6ο Γυµνάσιο Ν.Ιωνίας. Τάξη:Α. Μάθηµα:Αρχαία Ιστορία ιδάσκουσα:ελισάβετσάρδη ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ. Εργασία της µαθήτριαςκουτσολιάκου Ευδοκίας ΜΑΪΟΣ 2015

Transcript

1 Τάξη:Α Τµήµα:2 Μάθηµα:Αρχαία Ιστορία ιδάσκουσα:ελισάβετσάρδη 6ο Γυµνάσιο Ν.Ιωνίας Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ Εργασία της µαθήτριαςκουτσολιάκου Ευδοκίας ΜΑΪΟΣ 2015

2 ΑΦΙΕΡΩΝΩ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΗ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΑΣΚΑΛΑ ΠΟΥ ΕΙΧΑ ΣΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΤΗ ΗΜΟΤΙΚΟΥ, ΩΣ ΕΝ ΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΜΟΥ ΠΡΟΣ ΑΥΤΗΝ. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Ο Ρυθµός του ναού Οι κίονες Ο θριγκός Το πρόβληµα της γωνιακής τριγλύφου ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ Η ΘΕΑ ΑΘΗΝΑ ΟΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ Ο Ικτίνος Ο Καλλικράτης Ο Φειδίας ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αρχαίας Ιστορίας. Αφορµή για την συγγραφή της στάθηκε η αναφορά στο µάθηµα της αρχαίας ιστορίας των µνηµείων της Ακρόπολης.Στην εργασία µας αυτή επιχειρήσαµε να γράψουµε για τον Παρθενώνα, αλλά και την θεά Αθηνά,στην οποία είναι αφιερωµένος ο ιερός αυτός ναός της αρχαιότητας. 4

5 1.Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ Η Ακρόπολη των Αθηνών είναι ένας βραχώδης λόφος ύψους 156 µ. από την επιφάνεια της θάλασσας και 70 µ. περίπου από το επίπεδο της πόλης της Αθήνας. Η κορυφή του έχει σχήµα τραπεζοειδές µήκους 300 µ. και µέγιστου πλάτους 150 µ. Ο λόφος είναι απρόσιτος απ όλες τις πλευρές εκτός της δυτικής, όπου και βρίσκεται η οχυρή είσοδος, η διακοσµηµένη µε τα λαµπρά Προπύλαια (Λήµµα «Ακρόπολη Αθηνών»). 2.Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ Ο Παρθενώνας είναι ναός χτισµένος προς τιµή της θεάς Αθηνάς (προστάτιδα της Αθήνας). Είναι το αποτέλεσµα συνεργασίας σηµαντικών αρχαίων αρχιτεκτόνων, του Ικτίνου και του Καλλικράτη αλλά και του γλύπτη Φειδία. Χτίστηκε στα µέσα του 5ου αιώναπ.χ.έχει ύψος 13,72 µέτρα.ο σχεδιασµός και η κατασκευή του είναι κλασσική,δωρικού ρυθµού. Ο ναός άρχισε να χτίζεται το 448/447 π.χ. καιολοκληρώθηκε το 438 π.χ.. Ο Παρθενώνας παρουσιάζει τέλεια αρµονικές αναλογίες. Παρότι ήταν µεγαλύτερος από τους άλλους δωρικούς ναούς της εποχής του (µε 8x17 κίονες, αντί για 6x13 που συνηθίζονταν τον 5ο αι. π.χ.), οι αναλογίες του ήταν τόσο αρµονικές, ώστε να του προσδίδουν µεγαλοπρέπεια και χάρη. 3.ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ 3.1.Ο Ρυθµός του ναού Ο Παρθενώνας έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί σύµφωνα µε το δωρικό ρυθµό. ωρικός Ρυθµός ονοµάζεται στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, και ειδικότερα στη ναοδοµία, ο ρυθµός εκείνος που διακρίνεται για τη λιτότητα, την αυστηρότητα και τη µνηµειακότητά του από τον πιο διακοσµητικό Ιωνικό Ρυθµό. Οι απαρχές του ωρικού Ρυθµού πιστεύεται ότι βρίσκονται στο Άργος και την Κόρινθο, δύο σηµαντικά δωρικά κέντρα τέχνης κατά τη Γεωµετρική Περίοδο (8ος αι. 5

