμενος χώρος Γενικά Κέλυφος Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες Ηλιακός χώρος Γενικά Κέλυφος Αδιαφανείς επιφάνειες Σε επαφή με το έδαφος Διαφανείς επιφάνειες Σχήμα 7.4: «Δέντρο» κτιρίου.

77 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 77 Για κάθε κτίριο ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Τουλάχιστον μία Θερμική Ζώνη (θερμαινόμενος χώρος) Κανέναν ή περισσότερους Μη Θερμαινόμενους Χώρους Κανέναν ή περισσότερους Ηλιακούς Χώρους Κανένα ή περισσότερα Φ/Β συστήματα Κανένα ή περισσότερα συστήματα ΣΗΘ Για κάθε θερμική ζώνη ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Κάποιες Αδιαφανείς / Διαφανείς επιφάνειες Καμία ή περισσότερες εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες Ένα σύστημα θέρμανσης Ένα σύστημα ψύξης Ένα σύστημα ΖΝΧ Μία ή περισσότερες ΚΚΜ (για κτίρια του τριτογενή τομέα), Καμία ή περισσότερες ΚΚΜ (για κτίρια του οικιακού τομέα) Ένα σύστημα φωτισμού (για κτίρια του τριτογενή τομέα) Κανένα ή ένα σύστημα ύγρανσης Καμία ή μία εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών (για ΖΝΧ ή/και θέρμανση χώρων) Για κάθε σύστημα θέρμανσης/ψύξης/ύγρανσης/ζνχ ανά θερμική ζώνη, δηλαδή για όλη την εγκατάσταση παραγωγής, διανομής και απόδοσης, ο χρήστης θα πρέπει να ορίσει: Ένα ή περισσότερα συστήματα παραγωγής (π.χ. λέβητας, αντλία θερμότητας) Ένα σύστημα διανομής. Αν υπάρχουν περισσότερα συστήματα (κλάδοι διανομής) εισάγονται οι αντίστοιχοι σταθμισμένοι παράμετροι για το σύστημα διανομής Ένα σύστημα εκπομπής. Αν υπάρχουν περισσότερα συστήματα εκπομπής (π.χ. σώματα καλοριφέρ ή στοιχεία μονάδας ανεμιστήρα), εισάγονται οι αντίστοιχοι σταθμισμένοι παράμετροι για το σύστημα εκπομπής Ένα ή περισσότερα βοηθητικά συστήματα (π.χ. κυκλοφορητές, ανεμιστήρες, κ.α.) Για κάθε εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών ανά θερμική ζώνη, ορίζονται όλοι οι ηλιακοί συλλέκτες που εξυπηρετούν την συγκεκριμένη ζώνη Δεδομένα θερμικής ζώνης Για κάθε θερμική ζώνη, εκτός από κάποια γενικά στοιχεία που φαίνονται παρακάτω (π.χ. χρήση ζώνης, επιφάνεια κτλ.), πρέπει να συμπληρωθούν και αναλυτικά στοιχεία σχετικά με το κέλυφός της και τα συστήματα που διαθέτει.

78 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 78 Σχήμα 7.5: Γενικά στοιχεία θερμικής ζώνης Συγκεκριμένα, αναφορικά με το κέλυφος του κτιρίου, πρέπει να συμπληρωθούν στοιχεία σχετικά με τις εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες της θερμικής ζώνης με τους μη θερμαινόμενους ή ηλιακούς χώρους, με τα παθητικά ηλιακά συστήματα, αν διαθέτει, καθώς και με τις αδιαφανείς επιφάνειες, τις επιφάνειές σε επαφή με το έδαφος και τέλος τις διαφανείς επιφάνειες. Σχήμα 7.6: Στοιχεία κελύφους θερμικής ζώνης Αναφορικά με τα συστήματα, αφού επιλεχθούν αυτά που διαθέτει η θερμική ζώνη, όπως φαίνεται παρακάτω, κατόπιν συμπληρώνονται τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτών.

79 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 79 Σχήμα 7.7: Τεχνικά χαρακτηριστικά συστημάτων θερμικής ζώνης Δεδομένα μη θερμαινόμενου ή ηλιακού χώρου Για κάθε μη θερμαινόμενο και κάθε ηλιακό χώρο, συμπληρώνονται κάποια βασικά στοιχεία αυτών σχετικά με τις αδιαφανείς τους επιφάνειες, τις επιφάνειές τους σε επαφή με το έδαφος και τις διαφανείς τους επιφάνειες, όπως φαίνεται παρακάτω. Σχήμα 7.8: Στοιχεία κελύφους μη θερμαινόμενου και ηλιακού χώρου Υπολογισμοί και Αποτελέσματα Αφού έχουν συμπληρωθεί όλα τα στοιχεία του κτιρίου και όλα τα δεδομένα για κάθε θερμική ζώνη, κάθε μη θερμαινόμενο και κάθε ηλιακό χώρο, μπορούν πλέον να γίνουν οι υπολογισμοί για την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και την ενεργειακή του κλάση. Η συσχέτιση όλων των παραπάνω παραμέτρων και οι αντίστοιχοι υπολογισμοί πραγματοποιούνται αυτόματα με την επιλογή «Εκτέλεση». Αν έχει παραλειφθεί κάποια παράμετρος, τότε παρουσιάζεται σχετικό μήνυμα, όπως π.χ.: Σχήμα 7.9: Μήνυμα ελλιπούς καταχώρησης δεδομένων

80 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 80 Αν η καταχώρηση είναι πλήρης, τότε παρουσιάζεται το εξής μήνυμα: Σχήμα 7.10:Μήνυμα πλήρους καταχώρησης δεδομένων Ένδειξη ότι τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα Κατόπιν, τα αποτελέσματα της επιθεώρησης είναι διαθέσιμα και μπορούν να εμφανιστούν με την επιλογή «Αποτελέσματα» και την εκ νέου επιλογή της κατηγορίας των αποτελεσμάτων που είναι επιθυμητό να εμφανιστούν, όπως φαίνεται και παρακάτω. Σχήμα 7.11: Κατηγορίες αποτελεσμάτων Ενεργειακή κλάση Με την επιλογή αυτή, εμφανίζεται η ενεργειακή κλάση του κτιρίου καθώς επίσης και ένας συγκριτικός πίνακας με την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ανά τελική χρήση (θέρμανση, ψύξη, ΖΝΧ, φωτισμός και συνεισφορά από ΑΠΕ και ΣΗΘ) για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς. Σχήμα 7.12: Αποτελέσματα Ενεργειακή κατάταξη

81 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Απαιτήσεις - Καταναλώσεις Με την επιλογή αυτή, εμφανίζονται σε μορφή πίνακα για το υπό επιθεώρηση κτίριο και το κτίριο αναφοράς σε μηνιαία και ετήσια βάση τα αποτελέσματα σχετικά με: Τις ενεργειακές απαιτήσεις kwh/m 2. Εμφανίζονται μηνιαίες και ετήσιες τιμές ενεργειακών απαιτήσεων για θέρμανση, ψύξη, ύγρανση και ΖΝΧ. Την ενεργειακή κατανάλωση kwh/m 2. Εμφανίζονται μηνιαίες και ετήσιες τιμές τελικής ενεργειακής κατανάλωσης για: Θέρμανση (συμπεριλαμβάνεται η κατανάλωση των βοηθητικών μονάδων καθώς επίσης του αερισμού και της ύγρανσης κατά τους χειμερινούς μήνες, αν υπάρχουν), Συνεισφορά ηλιακών συλλεκτών για θέρμανση (η οποία έχει ήδη συμπεριληφθεί στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση), Ψύξη (συμπεριλαμβάνεται η κατανάλωση των βοηθητικών μονάδων καθώς επίσης του αερισμού και της ύγρανσης κατά τους θερινούς μήνες, αν υπάρχουν), Ζεστό Νερό Χρήσης (ΖΝΧ), Συνεισφορά ηλιακών συλλεκτών για ΖΝΧ (η οποία έχει ήδη συμπεριληφθεί στην τελική κατανάλωση ενέργειας για ΖΝΧ), Φωτισμό, Συνεισφορά ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΒ ( η οποία αφαιρείται από την συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση) και Συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση. Σχήμα 7.13: Αποτελέσματα - Απαιτήσεις- Καταναλώσεις

