ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2014) 211 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία ΣΥΝΟΨΗ Οι επίσημες στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 2003, σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία 1. Η Επιτροπή έχει εφαρμόσει την εν λόγω απόφαση σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, μέσω κανονιστικών μέτρων, εθελοντικών συλλογών στοιχείων και μέσω της παραγωγής στοιχείων της ίδιας της στατιστικής αρχής της Ένωσης (Eurostat). Η έκθεση αξιολογεί την εφαρμογή των μεμονωμένων στατιστικών δράσεων που παρατίθενται στο άρθρο 2 της εν λόγω απόφασης. Οι δράσεις αυτές αποσκοπούν στη διαμόρφωση ενός συστήματος στατιστικών πληροφοριών για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία με σκοπό την υποστήριξη και την παρακολούθηση των πολιτικών της ΕΕ. Η έκθεση περιλαμβάνει κυρίως τις εξελίξεις από την προηγούμενη έκθεση του Οι κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 753/2004 και αριθ. 1450/2004 της Επιτροπής για την εφαρμογή της απόφασης 1608/2003/ΕΚ αφορούν τις δύο συλλογές στοιχείων που πραγματοποιούνται σε τακτική βάση εντός του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος (ΕΣΣ) από τις στατιστικές αρχές των κρατών μελών. Οι στατιστικές για την έρευνα και την ανάπτυξη (Ε&Α) και οι στατιστικές για την καινοτομία που συλλέγονται με βάση τους εν λόγω δύο κανονισμούς, μαζί με τις στατιστικές για τους ανθρώπινους πόρους στην επιστήμη και την τεχνολογία, τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και τις υπηρεσίες που βασίζονται στη γνώση και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, έχουν αναγνωριστεί και παρατίθενται συχνά ως στοιχεία αναφοράς στο πλαίσιο της παρακολούθησης της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Από το έτος αναφοράς 2012 και μετά, οι συλλογές στοιχείων σχετικά με την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία θα υπαχθούν σταδιακά στον νέο εκτελεστικό κανονισμό της Επιτροπής (ΕΕ) αριθ. 995/2012, ο οποίος θα αρχίσει να ισχύει με τις διαβιβάσεις στοιχείων τον Οκτώβριο του Κατά συνέπεια, οι κανονισμοί της Επιτροπής (ΕΚ) αριθ. 753/2004 και (ΕΚ) αριθ. 1450/2004 καταργήθηκαν. Η ποιότητα των στατιστικών στοιχείων έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία εξαιτίας των απαιτήσεων για τη χάραξη και την παρακολούθηση της πολιτικής και, ιδίως, για τον λόγο ότι οι στόχοι της πολιτικής καθορίζονται βάσει στατιστικών πληροφοριών. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» έθεσε σαφή στόχο να αυξηθούν τα επίπεδα των συνδυασμένων δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην Ε&Α στο 3% του ΑΕγχΠ. Είναι επομένως εξαιρετικά σημαντικό η ποιότητα των μετρήσεων να είναι (και να παραμείνει) υψηλού επιπέδου. 1 Απόφαση αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 2003, σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία, ΕΕ L 230 της , σ. 1. EL 2 EL

3 Η έγκριση των παραπάνω κανονισμών της Επιτροπής για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ βελτίωσε την ποιότητα των στοιχείων σχετικά με την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία. Αυτό οδήγησε σε σταδιακές και συνεχιζόμενες βελτιώσεις και σε στενή παρακολούθηση της ποιότητας. Η αποδοχή και η εφαρμογή διεθνών προτύπων και μεθοδολογίας και οι συνεχείς συζητήσεις σχετικά με τη σημασία που έχουν εντός ενός δυναμικού πλαισίου μέτρησης θα βοηθήσουν στην παραγωγή επικαιροποιημένων στατιστικών υψηλής ποιότητας. Στις εργασίες για την περαιτέρω ανάπτυξη των στατιστικών για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία θα ληφθούν υπόψη οι πολιτικές προτεραιότητες και η ανάπτυξη