Α. Τίτλος ΔΕ_3 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών)

Transcript

1 Α. Τίτλος ΔΕ_3 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Βοσκοϊκανότητα Grazing capacity Μιχαήλ Βραχνάκης Καρδίτσα, Μάιος2014

2 Β. Σκοπός ΔΕ Η παραγωγή της λιβαδικής βλάστησης (σύνδεση με την προηγούμενη ΔΕ) αποτελεί το σημαντικότερο οικονομικό στοιχείο των λιβαδιών η χρήση της οποίας θα πρέπει να γίνεται ορθολογικά. Σκοπός της ΔΕ είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τη σημασία και τους τρόπους υπολογισμού της βοσκοϊκανότητας των λιβαδιών. Με τον τρόπο αυτό προκύπτει το ορθολογικό πλαίσιο βελτίωσης των λιβαδιών (σύνδεση με την επόμενη ΔΕ).

3 Γ. Προσδοκώμενα αποτελέσματα Μετά την παρακολούθηση της ΔΕ οι φοιτητές θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσουν: την έννοια της βοσκοϊκανότητας την έννοια της βοσκοφόρτωσης την έννοια της βοσκοχωρητικότητας την έννοια της πίεσης βοσκής την έννοια της Μηνιαίας Ζωικής Μονάδας τις μεθόδους προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας

4 βοσκοϊκανότητα βοσκοφόρτωση βοσκοχωρητικότητα πίεση βοσκής Μηνιαία Ζωική Μονάδα (ΜΖΜ) Ισοδύναμη ΜΖΜ Συντελεστής βοσκησιμότητας Συντελεστής βοσκήσιμης ύλης Δ. Έννοιες κλειδιά

5 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 1. Έννοιες και ορισμοί Βοσκοϊκανότητα (Grazing capacity) είναι ο μέγιστος αριθμός ζώων που μπορούν να βόσκουν σε μία ορισμένη λιβαδική έκταση, επί ένα ορισμένο χρονικό διάστημα και να παράγουν το μέγιστο δυνατό χωρίς επιζήμιες επιδράσεις στην παραγωγή βοσκήσιμης ύλης και την παραγωγικότητα του εδάφους

6 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 1. Έννοιες και ορισμοί Βοσκοφόρτωση (Stocking density) είναι η σχέση του αριθμού ζώων προς την έκταση την οποία βόσκουν μία δεδομένη χρονική περίοδο. Η βοσκοφόρτωση είναι ανεξάρτητη από τη λιβαδική παραγωγή. Κανονική χρήση ενός λιβαδιού μπορεί να επιτευχθεί με διάφορες εντάσεις βοσκοφόρτωσης, εφόσον η διάρκεια βόσκησης μπορεί να μεταβληθεί (λόγω της φαινολογίας των φυτών)

7 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 1. Έννοιες και ορισμοί Βοσκοχωρητικότητα (Carrying capacity) είναι o μέγιστος αριθμός ζώων που μπορεί να επιζήσει τη μεγαλύτερη περίοδο stress κάθε χρόνο σε ένα λιβάδι, χωρίς το λιβάδι να υποβαθμιστεί. Δηλαδή στη βοσκοχωρητικότητα η βοσκοφόρτωση είναι μεγαλύτερη από τη βοσκοϊκανότητα ενός λιβαδιού και συνεπώς δεν επιτυγχάνεται η μέγιστη παραγωγή χρησιμοποιήσιμων (ζωικών) προϊόντων

8 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 1. Έννοιες και ορισμοί Πίεση βοσκής (Grazing pressure) είναι η σχέση μεταξύ της ζήτησης για βοσκήσιμη ύλη και του συνδυασμού της υπάρχουσας βοσκήσιμης ύλης και του ρυθμού της ημερήσιας παραγωγής (αναπλήρωσης) αυτής από τα φυτά

9 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 1. Έννοιες και ορισμοί Η πίεση βοσκής μεταβάλλεται στο χρόνο Παραγωγή ποώδους βλάστησης Ετήσιος κύκλος προσφοράς ΒΥ και ζήτησης σε μία αιγοτροφική εκμετάλλευση

10 Περιοριστικοί παράγοντες Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 2. Βοσκοϊκανότητα (α) Παραγωγή ΒΥ (έκταση και σύνθεση λιβαδιού) (β) Ποιότητα ΒΥ (έκταση και σύνθεση λιβαδιού) (γ) Διαθεσιμότητα ΒΥ (έκταση και σύνθεση λιβαδιού) (δ) Είδος ζώου (απαιτήσεις ζώων σε τροφή, σύνθεση λιβαδιού) (ε) Χρονική μεταβολή της διαθέσιμης ΒΥ Η ΒΙ υπολογίζεται για συγκεκριμένη χρονική περίοδο (χρόνος βόσκησης)