82 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 82 Τις εκπομπές CO2, kg/m 2. Εμφανίζονται ετήσιες τιμές για τις εκπομπές CO2, ανάλογα με τα ποιά καύσιμα έχει εισάγει ο χρήστης στα διάφορα συστήματα του κτιρίου, για ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, άλλα ορυκτά καύσιμα (υγραέριο, τηλεθέρμανση από ΔΕΗ), ηλιακή ενέργεια, βιομάζα, γεωθερμία, άλλες ΑΠΕ, καθώς επίσης και τις συνολικές εκπομπές. Την κατανάλωση καυσίμων, kwh/m 2. Εμφανίζονται ετήσιες τιμές για κατανάλωση καυσίμων, ανάλογα με τα ποιά καύσιμα έχει εισάγει ο χρήστης στα διάφορα συστήματα του κτιρίου, για ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, άλλα ορυκτά καύσιμα (υγραέριο, τηλεθέρμανση από ΔΕΗ), ηλιακή ενέργεια, βιομάζα, γεωθερμία, άλλες ΑΠΕ, καθώς επίσης και τη συνολική κατανάλωση Οικονομοτεχνική ανάλυση Με την επιλογή αυτή, εμφανίζονται σε μορφή πίνακα τα αποτελέσματα σε ετήσια βάση για: Λειτουργικό κόστος,. Εμφανίζεται το ετήσιο λειτουργικό κόστος του κτιρίου ανάλογα με τις πηγές ενέργειας που έχουν εισαχθεί. Αρχικό κόστος επένδυσης,. Εμφανίζεται το συνολικό κόστος του συγκεκριμένου σεναρίου. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας, kwh/m 2. Εμφανίζεται η ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Ποσοστό εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας, (%). Εμφανίζεται το ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Τιμή εξοικονομούμενης ενέργειας, /kwh. Εμφανίζεται ο λόγος του αρχικού κόστους επένδυσης προς την ετήσια εξοικονομούμενη πρωτογενή ενέργεια. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Ετήσια μείωση εκπομπών CO2, kg/m 2. Εμφανίζεται η ετήσια μείωση εκπομπών CO2 του συγκεκριμένου σεναρίου σε σύγκριση με το υπάρχον κτίριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή. Περίοδος αποπληρωμής, έτη. Εμφανίζεται η απλή περίοδος αποπληρωμής για το συγκεκριμένο σενάριο. Για το υπάρχον κτίριο και το κτίριο αναφοράς δεν υπάρχει η συγκεκριμένη τιμή.

83 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 83 Σχήμα 7.14: Αποτελέσματα Οικονομοτεχνική ανάλυση Η εισαγωγή δεδομένων θα περιγραφεί αναλυτικότερα στο επόμενο κεφάλαιο παράλληλα με την εφαρμογή. 7.3 Λογισμικό Τουρκίας BEP-TR Η Τουρκία ως υποψήφια χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να συμβαδίζει με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και κανονισμούς στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Έτσι στα πλαίσια της ευρωπαϊκής οδηγίας ΕΝ αναπτύχτηκε το λογισμικό BEP-TR για υπολογισμό της ενέργειας που καταναλώνεται στα νέα και υφιστάμενα κτίρια για θέρμανση, ψύξη, ζεστό νερό, αερισμό και φωτισμό. Με αυτούς τους υπολογισμούς έχουμε την ενεργειακή κλάση του κτιρίου ως προς την κατανάλωση ενέργειας ανά m 2 και ως προς τις εκπομπές CO2 στο περιβάλλον. Το BEP-TR είναι ένα διαδικτυακό λογισμικό, πρόσβαση έχουν μόνο οι άνθρωποι του υπουργείου και όσοι επιτύχουν στις εξετάσεις για ενεργειακούς επιθεωρητές. Η υποψήφιοι επιθεωρητές θα πρέπει να συμμετέχουν σε υποχρεωτικά σεμινάρια το λιγότερο 18 ώρες (6 θεωρία και 12 ώρες πρακτική) και να πάρουν τουλάχιστον το βαθμό 70 με άριστα το 100 στις εξετάσεις. Έτσι στους ενεργειακούς επιθεωρητές δίνεται όνομα χρήστη και κωδικό ώστε να έχουν πρόσβαση στο λογισμικό. Η διαδικασία λειτουργίας του συστήματος ενεργειακής κατηγοριοποίησης των κτιρίων φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

84 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 84 Σχήμα 7.15: Διαδικασία λειτουργίας του συστήματος για δημιουργία ΠΕΑ με το BEP-TR Στο BEP-TR χρησιμοποιήθηκε η απλή ανά ώρα μεθοδολογία υπολογισμού. Ο λόγος επιλογής αυτής της μεθοδολογίας βασίζεται στο πλεονέκτημα μη ορισμού των περιόδων θέρμανσης και ψύξης ξεχωριστά και στην ακρίβεια στους υπολογισμούς καθαρής ενέργειας στο πέρασμα από μία εποχή στην άλλη Πρόσβαση στο λογισμικό BEP-TR Πρόσβαση στο λογισμικό πραγματοποιείται με όνομα χρήστη και κωδικό από την ηλεκτρονική διεύθυνση που δημιουργήθηκε από το υπουργείο. Μετά την είσοδο στο λογισμικό BEP-TR στην αρχική σελίδα που εμφανίζεται εισάγονται γενικές πληροφορίες για το κτίριο όπως το γεωγραφικό μέρος στο οποίο βρίσκεται το κτίριο, τη χρονολογία κατασκευής, αν έχει ανακαινιστεί, τύπος του κτιρίου και στοιχεία για τον ιδιοκτήτη του κτιρίου. Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η πλατφόρμα εισαγωγής γενικών πληροφοριών για το κτίριο.

85 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 85 Σχήμα 7.16: Εισαγωγή γενικών πληροφοριών για το κτίριο Καταχώρηση δεδομένων στο λογισμικό Μετά την εισαγωγή γενικών πληροφοριών γίνεται η καταχώρηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του κτιρίου. Το λογισμικό διαθέτει ηλεκτρονική βιβλιοθήκη για τους τοίχους, παράθυρα, πόρτες, οροφές, πατώματα, θερμογέφυρες και για το φωτισμό. Από τις βιβλιοθήκες αυτές μπορούν να επιλεγούν οι τοίχοι με το συγκεκριμένο συντελεστή θερμοπερατότητας και όλα τα αλλά χαρακτηριστικά πού διαθέτει το κτίριο. Στα γενικά δεδομένα του κτιρίου στην αρχή εμφανίζονται κάποιες ερωτήσεις τύπου ναι ή όχι για το κτίριο όπως π.χ. για το αν υπάρχει διπλανό κολλημένο κτίριο αν οι πόρτες και τα παράθυρα είναι με θερμοδιακόπτη και η διάσταση για τα δοκάρια καταχωρείται εδώ για όλο το κτίριο. Το λογισμικό στην εισαγωγή δεδομένων χωρίζεται σε 2 κεφάλαια στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κτιρίου και στα συστήματα που διαθέτει το κτίριο. Η καταχώρηση αρχίζει από τη γεωμετρία του κτιρίου και συγκεκριμένα από τη προσθήκη ορόφων, όπως φαίνεται στο σχήμα 7.17 εισάγονται στο σύστημα όλοι οι όροφοι του προς επιθεώρηση κτιρίου. Κάθε όροφος ονομάζεται ξεχωριστά και ορίζεται το είδος του δηλαδή αν είναι υπόγειο, όροφος ή ψευδοροφή. Με τη προσθήκη ορόφων στο σύστημα αυτά εμφανίζονται στο αριστερό μέρος του πλαισίου και με ένα κλικ πάνω σε αυτά εμφανίζεται το επόμενο βήμα που είναι ο ορισμός της φόρμας του κτιρίου.