του ΕΣΣ συνολικά. Δεδομένων των προτεραιοτήτων που έχουν καθοριστεί στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και τις υποστηρικτικές της δράσεις, θα επιδιωχθεί ισορροπία μεταξύ των νέων λύσεων και των μέτρων για την περαιτέρω βελτίωση των υφιστάμενων στατιστικών για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία. Η σύνδεση με άλλες στατιστικές επιχειρήσεων θα ενισχυθεί με την ενσωμάτωση στατιστικών στοιχείων για την Ε&Α και την καινοτομία σε έναν μελλοντικό «πλαίσιο κανονισμού για την ενσωμάτωση των στατιστικών για τις επιχειρήσεις», το οποίο είναι επί του παρόντος υπό συζήτηση στο πλαίσιο του ΕΣΣ. EL 3 EL

4 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πρόκειται για την τρίτη έκθεση εφαρμογής που υποβάλλει η Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 5 της απόφασης 1608/2003/ΕΚ (στο εξής «η απόφαση»). Η πρώτη έκθεση εγκρίθηκε στις 14 Δεκεμβρίου και η δεύτερη στις 11 Απριλίου Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να υπενθυμιστούν ορισμένες πρόσφατες πολιτικές πρωτοβουλίες. Τον Ιούνιο του 2010 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη 4. Επιβεβαίωσε επίσης τους πέντε βασικούς στόχους της ΕΕ, ένας από τους οποίους είναι η βελτίωση των συνθηκών για την καινοτομία καθώς και για την έρευνα και την ανάπτυξη, ιδίως με σκοπό την αύξηση του συνολικού επιπέδου των δημόσιων και των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα της Ε&Α στο 3% του ΑΕγχΠ. Στην ανακοίνωσή της της 6ης Οκτωβρίου σχετικά με την εμβληματική πρωτοβουλία «Ένωση καινοτομίας», η Επιτροπή πρότεινε έναν πρόσθετο δείκτη που να αντανακλά την Ε&Α και την ένταση καινοτομίας, καθώς και έναν ετήσιο πίνακα αποτελεσμάτων για την Ένωση καινοτομίας για την παρακολούθηση της συνολικής προόδου των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας. Στις 17 Ιουλίου 2012 η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Μια ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη 6». Απηύθυνε έκκληση για επείγουσες διαρθρωτικές αλλαγές σε ολόκληρη την Ευρώπη, στο πλαίσιο σύμπραξης μεταξύ των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων οργανισμών με στόχο την έγκαιρη εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων για την αύξηση του επιπέδου αριστείας του συστήματος δημόσιας έρευνας της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, αναπτύχθηκε ένας ισχυρός μηχανισμός παρακολούθησης του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) με βάση δείκτες για τις δράσεις, προκειμένου να παρακολουθεί τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν την πολιτική περί ΕΧΕ και την υλοποίησή τους, να εξασφαλίσει διαφάνεια στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την επιστημονική κοινότητα, και να εξασφαλίσει τη βάση για τις μελλοντικές αποφάσεις της Επιτροπής Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου COM(2007) 801. Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις στατιστικές για την επιστήμη και την τεχνολογία. COM(2011) 184. Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Ιουνίου CO EUR 9, CONCL 2. Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών «Εμβληματική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 Ένωση καινοτομίας». COM(2010) 546. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Μια ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη. COM(2012) 392 τελικό. EL 4 EL

