Οι εξελίξεις της Φαρμακευτικής Πολιτικής στην Ελλάδα υπό το πρίσμα της φαρμακευτικής βιομηχανίας

Transcript

1 Οι εξελίξεις της Φαρμακευτικής Πολιτικής στην Ελλάδα υπό το πρίσμα της φαρμακευτικής βιομηχανίας Έλλη Βίτσου Market Access & Health Economics Manager Pfizer Hellas

2 Δομή Παρουσίασης Αγορά Υγείας και Φαρμάκου: ορισμοί και ιδιαιτερότητες Διαχρονική εξέλιξη Δαπάνης Υγείας και Φαρμάκου Το Μνημόνιο στην Υγεία και στο Φάρμακο: οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, οι επιπτώσεις τους στην πρόσβαση των ασθενών και η θέση της φαρμακοβιομηχανίας

3 Εισαγωγή Ορισμός Υγείας (WHO): «Μια κατάσταση φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας, η οποία επιτρέπει σε κάθε άτομο να διάγει μια ζωή κοινωνικά και οικονομικά παραγωγική» Ορισμός Φροντίδας Υγείας: «Το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνονται προκειμένου να επιτευχθεί ένα δεδομένο επίπεδο υγείας»

4 Υγεία vs Φροντίδα Υγείας Υγεία: πρωταρχικό/ θεμελιώδες αγαθό (principal commodity), «ο στόχος» Φροντίδα Υγείας: εμπορεύσιμο αγαθό (market commodity), «το μέσο» Ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες υγείας: παράγωγη ζήτηση

5 Ζήτηση & Παραγωγή Υγείας Συνάρτηση παραγωγής υγείας: H = f (H.C., Z) όπου Ζ: τρόπος ζωής, περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί κ.ά. παράγοντες Το άτομο καταναλώνει φροντίδα υγείας για να παράγει υγεία

6 Ιδιαιτερότητες της Αγοράς Υγείας & Φαρμάκου Μη συμμετρική και ελλιπής πληροφόρηση Κίνδυνος απώλειας ζωής/ ποιότητας ζωής ισχυρός ρόλος ασφάλισης Ισότητα Εμπόδια εισόδου στον κλάδο (Ε&Α)

7 Source: EFPIA Υπάρχουν εμπόδια εισόδου στον κλάδο

8 Ο φαρμακευτικός κλάδος, είναι υψηλής εντάσεως Έρευνας & Ανάπτυξης Πηγή: EFPIA

9

10 Ιδιαιτερότητες της Αγοράς Φαρμάκου Διττή φύση φαρμάκου: Καταναλωτικό προϊόν Κοινωνικό αγαθό Τριχοτομημένη ζήτηση Ιατρός Ασθενής Ασφαλιστικό Ταμείο Προσφορά και ζήτηση καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο φορέα: Ισχυρός ο ρόλος του ιατρού

11 Κόστος Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων * 2001* 2002* 2003* 2004* 94% 92% 90% 88% 86% 84% 82% 80% 78% 76% εκατ. % Σύνολο Φαρμ Δαπάνης Πηγή: ΕΣΥΕ & εκτιμήσεις ΙΟΒΕ (εκατ. ) * προσωρινά στοιχεία

12 Τάσεις δαπάνης

13 Εξέλιξη Δείκτη Δαπάνης Υγείας (έτος βάσης 2000) Ελλάδα Ευρωζώνη Πηγή: ΟΟΣΑ, 2009 Ταχύτερη αύξηση δαπάνης υγείας στην Ελλάδα

14 Σύνθεση Δαπάνης Υγείας στην Ελλάδα 100% 80% 60% 40% 20% 39,1% 10,6 37,4% 12,5 39,4% 13,6 62,6% 60,9% 60,6% 37,8% 14,8 62,2% 37,7% 15,3 62,3% 17,8 36,9% 63,1% 19,5 35,3% 64,7% 21,0 37,1% 62,9% δισ. 0% * 2004* 2005* 2006* 2007* Δημόσια Ιδιωτική Σύνολο Πηγή: ΕΣΥΕ * Προσωρινά στοιχεία 0 Παρόλο που στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια λειτουργεί Εθνικό Σύστημα Υγείας, το ύψος της ιδιωτικής δαπάνης υγείας προσιδιάζει περισσότερο σε ιδιωτικά συστήματα υγείας