86 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 86 Σχήμα 7.17: Πρόσθεση και ορισμός των ορόφων στο σύστημα Ορισμός γεωμετρίας κλειδιού και Σκίαση από απέναντι εμπόδιο Για κάθε όροφο είναι απαραίτητο να οριστεί γεωμετρία κλειδί και διαστάσεις. Επειδή η γεωμετρία και ζώνες του κτιρίου είναι από τα σημαντικότερα δεδομένα που εισάγονται στο σύστημα για ελαχιστοποίηση των σφαλμάτων από τον χρήστη του λογισμικού δίνονται προς επιλογή κάποιες γεωμετρίες κλειδιά για τους ορόφους όπου φαίνονται στο σχήμα Οι διαστάσεις κάθε είδους γεωμετρίας κτιρίου εισάγονται και αποθηκεύονται στο σύστημα, επιπλέον για αποφυγή των λαθών στην αριστερή πλευρά του πίνακα εμφανίζεται το δισδιάστατο σχέδιο του κτιρίου. Εδώ το σύστημα ζητάει επίσης τον αριθμό των κολώνων σε επαφή με το εξωτερικό αέρα. Σχήμα 7.18: Γεωμετρίες κλειδιά για ορόφους του κτιρίου

87 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 87 Η σκίαση από τα απέναντι εμπόδια λαμβάνεται μόνο στον όροφο του ισογείου μπορούν να προστεθούν όσα εμπόδια υπάρχουν στις πλευρές του κτιρίου. Σημειώνονται οι διστάσεις του εμποδίου και η απόσταση του από το κτίριο και καταχωρείται στο σύστημα όπως φαίνεται στο σχήμα Σχήμα 7.19: Η σκίαση του κτιρίου από τα απέναντι εμπόδια ή κτίρια Ζώνες κτιρίου Στο λογισμικό BEP-TR τα κριτήρια διαχωρισμού σε ζώνες εξαρτώνται από το είδος του κτιρίου. Πρώτα πρέπει να επισημανθεί ότι σε όλα τα είδη κτιρίων κάθε όροφος λαμβάνεται ως μία ξεχωριστή και ανεξάρτητη ζώνη. Αυτό γιατί αν και με ίδιες εσωτερικές θερμικές συνθήκες και ίδια συστήματα οι δύο όροφοι μπορούν να παρουσιάσουν διαφορές στις διαστάσεις και στις σκιάσεις τους. Στη μεθοδολογία υπολογισμού με πολλές ανεξάρτητες ζώνες που χρησιμοποιείται στο συγκεκριμένο λογισμικό δεν λαμβάνεται υπόψη η μεταφορά θερμότητας με ροή αέρα ανάμεσα σε δύο ζώνες. Στις μονοκατοικίες σε κάθε όροφο οι θερμαινόμενοι χώροι λαμβάνονται σαν μία ζώνη αν υπάρχει ηλιακός χώρος και αυτό λαμβάνεται μέσα στη ζώνη. Ενώ σε άλλους τύπους κτιρίων οι ηλιακοί χώροι λαμβάνονται ως μη θερμαινόμενοι χώροι και προφανώς σαν άλλη γειτονική ζώνη. Ενώ στις πολυκατοικίες κάθε διαμέρισμα λαμβάνεται ως μια ξεχωριστή ζώνη. Στα κτίρια γραφείων υπάρχει εσωτερική και εξωτερική ζώνη, η εσωτερική είναι αυτή που δεν έχει άμεση επαφή με τα παράθυρα και σε αυτό δεν λαμβάνονται τα ηλιακά κέρδη και απώλειες από τα παράθυρα. Στα Ξενοδοχεία, Νοσοκομεία, Εμπορικά κέντρα και κτίρια Εκπαίδευσης επειδή υπάρχουν χώροι με διαφορετικά εσωτερικά κέρδη, κάθε όροφος λαμβάνεται ως μια ξεχωριστή ζώνη και σε κάθε όροφο χωρίζονται άλλες θερμικές ζώνες αναλόγως με τα θερμικά κέρδη, απώλειες και την επιφάνεια τους. Κατά την εισαγωγή μίας ζώνης στο λογισμικό καταχωρείται ο τύπος της ζώνης, η ονομασία, η συνολική επιφάνεια, ο αριθμός των τοίχων σε επαφή με το εξωτερικό αέρα και αν είναι θερμική ζώνη ή μη θερμαινόμενος χώρος.

88 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 88 Σχήμα 7.20: Προσθήκη ζώνης στο σύστημα Καταχώρηση δεδομένων της κάθε ζώνης Μετά τη προσθήκη ζωνών κάθε ορόφου του κτιρίου το επόμενο στάδιο είναι η καταχώρηση δεδομένων κάθε ζώνης. Αρχικά εισάγονται οι τοίχοι που περιλαμβάνονται σε αυτή τη ζώνη εσωτερική και εξωτερική αντίστοιχα, εσωτερικοί τοίχοι σε επαφή με άλλη ζώνη εισάγονται στο σύστημα μια φορά γιατί το σύστημα αναγνωρίζει και εμφανίζει τον συγκεκριμένο τοίχο σαν εσωτερικό δομικό στοιχείο της διπλανής ζώνης που είχε οριστεί. Όταν ορίζεται εξωτερικός τοίχος το σύστημα ζητάει το μήκος του, το αδιαφανές δομικό του στοιχείο με τον αντίστοιχο συντελεστή θερμοπερατότητας, τη πλευρά του κτιρίου στην οποία βρίσκεται και το ύψος του τοίχου αν είναι κάτω από το έδαφος. Ο αντίστοιχος τρόπος που χρησιμοποιείται για τους τοίχους εφαρμόζεται για πάτωμα και οροφή. Το σύστημα ζητάει την συνολική επιφάνεια του πατώματος ή της οροφής και αν είναι εσωτερικό ή εξωτερικό δομικό στοιχείο. Το επόμενο και τελευταίο βήμα για τη ζώνη είναι η προσθήκη των δωματίων. Το λογισμικό χωρίζει τα δωμάτια σε δύο κατηγορίες αυτά που είναι χώρος σαλονιού ή κουζίνας και χώρους εκτός σαλονιού ή κουζίνας. Αυτός ο διαχωρισμός δωματίων γίνεται έτσι ώστε να λαμβάνει το σύστημα τα φορτία που δημιουργούνται από τις ηλεκτρικές συσκευές που βρίσκονται σε αυτούς τους χώρους. Επίσης το σύστημα ζητάει και αριθμό ατόμων που διαμένουν στο δωμάτιο για να λαμβάνει το φορτίο από τα άτομα, η φόρμα εισαγωγής δεδομένων και προσθήκης δωματίων φαίνεται στο σχήμα Με την προσθήκη των δωματίων στο αριστερό σκέλος της φόρμας εμφανίζονται τα δωμάτια με την σχετική ονομασία που τους δόθηκε στη συνέχεια θα παρουσιαστεί η καταχώρηση χαρακτηριστικών των δωματίων στο λογισμικό.

89 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 89 Σχήμα 7.21: Προσθήκη δωματίων στο σύστημα Καταχώρηση χαρακτηριστικών των δωματίων Μετά τη προσθήκη δωματίων στη ζώνη του κτιρίου το επόμενο στάδιο είναι η καταχώρηση γεωμετρίας του δωματίου που αρχίζει με κλικ πάνω στο συγκεκριμένο δωμάτιο. Όπως φαίνεται στο σχήμα 7.22 από τις γεωμετρίες κλειδιά που εμφανίζονται στη φόρμα επιλέγεται σε αυτή που αντιστοιχεί και καταχωρούνται οι διαστάσεις και οι αντιστοιχίες των πλευρών του κτιρίου με αυτά του δωματίου.