6 π.χ.). Ωστόσο, κατάλοιπαα τόσο πρώιµης εποχής δεν έχουν σωθεί, αφού µάλιστα για την κατασκευή τους θα πρέπει να είχε χρησιµοποιηθεί κυρίως ξύλο. Πράγµατι, ο Παυσανίας αναφέρει ότι στον δωρικό ναό της Ήρας στην Ολυµπία(έναν από τους αρχαιότερους) είδε έναν ξύλινο κίονα ανάµεσα στους λίθινους. Φαίνεται ότι οι ξύλινοι κίονες αντικαταστάθηκαν σταδιακά µε λίθινους. Αυτό δικαιολογεί και το ότι κανένας από αυτούς δεν είναι ίδιος µε κάποιον άλλο (Λήµµα«ωρικός Ρυθµός»). 3.2.Οι κίονες Κύριο χαρακτηριστικό των κιόνων του Παρθενώνα είναι η απουσία βάσης.οι κίονες στηρίζονται απευθείας στον στυλοβάτη. Επίσης, οι αιχµές των ραβδώσεών τους είναι οξείες και όχι επίπεδες όπως στον Ιωνικό και τον Κορινθιακό Ρυθµό. Τα κιονόκρανα είναι λιτά σε σχέση µε τους άλλους δύο ρυθµούς. Αποτελούνται από δύο µέρη, τον "εχίνο" και τον "άβακα". Ο "άβακας" είναι το τετράγωνης κάτοψης ανώτερο σηµείο του κίονα στο οποίο στηρίζεται το επιστύλιο, ενώ ο "εχίνος" (αχινός) είναι το αµέσως κατώτερο σηµείο το οποίο αποτελεί οµαλή µετάβαση από τον "άβακα" στον κυρίως κίονα (Λήµµα «ωρικός Ρυθµός»). 3.3.Ο θριγκός Ο θριγκός στα δωρικά κτήρια αποτελείται από δύο µέρη: το επιστύλιο και τη δωρική ζωφόρο. Το επιστύλιο (η ζώνη που ακουµπά ακριβώς πάνω στους κίονες) χαρακτηρίζεται από την απουσία διακοσµητικών στοιχείων µε εξαίρεση µία λεπτή ταινία στο ανώτερο µέρος της, που αποτελεί συνέχεια της διακόσµησης των τριγλύφων που βρίσκονται ακριβώς 6

7 από πάνω. Στη δωρική ζωφόρο, υπάρχει µία συνεχής εναλλαγή από τρίγλυφα και µετόπες. Τα τρίγλυφα είναι τρία µακρόστενα και κάθετα λαξεύµατα στο µάρµαρο. Το σχέδιό τους καθιερώθηκε ώστε να θυµίζει τα ξύλινα δοκάρια που στέγαζαν παλιότερα τους ναούς. Γι' αυτόν τον λόγο, κάτω ακριβώς από το κάθε ένα (σκαλισµένα στο επιστύλιο) βρίσκονται αποµιµήσεις των καρφιών που συγκρατούσαν κάποτε τις ξύλινες δοκούς, που ονοµάζονται "σταγόνες". Οι µετόπες βρίσκονταν ανάµεσα στα τρίγλυφα και ήταν είτε απλά κοµµάτια µαρµάρου, είτε έφεραν γραπτές ή ανάγλυφες παραστάσεις. Κατά την αρχαιότητα, τα τρίγλυφα ήταν βαµµένα µπλε ενώ οι µετόπες κόκκινες (Λήµµα«ωρικός Ρυθµός»). 3.4.Το πρόβληµα της γωνιακής τριγλύφου Το σηµαντικότερο πρόβληµα στον σχεδιασµό των δωρικών ναών είναι το λεγόµενο "πρόβληµα της γωνιακής τριγλύφου". Κάθε τρίγλυφος ήταν έτσι τοποθετηµένη ώστε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από κίονα. Αυτό όµως ήταν αδύνατο να συµβεί στους γωνιακούς. Για τον λόγο αυτό έγιναν διάφορες δοκιµές αρκετά ατυχείς (όπως για παράδειγµα η µεγέθυνση των γωνιακών τριγλύφων). Η λύση δόθηκε µε την κατασκευή του Παρθενώνα. Εκεί, οι γωνιακοί κίονες µεταφέρθηκαν λίγο πιο κοντά στους παραπλήσιούς τους και το πλάτος των µετόπων µεγάλωνε σταδιακά προς το κέντρο. Με αυτόν τον τρόπο το µάτι του θεατή ξεγελιέται και δίνει µία συµµετρία στο όλο κτίσµα (Λήµµα«ωρικός Ρυθµός»). 4.ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ Στο εσωτερικό υπήρχε δίτονη -δηλαδή διώροφη -δωρική κιονοστοιχία σχήµατος «Π». Σχηµατιζόταν λοιπόν ένα υπερώο, από το οποίο οι επισκέπτες µπορούσαν να θαυµάσουν από διάφορα σηµεία το χρυσελεφάντινο άγαλµα της Αθηνάς. Στον οπισθόδοµο φυλασσόταν ο θησαυρός, δηλαδή τα πολύτιµα αφιερώµατα της Αθηνάς. Η οροφή του στηριζόταν σε τέσσερις ιωνικούς κίονες. Η στέγη ολόκληρου του 7