5 Πιο πρόσφατα, στην ανακοίνωσή της της 13ης Σεπτεμβρίου , η Επιτροπή παρουσίασε έναν δείκτη των αποτελεσμάτων της καινοτομίας. Σκοπός του δείκτη είναι να στηρίζει τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής κατά την ανάληψη νέων ή ενισχυμένων μέτρων για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης που παρεμποδίζουν τους καινοτομούντες από τη μετατροπή των ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες που μπορούν να έχουν επιτυχία στην αγορά. Η παρούσα έκθεση λαμβάνει υπόψη τον τρόπο με τον οποίο τίθεται σε εφαρμογή το σύστημα στατιστικών πληροφοριών για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία όπως απαιτείται από την απόφαση και χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την υποστήριξη και την παρακολούθηση των σχετικών πολιτικών της ΕΕ. Η έκθεση περιλαμβάνει κυρίως τις εξελίξεις μετά την προηγούμενη έκθεση του Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στην εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται στο άρθρο 2 της απόφασης. Ακολουθούν κεφάλαια σχετικά με την ποιότητα των στοιχείων, τις δαπάνες και τον στατιστικό φόρτο. Το τελευταίο κεφάλαιο της έκθεσης εστιάζεται στις προοπτικές για τις μελλοντικές ενέργειες. 2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 2.1 Κανονιστικά μέτρα Η Επιτροπή εφάρμοσε την εν λόγω απόφαση μέσω κανονιστικών μέτρων και εθελοντικών συλλογών στοιχείων στα κράτη μέλη καθώς και μέσω της παραγωγής στατιστικών από την ίδια τη Eurostat. Το πιο σημαντικό είναι ότι το 2004 άρχισαν να ισχύουν δύο εκτελεστικοί κανονισμοί: ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 753/ της Επιτροπής, ο οποίος επικεντρώνεται κυρίως στις στατιστικές Ε&Α και καλύπτει επίσης τις στατιστικές για τους ανθρώπινους πόρους στην επιστήμη και την τεχνολογία («στατιστικές HRST»), τις στατιστικές για τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και τις υπηρεσίες που βασίζονται στη γνώση, τις στατιστικές διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και άλλες στατιστικές για την επιστήμη και την τεχνολογία (χωρίς, ωστόσο, να αναθέτει απευθείας καθήκοντα στα κράτη μέλη ή στο ΕΣΣ γενικά) και ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1450/2004 της Επιτροπής 9 σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για την καινοτομία. Τα στατιστικά στοιχεία για την Ε&Α και την καινοτομία που συλλέγονται δυνάμει αυτών των δύο κανονισμών αναγνωρίζονται και παρατίθενται ευρέως ως στοιχεία αναφοράς στο πλαίσιο της παρακολούθησης της πολιτικής της ΕΕ. Το 2012 οι κανονισμοί του 2014 αντικαταστάθηκαν από τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 995/2012 της Επιτροπής 10, ο οποίος τροποποίησε επίσης τις λεπτομερείς απαιτήσεις για Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Μέτρηση των αποτελεσμάτων της καινοτομίας στην Ευρώπη: προς έναν νέο δείκτη COM(2013) 624 τελικό. ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 753/2004 της Επιτροπής, της 22ας Απριλίου 2004, για εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία, ΕΕ L 118 της , σ. 23. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1450/2004 της Επιτροπής, της 13ης Αυγούστου 2004, για την εφαρμογή της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την καινοτομία, ΕΕ L 267 της , σ. 32. Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 995/2012 της Επιτροπής, της 26ης Οκτωβρίου 2012, για τον καθορισμό λεπτομερών κανόνων εφαρμογής της απόφασης αριθ. 1608/2003/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την επιστήμη και την τεχνολογία, ΕΕ L 299 της , σ. 18. EL 5 EL