90 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 90 Σχήμα 7.22: Γεωμετρίες κλειδιά και προσανατολισμός για τα δωμάτια Εφόσον οριστεί η γεωμετρία και οι διαστάσεις του δωματίου το επόμενο είναι η προσθήκη των παραθύρων που υπάρχουν στο συγκεκριμένο δωμάτιο. Η προσθήκη γίνεται με κλικ πάνω στα παράθυρα που εμφανίζεται στο αριστερό πλαίσιο κάτω από το δωμάτιο που προστέθηκε. Η φόρμα εισαγωγής των παραθύρων φαίνεται στο σχήμα 7.23 στα πλαίσια που εμφανίζονται καταχωρούνται οι διαστάσεις του παραθύρου, η πλευρά στην οποία βρίσκεται, ο τοίχος στην οποία βρίσκεται, το υλικό του με το συντελεστή θερμοπερατότητας από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη που διαθέτει το λογισμικό και τις σκιάσεις αν υπάρχουν από προβόλους και από πλευρικές προεξοχές. Επίσης με την προσθήκη του παραθύρου στο σύστημα αρχίζει να φαίνεται στο σχέδιο του κτιρίου η οποία βρίσκεται κάτω αριστερά στο σχήμα.

91 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 91 Σχήμα 7.23: Καταχωρήσεις παραθύρων στο σύστημα Προσθήκη των εξωτερικών πόρτων που υπάρχουν στο συγκεκριμένο δωμάτιο είναι αντίστοιχος με τα παράθυρα μόνο που αλλάζει σε περίπτωση ύπαρξης πλαισίου εισάγεται το ποσοστό του και η σκιάσεις αν υπάρχουν για το πλαίσιο. Στο σχήμα 7.24 φαίνεται η φόρμα εισαγωγής για τις πόρτες. Επίσης για το υλικό της πόρτας το σύστημα δίνει 3 επιλογές τη ξύλινη, το μεταλλικό με θερμομόνωση και το μεταλλικό χωρίς θερμομόνωση. Τέλος σε κάθε δωμάτιο εισάγεται το είδος και ο αριθμός των φωτιστικών που υπάρχουν. Τα είδη φωτιστικών επιλέγονται από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού αν δεν υπάρχουν μπορούν να προστεθούν.

92 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 92 Σχήμα 7.24: Καταχωρήσεις πόρτων στο σύστημα Θερμογέφυρες Ένα από τα σημαντικά δεδομένα που καταχωρούνται στο σύστημα είναι οι θερμογέφυρες σημαντικό γιατί χωρίς να έχουν οριστεί όλα τα είδη των θερμογεφύρων το λογισμικό δεν παράγει πιστοποιητικό, δίνει σφάλμα. Γι αυτό πρέπει να οριστούν θερμογέφυρες για μπαλκόνια, κολώνες, γωνίες, οροφές, πατώματα σε επαφή με το έδαφος, πατώματα σε επαφή με μη θερμαινόμενο χώρο, διαχωριστικούς τοίχους και για αρμούς στις πόρτες και στα παράθυρα. Διαλέγοντας το είδος της θερμογέφυρας εμφανίζονται όλοι οι τύποι του έτσι γίνεται επιλογή ανάμεσα από αυτά όπως φαίνεται στο σχήμα Στους θερμογέφυρες για μπαλκόνια και για πατώματα σε επαφή με μη θερμαινόμενο χώρο το σύστημα ζητάει και τη καταχώρηση του μήκους της θερμογέφυρας.

93 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 93 Σχήμα 7.25: Επιλογή ειδών και τύπων θερμογέφυρας Χαρακτηριστικά ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων Μετά τη εισαγωγή των γεωμετρικών χαρακτηριστικών του κτιρίου γίνεται ο ορισμός των συστημάτων που διαθέτει το κτίριο για θέρμανση, ψύξη, ζεστό νερό και αερισμό. Ο υπολογισμός καθαρής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη του κτιρίου στο λογισμικό BEP-TR γίνεται με τη μέθοδο του μοντέλου αντίστασηςκάλυψης φορτίου που προτείνεται και από την ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ Σε αυτό το μοντέλο όπως φαίνεται και στο σχήμα 7.26 για κάθε ζώνη που μελετάται οι υπολογισμοί για θερμικό ή ψυκτικό φορτίο γίνονται ανά ώρα. Στο λογισμικό BEP-TR τα θερμικά και ψυκτικά φορτία προσθέτονται και αποθηκεύονται ξεχωριστά. Έτσι σε κάποια κτίρια που μία ζώνη απαιτεί θέρμανση ενώ μία άλλη ζώνη που απαιτεί ψύξη την ίδια χρονική στιγμή τα θερμικά και ψυκτικά φορτία υπολογίζονται σωστά.

94 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 94 Σχήμα 7.26: Μοντέλο θερμικής αντίστασης και κάλυψης φορτίου Τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα καταχωρούνται με κάποιες ερωτήσεις τύπου πολλαπλής επιλογής. Αρχικά καταχωρείται η ισχύς του συστήματος θέρμανσης σε kw εν συνέχεια συμπληρώνονται οι ερωτήσεις τύπου αν υπάρχει κεντρική ή αυτόνομη θέρμανση, τη θερμοκρασία σχεδιασμού που υπάρχει (90/70, 70/55, 55/45), αν το δίκτυο διανομής είναι με θερμομόνωση ή όχι, τη χρονολογία κατασκευής λέβητα και άλλες παρόμοιες ερωτήσεις για τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συστημάτων. Αυτό που περιγράφηκε σύντομα για τη προσθήκη συστήματος θέρμανσης ισχύει και για συστήματα ψύξης, ζεστού νερού χρήσης και αερισμού. Μετά τη καταχώρηση των συστημάτων γίνεται αντιστοιχία με τις ζώνες που τροφοδοτούν.

95 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Αποτελέσματα υπολογισμών και ενεργειακή κατάταξη Με την ολοκλήρωση τις καταχωρήσεις όλων των δεδομένων για το κτίριο είναι η φάση στην οποία παράγεται το ΠΕΑ. Επιστρέφοντας στην αρχική σελίδα όπου ξεκίνησε με τις γενικές πληροφορίες για το κτίριο εμφανίζεται κάτω στην οθόνη εκτέλεση υπολογισμών. Με κλικ πάνω σε αυτό το λογισμικό επεξεργάζεται τα δεδομένα που δόθηκαν και αν υπάρχει κάποιο δεδομένο ελλιπές ή λάθος καταχωρημένο τότε βγάζει μήνυμα σφάλματος με κόκκινα γράμματα όπου υπάρχει παράλειψη και καθοδήγει προς τα εκεί για να διορθωθεί το σφάλμα ώστε να παραχθεί το πιστοποιητικό που φαίνεται παρακάτω στο σχήμα Σχήμα 7.27: Αποτελέσματα υπολογισμών και πιστοποιητικό ενεργειακής κατάταξης του κτιρίου

96 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 96

97 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 97 8 Εφαρμογή στα λογισμικά Ελλάδας και Τουρκίας 8.1 Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό θα εξεταστεί ένα κτίριο διπλοκατοικίας με το λογισμικό της Ελλάδας και με αυτήν της Τουρκίας. Η εφαρμογή θα γίνει θεωρώντας ότι η διπλοκατοικία βρίσκεται στην Αλεξανδρούπολη (κλιματική ζώνη Γ) για την περίπτωση της Ελλάδας και στη Ραιδεστό (2 η κλιματική ζώνη) για την περίπτωση της Τουρκίας. Η επιλογή των 2 περιοχών έγινε με βάση τα κοινά κλιματολογικά δεδομένα αλλά και με τις κοινές υπάρχουσες συνθήκες που υπάρχουν στο οικιστικό κτιριακό απόθεμα. Τα σχέδια και οι όψεις του κτιρίου φαίνονται στα παρακάτω σχήματα. Η διπλοκατοικία αποτελείται από δύο παρόμοιες μονοκατοικίες με ακριβώς ίδιες διαστάσεις και το ένα κολλημένο στο άλλο έστω ονομάζονται ως μονοκατοικία Α και Β αντίστοιχα. Οι μονοκατοικίες αποτελούνται από ημιυπόγειο ισόγειο και έναν όροφο έχουν κοινό κλιμακοστάσιο και στη ταράτσα μια αποθήκη. Στους υπολογισμούς θεωρήθηκαν ίδια τα χαρακτηριστικά του κτιρίου και οι συντελεστές θερμοπερατότητας κάθε στοιχείου για τα δύο λογισμικά. Σχήμα 8.1: Νότια όψη της διπλοκατοικίας