8 ναού, µαζί µε τους στρωτήρες, τους καλυπτήρες και τα ακροκέραµα, ήταν από πεντελικό µαρµάρο και στηριζόταν σε µεγάλες ξύλινες δοκούς (Λήµµα «Παρθενώνας»). 5.Η ΘΕΑ ΑΘΗΝΑ Η Αθηνά, κατά την ελληνική µυθολογία, ήταν η θεά της σοφίας, της στρατηγικής και του πολέµου.η Αθηνά ήταν η αγαπηµένη κόρη του ία. Μητέρα της ήταν η Μήτις, πρώτη σύζυγος του ία. Ο ίας ύστερα από προφητεία έµαθε ότι η Μήτις θα γεννούσε παιδί, το οποίο θα ανέτρεπε από την εξουσία τον πατέρα του, οπότε την κατάπιε ενώ ήταν έγκυος στην Αθηνά. Αργότερα, ο ίας άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους και κάλεσε τον Ήφαιστο να τον βοηθήσει. Τότε ο Ήφαιστος µε ένα µεγάλο σφυρί χτύπησε το κεφάλι του ία και πετάχτηκε η Αθηνά πάνοπλη, φορώντας περικεφαλαία και κρατώντας µια ασπίδα. Βλέποντας τον ία, τα πέταξε στα πόδια του, δείγµα αναγνώρισής του ως υπέρτατου θεού. Η Αθηνά, ως θεά του πολέµου, ήταν περιβεβληµένη µε Αιγίδα, διαφορετική από αυτήν του ιός. Κατά µία εκδοχή, η Αθηνά κατασκεύασε την αιγίδα της από το δέρµα της Χίµαιραςή, κατ' άλλη εκδοχή, από το δέρµα του τέρατος Αιγίδος ή Αιγήεντος, το οποίο κατέστρεφε τα πάντα στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη και το 8