6 τις στατιστικές για την Ε&Α, και άλλες στατιστικές για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία. Η ανάγκη για νέο κανονισμό εφαρμογής προέκυψε κυρίως από την έγκριση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και των διαφόρων εμβληματικών πρωτοβουλιών της, καθώς και από την παρακολούθηση του ΕΧΕ, που απαιτούσε συμφωνία σχετικά με το πλαίσιο στατιστικής παρακολούθησης για τις αντίστοιχες πολιτικές της ΕΕ. Προκειμένου να διατηρηθούν τα στοιχεία ΕΤΚ όσο το δυνατόν πιο χρήσιμα για τους χρήστες, είναι σημαντικό οι δείκτες που χρησιμοποιούνται να βασίζονται σε στατιστικές και μεταβλητές που παράγονται τακτικά στα κράτη μέλη και αφορούν, στο μέτρο του δυνατού, τη στατιστική νομοθεσία. Με τον προσδιορισμό της απαιτούμενης στατιστικής μονάδας και της ενιαίας ποιότητας των εκθέσεων, ο κανονισμός έκανε επίσης ένα ακόμη βήμα προς την εναρμόνιση των στατιστικών Ε&Α και των στατιστικών για την καινοτομία, καθώς και την ενίσχυση της σχέσης με τις γενικές στατιστικές για τις επιχειρήσεις. 2.2 Βασικά επιτεύγματα Τα κύρια επιτεύγματα κατά την περίοδο που καλύπτεται από την παρούσα έκθεση ήταν τα εξής: υπήρξε συνεχής αύξηση του όγκου της παραγωγής στοιχείων σχετικά με τις δαπάνες και το προσωπικό στον τομέα της Ε&Α, που καταρτίζονται σε διάφορες διαστάσεις και κατανομές με βάση στο εγχειρίδιο Frascati (ΟΟΣΑ 2002) επιτεύχθηκε συμφωνία για περαιτέρω κατανομή των στοιχείων σχετικά με την «Ε&Α που χρηματοδοτείται από το εξωτερικό» αναπτύχθηκε μέθοδος για τη μέτρηση της έρευνας που συντονίζεται σε διακρατικό επίπεδο στην Ευρώπη (ως μέρος των κονδυλίων του κρατικού προϋπολογισμού ή των δαπανών που διατίθενται για Ε&Α - GBAORD) άρχισε μια πιο πλήρης συλλογή πληροφοριών σχετικά με τη δημόσια χρηματοδότηση της Ε&Α στις ΤΠΕ από τον τομέα των επιχειρήσεων η προετοιμασία έρευνας για την καινοτομία στην Κοινότητα το 2012 έγινε με βάση το εγχειρίδιο του Όσλο (ΟΟΣΑ, Eurostat 2005) για τη μέτρηση της απόδοσης της καινοτομίας των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν εναρμονισμένη μεθοδολογία έρευνας και ερωτηματολόγιο το οποίο περιλαμβάνει μια ενότητα ad hoc για τις στρατηγικές και τα εμπόδια για την επίτευξη των στόχων των επιχειρήσεων (αύξηση κύκλου εργασιών, μερίδιο αγοράς ή περιθώριο κέρδους μείωση κόστους) η πρόσβαση στα στοιχεία της έρευνας για την καινοτομία στην Κοινότητα σε επίπεδο επιχείρησης («μικροδεδομένα») μπορεί να γίνεται πιο γρήγορη μέσω του κέντρου SAFE της Eurostat και της κυκλοφορίας CD-Rom για εξωτερικούς ερευνητές υπάρχει πλέον πρόσβαση και στο σύνολο δεδομένων 2010 η ποιότητα και η εναρμόνιση των στοιχείων ΕΤΚ βελτιώθηκαν μέσω της καθιερωμένης υποβολής εκθέσεων σχετικά με την ποιότητα και της λήψης νέων μέτρων για την ποιότητα ξεκίνησαν οι εργασίες για τον εξορθολογισμό των διαβιβάσεων των εθνικών δεδομένων και μεταδεδομένων με τη χρήση των κοινών εργαλείων του ΕΣΣ για την υποστήριξη πιο αποτελεσματικής και τυποποιημένης διαδικασίας παραγωγής βελτιώθηκε η επικαιρότητα των προκαταρκτικών και των τελικών στοιχείων, λόγω της βελτίωσης των διαδικασιών παραγωγής δεδομένων στο ΕΣΣ και των περισσότερο αξιόπιστων διαδικασιών παρακολούθησης EL 6 EL

7 η τακτική παραγωγή στοιχείων για την απασχόληση σε δραστηριότητες έντασης γνώσης, με τη χρησιμοποίηση συμφωνηθείσας μεθοδολογίας για την ταξινόμηση των εν λόγω δραστηριοτήτων η τακτική επεξεργασία στοιχείων για τις στατιστικές σχετικά με τα κοινοτικά εμπορικά σήματα και τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα άρχισε το 2013 η δημοσίευση της έκθεσης της Επιτροπής του 2012 «She Figures» για τον ρόλο των γυναικών στην επιστήμη, διευκολύνθηκε, κατά περίπτωση, από κατανομές ανά φύλο και στοιχείων Ε&Α και HRST (ανθρώπινους πόρους στην επιστήμη και στην τεχνολογία), ανάλογα με την περίπτωση και οι ταξινομήσεις που χρησιμοποιούνται για τις στατιστικές ΕΤΚ αναπροσαρμόστηκαν ώστε να είναι σύμφωνες με τις αναθεωρημένες εκδόσεις τους (ανάλογα με την οικονομική δραστηριότητα NACE, εμπορικά προϊόντα SITC, εκπαίδευση ISCED, απασχόληση ISCO και εδάφη NUTS). Ο κύριος δίαυλος διάδοσης για τα λεπτομερή στοιχεία ΕΤΚ και τη σχετική τεκμηρίωση είναι η διαδικτυακή βάση δεδομένων της Eurostat (Eurobase). Η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης τα στοιχεία ΕΤΚ σε αρκετές εκθέσεις πολιτικής (π.