98 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 98 Σχήμα 8.2: Βόρεια όψη της διπλοκατοικίας Σχήμα 8.3: Ανατολική όψη της διπλοκατοικίας

99 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 99 Σχήμα 8.4: Δυτική όψη της μονοκατοικίας Β Σχήμα 8.5: Άνοψη της διπλοκατοικίας

100 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Εφαρμογή με το λογισμικό της Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Επιθεώρηση Γενικά στοιχεία του κτιρίου Ξεκινώντας, συμπληρώνεται η χρήση του κτιρίου, καθώς και η περιοχή στην οποία βρίσκεται που το κατατάσσει αυτόματα στην κλιματολογική ζώνη Γ. Επίσης συμπληρώνονται τα στοιχεία του ιδιοκτήτη. Σχήμα 8.6: Καταχώρηση γενικών στοιχείων κτιρίου και κλιματολογικών δεδομένων Καθορισμός των κατασκευαστικών στοιχείων της διπλοκατοικίας Σε αυτό το πεδίο ορίζονται πλήρως ότι αφορά τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της διπλοκατοικίας που είναι τα εξής : Συνολική επιφάνεια m² Θερμαινόμενη επιφάνεια m² Ψυχόμενη επιφάνεια m² Συνολικός όγκος m³ Ψυχόμενος όγκος m³ Θερμαινόμενος όγκος m³ Αριθμός ορόφων Ύψος τυπικού ορόφου m Ύψος ισογείου m Αριθμός θερμικών ζωνών Αριθμός μη θερμαινόμενων χώρων

101 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 101 Σχήμα 8.7: Καθορισμός των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της διπλοκατοικίας Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά εισάγονται για ολόκληρη τη διπλοκατοικία δεν γίνεται κάποιος διαχωρισμός ανάμεσα στους χώρους. Δεν υπάρχει ηλιακός χώρος στο κτίριο ούτε συστήματα συμπαραγωγής, φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες. Στην επιθεώρηση κτιρίων δεν λαμβάνονται υπόψη τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης. Επίσης δεν λαμβάνονται και οι ανελκυστήρες Καθορισμός θερμικών ζωνών του κτιρίου Σύμφωνα με τη μεθοδολογία καθορισμού των θερμικών ζωνών του κτιρίου στο Κ.Εν.Α.Κ που παρουσιάστηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο όλοι οι θερμαινόμενοι χώροι στη διπλοκατοικία θεωρούνται ως μία ενιαία θερμική ζώνη. Στη συνέχεια όπως φαίνεται και στο σχήμα 8.8 συμπληρώνονται κάποια γενικά στοιχεία για τη θερμική ζώνη που ορίστηκε. Σχήμα 8.8: Καταχώρηση γενικών στοιχείων της θερμικής ζώνης 1

102 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 102 Στη φόρμα του σχήματος 8.8 εισάγονται τα εξής γενικά στοιχεία της θερμικής ζώνης: Η χρήση της συγκεκριμένης θερμικής ζώνης που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι κατοικία. Η συνολική επιφάνεια. Εισάγεται το εμβαδόν του δαπέδου της θερμικής ζώνης, λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές διαστάσεις της κατασκευής. Η μέση ετήσια κατανάλωση ΖΝΧ. Εισάγεται ανά υπνοδωμάτιο και η κατανάλωση για τις κατοικίες είναι 27,3 [m 3 /υπν./έτος]. Η ανηγμένη θερμοχωρητικότητα. Είναι η μέση ειδική θερμοχωρητικότητα της κατασκευής, με αριστερό κλικ πάνω στο εικονίδιο επιλέγεται η βαριά κατασκευή και καταχωρείται η τιμή 260(kJ/m 2 Κ). Κατηγορία διατάξεων ελέγχου & αυτοματισμών. Καθορίζεται, η κατηγορία διατάξεων αυτομάτου ελέγχου που αφορούν στις μονάδες παραγωγής θέρμανσης/ψύξης, στις μονάδες αερισμού, στο δίκτυο διανομής και στις τερματικές μονάδες της συγκεκριμένης ζώνης, σύμφωνα με την ΤΟΤΕΕ 2010α ( 5.2. Διατάξεις Αυτομάτου Ελέγχου. Πίνακας 5.5.-Κατηγορίες διατάξεων ελέγχου & αυτοματισμών). Διείσδυση αέρα από κουφώματα (m 3 /h). Εισάγεται η υπολογιζόμενη συνολική διείσδυση του εξωτερικού (νωπού) αέρα από τις χαραμάδες κουφωμάτων, σύμφωνα τον τύπο των κουφωμάτων και με τις τιμές που ορίζονται στην ΤΟΤΕΕ 2010α ( Αερισμός λόγω αεροστεγανότητας (διείσδυσης του αέρα). Πίνακας Τυπικές τιμές αερισμού λόγω ύπαρξης χαραμάδων ανά μονάδα επιφανείας κουφώματος). Αριθμός καμινάδων. Εισάγεται ο αριθμός των καμινάδων εστιών καύσης στην συγκεκριμένη ζώνη. Αριθμός θυρίδων εξαερισμού. Εισάγεται ο αριθμός των θυρίδων εξαερισμού στην συγκεκριμένη ζώνη. Αριθμός ανεμιστήρων οροφής. Εισάγεται ο συνολικός αριθμός ανεμιστήρων οροφής που λειτουργούν στην συγκεκριμένη ζώνη Προδιαγραφές κτιριακού κελύφους Για κάθε θερμική ζώνη εισάγονται όλα τα στοιχεία για τις αδιαφανείς και διαφανείς επιφάνειες του κτιριακού κελύφους και για τις εσωτερικές επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με μη θερμαινόμενους χώρους ή ηλιακούς χώρους, εάν έχουν οριστεί τέτοιοι χώροι Αδιαφανείς επιφάνειες Αναφορικά με το κέλυφος της ζώνης 1, έχοντας υπόψη την κάτοψη της κατοικίας καθώς και ότι ο προσανατολισμός κάθε αδιαφανής επιφάνειας δίνεται από τις μοίρες γ (deg) με τη σύμβαση ότι ο Βοράς αντιστοιχεί σε 0 ο, η Ανατολή σε 90 ο, ο Νότος σε 180 ο, ενώ η Δύση σε 270 ο, οι διάφορες επιφάνειες έχουν ως εξής:

103 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 103 Σχήμα 8.9: Καταχώρηση δεδομένων αδιαφανών επιφανειών θερμικής ζώνης 1: προσανατολισμός γ, κλίση επιφάνειας β, εμβαδό επιφάνειας, συντελεστής θερμοπερατότητας U, απορροφητικότητα α, συντελεστής εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας ε, συντελεστής σκίασης από περιβάλλοντα χώρο F_hor, από προβόλους F_ov και από πλευρικές προεξοχές F_fin κατά την χειμερινή (h) και την θερινή περίοδο(c) Να σημειωθεί ότι οι τοίχοι έχουν ανοιχτόχρωμο επίχρισμα, η οροφή είναι από σύνηθες δομικό υλικό με κόκκινο κεραμιδί επίστρωση, ενώ η πόρτες έχουν ανοιχτόχρωμο λεία επιφάνεια. Επίσης η θερμική ζώνη δεν διαθέτει παθητικό ηλιακό σύστημα. Σχήμα 8.10: Καταχώρηση τιμών απορροφητικότητας α σύμφωνα με το υλικό και το χρώμα της επιφάνειας Επιφάνειες σε επαφή με το έδαφος Ο βόρειος τοίχος του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας είναι σε επαφή με το έδαφος, οπότε οι τοιχοποιία της ζώνης στο ημιυπόγειο εισάγεται με ανώτερο βάθος έδρασης 3 m. Τα δάπεδα των ημιυπόγειων Α και Β είναι επίσης σε επαφή με το έδαφος με κατώτερο βάθος έδρασης 0 και περίμετρο 40 m αντίστοιχα.