9 οποίο η Αθηνά εξολόθρευσε. Επίσης, στην ασπίδα (και στο περιθωράκιο) της Αθηνάς ήταν το κεφάλι της Μέδουσας. Η Μέδουσα ήταν µια πολύ όµορφη θνητή και για αυτό τον λόγο την πολιόρκησε ο Ποσειδώνας. ιέπραξαν όµως προσβολή στην Αθηνά µιαίνοντας έναν ναό της ερωτοτροπώντας µέσα σ' αυτόν. Τότε η Αθηνά την µεταµόρφωσε σε τέρας, ώστε να µην την πολιορκήσει ξανά κανένας άντρας και το βλέµµα της µετέτρεπε σε πέτρα οποιονδήποτε την κοίταζε. Όταν ο Περσέας σκότωσε τη Μέδουσα, πρόσφερε στη θεά το κεφάλι της ως ευχαριστήριο δώρο, γιατί χάρη στην γυαλιστερή ασπίδα που του δώρισε, εκείνος µπόρεσε να την κατατροπώσει κοιτάζοντας µόνο το είδωλό της µέσα από αυτήν!!!! (Λήµµα«Αθηνά»). 6.ΟΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ 6.1.Ο Ικτίνος Ο Ικτίνος ήταν ένας από τους δύο αρχιτέκτονες του Παρθενώνα. Έζησε τον 5ο αιώνα π.χ. στην Αθήνα, κατά την διάρκεια του «χρυσού αιώνα του Περικλή». συνεργάστηκε µαζί µε τον Καλλικράτη για την κατασκευή του σπουδαιότερου αρχαιοελληνικού ναού, του Παρθενώνα! (Λήµµα«Ικτίνος»). 6.2.Ο Καλλικράτης Ο Καλλικράτης ήταν ένας από τους δύο αρχιτέκτονες του Παρθενώνα. Έζησε τον 5ο αιώνα π.χ. στην Αθήνα, κατά την διάρκεια του «χρυσού αιώνα του Περικλή». συνεργάστηκε µαζί µε τον Ικτίνο για την κατασκευή του σπουδαιότερου αρχαιοελληνικού ναού. Εργάστηκε µεταξύ των ετών 460 και 450 π.χ. στην ανέγερση των Μακρών Τειχών της Αθήνας. Σε µία επιγραφή στην ακρόπολη του αποδίδεται επίσης και ο µικρός ναός της Αθηνάς -Νίκης που βρισκόταν δεξιά των Προπυλαίων της Ακρόπολης (Λήµµα «Καλλικράτης»). 9

10 6.3.Ο Φειδίας Ο Φειδίας (περίπου 490 π.χ- 440 π.χ.) ήταν Έλληνας γλύπτης, ζωγράφος και αρχιτέκτονας, ο οποίος έζησε τον 5ο αιώνα π.χ. και θεωρείται ευρέως ως ένας από τους σηµαντικότερους γλύπτες της Κλασσικής Εποχής. Το άγαλµα του Ολυµπίου ιός στην Ολυµπία, το οποίο φιλοτέχνησε ο Φειδίας, ήταν ένα από τα Επτά θαύµατα του αρχαίου κόσµου. Ο Φειδίας σχεδίασε επίσης τα 2 αγάλµατα της θεάς Αθηνάς που βρίσκονταν στην Ακρόπολη των Αθηνών, δηλαδή την Αθηνά Παρθένο, που βρισκόταν µέσα στον Παρθενώνα, και την Αθηνά Πρόµαχο, ένα κολοσσιαίο χάλκινο άγαλµα που βρισκόταν ανάµεσα στο Ερεχθείο και τα Προπύλαια (Λήµµα«Φειδίας»). 10

11 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο Παρθενώνας, αυτό το θαυµαστό µνηµείο που, ανήκει θεωρείται πλέον µνηµείο παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς, αποτελεί το σήµα κατατεθέν της κλασικής εποχής. Αφιερωµένος στην θεά Αθηνά και κατασκευασµένος από τους πιο ικανούς αρχιτέκτονες της εποχής, στέκεται πάντα στην κορφή της Ακρόπολης για να µας θυµίζει, µεταξύ άλλων, την αρµονία και το µέτρο που πρέπει να κυβερνούν τη ζωή µας. 11

12 ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ (χ.σ.), (2015). Λήµµα «Παρθενώνας». ιαθέσιµο στο: %CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82(τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2015). Λήµµα «Ακρόπολη Αθηνών» ιαθέσιµο στο: %CE%BB%CE%B7_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2014). Λήµµα «ωρικός Ρυθµός». ιαθέσιµο στο: %CF%82_%CF%81%CF%85%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82 (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2015). Λήµµα «Αθηνά». ιαθέσιµο στο: (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2014). Λήµµα «Ικτίνος». ιαθέσιµο στο: F%CF%82 (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2014). Λήµµα «Καλλικράτης». ιαθέσιµο στο: A%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82 (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). (χ.σ.), (2015). Λήµµα «Φειδίας». ιαθέσιµο στο: 1%CF%82 (τελευταία πρόσβαση, 10/05/2015). 12