15 Εξέλιξη Δείκτη Φαρμακευτικής Δαπάνης (έτος βάσης 2000) Ελλάδα Ευρωζώνη Πηγή: ΟΟΣΑ, 2009 Πολύ ταχύτερη η αύξηση φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις χώρες της Ευρωζώνης

16 Σύνθεση Φαρμακευτικής Δαπάνης στην Ελλάδα 100% 80% 32,2% 22,6% 12,9% 14,4% 7,5% 6,3% 7,1% 3,76 5,4% 4,54 94,6% % 40% 1,88 67,8% 1,94 77,4% 2,07 87,1% 2,53 85,6% 2,72 92,5% 3,11 93,7% 92,9% 3 2 δισ. 20% 1 0% * 2004* 2005* 2006* 2007* Δημόσια Ιδιωτική Σύνολο 0 Πηγή: ΕΣΥΕ * Προσωρινά στοιχεία Το φάρμακο στην Ελλάδα αποτελεί κοινωνικό αγαθό, καθώς η σχετική δαπάνη καλύπτεται κυρίως από την κοινωνική ασφάλιση

17 Πηγή: ΟΟΣΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

18 Οι Έλληνες πολίτες δεν είναι -συγκριτικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρεςικανοποιημένοι από την πρόσβαση και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας

19

20 The Economic Adjustment Program for Greece Memorandum 2nd and 3rd Review Στόχοι Μνημονίου στην Υγεία και στο Φάρμακο Βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του συστήματος υγείας εστιάζοντας παράλληλα και στην περικοπή των δαπανών Διατήρηση της δημόσιας δαπάνης υγείας κάτω από το 6% του ΑΕΠ, διατηρώντας την καθολική πρόσβαση και βελτιώνοντας την ποιότητα περίθαλψης

21 Η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα, ανέρχεται στο: 1.9% του ΑΕΠ 20.4% της συνολικής δαπάνης υγείας Σημαντικά υψηλότερα από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο οποίος διαμορφώνεται σε 1% και 11.5%, αντιστοίχως Μείωση φαρμακευτικής δαπάνης 2 δισ. σε σχέση με το 2010, εκ των οποίων τουλάχιστον το 1 δισ. να υλοποιηθεί το 2012

22 Σχετικές τιμές υγείας και σχετική κατά κεφαλή δαπάνη υγείας, 2007 ΕΕ-27= 100 Ιρλανδία Φιλανδία Λουξεμβούργο Ιταλία Βέλγιο Γαλλία Αυστρία Γερμανία Κύπρος Ολλανδία ΕΕ-27 Πορτογαλία Ισπανία Ελλάδα Σλοβενία Κύρια αιτία διόγκωσης των δαπανών υγείας στην Ελλάδα, αποτελεί η υπερκατανάλωση των υπηρεσιών που αναλίσκονται ως απόρροια της έλλειψης ελέγχου και όχι η τιμή τους. Μάλτα Σλοβακία Σχετικές Τιμές Υγείας Σχετική Δαπάνη Υγείας κατά κεφαλή Πηγή: ΠΟΥ, Eurostat

23 Μηχανοργάνωση: Η θέση της φαρμακοβιομηχανίας Πηγή:

24 Κύριες αιτίες της αύξησης φαρμακευτικών δαπανών (από παρουσίαση Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας) Κύρια αιτία αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης δεν αποτελεί η τιμή των φαρμακευτικών προϊόντων, αλλά η καταναλισκόμενη ποσότητα και το μείγμα της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται

25 Δείκτης Επιπέδου Τιμών Φαρμακευτικών Προϊόντων, (100=μέσος όρος), 2005 Ελβετία 187 Ισλανδία Γερμανία Δανία Νορβηγία Ιρλανδία Ιταλία Φινλανδία Ολλανδία Αυστρία Η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα δε συνδέεται τόσο με την εξέλιξη των τιμών των φαρμακευτικών προϊόντων Βέλγιο 106 Μάλτα 106 Λουξεμβούργο 103 Κύπρος 102 Σουηδία 95 Πορτογαλία Η.Β. Γαλλία Σλοβενία Λετονία Εσθονία Ισπανία Ουγγαρία Κροατία Ελλάδα Βουλγαρία Σλοβακία Τσεχία Λιθουανία Ρουμανία Τουρκία Πολωνία ΠΓΔΜ Κρίνεται αναγκαίος ο έλεγχος της δαπάνης και ο περιορισμός της υπερβολικής συνταγογράφησης μέσω της εφαρμογής συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης Πηγή: Eurostat

26 Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Φαρμάκων Στόχος: ο έλεγχος και η διαφάνεια της συνταγογράφησης Προβλέπεται ότι εντός του 2011 για όλα τα Ασφαλιστικά Ταμεία, οι συνταγές θα καταχωρούνται από τους ιατρούς ηλεκτρονικά, θα εκτελούνται ηλεκτρονικά από τα φαρμακεία και θα εκκαθαρίζονται από τα Ασφαλιστικά Ταμεία Αναμένεται ότι ο περιορισμός της φαρμακευτικής δαπάνης των ασφαλιστικών ταμείων κατά 1,4 δισ. ετησίως εκτιμάται ότι το 20-25% της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης οφείλεται στην κατευθυνόμενη, προκλητή και παράνομη συνταγογράφηση

27 Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση: Η θέση της φαρμακοβιομηχανίας Πηγή:

28 Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) Θεσπίστηκε το Μάρτιο 2011 (Ν.3918/2011) Τελεί υπό την εποπτεία των Υπουργείων Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Χρηματοδοτείται από τον Κρατικό προϋπολογισμό και από τα ασφαλιστικά ταμεία Ενοποίηση των κλάδων υγείας των 4 Ασφαλιστικών Ταμείων (ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ, του ΟΓΑ και του ΟΠΑΔ) οι οποίοι αφορούν το 85% των ασφαλισμένων της χώρας Σκοπός είναι η εξίσωση των εισφορών και των πακέτων παροχών των ασφαλιστικών ταμείων Ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη του ΕΟΠΥΥ καθώς θα αποτελεί φορέα που καταρτίζει κανόνες αγοράς υπηρεσιών υγείας και παράλληλα θα αγοράζει υπηρεσίες υγείας μέσω κατάρτισης και εκτέλεσης ετήσιου προγράμματος

29 Προώθηση χρήσης γενοσήμων φαρμάκων Το μνημόνιο προβλέπει την λήψη μέτρων για τη διασφάλιση ότι τουλάχιστον το 50% του όγκου φαρμάκων που χρησιμοποιούνται από τα δημόσια νοσοκομεία μέχρι το τέλος του 2011 θα αποτελείται από γενόσημα φάρμακα και από φάρμακα των οποίων η πατέντα έχει λήξει, ιδίως καθιστώντας υποχρεωτική την προμήθεια φαρμακευτικών σκευασμάτων από όλα τα δημόσια νοσοκομεία με κριτήριο την δραστική ουσία. Από αυτή τη δράση αναμένεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων. Είναι αναγκαία η εντατικοποίηση της προσπάθειας για αύξηση της χρησιμοποίησης γενόσημων στα νοσοκομεία. Θα πρέπει πιθανά να εξεταστεί και η αλλαγή τιμολόγησης των φαρμάκων στα νοσοκομεία με την υιοθέτηση αλγόριθμου ο οποίος θα επαναπροσδιορίζει τις τιμές των φαρμάκων, όταν αυξάνεται η κατανάλωσή τους (Πηγή: Ενδιάμεση έκθεση της ανεξάρτητης ομάδας εργασίας ειδικών εμπειρογνωμόνων στον τομέα της Υγείας, Απρίλιος 2011)