χ σχετικά με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας). 2.3 Εφαρμογή των στατιστικών ΕΤΚ στα κράτη μέλη Οι συλλογές εθνικών στοιχείων αναπροσαρμόστηκαν και θα αναπροσαρμοστούν περαιτέρω προκειμένου να πληρούν τις αναθεωρημένες απαιτήσεις στοιχείων του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 995/2012. Για πρώτη φορά ζητήθηκαν νέα στοιχεία τον Δεκέμβριο του 2013 για τις GBAORD, τον Ιούνιο του 2014 για την καινοτομία και τον Ιούνιο του 2015 για την Ε&Α. Μέρος αυτών των εργασιών άρχισε κατά τη διάρκεια της πιλοτικής φάσης των συλλογών νέων ή αναθεωρημένων στοιχείων. Η συμμόρφωση των κρατών μελών με τις υποχρεωτικές απαιτήσεις παροχής στοιχείων ήταν πολύ ικανοποιητική και παρακολουθείται ετησίως σε δύο γύρους υποβολής επίσημων εκθέσεων. Ο αριθμός των κρατών μελών, π.χ., με ελλείποντα στοιχεία Ε&Α μειώθηκε σε ένα το 2013 (δύο και τρία το ). Αυτή η βελτιωμένη κατάσταση έδωσε τη δυνατότητα στην ΕΕ να δημοσιεύσει τον δείκτη-στόχο για την Ε&Α 16 ή 14 ημέρες μετά την ημερομηνία υποχρεωτικής παράδοσης των στοιχείων (31 Οκτωβρίου) το 2012 και το Οι καθυστερήσεις ήταν προηγουμένως 30 έως 40 ημέρες. Τα προβλήματα κάλυψης και οι καθυστερήσεις στην παράδοση των στοιχείων περιορίζονται κυρίως στη μη μεμονωμένες περιπτώσεις στα εθνικά συστήματα παραγωγής στοιχείων (π.χ. προσωρινή έλλειψη πόρων, σημαντική αναδιάρθρωση του συστήματος παραγωγής). 3. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Το πλαίσιο για την ποιότητα των στοιχείων των στατιστικών ΕΤΚ είναι ο ευρωπαϊκός κώδικας ορθής πρακτικής για τις στατιστικές 11. Ο κώδικας αυτός καλύπτει 15 κύριες αρχές, εκ των οποίων πολλές αφορούν τις γενικές θεσμικές συνθήκες (επαγγελματική ανεξαρτησία ή καταλληλότητα των πόρων) των αρχών των κρατών μελών και των οργανισμών που συμβάλλουν στη συνολική ποιότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών. Άλλες αρχές για τις στατιστικές ΕΤΚ, όπως η σωστή μεθοδολογία βάσει εγχειριδίων, θεσπίστηκαν σε διεθνές επίπεδο και αξιολογούνται συχνά από κοινού με τα κράτη μέλη. Αρκετές αρχές σχετικά με την ποιότητα, που σχετίζονται άμεσα με τις έρευνες ΕΤΚ (μεταξύ άλλων την ακρίβεια, τη 11 Σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την υπευθυνότητα των εθνικών και κοινοτικών στατιστικών αρχών. COM(2005) 217. EL 7 EL

8 συνοχή και τη συγκρισιμότητα) καλύπτονται και παρακολουθούνται μέσω τακτικής υποβολής εκθέσεων για την ποιότητα. Η Eurostat συλλέγει τις εθνικές εκθέσεις για την ποιότητα των στατιστικών Ε&Α και GBAORD από το 2007 και για κάθε διετή κύκλο της έρευνας για την καινοτομία στην Κοινότητα από το 2004 και μετά. Δεν έχουν εντοπιστεί σοβαρές ελλείψεις. Ωστόσο, για τις στατιστικές Ε&Α διαπιστώθηκε ότι πραγματοποιήθηκαν εργασίες παρακολούθησης με τη μορφή εθνικών προγραμμάτων δράσης για τη βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών Ε&Α (το 2011), ιδίως στους τομείς της βελτίωσης του προσδιορισμού και της τακτικής επικαιροποίησης του πληθυσμού-πλαισίου των συντελεστών Ε&Α (επιχειρήσεις για τις οποίες είναι γνωστό ή υποτίθεται ότι αναπτύσσουν δραστηριότητες Ε&Α). Οι προκλήσεις στο πλαίσιο της έρευνας για την καινοτομία συνδέονται κυρίως με ζητήματα μέτρησης. Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες ώστε η ερώτηση να γίνει κατανοητή, με τρόπο σύντομο και ακριβή, στις ερωτώμενες επιχειρήσεις (νέα ή σημαντικά βελτιωμένα προϊόντα και διαδικασίες) και να τις ενθαρρύνει να επεξεργαστούν τις επιθυμητές πληροφορίες. Επίσης, εξακολουθεί να είναι δύσκολη η μέτρηση του κύκλου εργασιών για τα καινοτόμα προϊόντα και των δαπανών για την καινοτομία. Η συγκεφαλαιωτική έκθεση για την ποιότητα της έρευνας για την καινοτομία δημοσιεύτηκε σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων μαζί με τα στοιχεία. Με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 995/2012 η υποβολή εκθέσεων για την ποιότητα περιλήφθηκε από το 2013 στην υποχρεωτική παροχή στοιχείων. 4. ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΤΟΣ 4.1 Στατιστικές ΕΤΚ στο πλαίσιο του ΕΣΣ Η πιο πρόσφατη συνολική ανάλυση της Eurostat για τον φόρτο υποβολής απάντησης και το κόστος παραγωγής στα κράτη μέλη, που δρομολογήθηκε το 2010, εκτίμησε ότι το κόστος παραγωγής στατιστικών ΕΤΚ (Ε&Α και καινοτομία) ήταν «μέτριο» και ο φόρτος υποβολής απάντησης «μέτριος/υψηλός». Στην εν λόγω εκτίμηση οι στατιστικές ΕΤΚ είχαν τα ίδια αποτελέσματα με τους περισσότερους στατιστικούς τομείς που αποτελούσαν μέρος της συνολικής εκτίμησης, με ελαφρώς χαμηλότερο κόστος παραγωγής και υψηλότερο φόρτο υποβολής απάντησης από τις στατιστικές επιχειρήσεων γενικά. 4.2 Συλλογή λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με το κόστος και τον φόρτο Καταβλήθηκαν τακτικά προσπάθειες για τη συλλογή στοιχείων σχετικά με το κόστος και τον φόρτο όσον αφορά τς συλλογές στοιχείων ΕΤΚ. Ζητήθηκαν ακριβή στοιχεία στο πλαίσιο της υποβολής εκθέσεων για την ποιότητα, αλλά αποδείχθηκε δύσκολο να ληφθούν συνεκτικά στοιχεία που επιτρέπουν τη σύγκριση ή την αξιολόγηση του συνολικού κόστους. Πολλά κράτη μέλη επισήμαναν ότι δεν θα είναι δυνατόν να διαχωριστεί το κόστος των ερευνών και της κατάρτισης στατιστικών για την Ε&Α και την καινοτομία ούτε από το κόστος άλλων στατιστικών επιχειρήσεων και συναφών στατιστικών ούτε από κόστος παρόμοιων δραστηριοτήτων που βασίζονται αποκλειστικά στις εθνικές ανάγκες. Όταν τα στοιχεία είναι διαθέσιμα, οι μέθοδοι για την υποβολή εκθέσεων είναι διαφορετικές μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των φορέων των κρατών μελών, και δεν επιτρέπουν την πραγματοποίηση ουσιαστικής σύγκρισης ή τη δημοσίευση κάθε εκτίμησης του κόστους. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω επιφυλάξεις, ο μέσος φόρτος που υπολογίζεται με βάση τον χρόνο που δαπανούν οι επιχειρήσεις για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου για την Ε&Α για τις επιχειρήσεις για την περίοδο αναφοράς 2009 κυμαίνεται από 0,3 έως έξι ώρες στα 13 κράτη μέλη γα τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Δύο κράτη μέλη ανέφεραν μια εξαιρετική διάρκεια 11 ωρών. Πολύ λιγότερα στοιχεία είναι διαθέσιμα από άλλους οικονομικούς τομείς, αν και ο χρόνος που αφιερώθηκε για τη συμπλήρωση του EL 8 EL

9 ερωτηματολογίου Ε&Α στον δημόσιο τομέα και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που ήταν περίπου ίδιος για τους δύο, φαίνεται να είναι πολύ μεγαλύτερος απ ό,τι για τον τομέα των επιχειρήσεων. Όσον αφορά την έρευνα για την καινοτομία στην Κοινότητα, από τις πληροφορίες στην υποβολή εκθέσεων για την ποιότητα από τις περιόδους ερευνών 2008 και 2010 προκύπτει ότι ο χρόνος που αφιερώθηκε από τις καινοτόμες επιχειρήσεις για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου κυμάνθηκε από 0,48 έως πάνω από τρεις ώρες. Μόνο δύο χώρες ανέφεραν ότι απαιτήθηκε περισσότερος χρόνος για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου το 2010 απ ό, τι το Οι μη καινοτόμες επιχειρήσεις χρειάστηκαν από 0,24 έως 1,85 ώρες για να απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο το Τέσσερις από τις δέκα χώρες