104 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 104 Σχήμα 8.11: Καταχώρηση δεδομένων για τις επιφάνειες σε επαφή με το έδαφος της ζώνης Διαφανείς επιφάνειες Σε αυτό το πεδίο εισήχθηκαν οι τύποι των ανοιγμάτων και τον εμβαδόν της επιφάνειας που καταλαμβάνονται στην τοιχοποιία. Οι γωνίες γ και β έχουν προσδιοριστεί με τον ίδιο τρόπο όπως και στις αδιαφανείς. Στη συνέχεια επιλέχθηκε ο συντελεστής θερμοπερατότητας σύμφωνα με τις ελάχιστες απαιτήσεις του κτιρίου αναφοράς για την κλιματική ζώνη Γ στην οποία ανήκει η Αλεξανδρούπολη. Οι διαφανείς επιφάνειες αποτελούνται από διπλά τζάμια με διάκενο αέρα 6 mm, με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στα παρακάτω σχήματα. Σχήμα 8.12α.: Καταχώρηση δεδομένων για τις διαφανείς επιφάνειες της ζώνης 1: τύπος κουφώματος, προσανατολισμός γ, κλίση β, εμβαδόν επιφάνειας

105 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 105 Σχήμα 8.12β.: Καταχώρηση δεδομένων για τις διαφανείς επιφάνειες της ζώνης 1: συντελεστής θερμοπερατότητας U, συντελεστής διαπερατότητας g_w,, συντελεστής σκίασης από περιβάλλοντα χώρο F_hor, από προβόλους F_ov και από πλευρικές προεξοχές F_fin κατά την χειμερινή (h) και την θερινή περίοδο(c) Διαχωριστική επιφάνεια Σαν εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες ορίζονται οι επιφάνειες μεταξύ θερμικών ζωνών και μη θερμαινόμενων χώρων ή και ηλιακών χώρων. Στη περίπτωση της διπλοκατοικίας υπάρχουν μη θερμαινόμενοι χώροι και ορίζονται όλες οι εσωτερικές διαχωριστικές επιφάνειες όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα Σχήμα 8.13: Καταχώρηση δεδομένων εσωτερικών διαχωριστικών επιφανειών

106 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Συστήματα Σχετικά με τα συστήματα της ζώνης 1, αυτή διαθέτει έναν λέβητα πετρελαίου θέρμανσης για την θέρμανση, έναν ηλεκτρικό αερόψυκτο ψύκτη για την ψύξη του και έναν τοπικό ηλεκτρικό θερμαντήρα για ΖΝΧ, όπως φαίνεται παρακάτω. Σχήμα 8.14: Καταχώρηση τεχνικών χαρακτηριστικών συστήματος θέρμανσης της θερμικής ζώνης 1 Σχήμα 8.15: Καταχώρηση τεχνικών χαρακτηριστικών συστήματος ψύξης της θερμικής ζώνης 1

107 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 107 Σχήμα 8.16: Καταχώρηση τεχνικών χαρακτηριστικών συστήματος ΖΝΧ της θερμικής ζώνης Μη θερμαινόμενος χώρος Σε αυτό το πεδίο εισήχθηκαν πληροφορίες που αφορούν τις αποθήκες και τα γκαράζ αυτοκινήτων στο ημιυπόγειο μαζί με το κλιμακοστάσιο του κτιρίου που αποτελούν τον μη θερμαινόμενο χώρο της κατοικίας. Ακολουθήθηκε η διαδικασία προσδιορισμού του ισοδύναμου συντελεστή θερμοπερατότητας των δομικών στοιχείων που βρίσκονται σε επαφή με το έδαφος και παρουσιάζονται στο σχήμα 8.17 σύμφωνα με τα πεδία εισαγωγής του λογισμικού. Σχήμα 8.17: Καταχώρηση δεδομένων μη θερμαινόμενου χώρου

108 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Εφαρμογή με το λογισμικό της Τουρκίας BEP-TR Γενικές πληροφορίες για το κτίριο Όπως παρουσιάστηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο το λογισμικό BEP-TR είναι διαδικτυακό πρόγραμμα υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Μετά τη πρόσβαση με όνομα χρήστη και κωδικό στο λογισμικό αρχικά συμπληρώνονται γενικές πληροφορίες για την υπό επιθεώρηση κτίριο. Όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση η διπλοκατοικία θεωρείται ότι βρίσκεται στη Ραιδεστό της Τουρκίας, είναι υφιστάμενο κτίριο με χρονολογία κατασκευής τον Μάιο του Επίσης καταχωρούνται ο τύπος της κατοικίας και αν έχει γίνει ανακαίνιση που δεν έχει γίνει. Όλες αυτές οι πληροφορίες μαζί με τη διεύθυνση του κτιρίου καταχωρούνται στην αρχική φόρμα που εμφανίζεται και φαίνεται στο παρακάτω σχήμα Το εμβαδόν της θερμαινόμενης επιφάνειας εμφανίζεται μετά τη καταχώρηση δεδομένων του κτιρίου σε αυτήν την οθόνη με κόκκινα γράμματα. Σχήμα 8.18: Καταχώρηση γενικών πληροφοριών της διπλοκατοικίας

109 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Γενικά στοιχεία του κτιρίου Τα γενικά στοιχεία της διπλοκατοικίας είναι τα δεδομένα που καταχωρούνται μόνο μια φορά για όλο το κτίριο. Αυτά φαίνονται στο σχήμα 8.19 και είναι οι διαστάσεις των δοκαριών, πληροφορίες ροής αέρα και για υπερυψωμένο δάπεδο. Σχήμα 8.19: Καταχώρηση γενικών στοιχείων τη διπλοκατοικίας Στα δεδομένα που καταχωρούνται σε αυτήν την οθόνη ορίζονται ότι δεν υπάρχουν θερμοδιακόπτες στα ανοίγματα, δεν υπάρχει υπερυψωμένο δάπεδο. Επίσης ορίζονται και τα στοιχεία της τοιχοποιίας μαζί με το ύψος και το υλικό των δοκαριών.

110 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Τρόπος καταχώρησης δεδομένων Στην οθόνη αυτή ορίζεται ότι υπάρχει διαφορετικό ύψος σε κάθε όροφο και ότι ο κάθε όροφος έχει διαφορετικές γεωμετρίες κλειδιά με επίσης διαφορετικές διαστάσεις. Σχήμα 8.20: Καταχώρηση τρόπου εισαγωγής δεδομένων για κάθε όροφο του κτιρίου Προσανατολισμός και οροφή Στην οθόνη αυτή ορίζεται ο προσανατολισμός του κτιρίου εισάγοντας τις μοίρες που σχηματίζει η πλευρά Α της γεωμετρίας του κτιρίου με το Νότο. Επίσης ορίζεται αν υπάρχει ψευδοροφή που στη περίπτωση διπλοκατοικίας υπάρχει. Σχήμα 8.21: Καταχώρηση προσανατολισμού και ύπαρξη ή μη της ψευδοροφής Προσθήκη και χαρακτηρισμός κάθε ορόφου Στο σύστημα γίνεται προσθήκη 3 ορόφων που είναι ημιυπόγειο, ισόγειο και όροφος. Επίσης και η ψευδοροφή προστίθεται στο σύστημα σαν όροφος. Με τη προσθήκη των ορόφων στο σύστημα εμφανίζεται κάτω στην οθόνη με κωδικούς οι όροφοι της διπλοκατοικίας που ορίστηκαν.