30 Προώθηση χρήσης γενοσήμων φαρμάκων Η Κυβέρνηση προωθεί τη χρήση γενοσήμων φαρμάκων στηρίζοντας: την ηλεκτρονική συνταγογράφιση από τους ιατρούς βάσει της δραστικής ουσίας το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής των ασθενών για τα γενόσημα φάρμακα τον καθορισμό της ανώτατης τιμής των γενοσήμων στο 60% των επώνυμων φαρμάκων που έχουν παρόμοια δραστική ουσία

31 Πηγή: EFPIA Μέχρι πρόσφατα υπήρχε έλλειψη επιβολής συνταγογράφησης γενοσήμων Πηγή: D. Lambrelli, O.O Donnell, Health Policy, 2010

32 Επώνυμο Φάρμακο: Η θέση της φαρμακοβιομηχανίας Πηγή: Θέσεις ΣΦΕΕ,

33 Πηγή: Δελτίο τύπου ΕΟΦ Θεραπευτικά Πρωτόκολλα

34 Θεραπευτικά Πρωτόκολλα: Η Θέση της Φαρμακοβιομηχανίας

35 Μεταρρυθμίσεις Τιμολόγηση Ισχύον Σύστημα Τιμολόγησης Μέσος όρος 3 χαμηλότερων 22 χωρών Ε.Ε. για πρωτότυπα 20% μείωση τιμής πρωτοτύπου στη λήξη της πατέντας τα γενόσημα τιμολογούνται στο 90% της τιμής του πρωτοτύπου, μετά τη λήξη της πατέντας Ωστόσο, τον Μάϊο 2010 τροποποιήθηκε η Α.Δ. και οι τιμές στο 1ο Δ.Τ.Φ. του 2010, καθορίστηκαν βάσει επίπεδων μειώσεων στις τιμές των φαρμάκων που αγγίζουν και το 27% Ανατιμολόγηση

36 Τιμές Φαρμάκων: Η θέση της φαρμακοβιομηχανίας Πηγή: Θέσεις ΣΦΕΕ,

37 Αποζημίωση: Θετική Λίστα Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων Νομοθετικό Κείμενο: ΔΥΓ3α/οικ.2466/2011, Εφημερίδα Κυβερνήσεως: 58/Β/ κατάρτιση της λίστας με το σύστημα Ανατομικής Θεραπευτικής Χημικής κατηγοριοποίησης (ΑΤC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) εισαγωγή ενός φαρμάκου στη λίστα εφόσον η τιμή του δεν ξεπερνά την τιμή αναφοράς η τιμή αναφοράς αποτελεί συνάρτηση των λιανικών τιμών ανά μονάδα δοσολογίας του συνόλου των φαρμάκων των πρωτοτύπων και των γενοσήμων της ίδιας φαρμακοθεραπευτικής κατηγορίας (ATC) ανά φαρμακοτεχνική μορφή για φάρμακα τα οποία η τιμή τους υπερβαίνει την τιμή αναφοράς της φαρμακοθεραπευτικής κατηγορίας στην οποία ανήκουν, η εταιρεία διάθεσης αυτών δύναται να υποβάλει κλινικές ή και φαρμακοοικονομικές μελέτες προκειμένου να αποδείξει την επιπρόσθετη θεραπευτική αξία του φαρμάκου και να τεκμηριώσει τη διαφορετική/ υψηλότερη τιμή του (έως 20% περισσότερο από την τιμή αναφοράς)