ανέφεραν υψηλότερο κόστος το 2010 απ ό, τι το 2008, πέντε είχαν χαμηλότερο κόστος και μία ανέφερε το ίδιο κόστος για τα δύο έτη. 4.3 Συγχρηματοδότηση από τη Eurostat των συλλογών στοιχείων ΕΤΚ στα κράτη μέλη Μετά τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για επιχορηγήσεις το 2006 και το 2009, ακολούθησαν πολλές παρόμοιες στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της Επιτροπής του 2011 για τη συγχρηματοδότηση των μη υποχρεωτικών τμημάτων των συλλογών στοιχείων Ε&Α ή καινοτομίας ή για τη μελέτη της σκοπιμότητας της ανάπτυξης νέων δεικτών ή της χρηματοδότηση των ερευνών για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας των κατόχων διδακτορικού (CDH). Το 2011 το συνολικό ποσό των δημοσιονομικών υποχρεώσεων για τις στατιστικές ΕΤΚ ήταν ευρώ για 13 κράτη μέλη και τη Νορβηγία. Στα προγράμματα πολλαπλών δικαιούχων Phare για τη στατιστική συνεργασία, το πρόγραμμα μεταβατικής διευκόλυνσης πολλαπλών δικαιούχων για τη στατιστική ολοκλήρωση και ο μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας (προγράμματα από το 2004 έως το 2011) η συγχρηματοδότηση ανερχόταν συνολικά σε ευρώ για την πραγματοποίηση ερευνών Ε&Α, καινοτομίας και CDH σε συνδεδεμένες τρίτες χώρες και κράτη μέλη που προσχώρησαν στην Ένωση το 2004 ή μεταγενέστερα. 5. ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΚ 5.1 Αλλαγές περιβάλλοντος Η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με το όραμα για τις ευρωπαϊκές στατιστικές 12 ζητεί πιο ολοκληρωμένες, πιο ευφυείς προσεγγίσεις για την παραγωγή στατιστικών. Αυτό περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των στατιστικών εργαλείων, τη μεγαλύτερη χρήση των διοικητικών πηγών και την απλούστευση και τη βελτίωση του στατιστικού ρυθμιστικού περιβάλλοντος, με σκοπό την απόκτηση πλουσιότερων στατιστικών στοιχείων προορατικού χαρακτήρα, τη βελτίωση της παραγωγικότητας και τη μείωση του φόρτου υποβολής απάντησης. Τώρα που οι κανόνες εφαρμογής για τις στατιστικές ΕΤΚ παρουσιάζονται με πιο συνεκτικό τρόπο στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 995/2012, το επόμενο βήμα θα είναι να ενισχυθεί η σχέση με άλλες στατιστικές για τις επιχειρήσεις μέσω της συμπερίληψης των στατιστικών Ε&Α και των στατιστικών για την καινοτομία σε ένα μελλοντικό «πλαίσιο κανονισμού για την ενσωμάτωση των στατιστικών για τις επιχειρήσεις», το οποίο είναι υπό συζήτηση στο πλαίσιο του ΕΣΣ. Έτσι θα δοθεί επίσης η επόμενη ευκαιρία επαναξιολόγησης του υποχρεωτικού περιεχομένου των στοιχείων Ε&Α και καινοτομίας. Τα τελευταία χρόνια, με διάφορες ευκαιρίες, οι εθνικές στατιστικές αρχές ανέφεραν την έλλειψη πόρων και επισήμαναν σοβαρές ανησυχίες ως προς την ικανότητά τους να 12 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη μέθοδο παραγωγής των στατιστικών της ΕΕ: ένα όραμα για την επόμενη δεκαετία. COM(2009) 404. EL 9 EL

10 ικανοποιήσουν τις υφιστάμενες ή τις νέες απαιτήσεις του ΕΣΣ. Συνεπώς, ο καθορισμός προτεραιοτήτων είναι σημαντικότερος από ποτέ άλλοτε, τόσο για τις υφιστάμενες όσο και για τις προβλεπόμενες στατιστικές εργασίες. 5.2 Βελτίωση και αξιολόγηση των υπαρχουσών στατιστικών ΕΤΚ Οι στατιστικές πρέπει να είναι σωστές και κατάλληλες για χρήση. Στο μέλλον, οι υπάρχουσες συλλογές στοιχείων, ιδίως σχετικά με την Ε&Α και σχετικά με την καινοτομία, θα υποβάλλονται σε συνεχή επανεξέταση της καταλληλότητας και της ποιότητάς τους, με την πλήρη χρήση της τακτικής παρακολούθησης της συμμόρφωσης και της συστηματικής συλλογής των εκθέσεων για την ποιότητα. Αυτό έχει σήμερα ακόμα μεγαλύτερη σημασία καθώς η στρατηγική «Ευρώπη 2020» θα παρακολουθείται εν μέρει μέσω συνόλων δεικτών ΕΤΚ. Όσον αφορά τις στατιστικές Ε&Α, οι προσπάθειες συνεχίζονται ώστε να διασφαλιστεί ότι τα βασικά στοιχεία αναφέρονται από όλους τους συντελεστές Ε&Α (ή τουλάχιστον εκτιμώνται όταν απαιτείται, ανεξάρτητα από το εάν αυτά είναι εκ των προτέρων γνωστά) και ότι καλύπτουν όλους τους οικονομικούς τομείς και υποτομείς και όλα τα μεγέθη επιχειρησιακών μονάδων συνεπώς καλύπτοντας το σύνολο των δαπανών και του προσωπικού της Ε&Α στην οικονομία σε μια δεδομένη στιγμή. Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές στατιστικές για την καινοτομία, θα διενεργηθεί αξιολόγηση για το κατά πόσον η επέκταση της κάλυψης (σε όλες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, σε όλη την οικονομία) προσθέτει αρκετές νέες πληροφορίες που δικαιολογούν τους απαιτούμενους πρόσθετους πόρους και, εάν αυτό είναι εφικτό από άποψη μεθοδολογίας. Όπως για τις νέες εργασίες, θα γίνουν βελτιώσεις στις υπάρχουσες στατιστικές ΕΤΚ, όταν αυτό θα είναι αμοιβαία επωφελές, σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και άλλους διεθνείς οργανισμούς με τους οποίους έχει ήδη αναβαθμιστεί ο συντονισμός. Αυτό περιλαμβάνει συνεχείς εργασίες αναθεώρησης των μεθοδολογικών εγχειριδίων αναφοράς. 5.3 Νέοι δείκτες, νέες χρήσεις Η ανταπόκριση στις νέες ανάγκες των χρηστών αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση στο σημερινό περιβάλλον του ΕΣΣ, ιδίως λόγω των αυστηρότερων προϋπολογισμών. Ωστόσο, η κοινότητα των χρηστών θα ζητεί συχνά νέους δείκτες και νέες πηγές στοιχείων. Οι εργασίες ανάπτυξης που υπερβαίνουν τη χρήση των υφιστάμενων πηγών στοιχείων, συμπεριλαμβάνοντας νέους δείκτες, νέες πηγές στοιχείων και ακόμα περισσότερες κατανομές των υφιστάμενων στοιχείων (καθώς ενδέχεται να περιλαμβάνουν μεγαλύτερα μεγέθη δείγματος ή μεθοδολογική εργασία), θα πραγματοποιούνται μόνον ύστερα από διεξοδικό έλεγχο και, εφόσον είναι δυνατό, ανάλυση κόστους/οφέλους. Στο πλαίσιο αυτό θα χρησιμοποιούνται επίσης μελέτες σκοπιμότητας και πειραματικές έρευνες. Η περαιτέρω διεθνοποίηση της Ε&Α, η καινοτομία και άλλες δραστηριότητες των επιχειρήσεων δημιουργούν, γενικά, πρόσθετες δυσκολίες για τη σημερινή και μελλοντική κατάρτιση των στατιστικών ΕΤΚ. Αυτό καλύπτει τόσο τη λήψη νέων στατιστικών στοιχείων για τη διεθνοποίηση όσο και τη διαχείριση των ερευνών σχετικά με τις επιχειρήσεις σε έναν πιο παγκοσμιοποιημένο κόσμο και, ως εκ τούτου, σε πιο πολύπλοκο πλαίσιο. Το ευρωπαϊκό σύστημα εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών (ΕΣΛ 2010) 13 είναι το πλέον πρόσφατο διεθνώς συμβατό λογιστικό πλαίσιο για συστηματική και αναλυτική περιγραφή μιας οικονομίας. Το σύστημα αυτό θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τον 13 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 549/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, για το ευρωπαϊκό σύστημα εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΕΕ L 174 της , σ. 1. EL 10 EL

11 Σεπτέμβριο του Μια σημαντική διαφορά από την προηγούμενη έκδοση (ΕΣΛ 95) είναι η αναγνώριση της Ε&Α ως σχηματισμού κεφαλαίου και όχι ως ενδιάμεσης κατανάλωσης. Με άλλα λόγια, οι δραστηριότητες Ε&Α, μέσω των οποίων παρέχεται ενδιάμεση εισροή στην κύρια παραγωγή μιας επιχείρησης, θα αναγνωριστούν πλέον ως παραγωγή και θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του ΑΕγχΠ των χωρών. Η τροποποίηση αυτή εισάγει νέες απαιτήσεις για πιο λεπτομερή και πιο μεγάλης κλίμακας μέτρησης της Ε&Α. Όσον αφορά την επανεξέταση του εγχειριδίου Frascati από τον ΟΟΣΑ, εξετάζεται επί του παρόντος σε ποιο βαθμό οι έρευνες Ε&Α μπορούν να συνεισφέρουν στο πλαίσιο των εργασιών κεφαλαιοποίησης Ε&Α και ποιες τροποποιήσεις μπορούν να γίνουν ενδεχομένως. EL 11 EL