111 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 111 Σχήμα 8.22: Καταχώρηση των ορόφων στο σύστημα Θερμογέφυρες Το λογισμικό δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ενέργεια που χάνεται από τους θερμογέφυρες και γι αυτό χωρίς την εισαγωγή κάθε είδους θερμογέφυρας στο σύστημα το λογισμικό δεν παράγει πιστοποιητικό. Έτσι ορίζονται όλοι οι τύποι των θεμογέφυρων που υπάρχουν στη διπλοκατοικία όπως φαίνεται και από το σχήμα 8.23 προστίθενται στο σύστημα με συγκεκριμένο κωδικό και τύπο. Σχήμα 8.23: Καταχώρηση των θερμογέφυρων στο σύστημα

112 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Γεωμετρίες κλειδιά των ορόφων και διαστάσεις τους Όπως φαίνεται στο σχήμα 8.24 με τη καταχώρηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της διπλοκατοικίας εμφανίζεται ένα πρόχειρο σχέδιο του κτιριακού κελύφους αριστερά κάτω στην οθόνη για αποφυγή λαθών και τη διευκόλυνση του χρήστη. Στη φόρμα που φαίνεται αριστερά στην οθόνη καταχωρούνται με τη σειρά τους οι όροφοι, οι θερμικές ζώνες, μη θερμαινόμενοι χώροι του κάθε ορόφου και τα δωμάτια της θερμικής ζώνης ή του μη θερμαινόμενου χώρου. Εν συνέχεια καταχωρούνται οι πόρτες και τα παράθυρα των δωματίων μαζί και τα φωτιστικά που διαθέτει το συγκεκριμένο δωμάτιο. Η καταχώρηση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών αρχίζει με τον ορισμό της γεωμετρίας κάθε ορόφου και καταχώρησης των διαστάσεων του. Όπως φαίνεται από το σχήμα 8.24 επιλέγεται η γεωμετρία U για το ημιυπόγειο της διπλοκατοικίας και καταχωρούνται οι πλευρικές διαστάσεις και το ύψος του. Σχήμα 8.24: Καταχώρηση γεωμετρίας και διαστάσεων κάθε ορόφου Ορισμός θερμικών ζωνών και μη θερμαινόμενων χώρων Η προσθήκη των ζωνών στο σύστημα γίνεται καταχωρώντας τον τύπο της ζώνης, το όνομα, την επιφάνεια και των αριθμό τοίχων σε επαφή με το εξωτερικό αέρα. Παρακάτω στο σχήμα 8.25 φαίνεται διαχωρισμός του ημιυπόγειου σε θερμική ζώνη και μη θερμαινόμενο χώρο. Στη διπλοκατοικία σύμφωνα με τις απαιτήσεις του

113 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 113 λογισμικού σε κάθε όροφο έγινε διαχωρισμός σε μία θερμική ζώνη και σε ένα μη θερμαινόμενο χώρο εφόσον αυτό υπάρχει. Η θερμική ζώνη του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας αποτελείται από τα δύο καθιστικά τους δύο ξενώνες και τις δύο τουαλέτες. Ενώ ο μη θερμαινόμενος χώρος περιλαμβάνει τα γκαράζ αυτοκινήτων, το κλιμακοστάσιο και τους αποθήκες. Σχήμα 8.25: Καταχώρηση των θερμικών ζωνών και μη θερμαινόμενων χωρών Καταχώρηση τοιχοποιίας Εδώ στην οθόνη του σχήματος 8.26 γίνεται προσθήκη της εξωτερικής και εσωτερικής τοιχοποιίας του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου. Καταχωρείται η θερμοπερατότητα του συγκεκριμένου τοίχου, το μήκος του, η πλευρά στην οποία βρίσκεται και το κάτω βάθος σε επαφή με το έδαφος. Όλοι οι τοίχοι κάθε θερμικής ζώνης και κάθε μη θερμαινόμενου χώρου προστίθενται με αντίστοιχο τρόπο στο σύστημα. Στη προσθήκη των εσωτερικών τοίχων πρέπει να δίνεται προσοχή γιατί ένας τοίχος ανάμεσα σε θερμική ζώνη και μη θερμαινόμενο χώρο προστίθεται μόνο μία φορά και εμφανίζεται σαν εσωτερικός τοίχος και στα δύο. Η καταχώρηση της τοιχοποιίας των άλλων μη θερμαινόμενων χωρών και θερμικών ζωνών της διπλοκατοικίας γίνεται με τον αντίστοιχο τρόπο που παρουσιάστηκε παραπάνω.

114 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 114 Σχήμα 8.26: Καταχώρηση των τοίχων του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας Καταχώρηση δαπέδων Σχήμα 8.27: Καταχώρηση του δαπέδου μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας

115 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 115 Όπως φαίνεται στο σχήμα 8.27 το δάπεδο του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου εμφανίζεται κάτω στην οθόνη με κωδικό και επιφάνεια 105 m 2. Αντίστοιχα γίνεται η καταχώρηση όλων των δαπέδων κάθε θερμικής ζώνης και μη θερμαινόμενου χώρου. Τα δάπεδα που καταχωρούνται μπορεί να είναι εσωτερικά ή εξωτερικά και εξωτερικά σε επαφή με το έδαφος Καταχώρηση οροφών Όπως φαίνεται στο σχήμα 8.28 καταχωρείται η οροφή του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου και υπάρχουν 3 τύποι σύζευξης ζωνών. Αυτοί οι τρεις τύποι είναι η οροφή του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου σε επαφή με το μη θερμαινόμενο χώρο του ισογείου (κωδικός στο σχήμα), με τη θερμική ζώνη του ισογείου (κωδικός στο σχήμα) και με το εξωτερικό αέρα (κωδικός στο σχήμα). Να διευκρινιστεί ότι με την καταχώρηση της οροφής του ημιυπόγειου αυτομάτως καταχωρείται από το λογισμικό το δάπεδο του ισογείου της συγκεκριμένης επιφάνειας. Έτσι δεν χρειάζεται επιπλέον καταχώρηση του δαπέδου του ισογείου της διπλοκατοικίας. Η καταχώρηση όλων των οροφών σε κάθε θερμική ζώνη και μη θερμαινόμενο χώρο της διπλοκατοικίας γίνεται με το αντίστοιχο τρόπο που παρουσιάστηκε παραπάνω. Σχήμα 8.28: Καταχώρηση της οροφής μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας Καταχώρηση δωματίων Το λογισμικό για αναλυτικότερη μελέτη χωρίζει κάθε θερμική ζώνη και μη θερμαινόμενο χώρο σε δωμάτια, όσα υπάρχουν. Παρακάτω στο σχήμα 8.29 φαίνεται τα δωμάτια του μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου, κατά την καταχώρηση το λογισμικό ζητάει από τον χρήστη τον τύπο του δωματίου, το όνομα και τον αριθμό των ατόμων που ζουν μέσα στο συγκεκριμένο δωμάτιο. Με αντίστοιχο τρόπο καταχωρούνται τα δωμάτια των άλλων μη θερμαινόμενων χώρων και θερμικών ζωνών της διπλοκατοικίας.