11 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 3. Μηνιαία Ζωική Μονάδα (ΜΖΜ) Ζωική Μονάδα (ημερήσια): Μία ώριμη αγελάδα βάρους 1000 pounds (=1000/2,2 = 454,5 kg) με ή χωρίς μοσχάρι ηλικίας έως 6 μηνών (ή άλλου ισοδύναμου), η οποία καταναλώνει ημερησίως 12 kg ξηρού βάρους βοσκήσιμης ύλης (USDA) Ζωική Μονάδα (ημερήσια): Μία ώριμη αγελάδα βάρους 1000 pounds (=1000/2,2 = 454,5 kg) με ή χωρίς μοσχάρι ηλικίας έως 6 μηνών (ή άλλου ισοδύναμου), η οποία καταναλώνει ημερησίως βοσκήσιμη ύλη ξηρού βάρους ίσου με το 3% του ζώντος βάρους της (=454,5 x 0,03 = 13,64 kg) (Ελλάδα) Μηνιαία Ζωική Μονάδα (ΜΖΜ): Μία ώριμη αγελάδα βάρους 1000 pounds (=1000/2,2 = 454,5 kg) με ή χωρίς μοσχάρι ηλικίας έως 6 μηνών (ή άλλου ισοδύναμου), η οποία καταναλώνει βοσκήσιμη ύλη ξηρού βάρους ίσου με το 3% του ζώντος βάρους της σε διάρκεια 1 μήνα (= 13,64 x 30 = 409,05 kg) (Ελλάδα)

12 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 4. Ισοδύναμη Μηνιαία Ζωική Μονάδα (ΜΖΜ, μζμ) lbs kg AUE ,7 0, ,5 0, ,2 0, ,9 0, ,6 0, ,4 0, ,1 0, ,8 0, ,5 1, ,0 1, ,5 1, ,9 1, ,4 1, ,8 1, ,3 1, ,7 1, ,2 1, ,6 1, ,1 1, ,0 1, ,9 1, ,8 2, ,7 2, ,6 2,280 Είδη και κατηγορία ζώων AUE Βοοειδή Ώριμες αγελάδες με ή χωρίς μοσχάρι 1,00 Μοσχίδες (νεαρές αγελάδες) 0,80 Μη θηλάζοντα νεαρά μοσχάρια 0,60 Μοσχάρια 1 έτους 0,75 Ταύροι > 2 ετών 1,30 Αιγοπρόβατα Πρόβατα ή γίδια με ή χωρίς αρνάκι ή κατσικάκι 0,20 Μη θηλάζοντα αρνάκια ή κατσικάκια ηλικίας μέχρι 1 0,12 έτους Κριάρια ή τράγοι 0,25 Ζώα φόρτου Ηλικίας 1 έτους 0,75 Ηλικίας 2 ετών 1,00 Ηλικίας 3 ετών και 1,30 μεγαλύτερα

13 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 4. Ισοδύναμη Μηνιαία Ζωική Μονάδα (ΜΖΜ, μζμ)

14 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 5. Μέθοδοι προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας Μέθοδος αναγνώρισης Μέθοδοι που βασίζονται στο βάρος της παραγόμενης ΒΥ Βάση του βαθμού ΒΦ Προσδιορισμός στην πράξη

15 Α. Μέθοδος αναγνώρισης Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 5. Μέθοδοι προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας

16 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 5. Μέθοδοι προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας Β. Μέθοδοι που βασίζονται στο βάρος της παραγόμενης ΒΥ Θέσεις-κλείδες (θ-κ) (περιφράξεις) Δειγματοληψία στις θ-κ με πραγματική μέτρηση της παραγόμενης ΒΥ (κοπή είτε 1 φορά αν η βόσκηση γίνεται προς το τέλος της αυξητικής περιόδου, είτε πολλές κατά τη διάρκεια της αυξητικής περιόδου) ΒΙ = [(ΒΥ/Ha) * Έκταση (Ha)] / Μηνιαίες απαιτήσεις ΜΖΜ

17 Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 5. Μέθοδοι προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας Γ. Βάση του βαθμού ΒΦ Σε συγκεκριμένη έκταση εισάγεται συγκεκριμένος αριθμός ζώων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα π.χ. 1 μήνα (BΦ) Στο τέλος του χρόνου βόσκησης υπολογίζεται το % χρησιμοποίησης της βλάστησης Έστω π.χ. % χρησιμοποίησης : 10%. Αν θεωρήσουμε ότι το % χρησιμοποίησης των σημαντικών (από λιβαδοπονική άποψη) ειδών είναι 40%, τότε η ΒΙ = 4 x ΒΦ

