Τεχνολογία Πολυμέσων. Ενότητα 6: Υπερκείμενο - Υπερμέσα. Νικολάου Σπύρος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ

Transcript

1 Τεχνολογία Πολυμέσων Ενότητα 6: Υπερκείμενο - Υπερμέσα Νικολάου Σπύρος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Η ενότητα αυτή πραγματεύεται ζητήματα σχετικά με το υπερκείμενο και τα υπερμέσα. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας (1/2) Ορισμοί. Χαρακτηριστικά υπερμέσων. Κύρια χαρακτηριστικά συστήματος υπερκειμένου / υπερμέσων. Κύρια χαρακτηριστικά συστήματος υπερμέσων. Κόμβοι. Υπερσύνδεσμοι ή Σύνδεσμοι. Οργανωτική δομή. Βάση δεδομένων. 5

6 Περιεχόμενα ενότητας (2/2) Διαδραστικότητα. Μονοπάτια διάσχισης. Σχολιασμός και συνεργατικότητα. Συστήματα συγγραφής. Προσαρμοστικά υπερμέσα. Αρχιτεκτονική προσαρμοστικών υπερμέσων. Τεχνολογίες προσαρμοστικών υπερμέσων. Σύνοψη. 6

7 Υπερκείμενο - Υπερμέσα

8 Ορισμοί (1/2) Στις σύγχρονες εφαρμογές πολυμέσων, κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι η μη γραμμικότητα στην οργάνωση της πληροφορίας. Ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί ελεύθερα μέσα στο περιεχόμενο, ακολουθώντας συνδέσμους. Εκτός από τη γνωστή του διάσταση (κείμενο ή άλλο μέσο) φέρει και συνδέσμους που υλοποιούν τη μη γραμμικότητα. Το περιεχόμενο μιας τέτοιας εφαρμογής αναφέρεται ως υπερκείμενο ή υπερμέσο. 8

9 Ορισμοί (2/2) Υπερκείμενο (hypertext). Πληροφορία αποκλειστικά σε μορφή κειμένου. Παρέχεται η δυνατότητα στο χρήστη να κάνει τις επιλογές του σχετικά με τη διαδρομή που θα ακολουθήσει για να φτάσει στην επιζητούμενη πληροφορία. Υπερμέσα (hypermedia). Περιλαμβάνουν πληροφορίες σε διάφορες μορφές μέσων αναπαράστασης (κείμενο, εικόνα, ήχος, animation, video). Παρέχεται η δυνατότητα στο χρήστη να κάνει τις επιλογές του σχετικά με τη διαδρομή που θα ακολουθήσει για να φτάσει στην επιζητούμενη πληροφορία. 9

10 Χαρακτηριστικά υπερμέσων (1/2) Μη γραμμικότητα στην οργάνωση της πληροφορίας. Πολλαπλοί τόποι διάσχισης του πληροφοριακού χώρου του υπερμέσου. Προσαρμοστικότητα στις ανάγκες του χρήστη. Νοηματοδοσία κατά την πλοήγηση του υπερμέσου από τον χρήστη. Διαδραστικός μηχανισμός πλοήγησης. 10

11 Χαρακτηριστικά υπερμέσων (2/2) Διαλογικά Πολυμέσα (interactive multimedia). Σε αντίθεση με τα απλά πολυμέσα ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να επέμβει στην εξέλιξη της εφαρμογής. Η αρχιτεκτονική δόμησης των εφαρμογών είναι συνήθως δενδροειδής. 11

12 Κύρια χαρακτηριστικά συστήματος υπερκειμένου / υπερμέσων Βάση Δεδομένων (Data Base) που περιέχει την πληροφορία και συνήθως αναφέρεται ως ένα σύνολο κόμβων (nodes) ή πλαισίων (frames). Υπερσύνδεσμοι (hyperlinks) μεταξύ των κόμβων που επιτρέπουν τη γρήγορη μετακίνηση από κόμβο σε κόμβο. Διεπαφή χρήστη (user interface) για την πλοήγηση στο χώρο της πληροφορίας. 12

13 Κύρια χαρακτηριστικά συστήματος υπερμέσων Κόμβοι (Nodes). Υπερσύνδεσμοι ή Σύνδεσμοι (Hyperlinks or Links). Οργανωτική δομή (Organizational structure). Βάση δεδομένων (Data base). Διαδραστικότητα (Interactivity). Μονοπάτια διάσχισης (Paths). Σχολιασμός και Συνεργατικότητα (Annotation & Collaboration). Συστήματα συγγραφής (Authoring systems). 13