38 Υποθετική και Πραγματική** Εξέλιξη της Συνολικής Φαρμακευτικής Δαπάνης ως ποσοστό του ΑΕΠ 2,5% 2,5% 2,0% 1,5% 1,37% 1,35% 1,38% 1,15% 1,17% 1,16% 1,16% 1,2% 1,4% 1,3% 1,3% 1,5% 1,5% 1,6% 1,8% 2,0% 2,0% 1,5% 1,0% 1,0% 0,5% 0,5% 0,0% * 2004* 2005* 2006* 2007* 0,0% Φ αρμακευτική Δαπάνη (χωρίς εισφορές υπέρ τρίτων, ) ως % ΑΕΠ Φαρμακευτική Δαπάνη ως % ΑΕΠ Πηγή: ΕΣΥΕ *: προσωρινά στοιχεία ** στις στήλες εμφανίζεται η επίπτωση στη φαρμακευτική δαπάνη από την αφαίρεση των εισφορών που υιοθετήθηκε το 1997 Στο παρελθόν η λίστα απέτυχε ως προς το στόχο της συγκράτησης της φαρμακευτικής δαπάνης (πηγή: ΙΟΒΕ, 2010)

39 Χρόνος Πρόσβασης των Ασθενών ανά έτος στην Ελλάδα σε ημέρες, Δεκέμβριος ΧΡΟ ΝΙΑ Δεκέμβριος Δεκέμβριος ΑΝ Α ΧΡΟ ΝΟ Δεκέμβριος Δεκέμβριος Δεκέμβριος Πηγή: «Πρόσβαση στις νέες φαρμακευτικές θεραπείες στην Ελλάδα», Υφαντόπουλος, Μανιαδάκης, Φούτζηλας Κατά την περίοδο Δεκέμβριος , χρειάζονταν κατά μέσο όρο 281 ημέρες από την κυκλοφορία έγκρισης των νέων θεραπειών μέχρι να οριστεί το επίπεδο αποζημίωσης τους και να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτές ο ασθενής

40 Θετική Λίστα Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων: Η θέση της φαρμακοβιομηχανίας Πηγή: Θέσεις ΣΦΕΕ,

41 Μείωση φαρμακευτικής δαπάνης στα Ασφαλιστικά Ταμεία για το έτος 2010 Η μείωση που επετεύχθη ήταν περίπου 1 δισ., μέσα από μείωση περίπου 16% μεσοσταθμικά στις τιμές και μείωση περίπου 5% στον όγκο κατανάλωσης. Πηγή: Ενδιάμεση έκθεση της ανεξάρτητης ομάδας εργασίας ειδικών εμπειρογνωμόνων στον τομέα της Υγείας, Απρίλιος 2011

42 Μέτρα μείωσης Φαρμακευτικής Δαπάνης 2011 Η εξοικονόμηση του 1 δισ. για το 2011 υπολογίζεται ότι θα γίνει κατά 500 εκατ. από την επίπτωση της μείωσης των τιμών με βάση το νέο σύστημα υπολογισμού της τιμής των φαρμάκων που βασίζεται στις τιμές 22 χωρών της ΕΕ και κατά 500 εκατ. από συνδυασμό πολιτικών όπως: Την επέκταση και την ουσιαστική λειτουργία της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλα τα ταμεία Την περαιτέρω μείωση των τιμών με την εφαρμογή της θετικής λίστας φαρμάκων Την εφαρμογή της αρνητικής λίστας φαρμάκων Την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων Πηγή: Ενδιάμεση έκθεση της ανεξάρτητης ομάδας εργασίας ειδικών εμπειρογνωμόνων στον τομέα της Υγείας, Απρίλιος 2011

43 Η χρησιμότητα των οικονομικών της υγείας Δεδομένων των πεπερασμένων πόρων οι φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας καλούνται να λάβουν αποφάσεις με σκοπό τη μεγιστοποίηση της υγείας του πληθυσμού Τα οικονομικά της υγείας αποτελούν ένα μεθοδολογικό πλαίσιο ή εργαλείο που διευκολύνει τους επαγγελματίες υγείας και τις κυβερνήσεις στο σχεδιασμό πολιτικών υγείας κατανέμοντας τους περιορισμένους πόρους με το βέλτιστο τρόπο Ανάπτυξη της φαρμακοοικονομίας μέσω αναλύσεων που συνεκτιμούν το κόστος αλλά και την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών θεραπειών. Μια τέτοια προσέγγιση συντελεί στην οικονομικά αποτελεσματική κατανομή των πόρων