18 Προσδιορισμός ΒΙ στην πράξη Ε. Ανάλυση ΔΕ (Κύριο Σώμα) 5. Μέθοδοι προσδιορισμού της βοσκοϊκανότητας Εκπτώσεις στη ΒΙ

19 Στ. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 1 Ένα ποολίβαδο εκτάσεως 500 στρ. έχει παραγωγή 240 kg/στρεμ. Ποια είναι η βοσκοϊκανότητά του προκειμένου να βοσκηθεί από αγελάδες και ποια προκειμένου να βοσκηθεί από πρόβατα; Δραστηριότητα 2

20 Στ. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 3

21 Στ. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 4

22 Στ. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 5

23 Στ. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 6 Κτηνοτρόφος διαθέτει 10 αγελάδες ζ.β. 400 kg. Πόση έκταση σε στρέμματα πρέπει να έχει στη διάθεση του από λιβάδι παραγωγής 280 kg/στρ. που βόσκεται από τον Απρίλιο έως το Σεπτέμβριο και τα ποσοστά συμμετοχής των επιθυμητών φυτικών ειδών στη σύνθεση του είναι: Festuca arundinacea 10%, Lolium perenne 10%, Trifolium repens 5%, Medicago sativa 15%, εάν είναι γνωστό ότι οι συντελεστές βοσκησιμότητας όλων των παραπάνω ειδών είναι 45%; Δραστηριότητα 7 Διαθέτουμε ποολίβαδο εκτάσεως 500 στρ. Στο οποίο βόσκουν 200 πρόβατα για διάστημα 6 μηνών. Ποια είναι η φόρτιση του λιβαδιού; Δραστηριότητα 8 Κτηνοτρόφος διαθέτει 15 πρόβατα και ένα λιβάδι 90 στρ. αποδόσεως 200 kg/στρ. Θα υπερβοσκηθεί ή όχι το λιβάδι αν τα πρόβατα βόσκουν σε αυτόν ολόκληρο το χρόνο;

24 Ζ. Παράλληλα κείμενα Φωτιάδης Γ. και Μ. Βραχνάκης Σχέδιο Δράσης Αγρολιβαδικών Οικοσυστημάτων. Τελική Έκθεση. Project LIFE09NAT/GR/ Demonstration of the Biodiversity Action Planning approach, to benefit local biodiversity on an Aegean island, Skyros». Δήμος Σκύρου. Βραχνάκης Μ Ρύθμιση Βόσκησης σε Επιλεγμένες Θέσεις στα Δασολίβαδα του Τύπου Οικότοπου Προτεραιότητας *9562 Ελληνικά Δάση Αρκεύθου (Juniperetum excelsae) ως Μέτρου Αποκατάστασης και Διατήρησης. Αναφορά στα πλαίσια του Έργου LIFE12 NAT/GR/ Restoration and Conservation of the Priority Habitat Type *9562. σ. 63.

25 H. Επιλεγμένη Βιβλιογραφία ANZECC and ARMCANZ National Principles and Guidelines for Rangeland Management. Australian & New Zealand Environment & Conservation Council Agriculture & Resource Management Council of Australia & New Zealand. Crimmins T., M. Crimmins, L. Howery, C. Casler, C. Hansen Managing Rangelands Before, During, and after Drought. USDA/CSREES. Flintan F. and A. Cullis Introductory Guidelines to Participatory Rangeland Management in Pastoral Areas. Save the Children, USA. Heady H.F Rangeland Management. McGraw Hill Book Co., N.Y., USA. Holecheck J.L., R.D. Pieper, and C.H. Herbel Range Management, Principles and Practices. Prentice Hall, N.J., USA. Rinehart L Pasture, Rangeland and Grazing Management. ATTRA. NCAT Program. Stoddart L.A., A.D. Smith, and Th. W. Box Range Management. McGraw-Hill Book Co., N.Y., USA. Younger V.B., and C.M. McKell The Biology and Utilization of Grasses. Academic Press, N.Y., U.S.A. Vallentine J.F Grazing Management. Academic Press, N.Y., U.S.A.

26 Θ. Σχετικοί δικτυακοί τόποι Δικτυακός τόπος του Society for Range management: Κείμενα της Idaho OnePlan που απευθύνονται στους κτηνοτρόφους του Idaho: Ιστοσελίδα για τη διαχείριση των λιβαδιών από το Kέντρο Ερευνών ICARDA: Ιστοσελίδα για την αποκατάσταση των λιβαδιών μέσω της ρύθμισης της βόσκησης από το Κέντρο Ερευνών ICARDA :