14 Κόμβοι Ποσότητα πληροφορίας που αποτελεί ανεξάρτητη μονάδα πρόσβασης κατά τη διάσχιση του υπερμέσου. Ιστοσελίδα, σελίδα εφαρμογής πολυμέσων. Μπορεί να περιέχει διαφορετικά είδη πληροφορίας (κείμενο, εικόνα, ήχο, animation, video) σε συνδυασμό. Οι κόμβοι αποτελούν τη βασική αποθηκευτική μονάδα πληροφορίας. 14

15 Υπερσύνδεσμοι ή Σύνδεσμοι Υλοποιούν το μηχανισμό διασύνδεσης και συσχέτισης των κόμβων. Επιτρέπουν την πλοήγηση μεταξύ κόμβων. Γίνεται σύνδεση κάποιου σημείου ενός κόμβου αφετηρίας (λέξης, φράσης, εικόνας, τμήμα εικόνας, κλπ.) με κάποιο σημείο ενός κόμβου προορισμού (συνήθως στην αρχή του, αλλά μπορεί και κάποιο άλλο σημείο του). Αγκύρωση (anchor). Σύνδεσμος Αγκύρωσης (link anchor). Τερματικός Σύνδεσμος (link end). 15

16 Οργανωτική δομή (1/2) Αναφέρεται στις εννοιολογικές συσχετίσεις μεταξύ των κόμβων. Μη δομημένα υπερμέσα. Τυχαία πρόσβαση στους κόμβους. Συνδέονται μόνον με υπερσυνδέσμους. Δομημένα υπερμέσα. Οργανωμένη πρόσβαση σε ομάδες κόμβων. Ο δημιουργός ακολουθεί κάποιο οργανωτικό μοντέλο. 16

17 Οργανωτική δομή (2/2) Ιεραρχικά δομημένα υπερμέσα. Η τυχαιότητα στην πρόσβαση περιορίζεται. Ο χρήστης υποχρεώνεται να κινηθεί στην ιεραρχία των κόμβων που αναπτύσσει ο δημιουργός. Σημασιολογικά δομημένα υπερμέσα. Βασίζονται σε ένα σημασιολογικό δίκτυο. Οι κόμβοι αναπαριστούν έννοιες και οι υπερσύνδεσμοι σχέσεις μεταξύ των εννοιών. 17

18 Βάση δεδομένων Περιλαμβάνει το περιεχόμενο των κόμβων και κατάλληλες συσχετίσεις. Τα υπερμέσα διαφέρουν από μια απλή βάση δεδομένων στο βαθμό συσχετισμού των πληροφοριών και το δυναμικό έλεγχο που έχει ο χρήστης. 18

19 Διαδραστικότητα Παρέχει τις δυνατότητες δυναμικού ελέγχου της εφαρμογής από τον χρήστη. Ποικιλία μορφών και επιπέδου διαδραστικότητας, ανάλογα με το είδος της εφαρμογής, τη χρήση, κλπ. Οργάνωση εύχρηστων δυνατοτήτων πλοήγησης μέσα στο υπερμέσο. Οργάνωση μαθησιακών διαδράσεων. 19

20 Μονοπάτια διάσχισης Οι δυνατές πορείες πρόσβασης στους κόμβους. Καθορίζονται από τον δημιουργό ή/και τον χρήστη. 20

21 Σχολιασμός και Συνεργατικότητα Κάποια συστήματα υπερμέσων επιτρέπουν την προσθήκη πληροφορίας από τους χρήστες. Σχόλια. Η πληροφορία αυτή αποτελούν πλέον μέρος του συστήματος. Μπορεί να είναι προσβάσιμη μόνο στη χρήστη που την προσέθεσε ή σε όλους. 21

22 Συστήματα συγγραφής Εφαρμογές λογισμικού που επιτρέπουν τη συγγραφή μιας εφαρμογής πολυμέσων / υπερμέσων. Δυνατότητες εισαγωγής και διαχείρισης διάφορων μορφών πληροφορίας. Δυνατότητες εισαγωγής συνδέσμων μεταξύ τους. 22

23 Προσαρμοστικά υπερμέσα (1/2) Προσαρμοστικά Συστήματα Υπερμέσων (Adaptive Hypermedia Systems) των οποίων το περιεχόμενο μπορεί να προσαρμοστεί αυτόματα και δυναμικά στις συνθήκες χρήσης. Ποια πληροφορία είναι διαθέσιμη; Σε ποια μορφή; Προσαρμόζεται η παρουσίαση της πληροφορίας ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χρήστη. 23