116 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 116 Σχήμα 8.29: Καταχώρηση των δωματίων μη θερμαινόμενου χώρου του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας Καταχώρηση φόρμας και διαστάσεων κάθε δωματίου Στο σχήμα 8.30 φαίνεται η καταχώρηση της γεωμετρίας και διαστάσεων του δωματίου Α της θερμικής ζώνης του ημιυπόγειου της διπλοκατοικίας. Η θερμική ζώνη του ημιυπόγειου χωρίστηκε σε 2 δωμάτια ίδιων διαστάσεων, το καθιστικό, ο ξενώνας και η τουαλέτα του ημιυπόγειου Α θεωρήθηκαν σαν ένα δωμάτιο. Αντίστοιχα το καθιστικό, ο ξενώνας και η τουαλέτα του ημιυπόγειου Β είναι το άλλο δωμάτιο της θερμικής ζώνης. Με αντίστοιχο τρόπο που φαίνεται και στο σχήμα καταχωρούνται οι γεωμετρίες και διαστάσεις όλων των δωματίων.

117 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 117 Σχήμα 8.30: Καταχώρηση διαστάσεων του δωματίου Α της θερμικής ζώνης του ημιυπόγειου Καταχώρηση παραθύρων κάθε δωματίου Παρακάτω στο σχήμα 8.31 φαίνεται η καταχώρηση των παραθύρων του δωματίου Καθιστικό-Ξενώνας- Τουαλέτα Α της θερμικής ζώνης του ημιυπόγειου Α. Η καταχώρηση γίνεται αναλόγως με τη γεωμετρία του δωματίου επιλέγοντας τη συγκεκριμένη πλευρά στην οποία βρίσκεται το παράθυρο. Εν συνέχεια εισάγονται τα δεδομένα για το παράθυρο διαστάσεις, θέση, θερμοπερατότητα, τον τοίχο στην οποία βρίσκεται και οι σκιάσεις αν υπάρχουν. Ο τύπος του παραθύρου επιλέγεται από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού που είναι ανοιγόμενο κούφωμα με διπλό τζάμι όπως επιλέχτηκε και στην εφαρμογή με το λογισμικό της Ελλάδας. Με αντίστοιχο τρόπο καταχωρούνται όλα τα παράθυρα των δωματίων της διπλοκατοικίας.

118 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 118 Σχήμα 8.31: Καταχώρηση των παραθύρων της διπλοκατοικίας Καταχώρηση εξωτερικών πόρτων Στο σχήμα 8.32 φαίνεται η πόρτα του γκαράζ του ημιυπόγειου Α με κωδικό κάτω στην οθόνη. Η καταχώρηση γίνεται όπως στα παράθυρα με διαφορά την προσθήκη διαφανές πλαισίου αν υπάρχει. Με την καταχώρηση όλων των ανοιγμάτων στο λογισμικό αυτά αρχίζουν να εμφανίζονται στο πρόχειρο σχέδιο που φαίνεται αριστερά κάτω στην οθόνη. Επίσης στο σχήμα 8.33 φαίνεται σε μεγέθυνση το πρόχειρο σχέδιο της διπλοκατοικίας σύμφωνα με το λογισμικό της Τουρκίας.

119 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 119 Σχήμα 8.32: Καταχώρηση της εξωτερικής πόρτας γκαράζ του ημιυπόγειου Α Σχήμα 8.33:Σχέδιο της διπλοκατοικίας σύμφωνα με τη καταχώρηση δεδομένων στο λογισμικό BEP-TR

120 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Καταχώρηση φωτιστικών κάθε δωματίου Παρακάτω στο σχήμα 8.34 φαίνεται η προσθήκη φωτιστικών του δωματίου Α της θερμικής ζώνης του ημιυπόγειου. Η προσθήκη γίνεται επιλέγοντας φωτιστικά από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού και εισάγοντας τον αριθμό αυτών. Στην οθόνη εμφανίζεται με κωδικό ο φωτισμός του συγκεκριμένου δωματίου με τα χαρακτηριστικά των λαμπτήρων. Στο λογισμικό BEP-TR είναι απαραίτητο η καταχώρηση των φωτιστικών σε κάθε δωμάτιο για ολοκλήρωση της εισαγωγής δεδομένων αλλιώς το λογισμικό δίνει σφάλμα κατά την εκτέλεση του. Έτσι με αντίστοιχο τρόπο γίνεται η καταχώρηση των φωτιστικών για όλα τα δωμάτια της διπλοκατοικίας. Σχήμα 8.34: Καταχώρηση φωτιστικών δωματίου Προσθήκη ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων Σχετικά με τα συστήματα της διπλοκατοικίας, αυτή διαθέτει έναν λέβητα πετρελαίου θέρμανσης για τη θέρμανση, έναν ηλεκτρικό αερόψυκτο ψύκτη για τη ψύξη και έναν τοπικό ηλεκτρικό θερμαντήρα για ΖΝΧ, όπως φαίνεται παρακάτω στο σχήμα Τα συστήματα που καταχωρούνται στο λογισμικό BEP-TR για τη διπλοκατοικία είναι ίδια με αυτά που θεωρήθηκαν και για την εφαρμογή με το ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ.

121 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 121 Σχήμα 8.35: Καταχώρηση συστημάτων της διπλοκατοικίας Στο σχήμα 8.36 φαίνεται η τροφοδοσία των θερμικών ζωνών της διπλοκατοικίας από τον λέβητα πετρελαίου. Με ανάλογο τρόπο γίνεται η καταχώρηση για την τροφοδοσία από συστήματα ψύξης και ζεστού νερού χρήσης. Σχήμα 8.36: Καταχώρηση τροφοδοσίας των θερμικών ζωνών από τα συστήματα

122 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 122

123 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ Αποτελέσματα 9.1 Αποτελέσματα από το λογισμικό της Ελλάδας ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ Ενεργειακή κλάση Σύμφωνα με τη διαδικασία υπολογισμού του ελληνικού λογισμικού ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ ενεργειακή επιθεώρηση προέκυψαν τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν την ενεργειακή συμπεριφορά της διπλοκατοικίας. Όπως φαίνεται και παρακάτω από την οθόνη αποτελεσμάτων, το κτίριο κατατάσσεται στην ενεργειακή κλάση Γ με συνολική ενεργειακή κατανάλωση 133,1 kwh/m 2 και με δείκτη 133,1 / 101,2 = 1,3165 Κ.Α. Σχήμα 9.1:Αποτελέσματα Ενεργειακή κλάση της διπλοκατοικίας σύμφωνα με το λογισμικό Ελλάδας Στα αποτελέσματα του λογισμικού ΤΕΕ-Κ.Εν.Α.Κ καταγράφηκε ότι δεν υπάρχουν φορτία λόγω φωτισμού καθώς λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κατοικιών παρά μονό ως εσωτερικά κέρδη στον υπολογισμό ψυκτικών φορτίων. Επίσης η συνεισφορά των ηλιακών συλλεκτών και η εξοικονόμηση ενέργειας δεν παρουσιάζεται στο ελληνικό λογισμικό. Κάποια άλλα στοιχεία που παρουσιάζονται στο σχήμα 9.1 αφορούν την πρωτογενή ενέργεια ανά τελική χρήση για θέρμανση, ψύξη και

124 Χουσεΐν Ουμίτ / ΕΜΘΠΜ 124 ζεστό νερό χρήσης. Παρατηρείται ότι η πρωτογενής ενέργεια που χρησιμοποιείται για θέρμανση είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που χρησιμοποιείται για ψύξη. Αυτό ήταν αναμενόμενο επειδή η διπλοκατοικία που μελετάται βρίσκεται στη Γ κλιματική ζώνη όπου είναι πιο έντονος ο χειμώνας Απαιτήσεις και καταναλώσεις Σχήμα 9.2: Ενεργειακές απαιτήσεις και καταναλώσεις για τη διπλοκατοικία στο Ελληνικό λογισμικό Στο σχήμα 9.2 παρουσιάζονται οι ενεργειακές απαιτήσεις και καταναλώσεις ανά μήνα όπως και η κατανάλωση καυσίμων. Επίσης δίνονται στοιχεία σχετικά με τις εκπομπές CO2 που προσδιορίζουν κατά πόσο η κατοικία χρησιμοποιεί εναλλακτικές μεθόδους ώστε να περιοριστούν.