24 Προσαρμοστικά υπερμέσα (2/2) Κατηγορίες Προσαρμοστικών Συστήματων Υπερμέσων: Προσαρμοστικά Εκπαιδευτικά Συστήματα. Προσαρμοστικά Συστήματα Πληροφόρησης. Προσαρμοστικά Συστήματα Ανάκτησης Πληροφοριών. 24

25 Αρχιτεκτονική προσαρμοστικών υπερμέσων (1/2) Μοντέλο γνώσης πεδίου. Αποτελείται από τρία διαφορετικά επίπεδα: Χαμηλό επίπεδο Μονάδες γνώσης: περιεχόμενο του συστήματος με τμήματα πληροφοριών (π.χ. μια παράγραφος, μια εικόνα, ένα video, κ.ά.). Μεσαίο επίπεδο Μονάδες παρουσίασης: σελίδα με τμήματα πληροφοριών. Υψηλό επίπεδο Γνωστικές έννοιες: μία ή περισσότερες σελίδες. 25

26 Αρχιτεκτονική προσαρμοστικών υπερμέσων (2/2) Μοντέλο χρήστη. Βασικά χαρακτηριστικά: Στόχοι του χρήστη. Η γνώση του σε σχέση με τη μονάδα γνώσης πεδίου. Γνωστικό υπόβαθρο και οι εμπειρίες του. Εμπειρία με το σύστημα υπερμέσων. Προτιμήσεις του χρήστη. 26

27 Τεχνολογίες προσαρμοστικών υπερμέσων (1/2) Προσαρμοστική παρουσίαση. Το περιεχόμενο των σελίδων μεταβάλλεται με βάση το μοντέλο χρήστη. Κατηγορίες Προσαρμοστικής παρουσίασης. Προσαρμοστική παρουσίαση κειμένου. Προσαρμοστική παρουσίαση πολυμέσων. Μέθοδοι Προσαρμοστικής παρουσίασης. Είναι οι τρόποι χειρισμού της πληροφορίας σε γνωστικό επίπεδο που οδηγούν σε ποικίλες μορφές προσαρμογής. 27

28 Τεχνολογίες προσαρμοστικών υπερμέσων (2/2) Προσαρμοστική πλοήγηση. Οι δυνατότητες πλοήγησης μεταβάλλονται με βάση το μοντέλο χρήστη: Απευθείας καθοδήγηση. Προσαρμοζόμενη ταξινόμηση των συνδέσμων. Προσαρμοζόμενη ταξινόμηση των συνδέσμων. Προσαρμοζόμενος σχολιασμός συνδέσμων. 28

29 Σύνοψη (1/2) Μη γραμμικότητα. Προσαρμοστικότητα & νοηματοδοσία κατά την πλοήγηση από τον χρήστη. Διαδραστικός μηχανισμός πλοήγησης. Διαλογικά πολυμέσα. Υπερκείμενο. Βάση δεδομένων, υπερσύνδεσμοι, διεπαφή χρήστη. 29

30 Σύνοψη (2/2) Υπερμέσα. Κόμβοι, σύνδεσμοι, οργανωτική δομή, βάση δεδομένων, διαδραστικότητα, μονοπάτια διάσχισης, σχολιασμός & συνεργατικότητα, συστήματα συγγραφής. Προσαρμοστικά συστήματα υπερμέσων. Μοντέλο γνώσης πεδίου, μοντέλο χρήστη. Προσαρμοστική παρουσίαση, προσαρμοστική πλοήγηση. 30

31 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Νικολάου Σπύρος. «Τεχνολογία Πολυμέσων». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 31

32 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 32

33 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 33

34 Βιβλιογραφία 1. Τεχνολογία πολυμέσων, Δημητριάδης Σταύρος Ν., Πομπόρτσης Ανδρέας Σ., Τριανταφύλλου Ευάγγελος Γ. 2. Συστήματα Πολυμέσων: Αλγόριθμοι, Πρότυπα και Εφαρμογές, Havaldar P., Medioni G. 3. Πολυμέσα Αναλυτικός Οδηγός, 8η Έκδοση, Tay Vaughan. 4. Τεχνολογία Πολυμέσων και Πολυμεσικές Επικοινωνίες, Γεώργιος Β. Ξηλωμένος, Γεώργιος Κ. Πολύζος. 34

35 Τέλος Ενότητας